Nieuwsbrief ServEZ Bulletin juli 2011 Jaargang 15
Museumplezier 2011 Dagje uit met de afdeling
Museumplezier 2011 als EL&I-er. Nogmaals: gaat u op pad met een groep van meer dan 25 personen dan is het bij de meeste musea wenselijk dat u de komst vooraf aankondigt. De musea en bezienswaardigheden zijn in of nabij: • • • • • • • • •
Wederom stelt de Personeelsstichting Servez U, alle mede-werkers en oud-medewerkers van het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie en hun gezinnen in de gelegenheid in de periode juli t/m december 2011 een aantal bijzonder attractieve musea en bezienswaardigheden te bezoeken tegen gereduceerde toegangsprijzen of soms gratis ! Veelal zijn deze bezienswaardigheden gelegen in steden, stadjes en landstreken die cultureel-historisch en/of gezien een bijzonder landschappelijk karakter de bezoekers veel hebben te bieden naast de aangegeven musea. De data van Uw bezoeken en met hoeveel personen ( familie en/of vrienden) U dit gaat doen bepaalt U zelf. Naast de ruime omschrijvingen van de musea en hun omgeving vindt u in dit Servez Bulletin de kortingen die recht geven op gereduceerde toegangsprijzen en eventueel het maximaal aantal personen waarvoor dit geldt. Het is bij de redactie bekend dat reeds vele jaren Servez Museumplezier via EL&I-ers terecht komt bij verenigingen, scholen en clubs in de breedste zin des woords. Heel vaak vormt een artikel in Museumplezier het onderwerp voor een schoolreisje of van een dagje uit met de vereniging of club. Komt u met een bus vol mensen, ondanks dat de toegang soms gratis is, dan is het raadzaam ruim van te voren contact op te nemen met het betreffende museum/musea en/of bezienswaardigheid.
2
Hellevoetsluis (vijf ) Hattem (drie) Melderslo – Nederweert-Eind (twee) Naarden – Soest (twee) Volendam – Edam (twee) Maassluis – Hoek van Holland (twee) Hoog Soeren – Nunspeet (twee) Bennekom – Terschuur (twee) Schijndel (twee)
Misschien heeft u nog nooit gehoord van het bestaan van sommige van deze vaak unieke musea en/of bezienswaardigheden. Al tijdens uw eerste bezoek komt u te weten dat musea tegenwoordig aan jongeren en ouderen – afhankelijk van het onderwerp – veel meer hebben te bieden dan het in stilte en met de handen op de rug bekijken van vitrines. Voor kinderen is tegenwoordig een bezoek aan een museum een educatief feest, dat vaak wordt verlevendigd door speciale speurtochten, het mogen hanteren van bepaalde voorwerpen, het bedienen van knoppen en panelen of het assisteren tijdens demonstraties. Van een bezoek aan de musea – voor het allerkleinste museum moet men zonder het gebruiken van een consumptie toch wel ruim een uur tot twee uur uittrekken om alles te zien en te doen – kan men een compleet dagje uit maken door ook een gedeelte van de plaats of de omgeving te bekijken. Voor de in dit Servez Bulletin genoemde musea en bezienswaardigheden gelden geen noemenswaardige parkeerproblemen. Nabij bijna alle musea kan men (gratis) parkeren. Het legio van de locaties is goed bereikbaar met het openbaar vervoer. Het tonen van dit Servez Bulletin of de uitdraai (printversie) is voldoende bij die instellingen voor gratis toegang voor uw gezelschap. Wanneer u in het bezit bent van een museumjaarkaart (museumkaart noemt men het tegenwoordig), cjp-pas, 65+pas of andere bewijzen die u gratis of tegen gereduceerde prijs toegang geven tot de musea en de bezienswaardigheden, is het verstandig om deze mee te nemen. Bij instellingen waar de museumjaarkaart, museumkaart, cjp-pas of 65+-pas geldig zijn wordt dit aangegeven.
Met dit Servez Bulletin in de hand of de geprinte uitdraai gaat u naar de musea/bezienswaardigheden van uw keuze.
Terzijde - Museumjaarkaart
Op deze manier ontvangen u en de leden van uw gezelschap aan de kassa de korting. In het algemeen gelden de kortingen voor maximaal 8 personen. U behoeft zich niet te legitimeren
De aanschaf van een museumjaarkaart of museumkaart levert altijd z’n geld op ! Een museumjaarkaart kost voor een volwassen € 40,- en € 20,- voor kinderen en personen tot 24
Museumplezier 2011
jaar plus eenmalig administratiekosten. Tegenwoordig is een toegangsprijs van circa € 10,- per persoon en meer bij heel veel – vooral grote – musea en bezienswaardigheden een “gewone zaak”. Zomaar een greep, een simpel voorbeeld, de 2011 toegangsprijs voor volwassenen: Nationaal Luchtvaart Museum Aviodome – Lelystad Openluchtmuseum – Arnhem Spoorwegmuseum – Utrecht Zuiderzeemuseum – Enkhuizen Van Goghmuseum – Amsterdam Rijksmuseum – Amsterdam Naturalis – Leiden Boijmans van Beuningen – Rotterdam Mauritshuis – Den Haag Gemeentemuseum – Den Haag Paleis Het Loo – Apeldoorn Museumpark Oriëntalis – Nijmegen Rijksmuseum voor Volkenkunde - Leiden Van Abbemuseum – Eindhoven Ecodrome – Zwolle Zeeuws museum – Middelburg Groninger museum – Groningen Bonnefanten museum – Maastricht Teylersmuseum – Haarlem Frans Halsmuseum – Haarlem
€ 15,75 € 14,20 € 14,50 € 14,€ 14,€ 12,50 € 11,€ 10,€ 12,€ 10,€ 12,50 € 9,50 € 8,50 € 9,€ 13,95 € 8,50 € 12,€ 8,€ 9,€ 10,-
Bezoekt men jaarlijks alleen al drie van dergelijke musea of bezienswaardigheden dan verdient men de aanschaf van een museumjaarkaart meer dan dik terug ! Dit geldt tevens wanneer men vier tot zes willekeurige musea bezoekt. Bovendien is de museumjaarkaart een jaar geldig en biedt toegang tot meer dan 500 musea en bezienswaardigheden in Nederland ! Bij bijna alle grote musea kan men een museumjaarkaart aanschaffen en er meteen een bezoek brengen als museumjaarkaarthouder. Wederom is gekozen voor de mogelijkheid om op één dag bezoeken aan meerdere musea/bezienswaardigheden te combineren. De geografische ligging van de musea maakt dit mogelijk. Zelf kunt u eventuele combinaties bepalen voor een dagtrip. Heeft u alle tijd, stippel dan landelijke routes uit, ga weg van de snelweg. Wilt u het uiterst rustig en kalm aan doen, wandelen door de vaak historisch rijke plaatsjes of fietsend de omgeving verkennen; kies dan voor één locatie per dag. Verdere informatie: zie colofon.
Colofon Servez Bulletin is het nieuwsblad van de Stichting Servez voor het personeel van het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie. Een ieder werkzaam bij het Ministerie kan en mag gebruik maken van de Servez-faciliteiten, waaronder Servez-Bulletin. Servez Bulletin kent twee versies: een digitale versie bestemd voor alle actieve ELI&I-ers die in kleur wordt gepubliceerd op de Servez-site van het intraweb van het Ministerie, en een “papieren” versie bestemd voor alle niet-actieve EL&I-ers (Oud EL&I-ers zoals gepensioneerden, vutters, etc.). Servez Bulletin “Museumplezier” is een jaarlijkse speciale uitgave. Redactie : Henk Binnendijk. Fotografie: • alle in het blad genoemde musea en instellingen • Henk Binnendijk. Vormgeving en technische realisatie : • Directie Bedrijfsvoering - Facilitair Management • Vijfkeerblauw Redactie adres : Ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie, Stichting Servez – Servez Bulletin (P/S 03), Postbus 20101, 2500 EC Den Haag. Tel. 070 – 3798911 / 3797310 E-mail :
[email protected] De redactie is vrij in het plaatsen van ingezonden artikelen, al dan niet ingekort. Ingezonden artikelen kunnen zonder opgaaf van reden worden geweigerd. Servez-Bulletin “Museumplezier” wordt op verzoek kosteloos doorgegeven aan diverse bedrijven, overheidsinstellingen en instanties ter (bewerkte) publicatie ten behoeve van het personeel.
HB
Museumplezier 2011
3
Servez denkt met u mee ! Dagjes uit met de directie of de afdeling Door de jaren heen hebben en maken steeds meer directies en afdelingen gebruik van de Servez-faciliteiten om een leuk en apart “dagje uit” te organiseren dat bovendien ook nog eens redelijk betaalbaar is. Niet alleen dienen voor een meer dan geslaagd “dagje uit” de vele mogelijkheden die door Servez worden opgesomd in de jaarlijkse Servez bulletin museumplezier, waarin cultuur, ontspanning, natuur en sportieve recreatie de ingrediënten vormen. Servez heeft nog veel meer pijlen op de boog en in de pijlenkoker allerlei suggesties op horeca- en transportgebied. Servez kan uw afdeling of directie ook van dienst zijn bij de organisatie van een jaarlijks extra sportief dagje uit of een dagje waar bijvoorbeeld “bourgondische” onderdelen op het menu staan. Wil men (wederom) een geslaagd jaarlijks “dagje uit” dan is het wel noodzakelijk tijdig te starten met de organisatie en tijdig contact op te nemen met Servez.
• •
•
•
•
•
Een greep uit de vele mogelijkheden: • • Biesbosch dag (varen, kanotochten, bezoekerscentrum, wandeling o.l.v. gidsen, museumbezoek, Slot Loevestein) • Tropische tuinen, vlinder vallei, kruiden en orchideeën – Luttelgeest en Elburg • Dagje Kaas & Bier - Alkmaar • “Molens en Jenever” – Schiedam (jenever museum, jenever-proeverij, cultuur historische wandeling, molenlunch, bezoek ambachtelijke distilleerderij, vaartocht) • Sportief Zoetermeer (karting, tennis, skipiste, zelfverdediging en lasergame) • Speurtocht over het water in en rond Giethoorn (varen, schatzoeken, survival, etc.) • Bourgondisch Brabant – Baarle Nassau (bourgondische maaltijden, kruisboogschieten, wild wandeling o.l.v. gidsen, bowling, midget golf, steppen door de bossen, speurtocht op de solex, ontspannen ludieke spelletjes, huifkartochten, educatieve bier-proeverij in de kelder van Pater Arnoldus) • Goeree – Overflakkee ontdekken ( cultuur-historische fietstochten, ritten met stoomtreinen, wandelingen door slapende plaatsjes, varende lunch op de Schelde, de nieuwe bloembollenvelden en huifkartochten over schorren en slikken) • Dordrecht – “cultuur en natuur” (een historische binnenstad met twee verrassende musea en het Biesboschcentrum Dordrecht) • Fietsen en varen door het Westland (Westlands museum en de Maeslantkering) • Dagje Cambridge (liever gezegd tripje) vanuit Hoek van
4
•
•
• • •
Holland; heel veel cultuur en architectuur, punteren en engelse pubs) Tripje East Anglia – Colchester vanuit Hoek van Holland met o.m. golfclinic, pubtocht en typische engelse pubspelletjes) Dagje Spakenburg – IJsselmeer (actieve zeiltocht met Bunschoter botter over het IJsselmeer, veel folklore, oude scheepswerf en museumbezoek) Dagje Delft (rit met de paardentram, prinsenhof, grachtentocht, techniekmuseum, middeleeuwse maaltijd in de stadsherberg, geschiedkundige speurtocht, chocolade workshop, steptocht, etc.) Dagje Den Haag (o.m. paardrijden, cabaret in een theaterrestaurant, sportief bezig zijn, Ierse pub, beklimming vuurtoren, vaartocht) Dagje Rotterdam (Rotterdam vanaf het water, waterbus, Feijenoord-stadion, Blijdorp achter de schermen, diverse verrassende musea) Dagje Schouwen - Duiveland (fietstochten over smalle dijkjes, slapende dorpjes, caissons, rust, stilte en terug in de tijd in het oude Zierikzee) Dagje Amsterdam (door het hart van de hoofdstad met de museumboot en allerlei leuke dingen doen zoals een bezoek aan de V.O.C., Een dansles in een theater vol grandeur, naar Artis, het Waterlooplein en het Leidscheplein en een bezoek aan de oude Heineken brouwerij) Dagje Zaanland (Zaanse Schans met heel veel ambachtelijke dingen uit grootmoeder’s tijd, verrassende vaartocht en natuurwandeling) Dagje buurten in Buren (varen op de idyllische Linge, historische wandeling, museum Buren en oranje en het marechaussee museum) Dagje Hoog Soeren – de veluwse natuur; herten, wilde zwijnen en vogels spotten Dagje Tilburg kruikenzeiken en trappisten klooster en bierbrouwerij Dagje de Kempen en de Peel (diverse mogelijkheden)
Museumplezier 2011
• Dagje Sneek (o.m. distilleerderij kruidenbitter, zeilen, met treintjes spelen) • Dagje jeu de boer : midden in de polder, boerenspelletjes, creatieve workshops, steptochten, solextochten, boerenmaaltijden en culinaire verrassingen • Nog heel veel meer “dagjes uit”, te veel om op te noemen.
De servez-site op het ez-intraweb en de lavivo-site Servez Bulletin Museumplezier 2011 vindt u ook in kleur op de servez-site van het ez-intraweb en de lavivo-site www.lnvweb.nl/lavivo. De Servez-site vindt men door op het ez-intraweb de pagina personeel aan te klikken. Ga op de pagina personeel naar de kolom werken bij ez, klik in deze kolom aan personeelsstichting Servez. Onder aan de 1e pagina vindt u onder “meer informatie” o.a. Aanbiedingen en ook de digitale versie van dit Servez-Bulletin. Naast allerlei reguliere sportieve en culturele activiteiten vindt men op de Servez–site in de nieuwsrubriek allerlei aanbiedingen en “voordeeltjes” voor een ieder werkzaam bij het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie. Natuurlijk gelden alle aanbiedingen ook voor gepensioneerde oud-collega’s van het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie. Willekeurige voorbeelden zijn voordelige vakantie aanbiedingen van reis-organisaties zoals: • Pelikaanreizen - (5% en 12% op alle wereldwijde reizen, ook die van bekende operators zoals Holland International, Sud Tours, Oad en Neckermann, vliegreizen, excursiereizen, zon vakanties, etc.. Kijk op : www.pelikaanreizen.nl/ambtenaren • Buro Scandinavia – korting op reizen naar alle Scandinavische landen van hotel tot trekkershut inclusief IJsland en Groenland. Kijk op : www buroscandinavia.nl – kortingcode z 10032 • Stena Line – 15% korting op overtochten naar Engeland en Ierland. Kijk op : www.stenaline.nl/pvez • Pharos reizen van de ANWB – 10% korting op alle reizen van zonvakanties tot autovakanties en van oma en opa reizen tot avontuurlijke gezinsvakanties in zuidelijke landen zoals Spanje, Portugal,Italië en Frankrijk. Kijk op : www.pharosreizen.nl/pages/personeelsaanbiedingen - kortingcode ph-sv8 • Buro Britain – korting op vakanties in Engeland, Schotland en Wales. Kijk op : www.Burobritain .nl – kortingcode Z 10032 • Makkum beachresort : heel veel mogelijkheden in het Friese Makkum aan het IJsselmeer van sportief (watersport) tot
cultureel. Vakantiehuizen, zeilen, fietsen, wandelen. Kijk op : www.makkumbeach.nl/ez • Dfds-seaways – 10% korting op de overtocht IJmuiden – Newcastle en korting op minicruises naar Newcastle. Kijk op : www.Dfds.nl – kortingcode k 10 • Peter Langhout reizen : 8 % korting op alle reizen van zonvakanties, autoreizen, excursievakanties, gezinsvakanties in Europa wen verder. Kijk op : www.Peterlanghout.nl – kortingcode is : minez2011-05-0
(Alle genoemde websites kunt u direct (vanuit huis) bekijken.) Andere “voordeeltjes” zijn bijvoorbeeld permanente collectiviteits-kortingen bij verzekeringsmaatschappijen, theatervoorstellingen met korting en kortingkaarten voor diverse evenementen en attractieparken. Alle informatie betreffende de bedrijfsfitness en sportclubs staan op de site, als ook aankondigingen van regulaire cursussen zoals yoga en tekenen & schilderen.
Neem wekelijks even een kijkje op de servez-site en/of die van het voormalige ministerie van landbouw, natuurbeheer en voedselkwaliteit : www.lnvweb.nl/lavivo HB
Museumplezier 2011
5
Dagje vesting Hellevoetsluis • • • • • •
Nationaal Brandweer Museum Droogdok Jan Blanken Oudheidkamer Stellingmolen De Hoop Verdedigingswerken Lichtschip Noord-Hinder
Hellevoetsluis, aan het brede Haringvliet, was tot vroeg in de 19e eeuw een moderne marinehaven, waarvan het hart – de oude marinehaven – volledig bewaard is gebleven. De prachtig geconserveerde oude vesting van Hellevoetsluis was in de Gouden Eeuw de basis van de admiraals Maarten Harpertszoon Tromp, Michiel de Ruyter en Piet Hein. De vestingwallen en de kanonnen op affuiten op het oude havenhoofd en het vuurtorentje getuigen van een eens bedrijvige marinehaven waar duizenden personen verbleven op de schepen en rond de
6
kaden. Om een idee te geven van de marinehaven in de 17e eeuw : In 1688 vertrok koning Willem III vanuit Hellevoetsluis met vierhonderd schepen richting Engeland om daar het koningschap te aanvaarden. Heden heeft de tijd er grotendeels stilgestaan, is de oude vesting met z’n havens en droogdok een historisch monument van het rijke verleden en de cultuur door de eeuwen heen. In de oude havens kan men er een keur van zeilschepen en soms stoomvaartuigen uit het verleden bewonderen, schoeners, klippers, driemasters en noem maar op. 2011 is een bijzonder jaar voor de vesting, het Napoleonjaar, dat met veel evenementen en extra activiteiten wordt gevierd. In 1811 bezocht de toen oppermachtige Napoleon de marinehaven Hellevoetsluis. Het is dan ook goed om tijdens een bezoek eerst even binnen te lopen bij het bezoekerscentrum De Veste en de VVV, gevestigd in de Veste, om te vragen wat er die dag al zo te doen is naast de dagelijkse activiteiten.
Museumplezier 2011
Nationaal Brandweer Museum Aan de kaden van de voormalige industriehaven, vlakbij De Veste is het Nationaal Brandweer Museum gevestigd. Menigeen heeft tijdens zijn en ook wel haar jongste jaren te kennen gegeven – “als ik later groot ben” – niets liever dan bij de brandweer te gaan werken; een kinderdroom in een spectaculair schouwspel : gehuld in een zwaar zwart pak en met zo’n imponerende helm op het hoofd en de spuit ferm in de handen vanaf het topje van een uitgeschoven ladder van een indrukwekkende brandweerwagen de vuurzee bestrijden en mensen redden onder het oorverdovende geluid van sirenes en instortende bouwwerken en de zengende hitte van hoog uitslaande vlammen. Die kinderdroom en de realiteit kan men bekijken in het Nationaal Brandweer Museum, dat is gevestigd in een groot en statig pand, dat tot voor enkele jaren na de 2e Wereldoorlog onderdak bood aan de kuiperij en het grootmagazijn van de Koninklijke Marine. Beeldend en boeiend ziet men er de ontwikkeling van de door Jan van der Heijden uitgevonden brandspuit en de geschiedenis van het blussen van branden. Talloze, van begin 19e eeuwse door mens en paardenkracht aangedreven spuitwagens tot een hyper moderne brandweerwagen zijn er te bewonderen. Schitterend glimmende en volledig geconserveerde brandweerauto’s en ladderwagens van allerlei specialisaties en typen, die tot in de eerste decennia van de 20e eeuw nog dienst deden. Enkele van deze auto’s en wagens verkeren in een dermate goede staat dat ze nog aan het wegverkeer kunnen en mogen deelnemen en dienst doen op defilee’s en bijzondere gebeurtenissen. Stoomspuiten en handblusspuiten roepen nostalgische beelden op in dit kindvriendelijke museum, waar ook hedendaagse chemische brandblusmiddelen en geavanceerde apparatuur is te zien. Levendig wordt de ontwikkeling getoond van de uitrustingen van de spuitgasten, eens met penningen en brandweerhoed tot de hedendaagse beschermende kleding die bestand is tegen vuur, rook, chemische middelen, gassen en water. Films en documentaires laten zien wat er allemaal nodig is om een brand effectief te bestrijden en meester te worden. Altijd zijn er in het museum deskundigen aanwezig om uitleg te geven en/of “brandende” vragen te beantwoorden. Voor kinderen is het een belevenis zich te mogen verkleden in brandweerkleding en er zijn speurtochten voor hen uitgezet.
Informatie en openingstijden: • Geopend 1 april t/m 31 oktober • Dinsdag t/m zaterdag 10.00 – 16.00 uur, zondag en feestdagen 11.00 – 16.00 uur • Juli en augustus ook maandag geopend • Volwassenen € 3,- , kinderen t/m 12 jaar € 2,• MJK gratis • Bij het tonen van Servez Bulletin, het blad of de uitdraai gratis kopje koffie of thee.
Droogdok Jan Blanken Tot de industriële revolutie in het midden van de 18e eeuw werden schepen op een zandbank gezet voor onderhoudsen herstel werkzaamheden. Zandbanken, vaak in open zee, waren niet de meest ideale plaatsen voor onderhoud. Onder de bezielende leiding van Inspecteur-Generaal van de Waterstaat Jan Blanken (1755 -1838) is het eerste stenen droogdok in Nederland tussen 1802 en 1825 in twee fasen gebouwd. De bouw van het droogdok, een technisch hoogstandje voor die tijd, was onderdeel van een groot moderniseringsproces van de marinehaven. Maarliefst 5.000 dennen heipalen met een lengte van 12 meter moesten eerst in de drassige bodem worden geslagen om een solide ondergrond te vormen voor het dubbel droogdok met twee achter elkaar gelegen dokkamers, het kieldok en het timmerdok. Het dok heeft een lengte van bijna 160 meter lang en is 31 meter breed. Bijzonder zijn de uit 1884 daterende welijzeren scheepdeuren die kunnen worden afgezonken ter afsluiting van het dok. Het droogdok deed tot 1933 dienst als rijksdok en tot 1973 als commercieel bedrijf. Tegenwoordig is het droogdok een cultuurhistorisch erfgoed in bedrijf waar zowel pleziervaartuigen als commerciële schepen worden onderhouden. Er is een mooi bezoekerscentrum met veel tekst en uitleg. Een goede tip is eerst de korte film over de werking van het droogdok te bekijken alvorens men dit imposante bouwwerk van technisch vernuft betreedt. Op vaste tijden zijn er rondleidingen onderleiding van deskundige gidsen.
Museumplezier 2011
7
Informatie en openingstijden: • Maandag t/m vrijdag 10.00 uur – 17.00 uur • Zaterdag (april t/m september) 13.00 uur – 16.30 uur • Zondag 13.00 uur – 16.30 uur • Gratis toegankelijk • Afdaling in het dok alleen onder begeleiding tegen betaling • Bij het tonen van Servez Bulletin, het blad of de uitdraai gratis kopje koffie of thee.
Informatie en openingstijden: • Geopend t/m 31 oktober • Woensdag t/m zondag 13.00 uur – 16.00 uur • Volwassenen € 1,50 kinderen 6 t/m 12 jaar € 1,• Mjk gratis • Bij het tonen van Servez Bulletin, het blad of de uitdraai gratis kopje koffie of thee.
Stellingmolen De Hoop In het begin van de 19e eeuw moest vanwege de bouw van het droogdok op die plek een molen worden afgebroken. Dit leidde tot de bouw van de hoge ronde stenen stellingmolen De Hoop. Een korenmolen met twee maalstoelen waar het graan werd vermalen om de duizenden matrozen en havenwerkers en hun gezinnen van brood te voorzien. Door de jaren is de molen schitterend gerestaureerd. Op de begane grond en de eerste verdieping woont de molenaar en op de 2e verdieping is een charmant bezoekerscentrum. De tranche is op 10 meter hoogte, vanwaar men een prachtig uitzicht heeft over de oude vesting en de havens.
Informatie en openingstijden: • Zaterdag en zondag 12.00 uur – 16.00 uur • Wanneer de blauwe wimpel uithangt.
Oudheidkamer De oudheidkamer is gevestigd naast het Nationaal Brandweermuseum. Hier zijn voorwerpen samengebracht uit het dagelijks leven van de afgelopen twee eeuwen van voornamelijk regionale historie. De inrichting is thematisch rond onderwerpen zoals speelgoed, onderwijs, scheepvaart, landbouw, de smederij en de marine. Voor de deur van de oudheidkamer liggen veel oude en middeleeuwse kanonnen. Nadat de zware kanonnen verouderd waren hebben zij jaren lang dienst gedaan als stevige bolders aan de havenkaden, waar zij onderste boven verticaal werden ingebracht in een gat dat vaak met cement werd opgevuld. In het Napoleon-jaar is het schooltje in de Oudheidkamer omgetoverd in een Franse school van weleer.
8
Museumplezier 2011
Verdedigingswerken Informatie en openingstijden: • In mei en juni dinsdag en donderdag 10.00 uur – 17.00 uur en zaterdag 13.00 uur – 17.00 uur • In juli en augustus dinsdag t/m zondag 13.00 uur – 17.00 uur, woensdag, vrijdag t/m zondag 13.00 uur – 17.00 uur • September t/m december dinsdag en donderdag 10.00 uur – 15.00 uur • Volwassenen € 1,- kinderen t/m 12 jaar gratis onder begeleiding • Bij het tonen van Servez Bulletin , het blad of de uitdraai gratis kopje koffie of thee.
Een zo belangrijke marine haven diende niet alleen voor aanvallen vanuit de zee doch ook voor aanvallen vanuit het land te worden beschermd. Zo is menige vesting of vestingstadje ontstaan. Omdat Hellevoetsluis het meest zuidelijke punt van “De monden van de der Maas en het Haringvliet” was, vormde de kustbatterij een belangrijk sluitstuk in de verdediging van Holland. Imposante kanonnen stonden hier opgesteld, zoals het kanon van 24 cm. IJzer van Finspong in 1880. Een wandeling maken over en langs de wallen met de verdedigingswerken is niet alleen leerzaam en aangenaam doch geeft weer een geheel andere blik op de oude vesting.
Informatie en openingstijden: • Rondleiding: 1e zondag van de maand 13.00 uur of op afspraak • Bij het tonen van het Servez Bulletin, het blad of de uitdraai gratis een kopje koffie of thee.
Lichtschip Noord-Hinder Lichtschepen waren drijvende vuurtorens en deden tot 1994 dienst op zee. Vandaar de knalrode rode kleur om als herkenningspunt bij dag zo goed mogelijk en van veraf zichtbaar te zijn. De lichtschepen waren niet alleen uitgerust met een volwaardig vuurtoren optiek maar o.a. ook met een nautofoon (misthoorn) met een geluidsreikwijdte van negen kilometer. Eerst waren het bemande lichtschepen, daarna onbemande lichtschepen die vanwege de snelle innovatieve ontwikkelingen werden geautomatiseerd. Heden zijn lichtschepen maritiem erfgoed, vervangen door de modernste computer gestuurde technieken in zowel boeien als aan boord van schepen. De Noord Hinder, bouwjaar 1963, is één van de twee Nederlandse lichtschepen die niet in de handen van de scheepssloper zijn gevallen en gezien het geautomatiseerde karakter meer dan recht heeft op het predicaat “uniek”. De Noord Hinder, met z’n bijna 16 meter hoge vuurtoren, is in de koopvaardijhaven van Hellevoetsluis een bezienswaardigheid.
Opmerkingen: • TomTom- postcode 3221 AD of 3221 AZ • Parkeren in de vesting Hellevoetsluis is gratis • Alle locaties staan met borden aangegeven en zijn op korte afstand beloopbaar • Het Nationaal Brandweer Museum is volledig toegankelijk voor minder-validen en rolstoelen.
HB
Museumplezier 2011
9
Dagje Hattem • Anton Pieck Museum • Voerman Museum • Nederlands Bakkerij Museum Op enkele kilometers ten zuiden van Zwolle ligt aan de IJssel het dromerige oude stadje Hattem. Eeuwenoude stadspoorten, stadswallen en kronkelende met kinderhoofdjes geplaveide straatjes met monumentale statige huizen en imposante gevels afgewisseld door veel ouderwetse winkelpanden vormen het pittoreske beeld van oud Hattem. In het hart van het stadje staat aan de markt de ver boven de pannendaken oprijzende kerk. Wandelend over het plein van de kerk en door de smalle straatjes denkt men al gauw aan Anton Pieck-achtige taferelen , zondermeer meer wanneer de klok in de toren van de kerk het hele of halve uur slaat. Het nostalgische stadje straalt de serene en gelukkige sfeer uit die Anton Pieck zo meesterlijk heeft weten vast te leggen in zijn omvangrijk oeuvre. De omgeving rond Hattem en het vredige stroomgebied van de kronkelende IJssel roepen meteen beelden op uit de bekende Verkadealbums, waarvan sommige plaatjes van albums van de hand zijn van Jan Voerman senioren, de schilder van het IJssellandschap, en het leeuwendeel van Jan Voerman junior, bij uitstek de schilder van de levende natuur.
Anton Pieck Museum Een ieder ontvangt jaarlijks kerst- en nieuwjaarswensen en vindt in het stapeltje kleurrijke kaarten altijd wel één of meerdere wensen die zijn getekend door Anton Pieck (1895-1987). Mondiaal bezien zijn Pieck’s kalenders, kaarten en tekeningen al decennia lang een begrip, en velen kennen hem dan ook alleen in deze hoedanigheid. Veel minder bekend is de
veelzijdigheid van Anton Pieck. Naast schilder en tekenaar was hij ook een bijzonder creatief graficus, maakte hij houtsneden, etsen, gravures en lithografieën, illustreerde hij tussen 1920 en 1965 ruim 300 boeken en maakte hij aquarellen en droge naalden. Talloze ex libris (eigendomsetiketten voor boeken) en geboortekaartjes ontwierp deze nijvere kunstenaar, en de meeste van zijn houtsneden drukte hij zelf af. Zijn veelzijdigheid gaat terug tot 1906, in welk jaar de elfjarige Anton met een stilleven de eerste prijs won op een huisvlijttentoonstelling in zijn geboortestad Den Helder. Ook is Anton Pieck de ontwerper van “De Efteling “ te Kaatsheuvel en het ”Autotron” in het nabij het sprookjespark, heden attractiepark, gelegen Drunen. Tussen 1951 en 1978 reisde hij wekelijks naar “De Efteling” om de ontwikkeling van zijn sprookjesbos bij te houden. Ook uit andere landen kreeg Anton Pieck aanbiedingen om er Efteling-achtige projecten te ontwerpen, doch gezien zijn principes en eenvoud heeft hij al die aanbiedingen afgeslagen. Zijn eenvoud komt ondermeer tot uiting in het feit dat hij primair geen prijs stelde op een eigen museum en uiteindelijk schoorvoetend zijn medewerking aan de initiatiefnemers heeft verleend. Was zijn zoon Max niet één van de initiatiefnemers geweest dan zou het museum naar alle waarschijnlijkheid er niet zijn gekomen. Gedurende zijn hele leven was Anton Pieck een leergierig mens, hetgeen blijkt uit het feit dat hij van 1960 tot zijn overlijden in 1987 wekelijks met een aantal kunstbroeders kwartierschetsen maakte, die - het in vijftien minuten tekenen van levende modellen – de basis vormen van de klassieke scholing van tekenaars en kunstschilders. Op 65 jarige leeftijd besloot Anton Pieck dus vrijwillig terug te gaan naar af ! In het museum vindt men een breed overzicht van Anton Pieck’s werken en zijn werkhoek en originele etspers zijn er opgesteld. Kent men Anton Pieck alleen van kerstkaarten en kalenders dan is een bezoek des te verrassender vanwege ondermeer zijn olieverfschilderijen, stillevens en reistekeningen die hij heeft gemaakt tijdens reizen naar vele landen aan de Noord-Afrikaanse kust. Naast de vaste collectie zijn er wisseltentoonstellingen. Na zijn aanvankelijke aarzeling en bedenkingen heeft Anton Pieck meegewerkt aan het ontwerp van het museum, dat dan ook een typisch Pieck karakter heeft en een schilderachtig museumhofje.
Voerman Museum De schilder Jan Voerman senior (1857-1941) trouwde in 1889 met Anna Verkade, de dochter van Enricus Verkade, de stichter van de Zaandamse bakkerij “De Ruyter”, de zo bekende Verkade-fabrieken. In dat jaar vestigde het jonge echtpaar zich op enkele kamers van een oude herberg in Hattem. Gezien
10
Museumplezier 2011
Voerman’s principes en het niet willen toegeven aan de kunsthandel om nog meer goed verkopende werken en “Hollandse interieurs” te schilderen leefde het echtpaar in betrekkelijke armoede. Eén van de meest bekende interieurwerken is “De treurdagen”, een olieverfschilderij uit 1884 van een in een Amsterdamse woonkamer treurende Joodse familie. De kracht van Voerman’s schilderkunst bestaat vooral uit het sterke expressievermogen en de lichteffecten in zijn werken, die een iedere onbewust aan Rembrandt doet denken. Voerman wil echter landschap schilderen en voelt zich sterk aangetrokken tot de krachten van de natuur waarbij in het bijzonder wolkenpartijen de sfeer van zijn werk bepalen. Gesteund door Anna blijft Voerman senior zijn hoge idealen nastreven om vanuit de diepte van zijn innerlijk beleven te schilderen. In die periode leert hij ook het werk kennen van een aantal Franse schilders, waaronder Gauguin, die af willen van het impressionistische schilderen. Uiteindelijk heeft het nastreven van zijn idealen Voerman senior de geschiedenis doen ingaan als een internationaal hoog gewaardeerd en veelzijdig schilder. Dat Voerman senior reeds op jonge leeftijd lering heeft getrokken uit zijn loopbaan voor wat betreft de invloed vanuit de kunsthandel komt meer dan tot uitdrukking in de loopbaan van Jan Voerman junior (1890 – 1976). Het gezegde “Zo vader zo zoon” is dan ook zondermeer van
toepassing voor de schilderkunst. Zoon Jan beschikt ook over de tekentalenten van zijn vader en brengt van jongs af aan zijn liefde voor de natuur tot uitdrukking in schetsen en tekeningen. Ondertussen verwerven de producten uit de fabrieken van schoonvader Verkade landelijke naamsbekendheid en wordt het assortiment bakkerij-producten als maar groter en groter. Rond de eeuwwisseling is de naam Verkade een nationaal begrip. Met het oog op de klantenbinding is het dan ook Enricus Verkade die in 1905 het initiatief neemt tot het maken van een boek dat wordt geïllustreerd door middel van het verzamelen van plaatjes die bij de aankoop van Verkade arikelen gratis worden verkregen. Uiteindelijk besluit Verkade dat er vier albums moeten komen met de titels Lente – Zomer – Herfst – Winter. Jac. P. Thijsse zal de albums schrijven en Verkade verzoekt zijn schoonzoon Jan Voerman om die te illustreren. Voerman senior aarzelt geen ogenblik doch wijst vastberaden de dan 15-jarige Jan aan als illustrator van schoonvader’s albums. Het succes en de lange gechiedenis van de vele “Verkade”-albums die daarop volgden kent een ieder. Het illustreren van de Verkade-albums is min of meer Jan junior’s levenswerk geworden. Gedurende meer dan een halve eeuw wist Verkade door middel van de “plaatjes” de klanten aan zich te binden. Indien te koop brengen originele en complete Verkade-albums heden ten dage al gauw vijftig euro en veel meer op. De albums zijn een begrip geworden in
Museumplezier 2011
11
Toegangsprijs: • Volwassen € 6,50 • Kinderen 4 t/m 12 jaar € 3,• Museumjaarkaart nog niet geldig Op vertoon van het blad en/of de uitdraai krijgt U in het Voerman Museum een veerjaardagskalender geïllustreerd door Jan Voerman senioren en Jan Voerman junior. Op vertoon van het blad of de uitdraai krijgt U in het Anton Pieck Museum gratis een kopje koffie of thee.
Nederlands Bakkerij Museum “Het warme land”
de Nederlandse samenleving. Recente her-uitgaven van de vier eerste albums, waarbij de koper de plaatjes er zelf in moet plakken , gaan nog steeds “als zoete broodjes over de toonbank”. In schitterende stijlkamers kan men een overzicht van de werken van vader en zoon Voerman bewonderen. Originele tekeningen, olieverfschilderijen en aquarellen ziet men er op ware grootte en de verzamelaars en liefhebbers van Verkadealbums kunnen er alle originele albums van destijds zien en replica’s kopen.
Een bezoek aan het Bakkerijmuseum maakt een dagje Hattem onvergetelijk. Het museum is gevestigd in het hart van het oude Hattem in twee schitterende historische panden, een laat middeleeuwse stadsboerderij en een voormalige stalhouderij. Twee panden die van buiten en van binnen het verleden oproepen. In het museum ziet en ruikt U de geschiedenis van het brood en het banket bakken in Nederland aan de hand van vele gebruiksvoorwerpen. De bezoeker maakt er een beeldende
Het Voerman Museum en het Anton Pieck Museum zijn met elkaar verbonden en bevinden zich op het zelfde adres. Eén toegangsprijs geldt voor beide musea.
Adres: Achterstraat 46 – 48 Openingstijden: • Mei t/m oktober dinsdag t/m zaterdag 10.00 – 17.00 uur, maandag 13.00 – 17.00 uur • In juli en augustus ook op zondag, 13.00 – 17.00 uur Gesloten: Feestdagen
12
wandeling door de geschiedenis van het brood vanaf de prehistorie naar de middeleeuwen, en van grootmoeder’s tijd naar de 21 ste eeuw. De vaak ambachtelijke gemengde brood-, koek- en banketbakkerij, een beschuitbakkerij, de meelzolder, een speculaasbakkerij en een boerendeel met roggebroodbakkerij zijn er authentiek te bewonderen. Het Bakkerijmuseum zou
Museumplezier 2011
Adres: Kerkhofstraat 13. Openingstijden: • Dinsdag t/m zaterdag 10.00 – 17.00 uur • In alle schoolvakanties ook op zondag en maandag 13.00 – 17.00 uur Gesloten: Feestdagen Toegangsprijs: • Volwassen € 6,50 • Kinderen 4 t/m 12 jaar € 3,25 • Museumjaarkaart: geldig Op vertoon van het blad en/of de uitdraai geeft het museum korting op de entree, voor volwassenen € 1,korting en voor kinderen € 0,50. het bakkerijmuseum niet zijn als er niet dagelijks op ambachtelijke wijze wordt gebakken. Wit gemutste bakkers zijn er bezig met het bakken van brood, koek en banket. Slechts weinigen kunnen de geur van bakkend brood en de warme baksels in en naast de ovens weerstaan in de 19e eeuwse brood-en banketbakkerij en spoeden zich naar de meer dan een eeuw oude bakkerswinkel of “Opoes gelagkamer” om enkele van die heerlijke baksels of het dagelijks brood te verorberen in de sfeer van weleer rond de glimmende oude buiskachel. In het bijzonder de reuzenkrakeling verdient een hoge aanbeveling. Ovens van allerlei typen, verniste bakkerskarren en gevlochte rieten bakkersmanden, een 18e eeuwse keuken, bakplaten, sierlijk beschilderde koekblikken en beschuittrommels, glazen stolpen, speculaasplanken en bakvormen doen U in het verleden wanen. Regelmatig vinden er demonstraties plaats, en op bepaalde dagen kan men er een 18e eeuws bakproces met een houtoven bijwonen. Zelf kunt U er de handen uit de mouwen steken door mee te doen aan een wedstrijd krakelingen bakken. Voor kinderen zijn er speciale educatieve bakactiviteiten onder leiding van de meest grappige en vriendelijkste bakker Fred Voskuil. Voor jong en oud is dit sfeervolle museum, waarvan o.a. de windkorenmolen De Fortuin en de Dijkpoort dependances zijn en tijdens een vestingwandeling kunnen worden bezocht, een ware belevenis. “Het Warme Land” is bij uitstek een plaats waar het educatieve aspect, nostalgie en lekkere honger hand in hand gaan.
Het is mogelijk een combi-kaart te kopen voor de drie musea. Deze combi-kaart is meerdere dagen geldig. De prijs voor volwassenen bedraagt € 12,- en voor kinderen t/m 15 jaar € 6,-. Parkeren: In oud Hattem is beperkte parkeerruimte. Parkeren is gratis, gebruik van een parkeerschijf verplicht. Rond de kerk, op een steenworp van het Bakkerij Museum, zijn parkeerplaatsen voor gehandicapten. Aan de rand van de oude stad zijn ruime en kosteloze parkeerterreinen op amper 300 meter van de musea. In de landelijke omgeving rond Hattem, langs de rivier de IJssel en uiterwaarden, kan men mooie routes rijden met de auto en de fiets. Het VVV-kantoor/ Toeristisch Informatiepunt is gevestigd naast de oude kerk.
HB
Museumplezier 2011
13
Dagje Noord - Limburg • Melderslo – openluchtluchtmuseum De Locht • Nederweert – Limburgs openluchtmuseum Eynderhoof Voor velen is het noorden en midden van de provincie Limburg onbekend terrein op het gebied van vakantie en recreatie. Het stroomgebied van de kronkelende rivier de Maas kent hier echter de mooiste en meest idyllische plekjes: schitterend landschap en vergezichten, gemoedelijke veerpontjes die de rivier alsmaar oversteken en soms bijzonder verrassende dorpen en plaatsjes zoals bijvoorbeeld Horst aan de Maas en het kloosterdorp Steyl. Het noordelijk deel van Limburg heeft ook een sterk agrarisch karakter met onder meer veel gemengd bedrijf op soms dicht omboste percelen zoals varkenshouderijen en de teelt van aardbeien, in het bijzonder asperges en de op het eerste oog nauwelijks zichtbare teelt van champignons.
Melderslo – Openluchtmuseum De Locht (Streekmuseum en Nationaal Asperge-en Champignonmuseum) Melderslo is een klein typisch Limburgs dorpje nabij Horst aan de Maas en herbergt een uniek en bruisend middelgroot openluchtmuseum dat is opgebouwd rond een uit het begin van de 14e eeuw stammende boerderij die door de eeuwen heen geleidelijk is omgevormd tot een langgevelboerderij met op het voorerf een oude waterput. Naast de grote langgevelboerderij bestaat het museum uit een aantal herbouwde historische- en traditionele panden die door de ruim 200 vrijwilligers zijn herbouwd en zodoende een goede indruk geven van het leven in Noord-Limburg in de 19e en begin 20e eeuw. Zo is er een een daglonershuisje, een stroopmakerij, een smederij, een zadelmakerij, een schaapskooi, een bakhuisje, een veldschuur, een kruiden-en asperge tuin, een zuivelmakerij en een deel en dorsvloer die het verleden van de streek doen herleven. De Locht is zo wel in als om de gebouwen een boeiend
14
museum waar heel veel activiteiten plaatsvinden en bezoekers van jong tot oud zich aangenaam en educatief kunnen verpozen. De vele vrijwilligers verzorgen onder meer demonstraties en rondleidingen, en zijn altijd aanspreekbaar voor vragen van bezoekers. Met name in de weekeinden zijn er tal van ambachtelijke en creatieve activiteiten Kinderen worden niet vergeten en kunnen er vaak de handen uit de mouwen steken bij o.a. het bakken van brood onder leiding van een echte bakker of in de champignonteelt. Er is voor hen een speeltuintje en de spannende “Tijdmachine” van de nogal verwarde uitvinder professor L’Oltmans. Opmerkelijk is dat de grote collectie sfeervol, boeiend en duidelijk wordt gepresenteerd voor de bezoekers en men veel dingen kan aanraken. Een ander aspect is dat met veel korte films en videobeelden de bezoeker zich levendige kan inbeelden hoe in vervlogen tijden het alledaagse leven er uit zag. De langgevelboerderij (1859) heeft een eind 19e eeuwse uitstraling met het fraai ingerichte woonhuis en het sfeervolle herbergachtige Limburgse plattelandsrestaurant waar men Limburgse kost kan eten zoals vlaai bij de koffie, asperges, boeren-aspergesoep, Limburgse koffietaffel, champignons of pannenkoeken met spek met de locale bietenstroop uit de stroopmakerij van het museum. Natuurlijk kan men er in het seizoen asperges en champignons nuttigen en kopen. Op de grote zolder is een schitterend winkel-en ambachtenstraatje van weleer te bewonderen met onder meer een nostalgische kapsalon, een kleermakerij, een schoenlapperij en een drogisterij. Jaarlijks zijn er ook tijdelijke exposities, dit jaar “Toen wij uit Rotterdam vertrokken”, over landverhuizing in de vorige eeuwen van Noord-Limburgers naar de Verenigde Staten. De collectie zaaimachines, oogstmachines, dorsmachines en vele andere andere mechanische-en halfmechanische landbouwwerktuigen is er te keur en in overvloed te zien. Zo is er ook een indrukwekkende miniatuur zaagmachine voor
Museumplezier 2011
boomstammen te bewonderen of komt men precies te weten hoe een varken werd geringd. In een zeer grote Limburgse schuur is het sfeervolle en beeldende Nationale Asperge-en Champignonmuseum gevestigd. Met name de teelt van asperges is in zuidoost Brabant en het noorden van Limburg een grootschalige activiteit en belangrijk agrarisch product. Gezeten in een oude tuinbouwveiling met veilingklok (1905) kan met de korte film “De Levensloop van de champignon” bekijken alvorens te ontdekken dat bijvoorbeeld mergelgrotten en onderaardse steengroeven, donkere enigszins koele en luchtvochtige plekken, de beste plaatsen zijn waar optimaal champignons kunnen worden gekweekt op een mengsel van broeimest. Champignons worden sinds 1825 in Nederland geteeld, heden voor meer dan 90% door grote gespecialiseerde bedrijven. Vanaf het 2e deel van 20ste eeuw zijn Nederlandse champignons en asperges uitgegroeid tot exportproducten van formaat met een belangrijke positie in de wereldhandel. In de volksmond is de naam voor asperges “Het witte goud”. De teelt van asperges, in langwerpige zandige heuvels, de zogenaande bedden, begint in de moestuin van het museum en wordt binnenshuis tot in de kleinste details beeldend uit de doeken gedaan. Wat de teelt van asperges en champignons extra interessant maakt is dat het niet zo maar een teelt is van zaadje in de grond, zonlicht en water en het groeit. Zonlicht is niet van belang voor champignons en nauwelijks voor asperges ondanks de volle grond teelt. Ook de teelt van aardappels was eens een belangrijk in het agrarisch bedrijf in het noorden van Limburg, zandaardappels zogezegd, en wordt belicht in de expositie “Van aardappel tot zetmeel”. De Locht is ook VVV-informatiepunt. Vanuit het museum zijn wandelroutes (5,6 km. en 8 km.) met een historisch verhaal
uitgezet, het “Melders Ommetje”. Ook is het museum het startpunt van diverse ontspannende en landelijke fietsroutes door de streek en wat verder gelegen locaties. De Locht ligt ook aan een per auto te rijden landelijke ANWB-route en de Knooppuntroute. De directe omgeving is dan ook zeer aantrekkelijk om optimaal te genieten van het landschap van het noorden van Limburg.
Adres: Koppertweg 5 – 5962 AL Melderslo. (bereikbaar via afslag 11 van de A-73) Openingstijden: • 1 april t/m 31 oktober – dagelijks 11.00 uur – 17.00 uur • November t/m maart – woensdag, zaterdag en zondag 11.00 – 17.00 uur Toegangsprijs : • Volwassenen € 5,- Kinderen t/m 12 jaar € 2,50 • MJK (museumjaarkaart) geldig Op vertoon van dit Servez Bulletin of de uitdraai gratis een kopje koffie of thee. Museum De Locht is volledig toegankelijk voor minder validen, er zijn rolstoelen beschikbaar. Voor de ingang is heel veel gratis parkeerruimte. Honden mogen aangelijnd mee naar binnen. Achter de langgevelboerderij is groot windvrij sfeerrijk terras.
Limburgs openluchtmuseum Eynderhoof Op nog geen 10 kilometer ten oosten van Weert ligt het plaatsje Nederweert, een typisch Limburgs plaatsje omringt door een aantal kerkdorpen. In vroegere jaren hadden zowel Weert als Nederweert een sterke handelsband met de Vlaamse havenstad Antwerpen. Het industriële gedeelte van de economie van Nederweert was bijna geheel gericht op de handel met de stad aan de Schelde, schoeisel voor ondermeer het leger, laken en weverijproducten vonden gretig hun weg naar Vlaanderen en verre landen. Daarnaast is Nederweert en directe omgeving altijd een gebied geweest van gemengd agrarisch bedrijf zoals de teelt van maïs en asperges, varkenshouderij en schaapskudden op de zandgronden. In Eind, één van de landelijke agrarische kerkdorpen rond Nederweert is gevestigd het Limburgs Openluchtmuseum Eynderhoof, een vrij uniek
Museumplezier 2011
15
museum dat door circa 360 vrijwilligers is opgebouwd, in stand wordt gehouden en geleidelijk expandeert. Inmiddels is Eynderhoof uitgegroeid tot een klein en gastvrij Limburgs dorpje anno circa 1900 waar veel is te beleven en de bezoeker van zelf het verleden betreedt. Veel van de gebouwen zijn geheel naar eigen ontwerp en opgebouwd met veelal oude en zelf verworven materialen, soms zijn doormiddel van speciaal transport complete rieten daken van oude boerderijen van verre over de weg aangevoerd. Andere gebouwen komen uit de omgeving en zijn eerst afgebroken en weer authentiek herbouwd in Eynderhoof. In het museum vindt men onder meer een ouderwetse smederij met blaasbalg, een klompenmakerij, een oude houtzagerij met onder meer een lintzaag, een mandenvlechterij, een kuiperij en een schilderswerkplaats die allen in werking zijn en waar met behulp van authentieke gereedschappen veel ambachten in ere worden gehouden. Voor de (her)bouw van gebouwen en het onderhoud van Eynderhoof worden door de vrijwilligers in deze werkplaatsen allerlei goederen vervaardigd zoals deurbeslag, gesmeed hekwerk, het zagen van planken en houtwerk, en veel meer. Vaak zijn de vrijwilligers druk aan het werk mede omdat een andere doelstelling van Eynderhoof is het conserveren van oude ambachten. Zo telt bijvoorbeeld het smederij-gilde ruim 20 leden, waarvan bijna de helft in opleiding is, en zijn er ook leerling kuipers, leerling klompenmakers, leerling mandenvlechters en leerling brood-en banketbakkers. Een van de gebouwen is het bakhuis, een oude dorpsbakkerij waar nog met gebruik van oude gereedschappen en machines en in met takkenbossen gestookte stenen ovens brood, koek en de bekende Limburgse vlaaien worden gebakken volgens oude recepturen. Dagelijks vers uit eigen bakkerij luidt het motto;
16
het brood en voor bij de koffie de vlaaipunt of de typische streeklekkernij knapkoek. In de schoenmakerij is vaak een schoenmaker bezig met het ambachtelijk maken van schoenen, en in de maalderij kan men getuige zijn van het malen van het meel voor de bakkers in het bakhuis. Ook maakt men er kennis met het huishouden van zo’n 100 jaar geleden. Men mag er wassen in een zinken teil, schrobben over het bekende wasbord en de drijfnatte wasstukken door de ouderwetse handwringer draaien. Er is een strijkerij – strijkkamer waar men ziet hoe in vroegere tijden met veel geduld kleding en linnengoed werd gestreken en gestijfd met koperen strijkijzers gevuld met gloeiende kolen en zware zwart ijzeren strijkbouten die op de kolenkachel of het fornuis worden verhit. Gezien het zeer grote aantal vrijwilligers in allerlei ambachtelijke beroepen en culturele verschijningsvormen van weleer benaamd De Eynderhoof zich dan ook als “Levend Museum”. Voor kinderen is er een speelplaats waar oud Limburgse spelletjes kunnen worden gespeeld, maar ook volwassenen mogen er hoepelen, touwtje springen en tollen. Er zijn oude akkertjes, een heemtuin en een stukje Peellandschap, en voor kleine kinderen is er een kabouterwandeling uitgezet. Woensdagmiddag is bij uitstek kindermiddag op de Eynderhoof. Het hoofdgebouw van Eynderhoof is de uit 1764 stammende typische Limburgse langgevelboerderij “Bi-j Liberte Gon”, die in Weert moest verdwijnen voor de aanleg van een nieuwe weg en door de vrijwilligers is afgebroken en steen voor steen in oude staat is opgebouwd. In Liberte Gon is het goed vertoeven in de voormalige stal die nu de gelagkamer is en waar men kan genieten van alle baksels uit het eigen bakhuis of bijvoorbeeld van een dubbele Gouverneur, een smaakvol dubbel gegist streekbier van het vat terwijl een verhalenverteller met ongekend Limburgs accent mooie verhalen en anekdoten uit het verleden vertelt. Zo is er de oude doch zeer vitale Harrie Simons, met bijnaam “De
Museumplezier 2011
Bekker” (goede prater), die onder andere gedichten en verhalen uit het voorbije verleden met veel charme voordraagt uit zijn met de hand in schoonschrift geschreven boek “Echt Waor !” of uit de verzamelde streekverhalen uit de bundel “Toen kattekwaad nog kinderspel was”. De altijd goed gemutste Harrie was ooit marskramer in potten en pannen en trok jaren lang met een kleine kar en paard van dorp naar buurtschap en van markt naar afgelegen hofstede. De grote zolder van Liberte Gon is een geliefde plek om te trouwen, en er zijn regelmatig wisseltentoonstellingen over velerlei aan de streek gerelateerde onderwerpen uit vroegere jaren zoals de schutterij en de gilden. Eynderhoof bruist van activiteiten, zo kan men er ook de imker of houtsnijders aan het werk zien, worden de akkertjes bewerkt, en zal het niet lang meer duren voordat men er ambachtelijk appelstroop gaat maken. Het is beslist niet ongewoon dat bezoekers getuigen zijn van het beslaan van een zwaar werkpaard met nieuwe hoefijzers door een smid of dat de mandenvlechters bezig zijn met het vlechten van een kunstzinnig voorwerp. Er is een lange activiteitenkalender met veel folkloristische evenementen, en met name op zondagen zijn naast speciale activiteiten heel veel vrijwilligers in een scala van oude ambachten bezig met het demonstreren en betrekken van de bezoekers. Een middag Eynderhoof is het Limburg van weleer op z’n best.
Adres: Milderspaat 1 – Nederweert – Eind (volg borden “Eind” aan de N-275) Openingstijden: • 1 april t/m 30 oktober • Zondag, dinsdag, woensdag en vrijdag 13.00 uur – 17.00 uur. Toegangsprijs : Volwassenen € 5,- Kinderen t/m 12 jaar € 2,Op vertoon van dit Servez Bulletin of de uitdraai gratis een kopje koffie of thee met knapkoek en het museumgidsje Eijnderhoof. Museum Eynderhoof is rolstoel toegankelijk. Voor de ingang is heel veel gratis parkeerruimte. Honden mogen aangelijnd mee naar binnen.
HB
Museumplezier 2011
17
Dagje Naarden & Soest • Naarden – Vestingmuseum • Soest – De Paardenkamp
Vestingmuseum Van oudsher is Naarden een vestingstad, het noordelijkste punt van de Hollandse Waterlinie. Een uiterst belangrijke vesting daar door de jaren niet alleen vijandelijke indringers via land maar ook vanuit de toenmalige Zuiderzee een bedreiging konden vormen. De in een intrigerende stervorm met zes punten (de bastions), zes vestingeilandjes (ravelijnen), een hoofdwal en een binnen-en buitengracht gebouwde vesting was gedurende eeuwen een bijna onneembaar bolwerk en heeft tot na de 1e Wereldoorlog (1914-1918) dienst gedaan en is in 1926 opgeheven als verdedigingswerk. Tot die tijd was er een garnizoen gelegerd. In en rond de vesting ziet men dan ook veel gebouwen die met een met hoge met gras begroeide aardlaag zijn bedekt. Al die gebouwen deden dienst als
18
kazerne, opslag van kruit, munitie, kanonnen en mortieren. Heden is de vesting grotendeels bewaard gebleven. In de straatjes van de vesting heerst een sfeer van nostalgie, ademt het verleden. Een keur aan mooi gevels en ouderwetse winkelpuien is er te bewonderen. De vesting van Naarden is een bijzonder indrukwekkend bouwwerk, het is er aangenaam en leerzaam vertoeven. Om nog meer te weten te komen over de vesting Naarden moet men zijn aan de Westwalstraat waar het Het Nederlands Vestingmuseum is gevestigd in enkele kazematten. Het museum is zowel een binnenmuseum en een buitenmuseum. Buiten staat het grootste deel van het geschut opgesteld. Wandelend over de wallen ziet men een overvloed aan geschut uit de periode van circa 1700 tot 1850, zware voorlaadkanonnen die handmatig dienden te worden bediend. Ook zijn er enkele stukken achterlaadgeschut die dateren uit het begin van de 20ste eeuw. Buiten moet men niet vreemd opkijken wanneer men de kudde geiten tegenkomt die er grazen en zodoende het gras van de wallen kort houden. Voor kinderen is er naast speurtochten ook veel te doen.
Museumplezier 2011
Zo kunnen zij met behulp van een fietspomp op een onschuldige manier een speelgoed kanon afschieten, is er een wachthuis en een waterpomp om te spelen. Ondergronds zijn de kazematten waar de soldaten verbleven en zich ophielden tijdens een verdedigingsactie. De ruimten en verblijven worden met elkander verbonden door bijna een doolhof van smalle lage gangetjes en trappen die naar diepere delen van de kazemat leiden. In vijf van deze grote ondergrondse kazematten, die een klein beetje vergelijkbaar zijn met reusachtige schuilkelders, zijn beeldende tentoonstellingen ingericht over onder meer de onderwerpen: De historische ontwikkeling van de vestingbouw, De militaire geschiedenis van Naarden, Het militaire leven eind 19e eeuw en De nieuwe Hollandse Waterlinie. Veel maquettes en prachtige diorama’s zijn er te zien, zoals bijvoorbeeld een verblijfsruimte voor militairen en een stafvergadering van militairen. Allerlei kanonnen, geschut en munitie is er te bewonderen als ook vele militaire attributen en uitrustingsstukken zoals degens, handwapens, eetgerei en allerhande hulpmiddelen tot de zieken-en gewondenboeg toe. De expositie “De Nieuwe Hollandse Waterlinie” hoe de waterlinie Nederland tussen 1815 en 1940 moest beschermen tegen vijandelijke indringers. In het museum leert men ook dat er sinds eeuwen een voortdurende wedloop was tussen aanvaller en verdediger, en zich steeds moest richten op nieuwe ontwikkelingen in het voeren van oorlog. “De Cantine” is gevestigd in een voormalige ondergrondse kanonremise en heeft een gezellig terras met veel speelruimte en mogelijkheden voor kinderen. Ook worden vanuit het museum patrouille vaartochten door de vesting gracht gehouden op zaterdag en zondag, en in juli en augustus dagelijks. De gids/schipper vertelt dan over de vesting en vanuit het water krijgt men een geheel andere kijk op de vesting. Regelmatig zijn er ook demonstraties door een ploeg vrijwilligers, die gestoken in militaire kostuums uit de 19e eeuw, de Franse tijd, als kanonniers oude kanonnen afvuren. In en om de vesting is een
historische en natuur wandeling uitgezet van 3,5 km. De wandeling brengt de hele vesting in beeld en leidt langs vele gebouwen zoals bastions, schuilplaatsen, opslagplaatsen en ravelijnen. In het museum is een folder verkrijgbaar.
Adres: Westwalstraat 6 – 1411 PB Naarden. Openingstijden: • 15 maart t/m 31 oktober en tijdens de Kerstvakantie dinsdag t/m vrijdag 10.30 uur – 17.00 uur, zaterdag,zondag en feestdagen 12.00 uur – 17.00 uur • 1 november t/m 14 maart zondag 12.00 uur – 17.00 uur Gesloten: 1e kerstdag, Oudejaarsdag en Nieuwjaarsdag. Toegangsprijzen : • volwassenen € 6,- , kind t/m 12 jaar € 3,50 • Museumjaarkaart (MJK) geldig • boottochten extra prijs In de vesting Naarden kan men gratis parkeren. Volg de borden Vesting Naarden. Het Vestingmuseum is niet zo geschikt voor rolstoelen. Op vertoon van het Servez Bulletin of de uitdraai krijgt U gratis een kopje koffie of thee, of ranja voor de kinderen.
HB
Museumplezier 2011
19
Soest – De Paardenkamp De Paardenkamp, aan de oostelijke rand van Soest aan de uitvalsweg Birkstraat , is het enige officiële sociaal rusthuis voor paarden alsook een veilig toevluchtsoord voor oudere – helaas door voormalige eigenaren verwaarloosde paarden en pony’s – die door de Dierenbescherming in beslag zijn genomen. Met de nadruk op het woord “sociaal” omdat voor welk paard of pony dan ook geen kosten zijn verbonden aan het verblijf.
Paarden kunnen soms meer dan veertig jaar oud worden, ruim dertig plus is tegenwoordig geen zeldzaamheid. Wanneer een werkpaard de twintig jaar eenmaal is gepasseerd gaan langzaam maar zeker de krachten afnemen, worden de botten geleidelijk strammer. Ren-en springpaarden bereiken hun top tussen het 3e en 13e levensjaar, daarna nemen – met enkele uitzonderingen – langzaam souplesse en krachten af, zijn zij niet meer geschikt om topprestaties te leveren. Een karaktertrek van huisdieren is dat zij trouwe vriendschappen voor het leven sluiten met hun baasjes en bazinnen. De hond en/of de kat behoren vaak tot het gezin, gaan mee op vakantie of bezorgen baasjes en bazinnen slapeloze nachten wanneer zij spoorloos zijn verdwenen, een nachtje wegblijven of ernstig ziek zijn. Niet alleen een hond, kat, vogel of ander huisdier kan jaren lang je beste kameraad zijn, een dergelijke innige band ontstaat menigmaal ook met paarden en pony’s. Voorbeelden te over; de schillenman met zijn paard en wagen, het paard dat het draaiorgel trekt, de pony van de kinderen, de boer en zijn paard, ruiter en paard, paarden werkzaam in de
20
bosbouw, politiepaarden die heel veel hebben moeten doorstaan, paarden die in de dierentuinen en pretparken jarenlang de open karren hebben getrokken voor de rondritten of koetspaarden. Neem bijvoorbeeld het paard voor de schillenkar dat zo’n twintig jaar het straatbeeld in een aantal wijken van een stad mede bepaald. Het geduldige paard, alle kinderen uit de buurt kennen haar naam, hebben het wel meer dan één keer aangehaald of naast de schillenman op de bok gezeten. Wanneer het paard dan aan het einde van het werkzame leven is gekomen ontstaat er soms een inzameling door buurtbewoners om “ons schillenpaard”een waardige oude dag te gunnen. Vaak huivert men bij de gedachten dat het langzaam arbeidsongeschikt geworden oude “schillenpaard” naar het slachthuis gaat om, weliswaar volop levenslustig, uiteindelijk tot frikadellen en dergelijke te worden verwerkt ! Zo is in feite de Stichting De Paardenkamp ontstaan en geleidelijk uitgegroeid. Een stichting zonder een enkele vorm van subsidie, doch met een grote groep enthousiaste vrijwilligers die – gesteund door onontbeerlijke deskundige medewerkers – al vele jaren wekelijks de mouwen opstropen. Kortweg; liefhebbers van paarden en ware dieren-vrienden die streven naar een waardige oudedagsvoorziening voor paarden en pony’s, soms het dier waar zij decennia lang dagelijks mee hebben opgetrokken. Op de voormalige boerderij “Vosseveld” is het begonnen, zijn door de jaren heen meerdere stallen gebouwd en voorzieningen getroffen. Bij een alsmaar groeiend aantal paarden dienden na verloop van tijd naast de vele vrijwilligers ook professionele krachten in dienst te worden genomen om de nu meer dan honderd paarden en pony’s goed te verzorgen. Prachtige voorbeelden zijn een gepensioneerd echtpaar uit de kop van Overijssel dat hun werkpaard zo lang het hun fysiek mogelijk was wekelijks bezocht of een oude dame uit Utrecht die met het openbaar vervoer een omslachtige reis moest maken om wekelijks een middagje, zittend op een bankje naast de weide, met haar voormalige paard door te brengen. Soms treffen eigenaren van paarden oudedagsvoorzieningen voor hun trouwe metgezel door de gehoefde viervoeter in de bloei van zijn of haar leven al in te schrijven bij De Paardenkamp. Bij De Paardenkamp is tijdig aanmelden tegen een zeer bescheiden inschrijfgeld een vereiste. Geld speelt een mindere rol, men kan zich niet inkopen tegen betaling van een fors geldbedrag of een vorstelijke donatie. Gedurende de jaren is de wachtlijst alleen maar langer geworden en inmiddels opgelopen tot ruim 300 paarden waarvoor een oudedagsvoorziening is gewenst. Omdat met name in de recreatieve sfeer steeds meer mensen zich een paard of pony veroorloven zal op korte termijn de oudedagsvoorziening voor de gehoefde viervoeters een behoorlijk probleem gaan veroorzaken. Immers; het aantal recreatieve paarden is in recente jaren in Nederland met meer dan 100% toegenomen.
Museumplezier 2011
de (individuele) paarden weten te vertellen. Het is er leuk en gezellig, men kan er ontspannen ronddwalen. In een stal zijn er informatieve video´s en films te zien over de bewoners van De Paardenkamp en wat er zo al gebeurt. Het rusthuis voor paarden en pony´s is een gemoedelijke plaats, en op de sfeervolle oude boerderij is ook wat pluimvee, konijnen en geiten. De paarden en pony’s laten zich graag aanhalen, doch paard- of ponyrijden is niet mogelijk. De oudste bewoners zijn momenteel twee pony’s en een paard, alle drie 38 jaar oud. Twee keer per jaar treden nieuwe bewoners toe en worden dan tijdens een groots welkomstfeest aan het publiek voorgesteld. Een bezoek aan De Paardenkamp is ontspannend, educatief en meer dan de moeite waard. De meeste van de 103 paarden zijn zeer gemoedelijk. Volgens de instructies mag men de paarden voeren met meegenomen oud brood, schillen en soms wortels. Een bezoek en een rondleiding zijn GRATIS.
Op De Paardenkamp staan de viervoeters centraal, doet men er alles aan om het de paarden naar de zin te maken en een rustige oude dag te gunnen. Het is dan ook niet mogelijk een oud paard er tijdelijk tegen betaling af te stallen. Een vaste regel is dat de eigenaren van paarden die op De Paardenkamp komen wonen officieel afstand doen van hun paard en zodoende de rustige oudedag is gewaarborgd voor het verdere leven van het paard of de pony. Ook is er een leeftijdsgrens gesteld+ paarden en pony´s moeten minimaal 20 jaar oud zijn om er hun oudedag te komen slijten. In de weiden direct achter de boerderij verblijven de oudste paarden en de paarden die extra zorg behoeven. Deze paarden en pony´s worden dagelijks naar de weiden geleid en verblijven ‘s-nachts op stal. De meeste onder hen moeten in de stal worden bijgevoerd met een `paardenpap` omdat zij grotendeels versleten gebitten hebben en nog maar moeilijk of nauwelijks kunnen grazen. Voor de meer vitale paarden en pony´s is er de potstal, waar zij in groepen bijeen wonen en in-en uit kunnen lopen en in beweging kunnen zijn. Paarden en pony’s zijn sociale dieren en hebben duidelijk behoefte aan contacten met mensen, dieren en soortgenoten. Zij komen naar de mensen toe of dulden het verblijf van bijvoorbeeld een geit in hun box of stal.
Adres: Birkstraat 96 – Soest (volg borden) Openingstijden: alle dagen 10.00 uur – 16.00 uur Gesloten: 1e Kerstdag / Nieuwjaarsdag gratis parkeerruimte toegankelijk voor rolstoelen audio-en videobeelden koffie, thee en limonade voorziening Wanneer men geen rommel maakt of achterlaat mag men ook picknicken op De Paardenkamp.
HB
Het onderste deel van de fraaie hooiberg van `Vosseveld` is verbouwd tot ziekenboeg `voor het geval dat´ en er is een stalruimte waar de paarden en pony´s heerlijk kunnen worden nat gespoten, worden geroskamd en/of geschoren. De gezonde paarden verblijven in de omringende weiden, waar langs een schitterende wandelroute over paden van circa een uur is uitgezet. Dagelijks zijn er minsten drie verzorgers op De Paardenkamp, die ook vragen beantwoorden en heel veel over
Museumplezier 2011
21
Dagje Volendam & Edam Door het alsmaar toenemende inwonertal zijn Volendam en Edam min of meer aaneen gegroeid door woningbouw en sinds een aantal jaren de Gemeente Edam-Volendam. Eens zelfstandige plaatsen; Edam reeds vele decennia wereldwijd bekend door de Edammer kaas en Volendam als en vissersplaats aan de voormalige Zuiderzee. Edam staat bij velen nog steeds te boek als een lief oud plaatsje en Volendam als toeristische attractie voor heden hoofdzakelijk buitenlandse toeristen, om z’n dijk, om z’n klederdrachten, om z’n voetbalclub en allen verenigd in de muzikale “Palingsound” gevormd door generaties Volendammers zoals The Cats, BZN, Jan Smit, Nick & Simon, de 3Js en vele andere dorpsgenoten. Kan men bij het noemen van de naam Edam nog een beetje aan cultuur denken, noemt men de naam Volendam dan denkt men daar niet of veel minder aan. Daarom is het leuk om Volendam ook eens van een andere zijde te bekijken, de culturele en geschiedkundige kant van het palingdorp. Niet alleen een kijkje nemen op de dijk met het magistrale uitzicht over het IJsselmeer maar achter de zeewering in de straten en straatjes is voor velen een verrassing. Men komt
22
er dan achter dat ook in Volendam het gewone dagelijkse leven z’n gang gaat, dat er naast levende muziek en zangcultuur die terug gaat tot de Middeleeuwen er achter de dijk veel meer cultureels was en is te beleven.
Volendams Museum Het Volendams Museum laat beeldend de geschiedenis van het palingdorp gedurende eeuwen de revue passeren en heeft bovendien een unieke attractie in het “Sigarenbandjeshuisje”. In vele mooie diorama’s wordt de sfeer van het dorp in beeld gebracht. Zo zijn er taferelen te zien zoals het roken van paling in oude olievaten, wasdag in het dorp, een huwelijks tafereel, een spontaan optreden in een straatje rond 1950 van de als straatzanger begonnen Kees Manders, een simpel keukeninterieur, de huiskamer van een welgesteld burgergezin en een winkeltje, ook wel bedoeninkje genoemd, uit het begin van de vorige eeuw. Er is een uitgebreide klederdrachtengalerij waar men alles te weten komt over de betekenis van de kleding, de witte kanten kappen
Museumplezier 2011
(hullen) en bloedkoralen voor de vrouwen, de zomerdracht,de winterdracht en de rouwdracht. Bijzonder opvallend in het museum is de schilderkunst door de jaren heen van een zeer brede groep kunstenaars, een grote collectie van klassieke schilderijen, pentekeningen en schetsen met als onderwerp het leven, wonen en werken in Volendam. In een grote zaal komt de historie van de visserij tot leven, hoe men met houten botters en kwakken bemand met twee tot vijf personen op de Zuiderzee en vaak verder het dagelijks brood probeerde te verdienen. Er is een grote maquette te bewonderen van een oude scheepshelling uit die jaren, een open doorsnede van het vooronder van een botter en de klokkepaal die werd geluid wanneer de aangevoerde vis werd geveild. In een kenmerkend Volendammer straatje van weleer is een oud schooltje, de uit 1825 stammende huiskamer in appelbloesem interieur van een gewoon gezin, een schipperswoning van rond 1920 in gladhouten interieur en een vroeg 20ste eeuws winkeltje in garens en band, stoffen, aardewerk en serviesgoed. In de filmzaal worden films vertoont over allerlei aspecten van het leven in een vissersdorp gedurende de eeuwen. In het museum is het “Sigarenbandjeshuisje” van de markante Volendammer Nico Molenaar die vanaf 1946 tot zijn overlijden in 1964 mozaïeken heeft gemaakt van sigarenbandjes en daarvoor alle muren en het plafond van zijn woninkje benutte. Maarliefst twaalf miljoen sigarenbandjes zijn gebruikt. Onder meer valt er in sigarenbandjes te bewonderen: de kaart van Nederland, het Vrijheidsbeeld van New York, Nederlandse provinciewapens, Venetië, Paleis Het Loo, Manneke Pis van Brussel en het Koninklijk Huis. Er is een grote tafel waar kinderen en volwassenen een mozaïek kunnen plakken van sigarenbandjes. Vrijwilligers in het museum staan altijd klaar om vragen te beantwoorden. De plaatselijke VVV is gevestigd in het museum en kan bezoekers vertellen wat er die dag al zo te doen is, wandel-en fietsroutes verstrekken en kan informeren over speciale wensen.
Adres: Zeestraat 41 – 1131 ZD Volendam Openingstijden: • dagelijks 10.00 uur – 17.00 uur t/m 30 oktober 2011 • Toegangsprijs: volwassenen € 3,- Kinderen € 1,75 • Museumjaarkaart : niet geldig Op vertoon van het Servez Bulletin en de uitdraai krijgt men een gratis “Volendam”-poster cadeau. Volledig rolstoel toegankelijk. Gratis parkeren tegenover het museum en in de buurt.
Museumplezier 2011
23
Edams Museum In enkele minuten rijdt men van Volendam naar het 5 kilometer noordelijker gelegen oude plaatsje Edam. In tegenstelling tot Volendam is Edam een oase van rust, het verleden in het heden. Soms lijkt het wel of de tijd heeft stilgestaan in het rustieke en sterk naar nostalgie riekende kaasplaatsje. Wil men allerhande geveltjes, architectuur door de eeuwen heen, wandelen langs oude grachten, over oude smalle ophaalbruggetjes, veel monumenten zien en dwalen door smalle en kronkelende straatjes en stegen; dan is het knusse en gezellige Edam veel meer dan een bezoek waard. In de grachten liggen allerlei scheeptypen afgemeerd: kleine stoomboten, botters, oude vrachtscheepjes, tjalken, twee-en driemasters, kwakken en plezier vaartuigen. Het carillon in de sierlijke toren van de oude kerk speelt en/of slaat ieder kwartier.
24
In het uit 1737 oude raadhuis en een oud koopmanshuis daterend uit 1540 is het Edams Museum gevestigd. Vanwege de architectonische schoonheid zijn deze huizen uit de Goudeneeuw alleen al een bezoek waard. Waarschijnlijk is het koopmanshuis met z’n prachtig hoge trapgevel het oudste museumpand van Nederland en bovendien uniek vanwege de “drijvende” kelder die drijft op het grondwater. Het koopmanshuis is schitterend gerestaureerd en zo authentiek mogelijk ingericht en men waant er zich in de Goudeneeuw. Er is een prachtige schilderijencollectie te zien, bodemvondsten uit de 16e en 17e eeuw zoals gebruiksaardewerk en vuurkorven en men komt er alles te weten over de geschiedenis van Edam, dat door scheepsbouw en zuivelhandel een welvarend stadje werd. Ook is er een collectie te bewonderen van de keramische industrie Fris te Edam, waar vooral pasteltinten de kleur van het aardewerk bepaalden. In het in Lodewijk de XIV stijl
Museumplezier 2011
gebouwde imposante raadhuis is naast het museum ook het VVV-kantoor gevestigd. Hier vindt men achter de hoge ramen en het bordes oogverblindende stijlkamers en onder meer een statig imposante schepenkamer. In het raadhuis worden de wisseltentoonstellingen van het museum gehouden. Dit jaar is dat de expositie “Machtige Boeken” (de Librije van Edam en de Reformatie) die is opgesierd met liturgische voorwerpen, tekeningen en schilderijen. De expositie gaat vooral over de roerige in de 16e eeuw, de tijden van de 80-jarige oorlog, de beeldenstormen, de beleggingen van steden door de Spaanse hertog Alva met zijn schrikbewind, over Willem van Oranje, over Watergeuzen en Maarten Luther. Het is een vrij unieke expositie daar er in Nederland slechts drie librijen zijn bewaard gebleven; in Enkhuizen, Zutphen en Edam. De audiotour, inbegrepen in de toegangsprijs van het museum, maakt een bezoek aan het museum en Edam nog levendiger. Voor basisscholieren zijn er speurtochten uitgezet.
Liefhebbers van oud Hollandse kaasmarkten moeten vroeg op staan. Op woensdagen in juli en de eerste drie woensdagen in augustus is er om 10.30 uur een folkloristische kaasmarkt om en nabij het waaggebouw. De ronde kaasjes worden met roeibootjes en door paarden getrokken karren aangevoerd en de kaasdragers met hun strooien hoeden zijn druk doende eer het ritueel van loven en bieden en handjeklap begint.
Adres: Damplein 1 en 8 – 1135 ZJ Edam Openingstijden: • Geopend t/m 23 oktober 2011 dinsdag t/m zaterdag 10.00 uur – 16.30 uur, op zon-en feestdagen 13.00 uur – 16.30 uur. • Toegangsprijzen inclusief audiotour: volwassenen € 4,kinderen 13 t/m 17 jaar € 2,- kinderen t/m 12 jaar Gratis. • Museumjaarkaart: geldig. Op vertoon van het Servez Bulletin of de uitdraai krijgt men gratis een boekenlegger en in de middag gratis een rondleiding van 50 minuten in de omposante Grote Kerk. (Laatste rondleiding start om 16.00 uur) De beide panden zijn helaas niet toegankelijk voor rolstoelen. Gratis 4 uur parkeren circa 75 meter van het museum, parkeerschijf verplicht en buiten de oude kern zonder parkeerschijf.
HB
Museumplezier 2011
25
Dagje Nieuwe Waterweg • Maassluis – Nationaal Sleepvaart Museum • Hoek van Holland – De Maeslantkering – Het Keringhuis
Maassluis – Nationaal Sleepvaart Museum Maassluis is een kleine maar historisch rijke stad die nog door velen moet worden ontdekt. Debet daaraan is onder meer de ligging ver van verkeersknooppunten en het industriële imago dat gemeenten aan de Nieuwe Waterweg door het grote publiek is opgeplakt. De oude stadskern van Maassluis telt tal van schitterende gevels, eeuwenoude grachtjes en pittoreske straatjes met prachtig geconserveerde huizen en panden. Rond de sfeervolle oude haven, de hoge Zuiddijk en het sluizencomplex van weleer is het aangenaam vertoeven en valt het oog regelmatig op allerhande kleine winkels uit grootmoeders tijd. Het Nationaal Sleepvaart Museum is gevestigd in een monumentaal pand tussen de Zuiddijk en de oude haven en laat onder meer de ontwikkeling zien van de zeesleepvaart, de binnensleepvaart en de rijnsleepvaart. Films en historisch beeldmateriaal verlevendigen de geschiedenis van de sleepvaart naast de vele scheepsmodellen, sleeptrossen, sleepkabels en het stuurwiel van de beroemde Nederlandse sleepboot “Zwarte Zee”. Altijd is er wel een vrijwilliger aanwezig die vele decennia op een sleepboot heeft gewerkt en die in geuren en kleuren anekdoten kan vertellen over het leven aan boord van een sleepboot. In het museum staat een echte hypermoderne scheepssimulator (2008) waar mee men kan ervaren hoe het voelt en is een sleepboot te besturen.
Voor jong en oud is er veel te doen Aan de oude haven ligging drie beroemde zeesleepboten van weleer afgemeerd ; respectievelijk de “Furie”, de “Hudson”en de “Elbe”. Voor hen die destijds de televisieserie “Hollands Glorie” (naar het gelijknamige boek van de maritiem-schrijver Jan den Hartog) hebben gevolgd is de “Furie”geen onbekende. De “Furie”is in 1916 gebouwd bij een werf in de provincie Groningen en diende tot ver in de jaren zeventig als sleepboot
26
Museumplezier 2011
voor de papierindustrie in Zweden om vervolgens te worden aangekocht voor het maken van “Hollands Glorie”. De in authentieke en perfecte staat verkerende “Furie” stoomde destijds naar Zuid-Ierland om daar opnamen te maken voor de hooggewaardeerde serie. De “Furie”is Nederland’s laatste zeevarende stoomsleepboot en een bezoekje aan dit stukje industrieel erfgoed is dan ook een belevenis. Dan is er de uit 1939 daterende “Hudson”, de enige vooroorlogse zeesleper in Nederland. Amper een maand voor het uitbreken van de 2e Wereldoorlog was de “Hudson” buitengaats, wat uiteindelijk een zeereis van 66 maanden zou betekenen om weer in de thuishaven Maassluis terug te keren nadat Nederland in mei 1945 was bevrijd. In die 66 maanden was de “Hudson”onder meer betrokken bij de landing op Normandië voor het aanslepen van o.a. de grote caissons die een kunstmatige haven vormden. De “Elbe”heeft vanaf 1959 dienst gedaan en was gedurende korte tijd de sterkste zeesleepboot ter wereld. Nadat het schip in 2004 is gezonken is begonnen met een grondige restauratie om de “Elbe” in alle grandeur terug te brengen en is het heden een varend museumschip. Tot 12 september is er de expositie “Rampzalig Goudtransport” te zien, een ramp in mei 1940 over een haastig transport nadat het Duitse leger Nederland was binnengevallen.
Adres: Hoogstraat 1- 3, 3142 EA Maassluis Openingstijden: • dinsdag t/m zondag 14.00 uur – 17.00 uur • Maandag en feestdagen gesloten • Toegangsprijs: volwassenen € 4,- kinderen tot 12 jaar € 2,- Museumjaarkaart (MJK) : geldig Op vertoon van het Servez Bulletin of de uitdraai gratis een maritiem magazine.
Een wandeling maken door het oude Maassluis is vol verrassingen. Naast de vele schepen komt men ook bij de grote oude kerk, welke alleen al bekendheid geniet vanwege het imposante en vermaarde Garrels orgel. In de prachtige kerk is een permanente expositie bewonderen over het visserij-verleden van Maassluis.
Hoek van Holland – De Maeslantkering – Het Keringhuis Al op de oude Maasdijk, die de toenmalige rivier de Maas binnen de oevers hield, wordt de Maeslantkering middels verkeersborden aangegeven wanneer men richting Hoek van Holland rijdt. De Maeslantkering is een imposante stormvloedkering, vormt een belangrijk onderdeel van de Deltawerken en heeft onder meer tot functie het havengebied van Rotterdam te behoeden tegen overstromingen. Het gigantische waterbouwwerk bestaat uit twee kerende wanden (deuren), die in lengte bijna even lang zijn als de Eiffeltoren en een hoogte hebben van een flatgebouw van zeven verdiepingen. Bij ontij sluiten zij samen met de Hartelkering de Nieuwe Waterweg en het Hartelkanaal volledig af en voorkomen zodoende overstromingen en (haven) scheepsrampen. Het parkeerdok waar elke kerende wand in rust is even groot als vier Olympische zwembaden en alleen al voor het schilderen voor de wanden was meer dan een half zwembad – ofwel 300.000 liter – verf benodigd. Pal naast de stormvloedkering wordt door middel van een permanente expositie in Het Keringhuis in woord en beeld uit de doeken gedaan waarom een dergelijke stormvloedkering absoluut noodzakelijk is ter beveiliging van ons land. Films en video’s vertellen alles over de bouw en door interactieve panorama’s komt men alles te weten over de waterhuishouding van met name het Westland en het havengebied van RotterdamEuropoort. Kinderen kunnen er op veel knoppen drukken en zwengels bedienen, er zijn computers waarop men alles te weten komt over de stormvloedkering, de waterhuishouding en het totale complex van Deltawerken. Men kan er uren zoet zijn met het spelen met animaties betreffende de beheersing en de strijd tegen het natuurwater, en een speurtocht doen die een leuke attentie oplevert. Vanuit Het Keringhuis heeft men niet alleen een prachtig uitzicht op de immense constructie, doch ook een schitterend panoramisch gezicht op de Nieuwe Waterweg, de Maasvlakte aan de overzijde van het water en de Noordzee. Gemiddeld om de zes minuten ziet men ziet men allerhande grote schepen passeren. Naast groepsrondleidingen zijn er in het weekend “instap” rondleidingen voor particulieren, waarbij ook een bezoek wordt gebracht aan het buitenterrein met het enorme betonnen parkeerdok waar in de keringen rusten. Een dergelijke rondleiding, tegen een kleine
vergoeding, duurt circa 1½ uur, reserveren is noodzakelijk. (tel. 0174-511222). De Maeslantkering/Het Keringhuis biedt heel veel mogelijkheden aan zowel rondleidingen voor scholen en groepen studenten als ook bijvoorbeeld seniorenclubs. Tot de mogelijkheden behoren ook vaar-arrangementen langs en rond de stormvloedkering en/of in combinatie met een rondvaart door een deel van de havens. Op het grote terrein van de stormvloedkering is een kunstmatige duintop aangelegd van waar men een fantastisch uitzicht heeft in alle windrichtingen: over de kassencomplexen van het Westland, over de Nieuwe Waterweg landinwaarts, over het havencomplex van Rotterdam en de Maasvlakte en Rozenburg. De top van het hoge duin is zowel met de auto, met de fiets als te voet te bereiken. Voor kinderen is er een waterspeelplaats om spelenderwijs aan de slag te gaan met pompen en zandzakken om hun dorp droog te houden. Ook kan men vanuit het Keringhuis door grote panoramaramen de in-en uitvarende schepen bekijken. Er is een restaurant en terras met uitzicht op de Nieuwe Waterwweg.
Adres: Maeslantkeringweg – 3151 ZZ Hoek van Holland (volg borden Maeslantkering) Openingstijden: • maandag t/m vrijdag 10.00 uur – 16.00 uur, zaterdag, zondag en feestdagen 11.00 uur – 17.00 uur • Gesloten: 1e Kerstdag, Oudejaarsdag en Nieuwjaarsdag • Toegang : GRATIS Gratis parkeergelegenheid. Gelijkvloers, rolstoelvriendelijk en toegankelijk, ringleiding in de filmzalen.
HB
Museumplezier 2011
27
Dagje Hoog Soeren
Wildpark Het Aardhuis – Hoog Soeren In Hoog Soeren, midden op de Veluwe op het bijna hoogste punt de Aardmansberg (102 meter boven NAP), ligt op het kroondomein Wildpark Het Aardhuis te midden van de uitgestrekte natuur, bossen en heidevelden. Het jachtchalet is in 1861 in opdracht van koning Willem III gebouwd en heeft door de jaren heen dienst gedaan als vergaderlocatie voor de Koninklijke familie en bijeenkomsten met militaire leiders. Het schitterende houten gebouw op een heuveltop doet denken aan de hout-architectuur van de 19e eeuw in Scandinavië en landen in de Alpen. Rust, stilte en wilde natuur alom. Op het kroondomein vindt men de damherten, de edelherten, de wilde varkens, heeft men geluk dan ziet men er vossen en dassen naast de vele vogelsoorten die er nestelen en een bijzonder insect dat naar de naam luistert van vliegendhert. Vanuit observatieposten kan men er de roedels herten en wilde varkens observeren. Schitterende wandeltochten zijn er uitgezet, waarbij het geen unicum is dat men plotsklaps met herten of een wild varken wordt geconfronteerd. Het Aardhuis betekent echt de natuur opzoeken, geconfronteerd te worden met de stilte. Altijd zijn er deskundigen aanwezig die veel over het kroondomein en zijn dierlijke bewoners kunnen vertellen, en het is mogelijk om onderleiding van deskundigen en/of boswachters een ontdekkingstocht te maken. Zo leert men sporen van dieren te herkennen en dat vossen en dassen soms in één wijdvertakte burcht wonen. De dassen die een keurig en schoon leefpatroon hebben en de vossen, “slordevosssen”, die van de burcht een rommel maken en uitwonen tot de dassen er genoeg van hebben. Dagelijks kan men er omstreeks 14.00 uur meemaken dat de herten worden gevoerd of men kan een zakje voer kopen om de herten en wilde varkens te voeren. Een rondgang op het kroondomein is een ware belevenis, en de
28
Museumplezier 2011
verrekijker meenemen is meer dan aanbevolen. In het grote en sfeervolle chalet zijn diverse exposities te bezichten en dingen te doen. Er is een nostalgische winkel en tearoom die de sfeer van de 19e eeuw typeren en een statige kamer waar de Koning en zijn gezelschap vertoefden. Dit jaar is er op de bovenverdieping van Het Aardhuis een doorlopende wild-expositie te zien met als thema “Reeën & Wilde Zwijnen”. Er zijn diverse audio-en videopresentaties. Ook komt men er veel te weten over ecoducten, die niet alleen over snelwegen zijn aangelegd voor herten maar ook voor andere zoogdieren, amfibieën en reptielen. Regelmatig zijn er wisseltentoonstellingen van kunstschilders met als onderwerp de natuur, en is er een prachtig diorama te bewonderen. Dit jaar zijn er werken te bewonderen van kunstschilder Cor Kaspers, die de wilde natuur op schitterende wijze weet vast te leggen op het witte doek. Op het terras kan men heerlijk zitten, een deel van het kroondomein observeren en is een grote collectie nestkasten tentoongesteld. In de zomer en de herfstvakantie zijn er roofvogeldemonstraties door valkeniers. Op onderstaande data zijn er ’s-middags twee roofvogelshows en kan men van dichtbij onder meer bosuilen, zeearenden, valken, kerkuilen en haviken zien en is de kans groot dat men een roofvogel op de arm mag houden. Op de volgende data zijn er om 12.00 uur en om 15.00 uur demonstraties door een valkenier en assistenten; vrijdag 22 juli, vrijdag 29 juli, vrijdag 5 augustus, vrijdag 12 augustus, vrijdag 19 augustus, zondag 11 september, zaterdag 1 oktober, vrijdag 21 oktober, maandag 24 oktober en vrijdag 28 oktober. In de maanden juli en augustus zijn er om 11.00 uur en 14. 00 uur dagelijks rondleidingen door natuurgidsen. In de maanden september en oktober zijn er alleen op zaterdag en zondag om 11.00 uur en 14.00 uur rondleidingen. Aan de rondleidingen en de roofvogelshows zijn geen extra kosten verbonden. Voor kinderen zijn er onder meer speurtochten.
zijn ook gemarkeerde wandelroutes uitgezet. In het golvende landschap en de ruisende bossen, alsook op de geurige heide, is ook een rijke fauna te bespeuren. Haviken en raven nestelen hoog in de bomen en de heide is het territorium van onder meer de adder, de brilslang en de zandhagedis. Het bezoekerscentrum geeft niet alleen een mooie indruk van de flora en fauna op de Veluwe middels prachtige diorama’s en opgezette dieren, er is ook heel veel te doen. Van hieruit worden, in de zomermaanden vaak dagelijks, tal van activiteiten georganiseerd zoals speciale wandelingen met tekst en uitleg door boswachters. Een goede suggestie is ook om tegen zonsondergang langs de Oostvaardersplassen te rijden en vanaf de parkeerposten met de verrekijker grote zoogdieren zoals highland runderen en roedels herten te bestuderen.
Adres: Provincialeweg N-344 nabij kilometerpaal 30.2. nabij Hoog Soeren (let op de borden Aardhuis) (neem vanaf de A-1 de afslag Kootwijk-Harderwijk) Tomtom-tip : 7346 AA
Adres: Plesmanweg 2 – 8072 PT Nunspeet. Openingstijden: • Het bezoekerscentrum is geopend van dinsdag t/m zondag van 10.00 uur – 17.00 uur • GRATIS toegang • Gratis parkeren
Openingstijden: • geopend t/m 30 oktober 2011 • alle dagen 10.00 uur – 17.00 uur • volwassenen € 5,- kinderen 5 t/m 14 jaar € 3,-
Aan de overzijde van het parkeerterrein van het bezoekerscentrum bevindt zich een circa 40 meter hoge uitkijktoren van waar men een schitterend uitzicht heeft over een groot deel van de Veluwe, de kustlijn en het voormalige IJsselmeer. Naast de uitkijktoren is er een speeltuin voor kinderen. Het beklimmen van de uitkijktoren en de speeltuin zijn GRATIS.
Gesloten: na 30 oktober 2011 t/m maart 2012 • • • • •
gratis parkeerruimte toegankelijk voor rolstoelen/ wandeling deels mogelijk audio- en videobeelden tearoom Wanneer men geen rommel maakt of achterlaat mag men ook picknicken.
HB
Op vertoon van het Servez Bulletin of de uitdraai gratis een kopje koffie of thee.
Nunspeet – Staatsbosheer – Veluwe Noord Is men toch op de Veluwe dan is ook het bezoekerscentrum Veluwe-Noord van Staatsbosheer in Nunspeet een bezoek waard. Bijzonder is dat er een rolstoelpad van rum 2 km. is uitgezet om een rit door de natuur te maken. Dit pad is ook bijzonder geschikt voor mensen die niet (meer) zo goed kunnen lopen. Er
Museumplezier 2011
29
Dagje Bennekom Kijk en Luistermuseum Bennekom is zo’n typisch rust uitstralend plaatsje aan de rand van de Veluwe. Het hart van het vriendelijke dorp wordt gevormd door de oude kerk met z’n imposante toren, met daar omheen kronkelende straatjes met fleurige geveltjes. In en om Bennekom kan men volop landelijk wandelen en fietsen over de uitgestrekte golvende heide en over smalle weggetjes langs omboste weiden waar oude hofsteden de typisch Gelders agrarische cultuur van weleer kenmerken. Jong en oud kan hier aangenaam vertoeven door te fietsen of te wandelen in combinatie met een bezoek aan een heel bijzonder museum. Het Kijk en Luistermuseum is gevestigd in een uit 1930 daterend voormalige verenigingsgebouw aan de Kerkstraat van het oude dorp. De naam van het museum verraadt al dat U er kunt kijken en luisteren, en wel op een bijzondere wijze. Het museum laat de geschiedenis van speeldoos tot draaiorgel horen en zien. Er is een grote mechanische afdeling muziekinstrumenten: cylinderspeeldozen, schijvenspeeldozen; de voorlopers van de grammofoon, de juxe box en de mp3-speler. Speeldozen in allerlei vormen zoals een muzikale po, een muzikaal konijn dat uit een groene kool verschijnt, een bewegende banjo spelende en zingende neger uit het begin van de vorige eeuw, muzikale closet-rol houders en Duitse bierpullen, muziek makende sigaretten aanstekers en speeldozen met danseresjes. Indrukwekkend is de voorloper van de de juxe box; een schitterend cylinder-speeldoos-meubel met een selectiemogelijkheid van maar liefst tien melodiën. Er zijn zelfspelende piano’s en vleugels zoals de Franse danspiano, de pianola, en de Spaanse straatpiano en een indrukwekkende collectie draaiorgels en draaiorgeltjes zoals zeldzame Bruder orgels, buikorgeltjes, pijporgeltjes en tafelorgeltjes. In een grote sfeervolle zaal met een theater-opstelling worden al deze speeldozen, piano’s en draaiorgels gedemonstreerd. Iedere bezoeker, individueel of in groepsverband, kan er op elk willekeurig moment terecht voor een muzikale show van ongeveer een klein uur. Enthousiaste vrijwilligers vertellen U over de speeldozen, zelf spelende piano’s en bijzondere draaiorgels. Veel instrumenten worden er gedemonstreerd. Uit de Spaanse straatpiano klinkt temperamentvolle muziek, U mag dansen op de typisch Franse dansmuziek van de danspiano en U selecteert zelf welke melodie er uit het cylinder speeldoos-meubel – de Polyphon schijvenwisselaar - gaat klinken. Het Ave Maria van Schubert, misschien The Holy City ? Wanneer het prachtig ouderwets klinkende Bruder-orgel wordt aangeslingerd kunnen velen de
30
Museumplezier 2011
In de grote stijlvol ingerichte koffiekamer, compleet met een zwarte kookkachel, kan men de koffie of de thee gebruiken terwijl men het sfeervolle landelijke verleden meer dan proeft. Gezeten aan tafeltjes met dikke wollige oma’s kleden waant men zich een beetje in het verleden.
Adres: Kerkstraat 1 – 6721 VA Bennekom Openingstijden: • dinsdag t/m zaterdag 14.00 – 17.00 uur • zondag en maandag gesloten Toegangsprijs: • volwassenen € 3,- kinderen t/m 12 jaar € 1,50 • MJK : geldig Op vertoon van het Servez Bulletin of de uitdraai vijf prentbriefkaarten naar keuze uit de prentbriefkaartenmolen van het museum. verleiding niet weerstaan om soms massaal een dansje te maken. Het mag en kan allemaal, tot eigen schrik spontaan applaudisseren wanneer een pianola of orgel heeft gespeeld komt soms massaal voor !
Bijzonderheden: • volledige rolstoeltoegankelijk • veel gratis parkeergelegenheid.
In een ander gedeelte van het museum vindt men onder meer een schoolklas anno 1920, het werkende uurwerk en de klok uit de toren van de oude kerk en een boerendeel met reupelstal. Heel bijzonder is de grote en compleet ingerichte band-en garenwinkel, ofwel manufacturenzaak van 1868 met z’n glimmende en spiegelende notenhouten kasten met onder meer garens, knopen, wol en band, vitrines vol streekeigen mutsen, toonbank, handnaaimachines en zo voort. Het leuke is hier dat in de band-en garenwinkel een vrijwilliger op boeiende wijze tekst en uitleg geeft en veelvuldig de laden opent. Hoeden en petten, lange onderbroeken en damescorsetten (het zogenoemde lijfgoed), de boeren-en burgerklederdracht van rond 1900 worden getoond en komen op de toonbank. “Kijk en Luister” is het devies. Vanuit het nostalgische kruidenierswinkeltje wordt heerlijk ouderwets snoepgoed verkocht. Men kan er een bruin papieren puntzak naar keuze laten vullen. Ook is er een ruimte waar tentoonstellingen de regelmatige bezoekers steeds iets nieuws brengen. Deze zomer zijn er poppenhuizen en miniserviesjes te zien, in het najaar schilderijen en vanaf half december is er een grote collectie kerststallen.
HB
Museumplezier 2011
31
Dagje Terschuur • Dagje nostalgie in de Gelderse Vallei • Oude Ambachten & Speelgoed Museum Terschuur is een gehuchtje nabij Barneveld op de rand van de Veluwe en de Gelderse Vallei, de landstreek vanouds en vooral bekent vanwege de kip en het ei; pluimveebedrijven, kippenboeren, kuikenfokkerijen en de handel in eieren. Slingerende weggetjes in een groen landschap, veel knotwilgen en rustieke oude hofsteden afgewisseld met hedendaagse agrarische bedrijven waar in grote schuurcomplexen tienduizend kippen en meer dagelijks eieren leggen. De Gelderse Vallei is de streek waar de weidegebieden op de veengronden geleidelijk overgaan in de zandgronden van de Veluwe, waar het grasland geleidelijk plaatsmaakt voor de heide en de bossen. Kees Bakker, van origine een agrariër, is van huis uit altijd al een verzamelaar van allerlei gebruiksvoorwerpen geweest, een vrijetijdsbesteding die in feite van vader op zoon is gegaan. Een hobby die door de jaren heen op positieve wijze danig uit de hand is gelopen. Overigens een logisch gevolg wanneer er al zo’n dertig jaar is verzameld, je er veel plezier in hebt en aan opslagruimte geen gebrek is. Zo’n dertien jaar geleden deed zich de mogelijkheid voor om de toen al gigantische hoeveelheid aan spullen tentoon te stellen, een wens die Kees zich reeds lang koesterde. Zo is het gekomen dat in een grote voormalige kuikenboerderij het Oude Ambachten en Speelgoed Museum is ontstaan, een werkelijk bomvol museum van maarliefst 4.000 m2 waar men alleen al 160 verschillende ambachten vindt. Het is een ongelooflijke verzameling van
32
Museumplezier 2011
gebruiksvoorwerpen, huishoudelijke voorwerpen, ambachtelijke gereedschappen, kleding, uniformen, oude machines, vervoermiddelen en landbouwwerktuigen 160 Ambachten, in feite 160 kleine musea onder één kap. Beeldend, sfeervol, knus ; men wordt overrompeld door de nostalgie, het verleden gaat leven. Je begeeft je een middag of dag in het verleden, volwassenen mogen alles aanraken en kinderen met de hulp van ouderen, je kunt alles aanraken, niets staat achter glas - je staat er midden in, en of men wil of niet borrelen jeugdherinneringen op, ben je weer kind, zie je je grootouders of dingen die je alleen maar in boeken hebt gelezen.
160 Ambachten In de ouderwetse drogisterij en parfumerie vindt men alleen al meer dan honderd verschillende Boldoot-flesjes en bij de herenkapper van weleer hangt een reusachtige verzameling elektrische scheerapparaten aan het plafond. Zo maar twee voorbeelden van kleine onderdeeltjes van het museum; alles is er in overvloed aanwezig. Men is beland in een gigantische, bijna onbeschrijflijke, nostalgische bazaar van het recente en verdere verleden. Bij de bromfietsreparateur vindt men er de Berini M-21 “pluvier”, de destijds snelle DKW en FloretKreidler, de geliefde Puch met het hoge stuur en de Solex, waarop in het bijzonder oudere mensen zich op verplaatsten. Ambachten die men niet vaak meer tegenkomt zijn er in overvloed. Zo is er de pruikenmakerij, het hoeden-en pettenatelier, de pedicure van rond de jaren vijftig, de werkplaats van een preparateur die wilde dieren en vogels opzet en een laboratorium uit het begin van de vorige eeuw. Er is een naaimachinewinkel en een schoonheidssalon van rond het jaar 1930. Eensklaps staat men in een kraamkamer van rond 1900 waar de vroedvrouw of baker bezig is met een bevalling en komt men het atelier van een kunstschilder binnen die doende is een lieftallige dame te portretteren. In de vele winkeltjes van soms ver voor grootmoederstijd, komt men ook al die producten van vroeger tegen, merken en namen die opgehouden zijn te bestaan, zoals Castella, Sunlight zeep, zakkie Blauw, Chefarine, Borgo, Exota en Simplex. Oude ambachten die veelal verdwenen zijn komen tot leven zoals de porseleinwinkel, de radioreparateur, de kachelsmid, het naaiatelier, een plattelandswinkeltje in dames ondergoed, de ambachtelijke zilversmid, een lijstenmakerij, de schrijfmachinewinkel, de zadelmakerij, de apotheek waar nog pillen werden gedraaid, de tandarts en de opticien, de spiegel verzilverij en de facetglas slijperij, een post, telegraaf en telefoonkantoortje op het platteland, de tegelbakkerij, de tingieterij en de scharensliep die met zijn handkar van plaats
dorsmachines, bietenhakkelaars en werktuigen die destijds met menskracht dienden worden aangedreven. In het museum is een “Winkel van Sinkel”en een antiekwinkel, waar men voor het museum overtollige voorwerpen, snuisterijen en curiosa tegen een schappelijk prijsje kan kopen. Ook in de ruime koffiekamers van het museum heerst de nostalgie voort. Zo wordt er oma’s soep geserveerd en kunnen groepen genieten van oud-Hollandse maaltijden zoals zuurkool met spek en klapstuk, hutspot met jus en boerenkool met worst.
naar plaats liep om scharen en messen te slijpen. Tussen al die ambachten ziet men verzamelingen van allerlei, soms zo gek niet op te noemen, oude voorwerpen zoals geisers en gasstellen, gasfornuizen, kachels en haarden, gasmeters en gasdrukmeters, breimachines in vele uitvoeringen, spoelenbandrecorders en filmtoestellen, koffiemolens en koffiepotten, gereedschappen en strijkbouten. Er is een sfeervolle klederdrachtengalerij waar vele nationale klederdrachten zijn te bewonderen; van Spakenburg tot Staphorst, van het Zeeuws meisje tot de Twentse poffer. Niet te tellen zijn de vele poppen gehuld in uniformen van weleer: de Leger des Heils soldaten, de busconducteurs, de postboden, de vele ambachtelijke kostuums, politie en militairen.
Een goede tip is het museum gedurende een half uur eerst vluchtig door te lopen om een eerste impressie op te doen en daarna alles in langzaam tempo te bekijken; er is hier zo verschrikkelijk veel te zien en te doen. Voor een bezoek aan het museum moet men minimaal drie uur uittrekken, een dagdeel en langer is echter meer voor de hand liggend.
Adres: Rijksweg 87 – 3784 LV Terschuur (gemeente Barneveld) (A-1 – afrit 15) Openingstijden: • januari t/m december - dinsdag t/m zaterdag – 10.00 uur – 17.00 uur • april t/m september ook alle zondagen 11.00 uur – 17.00 uur • gesloten 24 december t/m 1 januari
Speelgoed Wie heeft er niet mee gespeeld: de poppenwagens, het poppenhuis, dinky toys en blikken auto’s, meccano, treintjes en stoommachientjes ? Het is een kolossale verzameling met bijvoorbeeld circa 350 verschillende oude en antieke teddyberen, barbiepoppen in allerlei creaties, speelgoed van hout en blik, poppenhuizen, ouderwetse gezelschapspelletjes en bordspelen. Voor kinderen is er een grote speelhoek om er lustig op los te spelen, en regelmatig houdt de poppendoctor er spreekuur. Poppen zijn er in veel creaties zoals sprekende poppen, plaspoppen en zeer oude poppen met gezichtjes en handjes van porselein. Opwindspeelgoed is er in allerlei vormen, van ratelmuizen tot kwakende kikkers, en bromtollen tot lopende soldaatjes. Ook zijn er twee grote ruimten waar regelmatig wisselende exposities zijn. Voor kinderen en volwassenen zijn er enorme leuke speurtochten door het verleden .
Toegangsprijzen: • volwassenen € 8,50 • kinderen 5 t/m 14 jaar) € 7,• 65+ € 8,• kinderen t/m 4 jaar Gratis • Museumjaarkaart 50 % korting op vertoon van dit Servez Bulletin of de uitdraai Op vertoon van dit Servez Bulletin of de uitdraai 10% korting op de toegangsprijs (maximaal 4 personen) 100% toegankelijk voor rolstoelen. Dit is één van de meest rolstoelvriendelijke musea; voldoende rolstoelen en rollators staan gereed aan de ingang, er zijn speciale toiletten en overal zijn invalidenliften. Er is voldoende gratis parkeergelegenheid. Het openbaar vervoer stopt voor het museum. (Lijn 102 Amersfoort-Apeldoorn)
Buitenmuseum Op het grote buitenterrein van het museum vindt men een bonte verzameling van allerhande landbouwwerktuigen, oude machines en boerenwagens. Deels houten sorteermachines,
HB
Museumplezier 2011
33
Dagje Schijndel • Museum Jan Heestershuis • Bierbrouwerij Sint Servattumus In vroeger tijden werd rond Schijndel heel veel hop verbouwd, een onontbeerlijke grondstof voor het brouwen van bier, destijds door vele locale en regionale brouwerijen met een sterk ambachtelijk karakter. Schijndel floreerde goed bij de teelt van hop, doch gedurende de 20ste eeuw is het agrarisch karakter langzaam maar zeker verdwenen en heeft plaats gemaakt voor industriële bedrijvigheid. Om de hop van de velden te halen en te vervoeren naar brouwers waren er heel wat door paarden getrokken houten wagens nodig en kende Schijndel dan ook een respectabel aantal wagenmakerijen. Eén van die wagenmakerijen plus woonhuis was gelegen aan de Pompstraat, een uit 1760 stammend groot pand. Circa 150 jaar ging de wagenmakerij over van vader op zoon, tot de bestemde zoon, Jan, aangaf geen wagenmaker maar kunstschilder te willen worden hetgeen het einde van het bedrijf
34
Museumplezier 2011
betekende. Geleidelijk is de grote wagenmakerij dan ook veranderd in een zeer comfortabel woonhuis met een flink atelier, waar Jan Heesters (1893-1982) zijn gehele leven heeft gewoond en geschilderd met uitzondering van zijn studiejaren in Amsterdam aan de Rijksacademie voor Beeldende Kunsten en studiereizen naar Parijs, Italië en landen aan de Noord-Afrikaanse kust. Jan Heesters was een geschoold kunstenaar in hart en nieren en wist in zijn tekeningen en schilderijen het Brabants landschap boeiend weer te geven. Kenmerkend voor zijn portretten is dat hij het karakter van de geportretteerde persoon wist uit te beelden. Een ander kenmerk van Heesters was dat bij hem de zichtbare werkelijkheid het uitgangspunt was met een eigen realistische stijl. Ook was Heesters een veelzijdig kunstschilder en maakte heel veel portretten, zette hij de schoonheid van de natuur treffend op het doek of schilderde hij werkende mensen. Bepaald een spectaculair schilder was Jan Heesters niet, bijna zijn gehele leven heeft hij in Schijndel gewoond en gewerkt, en hij was docent tekenen aan een middelbare school in ’s-Hertogenbosch. Ondanks dat hij het tot een bekend en hoog gewaardeerd schilder heeft gebracht was hij geen persoon die zich veelvuldig en met regelmaat portretteerde binnen de kringen van kunstenaars en de upper class. Toch kende hij heel wat kunstenaars en was hij lid van het kunstenaars genootschap Arti et Amicitiae in Amsterdam. Het bijzondere van het museum is dat de voormalige wagenmakerij volledig is ingericht anno het begin van de 20ste eeuw en aan de wanden van alle vertrekken, ook in de keuken, zijn schilderkunst is te bewonderen tot boven het oude fornuis. Je kan er op een stoel gaan zitten en in alle rust de schilderijen, pentekeningen en krijttekeningen bewonde-
ren, en niet alleen die van Jan Heesters doch ook van een andere Schijndelse schilder, Dorus van Oorschot (1910 – 1989) Dorus van Oorschot was een autodidact die op jeugdige leeftijd begon als leerling-huisschilder en zich stap voor stap heeft ontwikkeld tot kunstschilder. Uit zijn werken blijkt duidelijk dat hij veel ervaring heeft opgedaan met het maken van verf, het mengen en de verschillende verftechnieken. Zijn werken zijn dan ook kleurrijk: levendige portretten, impressionistische landschappen en stillevens. De collectie van het Jan Heestershuis is zo groot dat er regelmatig van Heesters en van Oorschot wisseltentoonstellingen zijn buiten het feit dat er exposities zijn van kunstenaars uit het heden en het verleden. Wat vroeger ooit een groot erf om de wagenmakerij was is heden een schitterende beeldentuin waar wisselexposities plaatsvinden van hedendaagse kunstenaars. Het Jan Heestershuis is een bijzonder actief museum waar o.a. keramiek workshops worden gegeven en voor kinderen speurtochten zijn uitgezet. Het kantoor van de plaatselijke VVV-agentschap is in het Jan Heestershuis gevestigd.
Adres: Pompstraat 17 – 5481 BL Schijndel Openingstijden: dinsdag t/m zondag 13.00 uur – 17.00 uur Gesloten : feestdagen, 31 december en 1 januari Toegangsprijzen: • volwassenen € 3,- / jeugd t/m 18 jaar gratis • MJK: geldig Op vertoon van het Servez Bulletin of de uitdraai “Twee voor de prijs van één” ofwel twee volwassenen voor € 3,-. Rond het Jan Heestershuis is veel gratis parkeergelegenheid. In blauwe vakken is het gebruik van de parkeerschijf verplicht.
Bierbrouwerij Sint Servattumus Liefhebber van ambachtelijk bier? Breng dan even een bezoekje aan Bierbrouwetij Sint Servattummus. Omdat in vroeger jaren hop grootschalig rond Schijndel werd verbouwd kende het plaatsje destijds een behoorlijk aantal locale min of meer ambachtelijke brouwerijtjes. Volop werd er het gerstennat gebrouwen. Brouwerij De Zwaan was de laatste die rond 1940 haar poorten sloot. Sinds vijftien jaar is er echter weer een locale ambachtelijke brouwerij waar door drie brouwers een keur aan bijzondere bieren onder meer Servattumus, vernoemd naar de beschermheilige van Schijndel, wordt gebrouwen. Voor bierliefhebbers is een bezoekje aan de brouwerij en het proeflokaal een waar feest om de karakters van de vele “Skendelse” bieren te leren kennen. Naast de Vattumus dubbel worden er tal van bijzondere bieren in gelimiteerde kwantiteit gebrouwen zoals ’t Hopbelleke, Blauwe Bessen Bier, Zoethouter Tripel en Spelt Bier in de uitvoeringen enkel, stout, dubbel, tripel, honingbier, bokbier en witbier. De brouwerij en het proeflokaal zijn gevestigd aan de Ericastraat 11 b – 5482 WR Schijndel. Vraag bij een bezoek aan het Jan Heestershuis bij de VVV wanneer men die dag te recht kan bij de brouwerij, die sinds kort ook een plaatselijke jenever stookt. De brouwerij ligt op loopafstand van het Jan Heestershuis en is alleen op afspraak te bezoeken (tel. 06-19328987). HB Museumplezier 2011
35
