! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
Nieuwsbrief
November 2014 ! !
Inhoud
Jubileum!
Slingers in het landschap!
2
De VAL is jarig!
Ledenexcursie Kemnade
4
Uitnodiging jaarvergadering
7
Afscheid van de een…
8
…en welkom aan de ander
9
Nieuwe landschapssubsidie
10
Samenwerking SBB
11
De VAL bestaat 10 jaar. Dat vinden wij wel wel een feestje waard. Eerst met een mooie ledenexcursie naar de Kemnade op het kruispunt van de drie gemeenten in ons werkgebied. En vervolgens met de start van een bloemrijk akkerranden project: slingers in het landschap. We hopen dat u onze verjaardag meeviert. Op bladzijde 2 leest u hoe dat kan.
Interview wethouder
12
Tot slot nog een personele verandering: onze administratief medewerker Johanna te Rietstap heeft haar werk overgedragen aan Ursela Ditters. Veel leesplezier gewenst!
Bestuur VAL Oude IJssel
! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !
Slingers in het landschap: bloemrijke akkerranden! VAL Oude IJssel start dit jaar een bloemrijk akkerrandenproject om ons 10-jarig bestaan te vieren. Geeft u ons een cadeautje? Dan trakteren wij! Wie jarig is trakteert. En slingers zijn ook wel gepast als je 10 jaar wordt. Daarom start VAL Oude IJssel dit jaar met een bloemrijke akkerranden project in de gemeenten Oude IJsselstreek, Montferland en Doetinchem: slingers in het landschap! Mooi voor de natuur… Akkerranden kunnen ruimte bieden aan veel soorten planten en dieren. Muizen, hazen en reeën kunnen van akkerranden profiteren als leefgebied of als verbinding met andere gebieden. De vele insecten in de randen zijn voedsel voor diverse vogels en de bloemen zelf zijn voedsel voor bijen. …en mooi voor onszelf! Behalve functioneel voor de boer (de bloemen trekken insecten aan die helpen met de bestuiving van gewassen én bestrijding van plagen), zijn bloemrijke akkerranden natuurlijk ook gewoon mooi om te zien: wie geniet er niet van een
kleurrijke slinger graanakkers?
langs
mais-
en
Aanpak akkerrandenproject We roepen iedereen die woont, werkt of geniet van ons landschap een bijdrage te doen aan dit project. Om dit bloemrijke akkerrandenproject te kunnen starten zijn namelijk twee dingen nodig: geld en grond. Van het ingezamelde geld koopt de VAL zaad en ontvangt de boer een vergoeding voor de ingebrachte 2
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !
grond en het bereiden van een zaaibed. Vervolgens zaait de VAL de akkerranden in en genieten we met z’n allen in de zomer van 2015 van de slingers in ons landschap! Financiële bijdrage U kunt altijd een financiële bijdrage leveren. Het geld wordt dan specifiek aan het project gelabeld en niet aan andere zaken uitgegeven. Voor elke euro die u het randenproject cadeau doet, legt de VAL 4 m2 bloemrijke akkerrand aan. Inbreng van grond Als u akkergrond wilt inbrengen, ontvang u € 0,10 per m2. Vervolgens
zorgt u in april 2015 voor een zaai bed. De VAL zaait de akkerranden in, en u laat deze vervolgens tot 1 maart 2016 staan. Omdat we de mensen en organisaties die een financiële bijdrage leveren aan het project, ook willen laten genieten van het resultaat, gaat onze voorkeur natuurlijk uit naar randen langs wegen en/of fietspaden. We hopen in 2015 te kunnen genieten van een flink aantal randen in ons werkgebied en het project ook de jaren erop te blijven uitvoeren! Wilt u meer informatie? Mail dan naar
[email protected]
3
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !
Ledenexcursie naar het kasteeltje van Kemnade Op zaterdag 25 oktober was het weer tijd voor onze jaarlijkse ledenexcursie. Voor ons 10-jarig bestaan op een toepasselijke locatie: het kruispunt van de drie gemeenten die ons werkgebied vormen, kasteel Kemnade. Op de laatste dag van de zomertijd stonden 37 personen klaar voor een excursie van de heer Willem Beelaerts van Blokland, de huidige bewoner van de Kemnade in Wijnbergen. Kenmerkende toren Ten zuiden van Doetinchem staat op de westelijke oever van de rivier de Oude IJssel bij de samenvloeiing met het Waalse water het kasteeltje De Kemnade. Het gebouw bestaat uit een 16e eeuwse, 16-hoekige toren met een leien spits.
Aan deze toren valt de toepassing van speklagen op: banden lichte zandsteen afgewisseld door rode baksteen. Dit wijst er op dat de bouw ervan omstreeks het jaar 1530 heeft plaatsgevonden. Tegen deze zogeheten paviljoentoren (een combinatie van een hoektoren en een woontoren) staat een woning in 18e eeuwse stijl, gebouwd in 1957. Bewoners Op een document uit 1345 staat de oudste bekende eigenaar vermeld. De Kemnade dateert dus uit de middeleeuwen en was onder meer in de 15e eeuw eigendom van Evert van Heeckeren en daarna zijn leden van de oude aanzienlijke adellijke families Van Ulft en Van Aeswijn eigenaren en bewoners.
4
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !
In 1806 kwam het landgoed in handen van admiraal Carel Hendrik Verhuell, die voor Napoleon vocht. Omdat hij in vijandelijke (Franse) dienst geweest was, gaf hij er na de nederlaag van Napoleon de voorkeur aan om in Parijs te aan wonen. Zijn echtgenote Maria Johanna de Bruijn bewoonde Kemnade tot haar dood in in 1858.
In 1862 werd de bouwvallige Kemnade afgebroken, de oude toren
bleef daarbij gespaard. Op de kelders van het afgebroken huis werd een schuur gebouwd en rest van de stenen werden gebruikt voor de bouw van de boerderij Bluemerhoeve die bij De Kemnade staat, maar dus ouder oogt dan het is. In de jaren twintig van de vorige eeuw kocht de Doetinchemse uitgever Cees Misset de Kemnade en liet een bungalow tegen de toren bouwen. In 1955 werd De Kemnade eigendom van jhr. Mr. J.A. Beelaerts van Blokland. Hij verving de e bungalow voor een 18 – eeuws ogend landhuis. De oude toren werd vervolgens gerestaureerd. Zoon Willem Beelaerts nam het landgoed in 2010 van zijn moeder over. Verscholen in het groen Het mystieke aan De Kemnade is eigenlijk dat het decennialang vrijwel verborgen werd gehouden voor de buitenwacht. Rondleidingen op de Kemnade waren niet mogelijk, met uitzondering van de Open Monumentendagen de laatste jaren. Daarbij is het bijzondere torentje goed verborgen in het groen. De nieuwe bewoner laat een nieuwe 5
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !
wind waaien. “Ik krijg het alleen maar in de schoot geworpen. En omdat ik daarom bevoordeeld ben vind ik dat ik het moet delen met anderen.” Als ‘kasteelheer’ leidt Willem Beelaerts zijn bezoekers nu rond en vertelt onderhoudend en met lichte ironie het verhaal over de plek waar hij deels opgroeide. Zoals het verhaal over het skelet van een muis dat zijn vader vond, toen de schietgaten in de toren werden opengemaakt. “Die muis moet ooit levend zijn ingemetseld en heeft er honderden jaren gezeten”, zegt hij, terwijl hij ons het skelet laat zijn dat hij in een weckpotje bewaart. Naast een prachtige rondwandeling rondom het gebouw, kregen de bezoekers de eer het souterrain en de keuken te mogen bekijken. Mooie pilaren met welvingen daarin en met estrikken op de begane vloeren blijft het de juiste stijl houden.
Zijn ouders kochten destijds alleen een vervallen middeleeuwse toren. Behalve het landhuis dat ze bouwden, legden ze op het landgoed van ruim 13 ha - waarvan 6 ha uit water bestaat een weelderige tuin aan. Daar werkte Willem Beelaerts in zijn jeugd en nu weer. “Zonder dat ik de tuin aan kant maak”, zegt Beelaerts. Dat is veel werk. Maar de verwildering is juist mooi in een tijd dat intensieve landbouw ten koste gaat van de diversiteit van vogels en insecten. Hier draag ik bij aan een rustpunt in de natuur en zorg dat dit landgoed grotendeels ongerept blijft! Namens de Val Oude IJssel hebben wij de heer Beelaerts van Blokland hartelijk bedankt voor zijn 1,5 uur rondgang met verhalen die hij ons vertelden en liet zien op een prachtige herfstmiddag. Vincent Heuthorst
6
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !
Voor in de agenda: 17 november Op maandagavond 17 november is het weer tijd voor onze jaarlijkse ledenvergadering. We nodigen u hierbij van harte uit voor deze bijeenkomst bij ’t Onland in Gaanderen. Om 19.30 uur start de ledenvergadering en om 20.30 is een ieder (dus ook niet-leden) van harte welkom op een gratis foto lezing van Jan Stronks. Jan is werkzaam als ecoloog en coördinator van de agrarische natuurvereniging PAN Winterswijk. Jan maakt in zijn vrije tijd prachtige foto’s van de flora en fauna van ons Achterhoekse landschap. U bent van harte welkom om te komen genieten van zijn foto’s, leuke weetjes en mooie verhalen over diverse planten en dieren. Heeft u een geïnteresseerde buurman of vriendin: neem hem of haar vooral mee!
Hoe komt de Vliegenzwam aan zijn witte stippen? Lees het antwoord op de volgende pagina! (foto: Rob Geerts).
7
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !
Onze administratieve duizendpoot Johanna te Rietstap stopt Een hoop wisselingen van de wacht dit jaar. Onze coördinator Theo Freriks had eerder dit jaar het stokje al overgedragen aan Robert Boevink. Ook onze steun en toeverlaat Johanna te Rietstap stopt nu met haar werkzaamheden voor de VAL Oude IJssel om zich volledig te kunnen wijten aan het genieten van fietsen wandeltochten in ons mooie landschap. Dat heeft ze goed. Vanaf de start van de VAL heeft Johanna het bestuur, de coördinator en de werkploeg ondersteunt met alle administratieve en financiële zaken binnen onze vereniging. En zelfs toen ze aangaf te willen stoppen, gaf ze aan het financiële boekjaar af te willen ronden en de tijd te nemen om alles over te dragen op een nieuwe kracht. Echte klasse! We willen Johanna hartelijke bedanken voor haar grote inzet: BEDANKT! Namens het bestuur, Rob Geerts
Antwoord op de paddenstoelen vraag op pagina 7: De witte stippen zijn overblijfselen van het vlies waaruit de paddenstoel tevoorschijn komt. Door het groeien breekt het vlies, dat niet meegroeit, in kleine stukjes die als stipjes op de hoed achterblijven.
8
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !
Even voorstellen: Ursela Ditters Graag wil ik mij voorstellen, ik ben Ursela Ditters, 37 jaar oud en ik woon in Ulft. Ik ben getrouwd en heb 2 kinderen van 11 en 7 jaar oud. Via, via hoorde ik dat Johanna met haar werkzaamheden wilde stoppen bij de VAL. Na het bekijken van de website dacht ik direct dat dit wel eens een heel leuke passende baan voor mij zou kunnen zijn.
Bontebrugschool (de school waar mijn kinderen opzitten) samen met drie andere moeders de schoolkrant welke 3 x per jaar uitkomt en coördineer ik een aantal projecten op school zoals project Schoenmaatje en onze inzamelingsactie voor de Voedselbank. Groetjes, Ursela
Op vrijdag ben ik meestal op kantoor te vinden om de administratie af te handelen, de website te onderhouden en alles wat ik verder nog kan doen. Stap gerust naar binnen wanneer je een vraag hebt. Natuurlijk is het ook mogelijk mij een mail te sturen; dit kan gestuurd worden naar
[email protected]. In mijn vrije tijd doe ik de administratie van het parttime bedrijf van mijn man. Verder lees, wandel en fiets en kook/bak ik graag. Daarnaast maak ik op de
9
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !
Nieuwe subsidiemogelijkheden voor landschap in zicht De afgelopen jaren waren de subsidiemogelijkheden voor de aanleg en het onderhoud van landschapselementen zeer beperkt. De S(K)NL regeling was beperkt tot de ecologische verbindingszones, en ook daarbinnen waren de mogelijkheden mager. Dankzij de inspanningen van de gemeenten Oude IJsselstreek, Doetinchem en Montferland verandert dit wellicht op korte termijn!
Provincie Gelderland ondersteunt met de Regeling Landschap gemeenten (en landgoedeigenaren) bij het realiseren van hun landschapsambities. Met de ambities van onze gemeenten is niets mis: er ligt een mooi landschapsontwikkelingsplan (LOP) dat bol staat van de ambitie! Een aanvraag in 3 gemeenten Zowel gemeente Oude IJsselstreek, Montferland als Doetinchem heeft deze kans van de provincie met beide handen aangegrepen. Met hulp van VAL Oude IJssel (Oude IJsselstreek en Doetinchem) en Stichting Landschapsbeheer Gelderland (Montferland) heeft elke gemeente een subsidieaanvraag voorbereid.
Welke mogelijkheden zijn er? Bij goedkeuring van de subsidieaanvraag kunnen gemeenten o.a. subsidie verstrekken voor de aanleg van nieuwe landschapselementen en het herstel van bestaande elementen. Informatieavonden Wanneer elke gemeente een goedkeuring heeft ontvangen op de subsidieaanvraag, zal er uiteraard nadere informatie worden verstrekt over de subsidiemogelijkheden. Waarschijnlijk worden in alle gemeenten informatieavonden georganiseerd, en in ieder geval zal de VAL Oude IJssel de mogelijkheden vermelden op onze website, zodra deze bekend zijn. Wordt vervolgd!
10
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !
Samenwerking met Staatsbosbeheer Het samenwerkingsverband van de zes Achterhoekse ANV’s, de VALA, heeft afgelopen jaar van de vraag van Staatsbosbeheer gekregen of ze kon helpen bij het maaien van verschillende natuurterreinen. Staatsbosbeheer zou de machines beschikbaar stellen en de VALA werd gevraagd om mankracht te leveren. In dat kader hebben afgelopen zomer een aantal werkploegleden van VAL Oude Ijssel maaiwerkzaamheden uitgevoerd op Landgoed Slangenburg in Doetinchem.
voedselrijke bouwvoor is verwijderd, waardoor blauwgrasland, natte heide en schraallandvegetaties ontstaan. Om verbossing tegen te gaan en om deze percelen verder te verschralen, is het van belang dat deze percelen jaarlijks gemaaid worden. Uiteindelijk is dit een succesvol uitvoeringsproject gebleken, ontstaan uit de samenwerking tussen de ANV’s in de Achterhoek én Staatsbosbeheer. Robert Boevink
Staatsbosbeheer heeft hier verschillende percelen waarvan de
11
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !
Interview met wethouder Jan Finkenflügel In deze rubriek willen we telkens een lid van onze vereniging aan het woord laten. Dit keer geen regulier lid, maar een gesprek met Jan Finkenflügel, wethouder van de gemeente Oude IJsselstreek. Een wethouder met groene vingers! Onlangs had het bestuur van de VAL een kennismakingsgesprek met wethouder Jan Finkenflügel van de gemeente Oude IJsselstreek. De wethouder heeft in zijn portefeuille o.a. natuur en groen, plattelandsontwikkeling, agrarische aangelegenheden, maar ook milieu en duurzaamheid en financiën. Een breed scala van sectoren, waarvan velen een raakvlak hebben met natuur en landschap. Al snel bleek dat we te maken hadden met een liefhebber én kenner van natuur en landschap. Geboren en getogen op de Wals (bij Gendringen) en opleidingen gevolgd in groente- en bloementeelt, maar ook ecologisch groenbeheer. Als docent, trainer en coach werkzaam geweest bij o.a. AOC Oost en daarna bij de WEDEO als uitvoerder van landschapsprojecten. Dit laatste betrof vooral winterwerk zoals onderhoud aan landschapselementen
en het aanleggen van poelen. Dat de groene sector nog steeds zijn belangstelling heeft blijkt wel uit het feit dat hij zo af en toe nog beschikbaar is bij Boomkwekerij Hartemink in Zelhem om advies aan particulieren te geven.
Wat vindt de wethouder van het huidige landschap in de Oude IJsselstreek ? Jan geeft aan dat de Oude IJsselstreek uniek is in zijn diversiteit aan typen landschappen. Van Netterden tot Heelweg en van 12
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !
Westendorp tot Voorst treft men zeer verschillende landschappen aan met elk z’n eigen kenmerkende natuurelementen. Dat komt doordat de gemeente Oude IJsselstreek gelegen is op de overgang van zand naar klei en doorsneden wordt door de Oude IJssel. Dit verklaart gelijk ook de unieke verscheidenheid in onze gemeente. Dat heeft waarde (o.a. voor toerisme en welzijn van de bewoners) en moeten we koesteren en behouden. Gelijk stelt hij ook dat de schaalvergroting in de landbouw een gevaar kan betekenen voor dit unieke landschap. Veel landschapselementen zijn al verdwenen maar hij is nuchter en realistisch genoeg om te stellen dat we de klok niet terug kunnen draaien. Er is veel verdwenen aan landschapselementen omdat veel van deze elementen, zoals bijvoorbeeld meidoornheggen geen functie meer hadden. Echt somber over de toekomst van ons cultuurlandschap is de wethouder niet. Bij de agrariërs ziet hij een toenemende bereidheid om naast bedrijfsontwikkeling ook rekening te houden met landschap en natuur. Maar ook de burger stelt
steeds meer eisen aan de wijze waarop ons voedsel geproduceerd wordt. Het is als een slingerbeweging, stelt hij. Wanneer een ontwikkeling te veel naar één kant doorslaat komt dat later net zo hard weer terug. Wat moet er de komende jaren nog gebeuren volgens de wethouder? Jan wil de komende jaren vooral het bestaande landschap met zijn diversiteit aan natuurelementen onderhouden en beschermen. Daar ligt zijn prioriteit. Nieuwe natuur heeft dat wat minder. Laten we het landschap zoals het er nu bij ligt verbeteren en versterken. Eventuele aanpassingen en ontwikkelingen moeten vooral passen bij dat landschap op een streekeigen, natuurlijke wijze. Het initiatief wil hij meer bij de burger neerleggen. De burger moet met ideeën en oplossingen komen en de gemeente faciliteert. Er is een pot met geld beschikbaar voor natuur en landschap. Dat is nu één pot waarvan niet elke euro apart gelabeld is. Hij werkt liever op projectbasis met “zo min mogelijk 13
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !
schotten in het budget”. Zo kan de gemeente eenvoudiger anticiperen op initiatieven vanuit de bewoners zelf. Je kan daarbij naast natuur en landschap ook denken aan bijvoorbeeld educatie of aanleg van wandelpaden. Op de vraag of de gemeente strenger gaat handhaven om landschap en natuur te beschermen zegt hij: “Dat zou niet nodig moeten zijn. Ik ga liever uit van de verantwoordelijkheid van de burgers zelf”. Hoe ziet het landschap in de Oude IJsselstreek er over 10 jaar uit? Jan hoopt dat het huidige cultuurlandschap er dan sterker en fraaier bij ligt. Dat de bewoners dan genieten en beseffen hoe belangrijk en gezond een mooie groene omgeving is. Dat er misschien zelfs vergoedingen betaald worden aan de grondeigenaren die hier aan meewerken. Hij is zelf voorstander van een groen kenniscentrum. Een platform waar alle organisaties die iets met groen hebben in samenwerken, zowel binnen als buiten de bebouwde kom.
Tot slot gaf hij nog een tip aan de VAL: werk aan meer naamsbekendheid. Die tip nemen we ter harte! Rob Geerts en Henry Steverink
! !
14
! ! ! ! ! ! ! ! !
! ! ! ! ! ! !
! ! !
Contact
Lid worden?
VAL Oude IJssel
Via onze website kunt u zich aanmelden als lid of donateur. Ook kunt u direct contact opnemen met onze secretaris Henry Steverink.
Lichtenberg 6a 7064 LH Silvolde
E-mail:
[email protected] Telefoon:
0315 – 6300 02
Fax:
0315 – 64 27 06
Robert Boevink (coördinator) Telefoon:
06 – 27 25 03 09
E-mail:
[email protected]
Website:
www.val-oudeijssel.nl
Tips en trucks? Verbeterpunten, vragen of leuke ideeën voor de nieuwsbrief? Wij horen het graag!
15
