Nieuwsbrief Jeugdzorg

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

nummer

Nieuwsbrief Jeugdzorg december 2004

Wet op de jeugdzorg op 1 januari 2005 in werking Ministerie van Justitie

Zeven meningen over twaalf stellingen Sinds juni 2002 heeft u in deze nieuwsbrief kunnen lezen hoe instellingen in de jeugdzorgsector en de betrokken overheden bezig waren met hun voorbereidingen voor de Wet op de jeugdzorg. Op 1 januari is het zover. Dan wordt de wet van kracht. Ter gelegenheid daarvan leggen we aan zeven mensen uit het jeugdzorgveld een aantal stellingen voor

Verder in dit nummer:

over drie thema’s: het karakter van de

• Wacht- en doorlooptijden jeugdzorg

• Dries Roosma, projectleider Bureau Jeugdzorg Drenthe, • Ruud Nijhof, directeur Raad voor de Kinderbescherming, • Hubert Bijkerk, directeur OCK Het Spalier en voorzitter Platform zorgaanbieders MO-groep, • Peter Levenkamp, directeur Justitieel jeugdbeleid, ministerie van Justitie, • Marcel van Gastel, directeur-generaal

nieuwe wet, de prioriteiten voor de

Maatschappelijke zorg, ministerie van

komende periode en wachtlijsten/

VWS.

4

wachttijden.

5

Alle zeven ondervraagde personen

voorgelegd met de vraag hieruit een

hebben in hun dagelijks werk direct te

gemotiveerde keuze te maken. Zo’n

maken met de jeugdzorg. Het zijn:

multiple choise ‘examen’ blijkt niet in alle

• Yvonne van Renswoude, consulent

gevallen even eenvoudig te zijn. Dat is

De zeven krijgen per thema vier stellingen

• Overzicht weten regelgeving per 1 januari 2005 • Officiële start jeugdzorgbrigade

6

• Indicatiebesluit vereenvoudigd

7

• Pilots bekostiging zorgaanbod

8

collectieve belangenbehartiging van

ook logisch, want de jeugdzorg is een

jeugdzorgcliënten in Zeeland,

veelomvattend werkterrein, waar je vanuit

• Gert Ranter, gedeputeerde Zorg en participatie, provincie Overijssel,

• Brabant is klaar voor

verschillende invalshoeken en belangen genuanceerd tegenaan kunt kijken.

nieuwe relatie tussen de Raad en bureau jeugdzorg 8 • Jeugd-ggz Zuid-Holland Zuid blijft in beeld bij toegangsfunctie bureau jeugdzorg

10

• Huiselijk geweld en kindermishandeling

11

De Nieuwsbrief Jeugdzorg is een gezamenlijke publicatie van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en het ministerie van Justitie. Reacties/suggesties: e-mail: [email protected]

Yvonne van Renswoude, jeugdzorgconsulent Zeeland: “Eindelijk een wet waarin het recht op jeugdzorg is vastgelegd.” (foto: Jaap Wolterbeek)

Jaargang 3

15

De keuze van gedeputeerde Gert Ranter

waar. Stelling c sluit echter het meest bij

1. Karakterisering van de Wet op de jeugdzorg:

valt exclusief op stelling a: “Voor de

zijn visie aan. Bijkerk: “Ik beschouw de Wet

provincies is het zeker een historisch

op de jeugdzorg vooral als overgangswet-

a. De dag waarop de wet in werking

moment, want op 1 januari 2005 krijgen wij

geving. Op middellange termijn zijn zeker

treedt, 1 januari 2005, is een

een spilfunctie in de jeugdzorg.

aanpassingen nodig. Positief is dat het

historische dag; een mijlpaal voor

We gaan die uitdaging graag aan. De nieu-

recht op zorg nu wettelijk is verankerd, zij

de jeugdzorg.

we wet creëert kansen voor een effectieve

het dat dit een geclausuleerd recht is. Er is

en doelmatige uitvoering van de jeugd-

immers geen open eind financiering.” Over

vooral een formaliteit. De wet intro-

zorg, biedt gemeenten een duidelijk kader

de rol van bureau jeugdzorg zegt hij: “Dit

duceert geen grote vernieuwingen,

voor de ontwikkeling van het lokaal pre-

bureau moet voldoende garantie bieden

maar verankert ontwikkelingen die

ventieve jeugdbeleid en nodigt uit tot een

voor overheidscontrole, maar ik hoop van

de sector al in gang heeft gezet.

naadloze aansluiting tussen jeugdzorg en

harte dat het zo min mogelijk bureau-

lokaal jeugdbeleid. In Overijssel werken we

cratische belemmeringen oplevert voor de

merken, maar er moest nu eindelijk

al een aantal jaren naar de nieuwe situatie

keten van zorg.” Net als Roosma en Nijhof

eens een nieuw wettelijk kader

toe, in constructieve samenwerking tussen

betreurt Bijkerk dat de versnippering

komen. Nu is het zaak de wetgeving

alle partijen en met bijzondere aandacht

binnen de jeugdzorg nog niet ongedaan is

snel te vervolmaken.

voor intersectorale samenwerking met

gemaakt: “Die belemmert namelijk de

Justitie, de jeugd-ggz en de jeugd-lvg.”

gewenste intersectorale samenwerkings-

b. Het inwerkingtreden van de wet is

c. Op de wet valt nog heel wat aan te

d. Dit is wat de sector nodig had om

programma’s.”

z'n werk beter te kunnen doen. Nu voorlopig geen veranderingen meer s.v.p.

Van Gastel: “AMvB’s zo nodig tussentijds aanpassen.”

Peter Levenkamp (Justitie) vindt in alle vier de stellingen wel een kern van waarheid zitten. “Het is zeker een historische

Jeugdzorgconsulent Yvonne van

dag. Er is een enorme operatie aan voor-

Renswoude: “In alle stellingen zitten

afgegaan. Bovendien gaat het Rijk van nu

waarheden, maar het meest neig ik toch

Een ‘makkie’

af aan de verantwoordelijkheid voor de

naar stelling a. Ik ben blij dat er nu

VWS-DG Marcel van Gastel vindt de

jeugdzorg delen met de provincies. Daar

eindelijk een wet is waarin het recht op

beantwoording van deze vraag een

heb ik hoge verwachtingen van, ook al

jeugdzorg is vastgelegd. Als het goed is,

‘makkie’, zoals hij zelf zegt. “Voor mij is

merk ik wel dat veel provincies zich de

leidt dit tot meer vraaggerichte, dus

het zonder meer a. Deze wet vormt de

justitiële jeugdzorg nog eigen moeten

effectievere hulpverlening. En de intro-

neerslag van een jarenlange discussie

maken. Al met al kun je de nieuwe wet

ductie van de verplichte cliëntvertrou-

over een betere ordening van de jeugd-

niet afdoen als een formaliteit, ook al is

wenspersonen versterkt de positie van

zorg. In die zin is 1 januari een mijlpaal.

die in veel opzichten een verankering van

de hulpvrager. Maar ik kan mij ook wel

Maar het is inderdaad nog geen ideale

hetgeen in de praktijk al gebeurt. We

vinden in stelling c. We zullen namelijk

wet. Daarom is het goed dat er al over

moeten echter niet denken dat er nu hele-

goed in de gaten moeten houden of de

twee jaar een eerste evaluatie komt.

maal geen veranderingen meer nodig

praktijk voldoende met de wet uit de

Vóór die tijd wordt er niets aan veran-

zijn. Het is belangrijk dat iedereen kritisch

voeten kan en waar nodig de regelgeving

derd. We moeten echter niet schromen de

blijft nagaan of het nog beter kan.”

moeten vervolmaken. Ik denk bij dit laatste

onderliggende regelgeving wel aan te

bijvoorbeeld aan de financiering van de

passen, bijvoorbeeld als zou blijken dat

provinciale cliëntenparticipatie.”

die onnodige bureaucratie veroorzaakt.”

Zorg voortaan systematisch evalueren

Ruud Nijhof (Raad voor de Kinderbescher-

Dries Roosma (Bureau Jeugdzorg Drenthe)

ming) kiest voor stelling c: “Positief aan

heeft een vergelijkbare voorkeur: “Ik kies

de wet is het recht op jeugdzorg en de

voor stelling a, want dit is een mijlpaal

één-loket-gedachte. Dit laatste verkleint de

waar we jarenlang naartoe hebben

kans dat cliënten van het kastje naar de

gewerkt. Wat ik goed vindt aan de nieuwe

muur worden gestuurd. Toch is dit gevaar

wet is dat deze meer recht doet aan

nog niet geweken, want bureau jeugdzorg

het VN-verdrag inzake de rechten van het

mag zelf bijna geen lichte ambulante zorg

kind en ons als sector dwingt vraag-

meer verlenen, terwijl veel gemeenten

gerichter, doelgerichter en samenhangen-

hun preventieve jeugdbeleid nog niet op

der te werken. Echt nieuw is dat wij de

orde hebben. Ook het knelpunt van de

geleverde zorg voortaan systematisch

afzonderlijke financieringsstromen in de

moeten evalueren. Stelling c klopt in

jeugdzorg is nog niet opgelost.”

zoverre, dat nog genoeg verbeteringen mogelijk zijn. De schotten tussen de

Overgangswetgeving

jeugdzorg, de jeugd-ggz en de jeugd-lvg

Zorgaanbieder Hubert Bijkerk vindt de

zijn bijvoorbeeld nog veel te hoog.”

stellingen a, b en c allemaal wel een beetje

Nieuwsbrief Jeugdzorg - nr. 15, december 2004

Hubert Bijkerk: “Versnippering binnen de jeugdzorg belemmert intersectorale samenwerkingsprogramma’s” (United Photos De Boer)

2

2. De komende tijd moeten instellingen in de jeugdzorg prioriteit geven aan: a. Gaan werken volgens de regels van

Roosma: “Effectonderzoek naar zorgprogramma’s!”

een niet-vrijblijvend appel op de zorginstellingen en dring ik eropaan daarbij gebruik te maken van de resultaten van wetenschappelijk onderzoek. Ik zie daar

het nieuwe wettelijke kader. b. Inhoudelijke vernieuwing en

ver maken. Wat dit laatste betreft, doe ik

Dries Roosma en Yvonne van Renswoude

nog veel kansen.”

verbetering van kwaliteit en

kiezen beiden voor stelling b. Dries

doelmatigheid.

Roosma: “In de geest van de nieuwe wet

3. Wachtlijsten en wachttijden:

moeten we over de volle breedte van de

a. Horen en nu eenmaal bij, maar

c. Realisatie van een sluitende keten van hulp en zorg. d. Oplossing van de wachtlijstproblematiek.

jeugdzorg meer gaan doen van wat werkt en stoppen met wat niet werkt. Dit betekent: effectonderzoek doen naar zorgprogramma’s in termen van doelrealisatie,

Marcel van Gastel vindt de vier stellingen

probleemreductie en cliënttevredenheid.

tezamen een goede samenvatting geven

De uitkomsten daarvan kun je koppelen

van wat er de komende periode moet

aan de doorlooptijd en de kostprijs.

gebeuren. Hij laat zich dus niet verleiden

Gelukkig zie ik om mij heen dit soort initi-

tot een keuze. Dit geldt ook voor zijn

atieven ook van de grond komen.”

Justitie-collega Peter Levenkamp: “Ik vindt

uitwassen vereisen een krachtdadige aanpak. b. Behoeven niet uit de hand te lopen als iedereen z'n werk goed doet. c. Zijn op een termijn van vier jaar op te lossen als de rijksoverheid er maar voldoende geld voor over heeft. d. Krijgen te veel aandacht. Degenen die echt hulp nodig hebben, krijgen die toch wel. De jeugdzorg is nu

dat alle vier de stellingen schreeuwen om

Yvonne van Renswoude: “Cliënten vinden

prioriteit. Het is helaas en... en. Dit maakt

de kwaliteit van de zorg uitermate belang-

je wel bewust van het feit hoeveel er tege-

rijk. Voor hen zit die vooral in de snelheid

Met deze multiple choise vraag hebben

lijkertijd op de jeugdzorg afkomt.”

waarmee hulp wordt geboden, de basis-

de ondervraagde deskundigen duidelijk

houding van de hulpverlener (gelijkwaar-

de minste moeite. De meerderheid kiest

digheid!) en betrokkenheid bij het opstellen

voor stelling b. Alleen de man van de

van hulpverleningsplannen en tevreden-

Raad, Ruud Nijhof en zorgaanbieder

heidsonderzoeken. Dit maakt de effectiviteit

Hubert Bijkerk denken hier anders over.

eenmaal een bodemloze put.

van de hulpverlening vele malen groter.” Nijhof: “Bij deze stelling staan alleen maar Wachtlijsten eerste prioriteit

foute keuzemogelijkheden. Wachtlijsten

“Mijn eerste prioriteit ligt bij het oplossen

horen niet bij de jeugdzorg en ze zijn niet

van de wachtlijstproblematiek, dus bij

op te lossen door mensen hun werk goed

stelling d”, stelt Hubert Bijkerk. “Maar dat

te laten doen. Er zullen ook extra plaat-

kan alleen bij een sluitende keten van

singsmogelijkheden moeten komen.

hulp en zorg op regionaal niveau (stelling c) en vernieuwing en verbetering van de zorg (stelling b). Voor dat laatste is echter wel extra geld nodig, terwijl zorgaanbieders nu kampen met achterstanden in de financiering. Bij de inhoudelijke vernieuwing moeten we voorrang geven aan het ontwikkelen van strategieën voor vroegtijdige interventie, anders blijft het Peter Levenkamp (Justitie): “Het is helaas en...en.” (foto: Hendriksen/Valk)

dweilen met de kraan open en los je de wachtlijsten zeker niet op.”

Gevaarlijk voor kinderen

Ook Gert Ranter komt uit op de stellingen

Ruud Nijhof legt de prioriteit bij stelling c:

d en b: “In Overijssel zetten we vol in op

“Een gebrek aan samenhang en samen-

bestrijding van de wachtlijsten. We heb-

werking binnen de keten is heel gevaarlijk

ben hiervoor een meetbare politieke doel-

voor kinderen. Daarom hebben wij als

stelling geformuleerd. Bij het AMK en de

Raad ook flink geïnvesteerd in de samen-

crisisopvang vind ik wachtlijsten zelfs

werking met bureau jeugdzorg. Verder

helemaal niet acceptabel. Verder moeten

vind ik het belangrijk dat duidelijk is waar

we toe naar aanvaardbare wachttijden.

de regie ligt, wanneer een cliënt met

Omdat wachtlijsten het resultaat zijn van

meerdere organisaties te maken heeft.

zowel de vraag als het aanbod, moet je

Naar mijn mening hoort die taak thuis bij

bij de aanpak ervan ook die twee sporen

de hulpverlener die het beste contact heeft

volgen. Dit betekent: de instroom beper-

met de cliënt.”

ken en het aanbod innoveren en effectie-


(foto: Bart Versteeg)

3

Het wegwerken van wachtlijsten vereist

doende effectief en productief zijn”, stelt

een gezamenlijke aanpak van de rijksover-

gedeputeerde Gert Ranter. “Nieuwe inzich-

heid, provincies en gemeenten. Zij moeten

ten, middelen en mogelijkheden worden

goede ideeën uit het veld faciliteren. Het

nog onvoldoende benut. In Overijssel heb-

nieuwe zorgaanbod voor jongeren met

ben de instellingen dit inmiddels construc-

een civielrechtelijke plaatsing in JJI’s is

tief opgepakt. De eerste resultaten worden

daar een goed voorbeeld van.”

al zichtbaar. Het moet leiden tot kortere doorlooptijden en een doelmatigheids-

Hubert Bijkerk vindt evenmin een stelling

winst van 8%. Verder sluiten we een

waar hij het volledig mee eens is. “De rea-

convenant met de gemeenten over de

liteit gebiedt helaas te erkennen dat wacht-

aansluiting met het lokaal-preventieve

lijsten en wachttijden in het huidige

jeugdbeleid en werken we met de jeugd-

systeem voorlopig niet te vermijden zijn.

zorginstellingen aan een effectiviteits-

De vraag is nu eenmaal veel groter dan het

programma voor 2005 en 2006.”

aanbod. Bureau jeugdzorg en de opnemen-


de voorzieningen moeten daarom samen

Dief van eigen portemonnee

zorgen voor goede crisisteams en crisis-

Dries Roosma van bureau jeugdzorg heeft

interventie. Daarbij is een ‘outreachende’

een andere motivatie om voor stelling b te

aanpak nodig, zonder te veel bureaucratie.

kiezen. Hij schrijft het uitblijven van succes

Nog steeds aanzienlijke wachten doorlooptijden

Ook wachtlijstbeheer en betere intersecto-

bij het bestrijden van wachtlijsten en

In de jeugdzorg bestaan nog lange

rale samenwerking kunnen bijdragen aan

wachttijden toe aan de daarbij gehanteer-

wachten doorlooptijden. Dit blijkt uit het

het verminderen van wachtlijstproblemen.”

de spelregels: “Die belonen namelijk

Eindrapport Taskforce Wachtlijsten, dat

instellingen die hun werk niet goed doen

staatssecretaris Ross op 29 oktober 2004

en straffen instellingen die hun werk wel

mede namens minister Donner heeft

goed doen. Een lange wachtlijst zonder

aangeboden aan de Tweede Kamer.

leegstand in de instelling levert extra geld

Voor de aanpak van wachtlijsten heeft het

op. Je bent dus een dief van je eigen

kabinet extra middelen beschikbaar

portemonnee als je investeert in het beha-

gesteld, oplopend van € 11,7 miljoen in

len van meer resultaat. Als ik het voor het

2004 tot € 39,4 miljoen vanaf 2007.

Nijhof: “Wachtlijsten horen niet bij de jeugdzorg.” “Je kunt er geen genoegen mee nemen”

zeggen had, zou ik als rijksoverheid de

Peter Levenkamp en Marcel van Gastel

wachtlijstgelden uitsluitend besteden aan

De in 2001 ingestelde Taskforce heeft

behoren bij de vijf voorstanders van stel-

capaciteitsuitbreiding bij instellingen die

kernindicatoren vastgesteld om de

ling b (Wachtlijsten behoeven niet uit de

op grond van onderzoek kunnen aantonen

ontwikkeling van de wachtlijsten en

hand te lopen als iedereen z’n werk goed

dat zij effectieve jeugdzorg bieden aan

wachttijden in beeld te kunnen brengen.

doet). Levenkamp (Justitie): “Het oplossen

cliënten met meervoudige en complexe

Aan de hand hiervan heeft de Taskforce

wachtlijsten is tot op zekere hoogte een

problemen.”

vijf halfjaarlijkse metingen uitgevoerd.

kwestie van creativiteit. Niet dat alles daar-

Het eindrapport biedt een overzicht van

mee is op te lossen, maar het is te simpel

Jeugdzorgconsulent Yvonne van Rens-

de ontwikkelingen gedurende de perio-

alleen naar budgetten te verwijzen. De

woude, ten slotte, kiest weliswaar ook

de 2001-2004. Daaruit blijkt dat tussen

ervaring bij Justitie leert dat te lange

voor stelling b, maar voegt daar meteen

provincies aanzienlijke verschillen in

wachtlijsten vaak leiden tot de noodzaak

aan toe dat hulpverleners hun werk alleen

wachten doorlooptijden bestaan.

om later veel zwaardere vormen van

goed kunnen doen als de wijdverbreide

correctie en hulpverlening in te zetten.

bureaucratie nu eens stevig wordt aan-

Prioriteit bij AMK

Je kunt dus geen genoegen nemen met

gepakt. “Die zorgt voor onnodige wacht-

In haar reactie op het rapport stelt

lange wachtlijsten. De jeugdzorg doet dit

tijden. En de wachttijd is voor cliënten

staatssecretaris Ross dat zij het - net de

ook niet, maar er is naar mijn gevoel wel

vaak het grootste struikelblok. Als zij lang

Taskforce - dringend noodzakelijk vindt

meer mogelijk dan nu gebeurt.”

moeten wachten op de juiste hulp, moet er

de wachten doorlooptijden in de

VWS-DG Van Gastel is het helemaal met

in ieder geval wachtlijstzorg zijn, een

jeugdzorg te verkorten. In verband met

hem eens: “Er is nog een hele slag te

second best aanbod of desnoods slechts

de urgentie van de problematiek van

maken op het gebied van doelmatigheid,

een contactpersoon die af en toe door de

kindermishandeling geeft zij prioriteit

kwaliteit, betere ketensamenwerking en

cliënt kan worden gebeld. Niets doen leidt

aan de wachtlijsten bij het AMK. Zij acht

vroegere interventies. Een goede preven-

vaak tot escalatie en is dus geen optie. Ik

het niet aanvaardbaar dat kinderen van

tieve aanpak kan op de langere termijn de

hoop dat de nieuwe wet leidt tot een gro-

wie vermoed wordt dat ze hier slachtof-

druk op de jeugdzorg verminderen. Daar

tere effectiviteit van de zorg en daarmee

fer van zijn, op een wachtlijst komen te

ligt een taak voor de gemeenten.”

tot kortere wachttijden. Als cliëntenonder-

staan. De staatssecretaris heeft de

steuners zitten wij er in ieder geval met

provincies dan ook gevraagd signalen

“Mijn ervaring is dat (ook) in de jeugdzorg

onze neus bovenop en zullen we zo nodig

van kindermishandeling met voorrang

bepaalde routines zijn gegroeid die onvol-

zeker aan de bel trekken.”

op te pakken.


4

Daarnaast moeten de lange doorlooptijden bij de bureaus jeugdzorg worden aangepakt. De geconstateerde verschillen

Wet- en regelgeving per 1 januari 2005

tussen de provincies tonen aan dat er bij bureaus jeugdzorg winst te behalen is op

Welke weten regelgeving op het gebied

het gebied van doelmatigheid. Het is dan

van de jeugdzorg geldt nu eigenlijk met

ook zeer positief dat alle bureaus jeugd-

ingang van 1 januari 2005? De Nieuwsbrief

zorg dit jaar hard aan de slag zijn gegaan

Jeugdzorg zet de belangrijkste nieuwe

met de invoering van het referentie-

regelgeving voor u op een rijtje.

werkmodel. Daarbij besteden zij uitdrukkelijk aandacht aan het zo doelmatig

Wet op de jeugdzorg

mogelijk inrichten van de werkprocessen.

De tekst van de wet is gepubliceerd in het Staatsblad nr. 306 (2004). Er komt nog

Aanzienlijke verschillen tussen provincies

een Koninklijk Besluit om de wet daadwerkelijk per 1 januari 2005 in werking te laten treden. Verder ligt bij de Tweede Kamer een zogenoemde herstelwet klaar voor behandeling. Deze brengt kleine

Preventie

verbeteringen aan in de Wet op de jeugd-

Tot slot geeft de staatssecretaris aan dat

zorg.

zij inzet op versterking van het preventieve jeugdbeleid. Tijdige signalering van

Uitvoeringsbesluit Wet op de jeugdzorg

beginnende problemen bij jongeren en

Deze omvangrijke Algemene Maatregel

snelle en adequate reacties hierop, zijn

van Bestuur (AMvB) werkt een groot

wat uiteraard van groot belang is voor

van essentieel belang, schrijft zij. Dit

aantal elementen van de Wet op de

het formuleren van een samenhangend

voorkomt onnodige verergering van

jeugdzorg uit. In het Uitvoeringsbesluit

jeugdzorgbeleid door de provincies en

problemen, beperkt het beroep op jeugd-

zijn op advies van de Raad van State en

het Rijk.

zorg en heeft daardoor een positief effect

ter vergroting van de leesbaarheid zeven

op bestaande wachtlijsten.

ontwerpbesluiten gebundeld. Dit zijn de

Besluit subsidie Nidos


voormalige ontwerp-AMvB’s Jeugdzorg-

Dit besluit regelt de subsidiering van

Het Eindrapport Taskforce Wachtlijsten en

aanspraken, Indicatie jeugdzorg,

Nidos, de door de minister van Justitie

de aanbiedingsbrief met de reactie van

Aanspraken vreemdelingen, Kwaliteit en

aangewezen rechtspersoon die naast

staatssecretaris Ross zijn te vinden op

werkwijze bureau jeugdzorg, Recht-

bureau jeugdzorg ook voogdij- en gezins-

www.jeugdzorg.nl

streekse verwijzing naar de jeugd-ggz,

voogdijtaken kan uitvoeren. Nidos voor-

Vertrouwenspersoon en Eigen- en

ziet in voogdij van alleenstaande minder-

ouderbijdrage.

jarige vreemdelingen en gezinsvoogdij

van minderjarigen die deel uitmaken van Tijdelijk besluit uitkeringen

een asielzoekersgezin dat in een COA-

Dit besluit stelt regels voor de twee

opvangcentrum verblijft.

doeluitkeringen die het Rijk (VWS en Justitie gezamenlijk) aan elke provincie

Ministeriële regelingen

en grootstedelijke regio verstrekt: één

Verder publiceert de Staatscourant voor

doeluitkering voor bureau jeugdzorg en

1 januari 2005 nog een aantal ministeriële

één doeluitkering voor het zorgaanbod.

regelingen in verband met de Wet op de jeugdzorg, namelijk:

Zeven AMvB’s gebundeld in één Uitvoeringsbesluit

• Regeling pleegzorg; • Regeling vrijwillige begeleiding jeugdreclassering; • Regeling aanwijzing voogdij andere categorieën minderjarigen; • Financiële regelingen over norm-

Besluit beleidsinformatie

bedragen jeugdzorg, bekostiging

In dit besluit is onder andere geregeld

jeugdzorg en Rijkssubsidieregeling

welke gegevens de vijftien bureaus

jeugdzorg.

jeugdzorg moeten registreren en verstrek-


ken en welke uniforme definities daarbij

De in dit artikel genoemde regelgeving is

gelden. Dit laatste maakt de gegevens

(na inwerkingtreding) te vinden op

onderling vergelijkbaar en ook optelbaar,

www.jeugdzorg.nl

5

Jeugdzorgbrigade van start

Op jacht naar onnodige bureaucratie Op 18 november jl. was het zover. Op die

pelijke formulieren invullen en dubbele

herfstige dag trad de jeugdzorgbrigade voor

onderzoeken ondergaan. Waarom geen

het eerst naar buiten met een ‘aftrapbijeen-

elektronisch cliëntendossier en waarom

komst’ bij jeugdzorginstelling De Waarden in

geen voor jongeren en ouders begrijpelijk

Nijmegen. Meer dan honderd deelnemers

taalgebruik? (dit punt wordt voor een

uit alle hoeken en gaten van de jeugdzorg

belangrijk deel opgepakt binnen de

namen eraan deel. De zoektocht naar (oplos-

Operatie Jong).

singen voor) onnodige bureaucratie begon al ter plaatse.

Vervolgens belichtten sprekers van Bureau Jeugdzorg Utrecht en zorginstel-

De jeugdzorgbrigade bestaat uit Frank de

ling De Waarden het thema bureaucratie

Grave (voorzitter), Dick van Hemmen en

vanuit respectievelijk medewerkers- en

Thijs Malmberg en wordt ondersteund

managementperspectief. Dit leverde

door een kleine staf medewerkers.

soms prikkelende stellingen op (‘Wij ken-

In opdracht van staatssecretaris Ross en

nen geen onnodige bureaucratie’).

minister Donner gaat de brigade de

Directeur Pieter de Groot van De Waarden

komende twee jaar bij jongeren, ouders

vertelde onder meer dat de zorgaanbie-

en instellingen op zoek naar onnodige

ders en bureau jeugdzorg in Gelderland

bureaucratie bij de uitvoering van de Wet

al zijn begonnen samen onnodige

op de jeugdzorg en vooral ook naar prak-

bureaucratie op te sporen. Daar kan de

tijkvoorbeelden om die bureaucratie te

jeugdzorgbrigade dus haar voordeel mee

voorkomen of te bestrijden. De brigade

doen.

brengt de gevonden oplossingen breed

Cliënt Amber: “Bij elke stap in de jeugdzorg moet je opnieuw je hele verhaal vertellen en vrijwel dezelfde, onbegrijpelijke formulieren invullen.”

een soort webcam en de tv van de cliënt is - op elk gewenst moment en zonder

onder de aandacht van de jeugdzorg-

Telezorg

wachttijd - rechtstreeks contact met de

sector, onder meer via een eigen internet-

Bijzonder interessant was ook het verhaal

cliënt mogelijk. Cliënten zijn er heel tevre-

site en in deze nieuwsbrief.

van buitenstaander Matthijs Almekinders,

den over en het leidt tot minder vraag

werkzaam bij ‘Sensire’, een grote thuis-

naar fysieke zorg. Bovendien biedt het

zorgorganisatie in de Achterhoek. “Enkele

systeem mogelijkheden tot behandeling

jaren geleden tobde mijn sector met

op afstand.” Matthijs Almekinders had

vergelijkbare problemen als de jeugdzorg

ook nog een advies voor de deelnemers

“Laat ons weten hoe het beter kan.”

nu heeft”, vertelde Almekinders. “Volgens

in petto: “Wacht niet op anderen, maar

Geen ‘systeemdiscussies’

de media deden wij niets goed. Dat beeld

ga aan de slag met de vernieuwingen die

“De jeugdzorgbrigade komt naar u toe”,

klopte natuurlijk niet, maar we hadden

u noodzakelijk acht. Ondanks alle bureau-

zei Frank de Grave, bij de opening van de

wel degelijk een groot probleem. We

cratische regels is er in de praktijk heel

aftrapbijeenkomst in Nijmegen. “Maar

kwamen tot de conclusie dat we op één

veel mogelijk!”

aarzel ook niet zelf contact met ons op te

of andere manier onze output moesten

nemen. Ga met ons alstublieft geen

verdubbelen, terwijl onze medewerkers al

Discussie

‘systeemdiscussies’ aan, want de Wet op

keihard werkten. Het zou dus moeten

De afsluitende zaaldiscussie leverde

de jeugdzorg staat voor de komende twee

komen uit een vergroting van de

diverse concrete aanknopingspunten op

jaar. Wij beschouwen de wet als een

effectiviteit en de efficiency.”

voor het werk van de jeugdzorgbrigade.

gegeven. Maar binnen dit kader valt er

Om dit te bereiken koos Sensire voor

Tijdens de discussie bleek dat de brigade

genoeg te verbeteren. En kijk daarbij niet

schaalvergroting, in combinatie met een

niet door iedereen enthousiast wordt ont-

alleen naar anderen, maar steek de hand

kleinschalige organisatie-inrichting. Kleine

vangen. Met name een aantal bureaus

ook in eigen boezem. We willen graag

multidisciplinaire teams dragen nu de

jeugdzorg gaf aan zelf al bezig te zijn met

van u horen hoe het beter kan.”

verantwoordelijkheid voor het totale

het aanpakken van onnodige bureaucra-

zorgpakket in ‘hun’ wijk. Almekinders:

tie. Frank de Grave zei hierover graag met hen in gesprek te gaan en aan te willen

Cliënten aan het woord Bij de aftrap in Nijmegen interviewde De Grave enkele jeugdzorgcliënten over hun ervaringen met bureaucratie.

“Wacht niet op anderen; ga aan de slag.”

sluiten bij wat al gebeurt. Een uitgebreid verslag van de aftrapbijeenkomst en het plan van aanpak van

Omdat hulpverleners en instellingen slecht met elkaar communiceren, moeten

“Daarnaast zetten we sterk in op

de jeugdzorgbrigade zijn te vinden op de

wij veel dubbel werk doen, was hun

innovatie. We werken bijvoorbeeld met

internetsite www.jeugdzorgbrigade.nl.

boodschap. Steeds hetzelfde verhaal

elektronische patiëntendossiers en

Daar kunt u zich ook aanmelden voor een

vertellen, vrijwel dezelfde, vaak onbegrij-

leveren ook ‘telezorg’. Met behulp van

e-mail informatieservice.


6

Indicatiebesluit vereenvoudigd

Eerste resultaten aanpak bureaucratie • Op grond van het tweede lid van arti-

Staatssecretaris Ross van VWS en minister

leningsproces lang niet altijd exact kan

Donner van Justitie zijn vastbesloten

vaststellen hoeveel uren zorg nodig zijn

kel 8 zou bureau jeugdzorg een exact

onnodige bureaucratie in de jeugdzorg aan

en welke aanpak en deskundigheid dit

aantal contacturen voor de functie

te pakken. Met dit doel hebben zij niet

vergt. Bovendien blijkt tijdens de hulpver-

jeugdhulp moeten noemen voor de

alleen de jeugdzorgbrigade ingesteld, maar

lening nogal eens dat toch andere zorg

periode waarin aanspraak op zorg

ook een ‘bureaucratietoets’ losgelaten op de

nodig is. Een minder gedetailleerd indica-

bestaat. Deze bepaling is veranderd.

ontwerp-AMvB’s bij de Wet op de jeugd-

tiebesluit vermindert de noodzaak tot

Bureau jeugdzorg geeft nu een band-

zorg. Het belangrijkste resultaat hiervan is

(tussentijdse) herindicatie. Dit leidt niet

breedte aan van twintig procent, zowel

de vereenvoudiging van het indicatiebesluit.

alleen tot minder bureaucratie, maar is

naar boven als naar beneden, ten

ook cliëntvriendelijker. De cliënt behoeft

opzichte van het gemiddelde aantal

De bureaucratietoets van de AMvB’s is

bij kleine veranderingen in de zorg name-

uren benodigde jeugdhulp. De nieuwe

uitgevoerd door de ministeries van VWS

lijk niet meer terug te gaan naar bureau

regeling biedt meer flexibiliteit.

en Justitie, het Interprovinciaal Overleg

jeugdzorg.

Zorgaanbieders kunnen uiteraard volstaan met het leveren van minder zorg

(IPO) en vertegenwoordigers van het veld. Zij hebben niet alleen het ontwerpbesluit Indicatie jeugdzorg onder de loep genomen. Daarnaast zijn in andere ont-

Indicatiebesluit met bandbreedtes

dan de ondergrens van de bandbreedte aangeeft, als dit toereikend is voor de cliënt. Herindicatie bij het verlenen van minder zorg dan binnen de band-

werp-AMvB’s enkele kleinere onderdelen aangepast ter voorkoming van onnodige

De veranderingen op een rij

breedte is voorzien, is alleen nodig als

bureaucratie.

Op grond van deze argumenten is het

de cliënt het hiermee oneens is. Bij de

ontwerpbesluit Indicatie jeugdzorg (dat

subsidiëring van de zorgaanbieder

Aanpassing indicatiebesluit: waarom?

inmiddels is opgenomen in het

hanteert de provincie het gemiddeld

De MO-groep, GGZ-Nederland en

Uitvoeringsbesluit Wet op de jeugdzorg)

aantal uren zorg uit het indicatiebesluit

Zorgverzekeraars Nederland hebben

op de volgende punten aangepast:

belangrijke argumenten aangedragen

• De eisen die in artikel 8, eerste lid,

als uitgangspunt. • Voor de functie 'verblijf' vermeldt

voor vereenvoudiging van het indicatie-

onder c en d van het ontwerp waren

bureau jeugdzorg in het indicatie-

besluit. De eisen die de ontwerp-AMvB

opgenomen, zijn vervallen. Dit betrof

besluit de omvang van het benodigde

aan de inhoud van het indicatiebesluit

de vaststelling door bureau jeugdzorg

verblijf, uitgedrukt in het benodigde

stelde, zouden zo’n besluit naar hun

van de benodigde specifieke aanpak

aantal uren per etmaal en het aantal

mening te gedetailleerd maken. Die

en deskundigheid. Nu wordt dit aan de

dagen waarover die uren worden ver-

detaillering is niet zinvol, omdat bureau

professionaliteit van de zorgaanbieder

spreid. Ook bij de functie verblijf is een

jeugdzorg aan het begin van het hulpver-

overgelaten.

bandbreedte ingebouwd, namelijk voor het aantal dagen waarover de uren worden verspreid. Bureau jeugdzorg geeft in het indicatiebesluit een minimum en een maximum aantal dagen aan. Daarbij geldt een marge van twintig procent ten opzichte van het gemiddelde van dat minimum en maximum. Bij de subsidiëring van de zorgaanbieder hanteert de provincie dit gemiddelde aantal dagen als uitgangspunt. Gevolgen voor jeugd-ggz De genoemde wijzigingen werken naar analogie door in de indicatiestelling voor jeugd-ggz. Staatssecretaris Ross heeft onlangs de relatie tussen de Wet op de jeugdzorg en de jeugd-ggz in een notitie verduidelijkt (zie hiervoor het tekstblokje ‘Notitie Toegang tot jeugd-ggz’ op pagina 11 van deze nieuwsbrief).



7

Pilots bekostiging zorgaanbod In januari 2005 starten in vier provincies/ grootstedelijke regio’s pilots om de voor het

en de MO-groep heeft een draaiboek voor

jeugdzorgaanbod ontwikkelde bekostigingssystematiek in de praktijk te testen. De bedoe-

de pilots opgesteld. De projectgroep volgt

ling is deze systematiek in 2007 - na verwerking van de pilotervaringen - in het gehele land

de voortgang, laat onderzoek doen (bij-

toe te passen.

voorbeeld ter toetsing van normprijzen) en beoordeelt welke onderdelen van de

In het voorjaar van 2004 heeft adviesbureau Deloitte een onderzoek afgerond naar een nieuwe wijze van financieren van het zorgaanbod op grond van de Wet

Proef in Gelderland, Drenthe, Zuid-Holland en Haaglanden

nieuwe systematiek rijp zijn voor landelijke invoering. Pilotresultaten afwachten Zorgaanbieders, bureaus jeugdzorg en

op de jeugdzorg. De onderzoekers hebben bekostigingseenheden (zorgproduc-

De bekostigingseenheden spelen geen rol

provincies/grootstedelijke regio’s die niet

ten) gedefinieerd en bijbehorende indica-

bij de indicatiestelling door bureau jeugd-

aan de pilots deelnemen, kunnen zich

tieve normprijzen berekend. De pilots

zorg. Bureau jeugdzorg indiceert in

alvast oriënteren op de nieuwe systema-

testen deze systematiek in de praktijk.

termen van het Uitvoeringsbesluit Wet op

tiek. Maar het is niet de bedoeling de

de jeugdzorg.

nieuwe systematiek ook al buiten de pilotregio’s in te voeren. De landelijke

Functies De bekostigingseenheden moeten in

Vier voorloopregio’s

projectgroep wil eerst de ervaringen met

ieder geval een functie vervullen bij:

De proef met de nieuwe bekostigings-

de pilots afwachten. De projectgroep

• het vergroten van de transparantie van

systematiek vindt plaats in vier voorloop-

zorgt voor een brede verspreiding van de

regio’s: Gelderland, Drenthe, Zuid-Holland

pilotervaringen, onder andere via deze

en Haaglanden. In elke regio nemen de

nieuwsbrief.

de bedrijfsvoering van zorgaanbieders; • de financiële verantwoording van zorgaanbieders aan de provincie;

zorgaanbieder(s), bureau jeugdzorg, de provincie en het Rijk aan de proef deel.

Op www.jeugdzorg.nl vindt u het onder-

tussen zorgaanbieders ten behoeve

De pilots starten in januari 2005 en duren

zoeksrapport van Deloitte en (in de loop

van de subsidiëring van zorg door de

een jaar. Een landelijke projectgroep met

van januari 2005) het draaiboek voor de

provincies.

vertegenwoordigers van het Rijk, het IPO

pilots.

• het vergroten van de vergelijkbaarheid

Nieuwe relatie Raad voor de Kinderbescherming - bureau jeugdzorg

In Brabant zijn ze er klaar voor De Wet op de jeugdzorg en het bijbehoren-

raad lagen. Dit betekent onder meer dat

afspraken noodzakelijk. Het Uitvoerings-

de Uitvoeringsbesluit veranderen de samen-

bureau jeugdzorg niet meer uitsluitend

besluit Wet op de jeugdzorg (dat in de

werkingsrelatie tussen bureau jeugdzorg en

kan afgaan op de hulpvraag van een

plaats is gekomen van onder meer het

de Raad voor de Kinderbescherming.

minderjarige cliënt. Het zal tevens zelf

ontwerpbesluit Kwaliteit en werkwijze

Voor de invulling van die nieuwe relatie is

een inschatting moeten maken van de

bureau jeugdzorg) vereist dat bureau

onlangs een landelijk toetsingskader vastge-

noodzaak tot hulpverlening aan een min-

jeugdzorg en de raad hun nieuwe afspra-

steld. De directie Zuid van de raad en

derjarige, óók als die minderjarige of de

ken in een regionaal protocol vastleggen.

Bureau Jeugdzorg Noord-Brabant hebben

ouders geen hulpvraag formuleren.

De MO-groep en het landelijk bestuur van

daar niet op gewacht.

Bureau jeugdzorg is daarbij verantwoor-

de raad hebben onlangs een toetsings-

delijk voor het al dan niet inschakelen van

kader vastgesteld, met landelijk uniforme

Al in het voorjaar van 2004 gingen zij

de raad. De raad is in de nieuwe situatie

(kwaliteits)eisen voor de samenwerking

samen aan de slag om een nieuw regio-

een tweedelijnsvoorziening.

op regionaal niveau. Dit landelijk toetsingskader gaat uit van het Verdrag

naal samenwerkingsprotocol voor te

eisen van de nieuwe weten regelgeving.

Werkprocessen op elkaar afgestemd

Met ingang van 1 januari 2005 maken het

Samenwerking niet nieuw

In de provincie Noord Brabant hebben de

Advies- en Meldpunt Kindermishandeling

Bureau jeugdzorg en de raad werken al

directies van bureau jeugdzorg en de

(AMK), de jeugdbescherming en de

jarenlang samen. Niet alleen op basis van

raad de definitieve versie van het lande-

jeugdreclassering officieel onderdeel uit

landelijke protocollen, maar ook op grond

lijk toetsingskader niet afgewacht. Al in

van bureau jeugdzorg. Bureau jeugdzorg

van specifieke regionale afspraken.

april 2004 stelden zij een werkgroep in om

oefent dan ook de intake- en toegangsta-

De nieuwe weten regelgeving maakt

het regionale samenwerkingsprotocol voor

ken uit die tot dan toe op het bord van de

herijking en aanvulling van de bestaande

te bereiden. Deze werkgroep heeft de

bereiden. Dankzij deze snelle start voldoen zij op 1 januari 2005 volledig aan de

voor de Rechten van het Kind als verbindend element in de samenwerking. Brabant vroeg aan de slag


8

concepten van het landelijk toetsingskader

het raadsonderzoek is geregeld. Op het

tijdens het voorbereidingsproces met

en de specifieke Brabantse samenwer-

gebied van de jeugdreclassering

nieuwsbrieven geïnformeerd en is het

kingspraktijk als leidraad gebruikt.

definieert het protocol de samenwerkings-

conceptprotocol in een werkconferentie

De werkgroep bestond uit enthousiaste

momenten tussen beide partijen en de

besproken. De directies van bureau

middenkadermedewerkers van alle

criteria voor het gebruik van de aanwij-

jeugdzorg en de raad hebben het defini-

onderdelen van bureau jeugdzorg en de

zingsbevoegdheid van de raad.

tieve protocol inmiddels vastgesteld.”

teamleiders Civiel en Straf van de raad,

Tot slot zijn in het document afspraken

met als voorzitter de vestigingsmanager

vastgelegd over de evaluatie van de

Groeiproduct

van de raad in Den Bosch, Nellie Snijders-

nieuwe samenwerkingsrelatie.

“Toch zijn we er nog niet”, aldus Annelies Hermans. “We beschouwen het nieuwe

van Wijck. Afstemming werkprocessen Het door de werkgroep opgestelde protocol beschrijft hoe de werkprocessen van

“Gaandeweg hebben we elkaar leren begrijpen.”

protocol als een ‘groeiproduct’. De komende tijd zal in de praktijk moeten blijken hoe het werkt. We zijn bijvoorbeeld benieuwd of we kunnen voorkomen dat de vereiste indicatiestelling

de samenwerkingspartners op elkaar zijn

door bureau jeugdzorg bij een verzoek

afgestemd. Bijvoorbeeld in situaties waarin het bureau de raad vraagt onderzoek te

Boeiend proces

om uithuisplaatsing tot onnodige

doen naar de noodzaak van ondertoe-

“In de werkgroep hebben we stap voor

vertraging leidt. In de regel geeft de rech-

zichtstelling of uithuisplaatsing. Hierdoor

stap alle raakpunten tussen de raad en

ter daarvoor pas een machtiging af, als er

is voor alle betrokkenen duidelijk op

bureau jeugdzorg doorgesproken”, vertelt

een indicatiestelling is. Sommige rechters

welke manier bureau jeugdzorg bij de

Annelies Hermans, staffunctionaris bij de

stellen daarbij bovendien als voorwaarde

raad een melding doet, welke informatie

directie Zuid van de raad. “Het naast

dat er voor het kind een plaats in een

het daarbij verstrekt en welke afhande-

elkaar leggen van de uitvoeringspraktijk

zorginstelling moet zijn. Anderzijds zetten

lingstermijn de raad hanteert. Voor crisis-

en de wettelijke vereisten leverde boeien-

zorginstellingen een kind vaak pas op de

situaties zijn aparte afspraken gemaakt.

de discussies op, ook tussen de verschil-

wachtlijst, nadat de rechter een

Er wordt nog gewerkt aan een standaard

lende onderdelen van bureau jeugdzorg.

machtiging heeft afgegeven. In het belang

meldingsformulier om te voorkomen dat

Gaandeweg hebben wij elkaar leren

van de betrokken kinderen zullen we de

cliënten bij de raad opnieuw hun hele

begrijpen en zijn we tot de conclusie

vinger dus goed aan de pols moeten

verhaal moeten doen.

gekomen dat wij beide voor dezelfde zaak

houden. Zo nodig zullen wij ons protocol

staan: het belang van het kind en de jon-

aanpassen of aanvullen. Wat dit laatste

Het protocol voorziet ook in afspraken

gere in de knel. Het eindresultaat komt

betreft denken we bijvoorbeeld aan meer

over de onderlinge samenwerking tijdens

goeddeels overeen met het landelijk toet-

gezamenlijke deskundigheids-

en na het raadsonderzoek. Dit is onder

singskader. Waar dit in onze visie prak-

bevordering.”

meer van belang omdat voor een verzoek

tisch haalbaar is en tot verdere kwaliteits-

“Met het tijdig vaststellen van ons

aan de rechter tot uithuisplaatsing (snel)

verbetering leidt, zijn echter termijnen

samenwerkingsprotocol hebben we in

een indicatiebesluit van bureau jeugdzorg

aangescherpt en afspraken toegevoegd.

ieder geval een belangrijke eerste stap

nodig is. Ook voortzetting van de hulpver-

Om draagvlak voor de nieuwe situatie te

gezet. Op 1 januari 2005 gaan we er

lening op vrijwillige basis na afloop van

creëren, hebben we onze achterbannen

samen mee aan de slag.”



9

Samenwerking bij toegang tot jeugd-ggz in Zuid-Holland Zuid:

“Wij blijven het voelen als een gezamenlijke verantwoordelijkheid” Bij het inwerkingtreden van de Wet op de jeugdzorg per 1 januari 2005 komt de verantwoordelijkheid voor de toegang van cliënten tot de jeugd-ggz bij bureau jeugdzorg te liggen. In Zuid-Holland Zuid werken bureau jeugdzorg en de jeugd-ggz al vier jaar vrijwillig samen. Hoe is die samenwerking tot nu toe verlopen en wat verandert de nieuwe wet hieraan?

Met deze vragen gingen we te rade bij twee hoofdrolspelers in het bestaande samenwerkingsverband: Els Mourits, verandermanager bij Bureau Jeugdzorg Zuid-Holland en Dymph Smeele, hoofd ambulante zorg voor kinderen en jeugdigen bij De Grote Rivieren, de ggz-instelling in deze regio. Wat was in 2000 de aanleiding om te gaan samenwerken? Els Mourits: “Het is eigenlijk allemaal begonnen bij de crisishulpverlening.

Dymph Smeele (links) en Els Mourits: “Bureau jeugdzorg en de jeugd-ggz in Zuid-Holland Zuid blijven nauw samenwerken bij de intake en indicatiestelling” (foto: Ton Poortvliet)

Het begon allemaal bij de crisishulpverlening

ling door de jeugd-ggz. Het omgekeerde start van de behandeling bij de jeugd-ggz en zo nodig overname daarvan door bureau jeugdzorg - komt ook voor, evenals gecombineerde behandelingen. We

De ggz beschikte in 2000 al over een Acute dienst die 24 uur stand-by was en

Wat houdt die samenwerking tot nu

proberen bij grensproblematiek zo effec-

bij bureau jeugdzorg hadden wij net een

toe in?

tief mogelijk gebruik te maken van

crisisinterventieteam opgezet. Dan kom

Dymph Smeele: “Uit de wederzijdse ken-

elkaars deskundigheid. En door de nauwe

je elkaar dus tegen, ‘s-nachts.

nismaking kwam naar voren dat er een

samenwerking behoeft bij onderlinge

Bijvoorbeeld bij een moeder die met een

categorie jeugdige cliënten is, waarvan

doorverwijzing niet het gehele intake-

acute psychose moet worden opgeno-

niet op voorhand duidelijk is waar ze het

traject te worden overgedaan. Dat is

men, maar twee jonge kinderen heeft. Of

beste uit zijn: bij bureau jeugdzorg of bij

winst voor ons en voor de cliënt.”

bij een meisje waarvan de ouders vrezen

de jeugd-ggz. Bijvoorbeeld: een huisarts

dat ze suïcidaal is. Op een gegeven

komt met een uitzonderlijk druk kind.

Els Mourits: “In de loop van de tijd zijn

moment ontstaat er dan spanning over

Soms is niet zo eenduidig vast te stellen

we onze samenwerking gaan verbreden

wie waarover gaat. Daarbij is van beide

of het een kwestie is van ADHD, of vooral

en hebben we bijvoorbeeld een gezamen-

kanten van het begin af aan het uitgangs-

van een behoefte aan structuur. Omdat

lijk aanbod ontwikkeld voor kinderen die

punt geweest: ‘s-Nachts moet je niet

die ‘tussengroep’ vrij groot bleek te zijn,

getuige zijn geweest van huiselijk geweld.

steggelen, maar handelen! De volgende

hebben we besloten deze cliënten weke-

Verder bleken zowel bureau jeugdzorg als

ochtend praten we het wel door. We zijn

lijks door de coördinatoren cliënten-

de jeugd-ggz een training sociale vaardig-

inderdaad met elkaar in gesprek gegaan,

stroom van onze instellingen samen

heden aan te bieden. Daar hebben we

waarbij al snel bleek dat we veel voor

onder de loep te laten nemen. Qua

dus differentiatie in aangebracht. Maar als

elkaar zouden kunnen betekenen. Om

behandeling hebben we gekozen voor

bij één van ons een wachtlijst voor zo’n

elkaars organisatie en kwaliteiten beter te

een zo laag mogelijke insteek. Om bij het

training is ontstaan, nemen we ook wel

leren kennen, ben ik een tijdje gaan mee-

voorbeeld van het drukke kind te blijven:

cliënten van elkaar over.”

draaien in de intakecommissie van de

als de situatie het toelaat, beginnen we

jeugd-ggz en is een systeemtherapeut

met opvoedingsondersteuning door

Welke gevolgen heeft de nieuwe wet

van de ggz een consultatierol gaan ver-

bureau jeugdzorg, terwijl de jeugd-ggz

voor de bestaande samenwerking?

vullen bij bureau jeugdzorg. Aanvankelijk

beschikbaar is voor consultatie. Als deze

Els Mourits: “De nieuwe wet vergt heel

dreef het initiatief slechts op enkele indi-

aanpak binnen maximaal drie maanden

wat aanpassingen. We moeten onze geza-

viduen, maar uiteindelijk hebben we het

niet het gewenste resultaat oplevert, volgt

menlijke intake en indicatiestelling van

kunnen verbreden en zijn op organisatie-

direct - zonder nieuwe verwijzing door de

grensgevallen verbreden omdat bureau

niveau samenwerkingsafspraken

huisarts en dus zonder nieuwe wachttijd -

jeugdzorg nu de voordeur wordt naar de

gemaakt.”

een diagnostisch onderzoek en behande-

jeugd-ggz. Overdag zullen aanmeldingen


10

binnenkomen bij de bureaudienst van

samen voor zorgen dat de voordeur van

registreren en de formulieren die we

bureau jeugdzorg: onze Toegangsfunctie.

bureau jeugdzorg snel en deskundig han-

gebruiken zoveel mogelijk stroomlijnen.

De medewerkers van de bureaudienst

delt, is het ook helemaal geen bezwaar

En voor de uitvoering van het casemana-

moeten dus in staat zijn de aard en de

voor artsen om daar te melden. Maar

gement zou het natuurlijk mooi zijn in de

zwaarte van de problematiek te onderken-

omdat de regelgeving nog de mogelijk-

toekomst een zelfde elektronisch dossier

nen. In geval van acute psychiatrische pro-

heid van rechtstreekse verwijzing naar de

te gaan hanteren. Dit zal echt niet alle-

blematiek (of in geval van twijfel) moeten

jeugd-ggz biedt, maken wij vooralsnog

maal op 1 januari 2005 zijn geregeld.

zij direct de Acute dienst van de ggz

wel gebruik van deze uitzondering op de

Maar die ene voordeur is er dan wel.

inschakelen. Om dit mogelijk te maken

regel. Binnenkort zullen we de huisartsen

De rest zullen we al werkende moeten

heeft de Acute dienst onze medewerkers

daarover informeren. Buiten kantooruren

optimaliseren. Daarbij komen we onge-

getraind in het onderkennen van signalen

- als het per definitie om acute situaties

twijfeld nog heel wat hobbels op de weg

die kunnen wijzen op psychiatrische pro-

gaat - meldt de arts direct bij de Acute

tegen, maar met onze samenwerkings-

blematiek. Verder hebben we afgesproken

dienst van de ggz. Begin 2005 organise-

traditie komen we daar wel uit.”

dat de jeugd-ggz op deeltijdbasis mensen

ren wij samen een regionale conferentie

Dymph Smeele: “In deze regio verspillen

naar onze Toegang detacheert, zodat we

voor huis- en kinderartsen om onze

we onze energie niet aan onderlinge

met multidisciplinaire teams kunnen gaan

nieuwe aanpak uit te leggen.”

strijd, maar zoeken we als partners, met

werken. Dit geldt ook voor de indicatie-

respect voor elkaars expertise, naar een

commissie. Die heeft nu al een gedeta-

Hoe ver is de regio op 1 januari met de

praktische invulling van de wet waar de

cheerde ggz-medewerker als voorzitter.”

implementatie van de nieuwe wet?

cliënt beter van wordt.”

Dymph Smeele: “Formeel is de intake en

Dymph Smeele: “We hebben nog heel

indicatiestelling in de nieuwe situatie puur

wat te regelen - en te onderhandelen -

een zaak van bureau jeugdzorg. Maar wij

voordat we aan de eisen van de Wet op

Notitie Toegang tot jeugd-ggz

blijven dit voelen als een gezamenlijke

de jeugdzorg kunnen voldoen. Bijvoor-

Staatssecretaris Clémence Ross heeft

verantwoordelijkheid. Juist omdat we al

beeld als het gaat om de financiering van

onlangs aan de bureaus jeugdzorg en

lang samenwerken, weten we hoezeer we

specialistische ggz-diagnostiek, de invul-

de instellingen voor jeugd-ggz een

elkaar nodig hebben en wat we voor

ling van het casemanagement en het

notitie toegestuurd over de gevolgen

elkaar kunnen betekenen.”

efficiënt organiseren van informatie- en

van de overheveling van de toegangs-

registratiestromen.”

taken voor de jeugd-ggz naar bureau

Els Mourits: “De invulling van het case-

jeugdzorg (zie voor dit onderwerp ook

management is inderdaad één van de

nummer 14 van deze nieuwsbrief).

zaken waarover we nog in discussie zijn.

De notitie is opgesteld door een breed

Persoonlijk verwacht ik dat bureau jeugd-

samengestelde werkgroep en behandelt

Kunnen artsen in Zuid-Holland Zuid

zorg bij het gros van de ggz-geïndiceerde

onder meer de actuele aanpassingen in

straks niet om bureau jeugdzorg heen?

cliënten zal volstaan met een tamelijk

de regelgeving rond het indicatiebesluit.

Dymph Smeele: “Wij streven ernaar om

basale vorm van casemanagement. Méér

De notitie ‘Toegang tot de geestelijke

als ggz-instelling geen aparte voordeur in

is niet reëel, want daarvoor zou je tiental-

gezondheidszorg voor jeugdigen’ van

stand te houden voor rechtstreekse

len formatieplaatsen extra nodig hebben.

24 november 2004 is te vinden op

verwijzing door de huisarts. Met twee

Het goed regelen van de informatiestro-

www.jeugdzorg.nl (klik op Beleid,

voordeuren werken is niet efficiënt en kan

men is ook zoiets wat nog veel aandacht

vervolgens op Wet op de jeugdzorg,

voor artsen verwarrend zijn. Als wij er

vergt. We willen onze manieren van

en kijk onder november 2004).

Multidisciplinaire teams in de toegang

Huiselijk geweld en kindermishandeling Toolkit voor gemeentelijke campagne huiselijk geweld

Cohen van Amsterdam nam het eerste

de campagne ‘Huiselijk geweld is niet

exemplaar daar symbolisch in ontvangst

normaal’, gericht op slachtoffers, plegers

van mevrouw Mulock Houwer, directeur-

en hun omgeving. Het ministerie wil zo

Het ministerie van Justitie heeft een

generaal Preventie, Jeugd en Sancties

een bijdrage leveren aan het bespreek-

‘communicatie-toolkit’ laten ontwikkelen

van het ministerie van Justitie. Tijdens de

baar maken van huiselijk geweld,

waarmee gemeenten een lokale of regionale

bijeenkomst werd tevens de lokale

het uitdragen van de norm dat dit niet

publiekscampagne tegen huiselijk geweld

Amsterdamse campagne gelanceerd.

acceptabel is en het bekendmaken van de

kunnen voeren.

De toolkit wordt ook aan alle andere

Advies- en steunpunten huiselijk geweld.

centrumgemeenten aangeboden. Inhoud toolkit

De toolkit - een soort gereedschapskist werd gepresenteerd tijdens de landelijke

‘Huiselijk geweld is niet normaal’

De communicatie-toolkit bevat verschil-

‘Dag tegen huiselijk geweld’, op 25

Het ministerie van Justitie heeft dit instru-

lende voorbeelden van communicatie-

november jl. in Amsterdam. Burgemeester

ment laten samenstellen in het kader van

plannen, plannen van aanpak, posters en


11

brochures, advies op maat en praktische tips, zowel op papier als in digitale vorm. Het materiaal is ontwikkeld door gemeenten die al eerder met succes een publiekscampagne hebben opgezet en uitgevoerd. Het is bedoeld voor gemeenten die ook een actieve rol op dit gebied willen gaan spelen. Naast Amsterdam maken ook Den Haag, Gouda, Leiden en Almere al gebruik van de toolkit. De digitale versie ervan zal regelmatig worden geactualiseerd en aangevuld. Op het VNG-congres ‘Aanpak huiselijk geweld’, gehouden in Apeldoorn op 14 december 2004, zijn de deelnemers geïnformeerd over de toolkit en de vorming van de Advies- en meldpunten huiselijk geweld.

Toolkit Justitie: van gemeenten, voor gemeenten.


Haag maakt momenteel in overleg met

geëvalueerd. Daarbij zal ook aandacht

het gemeentelijke project Huiselijk

worden besteed aan de naleving en de

geweld werkafspraken met voorzieningen

vraag of de melding van calamiteiten een

voor slachtoffer- en daderhulpverlening.

wettelijke verplichting moet worden.

Justitie-site www.huiselijkgeweld.nl (klik

Voor meer informatie kunt u terecht bij

Van de brochure is nog een beperkt aan-

op Nieuws en kijk bij 25 november 2004).

Ria Andrews van de Raad voor de

tal gedrukte exemplaren verkrijgbaar bij

Informatie over de VNG-campagne rond-

Kinderbescherming in Den Haag:

de directie Jeugdbeleid van het ministerie

om dit thema vindt u op

[email protected].

van VWS (telefoon 070-3405497 of

Meer informatie over de Communicatietoolkit huiselijk geweld is te vinden op de

3406071). De brochure is echter ook te

www.aanpakhuiselijkgeweld.nl.

vinden op www.jeugdzorg.nl (klik op

Kindspoor Den Haag

Melding kindermishandeling bij Inspectie Jeugdzorg

Huiselijk geweld is schadelijk voor kinderen,

Tijdens de themaweek over kindermishan-

ongeacht of zij daarvan slachtoffer of

deling in november 2004 is discussie ont-

getuige zijn. Vanuit die gedachte is begin

staan over de invoering van een meldplicht

2004 ‘Kindspoor Den Haag’ opgericht.

aan de Inspectie Jeugdzorg. Er bestaan

‘Zoeken’, ‘Zoeken op de site’ en vermeld daar: Brochure Toezicht en handhaving).

Colofon

echter al landelijke afspraken over het mel-

Redactieadres

Kindspoor Den Haag is een lokaal samen-

den van kindermishandeling door bureaus

Ministerie van VWS

werkingsverband van de politie, bureau

jeugdzorg en zorgaanbieders.

Postbus 20350

jeugdzorg (dus ook het AMK), de Raad

2500 EJ Den Haag

voor de Kinderbescherming en het

De ministeries van Justitie en VWS wijzen

Advies- en steunpunt huiselijk geweld.

in dit verband op de afspraken die zij

In de regio Midden-Holland is al langer

begin 2004 hebben gemaakt met het IPO,

Coördinatie

zo’n samenwerkingsverband actief.

de MO-groep en de Inspectie Jeugdzorg.

Ministerie van VWS: DJB en DVC

Deze afspraken zijn terug te vinden in de

Ministerie van Justitie: DJJ en DV

e-mail: [email protected]

Zodra de Haagse politie in verband met

VWS-brochure ‘Toezicht en handhaving in

huiselijk geweld bij een gezin heeft inge-

de jeugdzorg’ van mei 2004, namelijk op

Redactie

grepen, meldt zij dit bij Kindspoor. De

pagina 11, onder B. ‘Toezichts- en handha-

Teun Baak, Tekst & Beleid bv, Bleiswijk

jeugdzorgpartners in het samenwerkings-

vingsactiviteiten met betrekking tot nale-

verband beoordelen de melding. Eén van

ving van de wet bij calamiteiten’. Daar

Vormgeving

de instellingen neemt de verantwoorde-

staat dat in geval van calamiteiten van de

Optima Forma bv, Voorburg

lijkheid voor de zaak op zich en onder-

bureaus jeugdzorg en de zorgaanbieders

neemt direct actie in de richting van het

wordt verwacht dat zij de provincie en de

Fotografie

gezin. Voorzover de jeugdzorgpartners de

inspectie op de hoogte stellen van de

Er bestaat geen enkele relatie tussen de

benodigde hulp zelf niet kunnen leveren,

calamiteit en van de acties die zij in dat

afgebeelde personen en de inhoud van

zorgen zij dat andere hulpverlenings-

verband hebben ondernomen. De

de artikelen, tenzij in een fotobijschrift

instellingen dit doen. Kindspoor Den

gemaakte afspraken worden in 2006

uitdrukkelijk anders is vermeld.


12

Nieuwsbrief Jeugdzorg

Recommend Documents