Nieuwsbrief Defensie Vrouwen Netwerk
Jaargang 2, december 2002
3
In dit nummer:
Van het bestuur Even voorstellen Algemene ledenvergadering DVN-Denktank Genderambassadeurs Het emancipatiebeleid van de KL Verslag themadag Ruimte voor vrouwen! oor u ligt de Nieuwsbrief van het Defensie Vrouwen Netwerk die in een nieuw jasje is gestoken. Bestuur en redactie hopen dat u de nieuwe vormgeving waardeert en dat het nog meer uitnodigt tot lezen. Want er staan weer voldoende interessante artikelen in dit nummer. Zo stellen de nieuwe voorzitter, Henny Snellen, en het nieuwe bestuurslid Jessica Verhagen zich aan u voor. Uiteraard blikken we ook terug op de algemene ledenvergadering en de geslaagde themadag in oktober, waarin de deelnemers actief hebben ge(net)werkt. Daarnaast kunt u veel lezen over de stand van zaken met betrekking tot het emancipatie- en genderbeleid bij Defensie. Onze leden Jolanda Bosch en Ingeborg ter Laak berichten hier vanuit hun eigen vakgebied en functie over. Wij hopen ten slotte dat u geïnspireerd raakt om uw ervaringen en reacties met de lezers van de Nieuwsbrief te delen! We zien uw kopij met interesse tegemoet.
V
Van het het bestuurbestuur Van ‘Inspelen op de behoefte van onze leden is alleen mogelijk als die leden meedenken en meewerken’ oals ik al had aangekondigd tijdens de algemene ledenvergadering, wil ik mij graag nader aan u voorstellen. Mijn naam is Henny Snellen, luitenant-kolonel van de Militair Juridische Dienst (MJD) en sedert 1978 werkzaam bij de Koninklijke Landmacht. Vanaf mijn indiensttreding ben ik, via de MILVA en het OCOSD, werkzaam geweest als kassier, officier van voeding en betaalmeester bij de Militaire Administratie. Vervolgens heb ik de opleiding tot officier bij de artillerie
Z
gevolgd en heb daarna diverse functies, waaronder die van batterijcommandant, vervuld bij de Rijdende en Veldartillerie. In 1995 ben ik op eigen verzoek aangewezen om op ‘rijkskosten’ de studie rechten te gaan volgen. Deze studie heb ik gevolgd - en met succes in1999 afgerond - aan de universiteit van Utrecht. Vanaf juni 1999 ben ik als officier van de MJD werkzaam geweest bij HQ 1(GE/NL) Corps te Münster, staf NL CONTCO te Bosnië, afdeling Juridische Aangelegenheden van de
11
De nieuwe voorzitter van het Defensie Vrouwen Netwerk: lkol Henny Snellen
2
DP&O in Den Haag en bij staf NATCO als Hoofd van de sectie Juridische Zaken. Deze laatste is mijn huidige functie. Dank Jolanda Bosch Alvorens in te gaan op mijn speerpunten als voorzitter van het DVN wil ik van harte gebruik maken van de gelegenheid om via dit medium Jolanda Bosch te bedanken voor haar enorme inzet en toewijding gedurende de afgelopen vier jaren als voorzitter. Jolanda heeft, zoals ik ook al tijdens de ledenvergadering heb gezegd, het DVN weer volledig op de politieke en militaire kaart gekregen. Ik denk dat de zeer succesvolle themadag afgelopen 8 maart een perfecte afsluiting was, die ook precies weergaf waar het DVN inmiddels staat. Afgezien van het feit dat Jolanda als erelid natuurlijk speciale gast is bij al hetgeen DVN organiseert, ben ik erg blij dat zij ook nog voorzitter blijft van de werkgroep Denktank. Haar ideeën en bevlogenheid zullen zo in ieder geval niet voor het DVN verloren gaan.
Speerpunten en toekomst Een nieuwe voorzitter en dus nieuwe ideeën? Nee, niet echt, of misschien toch wel een beetje. Als penningmeester heb ik samen met Jolanda en de rest van het bestuur vorig jaar al de (beleids)lijnen uitgestippeld. Deze zijn terug te vinden in het DVN beleidsplan. De speerpunten voor de komende jaren zijn: • Vergroten van de bekendheid en het werven van nieuwe leden, waarbij met name de aandacht uit zal gaan naar (jonge) leden in de lagere rangen dan wel schalen. Hiertoe zullen we trachten meer steunpunters op de werkvloer te krijgen en ze te voorzien van benodigde faciliteiten. Daarnaast zal meer gebruik gemaakt gaan worden van inter- en intranet (via onze eigen website) en zal de opzet van de themadagen ietsje anders zijn dan in het verleden (hier kom ik later nog op terug); • Mogelijkheden bezien van samenwerking met andere ‘minderheden’organisaties. Deze samenwerking zal met name facilitair zijn en zal zeker niet dienen te leiden tot het verlies van de eigen DVN-identiteit. Gedacht wordt aan een gezamenlijk bureau waar financiële, administratieve en secretariaatswerkzaamheden worden verricht ten behoeve van alle drie de organisaties. Over de vraag of het DVN als apart vrouwennetwerk moet blijven bestaan wijs ik u op het speciale themanummer over diversiteit in de krijgsmacht van het blad Kernvraag (november 2002). In dat themanummer wordt deze vraag door mij behandeld en het zal u niet verbazen dat het antwoord een volmondig JA is; • Genereren van adviezen en suggesties gericht aan beleidsmakers binnen de organisatie door met name de werkgroep Denktank. Themadagen Zoals ik hiervoor reeds opmerkte zal de invulling van de themadagen ietsje anders zijn dan in het verleden. In het verleden werd er tijdens de themadagen veel aandacht besteed aan het inventariseren en bespreekbaar maken van problemen die ervaren worden binnen het ledenbestand.
Het eigenlijke netwerken geschiedde na afloop onder het genot van een drankje. De ervaring heeft geleerd dat er een grote groep leden is die minder behoefte heeft om in groot gezelschap over problemen te praten, maar naast het netwerken juist wel geïnteresseerd is in wetenswaardigheden of tools die een concreet en tastbaar persoonlijk nut kunnen opleveren. Dit heeft geleid tot een andere insteek van het bestuur. Het inventariseren en analyseren van problemen zal met name plaatsvinden door de leden van de werkgroep Denktank. Zij zijn ook degenen die met concrete verbeteradviezen komen gericht aan beleidsbepalers. Dit wil natuurlijk niet zeggen dat er tijdens themadagen niet meer over problemen gesproken kan worden. De themadagen zullen echter meer inspelen op de eerdergenoemde behoefte, gecombineerd met uitgebreidere mogelijkheden tot netwerken. De afgelopen themadag van 23 oktober bijvoorbeeld ging in het ochtendgedeelte in op coaching; hoe kom je er achter wat je goede en minder goede eigenschappen zijn? Wat kun je doen om jezelf ‘beter tot recht te laten komen’? Tijdens het middaggedeelte was er de mogelijkheid tot netwerken tijdens het bezoek aan het Aviodome en de afsluitende borrel. Verderop in deze Nieuwsbrief wordt nog uitgebreid verslag gedaan van deze themadag. Het DVN is een netwerk in beweging; andere mensen, andere behoeften en ander beleid. Inspelen op de behoefte van onze leden is alleen mogelijk als die leden meedenken en meewerken. Ik verzoek alle leden dan ook mee te denken met het bestuur en daar waar er een behoefte is dit aan te geven zodat wij daarop kunnen inspelen. Henny Snellen , Voorzitter DVN
Nieuwsbrief 3 - 2002
Even voorstellen Als nieuw bestuurslid wil ik mezelf voor-
Nieuw bestuurslid Jessica Verhagen
stellen; mijn naam is Jessica Verhagen, ik ben 38, moeder van een vrolijke, springe1
rige dochter (ze lijkt dus op mij) van 3 /2 en ik werk sinds april 2001 als burgermedewerkster bij de Koninklijke Marine.
ijn werkplek is bij de Marinestaf in Den Haag, op de (beleids)afdeling Bedrijfsveiligheid, Milieu en Arbeidsomstandigheden. In de functie van arbodeskundige werk ik samen met vier collega’s aan het bevorderen van de gezondheid, de veiligheid en het welzijn van KMmedewerkers in hun werk. Vanuit mijn vak als sociaal- & organisatiepsycholoog ligt de nadruk in mijn werk op Welzijn: ik houd me bezig met zaken als werkstress, werkdruk, ziekteverzuim en ik analyseer de menselijke kant bij het onderzoeken van ongevallen of incidenten. Tevens ben ik mediator, bij de Koninklijke Marine vooralsnog in mijn eentje, maar daar zal binnenkort verandering in komen. Als mediator bemiddel ik in conflicten, met als doel om beide partijen weer samen ‘door een deur’ te krijgen.
M
Andere persoonlijke ‘eigen-aardigheden’ zijn dat ik houd van Star Trek (science fiction), Feng Shui en ik rijd motor (als het niet te koud is). De zaken die mij persoonlijk fascineren, zijn de rol die vrouwen hebben in deze samenleving, religie, cultuur en geschiedenis, en ook die in andere culturen en religies. Ik ben altijd op zoek naar ‘sterke’ vrouwen en hun keuzes en leven. Er zijn altijd veel van deze vrouwen geweest, maar het is even zoeken in de geschiedenisboeken om ze te vinden. Gelukkig zijn er steeds meer onderzoekers mee bezig en komt er langzaamaan een reëler beeld over de rol en positie van de vrouwen van vroeger in de boeken terecht. Persoonlijk geloof ik dat als vrouwen meer rolmodellen leren kennen, deze kennis hun eigen keuzes en hun leven positief beïnvloedt. Dat was ook een
reden voor mij om lid te worden van DVN: het opbouwen van een netwerk en zo ook de sterke vrouwen die bij Defensie werken te ontmoeten en van hen te leren. Als bestuurslid hoop ik door mijn inzet en mijn persoonlijkheid veel voor en met de vrouwen bij Defensie te kunnen doen, waardoor de positie en de rol die vrouwen in de krijgsmacht hebben, versterkt en verbeterd wordt. Via mail (intranet) ben ik bereikbaar onder Verhagen, drs J.A. KM, telefonisch via *06-200-63679. Het lijkt me leuk om van jullie te horen. Jessica Verhagen
3
Algemene ledenvergadering Op woensdag 19 juni 2002 waren we voor onze jaarlijkse ledenvergadering te gast bij de Inspecteur- Generaal der Krijgsmacht te Hilversum. Een hele bijzondere locatie. Maar dat was niet alles wat deze vergadering zo bijzonder maak-
Jolanda Bosch voor de laatste keer in functie als
Het DVN-bestuur in de tuin van de IGK in
voorzitter van DVN.
Hilversum. Voor, v.l.n.r. Jessica Verhagen, lkol Elleke Overbeke, Jolanda Bosch en maj Angela
te. Na vier jaar het voorzitterschap te
Humme. Achter v.l.n.r. Anne M. Lay, maj Truus De fraaie tuin van
hebben vervuld zou Jolanda Bosch het
Halapiry en lkol Henny Snellen.
de InspecteurGeneraal der
voorzitterschap overdragen aan Henny
Krijgsmacht.
De scheidende voorzitter Jolanda
Snellen. Tevens is Jessica Verhagen als
Bosch wordt erelid van DVN.
nieuw bestuurslid voorgesteld.
4
ijdens de vergadering is kort ingegaan op de volgende themadag, het nog steeds niet geïnstalleerd zijn van de voortrekkers emancipatiebeleid, de voorlichting over DVN in de Legerraad (KL) en het project van Jessica om de mogelijkheden en functioneren van kinderopvang te onderzoeken.
T
Na de koffie-/theepauze is het concept beleidsplan behandeld. De aanwezigen werden in drie groepen verdeeld die over een onderwerp uit het concept beleidsplan gingen brainstormen. Over de bevindingen werd kort gediscussieerd. De uitwerking is in het definitieve beleidsplan meegenomen.
Het sociaal jaarverslag met speciale aandacht voor de werkgroepen Steunpunters, Denktank en Organisatie 10-jarig jubileum stond vervolgens op de agenda. De laatstgenoemde werkgroep is nu opgeheven. Aan de leden van die werkgroep is verzocht om zich voor een ander project in te zetten.
Jolanda droeg daarop door middel van het overhandigen van een beeldje het voorzitterschap symbolisch aan Henny over. Henny aanvaardde het voorzitterschap en bedankte Jolanda voor haar enorme inzet gedurende de afgelopen vier jaren. Als blijk van dank en waardering kreeg Jolanda het erelidmaatschap aangeboden.
Tijdens de behandeling van het financieel jaarverslag is een oproep gedaan voor een kascontrolecommissie. Hiervoor hebben twee leden zich bereid verklaard. De komst van de euro hebben we niet aangegrepen om de contributie dan ook maar te verhogen. Echter, deze is nog nooit verhoogd en de DGP heeft aangegeven dat we niet ieder jaar meer budget kunnen vragen zonder onze eigen bijdrage, de contributie, te verhogen. Na overleg is besloten om met ingang van het jaar 2003 de contributie te verhogen naar 15 euro per jaar.
Hierna werd de vergadering gesloten en was het tijd om te netwerken en de mooie tuin van de InspecteurGeneraal der Krijgsmacht te bewonderen. Anne M. Lay (Met excuses voor de slechte kwaliteit van de foto’s)
Nieuwsbrief 3 - 2002
DVN-Denktank DNV-Denktank In dialoog over de beleidsbrief Gender e DVN-Denktank heeft op donderdag 12 september 2002 op de Lgen Knoopkazerne te Utrecht een bijeenkomst gehouden die volledig in het teken stond van het nieuwe genderbeleid. Op de bijeenkomst waren achtentwintig DVN-leden aanwezig en twee beleidsmedewerkers van het Ministerie van Defensie, te weten Frank Speel en Ingeborg ter Laak. De eerste DVN-Denktankvergadering was op 26 september 2000, nu twee jaar geleden. In die twee jaar is er veel gebrainstormd over emancipatie in actie bij Defensie, o.a. door in gesprek te gaan met de staatssecretaris van Defensie over emancipatie. Dit heeft geresulteerd in een uitnodiging van de staatssecretaris bij het opstellen van nieuw beleid. Vandaar deze dialoog van defensievrouwen met vertegenwoordigers van het Ministerie van Defensie over de nieuwe beleidsbrief Gender.
D
Betrokken en concreet Kernwoorden van deze bijeenkomst waren Betrokken en Concreet. Betrokkenheid van defensievrouwen bij het nieuwe beleid. En het concreet maken van wensen van defensievrouwen in het genderbeleid van Defensie. In de openingsronde is aan de deelnemers gevraagd de volgende vraag te beantwoorden: “Het onderwerp dat mij het meest bewoog om deel te nemen aan deze dialoog is….” De antwoorden die werden gegeven: bewustwording van mannen en vrouwen, mannencultuur (6x), normen en waarden (4x), lid van de doelgroep, beleid en de uitvoering van beleid, loopbaanbeleid (3x), medezeggenschap in beleid, vrouwen in de organisatie, commandant en zijn bewustzijn, integratie van vrouwen, acceptatie van vrouwen, deeltijd werken, duobanen, vooraf inspraak in nieuw beleid (5x) en betrokkenheid (2x).
Op de werkvloer en bij leidinggevenden is nog weinig genderbewustzijn. Genderbewustzijn Na een presentatie door de beleidsmedewerkers over de plannen voor wat betreft het nieuwe genderbeleid werd er ingezoomd op genderbewustzijn op de werkvloer en genderbewustzijn van leidinggevenden. Uit de discussies in kleine groepjes kwam vooral naar voren dat er zowel op de werkvloer als bij leidinggevenden nog weinig genderbewustzijn is. Vervolgens kwam de vraag aan bod hoe de dialoog tussen beleidsmedewerkers en de defensievrouwen op gang kan blijven. Afgesproken is dat de conceptversie van de beleidsbrief Gender via de mail aan de deelnemers van deze bijeenkomst zal worden verspreid. Hier kan dan op
gereageerd worden. Ook op andere momenten zal het Ministerie van Defensie (lees Frank Speel of Ingeborg ter Laak) een toelichting geven op haar beleid. Voor het uitdragen van genderbeleid op de werkvloer is bekendheid met het beleid van belang. Tenslotte werd de vraag gesteld: “Wat ga jij nu met gender doen, morgen op je werk?” Bijna iedereen gaf aan dat zij deze bijeenkomst terug zouden koppelen op het werk. De helft van de aanwezigen zou dit op een formeel moment doen, de andere helft zei het terug te koppelen als het ter sprake zou komen. De deelnemers gaven ook aan dat veel en breed publiceren over gender in de defensiebladen op prijs wordt gesteld. De bijeenkomst werd afgesloten door de tweede notitie van de DVN-Denktank ‘Van emancipatiebeleid naar gendersensitiviteit’ aan de beleidsmedewerkers aan te bieden. Binnenkort zullen ook alle DVN-leden die niet op deze bijeenkomst waren een exemplaar van deze notitie ontvangen. Overigens staat deze notitie ook op onze website.
“Wat ga jij nu met gender doen, morgen op je werk?” Voortrekkers emancipatiebeleid eindelijk geïnstalleerd! Het heeft even geduurd maar het voorstel van DVN (zie de notitie ‘Oplossingen voor de knelpunten in het emancipatiebeleid van Defensie’ van 22 november 2000) om voortrekkers emancipatiebeleid aan te stellen is op 18 oktober jl. werkelijkheid geworden. Zes voortrekkers emancipatiebeleid zijn officieel geïnstalleerd. Generaalmajoor van Diepenbrugge (KL), generaal-majoor Starink (KLu), brigadegeneraal de Jong (Kmar), commandeur Scholten (KM), commodore Bergsma (Dico) en de heer Hulshof (CO) zullen ieder binnen hun eigen krijgsmachtdeel en beleidsterrein optreden als zogenaamde ‘genderambassadeurs’. DVN, dat toch aan de wieg van dit initiatief heeft gestaan, had het erg op prijs gesteld als zij ook officieel was uitgenodigd voor deze installatie. Graag hadden we met de kersverse ambassadeurs van gedachten gewisseld over tal van genderkwesties. Helaas stond het besloten karakter van deze bijeenkomst niet toe dat DVN vertegenwoordigd werd. Desalniettemin hopen wij in de toekomst tot een vruchtbare dialoog te komen met deze genderambassadeurs. We zijn erg benieuwd naar hun ideeën en plannen voor de toekomst. Jolanda Bosch Voorzitter DVN-Denktank
5
Genderambassadeurs Pleitbezorgers voor een evenwichtige organisatie Op vrijdag 18 oktober 2002 heeft de startbijeenkomst van de ambassadeurs voor het emancipatiebeleid plaatsgevonden. Ieder krijgsmachtdeel heeft zijn eigen ambassadeur. Voor de marine is dit commandeur Peter Scholten (PDPKM), voor de landmacht generaal-majoor Tony van Diepenbrugge (PBDS), voor de luchtmacht generaal-majoor Dirk Starink (PBDL), voor de marechaussee brigadegeneraal Jan de Jong (PBDM), voor het Defensie Interservice Commando commodore Geert Bergsma (P-commandant DICO) en voor de Centrale Organisatie de heer Herman Hulshof (PSG).
eze ambassadeurs spelen een belangrijke rol door zowel het nemen van initiatieven op het gebied van emancipatie, het stimuleren van de acceptatie van vrouwen, als het op de agenda zetten van het onderwerp binnen het eigen onderdeel. De ambassadeurs kunnen op het onderwerp emancipatiebeleid ook worden aangesproken door hun medewerkers. In de decembernummers van de verschillende onderdeelsbladen van Defensie (Alle Hens, Legerkoerier, Vliegende Hollander en Markant) zullen de ambassadeurs hun activiteiten voor de komende tijd toelichten. Hierop vooruitlopend heeft commodore Bergsma beloofd meer inzicht te verschaffen in de wensen van het burgerpersoneel bij DICO door in gesprek te gaan met vrouwelijke medewerkers van DICO. Generaal-majoor Starink voert op dit moment gesprekken met zo’n acht tot tien hoog gekwalificeerde vrouwen om te kijken naar hun wensen en de mogelijkheden die de luchtmacht deze vrouwen kan bieden. Voorlopig is er sinds kort een vrouwelijke kolonel. Commandeur Scholten wil het aantal vrouwelijke korporaals (bij de KM een onderofficiersrang) verhogen.
D
Presentatie voor de legerraad over het emancipatiebeleid van de KL Op 25 juni 2002 heb ik een presentatie voor de Legerraad gehouden. In twintig minuten heb ik zeven knelpunten in het 6
emancipatiebeleid van de KL uiteengezet en zeven mogelijke oplossingsrichtingen aangegeven. e knelpunten die ik genoemd heb waren: commandanten en personeelsfunctionarissen stimuleren de uitvoering van het emancipatiebeleid onvoldoende, loopbaanmogelijkheden vrouwelijke onderofficieren en burgerambtenaren tot schaal 10 is blinde vlek, gestructureerd en zichtbaar loopbaanbeleid voor vrouwelijke kapiteins en burgerambtenaren vanaf schaal 10 komt onvoldoende uit de verf, exitmotieven van vrouwen worden
D
onvoldoende in beeld gebracht, stafdienst vormt voor kapiteins (m/v) met een zorgplicht een barrière, attitude van sommige KL-instructeurs t.a.v. vrouwen is dubieus en vrouwen ontbreken op besluitvormende posities. De oplossingsrichtingen: • organiseer rondetafelconferenties emancipatiebeleid; • ontwikkel een personeelsbeleid dat rekening houdt met de levensfase waarin mensen verkeren; • inventariseer welk beeld het vrouwelijk KL-personeel heeft van haar loopbaan voor de komende vijf jaar; • stel een sociaal jaarverslag op waarin in-, door-, en uitstroomgegevens per onderdeel worden gerapporteerd en neem daarbij het sociaal jaarverslag van de KM als voorbeeld; • maak met het lijnmanagement
•
•
harde afspraken over de uitvoering van het emancipatiebeleid, stel targets en laat 'de lijn' verantwoording afleggen over de wijze waarop het emancipatiebeleid wordt uitgevoerd; selecteer en train commandanten, leidinggevenden en instructeurs zowel op 'mannelijke' als 'vrouwelijke' kwaliteiten; en streef tot slot naar 3% vrouwen in de top vóór 2005. (De volledige tekst van deze presentatie staat op onze website.)
De discussie na mijn presentatie spitste zich in eerste instantie toe op de vraag hoe ver de KL tegemoet moet komen aan de wensen van personeel om zorg en arbeid te kunnen combineren. De teneur van de discussie ging in de richting van wie carrière wil maken moet volledig beschikbaar zijn. Op mijn vraag in hoeverre de KL al voorbereid is op de nieuwe
Nieuwsbrief 3 - 2002
Generaal-majoor Van Diepenbrugge wil de wervingscampagnes van de landmacht kritisch bekijken en zorgen dat deze campagnes zowel mannen als vrouwen aanspreken. Brigadegeneraal De Jong zal het punt emancipatiebeleid bij iedere commandantenvergadering op de agenda zetten. De heer Hulshof wil de afstemming tussen werk en privé verbeteren. Evaluatie emancipatiebeleid Defensie Op verzoek van de staatssecretaris besteedt de Inspecteur-Generaal der Krijgsmacht (IGK) in 2002 thematisch aandacht aan het onderwerp ‘Emancipatiebeleid Defensie’. Concreet zal de IGK de brief ‘Emancipatiebeleid Defensie’ (1997) zowel schriftelijk als in de praktijk evalueren. De schriftelijke evaluatie, onder meer aan de hand van enquêtes en gesprekken met de ambassadeurs emancipatiebeleid, is inmiddels afgerond. De werkbezoeken, om het beleid in de praktijk te toetsen, zullen tot en met november 2002 plaatsvinden. De totale evaluatie van het emancipatiebeleid 1997-2002 zal door de IGK in januari 2003 worden gepresenteerd.
generatie jonge mannen die op dit moment nog op de middelbare school zit en die zodanig opgevoed is dat ze ook zorgtaken hebben te vervullen, kreeg ik geen antwoord. Ook mijn vraag in hoeverre onderzocht is wat de houding en attitude van instructeurs (belangrijke rolmodellen in het begin van de militaire opleiding) is ten aanzien van vrouwen, bleef onbeantwoord. Wel werd door één van de generaals geopperd dat nagegaan zou kunnen worden of tijdens de selectie kandidaten ook gescreend zouden kunnen worden op machogedrag. Afsluitend kan ik stellen dat er nog veel losse eindjes liggen die ik graag in een vervolggesprek met de directeur personeel en de nieuwe voortrekker emancipatie zou willen bespreken. Jolanda Bosch
Beleidsbrief Gender Begin 2003 zal de nieuwe beleidsbrief Gender van Defensie aan de Tweede Kamer worden aangeboden. De voorbereidingen op deze brief, waaronder overleg met de Denktank van het Defensie Vrouwen Netwerk en met de beleidsterreinen (KM, KL, Klu, Kmar, DICO en CO), zijn in volle gang. Deze brief zal onder meer een strategisch actieplan voor de werving, het behoud en de doorstroom van vrouwen bevatten. Door nauwe samenwerking met de IGK zullen de resultaten van de evaluatie verwerkt worden in de nieuwe beleidsbrief Gender. Vandaar dat de nieuwe beleidsbrief Gender pas na de presentatie van de IGK-evaluatie zal uitkomen. Drs. Ingeborg ter Laak Ministerie van Defensie, afdeling Beleidsontwikkeling Beleidsmedewerker Emancipatie
Bron: Defensiekrant
7
Verslag themadag defensie vrouwen netwerk, 23 oktober 2002 Op woensdag 23 oktober zijn we te gast geweest op het Aviodome te Schiphol voor de themadag ‘Coaching’. We kunnen terugkijken op een geslaagde bijeenkomst, waarin actief werd deelgenomen aan de workshops ‘Menstypen’ en ‘Kernkwaliteiten’. nze voorzitter, Henny Snellen, heet iedereen van harte welkom en merkt op dat het aantal deelnemers niet zo groot is. Ze denkt dat het gebrek aan publiciteit voorafgaande aan de themadag hier de oorzaak van is. Regina Getreuer merkt op dat het wellicht ook komt omdat de scholen herfstvakantie hebben en er dan heel wat moeders verhinderd zijn. Maar dit houdt wel in dat alle deelnemers nu mee kunnen doen aan beide workshops die voor deze dag gepland zijn. Het thema van deze dag is “Coaching”.
O
Ingeborg Ter Laak (beleidsmedewerker emancipatie) deelt informatie uit over de stand van zaken m.b.t. genderbeleid bij Defensie. Ook zijn er boekjes beschikbaar van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid met als titel: Emancipatie in beleid: Handleiding Mainstreaming en Gender Mainstreaming; een strategie voor kwaliteitsverbetering. Dan beginnen de workshops. We worden verzocht om ons in twee groepen op te splitsen. De ene groep gaat eerst naar de workshop onder leiding van Jessica Verhagen die met behulp van de Myers-Briggs methode de deelnemers inzicht zal geven in persoonlijkheidstypen en hun werkstijl. De anderen gaan met Ria van Baalen mee die de workshop “Kernkwaliteit” leidt.
8 Workshop 1 Menstypen Deze wordt dus gegeven door Jessica Verhagen. Jessica is sociaal & organisatiepsycholoog en werkt bij Defensie als arbodeskundige.
Jessica Verhagen
Bij de inleiding vertelt ze over twee vrouwen in Amerika (moeder en dochter) die samen een onderzoek hebben gedaan naar de verschillende types personen. Zij hebben tijdens de tweede wereldoorlog praktijkonderzoeken gedaan in het Amerikaanse leger om te kijken of met behulp van een test te bepalen is wie de potentie heeft om hoge functies in het leger te vervullen. Daarbij ontdekten zij dat er ruwweg een zestiental menstypen te onderscheiden zijn, die qua dynamiek en werk-
of levensinstelling op verschillende wijze “opereren”. Sindsdien is er ruim vijftig jaar onderzoek verricht (ook buiten het leger) naar het instrument dat zij hebben ontwikkeld om de verschillende menstypen te identificeren. Ook is er ruime ervaring opgedaan met de interpretatie van de indeling in menstypen. Het instrument MBTI verklaart de fundamentele patronen in hoe mensen geneigd zijn te functioneren. Het is geen voorspeller van gedrag maar wel geeft het inzicht in het voorkeursgedrag dat mensen, op grond van hun menstype, hebben in gegeven situaties. In dit opzicht is het een betrouwbaar instrument gebleken, dat door veel assessment centerbureaus wordt gebruikt voor selectie en potentieelonderzoeken. We krijgen allemaal een vragenboekje en een invulformulier. Het duurt even voordat we alle vragen hebben beantwoord aangezien het antwoord soms moeilijk te kiezen is. Je hebt alleen de keuze tussen A of B en je mag niet te lang nadenken. Als iedereen klaar is kan naar aanleiding van een som een uitkomst berekend worden. Deze berekening resulteert in een score en die score geeft het type persoon aan dat je bent. De resultaten van de test zijn verbluffend. De meeste dames herkennen zich in het resultaat en men is zeer enthousiast. Jessica maakt duidelijk dat er bij deze types geen sprake is van goed of fout. Zij geeft bij alle types wat achtergrondinformatie en legt uit hoe je van je kwaliteiten gebruik kunt maken en hoe je die bij anderen kunt herkennen. Iedereen krijgt tenslotte een uitdraai mee met informatie over haar eigen type.
Nieuwsbrief 3 - 2002
Wanneer je last hebt van een geregeld terugkerende valkuil, dan kan het tijd zijn om eens op zoek te gaan naar een kwaliteit die je tot nu toe nog niet hebt ontwikkeld, maar die je wel kan helpen te voorkomen dat je steeds met hetzelfde probleem wordt geconfronteerd. Ria van Baalen
In deze workshop worden een paar voorbeelden aangehaald en er wordt besproken hoe je erachter kunt komen welke kwaliteit je wanneer nodig hebt en hoe je hiermee aan de slag kunt gaan om jezelf te ontwikkelen.
Workshop 2 Kernkwaliteiten Deze workshop staat onder leiding van Ria van Baalen, loopbaanadviseur bij de Centrale Organisatie van Defensie. Het is de opzet dat je je eigen kwaliteiten in beeld brengt en dat je leert jezelf te presenteren (bijv. bij een loopbaanbegeleidingtraject). Kernkwaliteiten zijn eigenschappen die tot het wezen (de kern) van een persoon horen. Zij stellen al diens meer of minder in het oog springende eigenschappen in een bepaald daglicht. Kernkwaliteiten “kleuren” een mens; het is de specifieke sterkte waaraan we hem of haar direct herkennen. Voorbeelden van kernkwaliteiten zijn: daadkrachtig, zorgzaam, moedig, ontvankelijk, flexibel enz. Ria vraagt ons om onze persoonlijke kernkwaliteiten op te schrijven. Het blijkt dat het soms heel moeilijk is om je eigen kwaliteiten te benoemen, maar er zijn ook dames die er minder moeite mee hebben: zij hebben dan ook snel hun lijstje van kwaliteiten gemaakt. Wanneer we onze kwaliteiten te veel gebruiken vervormen ze tot een valkuil. Vaak zijn het dan mensen (collega’s) in onze omgeving die ons hierop wijzen. “ Joh, doe niet zo drammerig” horen we dan bijvoorbeeld. Net als een valkuil is ook een uitdaging onlosmakelijk verbonden aan een kernkwaliteit. De kernkwaliteit en de uitdaging zijn aanvullende kwaliteiten. Door beide kwaliteiten te gebruiken ontstaat er een balans die voorkomt dat iemand in zijn valkuil (de overdrijving van de kernkwaliteit) terechtkomt.
Ten slotte Deze dag was zeer leerzaam en ik denk dat ik het goed heb als ik zeg dat we bij Defensie veel kwaliteitsmensen in huis hebben. Een opmerking die er viel was dan ook: “Waarom haalden we altijd sprekers en mensen van ‘buiten’ voor deze themadagen? Helemaal niet nodig, we hebben zelf genoeg in huis, dat blijkt vandaag eens te meer.” Misschien is het een goed idee om te polsen welke kwaliteiten we in huis hebben waar anderen hun voordeel mee kunnen doen. De hele dag was voortreffelijk georganiseerd, van het aannemen van de jassen tot de in de puntjes verzorgde lunch. Er heerste een sfeer van samenzijn en ik ben van mening dat dit heel positief is. Na afloop van de workshops was er nog tijd genoeg over om het Aviodome te bezoeken, lekker te borrelen en natuurlijk te netwerken. Al met al was het een zeer gezellige dag die voor herhaling vatbaar is. Ik hoop in ieder geval nog veel van deze dagen mee te mogen maken. Emy Kriek, steunpunter
9
Ruimte voor vrouwen! ‘Door onderlinge samenwerking, goede contacten en wederzijds support kunnen vrouwen zeer veel invloed en kracht ontwikkelen en inzetten.’ p 19 juni 2002 heb ik tijdens de algemene ledenvergadering het voorzitterschap van het Defensie Vrouwen Netwerk overgedragen aan Henny Snellen. Hierbij wil ik van de gelegenheid gebruik maken een korte terugblik te werpen op de afgelopen jaren. Toen ik vier jaar geleden het voorzitterschap van Annemarie Vrancken overnam, had ik het gevoel dat DVN een fakkel met een klein vlammetje was dat bij geringe tegenwind volledig zou doven. Er was een jaar lang sprake geweest van een interimvoorzitterschap, de meeste vrouwen van het eerste uur waren weg en de leden leken niet al te actief. Eigenlijk was in 1998, een jaar na het verschijnen van de beleidsbrief Emancipatiebeleid Defensie, de gang uit het netwerk geraakt. Het eerste jaar heb ik me er vooral op gericht om het netwerk weer aan de rol te krijgen. Hiervoor moest de vicieuze cirkel van het bestuur dat dacht dat de leden alleen maar passief zaten te wachten en niets wilden en dat leden dachten dat het bestuur geen initiatieven nam, worden door-
O Jolanda Bosch tijdens haar afscheid als voorzitter van DVN.
10
broken. Door veel in contact te treden met leden, vaak door ze gewoon te bellen en door gezamenlijk (bestuur en leden) na te denken over een beleidsplan tijdens een themadag, kwam er weer beweging in het netwerk. Professioneel, bekend en toegankelijk waren de kernwoorden. Na een tijd ontstonden er werkgroepen en zat de vaart er echt weer in. Op dit moment zijn naast de bestuursleden ook zeker vijfentwintig leden actief in de organisatie. Op de internationale vrouwendag, 8 maart 2002, heeft het Defensie Vrouwen Netwerk laten zien dat het een bruisend netwerk is. Nog steeds hoor ik in de wandelgangen van de verschillende krijgsmachtdelen dat het toch wel bijzonder was dat op deze dag zoveel vrouwen in de zaal zaten en dat alle bevelhebbers acte de présence hebben gegeven. Persoonlijk heb ik me de afgelopen vier jaar met veel gedrevenheid ingezet voor dit netwerk. Meer ruimte voor vrouwen in de organisatie is mijn doel! Ik ben ervan overtuigd dat een vrouwennetwerk een belangrijk middel is om dit doel te bereiken. Door onderlinge samenwerking, goede contacten en wederzijdse support kunnen vrouwen zeer veel invloed en kracht ontwikkelen en inzetten. Met het risico dat het clichématig klinkt, wil ik hier toch aangeven dat
ik de afgelopen vier jaar heel veel geleerd heb. Vooral het strategische spel dat mijns inziens hoort bij de rol van voorzitter is mij steeds meer gaan boeien. De gesprekken die ik de afgelopen jaren met allerlei mensen binnen en buiten Defensie heb gevoerd over de positie van de defensievrouwen waren uitdagend en hebben mijn geest gescherpt. Als voorzitter van de DVN-denktank ‘Emancipatiebeleid in actie’ en ook in mijn functie van docent op de Koninklijke Militaire Academie ga ik door met het verbeteren van de positie van defensievrouwen. Ik doe dit door in mijn publicaties en onderwijsen trainingsactiviteiten expliciet vraagstukken met betrekking tot gender aan de orde te stellen. Tenslotte wil ik langs deze weg iedereen met wie ik de afgelopen jaren op enigerlei wijze heb samengewerkt hartelijk danken voor het vertrouwen en de steun. Bovendien wil ik Henny Snellen veel inspiratie, wijsheid en plezier toewensen als nieuwe voorzitter van het Defensie Vrouwen Netwerk. Jolanda Bosch Breda, 30 oktober 2002
Nieuwsbrief 3 - 2002
Leestips Leestips Myriame Bollen,Working apart together, Civiel-militaire samenwerking tijdens humanitaire operaties. HAVEKA, Alblasserdam 2002, ISBN 90 5808 606 2. Tijdschrift voor Humanistiek, nr 9, Jaargang 3, april 2002. Dit nummer is gewijd aan het thema ‘Krijgsmacht: ethiek en zorg’. The extended role of women in the armed forces. United States Army Research Institute for Behavioral and Social Sciences, University of Hull, March 2002. Een uitgebreide recensie is te lezen in het najaarsnummer van Civiel/Militair, magazine voor maatschappij en krijgsmacht.
Gelezen
Gelezen
In Oplinie 5 2002 staat een interview met de Directeur Personeel Koninklijke Marine, schout-bij-nacht drs R.T.B. Visser: “Marinemensen moeten kunnen arbeiden zonder zorgen”. In dit interview geeft de Directeur aan dat Arbeid en Zorg bij de Koninklijke Marine een belangrijk thema is en dat er gezocht wordt naar allerlei methoden en maatregelen waardoor arbeid en zorg steeds beter gecombineerd kunnen worden. In Oplinie 6 2002 staat een interview door Marlies Verhoef met een vrouw die parttime bij de KMar werkt en regelmatig wordt tegengewerkt. Geplukt van Intranet: Eerste vrouw bij de Marinierskapel! Korporaal Bijzondere Diensten Karin Fierloos is de eerste muzikante in de geschiedenis van de Marinierskapel der Koninklijke Marine. Haar eerste optreden in uniform was op Prinsjesdag.
Speciaal themanummer over diversiteit in de krijgsmacht van het blad Kernvraag, november 2002. (Zie ‘Kennismaking met nieuwe voorzitter’.) Speciaal themanummer over Gender in het novembernummer van Carré, het blad voor officieren bij Defensie (o.a. interview met Jolanda Bosch en Ingeborg ter Laak).
11
Klarinettiste Karin Fierloos. Bron: CAVDKM
Brievenbus
Brievenbus
Reactie op ingezonden brief Nieuwsbrief 2-2002 Naar aanleiding van de reacties die DVN heeft gekregen naar aanleiding van de ingezonden brief in Nieuwsbrief no. 2, 2002, willen het bestuur en redactie het volgende benadrukken. De schrijfster van de brief heeft de reactie van betreffende personeelsdienst beschreven zoals zij die heeft ervaren. Dat hiermee iemand is gekwetst, is uiteraard zeer betreurenswaardig. Ingezonden brief ‘Werkende baarmoeders’ “Een paar jaar terug las ik in het tijdschrift van de stichting Vrouw en Uniform, genaamd ‘Dien’ een artikel met de titel "baarmoeders". Het ging hier met name over de positie van en de vooroordelen over fulltime werkende vrouwen. Vrouwelijke fulltime werkers zouden in deze positie prestigieuze, kinderloze carrièretijgerinnen zijn. Alhoewel vrijwel alle topjobs in de wereld zijn toegesneden op fulltime werknemers (m/v), werd er geconstateerd dat deze topbanen gereserveerd bleven voor mensen met een huishoudelijke partner of voor kinderloze carrièretijgerinnen. Met dat laatste ben ik het niet eens. Als gehuwde en fulltime werkende moeder van twee kinderen ervaar ik dit toch zelf heel anders. Ik heb dat dan ook toentertijd middels een schrijven aan de redactie van "Dien" kenbaar gesteld. Tot mijn grote verbazing werd toen ook mijn becommentariëring in "Dien" ter discussie gesteld. Alhoewel ik in het dagelijkse leven geen leidinggevende functie heb, voelde ik mij toch geroepen om als vrouwelijke fulltime werker het e.e.a. duidelijk recht te zetten. Ik heb de redactie dan ook kenbaar gemaakt dat er voor mij (en ook voor vele andere vrouwen) wel degelijk een carrièreplan bestaat voor een fulltime "topjob" in combinatie met de zorg van kinderen en partner. Het vooroordeel dat vrouwelijke fulltime werkers wel eens slechte moeders konden zijn die hun kinderen wel eens zouden kunnen verwaarlozen, maakte mij tot een furieuze kloek. Ik denk dat veel moeders het met mij eens zullen zijn dat het niet al te gemakkelijk is om een evenwichtige combinatie te zoeken tussen arbeid, kinderen, partner en huishouden. Dit mag weliswaar de nodige moeite en inspanning kosten, maar het is naast de gewenning ook een kwestie van strak organiseren en goede afspraken maken met het thuisfront. De beste managers zijn dan ook in mijn visie de werkende moeders in het algemeen. Naast de managementeigenschappen van arbeid en zorg, het vinden van creatieve oplossingen bij knelpunten en een dosis organisatievermogen, dragen deze managers tezamen met hun partner toch dikwijls de eindverantwoordelijkheid voor het totale takenpakket. Kortom: wat ik hiermee duidelijk wil aangeven is, dat er in de huidige (hectische) samenleving nadrukkelijk de vraag moet worden gesteld: "Wat wil ik als vrouw én moeder in het leven bereiken?" Een antwoord op die vraag is voor mij reeds duidelijk: het wordt mijns inziens toch grotendeels bepaald door je eigen wilskracht!” Reginia Kartodikromo Staf KMar
12 Nawoord redactie: DVN-bestuur en redactie zijn van mening dat het zijn van een goede manager niets te maken heeft met het hebben van kinderen of met het vrouw zijn. Bestuur en redactie distantiëren zich dan ook van deze interpretatie van bovenstaande ingezonden brief. Het betreft hier de persoonlijke visie van de inzender.
Een plaatje zegt meer dan... Foto’s of illustraties bij de artikelen zijn zeer welkom. Echter, bij het drukwerk gelden bepaalde eisen. • Foto’s graag glanzend afgedrukt. • Digitale foto’s minimaal 200 kb in een jpg-formaat (origineel). • Foto’s of illustraties van het internet ‘geplukt’, zijn helaas niet bruikbaar omdat de resolutie hiervan te laag is. Dus, stuur foto’s of illustratiemateriaal van harte mee met de kopij maar denk wel aan bovenstaande punten.
Colofon Het DVN-bestuur en de redactie van de Nieuwsbrief DVN zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van de door leden ingezonden teksten. De redactie behoudt zich echter het recht voor teksten in te korten of plaatsing te weigeren. Deadlines 2003: 17 januari, 18 april, 18 juli, 17 oktober
Contributie DVN 2003: 15 Euro Per acceptgiro of op rekeningnummer 6334014 tnv Defensie Vrouwen Netwerk Adreswijzigingen gaarne doorgeven aan de ledenadministratie. Nieuwsbrief DVN Verschijnt viermaal per jaar Nummer 3, november 2002 Redactie: Marion van Drunen Ina Beusekamp Bladmanagement: Ingeborg Nugteren-Broeksema Kopij en correspondentie: Ina Beusekamp EOCKL Gutenbergweg 10 4104 BA Culemborg tel.: (0345) 54 33 14 mdtn:*06-677314 fax: (0345) 54 33 33 e-mail:
[email protected] outlook mail: EOCKL/STAFenIZ/INLNenDOC/VAL/ HfdenVert of Marion van Drunen Instituut voor Maritieme Historie Jan van Nassaustraat 112 2596 BW ’s-Gravenhage tel.: (070) 316 27 66 mdtn: *06-546-62766 fax: (070) 316 28 61 e-mail:
[email protected] outlook mail: Drunen M.C.F.van-KM Ledenadministratie DVN: Anne M. Lay P/a/ DP&O/Bureau Vertrouwenspersoon KL o.v.v. DVN MPC 58A Postbus 90820 2509 LV Den Haag tel.: (070) 316 67 58 mdtn: *06-546-65820 e-mail:
[email protected] outlook mail: Lay, A. DP&O Vormgeving: Maarten Slooves, Grafische Vormgeving, Grave Het volgende nummer verschijnt in maart 2003 Sluitingsdatum kopij: 17 januari 2003
