Nieuwsbrief. De IJssel

www.cultuurland.com

Cultuurhistorie Landelijk gebied Gebiedsontwikkeling

3

Nieuwsbrief

juni 2010

Postadres: Postbus 20, 8180 AA Heerde Bezoekadres: Deventerstraat 179, 8171 NS Vaassen Telefoon: 088 - 78 44 300 E-mail: [email protected]

De IJssel

D

De rivier heeft de afgelopen 2

met gebiedsontwikkeling in de IJssel-

het gebied tussen Kampen, Zwolle en

jaar ons werk sterk beïnvloed. De IJssel

vallei met de rivier als scheiding en

Zwartsluis ben ik actief als gebieds

kende ik vanuit ‘mijn achtertuin’, maar

soms als verbinding tussen de twee

makelaar. Het gebied is wellicht beter

van een innige kennismaking was het

valleidelen. Ineens had ik een 10-ritten-

bekend als Nationaal Landschap IJssel-

eigenlijk nog nooit gekomen. Het project

kaart in de auto liggen, omdat ik een

delta. De invloed van de IJssel is ook daar

KIJK, uitgevoerd in opdracht van Stich-

trouwe klant geworden was van de

sterk af te lezen in het landschap.

ting IJsselhoeven, bracht daar verande-

veerponten bij Olst en Wijhe. Vanaf

ring in. We hebben ons beziggehouden

2009 kwam de IJsseldelta in beeld. In

De IJssel bracht mij ook meer en meer op het pad van gebiedsontwikkeling. Naast een grote werkvoorraad dwong mij dit tot de gelukkige keuze om uit te breiden. Vanaf 2009 is Martijn Horst werkzaam bij Cultuurland Advies. Hij is deskundig op gebied van cultuurhistorie en landschap en neemt deze vakdiscipline op zich. In deze nieuwsbrief stelt hij zich aan u voor. Verder kunt u lezen over een aantal projecten die we uitgevoerd hebben of die nog in uitvoering zijn. Voor een volledig overzicht verwijs ik u naar de website www.cultuurland. com. U kunt ons blijven benaderen met opgaves rondom cultuurhistorie, landschap, gebiedsontwikkeling, informatievoorziening, onderzoek en projectleiding.

Kerk Vorchten

Jan-Olaf Tjabringa

Cu ltu u r lan d Advi es N i e u w s b r i e f 3 j u n i 2010

2

Herstel Cannenburghermolen in Vaassen

D

De Cannenburghermolen ligt

van familie Te Riele (technisch maalde-

net buiten het park van Kasteel De

rij), heeft een grote cultuurhistorische

Cannenburgh in Vaassen. De huidige

waarde, omdat het een onderdeel is van

watermolen is na een brand in 1940

het uitgebreide Vaassense sprengen-

weer opnieuw opgebouwd. Uniek aan

stelsel.

de molen is dat destijds een turbine is aangebracht om energie op te wekken.

In de loop van 2010 zullen de herstel-

neemt de projectleiding en de pr voor

Een waterrad ontbreekt. Anno 2010 lekt

werkzaamheden gaan plaatsvinden.

haar rekening en is daarmee verantwoor-

de molengoot, staat de turbine stil en

Diverse (overheids)partijen maken het

delijk voor het slagen van dit project.

wordt het ontbreken van een water-

mogelijk dat er een nieuwe molengoot

rad als een gemis gezien. De Stichting

wordt gebouwd, dat de turbine weer

Meer informatie: Jan-Olaf Tjabringa.

tot Behoud van de Veluwse Sprengen

werkbaar wordt gemaakt en dat een

Zie ook: www.cannenburghermolen.nl

en Beken heeft zich ten doel gesteld de

nieuw waterrad geplaatst kan worden.

www.sprengenbeken.nl

Cannenburghermolen weer nieuw leven

In de zomer van 2010 zal dit project

www.aj-teriele.nl

in te blazen. De molen, in eigendom

opgeleverd worden. Cultuurland Advies


Cultuurhistorie & Natura 2000: Leenderbos

H

3

Het Leenderbos is een ontgin-

die manier niet alleen input geven aan

tings- en beheerplan dat gemaakt wordt

ningsbos uit de jaren dertig van de

het lokale beheerplan, maar het dient

door Strootman Landschapsarchitecten

vorige eeuw. Het ligt bovenop een dek-

ook een bijdrage te leveren aan het

B.V. uit Amsterdam en de ecologen van

zandrug in de zuidelijke zandgronden.

verbreden van het Natura 2000-beleid

Staatsbosbeheer.

Voor de ontginning was sprake van een

in Nederland. In de toekomst moeten

grootschalig heidegebied. Tegenwoor-

de inrichting en het beheer voor deze

dig zijn daar nog enkele stukken van

gebieden vanuit een meervoudige doel-

bewaard gebleven. Het gebied wordt

stelling plaatsvinden. Daarvoor

begrensd door de beekdalen van de St-

wordt gebruik gemaakt van de

rijper Aa en de Tongelreep. Het grootste

kennis van ecologen, landschaps-

gedeelte van het gebied is eigendom

architecten en cultuurhistorici.

Meer informatie: Martijn Horst

van Staatsbosbeheer Regio Zuid en onderdeel van het Natura 2000-gebied

Cultuurland Advies is gevraagd

Leenderbos, Grote Heide en De Plateaux.

om, in samenwerking met prof.

Staatsbosbeheer start voor hun gedeel-

dr.ir. Th. Spek van de Rijksuniver-

te van het Natura 2000-gebied een pilot

siteit Groningen, een landschaps-

om de (landschaps)geschiedenis van het

biografie te schrijven over het

gebied mee te nemen in inrichtings- en

Leenderbos. Deze landschapsbio

beheerplannen. Het project moet op

grafie is de basis voor het inrich-

Even voorstellen…..

M

Martijn Horst heeft op Hoge-

Ervaring in het buitenland heeft hij op-

school Van Hall-Larenstein in Velp de

gedaan door in 2007, voor de Steden-

studie Natuur- en Landschapstechniek

band Groningen-San Carlos, het toerisme

gevolgd en zich in het werkveld verdiept

in Nicaragua te analyseren en een plan

met de minor Archeologie en Cultuur-

voor de stad San Carlos te schrijven.

landschap. Tijdens één van zijn stages

Daarnaast heeft hij als backpacker in

voor Kroondomein Het Loo heeft hij een

2003 een jaar lang door Australië en

cultuurhistorische benadering over het

Zuidoost-Azië getrokken.

enkdorp Gortel op de Veluwe geschreven. Landschapsbeheer Gelderland bood in

Naast zijn werk volgt hij de master

2008 de mogelijkheid om af te studeren

Landschapsgeschiedenis aan de Rijks-

op Nationaal Landschap De Gelderse

universiteit Groningen bij prof.dr.ir. Th.

Poort en via een landschaps- en cul

Spek. Martijn werkt partime voor Cul-

tuurhistorische beleidsanalyse is ver-

tuurland Advies. Vanaf 2011 zal hij zich

volgens de geschiedenis en toekomst

fulltime gaan inzetten.

van het heggenlandschap van De Gelderse Poort uitgewerkt. Cu ltu u r lan d Advi es N i e u w s b r i e f 3 j u n i 2010

4

Herstel Korenmolen ‘De Hoop’ in Heerde

V

Voormalig Korenmolen ‘De Hoop’

(Keetweg in Heerde) sloot eind jaren

waar ruimte is voor kleinkunst, bezinning, bedrijfstrainingen e.d.

’70 haar deuren, waarmee ook de functie van het molengebouw verdween.

Cultuurland Advies heeft voor de eige-

De molen, gelegen tegen de A50 in

naar diverse subsidies aangevraagd.

Heerde, vervulde eeuwenlang een be-

Het betrof hier subsidies die beschik-

langrijke functie binnen de plaatse-

baar waren voor het herstel van cultuur-

lijke economie. Het afgelopen jaar is er

historisch erfgoed en het versterken van

hard gewerkt om van de oude molen-

Nationaal Landschap Veluwe.

plaats weer een plek van ontmoeting te maken. Het wordt een ontmoetingsplek

Meer informatie: Jan-Olaf Tjabringa Zie ook: www.totenmet.nu Korenmolen de Hoop (Wen Versteeg)

Tijdschrift Leesbaar Landschap

W

We hebben u enkele malen

Nee, zeker niet! Het idee loopt niet weg

bericht over het idee om een nieuw tijd-

en wie weet krijgen we toch de moge-

schrift te starten. Een tijdschrift, gericht

lijkheid om het op welke wijze dan ook

op burgers, over het cultuurhistorisch

uit te geven. In samenwerking met een

landschap. We zijn nu enkele jaren ver-

andere partij of op eigen kracht. We zijn

der en moeten helaas concluderen dat

er ondanks alles nog steeds van over-

het vooralsnog niet gelukt is om een

tuigd dat er onder burgers een grote

start te kunnen maken. Vanuit grote

vraag is naar de verhalen achter het

(overheids)organisaties en het bedrijfs-

landschap.

leven is er onvoldoende animo om dit samen met ons op te pakken. Zetten

Meer informatie: Jan-Olaf Tjabringa

we er dan nu zomaar een punt achter?

Zie ook: www.leesbaarlandschap.nl


Kalix Berna te Oosterhout: historie van een legerplaats 5

D

De hedendaagse bossen ten

de prins dineerde met zijn gasten.

zuiden van Oosterhout hebben naast

Vanaf de verhoging hadden ze een goed

de adellijke geschiedenis, van het Land-

uitzicht over het schouwspel.

goed Oosterheide uit de 19 en 20 e

e

eeuw, ook een minder bekende militaire

Met het nieuwe landschapsontwerp

geschiedenis uit de 18e eeuw. Destijds

is deze verborgen geschiedenis uit de

werd de heide gebruikt om een kam-

18e eeuw weer zichtbaar gemaakt voor

pement op te slaan voor grootschalige

de vele recreanten die de Vereniging

legeroefeningen met schijngevechten.

Natuurmonumenten ontvangt op Land-

Cultuurland Advies heeft in opdracht

goed Oosterheide.

van Vereniging Natuurmonumenten de

als dobbelen, met scherp schieten of

geschiedenis van de legeroefenplaats

soldaten te werven voor andere legers.

Meer informatie: Martijn Horst

onderzocht, relicten aangewezen en een landschapsontwerp gemaakt.

Na 1732 is er nog een aantal keren geoefend op de Oosterheide. Tijdens het

Het eerste kampement uit 1732 had

kampement van 1769 werden de nu nog

een omtrek van anderhalf uur lopen

zichtbare en beeldbepalende kanon-

en bood onderdak aan 11.000 man en

nenbatterij en kogelvangers opgeworpen

4.400 paarden. Op het terrein stonden

uit zand. De kanonnenbatterij werd

tenten voor de soldaten, een brood-

250 meter van het kamp opgeworpen

tent, een ontvangstvertrek, een koffie-

en vanaf daar werd geschoten op een

en wijntent en meerdere herbergen.

namaakfort dat 350 meter ten oosten

De orde in het kamp werd bewaard door

van de batterij lag. Ten zuiden van de

zware straffen te zetten op vergrijpen

batterij stond de Prinsentafel, waarop


IJsselvallei

ruimtelijke

ontwikkelingen

identiteitKIJK agrariërs hoogwater-

kunst

geul

architectuur

was boeiend, ansichtkaarten beeldkwaliteit

6

(Kees van Houten)

Gelders Genootschap veel tentoonstelleerzaam, ling proces ijsselhoeven stallen burgers

en divers. landschap onderzoek Lasse nokhoogNiet samen te te vatten cultuurhistorie ROM3D landin een bouwontwikkelingsgebieden erven kleinDAAD stukje expertisegroep Elshof Stichting tekst.IJsselhoeven Provincie Overijssel

ruimte voor de rivier

woon-werklandschappen

stenen

VGTO

Oversticht

sen beelden

sen

kleur

KIJK Kunst en cultuur in de IJsselvallei als inspiratiebron voor ruimtelijke Kwaliteit

koude oorlog

troep

3D

bouwVees-

inpas-

gebiedsgroep schaamgroen

rijkdom

golfbaan nieuwe

landschap Bosch Slabbers frequentie opdracht

Saxion projectgroep

praten

vernieuwend Beemte-Vaassen provincie G84 dijken

nieuwbouw zichtpunten Provincie Gelderland

infrastructuur opening Veessen

kleinschalig Onix vuile weg belangen

(ROM 3D)

(Onix)

Meer informatie: Jan-Olaf Tjabringa Zie ook: www.ijsselhoeven.nl www.kruudmoesisvet.nl

kijken gebiedseigen onbegrip huiskavel vergadering HX Maasvlakte notities Metz Audiovisuals Welsum

werk

Land-

Cultuurland Advies

pont

Columnarum gebiedsontwikkeling hergebruik gouden IJsselhoeve paasvuren beamer teleurstelling producten weidsheid Harleman bijzonder

Natuur & Landschap

luchtwassers

Het project KIJK is uitgevoerd in samenwerking met Gerard Cu ltu u r lan d Advi es N i e u w s b r i e f 3 j u n i 2010

Hendrix (www.hx.nl).

Reconstructie Hoog Buurlo 7

D

De schapen zijn nu een jaar terug

in Hoog Buurlo. Het cultuurhistorisch onderzoek stond aan de basis van een reconstructie van dit Veluwse gehucht. Wat is de geschiedenis van Hoog Buurlo, wat is het waard en wat moeten we ermee waren de vragen die in 2004 gesteld werden. Nu in 2010 kennen we een groot deel van de geschiedenis, weten we de waarde van deze cultuur historische parel en is er uitvoering gegeven aan een landschapsherstelplan. Een aantal onderdelen van het plan betrof het bouwen van een nieuwe schaapskooi, het reconstrueren van de wildwal en het kappen van enkele eikenhakhoutpercelen. Het resultaat mag er zijn. De schaapskooi is de plek

panelen (groot en klein) zijn gemaakt

route door de kern van Hoog Buurlo

waar het dagelijks gebeurt. Vanaf de

door Cultuurland Advies. Een aantal

met onderweg diverse kleine informatie-

schaapskooi is het zicht tot op de Hoog

malen per jaar wordt op verzoek een

bordjes. Een langere route doet naast

Buurlosche heide hersteld. In één oog-

excursie verzorgd voor diverse groepen,

Hoog Buurlo ook Radio Kootwijk aan.

opslag is het verhaal van deze bijzon-

maar er is ook de mogelijkheid om zelf

dere plek te zien. De diverse informatie-

te kiezen uit twee routes. Er is een korte



Gebiedsmakelaar in de IJsseldelta 8

H

Vormgeving: Peter Mulder - Interface Communicatie - www.ifcommunicatie.nl

Het

landelijk

gebied

is

in

Voorbeelden van projecten die begeleid

beweging. De behoefte aan bijvoor-

worden door de gebiedsmakelaar zijn:

beeld natuur, recreatievoorzieningen en

• Groen - blauwe diensten: Op

waterberging neemt toe. Ook cultuur

contractbasis herstellen en on-

en historie staan in de belangstelling.

derhouden van landschapsele-

Agrarische

menten zoals houtwallen, hoog-

ondernemingen

moeten

kiezen tussen schaalvergroting, verbre-

stamboomgaarden,

ding of beëindiging van hun bedrijf.

knotwilgen.

kolken

en

De provincie Overijssel, de gemeenten

• Recreatie en toerisme: Bed &

Kampen en Zwolle en Waterschap Groot

Breakfast, kanoroute, theetuin of

Salland zien deze ontwikkelingen en wil-

wandelen door boerenland.

len daar op inspelen. Daarom zijn er on-

• Schaalvergroting en/of verbreding

der meer gebiedsprogramma’s opgesteld

landbouw: Ruimtelijke kwaliteit

om ontwikkelingen in het gebied aan

nieuwe stallen, kavelruil, bedrijfs-

te zwengelen, zoals voor het Nationaal

verplaatsingen, subsidies, ont-

Landschap IJsseldelta en Ruimte voor de

vangst van groepen, educatie.

Vecht, maar ook daarbuiten. Ze dagen

• Streekgerelateerde projecten: ont

bewoners en bedrijven uit om kansen

wikkelen van

te benutten en aan de slag te gaan met

thematische routes of cultuur

de wensen vanuit de maatschappij.

historisch getinte projecten.

streekproducten,

Om deze ontwikkelingen te stroomlij-

Een grote diversiteit aan projecten

nen en om burgers en ondernemers te

vraagt om een brede interesse en de

begeleiden in hun planvorming levert

beschikbaarheid van veel kennis. Jan-

Cultuurland Advies vanaf 1 februari

Olaf Tjabringa is voor 24 uur per week

2009 een gebiedsmakelaar. Namens

gebiedsmakelaar en wordt daarbuiten

Optifield (Adviesbureau voor het lande-

voor 12 uur per week ondersteund door

lijk gebied) is Jan-Olaf Tjabringa een

een expertiseteam bestaande uit: Stan

onafhankelijke gebiedsmakelaar die

Gloudemans en Ienze Koekkoek (beiden

actief is in het Nationaal Landschap IJssel

Optifield) en Wim Meulenkamp en Wil-

delta en het resterend buitengebied

lem Rieks (beiden ROM3D).

van de gemeenten Kampen en Zwolle. De gebiedsmakelaar versterkt de uit-


voering van het uitvoeringsprogramma

Zie ook

(Nat. Landschap) en is daarnaast nauw

www.optifield.nl

betrokken bij de start en uitvoering van

www.rom3d.nl

de Groen Blauwe Diensten en projecten

www.gebiedsmakelaarijsseldelta.nl

van Waterschap Groot Salland.


Nieuwsbrief. De IJssel

Recommend Documents