Nieuwe kapstokken in het multidisciplinair samenwerken rond eetstoornissen en overgewicht
An Vandeputte Eetexpert vzw
Wat is goede zorg bij ES/OG
MULTIDISCIPLINAIRE AANPAK
STEPPED CARE
GOEDE ZORG voor ES/OG
CONTINUITEIT VAN ZORG
Stepped care: Zo weinig intrusief mogelijk en dichtbij huis, maar met invoegen van steeds meer specialisatie en intensiteit wanneer ernstiger
Samen-zorg, multidisciplinaire aanpak: samenwerking tussen disciplines en tussen zorgintensiteiten=vereist !
Levenslange Follow up: chronische aandoening
Continuïteit van zorg: Naadloze aansluiting tussen algemene basiszorg gespecialiseerde zorg en tussen disciplines en leeftijdsgroepen
(WHO)
Maar… Onderzoek EE 2000-2006 (n = 3000 hulpverleners) Gebrekkige kennis inzake diagnostiek
Vaak laat ontdekt / behandeld
Hulpverleners beseffen de complexiteit en willen doorverwijzen. Men weet niet wie er gespecialiseerd is Specialisten geconcentreerd rond een aantal steden Netwerkvorming alleen 3e lijn
Minder kans op genezing
Onderzoek EE 2010 1ste lijnsteams Welke filter/Welke patiënten aanspreken? Welke adviezen geven ? Welk behandelplan ? Wanneer verwijzen? Met wie samenwerken? Hoe blijven samenwerken ?
Gespecialiseerde eetstoornis/obesitasteams Wie kan helpen, teveel werk… ? Wie zorgt voor nazorg & hervalpreventie ?
Residentiële teams Wie kan zorgen voor follow up & preventie drop out ?
Beleid Eetstoornissen/Obesitas = Chronische én dure zorg ! Welke preventie? Welk 1ste lijnsaanbod ?
Samen sterker ! Multidisciplinair teamwerk nodig !!!
10 peilers voor goed multidisciplinair samenwerken ( EE nodenonderzoek 2008-2010)
1. Zoek bevlogen collega’s van verschillende discipline die op basis van gelijkwaardigheid kunnen samenwerken 2. Drankje samen + uitbouw gemeenschappelijke visie 3. Spreek een traject af 4. Bevoorraad je met makkelijke praktijktools 5. Maak gebruik van model voor inschatting ernst en nodige zorg 6. Maak je vertrouwd met draaiboek voor jouw discipline 7. Zoek naar efficiënt multidisciplinair overleg 8. Spreek af hoe je info wil uitwisselen 9. Leer van elkaar : Multidisciplinaire intervisie & gerichte vorming samen 10. Maak afspraken ivm coaching van traject & team
1. Zoek bevlogen collega’s Het kenniscentrum helpt :www.eetexpert.be
2. Uitbouw gemeenschappelijke visie Ga uit van ICE van patiënt ! Patiënt is regisseur … inventariseer eerst aanwezige ideeën, wensen en successen ivm verandering eten? Sluit aan bij motivatie van patiënt, niet jouw motivatie … ‘zelf willen’ is beter dan ‘moeten’ cruciaal : uitgaand van psy-basisbehoeften van patiënt : autonomie, verbondenheid, competentie Focus op brede gezondheidsverbetering i.p.v. gewicht gewicht geen doel op zich maar wel herstel van eetgedrag, psychosociaal welbevinden bij overgewicht: Focus op gezonde leefstijl en lichaamsbeeld levert gezondheidsvoordelen op zelfs wanneer er geen gewichtsverlies bereikt wordt! Zorg op maat ! Vraagt brede verkenning en maatwerk
Diëten helpt niet, gezond leven = doel!
3. Spreek een traject af • Detectie door huisarts (checklist) • Multidisciplinaire screening (huisarts, diëtist, psycholoog): digitale tools • Multidisciplinair overleg (formulier) • Feedback aan patiënt door huisarts • Vervolgtraject obv ernstinschatting
4. Bevoorraad je met makkelijke praktijktools voor brede verkenning
Screeningslijst huisarts (15’) Anamneselijst huisarts (30’) Anamneselijst diëtist (60’) Anamneselijst psycholoog (60’)
5. Gebruik de nieuwe tools voor risicoinschatting in eerste lijn Uitgangspunt = Brede inschatting biopsychosociaal functioneren Risicofactoren/comorbiditeiten op vlak van lichamelijk functioneren, psychologische symptomen, sociale implicaties en de weerslag op het welbevinden
Bij eetstoornissen : fiche ernstinschatting eetstoornissen (zie KC Eetexpert ) Bij obesitas : EOSS-stadiëring = basis (zie KC Eetexpert, EBMpracticenet, RIZIV elearning) Hogere score gaat gepaard met intensievere multidisciplinaire samenwerking
6. Zoek je draaiboek voor gepaste zorg PRIMEUR ! Webbased draaiboeken voor huisartsen, dietisten, cgg, clb, …
• • • •
Digitaal naslagwerk Consultatie ondersteuning (ook toegang via ebm practice net! ‘obesitas’) Tools Online verwijshulp
www.draaiboeken.eetexpert.be
7. Zoek naar efficiënt multidisciplinair overleg -
Groepeer patiëntenbesprekingen Mandateer een vergaderleider voor uitnodigen team, bundelen info, tijdsklok & verslag Gebruik synthesedocument EE Maak afspraken & plan nieuw overleg
verken mogelijkheden tot terugbetaling overleg via MDO ( zie SEL)
8. Spreek af hoe je info wil delen -
… Nog volop in ontwikkeling …
-
Medibridge ? Eerstelijnskluis ? E health ? SEL- MDO-verslag …
9. Leer van & met elkaar -
Intervisie samen ? Elkaars werk voorstellen om elkaar te leren kennen ? Open Leerhuis eetexpert ?
10. Spreek af wie coacht - Het traject : Wie zorgt dat patiënten blijven doorzetten en opgevolgd worden ? ( Mogelijk vormingsaanbod EE)
- Het team : Wie zorgt mee dat het team er plezier in blijft hebben om samen te werken ? ( Mogelijk vormingsaanbod EE)
Eetexpert helpt je… o o
Gratis login voor jou ? Ga naar: www.eetexpert.be /abonnee worden
Eetstoornissen Caroline Braet Vakgroep Ontwikkelings-, Persoonlijkheids- en Sociale Psychologie Universiteit Gent
Prevalentie van eetstoornissen •
Scholieren: o o o o
• •
AN: 0.3% BN: 1% BED: 1-3% in populaties; bij obesen tot 25% en hoger Prevalentie in westen neemt toe
Man/vrouw verhouding: 5/95 Slechts 10% zoekt professionele hulp
Assessment: Hoe eetstoorniscriteria bepalen? • • • • • •
Weegschaal (BMI/ Van Wieringen/Adjusted BMI)
•
Cognities bevragen
Menstruatiecyclus bevragen
AN?
Eetbuien: Verschillende soorten Compensaties: verschillende soorten Dieetgedrag: Wat is wel/niet normaal? Lichaamsbeleving Wanneer is angst omtrent gewicht en lichaam problematisch?
Assessment: Hoe eetstoorniscriteria bepalen? • • • • • •
Weegschaal (BMI/ Van Wieringen/Adjusted BMI)
•
Cognities bevragen
Menstruatiecyclus bevragen Eetbuien: verschillende soorten Compensaties: verschillende soorten Dieetgedrag: Wat is wel/niet normaal? Lichaamsbeleving Wanneer is angst omtrent gewicht en lichaam problematisch?
Eetbuien? • Stiekem, alleen >< Op een feest • Omwille van honger >< Emoties • Veel? Objectief groot? • Controleverlies?
Indicatoren van controleverlies: o o o o o o
Sneller eten Het gevoel niet te kunnen stoppen Eten tot oncomfortabel vol Eten zonder honger Eten in isolatie uit schaamte Walgt van zz, depressief of schuldig na het eten
Eetbuien versus overeten Hoeveelheid groot Controleverlies
Geen controleverlies
Objectieve eetbui Eetstoornis Objectief overeten Geen eetstoornis
Hoeveelheid niet groot Subjectieve eetbui Geen eetstoornis Subjectief overeten Geen eetstoornis
overeten zonder controleverlies: Eerste lijnaanpak
Objectieve Eetbui=kenmerk eetstoornis Tweede lijns zorg Welke eetstoornissen?
BN Objectieve eetbuien
+ Compensatie
Vormen van compenserend gedrag • • • • •
Vasten Braken Laxativa Diuretica Intensieve lichaamsbeweging
Objectieve Eetbui: kenmerk eetstoornis Tweede lijns zorg AN R Subjectieve eetbui
AN B/P Objectieve eetbui
BN
BED
Objectieve eetbui
Objectieve eetbui
+ + + Compensatie Compensatie Compensatie (extreem) (extreem)
Compensatie onvoldoende gewichtstoename
Assessment: Hoe eetstoorniscriteria precies bepalen? • • • • • •
Weegschaal (BMI/ Van Wieringen/Adjusted BMI)
•
Cognities bevragen
Menstruatiecyclus bevragen Eetbuien: verschillende soorten Compensaties: verschillende soorten Dieetgedrag: Wat is wel/niet normaal? Lichaamsbeleving Wanneer is angst omtrent gewicht en lichaam problematisch?
Eetdagboek • • • • •
Dagelijks bijhouden van voedselinnames Dag, uur, wat, hoeveelheid Plaats en omstandigheden
Diagnostisch + Therapeutisch instrument
Aangeven indien eetbui Aangeven indien compensatie
Tijdstip
Ontbijt Tussendoortje voormiddag Middagmaal Tussendoortje namiddag Avondmaal Tussendoortje avond
Situatie (Waar? Met wie?)
Eten/drinken (Wat? Hoeveel?)
Vond je het teveel? (ja / neen)
Gevoelens na het eten
Compensaties (braken? Sporten?)
Gevoelens na de compensaties
Boulimia Nervosa • • • • •
Terugkerende episodes van eetbuien Terugkerend compenserend gedrag Zelfbeleving overdreven beïnvloed door gewicht en figuur De stoornis komt niet voor tijdens AN (gewicht) Subtypes: purgerend en niet-purgerend
Eetbuistoornis (BED) • • •
• •
Herhaaldelijk optredende eetbuien Voldoet niet aan criteria van BN (geen compensaties!) Tijdens eetbui zijn ten minste drie indicatoren van controleverlies aanwezig: o Sneller eten o Eten tot oncomfortabel vol o Grote hoeveelheden zonder honger o Grote hoeveelheden eten door de dag heen o Eten in isolatie uit schaamte Voelt zich duidelijk ellendig over eetbui Walgt van zz, depressief of schuldig na het eten
Anorexia Nervosa Een intense angst voor gewichtstoename
elke vorm van eten=subjectieve eetbui Ook cognitieve karakteristieken!(eetregels) Subtypes: (1) beperkend (restrictief) (2) objectieve eetbuien (purgerend) Weigering een lichaamsgewicht op peil te houden dat normaal is voor leeftijd en lengte Afwezigheid van (minstens) drie opeenvolgende menstruaties Een stoornis in de wijze waarop de persoon gewicht of vorm van eigen lichaam ervaart, onevenredig grote invloed van gewicht op zelfoordeel of ontkenning van ernst laag gewicht
Anorexia Nervosa Opmerking
•
Verlies van 15% lichaamsgewicht, bijv. 60 kg. naar 51 kg. (15% = 9 kg.) bijv. 50 kg. naar 42,5 kg.(15% = 7,5 kg.)
• •
Gewicht onder de BMI van 18 (volw.) Of, uitgedrukt tegenover leeftijdsgenoten:
Gewicht van (of < dan) 85% t.o.v. de norm, rekening houdende met geslacht, leeftijd, puberteit, lengte
En verder nog (DSM-IV): • • • • •
EDNOS: Niet ten volle voldoen aan alle criteria van een eetstoornis (bv. BN, maar eetbuien en compensaties ‘slechts’ 1x per week) Rumineren: terug uit maag halen van gedeeltelijk verteerd voedsel en uitspugen of terug doorslikken Pica: drang om dingen te eten die normaal niet worden gegeten Body Dysmorphic Disorder: stoornis in lichaamsbeleving, preoccupatie met vermeende onvolkomenheid van het uiterlijk, sign.lijden, geen AN Night Eating Syndrome: combinatie van eet-, slaap- en stemmingsstoornis (criteria nog niet vastbepaald)
Hoe je pizza eet, zegt veel over je persoonlijkheid Prof. dr. Elske Vrieze
Je bent, wat je eet…
Je eet, wat je bent… • Hoe je popcorn eet, zegt veel over je persoonlijkheid...
Eetstoornissen en persoonlijkheid • Klinische stoornis of persoonlijkheids-stoornis?
Eetstoornissen en persoonlijkheid • Het komt ook veel voor dat mensen met de diagnose van een persoonlijkheidsstoornis (PS) er ook nog andere psychische problemen hebben. o Vb. BPS: minimaal 1 andere diagnose: 60-90%, zoals een eetstoornis (ES) (5%-50%).
Eetstoornissen en persoonlijkheid Bij ES vindt men dan ook een hoge comorbiditeit PS • AN, beperkende type: 22-45% diagnose dwangmatige of vermijdende PS. o dwangmatigheid en geremdheid • BN + AN, purgerende type: Tegen 24-45% diagnose borderline PS. o impulsief gedrag zoals stelen, drugsgebruik, zelfbeschadiging en zelfmoordpogingen o Gestoorde emotie-regulatie • BED: 20-35% diagnose PS: zowel borderline als vermijdende PS
Eetstoornissen en persoonlijkheid Klinische stoornis
Persoonlijkheidsstoornis
Een duidelijk, identificeerbaar probleem
Onduidelijke hulpvraag en motivatie, indirect, externaliserende houding
Patiënten kunnen snel gevoelens, gedachten en beelden identificeren
Gedachten en gevoelens worden vaak vermeden, er is minder connectie tussen gedachten en emoties
Cognities en gedragspatronen kunnen verbeteren door empirische analyse, oefeningen in de praktijk…etc
Behandeling verloopt in fasen en problemen zijn rigide. Alternatieve strategieen om gedrag en cognities te veranderen zijn moeilijk
Een samenwerkingsrelatie opbouwen lukt vrij snel
De opbouw van de therapeutische relatie verloopt gefaseerd – je moet er aan blijven werken
Eetstoornissen en persoonlijkheid • Egosyntone kenmerken– zelfbeeld en identiteit valt samen met het eetgestoord gedrag. • Ziekteinzicht en motivatie voor behandeling vaak laag. • Moeilijke contactname met eigen emoties en gedrag, hoog risico gedrag en (para)suicidaliteit • Slechte behandelingsresultaten: o Lange ziekteduur: bv. AN gemiddeld 7.5 jaar (variantie van 6 maanden tot 30 jaar) o slechte prognose: tegen 50% geen volledig herstel. (AN>BN>BED). o Bij comorbide PS verslechterd de prognose… o Na herstel blijven persoonlijkheidskenmerken aanwezig…
Kaye, 2009
Eetstoornissen en persoonlijkheid • Belangrijkste overlappende kenmerken eetstoornissen versus persoonlijkheid o o o o
PERFECTIONISME ANGST/DWANG LAAG ZELFVERTROUWEN, LAAG ZELFBEELD EMOTIONEEL EN GEVOELIG: EMOTIE DISREGULATIE
PERFECTIONISME Persoonlijkheidskenmerk • •
Alles tot in de puntjes in orde wil hebben en tot het uiterste hierin gaan. Een fout maken is ernstig falen en geeft een groot schuldgevoel.
Eetstoornis-kenmerk • • •
Het ideale gewicht/vorm willen bereiken. Verlangen uit te blinken tov anderen. een precies en complex eeten bewegingsregime plichtsbewust handhaven. Het eetregime niet volhouden is ernstig falen en geeft vaak een schuldgevoel.
•
Zelden tevreden met het resultaat: Een taak is nooit af of goed genoeg.
•
Het gewicht/lichaam is nooit goed genoeg. Nooit tevredenheid.
•
•
• •
Extreme, eenzijdige toewijding aan taken zoals werk of school. Moeilijk taken niet kunnen delegeren. Sociale contacten zijn tijdsverlies
• •
Een extreme, eenzijdige toewijding naar eten, maar vaak ook naar werk/school. Patiënten trekken zich sociaal terug. Touwtjes in handen willen houden.
•
Zeer kritisch voor zichzelf en/of anderen.
•
Zeer kritisch voor zichzelf en/of anderen.
•
Alles of niks denken: Als ik t niet perfect kan, doe ik t beter niet.
•
Periodes van extreem diëten wisselen af met eetbuien. Perfecte en onmiddellijk genezing verwachten, of niks….
•
ANGST,DWANG Persoonlijkheidskenmerk •
•
•
•
Eetstoornis-kenmerk
Vreselijk verlegen zijn en extreem bang voor kritiek, vernedering en afwijzing (Angstige/vermijdende PS). Conflict vermijdend; bevestiging en goedkeuring zoekend.
•
Intense preoccupatie met details, regels, lijsten, orde, organisatie en schema’s (Dwangmatige PS) Overmatige behoefte aan controle
•
•
•
Patiënten voelen zich niet alleen angstig voor voedsel, maar voor bijna alle aspecten van het leven. eetstoornis geeft zorg en aandacht en is soms een afleidingsmanoeuvre van mogelijke conflicten en gevaren… Extreem en precies diëten, nauwgezet calorieën tellen, precies wegen en rigide en onwrikbare menu-planning, met strikte monitoring van hoeveelheden vet en koolhydraten. Overmatige behoefte aan controle
•
Overdreven nauwgezetheid en inflexibiliteit rond morele, ethische en waarde thema’s
•
Rigide en koppig als er gesproken wordt over gezond/ongezonde voeding, ideaal beeld en andere normen en waarden.
•
Grote terughoudendheid verandering
•
Grote terughoudendheid verandering
•
Gierigheid
•
Gierigheid
en
angst
voor
en
angst
voor
LAAG ZELFVERTROUWEN, LAAG ZELFBEELD Persoonlijkheidskenmerk • •
Jezelf minderwaardig voelen tov anderen. Geen zicht op eigen mogelijkheden
Eetstoornis-kenmerk •
• • •
Afstand houden van anderen door een gevoel van zorg en liefde niet waard te zijn. Intimiteit niet kunnen verdragen
• • •
Eetgestoord gedrag valt samen met identiteit. verstoorde lichaamsbeleving, verstoord zelfbeeld Constant gewicht/lichaam vergelijken met anderen Letterlijk geen plaats in Zichzelf laten verdwijnen. Overgewicht kan als functioneren. Lichaam ‘uitschakelen’, onaantrekkelijk maken.
willen
nemen.
een
pantser
asexueel
en
•
Rumineren over dingen van het verleden en angstig voor de toekomst.
•
Rumineren over eetgedrag. Bang voor de toekomst zonder eetstoornis. Angst voor volwassenheid.
•
Zich snel ‘de dader’ voelen, snel schuldig voelen.
•
Niet tegen kritiek kunnen. Snel schuldgevoel, dat z’n weerslag heeft op t eten.
•
Constant gevoel van angst, ontoereikendheid en controle verlies. Niet kunnen ontspannen.
•
Grote onrust. Constante behoefte aan meer: nooit goed genoeg, erg moeilijk ontspannen
EMOTIONEEL EN GEVOELIG: EMOTIE DISREGULATIE Persoonlijkheidskenmerk
Eetstoornis-kenmerk
• • •
Instabiel affect chronisch gevoel van leegte ongepaste woede
•
• •
Impulsiviteit Zelf-destructief gedrag (zelfverwonding, middelenmisbruik, suicidaalgedrag…)
•
•
•
•
•
Stabiel instabiel leven (choatisch en intens leven)
•
Eetgedrag is geassocieerd met emoties zoals walging, depressie, angst en kwaadheid Leegte gevoel ‘wegeten’/volstoppen Gestoord eetgedrag is vaak een maladaptive coping met negatieve emoties: Binge eating episodes, met reflexief compensatie gedrag, zijn vaak impulsief en verlichten negatieve emoties. Ook purgeren veroorzaak soms uitputting waardoor emoties van angst en woede verminderen.
Eetstoornis met eetbuien en purgeren veroorzaakt vaak volledig chaotische en ongestructureerde eetgewoontes en emoties.
Eetstoornissen en persoonlijkheid Om slaagkans van behandeling te vergroten: rekening houden met ES/PS interactie…! o Alert blijven rond patiënt/behandelaar relatie • BPS: omgeving is niet te vertrouwen, voelt zich snel in de steek gelaten… • Vermijdende PS: omgeving is kritisch en als ze me echt leren kennen zullen ze me verwerpen… • Dwangmatige PS: Ik ben verantwoordelijk, maar incompetent. Omgeving is incompetent. Als ik het niet controleer loopt het mis.
Eetstoornissen en persoonlijkheid • Juiste afstand/nabijheid vinden. • autonomie versterkend werken: Verantwoordelijkheid bij patiënt, (zelf)waardering verhogen; accepteren van moeilijkheden, oprecht blijven… • gefaseerd verloop aanvaarden (realistische behandeldoelen, moeilijkheden en mislukkingen accepteren, achteroverleunen, )…). • Werken met omgeving - bio-(psycho)-sociaal model…
Eetstoornissen in de eerste lijn
Casuistiek Maura Sisk (huisarts) Ilse Ulens (voedingsdeskundige-diëtiste) Jan Norré (klinisch psycholoogpsychotherapeut) Pentalfa, 12 mei 2016
Casus 1: Petra, 34 jaar Consult bij de huisarts
Casus 1: Petra, 34 jaar • Aanmelding:
• ICE:
- knielast - overgewicht: besef dat dit lichamelijke klachten veroorzaakt. -ik wil geen lichamelijke klachten -ik wil iets aan mijn overgewicht doen, maar ik weet niet meer hoe, ik heb al zoveel geprobeerd… -ik kan het niet alleen
Casus 1: Petra, 34 jaar • Anamnese: o o o
o
o
Reeds overgewicht sinds jong adolescentie Weinig beweging (zittend beroep) Ongezonde eetgewoonten (grote porties, tussenin snacks) en emotioneel eetgedrag (eetbuien), weinig controle, geen braken Verminderde zelfwaarde, gebrek aan zelfvertrouwen, angstig wanneer in groep Frequent alcoholgebruik
Casus 1: Petra, 34 jaar • KO o o o o
o
BMI: 36 Buikomtrek: 108 cm BD 120/78 Harttonen en hartritme: normaal Knie-onderzoek toont overbelastingletsel
• TO o
Bloedonderzoek (nuchter): normaal behalve - totale cholesterol: 220 mg/dL (LDL 134 en HDL 74), -glycemie: 101 mg/dL
Casus 1: Petra, 34 jaar • Beleid o
o
o
Hulpvraag en problematiek in kaart brengen door middel van draaiboek obesitas via Eetexpert.be (risicostratificatie maken) Samen motivatie en functioneringsniveau bekijken (Zelfdeterminatietheorie: ABC-model) Vermagering is geen doel maar een gevolg verwijzing naar psycholoog en voedingsdeskundige (multidisciplinaire aanpak!)
Behandeling van BED • Valkuil: - Hulpvraag BED is omwille van overgewicht behandeling zwaarlijvigheid door een klassiek vermageringsdieet! (behandeling van BED vertoont meer gelijkenis met BN dan met obesitas!)
Cognitieve- en gedragssymptomen (Nauta 2001) Symptomen
Obesen zonder BED
Obesen met BED
Restraint
zelden
zelden
Objectieve periodes eetbuien
zelden
sterk
Chaotisch eetpatroon
matig
sterk
Ontevredenheid lichaamsbeeld
matig
sterk
Zorg omtrent lichaamsvorm, gewicht en eten
matig
sterk
Lage zelfwaardering
matig
sterk
Voedingsbegeleiding
• Uitgebreide voedingsanamnese o
o
eetgeschiedenis, gewichtsgeschiedenis en lichaamsbeleving eetpatroon, eetgedrag en gedachten worden bevraagd
Doel van de behandeling Voorkomen van verdere gewichtstoename, evt
gewichtsreductie bij normalisatie van voedingspatroon; Inzicht krijgen in eetpatroon dmv eet(gevoelens)dagboek; Het ontwikkelen van een normaal eetpatroon; Gedragsverandering mbv psycho-educatie; Het ontwikkelen van een realistische houding tav voeding; Het verhelpen of verminderen van lichamelijke klachten.
Psychologische benadering 1. Bevraging van en het eetbuigedrag en het algemeen psychisch functioneren/welzijn met specifieke aandacht voor betekenis/functie van eetbuigedrag 1. Gedragssequens van de eetbui – overwinnen schaamte 2. Impact op kwaliteit van het leven: lichaamsbeleving/beeld 3. Functie van eetbuigedrag
Psychologische benadering
2. Bijzondere aandacht voor de ambivalenties ten aanzien
van eetbuigedrag en ten aanzien van verandering
Psychologische benadering
3. Welke andere thema’s in leven Petra veroorzaken
lijdensdruk ? • Individueel: stemming - trauma • Relationeel: partnerrelatie en sociaal netwerk
Psychologische benadering
4. Welke psychologische patronen herhalen zich ?
Controle versus controleverlies
Casus 2: Charlotte, 18 jaar Consult bij de huisarts
Casus 2: Charlotte, 18 jaar • Aanmelding: opvolging op vraag van HA ikv eetstoornis type AN, purgerend Aanleiding: pilconsult 3 maanden geleden, vaststelling ondergewicht, bij verdere anamnese kwam een eetstoornis aan het licht, momenteel: -medische follow-up door HA -psychotherapie -consulten bij voedingsdeskundige ICE: o Pte wil eigenlijk geen hulp o Pte komt naar consult omdat ze enerzijds moet komen, anderzijds beseft ze dat haar lichaam niet meer mee wil…. o
•
Casus 2: Charlotte, 18 jaar •
Anamnese o
1e bachelor psychologie
o
Hobby: ballet
o
Had al enkele maanden amenorree, nu terug menses wegens OAC
o
Soms last van koude extremiteiten
o
Medische VG: negatief
o
Familiale VG: negatief, ouders gescheiden 1 j. geleden
o
Vermagering naar aanleiding van verminderde prestaties bij ballet (drang naar erkenning)
o
Ervaart al heel haar leven prestatiedrang (wil haar studies goed doen, wil dat haar ouders fier zijn)
o
Heeft weinig ziekte-inzicht, laag zelfbeeld, vindt zichzelf nog steeds “dik”
Casus 2: Charlotte, 18 jaar •
Anamnese •
Gewichtsevolutie voor lengte 175 cm: • • • •
6 maanden geleden G: 65 kg, BMI: 21.2 3 maanden geleden G: 54 kg, BMI:17.7 Nu: G: 48 kg, BMI: 15.7 (26.2% gewichtsverlies op 6 maanden) Geeft aan dat haar persoonlijk streefdoel 45 kg is
•
Periodes van restrictief gedrag, maar ook compenserend gedrag (soms braken na de maaltijd, soms gebruik laxativa)
•
Depressieve symptomen
•
Automutilatie (kerven in de armen) en passieve suicidale ideatie
Casus 2: Charlotte, 18 jaar •
• TO
KO o
BMI 15.7
o
BD: 96/58 (minimale posturale BDval)
o
Normaal sinusaal hartritme, maar bradycardie (50/min.)
o
Temperatuur: 35.8°C
o
Lanugobeharing
o
Oppervlakkige sneetjes op de armen (automutilatie!)
o
Geen malleolaire oedemen
o
Bloedonderzoek • • • •
Leucocyten 2,9 x 10 9/l (4-11) Kalium 3,2 mmol/l (3,5-5,1) Natrium 134 mmol/l (136-145) Glucose 64 mg/dl (60-99)
o
ECG: sinusaal, bradycardie
o
(Botdensiteitsscan: op de planning)
Casus 2: Charlotte, 18 jaar • Beleid o
o
o
Aanklampend, zeer frequente follow up voor klinische parameters Herhalen dat opname zich opdringt indien geen verbetering op zeer korte termijn Multidisciplinair overleg met psycholoog en voedingsdeskundige (en eventueel met Charlotte erbij!)
Voedingsbegeleiding • Uitgebreide voedingsanamnese met extra aandacht voor • • • •
gewichtsgeschiedenis en zelfbeleving Geen uitgestippelde eetpatronen maar stappen in overleg met haar Afspraken maken in hoeverre ambulante behandeling mogelijk is Eerste doel gewichtsstabilisatie door geleidelijke opbouw van eetpatroon en afbouw van symptomen Uiteindelijk gewichtsstijging met verdere psycho-educatie
Stoppen van ambulante therapie? • Wanneer medisch gezien ambulante therapie niet meer verantwoord is • Wanneer situatie achteruit gaat • Wanneer er geen vooruitgang is
Psychologische benadering 1. 2. 3. 4. 5.
Charlotte is niet gemotiveerd ? Charlotte is gemotiveerd tot iets Welke ambivalenties in haar verhaal ? Welke lijdensdruk ? Welke rol speelt omgeving (gezin)?
Eetstoornissen ? => samen zorg uitbouwen => continuiteit van zorg => stepped care, op maat U ook ?
