Niet uitdraaien losse cover bijgevoegd
Inleiding Een van de speerpunten van het actieplan Nederland Open in Verbinding (NOiV) behelst de onderwijssector. Ook van deze sector wordt verwacht dat zij op termijn beschikt over een
Onderwijs/actieplan NOiV Donderdag 9 juli 2009 Schiphol Airport
implementatiestrategie voor de aanbesteding, inkoop en het gebruik van open source software. Om te peilen waar de onderwijssector staat en wat er moet gebeuren om aan te sluiten bij het actieplan, kwamen op 9 juli 2009 op Schiphol Airport circa 25 vertegenwoordigers van de onderwijswereld bijeen. Dat gebeurde onder leiding van moderator Frans Nauta, en met een rapport
Niet uitdraaien
van adviesbureau VKA als leidraad.
losse cover bijgevoegd
2
3
Geachte heer, mevrouw,
Wij nodigen u van harte uit te participeren in een aantrekkelijk programma. Zonder uw kennis van de sector, inzicht in de mogelijkheden en inbreng in deze sessie kan het actieplan niet slagen. De
Uitnodiging onderwijsbijeenkomst op 9 juli 2009 in het Sheraton Amsterdam Airport Hotel & Conference Center
Nederland Open in Verbinding (NOiV) is het actieplan voor het gebruik van open standaarden en
bijeenkomst op 9 juli vindt plaats in het Sheraton Amsterdam Airport Hotel & Conference Center
open source software bij de (semi-)publieke sector.
(nabij het treinstation Schiphol Airport).
Daarmee is het actieplan van toepassing op de vele onderwijsorganisaties in het onderwijsveld.
In week 27 ontvangt u van ons het programma (+ routebeschrijving) en een inspiratiedossier
Het kabinet heeft zich tot doel gesteld nog deze regeerperiode, ten aanzien van het toepassen
ter voorbereiding. U ontmoet collega’s uit uw werkterrein en met elkaar vormt u een in omvang
van open standaarden en open source software, grote voortgang te boeken binnen alle maat-
beperkt gezelschap, zodat er optimaal ruimte is voor gesprek en uitwisseling (onder genot van
schappelijke sectoren. Staatssecretaris Heemskerk van EZ heeft in dat kader de Tweede Kamer
hapje/drankje). Uw aanbevelingen zullen leiden tot activiteiten van NOiV in 2009-2011.
onlangs aangegeven dat onderwijs (en zorg) dit jaar prioriteit krijgt. Wij stellen uw aanwezigheid en inbreng buitengewoon op prijs. Graag vernemen wij per omNOiV nodigt u, als sleutelfiguur in het (ICT-)onderwijs, graag uit voor een richtinggevende bijeen-
gaande of u aan deze persoonlijke uitnodiging gevolg zult willen geven. Er zijn voor u geen kos-
komst op donderdagmiddag 9 juli 2009 (15.00 - 18.30 uur) om met u inzichten uit te wisselen en
ten aan verbonden. Mocht u verhinderd zijn aan deze bijeenkomst deel te nemen, neemt u dan
draagvlak te vinden voor het uitvoeren van activiteiten.
contact op met
[email protected]. Wij rekenen graag op uw aanwezigheid en zien er naar uit u op 9 juli te ontmoeten,
Met Frans Nauta als moderator willen we komen tot activiteiten die moeten helpen om in uw sector concrete resultaten tot stand te brengen rond het invoeren van open standaarden en open
Met vriendelijke groet,
source software. Ineke Schop Doel van de bijeenkomst: Met u enige kansrijke aanpak(ken) vinden om doelstellingen van het actieplan NOiV voor de
programmamanager Nederland Open in Verbinding
sector onderwijs te realiseren en daarbij gebruik te maken van de energie van de sector zelf. Het benoemen van een enige kansrijke activiteiten die door organisaties in het onderwijsveld ook als zodanig kunnen worden herkend. 4
5
Agenda:
Lijst van deelnemers
15:30 uur Opening
● Younass Aboulghit
Ineke Schop / Frans Nauta
Gendo
15:45 uur
1. Systeemvragen
16:15 uur
2. Praktische aangrijpingspunten
● Jan Bakker
16:45 uur
3. Netwerk van vernieuwers
Surfdiensten
17:15 uur
Samenvatting resultaten
(Frans Nauta)
● Geert Eemink
17:30 uur
Follow-up & afronding
Surfdiensten
(Ineke Schop)
17:45 uur
Borrel/Buffet - netwerken
● Arjen Kamphuis
● Roel Rexwinkel
● Pieter de Vries
Open communities / Gendo
Surfnet
TU Delft
● H-P Köhler
● Ineke Schop
● Michael van de Wetering
Stichting Kennisnet
NOiV
Stichting Kennisnet / OCW /
● Wytze Koopal
● Cees Segers
Free Knowledge Institute
Avans Hogeschool
Holland Open
NOiV ● Mike Kortekaas
● Charles Stork
NOiV
SLB Diensten
● Leonne Leurink
● Annemieke Toersen
SLO (Leermiddelen.nl)
NOiV
● Piet Hein Minnecré
● Peter Veelenturf
NOiV
MBO-raad
● Frans Mofers
● Marjan Vernooy
Open Universiteit Nederland /
SURFfoundation
● Nicole Goossens Ministerie van Economische Zaken
● Wilma Willems
● Peter van de Wijden Hogeschool Leiden
● Barend de Graaff Eerste Christelijk Lyceum, Haarlem ● Ruben IJzerman IntraQuest ● Frits de Jong
Free Technology Academy
NOiV
● Edwin Verwoerd ● Frans Nauta
ThiemeMeulenhoff
Hogeschool van Arnhem en Nijmegen 6
7
“De technologie sluit niet aan bij de praktijk” Leonne Leurink SLO (leermiddelenplein.nl)
Links onder: Barend de Graaff (Eerste Christelijk Lyceum) Rechts onder: Frits de Jong (NOiV) en Wytze Koopal (Free Knowledge Institute).
“Bouw voort op de kennis die er al is” Frans Mofers (Open Universiteit, boven)
“Het gaat vooral om content en uitwisselbaarheid” Edwin Verwoerd (ThiemeMeulenhoff)
8
9
Boven: Nicole Goossens (Economische Zaken) Onder: H-P Köhler (Stichting Kennisnet)
Rechts onder: Geert Eemink (Surfdiensten)
10
11
“Er gaapt een groot gat tussen mbo enerzijds en hbo/universiteit anderzijds” Wytze Koopal (Free Knowledge Institute rechtboven)
“Het verschil kan gemaakt worden als er een paar voorbeelden zijn die beginnen te stralen” Ineke Schop (NOiV, boven)
Onder: Mike Kortekaas (NOiV, links) en Pieter de Vries (TU Delft) 12
13
“Het zou goed zijn als er handreikingen zijn waar je leveranciers op af kunt rekenen” Pierre Veelenturf (MBO-raad, boven)
Onder: Wilma Willems (NOiV) en Edwin Verwoerd (ThiemeMeulenhoff)
“Ik geloof stellig in open source software” Pieter de Vries (TU Delft, boven)
“Iemand moet bewegen, anders beweegt er niemand” Roel Rexwinkel (Surfnet, onder)
14
15
“ICT is meer dan een betere vulpen”
Onder: Piet Hein Minnecré (NOiV)
Arjen Kamphuis (open communities/Gendo)
“Jullie zijn met te veel gekomen, en dat is een goed teken” Frans Nauta (moderator,HAN, linksboven)
16
17
“Over vijf jaar zijn we allemaal met open source en Cloud Computing bezig” Barend de Graaff (Eerste Christelijk Lyceum, rechtsboven)
Links boven: Annemieke Toersen (NOiV) Onder: Younass Aboulghit (Gendo)
Boven: Leonne Leurink (SLO) Onder: Jan Bakker (Surfdiensten) 18
19
“Ga eens kijken in landen en steden waar al volop gebruik wordt gemaakt van open source software”
“Wij gebruiken niet anders dan open sourcetools”
Marjan Vernooy (Surffoundation, onder)
Peter van der Wijden (Hogeschool Leiden)
20
21
Onder: Jan Bakker (Surfdiensten)
“In de discussie zijn open standaarden veel belangrijker dan open source software” Charles Stork (SLB Diensten, boven)
22
23
24
25
“Kijk niet naar onderwijs alleen” Michael van de Wetering (Holland Open / Stichting Kennisnet / OCW)
26
27
“Een kenniskring boven de hogescholen met rondreizende docenten die lesgeven. Daar zou ik verschrikkelijk warm van worden” Cees Segers (Avans Hogeschool)
Links: Ineke Schop (NOiV) Rechts boven: Piet Hein Minnecré (NOiV) Rechts onder: Leonne Leurink (SLO)
28
29
30
31
Verslag Verkennend gesprek onderwijssector over OSS/OS Een van de speerpunten van het actieplan NOiV raakt de onderwijssector. Ook van deze sector wordt verwacht dat zij op termijn beschikt over een implementatiestrategie voor de aanbesteding, inkoop en het gebruik van open source software. Om te peilen waar de onderwijssector staat en wat er moet gebeuren om aan te sluiten bij het actieplan, kwamen afgelopen donderdag op Schiphol Airport circa 25 vertegenwoordigers van de onderwijswereld bijeen. Dat gebeurde onder leiding van Frans Nauta, en met een rapport van adviesbureau VKA als
“We moeten niet afhankelijk willen zijn van de producent als ereen nieuwe mogelijkheid komt” Ruben IJzerman ((IntraQuest, onder)
leidraad. Op loopafstand van de passagiersterminals van luchthaven Schiphol ligt het Sheraton Amsterdam Airport Hotel & Conference Center. Op uitnodiging van programmabureau NOiV kwamen daar donderdag vertegenwoordigers van de onderwijswereld bijeen om te spreken over hoe in het Nederlandse onderwijs een bijdrage kan worden geleverd om zowel het gebruik van open standaarden en open source software, als ook het cursusaanbod, naar een hoger plan te tillen. Uitgenodigd waren onder meer vertegenwoordigers van hogescholen en universiteiten, licentieorganisaties, ontwikkelaars van educatieve systemen en content, uitgeverijen, ICTondersteuningsorganisaties, en ministeries. Het geheel stond onder leiding van Frans Nauta, lector Innovatie Publieke Sector aan de Hogeschool Arnhem Nijmegen. Nauta werd ingeleid door NOiV-programmamanager Ineke Schop. Zij ging daarbij onder meer kort in op de drie
Boven: Pieter de Vries (TU Delft)
invalshoeken die door de opstellers van het VKA-rapport (‘Het actieplan NOiV en het onderwijs - Een verkenning van mogelijke stimuleringsmaatregelen’, september 2008) zijn gehanteerd (Software als middel; Digitale vaardigheden; ICT-beroepskennis) en die donderdagmiddag als basis van de discussie/verkenning fungeerden. 32
33
Tweeledig doel
software vast onderdeel moeten worden van het onderwijs. Bang dat je daarmee van alle stu-
Wat betreft moderator Frans Nauta had de bijeenkomst op Schiphol Airport een tweeledig doel.
denten of leerlingen een ICT’er maakt, is hij niet. “Iedere leerling krijgt een beetje maatschappij-
Helderheid verkrijgen hoe de onderwijsagenda er uit zou moeten komen te zien, en duidelijk
leer op school, maar lang niet iedereen wordt ook politicoloog”, aldus Kamphuis. H-P Köhler van
maken hoe daarbij de rolverdeling zou moeten zijn. Om het behapbaar te houden, werd daartoe
Stichting Kennisnet liet weten dat het aantrekkelijk maken van het thema open standaarden en
de groep van 25 aanwezigen in een drietal subgroepen geknipt die ieder één van de VKA-
open source software ook op een speelse manier plaats kan vinden. Als voorbeeld haalde hij de
invalshoeken als rode draad namen. Zo hield de groep rond de invalshoek ‘Software als middel’
ROC IC College in Zoetermeer aan. Deze onderwijsinstelling heeft sinds een aantal jaar een uit-
zich onder meer bezig met de vraag ‘wat hen tegenhield om meer te doen met de softwarekant
wisselingsprogramma met een school in het Afrikaanse Senegal, en daarbij speelt open source
in het onderwijs’.
software een voorname rol. “Het heeft als voordeel”, zo liet Köhler weten, “dat de studenten van het ID College enerzijds leren op een speels manier omgaan met open standaarden en open
Het was Michael van de Wetering (namens Stichting Kennisnet, het ministerie van Onderwijs,
source software, en anderzijds krijgen zij toch ook een maatschappelijke boodschap mee. Wat
Cultuur en Wetenschap, en Stichting Holland Open) die na iets meer dan een half uur de eer-
mij betreft is dat een erg goed voorbeeld van hoe het ook zou kunnen”, aldus Köhler.
ste vragen en conclusies van de ‘Software als een middel’-groep naar voren bracht. Zo vroeg een deel van zijn groep zich af of open source software straks nog wel relevant is, nu er steeds
Onderwerpen die in de discussiegroep rondom ‘ICT-beroepskennis’ op tafel werden gelegd,
meer gesproken wordt over Cloud Computing/Software as a Service, en ook Shared Service
hadden onder meer te maken met certificering, de (on)terechte angst voor open/vrije software,
Centers in het onderwijs steeds vaker het beeld bepalen. “Hoe je het ook wendt of keert: Shared
de noodzaak om ‘onder de motorkap’ te kijken, en veiligheidsproblematiek. Het leidde tot een
Service Centers en Cloud Computing zullen het vraagstuk rondom open source software zeker
aantal constateringen en aanbevelingen. Zo pleitte Cees Segers van de Avans Hogeschool er in
veranderen”, aldus Van de Wetering. Verder werd opgemerkt dat een gebrek aan grootschalige
de ‘nabeschouwing’ voor om competitieachtige dingen te gaan opzetten. “Volgens ons zouden
support en ondersteuning vaak reden is om niet te kiezen voor open source software, en liet
studenten dat erg leuk vinden”, aldus Segers. Voor een aantal deelnemers aan de groep rondom
Leonne Leurink (SLO Leermiddelenplein) optekenen dat “de terminologie rondom open source
‘ICT-beroepskennis’ bleek werken met open source software al een ‘geaccepteerd gegeven’.
software in veel gevallen niet aansluit bij de praktijk”. Wat betreft Edwin Verwoerd van uitgeverij
Voor Frans Mofers van de Open Universiteit (OU) bijvoorbeeld. “Het gebruik van open source
ThiemeMeulenhoff zou het in het onderwijs vooral om de content, de schoolmiddelen, moeten
software bij de OU is geen thema meer. Als wij in de onderzoekssfeer iets ontwikkelen, gebeurt
gaan en veel minder om ICT.
dat al met behulp van open source software”, aldus Mofers. Ook voor Peter van der Wijden, van de Hogeschool Leiden, is werken met open source software inmiddels standaard geworden. “Wij
Aantrekkelijk maken
gebruiken niets anders dan open sourcetools.” Opgemerkt werd wel dat er rondom het thema
In de discussiegroep rondom ‘digitale vaardigheden’ ging het vooral om de vraag hoe het thema
open source software een groot gat gaapt tussen mbo enerzijds en hbo/universiteit anderzijds.
open standaarden en open source software aantrekkelijk(er) gemaakt moet worden. Wat betreft
“Zo is de acceptatie op universiteiten en hbo-instellingen al een flink stuk groter”, aldus Wytze
Arjen Kamphuis (open communities) zou de aandacht voor open standaarden en open source
34
Koopal, die op Schiphol Airport aanwezig was namens het Free Knowledge Institute.
35
Actiepunten en voorbeelden
nen zoeken en bekijken, gemaakt in een gesloten formaat. Dat werkt drempelverhogend, en als
Het tweede deel van de discussierondes draaide met name om de vraag welke actiepunten
OC&W zou je dat niet moeten willen.”
en voorbeelden er zijn, en hoe die zouden kunnen helpen om het thema open standaarden en open source software bij onderwijsinstellingen beter te laten landen. De uitkomsten lieten onder
Voorstellen
meer zien dat op dit moment de omstandigheden wat betreft de acceptatie van open standaar-
De discussiegroep rondom ‘ICT-beroepskennis’ liet bij hun aanbevelingen en suggesties weten
den en open source software goed zijn. “Er is beschikbaarheid, het aanbod breedband is groot
het met name belangrijk te vinden dat er wordt voortgebouwd op de kennis die er al is. Verder
en bovendien is de nieuwe generatie basisvaardig”, aldus Marjan Vernooy van Surffoundation,
toonden zij zich een voorstander van een competitie onder scholieren en studenten, werd er
die het belangrijk vond dat leerlingen keuzes geboden worden. “Zorg dat open source software
gepleit voor een landelijke minor en ook voor het laten uitvoeren van open sourceprojecten
aanwezig is, en laat de leerlingen zich ervan bewust zijn dat ze een keuze kunnen maken.” Voor
vanuit de werkgeversorganisatie VNO-NCW. Voordat het slotwoord werd gegeven aan Frans
programmabureau NOiV had Marjan Vernooy, namens de discussiegroep over ‘digitale vaar-
Nauta, was het Ineke Schop die met een samenvattende bijdrage kwam. Zij gaf aan een groot
digheden’, een aantal aanbevelingen. “Zorg voor een bewustwordingsstap, bijvoorbeeld aan de
aantal (nieuwe) ideeën en gedachten te hebben gehoord, en ging daarbij kort in op de conse-
hand van voorbeelden. Een andere aanbeveling is om te gaan kijken in landen en steden waar
quentie van de ontwikkeling van Cloud Computing/Software as a Service en de importantie van
al volop gebruik wordt gemaakt van open source software. Latijns Amerika bijvoorbeeld. Kijk en
een beter opdrachtgeverschap. De NOiV-programmamanager zegde toe de komende periode
luister naar hun argumentatie, de criteria en het proces.”
te gaan werken aan een aantal voorstellen die daarna, wat haar betreft, mogelijk redelijk snel kunnen worden uitgevoerd. “Het moet niet bij voorstellen blijven”, aldus Ineke Schop, die tot slot
Ook de groep rondom Michael van de Wetering kwam met een aantal suggesties en aanbevelin-
aankondigde dat in september/oktober een volgende bijeenkomst met vertegenwoordigers uit
gen. Zo zou er, volgens hen, vooral gekeken moeten worden naar het bedrijfsleven. “Daar moet
het onderwijs gehouden zal worden.
de vraag ontstaan, en dan haakt het onderwijs vanzelf aan.” Van de Wetering riep ook op om niet te veel tijd te verdoen met scholen die tevreden zijn met hun software. “Kijk met name naar doelgroepen die problemen hebben, en waarbij open source software mogelijk een oplossing zou kunnen zijn. In zijn algemeenheid zeggen we: kijk in eerste instantie naar open standaarden, dan naar de content (leermiddelen), en kijk vervolgens wat open source software daaraan eventueel zou kunnen bijdragen.” Wat betreft Edwin Verwoerd zou “het goed zijn als er handreikingen komen waar je leveranciers op af kunt rekenen als het gaat om inkoopprocessen en leveringsvoorwaarden”. Michael van de Wetering deed daarnaast een oproep aan zijn ‘eigen’ ministerie: OC&W. “Er zou bijvoorbeeld iets vaker gekeken mogen worden naar publieke content. Zo zijn de bestanden op Teleblik, een site waarop leerlingen en docenten audiovisuele bronnen kun-
36
37
Niet uitdraaien losse cover bijgevoegd
38
Niet uitdraaien losse cover bijgevoegd
