Niemand uitgezonderd. Levensfasen en werk

Niemand uitgezonderd Levensfasen en werk

Inhoudsopgave

Voorwoord

1. Met plezier naar je werk

4



6

Interview Jelly Krol

2. Generaties, fasen en valkuilen

Interview Hans Helmholt

POLITIE FRYSLÂN | NIEMAND UITGEZONDERD: LEVENSFASEN EN WERK

8 12

3. Politie Fryslân: aandacht voor alle levensfasen

14



18

Interview Harrie Dekker

4. Wat hebben we al bereikt?

20



22

Interview Thea van de Bos-Sinnema

5. Het vervolg: nu jij?

2

3



Bijlage 1: schema levensfasen



Bijlage 2: schema ‘bronnen van werkvreugde’

24

1

Voorwoord Beste collega, Met veel plezier brengen we het onder­

De komende jaren verlaten veel mede­

duurzame inzetbaarheid en vitaliteit van

werp ‘Leef-tijd en inzetbaarheid’ onder je

werkers de organisatie en daarmee

alle collega’s en voor duurzame bedrijfs­

aandacht. Het Friese korps bestaat uit een

verdwijnt ook veel kwaliteit en kennis over

voering van de regio.

gevarieerde groep mensen met hart voor

het politie­werk. We gaan nieuwe collega’s

het politiewerk. Jij bent een van hen. Alle

verwelkomen: jonge en oudere mensen

Laat je inspireren en uitdagen om in

medewerkers komen uit een bepaalde

met verschillende niveaus, zij-instromers

ontwikkeling te blijven tijdens je hele

generatie en zitten nu in een bepaalde

met eigen kwaliteiten en vernieuwend

politieloopbaan!

levensfase. Daar horen specifieke

vermogen. De grote uitdaging is om

kwaliteiten en soms ook valkuilen bij.

een kwalitatief sterke, duurzame en vernieuwende organisatie te blijven; een

Anneke Nahumury,

Inzicht in je eigen kwaliteiten en valkuilen

korps dat voortdurend in beweging is,

directeur LECD

is belangrijk. Zo wordt duidelijk wat jij

om haar rol in de samenleving goed te

nodig hebt en hoe jij het meest tot je recht

vervullen.

Max Daniel,

komt in het Friese korps. En dat zorgt

2

plv. korpschef politie Fryslân

natuurlijk voor werkplezier! We vragen

Bezig zijn met ‘leef-tijd en inzetbaarheid’

medewerkers om actief naar het eigen

is dus van groot belang. En dat doen we

functioneren te kijken, om regie te nemen

samen met het Landelijk ExpertiseCentrum

in de loopbaan. De organisatie onder­

Diversiteit van de Politieacademie. In dit

steunt je daarbij. Wij willen meer rekening

boekje kun je lezen welke stappen al zijn

Met speciale dank aan Janny Hartog

houden met verschillen tussen collega’s,

gezet en welke mogelijkheden er zijn

(beleidsmedewerker politie Fryslân) en Helma

zodat ieders kwaliteit goed wordt benut.

voor jou. Samen kunnen we zorgen voor

Rodenburg (beleidsadviseur LECD).

VOORWOORD | ANNEKE NAHUMURY EN MAX DANIEL

3

hoofdstuk 1

hoofdstuk 1

Met plezier naar je werk Wat kun jij allemaal? Hoe gezond ben je? En hoe groot is je motivatie? Al deze

Stel vragen

Durf jij?

Van elkaar leren

factoren bepalen jouw inzetbaarheid voor het Friese korps. Je blijft gemotiveerd als

Kom je zelf in een nieuwe levensfase? Of

Het vraagt inzet en durf om op deze

Onze eigen competenties en drijfveren

het werk biedt wat jij belangrijk vindt. Deze ‘drijfveren’ verschillen per persoon.

verandert er iets bij je collega? Dan is het

manier met je eigen loopbaan bezig

én die van elkaar (her)kennen; daar gaat

Tegelijk zijn er duidelijke patronen per generatie of levensfase zichtbaar (in het

belangrijk om deze verandering te zien en

te zijn, om zelf de regie te houden.

het om. Samen kunnen we op zoek naar

volgende hoofdstuk staan we hier bij stil). Het korps moet rekening houden met de

herkennen. Vaak gebeurt dat niet op tijd

Durf jezelf onder ogen te komen en

werk­wijzen die zorgen dat iedereen in

verschillende generaties en fasen, als ze iedereen optimaal wil inzetten.

en gaan we gewoon door zoals daarvoor.

wees kritisch over wat je doet en wilt.

z’n kracht zit. Laten we daar ook samen

Maar dat geeft een ontevreden gevoel en

Vervolgens kun je daarover in gesprek

over praten en naar handelen. Wat dat

zorgt ook dat je minder effectief wordt.

gaan met je leidinggevende. In dat

betekent? Dat je soms veel leert van een

Blijf je te lang hangen in deze situatie?

gesprek zoek je samen een evenwicht

collega met meer ervaring. Of dat jij je

Dan kan je vitaliteit verminderen. Het

tussen jouw wensen/belangen en die

kennis deelt met een nieuwe collega. Het

is mogelijk om dat te voorkomen. Door

van het korps en/of het team. Om dat

kan ook betekenen dat je een keer nee

jezelf regelmatig af te vragen of wát je

evenwicht te bereiken, moet je vaak zelf

zegt tegen die leuke klus, omdat je weet

doet, nog bij je past. Werk je nog steeds

investeren. Je maakt afspraken met je

dat het veel beter past bij de ontwikkeling

vanuit je kwaliteit of zit je misschien in

leidinggevende over jouw investering

van jouw collega. Zo houden we rekening

een valkuil? Moet er iets veranderen?

en die van het korps. Je mag immers

met onze eigen drijfveren en die van onze

We kunnen elkaar helpen om over deze

ondersteuning van het korps verwachten.

collega’s.

vragen te praten. Dit alles vraagt om een cultuur waarin we open, eerlijk en transparant met elkaar omgaan en waarin we feedback geven en kunnen ontvangen. In hoofdstuk 3 lees je

 nze eigen competenties en O drijfveren én die van elkaar (her)kennen; daar gaat het om 4

POLITIE FRYSLÂN | NIEMAND UITGEZONDERD: LEVENSFASEN EN WERK

hoe de organisatie medewerkers hierbij ondersteunt en welke keuzes precies zijn gemaakt wat betreft leeftijds/generatie­ bewust beleid. Maar nu eerst een schets van generaties, levensfasen en mogelijke valkuilen. Herken jij jezelf?

HOOFDSTUK 1 | MET PLEZIER NAAR JE WERK

5

interview

interview

Jelly Krol (41), medewerker basispolitiezorg, Team Snits-Wymbritseradiel

‘Ik combineer mijn ­baan met gezin, studie en eigen bedrijf’ ‘De eerste jaren bij de politie voelde ik me als een vis in het water. Er kwam van alles op mijn pad en ik was snel enthousiast. Met een fijne drive deed ik mijn werk, maar na enkele jaren kwam de verandering.

moment werk ik met veel plezier in het crimeteam in Sneek. Het werk ligt mij, ik heb duidelijk meer energie. Mijn deeltijdbaan combineer ik met gezin, studie én een eigen bedrijf. Mijn leidinggevenden zijn betrokken bij mijn ontwikkeling, zij hebben gezien wat mij interesseert en bezig­houdt. Ze vroegen

Ik kreeg kinderen en ging minder werken. Na de zwanger­

me of ik wilde meedoen aan het project ‘Leef-tijd en inzet­baar­

schappen, bevallingen, verloven en blessures kwam ik niet meer

heid’. Daar heb ik meteen ja tegen gezegd. In dat kader volgde

lekker in mijn werk. Ik zocht een goede balans tussen mijn

ik de workshop van Helma Rodenburg, wat een her­kenning! Ons

gezin, het werk en alle andere zaken die ik belangrijk vond.

hele team heeft de workshop gevolgd, waar­door mensen gaan

Paste het werk nog wel bij me? Die vraag hield me erg bezig.

nadenken over hun levensfase. Je leert ook de fase her­kennen

Ik was meer gericht op beperkingen dan op mogelijkheden.

waarin je collega zit. En dat geeft over en weer begrip.

Het onregelmatige werken nam ook energie weg voor nieuwe initiatieven.

In ons team is nu veel aandacht voor het onderwerp leef-tijd en inzetbaar­heid. Hopelijk blijft dat zo in de toekomst, het liefst zie

Toch kwam ik na verloop van tijd weer in beweging. Het begon

ik meer landelijke aandacht voor het onderwerp. Het zorgt ervoor

met een cursus over communicatie en bewustwording, daarna

dat collega’s uitdagingen aangaan of werkzaamheden uitbreiden.

deed ik een studie neurolinguïstisch programmeren. Op dit

Uitwisseling tussen regio’s is dan interessant, dat biedt meer mogelijkheden.’

6

INTERVIEW | JELLY KROL

7

hoofdstuk 2

hoofdstuk 2

Generaties, fasen en valkuilen Mensen verschillen in wat ze belangrijk vinden in hun werk. Het gaat dan over

Vier generaties

Pragmatische generatie, geboren

Fase 1: Drive. Je bent jong en kiest

individuele drijfveren en motivatie. Daarnaast zijn er verschillen tussen collega’s

Bij het korps werken vier generaties:

tussen 1970 en 1985. Deze generatie

voor een opleiding en een beroep. Daarbij

wil zichzelf kunnen ontplooien en zelf

staat inhoud voorop: wat wil ik gaan

van diverse generaties. Wat wij belangrijk vinden, wordt namelijk deels bepaald door de periode waarin we opgroeiden. Het korps gaat meer rekening houden met deze

Babyboomgeneratie, geboren tussen

beslissen hoe ze werkt, met veel vrijheid.

doen? Leren, vaardigheden ontwikkelen

verschillen tussen generaties. Zo sluit het werk beter aan bij wat iemand belangrijk

1940-1955. Deze generatie is net na de

Mensen van deze generatie willen steeds

en jezelf leren kennen in relatie tot

vindt.

tweede wereldoorlog opgegroeid in een

nieuwe dingen leren. Van hun collega’s en

werk zijn de belangrijkste elementen.

tijd van wederopbouw. Loyaliteit, trots

leidinggevenden verwachten ze aandacht

Trefwoorden zijn: inzet, enthousiasme,

en respect voor autoriteit en regels is

voor hen als uniek persoon.

fysieke kracht, snel resultaat en behoefte

belangrijk voor babyboomers. Ze willen

aan directe feedback.

graag dat collega’s en leidinggevenden

Screenagers, geboren tussen 1985 en

Tussenfase 1: Hoe verder? Na een tijdje

waardering en respect hebben voor hun

2000. Deze jongste generatie wil snelheid

verandert de drive in onrust. Er ontstaan

ervaring. In de top van de politie vind

en wil zichzelf kunnen blijven. Ze willen

vragen, zoals: Hoe wil ik verder met mijn

je veel babyboomers. Hun denk­beelden

iets bereiken, verschil maken, maar wel

loopbaan? Hoe combineer ik werk en

hebben veel invloed op de politie­

op hun eigen manier. Ze zijn flexibel en

gezin? Hoe ambitieus ben ik en blijf ik hier

organisatie. Dit gaat veranderen, omdat

creatief, vragen ook ruimte daarvoor.

werken? Als je antwoorden vindt, krijg je

deze generatie straks met pensioen is.

8

POLITIE FRYSLÂN | NIEMAND UITGEZONDERD: LEVENSFASEN EN WERK

meer focus. Je komt in fase 2.

Generatie X, geboren tussen 1956 en

Drie fasen

Fase 2: Passie. Je kennis en werk­

1970. Deze generatie wil iets bereiken

Onze drijfveren zijn niet alleen afhankelijk

ervaring worden groter. Je hebt meer

en effect hebben, overleg is daarbij het

van de periode waarin we opgroeiden. Je

verant­woordelijkheid, zelfstandigheid

sleutel­woord. Mensen van deze generatie

eigen ontwikkelproces is net zo belangrijk.

en legt verbindingen. Je doet misschien

vinden het belangrijk dat collega’s en

Natuurlijk is die ontwikkeling voor

ervaring op in verschillende functies of

leiding­gevenden erkennen dat ze een

iedereen anders, maar er zit wel een vast

rollen. Ontplooiing en verdieping staan

wezenlijke bijdrage leveren aan het

patroon in dat voor veel mensen aardig

centraal. Je voelt stabiliteit, alsof je je

politie­werk. Die waardering moet wel

overeenkomt. We doorlopen allemaal in

loop­baan hebt vormgeven. Toch zet de

spontaan komen, ze willen er niet om

grote lijnen dezelfde levenscyclus. Voor

natuur­lijke cyclus zich voort.

vragen.

het werk ziet deze cyclus er zo uit:

HOOFDSTUK 2 | GENERATIES, FASEN EN VALKUILEN

9

hoofdstuk 2

hoofdstuk 2 10

Tussenfase 2: Waartoe? Opnieuw ontstaat

Als we een evenwichtige cyclus door­

onrust. Waartoe leiden je inspanningen?

lopen, staan de verschillende fasen niet

Veelvoorkomende valkuilen

Al die boeven worden toch niet gevangen,

los van elkaar. Ze volgen elkaar op. Wat in

Alle fasen in de cyclus zijn belangrijk, ze

je hebt al eens een reorganisatie mee­

het begin onze drive is, wordt later onze

hebben allemaal hun sterke kanten. De

gemaakt. Wat is het nut, wat is de moeite

passie. Iets wat we zeer gepassioneerd

fasen vullen elkaar aan. Voor een gezonde

waard? Je kunt ontdekken wat werkelijk

deden, willen we later weer overdragen

organisatie en een evenwichtig team

belangrijk voor jou is in het werk en welke

bij de ‘zingeving’. Er is continuïteit en

zijn mensen in verschillende levensfasen

bijdrage je wilt leveren. Is dat helder voor

tegelijk verandering. Steeds weer staan

en met verschillende kwaliteiten nodig.

je, dan ga je naar fase 3.

we op een andere manier in ons werk

Elke levensfase wordt gekenmerkt door

en ons leven. En ons zelfbeeld verandert

specifieke kwaliteiten. Deze kunnen wel

Fase 3: Zingeving. Je hebt nu vooral

mee. Het is goed om je daar bewust van

een­voudig veranderen in valkuilen. Dat

aandacht voor ‘het willen zijn’. Je wilt

te zijn.

gebeurt als je geen balans vindt en door­

iets betekenen voor de ander en voor het

slaat in je gedrag. Hier zie je een overzicht

grote geheel. Je wilt iets ‘achterlaten’, je

van veelvoorkomende kwaliteiten (groen)

kennis en ervaring overdragen.

en valkuilen (rood) per fase.

Fase 1 kwaliteiten

Fase 1 valkuilen

Fase 2 kwaliteiten

Fase 2 valkuilen

Fase 3 kwaliteiten

Fase 3 valkuilen

Gretig

Ondoordacht

Doorzettingsvermogen

Onbalans (gevolg: burnout)

Wijsheid

Eigenwijs

Enthousiast

Te veel willen

Gedoseerde gedrevenheid

Verkokering

Relativeren

Stilstaan

Snel

Ongeduldig

Afwegend

Onzeker

Rust

Initiatiefloos

Onbevangen

Overschatting

Realistisch

Gelaten

Gevend

Jezelf wegcijferen

Energie

Doordraven

Overzicht

Eigen eiland scheppen

Bedachtzaam

Afremmen van innovatie

Open staan voor

Korte termijn denken

Lef in keuzes

Hoge eisen stellen

Positief kritisch

Cynisch

Innovatie

Alles beter weten

Doelgericht

Eigen koninkrijk creëren

Luisterend

Geen stelling nemen

Onafhankelijk

Egocentrisch

Resultaatgericht

Uit verbinding

Verbindend

Zelf onzichtbaar worden

POLITIE FRYSLÂN | NIEMAND UITGEZONDERD: LEVENSFASEN EN WERK

HOOFDSTUK 2 | GENERATIES, FASEN EN VALKUILEN

11

interview

interview

Hans Helmholt (57), groepschef Team Recherche

‘Ik zit in de puberteit van m’n oude dag’ ‘In het televisieprogramma ‘Sterren op het doek’ van Hanneke Groenteman zag ik Arjan Ederveen. Hij vertelde dat hij zich voelde als in de puberteit van de oude dag. Dit vond ik een prachtige uitspraak. Het geeft precies aan hoe ik mij voel.

grotere kans op een hartinfarct. Dit zette mij aan het denken. Ik heb mij voorgenomen om een dag minder te werken en dan ‘oppasopa’ te zijn. Mijn drijfveer is de regie over mijn loopbaan, dat realiseer ik me steeds meer. Collega’s gaan taken vaker combineren; van oppasopa tot zorgtaken voor de kinderen en mantelzorger voor gehandicapten of ouderen.

Ik ben nu 57 jaar en zit in mijn 41e pensioenjaar. Denk nu niet

Het is van groot belang dat we in elke levensfase vitaal en

dat ik psychisch al met pensioen ben. Integendeel. Ik zit in een

gemotiveerd zijn. En blijven! Als eindopdracht voor de cursus

levensfase die me leert dat loslaten noodzakelijk is. Ik moet op

persoonlijk leiderschap koos ik het onderwerp levensfasebewust

zoek naar de balans tussen wat mensen van mij willen en wat

personeelsbeleid en de toekomst van de recherche. Ik hield een

ik zelf wil. In het voorjaar van 2010 ben ik dan ook gestart met

mini-enquête onder de 35-minners van de basispolitiezorg in

de cursus persoonlijk leiderschap. Tijdens de eerste cursusdag

de teams Stellingwerf, Smallingerland-Opsterland, Heerenveen

vertelde ik dat ik eigenlijk helemaal geen tijd had. Te druk op

en Noord-Oost én onder de 55-plussers van Team Recherche 02.

mijn werk.

Ik was benieuwd of jonge collega’s nog willen kiezen voor een loopbaan bij de recherche. Daarnaast wilde ik weten of de oudere

Die uitspraak volgde nog enkele keren. En toen sloeg de trainer

rechercheurs bereid zijn deze mensen te coachen. De uitkomsten

de spijker op z’n kop. Hij vroeg of ik vond dat ik mezelf nog

van deze enquête waren positief: de toekomst van de recherche

steeds moest bewijzen. Dat had ik toch al lang gedaan? Het werd

ziet er goed uit.’

nu tijd om los te laten. Volgens hem hebben mensen zoals ik

12

INTERVIEW | HANS HELMHOLT

13

Het Landelijk Expertise Centrum Diversiteit Het Landelijk ExpertiseCentrum Diversiteit (LECD) helpt politie Neder­land bij de ontwikkeling van

Generaties, fasen en valkuilen; we hebben er allemaal mee te maken. Het is de kunst om

Samen met het Landelijk ExpertiseCentrum

diversiteit en multi­cultureel vakman­

ze te (her)kennen en mensen vervolgens op de juiste manier in te zetten voor het korps.

Diversiteit (LECD) zijn we gaan kijken naar

schap. Het LECD heeft veel kennis

Keuze 2: Politiewerk centraal

Zo ontstaat een goede balans. De gemiddelde leeftijd van het Friese korps is ruim 44 jaar.

de mogelijkheden van alle levensfasen in

en kunde op het gebied van cultuur,

We willen de kwaliteiten van de ver­

Ruim de helft van het personeelsbestand bestaat uit 45-plussers. Deze leeftijdsopbouw

relatie tot kwalitatief goed politiewerk,

instroom, onderwijs, doorstroom en

schillende levensfasen zo goed mogelijk

leidt tot zorgen over de nachtdienstbezetting, de piketregelingen en de mogelijkheden

bedrijfsvoering en inzetbaarheid. Geen

behoud. In het kader van diversiteit

gebruiken in ons werk. Wie laat je welk

tot vernieuwing en verandering. Kortom: hoe vinden we de goede balans?

eenvoudige klus, maar wel mogelijk en

heeft het LECD sinds een aantal jaren

werk doen, waarom en welke kwaliteiten

noodzakelijk.

ook het thema Leef-tijd opgepakt.

zijn nodig voor dat werk? Het is van

Het doel is meer bewust­wording

belang om daarbij rekening te houden

Wat is nodig om tot een goede balans in

over de betekenis en gevolgen van

met het team­jaarplan en de opsporings­

het korps te komen? Hoe optimaliseren

vergrijzing en ontgroening in de

kalender. Is er bijvoorbeeld overlast van

we ieders inzetbaarheid? Welke stappen

politie­­organisatie. Zo is onder meer

groepen jeugd in een werkgebied? Dan

moeten we met elkaar zetten? Hoe

een korte inter­actieve workshop

kan het slim zijn om een jonge collega

kunnen we het beste omgaan met

‘Leef-tijd en inzetbaar­heid’

die dichter bij de jeugd staat te koppelen

generaties en fasen, hoe inventariseren

ontwikkeld. Alle korpsen kunnen

aan een oudere collega met meer

we onze valkuilen? Graag willen we een

deze workshop volgen.

levens­­ervaring en overwicht. Met een

antwoord vinden op deze vragen. En

goede mix van kwaliteiten en een goed

daarom hebben we de volgende zeven

gebalan­ceerd team kun je het politiewerk

keuzes gemaakt.

Keuze 1: Geen ouderen- of senioren­ beleid, maar aandacht voor alle levensfasen

14

hoofdstuk 3

hoofdstuk 3

Politie Fryslân: aandacht voor alle levensfasen

POLITIE FRYSLÂN | NIEMAND UITGEZONDERD: LEVENSFASEN EN WERK

meer gedaan wordt. Denk bijvoorbeeld

opti­maal uitvoeren. Het gaat dus niet om

aan de nacht­dienst. Landelijk zijn hiervoor

een nieuwe aanpak, maar wel om een

regels vastgelegd in de rechtspositie

helder beeld van het gevraagde werk, de

(BARP) en in de CAO. Ons korps heeft

kwaliteiten en drijfveren van teamleden,

geen ouderen­beleid. Wij vinden namelijk

de kwaliteit van het hele team én het

alle levens­fasen van belang. Daarom

maken van bewuste keuzes.

hebben we ‘levensfasebeleid’, met aan­

Regio Fryslân krijgt regelmatig de vraag

dacht voor ieders kwaliteiten, val­kuilen,

of er speciaal ouderenbeleid is en vanaf

vragen en behoeften. Of je nu net 20 of

welke leeftijd bepaald werk minder of niet

bijna 65 bent….

HOOFDSTUK 3 | POLITIE FRYSLÂN: AANDACHT VOOR ALLE LEVENSFASEN

15

hoofdstuk 3

hoofdstuk 3

De workshop Politie Fryslân en het LECD organiseren samen de workshop Leef-tijd en

Keuze 3: Proeftuin Het is belangrijk dat alle teams in ons

Keuze 4: Weet waar je over praat

korps bezig zijn met leef-tijd en inzetbaar­ heid. Tegelijk vinden we het verstandig

gaat doen waar je al een tijdje over na­

met nieuwe regels of een andere manier

aan alle teams. De trainer legt het model van levensfasen, generaties en bronnen

denkt. Of dat je met je leidinggevende in

van werken. Zo doen de proeftuinteams

van werkplezier uit (zie bijlagen 1 en 2 achterin dit boekje). Iedere deelnemer

Niet zomaar ergens aan beginnen,

gesprek gaat over je werk, je taken, een

het ook. Binnen de proeftuin zijn vragen

onder­zoekt in welke fase hij of zij zich vooral herkent. Zo ontstaat een helder

maar weten waar je over praat. Dat is

loopbaan­stap of andere wensen.

en oplossingen met elkaar gedeeld. Steeds

beeld van het hele team. Bovendien worden kwaliteiten en valkuilen van

om met enkele teams te ‘proefdraaien’.

ons uitgangspunt. Ga je als team aan

Als team weet je wat je van elkaar mag

weer blijkt hoe belangrijk het is om met

iedere levens­fase benoemd. Deelnemers worden zich bewust van hun eigen

Zo wordt stap voor stap duidelijk hoe

de slag met leef-tijd en inzetbaarheid,

verwachten. Je hebt begrip voor de

elkaar te praten. Over wat voor jou, voor

functioneren in de huidige fase en krijgen meer begrip voor collega’s in andere

we levensfase­bewust beleid het beste in

dan is het belangrijk om een zelfde

(on)­mogelijk­heden van je collega’s en

je werk en voor je hele team belang­

fasen. Het team ontdekt welke kwaliteiten van welke fasen onder- of juist over­

de praktijk kunnen brengen. Vier teams

idee en basiskennis te hebben over het

maakt gebruik van elkaars kwaliteiten in

rijk is. Het kan lastig zijn om echt open

vertegen­woordigd zijn. In een teamgesprek kunnen deelnemers ideeën uit­

vormen daarom samen een ‘proeftuin’.

onder­werp. Laat je goed informeren,

het werk. Wordt een collega gevraagd

met elkaar in gesprek te gaan. Toch is

wisselen om elkaars kwaliteiten nog beter te benutten.

Zij proberen werkwijzen en methodieken

bijvoor­beeld in de workshop Leef-tijd en

voor een bepaalde klus en jij niet? Dan

het vaak de helft van de oplossing als je

uit, kijken wat wel en niet werkt. Daar

Inzetbaar­heid ontwikkeld door het LECD.

verdraag je dat, omdat je weet en ziet dat

samen praat over persoonlijke wensen, de

Deelnemers over de workshop

kunnen we allemaal gebruik van maken.

De teams die samen de proeftuin vormen,

ieder­een eigen kwaliteiten heeft die op

wensen van collega’s en wat echt nodig is

‘Als leidinggevenden van de proeftuin­teams volgden wij als eerste de workshop.

En natuurlijk kan ieder team ondertussen

hebben deze workshop al gevolgd. Alle

een bepaald moment nodig zijn. Voor jou

om het werk goed te doen.

Een goede ervaring! Vragen die bij ons vooral speelden: Wat betekent dit onder­

ook zelf aan de slag met het onderwerp!

andere teams kunnen hier ook voor

komt dan wel weer een ander moment.

kiezen. De workshop geeft veel inzicht in

Dát is de beweging, daar willen we samen

De proeftuin bestaat uit drie basis­

generaties, levensfasen en valkuilen. Je

naar toe.

politiezorg teams en één rechercheteam, in totaal circa 150 collega’s:

n Team Sudwest Fryslân n Team Recherche Oost

de slag? De workshop gaf heldere antwoorden en concrete handvatten.’

ontdekt samen hoe je hier het beste mee

‘Als medewerker van een proeftuinteam deed ik mee aan de workshop. Leuk

om kunt gaan. De workshop is een mooi

De komst van de Nationale Politie en de

om te ontdekken in welke fase je zelf zit en welke kwaliteiten daar bij horen.

Eenheid Noord betekent het einde van

We gingen als team heel open in gesprek met elkaar over onze kwaliteiten en

Politie Fryslân. Kennis en ervaring van

valkuilen.’

start­punt voor elk team. n Team Wâld en Wetter,

werp voor mij persoonlijk en als leiding­gevende? Hoe kan ik met mijn team aan

Keuze 7: Twee weten meer dan één

n Team Stellingwerf

16

inzetbaar­heid. De workshop is onderdeel van de proeftuin én wordt aangeboden

Keuze 5: Kom in beweging

Keuze 6: Eén oplossing is geen oplossing Er bestaat niet één oplossing of antwoord

de Friese proeftuin worden ingebracht

voor alle vragen over leef-tijd en inzet­

in deze nieuwe eenheid. Groningen en

‘In ons vrij jonge team zit veel vernieuwings­drang. Dat werd heel duidelijk tijdens

baar­heid. Je kunt wel samen zoeken naar

Drenthe doen dat ook. De drie korpsen

de workshop. Mooi natuur­lijk, maar tegelijk moeten we niet door­slaan en te veel

Bezig zijn met leef-tijd en inzetbaarheid

antwoorden die passend zijn voor jou

vinden het onderwerp leef-tijd en

willen.’

betekent automatisch: beweging. Alle

en jouw team. Het helpt om vragen te

inzetbaar­­heid erg belangrijk. Daarom

medewerkers willen met plezier werken

bundelen, een aanpak te kiezen en dan te

gaan we de kennis en ervaring gezamen­

‘We hadden best pittige discussies, afgewisseld met momenten van stilte en

en tot hun recht komen in het korps. Dit

kijken of het leidt tot goede oplossingen.

lijk uitbouwen en ontwikkelen.

reflectie. Je merkte gewoon dat iedereen bewust bezig was met levensfasen en

kan betekenen dat je nu die opleiding

Denk bijvoorbeeld aan experimenteren

POLITIE FRYSLÂN | NIEMAND UITGEZONDERD: LEVENSFASEN EN WERK

kwaliteiten. De workshop stimuleert dit absoluut!’

HOOFDSTUK 3 | POLITIE FRYSLÂN: AANDACHT VOOR ALLE LEVENSFASEN

17

interview

interview

Harrie Dekker (55), brigadier Team Stellingwerf

‘Het enthousiasme van jongeren werkt aanstekelijk’ ‘De levensfase waarin ik zit, heeft grote invloed op hoe ik mijn werk en privéleven beleef. Daar ben ik me de laatste jaren erg van bewust. Soms stap ik in de dienstauto met een collega die jonger is dan mijn eigen kinderen. Nu ik opa ben, krijgt het begrip levensfase ook steeds meer betekenis.

Ik vind het belangrijk dat collega’s prettig en respectvol samen­ werken. Als jongeren en ouderen samenwerken, is er wederzijdse kennisoverdracht. De oudere collega’s in mijn team werken hier al heel lang, soms zelfs hun hele carrière. Zij kennen de mensen in hun bewakingsgebied en de mensen kennen hen; erg waardevol in het dagelijkse werk. De jongere collega kan hier gebruik van maken. Tegelijk werkt het enthousiasme van jongere collega’s weer aanstekelijk voor de ouderen. Zij hebben ook kennis van

Een half jaar geleden werd ik gevraagd voor een operationeel

de huidige wet- en regelgeving en kunnen dit overdragen aan

leidinggevende functie. Het leek me interessant, ik dacht toen ook

de ouderen. Bovendien zijn jongeren vaak handig met moderne

de hele wereld aan te kunnen. Maar ik heb ook periodes waarin ik

communicatie­middelen; een belangrijk aspect in ons werk.

allerlei hobbels en kuilen op mijn weg verwacht. Boven­dien voel ik

18

mij nu prima op mijn plaats. Daarom besloot ik het aanbod toch af

Maatwerk; dat is volgens mij de enige mogelijkheid om de

te slaan. Ik heb een volledige nachtdienst­ontheffing op grond van

belangen van werkgever en werknemer te dienen. Dit leidt tot

mijn leeftijd, maar op vrijwillige basis draai ik nog enkele nacht­

werk­­plezier, productiviteit en een lager ziekteverzuim.

diensten per maand. Een voorbeeld van een stuk maatwerk. Tijdens

Wat ik verder nog graag zie gebeuren? Een soort afbouwregeling

de nachtdiensten is mijn kennis van het gebied en van de inwoners

voor het aantal noodhulpdiensten. Ik vraag mij namelijk af of

erg handig. Ik kan ook vaardigheden zoals nachtelijke alcohol­­

het wenselijk is (op grond van fysieke en mentale aspecten) dat

controles onderhouden. Ik merk dat de toenemende werk­­­druk en

politie­­mensen in de basispolitiezorg tot hun 65e volledig moeten

de onregelmatige werktijden me wel steeds meer belasten. Om in

meedraaien in de noodhulp. Ik zie meer een rol weggelegd in het

goede conditie te blijven sport ik veel. Toch zou ik in de aanloop

wijk- en buurtwerk, als je kijkt naar alle ervaring met het gebied

naar mijn pensioen best wat minder uren willen werken.

en de inwoners.’

INTERVIEW | HARRIE DEKKER

19

hoofdstuk 4

hoofdstuk 4

Wat hebben we al bereikt? Het Friese korps heeft zeven heldere keuzes gemaakt wat betreft het onderwerp leef-tijd

Alle leidinggevenden en medewerkers van

en inzetbaarheid. Dat is een mooie basis om het in de praktijk te brengen. De proeftuin

de proeftuinteams hebben de workshop

draait, de trein rijdt. Samen kunnen we ervoor zorgen dat ons korps vitaal, gebalanceerd

gevolgd. Dit heeft de bewustwording

en stevig blijft.

over en kennis van het onderwerp ver­

jaarplan op de kwaliteiten en ontwikkel­

n Start met intervisiegroepen.

groot. Binnen het management en de

mogelijkheden van mede­werkers.

n Plaats afgestudeerde studenten van de

werk­­overleggen van de teams is ruime aandacht besteed aan leef-tijd en inzetbaar­­heid. Ieder teamlid heeft een zelf­­onderzoek gedaan naar bronnen van werk­­plezier in relatie tot levensfase. Zo kreeg ieder team een helder beeld van de

n Kijk bij het inplannen van diensten naar

n Kies voor flexibiliteit en maatwerk bij

capaciteit én naar ieders kwaliteiten.

het plannen van (nacht)diensten en

n Let bij de uitvoering van het team­

n Zorg dat stages minimaal zes maanden

duren, maak ook deeltijdstages mogelijk. n Denk aan detacheringen bij organisaties

met een handhavingstaak (gemeenten). n Lever maatwerk per team. Wat heeft

aandachts­­punten voor vergroting van het

een team nodig om de verschillende

werk­­plezier.

levens­fasen van medewerkers goed tot

piket.

Politieschool direct bij de recherche en niet eerst binnen de basispolitiezorg. n Zorg dat 55-plus rechercheurs vakkennis

en werkervaring overdragen aan 35-min BPZ medewerkers met belangstelling voor het recherchevak. n Ontwikkel een mobiliteitscentrum met

loopbaancoaches.

hun recht te laten komen? De proeftuinteams geven de volgende

n Lever maatwerk per individu. Wat heeft

suggesties, die voor alle teams bruikbaar

een medewerker nodig om goed tot

zijn.

zijn/haar recht te komen?

Samen kunnen we ervoor zorgen dat ons korps vitaal, gebalanceerd en stevig blijft 20

POLITIE FRYSLÂN | NIEMAND UITGEZONDERD: LEVENSFASEN EN WERK

HOOFDSTUK 4 | WAT HEBBEN WE AL BEREIKT?

21

interview

interview

Thea van de Bos-Sinnema (51), teamchef Team Stellingwerf

‘Ik heb soms uitdagende opdrachten nodig’ ‘Op dit moment zit ik in de balansfase; een fase van levenservaring, zelfkennis en zelfvertrouwen. Ik ben opgegroeid in een tijd van respect en hiërarchie. Tegen­ woordig is het arbeidsethos minder strikt.

Wat voor mij belangrijk is in het werk? Dat ik soms uitdagende opdrachten krijg én vertrouwen van de leiding om op mijn manier resultaten te behalen. Gelukkig krijg ik voldoende mogelijk­­heden en kansen. Samen met mijn collega’s Pier Reen, Jos Debreczeny, Peter Jager en Koos van Kampen ontwikkelde ik een project­ voorstel om politiemedewerkers te detacheren bij gemeente­lijke

Ik merk wel dat deze fase ook gepaard gaat met beperkingen.

over­heden in het kader van levensfasebewust personeels­­beleid.

Daar word ik niet altijd vrolijk van. Een voorbeeld is de nieuwe

Inmiddels zijn twee medewerkers gedeta­cheerd bij de gemeente

mobiele telefoon die we laatst kregen. Het gebruik ervan krijg ik

Súdwest Fryslân en de gemeente Weststelling­werf.

niet meer zo snel onder de knie als iemand van twintig. De komst van Nationale Politie gaat veel veranderen. Het dwingt Elke levensfase heeft zijn eigen kenmerken. Studenten willen

mij om na te denken over vervolgstappen in mijn carrière. Misschien

bijvoorbeeld graag feedback hebben en ervaring opdoen. Mede­

heeft dat te maken met mijn levensfase, misschien versterkt het

werkers in een andere fase willen werk en zorg combineren. Het

elkaar. Ik ervaar het in ieder geval als prettig spannend.

team Stellingwerf volgde de workshop van het LECD, bewust­ wording, herkenning en erkenning stonden daarbij centraal.

Ons korps geeft hoge prioriteit aan diversiteit. Het is de komende

Het gaf ons inzicht en ook meer begrip voor elkaar. In een film

jaren dan ook een vanzelfsprekend thema. De grootste uitdaging

laten collega’s Harrie Dekker en Alinka Brandsma zien hoe de

is het managen van de verschillende levensfasen van medewerkers.

combinatie ‘jong en oud’ elkaar aanvult en goed werkt.

Dat hoort een continu proces te zijn in de bedrijfsvoering. Het onder­werp levensfasen moet een onderdeel worden van de bedrijfs­cultuur en daar moeten wij ons bewust van worden.’

22

INTERVIEW | THEA VAN DE BOS-SINNEMA

23

hoofdstuk 5

hoofdstuk 5

Het vervolg: nu jij? Sommige collega’s doen actief mee met de proeftuin, anderen lezen nu misschien voor

Dit gaat niet zomaar, het vraagt tijd en

Cultuur

Gezondheid

het eerst over ‘Leef-tijd en inzetbaarheid’. Dat is prima, de organisatie hoeft niet in één

energie. Een mooie eerste stap is het

n voorlichting over de verschillende

n tests en programma’s voor fit- en

keer een grote stap te zetten. Het is wél cruciaal dat de bewustwording groeit, dat we het

volgen van de eerdergenoemde workshop,

allemaal belangrijk (gaan) vinden om bewust om te gaan met leeftijd en inzetbaarheid.

samen met je team en leidinggevende. Zo starten we allemaal op hetzelfde punt en krijg je meer kennis over en gevoel bij het onderwerp.

levensfasen n herkennen en benutten van elkaars

kwaliteiten n leidinggevenden scholen om in gesprek

te gaan over levensfasen n jonge medewerkers en oudere

Vervolgens kun je als team kijken wat je nodig hebt, welke stappen het beste bij

medewerkers met elkaar in gesprek brengen

jullie passen. Daarbij kun je ook gebruik

n leren open te communiceren

maken van de inzichten uit de proeftuin.

n leren feedback te ontvangen en te

Concreet aan de slag kan op veel gebieden en veel manieren. Hier volgt een selectie samengesteld door het LECD. Wat je als team kiest, hangt af van jullie behoeften, wensen en mogelijkheden.

gezondheid n mentale tests over draaglast, draag­

kracht en bevlogenheid voor het werk n leeftijdsbewust trainen voor IBT n aanpassingen op de werkplek n mogelijkheden tot (tijdelijk) minder

werken n duobanen n dienstplanning waarbij de gezondheid

bespaard blijft

geven n kwaliteiten van de 50-plus medewerkers

leren waarderen n medewerkers die de sfeer en de cultuur

negatief beïnvloeden hierop aanspreken

Kennisoverdracht n kennis hebben van doorstroom- en

uitstroomcijfers n streven naar een evenwichtige leeftijds­

opbouw van teams n bij de planning rekening houden met de

verschillende levensfasen

Het is belangrijk dat we allemaal bewust omgaan met leeftijd en inzetbaarheid 24

POLITIE FRYSLÂN | NIEMAND UITGEZONDERD: LEVENSFASEN EN WERK

n samenwerking tussen jong en oud om

van elkaar te leren n inzetten van 50-plus medewerkers als

coach en mentor, om kennis, ervaring en levens­wijsheid over te dragen n expertteams

HOOFDSTUK 5 | HET VERVOLG: NU JIJ?

25

bijlage 1

hoofdstuk 5

Bijlage 1: Levensfasen

bron: Helma Rodenburg LECD

FASE 1 opstartvragen

n stimulerend beleid om medewerkers

na (vervroegde) pensionering nog enkele dagen in dienst te houden of op tijdelijke basis in te huren (bijvoor­

FASE 2 evaluatievragen

INSTAPPEN

n werksessies met ouderen of jongeren

over wensen en behoeften

Drive

n bij een Medewerkers Tevredenheids

FASE 3 zingevingvragen

afbouwvragen

CARRIÈRE

UITKRISTALLISATIE

Passie

Zingeving

Onderzoek ook kijken naar levensfasen

beeld voor specifieke projecten, kwaliteits­­­impulsen, kennisoverdracht of

Er is dus veel mogelijk wat betreft leeftijd

examinering)

en inzetbaarheid. Laat je verrassen en inspireren, ga samen aan de slag. Met oog

Motivatie/zingeving n cursus of training om na te denken over

je loopbaan

gehouden met specifieke kwaliteiten n aanbieden van nieuwe taken, zowel

binnen het team als daarbuiten

Onrust: wat wil ik nu?

Evaluatie: waar doe ik het voor?

en waardering voor ieders levensfase en kwaliteiten, ontstaat nog meer werk­ plezier én een korps dat klaar is voor de toekomst!

n verdelen/aanpassen van taken en werk­

zaam­heden waarbij rekening wordt

Wat zet ik in de wereld?

Meer informatie? Wil je meer informatie of direct aan de slag? Heb je interesse voor de workshop?

n coaching

Neem dan contact op met Janny Hartog,

n gesprekken voeren met je leiding­

haar emailadres vind je in het colofon.

gevende over je plannen en wensen op het gebied van werk- en leefwereld

Vaardig worden, leren, ontwikkelen, manifesteren, positie/waarde, bepaling, manifesteren

Werkervaring, verantwoordelijkheid, professionele verdieping, focussen,terugblik/ vooruitblik, bijsturen

Levenservaring, delen, schenken, ondersteunen, relativeren, innerlijke balans

LevensFase 1 Vaardig worden

LevensFase 2 Zelfsturing

LevensFase 3 Schenken

Behoefte

Behoefte

Behoefte

bekwamen, leren,

verdieping, verbreding,

bijdrage leveren vanuit eigen

ontwikkelen

verantwoordelijkheid

zingeving, ertoe doen

Kernvraag aan jezelf

Kernvraag aan jezelf

Kernvraag aan jezelf

wat kan ik, welke mogelijkheden

waar liggen mijn kernkwaliteiten

hoe blijf ik vitaal en waardevol

heb ik

26

POLITIE FRYSLÂN | NIEMAND UITGEZONDERD: LEVENSFASEN EN WERK

Eigen regie

Eigen regie

Eigen regie

blijven ontwikkelen, verdiepen

blijven ‘bewegen’ met focus op

vakinhoudelijk leren

en/of verbreden, richten

zingeving

BIJLAGE 1 | SCHEMA LEVENSFASEN

27

bijlage 2

Bijlage 2: Bronnen van werkvreugde

bron: Kouwenhoven consultancy

Fysiek De zekerheid dat u NU en ook op langere termijn in uw basisbehoeften kunt voorzien. Dit betreft veiligheid maar ook

Colofon

fysieke en psychische gezondheid, werkomstandigheden en inkomenszekerheid. Cijfer welbevinden:

Collegialiteit Het contact met collega’s. Kunnen zijn wie u bent en rekenen op anderen als het nodig is.

Uitgever

Aan deze publicatie werkten mee:

Landelijk ExpertiseCentrum Diversiteit,

Jelly Krol; Thea van der Bos–Sinnema;

Politieacademie

Harry Dekker; Hans Helmholt;

Politie Fryslân

Sjiera de Vries HR Advies: met dank voor de suggesties bij de eerdere versie van

Cijfer welbevinden:

Oplage

deze tekst.

700 exemplaren

Waardering en vertrouwen

Contactgegevens

Het krijgen van waardering voor uw werk en voor wie u bent als persoon en de mogelijkheid uw werk naar eigen

Auteurs

LECD

inzicht in te kunnen richten.

Arnhemseweg 348 Cijfer welbevinden:

7334 AC Apeldoorn

Goede prestaties

Helma Rodenburg

T 055 ­ 539 27 75

Beleidsadviseur LECD

[email protected]

De voldoening over de resultaten en effecten van uw werk: het gevoel dat u geschikt bent voor uw werk

www.lecd.nl

en succes heeft.

Janny Hartog Cijfer welbevinden:

Groei

Beleidsmedewerker

Politie Fryslân

Dienst Bedrijfsvoering

Holstmeerweg 3

Politie Fryslân

8901 BB Leeuwarden

Tot ontplooiing kunnen brengen van uw kwaliteiten, van datgene waar u echt goed in bent. De mogelijkheid tot

T 06 15 04 77 70

Fotografie

blijven leren en ontwikkelen. Cijfer welbevinden:

[email protected]

André Hoekstra

Werken met hart en ziel

Productiebegeleiding

Doen wat u echt wilt, waar u goed in bent en op dit moment werkelijk bij u past.

Grietje Hartstra ­ Communicatie­ medewerker Bureau Communicatie Cijfer welbevinden:

Zingeving Met uw werkzaamheden bijdragen aan iets wat u zinvol vindt, er toe doet. Iets om trots op te zijn.

© oktober 2011 Alles uit deze uitgave mag worden

Vormgeving en productie

overgenomen c.q. gekopieerd zonder

Groot Haar + Orth,

schriftelijke toestemming van de

communicatie en creatie

uitgevers.

Uw kennis en ervaring optimaal kunnen schenken aan anderen. Cijfer welbevinden:

28

BIJLAGE 2 | SCHEMA BRONNEN VAN WERKVREUGDE

HOOFDSTUK 1 | FOAR ELTSENIEN BETEKENT NIEMAND UITGEZONDERD

31

32

POLITIE FRYSLÂN | NIEMAND UITGEZONDERD: LEVENSFASEN EN WERK