NIAZ Qmentum International
Voorbereid zijn op noodsituaties (crises) en rampen Normen
Normen Een noodsituatie is een levensbedreigende gebeurtenis die onmiddellijk actie vereist, maar gewoonlijk wel is te overzien. Een ramp is een omvangrijkere gebeurtenis, die bedreigend is voor de hele omgeving. De International Strategy for Disaster Reduction van de VN definieert een ramp als "een ernstige ontwrichting van het functioneren van een gemeenschap of een maatschappij, met in een groot gebied menselijke, materiële, economische verliezen en schade aan het milieu tot gevolg die de getroffen gemeenschap of maatschappij niet met haar eigen middelen aankan."
Noodsituaties en rampen omvatten een veelheid aan gevaarlijke situaties die zich binnen of buiten de instelling kunnen voordoen. Dat betreffen onder meer, zonder volledig te zijn, brand, natuurrampen (bijv. overstromingen en aardbevingen), industriële ongevallen (bijv. treinontsporingen), lekkage van chemische stoffen, blootstelling aan straling, bedreigingen met persoonlijk geweld, terroristische activiteiten, en noodsituaties op het vlak van de volksgezondheid, zoals ziekteuitbraken en pandemieën. Instellingen in de gezondheidszorg spelen een cruciale rol bij de respons op noodsituaties en rampen. Daarom dienen deze organisaties, ook als de noodsituatie of ramp zich buiten de instelling voordoet, klaar te zijn om op zulke gebeurtenissen te reageren. De procedures voor voorbereiding, respons en herstel zijn voor noodsituaties en rampen gelijk. Op internationaal niveau worden verschillende termen gehanteerd om dit proces te benoemen, zoals rampenbestrijding, management van noodsituaties, en voorbereiding op noodsituaties. Accreditation Canada hanteert de term 'voorbereiding op noodsituaties en rampen' en de volgende definitie van de International Strategy for Disaster Reduction van de VN: "De organisatie en het management van 'middelen' en verantwoordelijkheden voor het omgaan met alle aspecten van noodsituaties, in het bijzonder voorbereiding, respons en herstel." Deze normen zijn ontworpen voor instellingen die acute zorg verlenen, zodat zij op een geïntegreerde en gecoördineerde wijze kunnen functioneren in geval van een noodsituatie of ramp. Een geïntegreerde benadering van noodsituaties en het voorbereid zijn op rampen houdt in dat de risico's waarmee een noodsituatie of ramp gepaard gaan, worden verminderd en dat er een deugdelijke voorbereiding en respons op en een deugdelijk herstel van een noodsituatie of ramp plaatsvindt. Communicatie is daarbij een cruciaal onderdeel, dat alle fases van het voorbereid zijn op noodsituaties en rampen onderling verbindt en ondersteunt. De normen voor het voorbereid zijn op noodsituaties en rampen zijn in de volgende hoofdstukken onderverdeeld: Investeren in het voorbereid zijn op noodsituaties (crises) en rampen Over de juiste mensen beschikken Voorbereid zijn op noodsituaties en rampen Respons op noodsituaties en rampen Herstellen na noodsituaties en rampen Resultaten positief beïnvloeden Het accreditatieprogramma Het Internationale Accreditatieprogramma NIAZ 3.0 (Qmentum) kent drie accreditatieniveaus: Goud, Platina en Diamant. Elk niveau zorgt door middel van gestandaardiseerde processen voor consistentie en efficiëntie bij de zorgverlening en biedt internationale zorgorganisaties op die manier stappenplan op maat, voor accreditatie en kwaliteitsverbetering. Goud heeft betrekking op basisstructuren en processen die verband houden met de fundamentele elementen van veiligheids en kwaliteitsverbetering. Platina bouwt voort op deze elementen van kwaliteit en veiligheid, maar benadrukt ook cliëntgerichte zorg, waarbij consistentie in de zorgverlening wordt nagestreefd door middel van standaardprocedures en door het betrekken van cliënten en medewerkers bij de besluitvorming. Diamant richt zich op het realiseren van kwaliteit door het controleren van resultaten, gebruikmakend van praktijkervaring en best practices om diensten te verbeteren, en door het vergelijken van eigen resultaten met die van collegaorganisaties om tot verbeteringen op systeemniveau te komen. Voor alle niveaus ondergaan aangesloten organisaties eens in de vier jaar een extern auditbezoek, waarbij zij worden getoetst aan de hand van het NIAZreferentiekader. De structuur van de normen Een set normen is verdeeld over hoofdstukken waarin verschillende aspecten van kwaliteit van dienstverlening aan de orde komen, zoals investeren in zorg, personeelsbezetting, verlenen van zorg, informatiesystemen en kwaliteitsverbetering. Elk hoofdstuk bestaat uit normen, criteria en richtlijnen die betrekking hebben op het hoofdstuk. 1.0 De norm. Een doelstelling, onderverdeeld in criteria. 1.1 Het criterium. Een meetbaar element waarin is beschreven welke activiteiten nodig zijn om aan de norm te voldoen. Aan elk van de criteria is een niveau toegekend (Goud, Platina of Diamant), en ieder criterium is gekoppeld aan een van de acht kwaliteitsdimensies die worden geïdentificeerd aan de hand van symbolen: toegankelijkheid, cliëntgerichte dienstverlening, continuïteit van de zorgverlening, effectiviteit, efficiëntie, doelgroepgerichtheid, veiligheid, arbeidsomstandigheden. De auditoren beoordelen elk criterium tijdens het externe auditbezoek. Een aantal criteria staat aangeduid als ROP (Required Organizational Practice vereiste instellingsrichtlijn). Vereiste instellingsrichtlijnen zijn essentiële praktijken die organisaties moeten hanteren om de veiligheid van patiënten/cliënten te verbeteren en risico's te minimaliseren. Richtlijnen: Sommige criteria bevatten aanvullende richtlijnen waarin de criteria verder toegelicht worden of waarin suggesties worden gedaan om te voldoen aan het criterium.
INVESTEREN IN HET VOORBEREID ZIJN OP NOODSITUATIES EN RAMPEN 1.0
De instellingsleiding investeert in activiteiten om voorbereid te zijn op noodsituaties en rampen.
1.1
De instelling beschikt over beleid en procedures inzake het voorbereid zijn op noodsituaties en rampen.
Goud
Effectiviteit
NIAZ Toelichtingen NL: kwaliteitskader crissisbeheersing en OTO VL: Het permanent comité o.l.v. de hoofdgeneesheer investeert in activiteiten om voorbereid te zijn op noodsituaties en rampen. http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_l g.pl?language=nl&la=N&cn=1964102301&table_name=wet
1.2
Het instellingsbeleid en procedures inzake het voorbereid zijn op noodsituaties en rampen voldoen aan de vigerende wet en regelgeving. Goud
Effectiviteit
NIAZ Toelichtingen NL: kwaliteitskader crissisbeheersing en OTO VL: Het permanent comité o.l.v. de hoofdgeneesheer investeert in activiteiten om voorbereid te zijn op noodsituaties en rampen. http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_l g.pl?language=nl&la=N&cn=1964102301&table_name=wet
1.3
Efficiëntie
De instelling zorgt voor het regelmatig evalueren en bijwerken van haar beleid en procedures inzake het voorbereid zijn op noodsituaties en rampen.
Platina
NIAZ Toelichtingen NL: kwaliteitskader crissisbeheersing en OTO VL: opmerking punt p in omzendbrief aan hoofdgeneesheren ivm toepassing wet ziekenhuisrampenplanning 17/10/1991 ( onderstaande link ) http://www.bel donor.be/internet2Prd/groups/public/@public/@dg2/@crisis/documents/ie2l aw/19063807.pdf
1.4
De instelling neemt activiteiten om voorbereid te zijn op noodsituaties en rampen op in haar jaarlijkse begroting. Goud
Efficiëntie
2.0
2.1
Doelgroepgerichtheid
De instelling werkt samen met de regio om zich voor te bereiden op noodsituaties en rampen.
De instelling beschikt over procedures om te reageren op en prioriteiten vast te stellen bij memo's en waarschuwingen van instellingen voor openbare gezondheidszorg en openbare veiligheid over mogelijke noodsituaties en rampen. Toelichtingen Memo's en waarschuwingen waarschuwen de instelling voor mogelijke natuurrampen, met inbegrip van industriële ongevallen, infectieuitbraken en pandemieën.
Goud
2.2
Doelgroepgerichtheid
De instelling werkt samen met externe partners en de regio om plannen, beleid en procedures te ontwikkelen waarin de respons op noodsituaties en rampen is vastgelegd.
Goud
Toelichtingen Externe partners zijn onder meer: · andere zorginstellingen · de lokale instantie voor openbare gezondheidszorg · leveranciers en aannemers · welzijnsorganisaties · instellingen voor openbare veiligheid · instanties voor publieke werken · vertegenwoordigers van gemeenten · andere overheidsinstellingen.
2.3
De instelling bepaalt haar rol en neemt deel aan lokale, regionale en nationale voorbereidingen en oefeningen bij noodsituaties en rampen. Platina
Doelgroepgerichtheid
Toelichtingen Oefeningen of voorbereidingen op regionaal en lokaal niveau of van meerdere instellingen houden zich aan: · de lokale wetgeving inzake noodplanning ( medisch interventieplan = MIP ) · proactieve planning, risicoevaluaties, opzetten van incident en medische commandocentra · triage en conditionering ter plaatse · regulatie van slachtoffers · inzet van de logistiek · psycosociale training ( psychosociaal interventieplan = PSIP ) · debriefing van de communicatie tussen instanties. NIAZ Toelichtingen NL: kwaliteitskader crissisbeheersing en OTO VL: Het permanent comité o.l.v. de hoofdgeneesheer investeert in activiteiten om voorbereid te zijn op noodsituaties en rampen. http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_l g.pl?language=nl&la=N&cn=1964102301&table_name=wet Wet ziekenhuisrampenplanning 17/10/1991 punt p) Opdrachten Mug en ambulances préhospitaal
2.4
Doelgroepgerichtheid
De instelling beschikt over formeel beleid en afspraken met regionale instellingen en diensten, over het samen gebruiken van ‘middelen’, faciliteiten en ‘diensten’ in een noodsituatie of bij een ramp. Toelichtingen Gezamenlijk beleid en onderlinge afspraken vergemakkelijken een onmiddellijke, naadloos aansluitende respons op rampen in de samenleving. De volgende zaken komen hierin aan de orde: · de interne en externe communicatie en rapportagelijnen · de manier waarop verzoeken en verschillende soorten incidenten moeten worden aangepakt · de manier waarop middelen gemobiliseerd, in ontvangst genomen en gebruikt kunnen worden · herstelmaatregelen · beheersingsmaatregelen om toekomstige behoeften aan onderlinge hulp te reduceren · aansprakelijkheid · vergoedingen voor wederzijdse hulp en bijstand. NIAZ Toelichtingen NL: kwaliteitskader crissisbeheersing en OTO VL: Het permanent comité o.l.v. de hoofdgeneesheer investeert in activiteiten om voorbereid te zijn op noodsituaties en rampen. http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_l g.pl?language=nl&la=N&cn=1964102301&table_name=wet Wet ziekenhuisrampenplanning 17/10/1991 punt p) Opdrachten Mug en ambulances préhospitaal Zie medisch interventieplan (MIP )
Diamant
OVER DE JUISTE MENSEN BESCHIKKEN 3.0
De instelling beschikt over een multidisciplinaire commissie voor het plannen van activiteiten ter voorbereiding op noodsituaties en rampen.
3.1
De instelling beschikt over een multidisciplinaire commissie voor het coördineren van activiteiten ter voorbereiding op noodsituaties en rampen.
Platina
Efficiëntie
Toelichtingen De rampencommissie bestaat uit medici (met name van de afdeling spoedeisende hulp en chirurgie), verpleegkundigen, vertegenwoordigers van ondersteunende diensten (bijv. laboratorium, radiologie, beveiliging, techniek/onderhoud) en van de administratie (bijv. communicatie, pr, medische gegevens). NIAZ Toelichtingen NL: kwaliteitskader crissisbeheersing en OTO VL: wet ziekenhuisrampenplanning 17/10/1991 samenstelling in omzendbrief aan hoofdgeneesheren blz 3
3.2
Arbeidsomstandigheden
3.3
De rampencommissie wordt geleid door een persoon die een trainingsprogramma gevolgd heeft inzake de voorbereiding op noodsituaties en rampen.
Platina
De rampencommissie heeft duidelijk omschreven taken, verantwoordelijkheden en verslaglegging. Platina
Arbeidsomstandigheden
4.0
De instelling beschikt over een multidisciplinair team voor de respons op noodsituaties en rampen.
4.1
De instelling beschikt over een multidisciplinair team bij noodsituaties met duidelijk omschreven taken, verantwoordelijkheden en verslaglegging.
Goud
Veiligheid
Toelichtingen Teams voor de respons op noodsituaties bestaan uit artsen, verpleegkundigen, beveiligingsmedewerkers en communicatiemedewerkers. NIAZ Toelichtingen VL: De coördinatie commandocel ( = cococel ) bestaat minstens uit: de hoofdgeneesheer, de administratief directeur, de directeur nursing, de veiligheidschef, arts met certificaat rampengeneeskunde, secretariaat , telecomverantwoordelijke, De instelling beschikt over medewerkers voor info en opvang van familie en ontredderden ( = infocel ) De instelling beschikt over medewerkers die de pers zullen opvangen en begeleiden ( = perscentrum )
4.2
Dit team wordt regelmatig getraind in de respons op noodsituaties.
Goud
Arbeidsomstandigheden
Toelichtingen De training is gericht op crisissituaties die de normale werking van de instelling overstijgt NIAZ Toelichtingen
NL: kwaliteitskader crissisbeheersing en OTO VL: Het permanent comité o.l.v. de hoofdgeneesheer investeert in activiteiten om voorbereid te zijn op noodsituaties en rampen. http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_l g.pl?language=nl&la=N&cn=1964102301&table_name=wet
4.3
De instelling beschikt over een plan voor het inzetten van dit team.
Platina
Veiligheid
Toelichtingen Dit plan bevat beleid en procedures voor de manier waarop contact moet worden opgenomen met degenen die moeten reageren op noodsituaties, de plaats waar zij bijeenkomen, en de manier waarop zij moeten rapporteren aan het crisismanagementsysteem en de instelling. NIAZ Toelichtingen NL: kwaliteitskader crissisbeheersing en OTO VL: Het permanent comité o.l.v. de hoofdgeneesheer investeert in activiteiten om voorbereid te zijn op noodsituaties en rampen. http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_l g.pl?language=nl&la=N&cn=1964102301&table_name=wet
4.4
De instelling werkt samen met brandweer, politie, medische noodhulpdiensten en andere noodhulporganisaties om activiteiten te coördineren en zich voor te bereiden op een respons op noodsituaties en rampen door de hele regio.
Veiligheid
Diamant
Toelichtingen * NIAZ Toelichtingen NL: kwaliteitskader crissisbeheersing en OTO VL: Het permanent comité o.l.v. de hoofdgeneesheer investeert in activiteiten om voorbereid te zijn op noodsituaties en rampen. http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_l g.pl?language=nl&la=N&cn=1964102301&table_name=wet
5.0
De instelling leidt haar medewerkers op en traint ze in de voorbereiding op noodsituaties en rampen.
5.1
De instelling verzorgt trainingen en opleidingen voor alle medewerkers inclusief de zorgverleners en leidinggevenden bij de introductie en daarna jaarlijks in de voorbereiding op noodsituaties en rampen.
Arbeidsomstandigheden
Goud
NIAZ Toelichtingen NL: kwaliteitskader crissisbeheersing en OTO VL: Het permanent comité o.l.v. de hoofdgeneesheer investeert in activiteiten om voorbereid te zijn op noodsituaties en rampen. http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_l g.pl?language=nl&la=N&cn=1964102301&table_name=wet Wet ziekenhuisrampenplanning 17/10/1991
5.2
De instelling houdt een administratie bij van de trainingen ter voorbereiding op noodsituaties en rampen.
Goud
Arbeidsomstandigheden
5.3
De instelling beschikt over een actueel handboek inzake het management van noodsituaties. Goud
Veiligheid
Toelichtingen * NIAZ Toelichtingen
NL: kwaliteitskader crissisbeheersing en OTO VL: Het permanent comité o.l.v. de hoofdgeneesheer investeert in activiteiten om voorbereid te zijn op noodsituaties en rampen. http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_l g.pl?language=nl&la=N&cn=1964102301&table_name=wet Wet ziekenhuisrampenplanning 17/10/1991 punt p) Opdrachten Mug en ambulances préhospitaal
5.4
Veiligheid
De instelling bespreekt het handboek inzake het management van noodsituaties met medewerkers, zorgverleners en leidinggevenden. Goud
NOODSITUATIES EN RAMPEN VOORBEREIDEN 6.0
De instelling brengt de risico’s van noodsituaties en rampen in kaart, analyseert deze en probeert deze te beheersen.
6.1
De instelling maakt een uitgebreide risicoinventarisatie.
Goud
Veiligheid
Toelichtingen Een uitgebreide risicoinventarisatie omvat alle mogelijke noodsituaties en rampen die van invloed kunnen zijn op het vermogen van de instelling om zorg te verlenen, een inschatting van de kans dat deze gebeurtenissen zich voordoen, en de gevolgen van deze gebeurtenissen.
6.2
Veiligheid
De risicoinventarisatie van de instelling omvat een analyse van mogelijke noodsituaties en rampen, kwetsbaarheden van de instelling en haar vermogen deze gebeurtenissen zo nodig het hoofd te bieden.
Goud
Toelichtingen Kwetsbaarheden zijn omstandigheden die de instelling vatbaarder maken voor de gevolgen van deze gebeurtenissen, in geval die zich voordoen. Die omstandigheden kunnen fysiek, sociaal, economisch of milieutechnisch van aard zijn. Kwetsbaarheden kunnen zich voordoen binnen de fysieke structuren van de instelling, bij de toeleveringsketens, nutsvoorzieningen, medewerkers, beveiliging, training, communicatie, enz. De kwetsbaarheid van een instelling is deels bepalend voor de waarschijnlijke impact van een noodsituatie of ramp. Door haar kwetsbaarheid te verminderen, kan een instelling de impact van een noodsituatie of ramp terugdringen. Het vermogen om noodsituaties en rampen het hoofd te bieden, is de combinatie van alle sterke punten en middelen die de instelling ter beschikking staan en die de impact van een noodsituatie of ramp kunnen verminderen. De sterke punten en middelen kunnen onder meer bestaan uit fysieke, institutionele, sociale of economische middelen, geschoold personeel of leiderschaps en managementkwaliteiten. Bij het vaststellen van het vermogen om noodsituaties en rampen het hoofd te bieden, kijkt de instelling naar de beschikbaarheid van medicatie, materialen, apparatuur, persoonlijke beschermingsmiddelen en ontsmettingsmiddelen, water, brandstof, voedsel, bedden, linnengoed en vervoer.
6.3
Veiligheid
De risicoinventarisatie van de instelling omvat het verzamelen van informatie van externe samenwerkingspartners over de mogelijke noodsituaties of rampen, kwetsbaarheden en mogelijkheden van de regio.
Diamant
Toelichtingen *
6.4
De instelling stelt prioriteiten vast voor de in kaart gebrachte noodsituaties en rampen op basis van hun frequentie en ernst. Goud
Veiligheid
Toelichtingen *
6.5
De instelling herhaalt jaarlijks de risicoinventarisatie en past deze indien nodig aan. Goud
Veiligheid
Toelichtingen *
6.6
De instelling ontwikkelt een beleid voor het beheersen van risico’s en voert dit beleid uit. Platina
Veiligheid
Toelichtingen *
7.0
De instelling bereidt zich voor op noodsituaties en rampen.
7.1
De instelling beschikt over een plan voor het managen van noodsituaties.
Goud
Veiligheid
7.2
De instelling beschikt over beleid en procedures inzake het opschalen en afschalen van het plan. Goud
Veiligheid
Toelichtingen Het plan geeft aan: · in welke omstandigheden het in werking treedt (opschalen) en buiten werking wordt gesteld (afschalen); · welke personen bevoegd zijn het besluit tot op en afschalen te nemen; · hoe de instelling de zorgverleners en andere medewerkers en hogere leidinggevenden in kennis stelt over het opschalen en afschalen van het plan. NIAZ Toelichtingen NL: kwaliteitskader crissisbeheersing en OTO VL: Het permanent comité o.l.v. de hoofdgeneesheer investeert in activiteiten om voorbereid te zijn op noodsituaties en rampen. http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/change_l g.pl?language=nl&la=N&cn=1964102301&table_name=wet Wet ziekenhuisrampenplanning 17/10/1991 punt p) Opdrachten Mug en ambulances préhospitaal
7.3
Het plan beschrijft de wijze van ontvangst, identificatie en triage van de slachtoffers door de instelling. Goud
Veiligheid
7.4
Het plan benoemt aparte ontvangst en behandelruimtes voor slachtoffers.
Goud
Veiligheid
Toelichtingen Teneinde alle activiteiten ruimtelijk te organiseren, wordt een architecturaal plan opgesteld van de lokalen die een nieuwe bestemming krijgen evenals een schema met aanduiding van de aparte toegangen en gangen voorbehouden aan het personeel, de patiënten, de stoffelijke overschotten, de families, de overheden en de pers. NIAZ Toelichtingen NL: kwaliteitskader crissisbeheersing en OTO VL: http://www.health.fgov.b e/internet2Prd/idcplg?IdcService=DOC_INFO&dID=106583&dDocName=19 063807 meer bepaald 8ci http://www.ejustice.just.fgov.be/cgi_loi/chang e_lg.pl?language=nl&la=N&table_name=wet&cn=1964102301 meer bepaald punt c)
7.5
Veiligheid
Het plan omvat beleid en procedures om de crisisorganisatie ten aanzien van kritieke voorzieningen gedurende minimaal 96 uur aan te houden. Goud
Toelichtingen Kritieke voorzieningen zijn onder meer communicatie, middelen, beveiliging en veiligheid, medewerkers, nutsvoorzieningen en zorg voor de cliënten. Het waarborgen van kritieke voorzieningen betekent dat er tijd is om middelen vanuit de samenleving te mobiliseren en de ondersteuning op gang te brengen.
7.6
Veiligheid
Het plan beschrijft hoe de instelling de veiligheid verbetert, hoe ze bezoekers opvangt en hoe ze controle houdt over de verplaatsing van individuen en voertuigen.
Goud
Toelichtingen * NIAZ Toelichtingen NL: kwaliteitskader crisisbeheersing en OTO VL: http://www.ejustice.just.fg ov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N&table_name=wet&cn=19641 02301 meer bepaald punt i) http://www.health.fgov.be/internet2Prd/idcpl g?IdcService=DOC_INFO&dID=106583&dDocName=19063807 meer bepaald 8/i
7.7
Het plan omvat beleid en procedures om opgenomen cliënten over te plaatsen en te evacueren. Goud
Veiligheid
Toelichtingen Procedures leggen het volgende vast: · de vooraf bepaalde satellietlocaties en routes · vervoersvereisten · ontslagprotocollen · de veilige overdracht van cliënten · voorzieningen voor de overdracht van cliëntdossiers · afspraken met andere zorginstellingen over het opnemen van cliënten. Procedures treden in werking volgens vooraf vastgelegde prioritering van cliënten en de bij hen betrokken zorgverleners en andere medewerkers.
7.8
Het plan beschrijft hoe medewerkers en zorgverleners worden opgeroepen om te komen werken en hoe zij tijdens hun werk ondersteund worden. Goud
Continuïteit van de zorgverlening
Toelichtingen Het is mogelijk dat zorgverleners en andere medewerkers niet bereid zijn om te komen werken tijdens een noodsituatie of ramp, uit angst en zorgen om zichzelf en hun familieleden. Zorgverleners en andere medewerkers hebben behoefte aan ondersteuning als van hen verwacht wordt dat zij tijdens een noodsituatie of ramp gedurende langere tijd op het werk blijven. NIAZ Toelichtingen NL: In het arbeidsreglement staat: "Elke medewerker moet de arbeid verrichten zoals bepaald in de individuele arbeidsovereenkomst. De werknemer mag niet weigeren om andere bij zijn beroepsbekwaamheid passende bezigheden te aanvaarden telkens als de noodwendigheden in de organisatie dit vereisen. Onder noodwendigheden worden alle situaties verstaan waarbij sprake is van bedreiging van de goede gang van zaken in de instelling: afwezigheid van andere medewerkers, technische stoornissen, dringend werk, … Bij overmacht kunnen medewerkers buiten hun gewoon uurrooster worden opgeroepen. Niemand mag zich zonder grondige redenen aan deze verplichting onttrekken. De wettelijke vergoeding en de passende compensatierust zal hiervoor worden gegeven." VL: Het plan beschrijft de lijst van enerzijds de geneesheren en alle personeelscategorieën van het ziekenhuis die oproepbaar en meteen beschikbaar moeten zijn en anderzijds de geneesheren en alle personeelscategorieën die oproepbaar zijn, evenals de terzake geldende oproepmodaliteiten. zie http://www.health.fgov.be/internet2Prd/idcplg?IdcS ervice=DOC_INFO&dID=106583&dDocName=19063807 meer bepaald f
7.9
Het plan beschrijft hoe de instelling tijdig voldoet aan een toegenomen vraag naar zorg voor opgenomen en poliklinische cliënten. Platina
Continuïteit van de zorgverlening
Toelichtingen Als instellingen geconfronteerd worden met een plotselinge toestroom van cliënten als gevolg van een gebeurtenis met grote aantallen slachtoffers, moeten zij capaciteit voor piekmomenten kunnen creëren in termen van middelen, fysieke structuren, faciliteiten en medewerkers. Middelen die nodig zijn voor piekmomenten zijn onder meer: · voedsel · bedden · vervoer · linnengoed · brandstof · persoonlijke beschermingsmiddelen · ontsmettingsmiddelen · medische apparatuur · medicatie · medische en nietmedische materialen. Extra fysieke capaciteit wordt gecreëerd door ambulante cliënten te ontslaan en cliënten over te plaatsen naar andere instellingen. Dit betekent dat er protocollen zijn voor: · vroegtijdig ontslag · het annuleren van electieve ingrepen · het converteren van poliklinische bedden in klinische bedden · het creëren van alternatieve behandelruimtes, zoals in gangen, vergaderruimtes of de kantine. Onder fysieke capaciteit vallen ook noodhospitalen: alternatieve ziekenhuislocaties worden in kaart gebracht voor het geval de instelling volledig bezet is of verwoest wordt. Scholen, gemeenschapscentra en religieuze gebouwen kunnen worden gebruikt als tijdelijke noodhospitalen. Extra faciliteiten omvatten ook capaciteit voor pathologie, isolatie en quarantaine en mortuaria. De personeelscapaciteit wordt vergroot door: · taken en verantwoordelijkheden voor noodsituaties vast te leggen · zorgverleners en andere medewerkers vooraf wegwijs te maken in de aan hen toegekende taken en verantwoordelijkheden · zorgverleners en andere medewerkers essentiële functies toe te kennen in een noodsituatie · rapportagelijnen tijdens een noodsituatie vast te leggen.
7.10
Het plan omvat beleid en procedures voor aangepaste zorgstandaarden bij een gebeurtenis met grote aantallen slachtoffers. Diamant
Continuïteit van de zorgverlening
Toelichtingen Aangepaste zorgprotocollen worden als uiterste middel ingezet bij gebeurtenissen met grote aantallen slachtoffers, om schaarse middelen zodanig toe te kennen dat een maximaal aantal levens kan worden gered. De grondslag voor het toekennen van zorg en medische middelen bij een gebeurtenis met grote aantallen slachtoffers is ethisch en klinisch verantwoord. Het plan beschrijft: · wie er bevoegd is om deze zorgprotocollen in werking te stellen · onder welke omstandigheden zij kunnen worden ingezet · wanneer zij moeten worden ingetrokken .
7.11
De instelling test het plan regelmatig met trainingen en oefeningen.
Goud
Veiligheid
Toelichtingen De regelmatige testen omvatten zowel klein als grootschalige oefeningen. Ten minste één type noodsituatie of één onderdeel van het plan wordt jaarlijks getest. De instellingsleiding stimuleert zo veel mogelijk zorgverleners en andere medewerkers om deel te nemen aan het testen van het plan en zij bewaakt en registreert de deelname. De reactie van een instelling op een feitelijke noodsituatie of ramp wordt ook als test van het crisisplan beschouwd. NIAZ Toelichtingen NL: kwaliteitskader crisisbeheersing en OTO VL: http://www.health.fgov.be/i nternet2Prd/idcplg?IdcService=DOC_INFO&dID=106583&dDocName=190 63807 meer bepaald zie punt p)
OP NOODSITUATIES EN RAMPEN REAGEREN 8.0
De instelling reageert tijdig op een noodsituatie of ramp.
8.1
De instelling beschikt over een procedure om lokale, regionale of nationale meldingen en uitzendingen te monitoren voor informatie over crisissituaties en rampen.
Veiligheid
Goud
Toelichtingen Vroegtijdige bekendmaking helpt de instelling zich voor te bereiden en te reageren op feitelijke gebeurtenissen.
8.2
De instelling beschikt over een alarmeringssysteem om zorgverleners en andere medewerkers te informeren dat het crisisplan in werking is gesteld. Goud
Veiligheid
8.3
De instelling zorgt voor training van zorgverleners en andere medewerkers omtrent het alarmeringssysteem bij crises. Goud
Veiligheid
Toelichtingen *
8.4
De instelling test het alarmeringssysteem regelmatig.
Goud
Veiligheid
8.5
Het alarmeringssysteem bij crises maakt gebruik van standaardcodes om verschillende stadia van in werking treden van het crisisplan te definiëren. Platina
Veiligheid
Toelichtingen Door het gebruik van codes kan essentiële informatie snel en met een minimum aan misverstanden worden overgedragen, terwijl paniek onder cliënten en bezoekers wordt voorkomen. De activeringscodes voor het crisismanagement kunnen afwijken van de interne codes die binnen het ziekenhuis worden gebruikt NIAZ Toelichtingen NL: kwaliteitskader crisisbeheersing en OTO VL: zie Omzendbrief hoofdgeneesheren " alarmeren ziekenhuisdiensten " 4/11/1993 blz 7
9.0
De instelling coördineert ‘diensten’ en activiteiten tijdens een noodsituatie(crisis) of ramp.
9.1
De instelling beschikt over een crisismanagementsysteem.
Goud
Veiligheid
Toelichtingen Crisismanagementsystemen zijn een manier om te reageren op noodsituaties en rampen en deze te beheersen. Het doel van deze systemen is om diensten en activiteiten te coördineren tijdens en na een noodsituatie of ramp. NIAZ Toelichtingen
VL: Het plan moet op volgende aangelegenheden betrekking hebben : De oprichting, de samenstelling en de werking van een coördinatie en commandocel belast met het leiden van de operaties, het verzamelen van informatie inzake het ongeval, het beslissen over het reactievermogen van de instelling, het eventueel aanpassen van het plan en het instaan voor de betrekkingen metde families, de overheden en de pers. http://www.ejustic e.just.fgov.be/cgi_loi/change_lg.pl?language=nl&la=N&table_name=wet&c n=1964102301
9.2
Het crisismanagement systeem stel een centrale plek vast van waaruit de respons van de instelling op de crisis plaats vindt. Goud
Veiligheid
Toelichtingen The incident command system refers to this location as the incident command post.
9.3
Het crisismanagement systeem beschrijft de taken, verantwoordelijkheden en wijze van rapporteren van de medewerkers. Platina
Veiligheid
Toelichtingen * NIAZ Toelichtingen NL: kwaliteitskader crisisbeheersing en OTO VL: http://www.health.fgov.be/i nternet2Prd/idcplg?IdcService=DOC_INFO&dID=106583&dDocName=190 63807 meeer bepaald a)
9.4
De instelling bespreekt informatie over haar crisismanagement systeem met de lokale zorgorganisaties. Platina
Doelgroepgerichtheid
Toelichtingen De informatie omvat de commandostructuur, contactinformatie voor de commandopost en de namen, taken en contactgegevens van personen in de commandostructuur.
9.5
De instelling stemt haar crisismanagement systeem af met andere zorginstellingen en instanties betrokken bij crises en rampen. Diamant
Doelgroepgerichtheid
Toelichtingen Afstemming is nodig om een gecoördineerde en naadloos aansluitende reactie te geven op noodsituaties en rampen in de samenleving. Er wordt onder meer afgestemd met andere zorginstellingen, eerstehulpdiensten (brandweer, politie en ambulance) en overheidsinstellingen zoals voor openbare gezondheidszorg en openbare veiligheid.
10.0
De instelling zorgt voor de adequate communicatie tijdens een noodsituatie(crisis) of ramp.
10.1
De instelling beschikt over een communicatieplan voor crises en rampen.
Goud
Veiligheid
Toelichtingen Het communicatieplan specificeert de essentiële informatie en berichten die moeten worden verzonden en ontvangen, aan wie deze moeten worden gecommuniceerd, en hoe de instelling berichten verstuurt.
10.2
Het communicatieplan voor crises en rampen omvat contactinformatie voor interne en externe sleutelfunctionarissen. Goud
Veiligheid
Toelichtingen *
10.3
Het communicatieplan voor crises en rampen omvat beleid en procedures voor het delen van informatie over cliënten. Goud
Veiligheid
Toelichtingen In het beleid en de procedures is vastgelegd welk soort informatie wordt uitgewisseld (de namen van cliënten onder behandeling, de namen van overledenen, en klinische informatie over cliënten) en met wie (naaste verwanten en familieleden, noodhulpdiensten, overheidsinstanties, andere zorginstellingen en de media).
10.4
De instelling werkt met een communicatiemethode die exclusief is voor het ontvangen van informatie over crises en rampen. Platina
Veiligheid
Toelichtingen Deze communicatiemethode wordt gebruikt voor het regelmatig ontvangen van informatie vanaf de plaats van het incident over binnenkomende slachtoffers en de toestand ter plaatse.
10.5
Het communicatieplan voor crises en rampen beschrijft hoe de informatie met interne en externe belanghebbenden wordt gedeeld. Platina
Efficiëntie
Toelichtingen *
10.6
Efficiëntie
Het communicatieplan voor crises en rampen beschrijft hoe de instelling omgaat met een grote hoeveelheid verzoeken van cliënten. Diamant
HERSTELLEN NA CRISES EN RAMPEN 11.0
De instelling hanteert een gecoördineerde aanpak om de afschaling na een crisis of ramp in goede banen te leiden.
11.1
De instelling houdt een lijst bij van constructies, apparatuur en bestanden die tijdens een crisis of ramp beschadigd kunnen worden.
Goud
Veiligheid
11.2
De instelling beschikt over backupsystemen voor essentiële voorzieningen en installaties. Goud
Continuïteit van de zorgverlening
Toelichtingen *
11.3
De instelling ontwikkelt beleid en procedures voor het herstel van de normale gang van zaken na een crisis of ramp. Goud
Continuïteit van de zorgverlening
Toelichtingen Het herstel van de normale gang van zaken houdt in: · onderhoud aan voorzieningen · renovatie of herstel van fysieke constructies · reiniging, berging en afvalverwijdering.
11.4
Continuïteit van de zorgverlening
11.5
De instelling ontwikkelt beleid en procedures voor het aanvullen van medicatie, medische en nietmedische materialen en middelen, en persoonlijke beschermingsmiddelen.
Goud
De instelling houdt een lijst bij van bedrijven die essentiële apparatuur en systemen kunnen herstellen. Platina
Continuïteit van de zorgverlening
11.6
De instelling ontwikkelt beleid en procedures om cliëntinformatie opnieuw op te bouwen indien die niet teruggehaald of hersteld kan worden. Diamant
Continuïteit van de zorgverlening
Toelichtingen *
12.0
De instelling ondersteunt het welzijn van zorgverleners en andere medewerkers na een crisis of ramp.
12.1
De instelling verleent nazorg aan zorgverleners en andere medewerkers die rechtstreeks bij het incident betrokken zijn. Goud
Cliëntgerichte zorgverlening
Toelichtingen Dergelijke nazorg wordt ook wel defusing of stoom afblazen genoemd, en gebeurt vaak informeel, soms ter plaatse. De nazorg gebeurt om zorgverleners en andere medewerkers te helpen zich op de korte termijn te
redden en aan hun onmiddellijke behoeften tegemoet te komen.
12.2
De instelling beschikt over een procedure om medewerkers, zorgverleners, slachtoffers en hun familieleden en de gemeenschap na het incident te informeren over het beëindigen van de hulpverlening.
Cliëntgerichte zorgverlening
Goud
Toelichtingen Het informeren (debriefing) is bedoeld om acute symptomen te verminderen, de behoefte aan nazorg te evalueren en zo mogelijk een gevoel van afronding te geven. Afhankelijk van de omvang van de noodsituatie of ramp, kan een debriefing de vorm krijgen van een kleine, informele bijeenkomst met de betrokkenen, of een grotere bijeenkomst zoals een open forum met partnerinstellingen en de gemeenschap. NIAZ Toelichtingen VL: Zie PSIP: www.health.belgium.be/filestore/10682440/BookNLep5_1068 2440_nl.pdf
12.3
De instelling zorgt voor voortdurende emotionele ondersteuning en psychische begeleiding van zorgverleners en andere medewerkers.
Platina
Cliëntgerichte zorgverlening
Toelichtingen Eenopeen begeleiding kan zorgverleners en andere medewerkers helpen om te gaan met stress, verdriet en verlies.
12.4
De instelling heeft een crisisinterventieprogramma om zorgverleners en andere medewerkers te ondersteunen. Diamant
Arbeidsomstandigheden
Toelichtingen Het crisisinterventieprogramma is ontworpen om zorgverleners en andere medewerkers te helpen herstellen van een noodsituatie of ramp, door hen te laten praten over het incident zonder oordeel of kritiek. De nadruk ligt altijd op het beschermen van mensen en hen snel op een normaler functioneringsniveau terug te brengen. NIAZ Toelichtingen VL: Zie PSIP: www.health.belgium.be/filestore/10682440/BookNLep5_1068 2440_nl.pdf
RESULTATEN POSITIEF BEÏNVLOEDEN 13.0
De instelling brengt voortdurend verbeteringen aan in haar voorbereidingen op crises en rampen.
13.1
De instelling evalueert elke oefening in het managen van crises of rampen en elke feitelijke gebeurtenis om sterke punten en verbeterpunten in kaart te brengen.
Effectiviteit
Platina
Toelichtingen Dit wordt ook wel expost analyse genoemd. Het doel is het evalueren van de voorbereiding op, de reactie op en het herstel van feitelijke gebeurtenissen of oefeningen van de instelling. Door een grondige analyse te verrichten (bijv. een risicoanalyse of een Failure Mode and Effects Analysis) kunnen instellingen fouten of tekortkomingen in de plannen en systemen aan het licht brengen.
13.2
De instelling bespreekt de resultaten van evaluaties met zorgverleners, andere medewerkers en cliënten. Platina
Effectiviteit
13.3
De instelling gebruikt de resultaten van de evaluatie om haar voorbereidingen op crises en rampen te verbeteren. Diamant
Effectiviteit
13.4
Effectiviteit
De instelling vergelijkt haar evaluatieresultaten met vergelijkbare instellingen en rampenorganisaties. Diamant
Gepubliceerd door Accreditation Canada International. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze publicatie mag worden gereproduceerd of overgedragen, in welke vorm of op welke wijze ook, elektronisch, mechanisch, door fotokopie, opname of anderszins, zonder de uitdrukkelijke schriftelijke toestemming van Accreditation Canada. © Accreditation Canada, 2015
Voorbereid zijn op noodsituaties (crises) en rampen v 2
Accreditation Canada International
Legenda: Kwaliteitsdimensies: Doelgroepgerichtheid
Samenwerken met doelgroepen om te anticiperen en te voldoen aan behoeftes
Toegankelijkheid
Tijdige en rechtvaardige zorg
Veiligheid
Zorgen dat mensen veilig zijn
Arbeidsomstandigheden
Welzijn op de werkplek ondersteunen
Cliëntgerichte zorgverlening
Cliënten en familieleden op de eerste plaats
Continuïteit van de zorgverlening
Gecoördineerde en consistente zorg beleven
Effectiviteit
Het juiste doen om de best mogelijke resultaten te behalen
Efficiëntie
Bronnen zo goed mogelijk benutten
Types criteria: Vereiste instellingsrichtlijnen (ROPs) Prestatiemaatstaven
Een vereiste instellingsrichtlijn (ROP) is een essentiële praktijk die organisaties moeten hanteren om de patiënt/cliëntveiligheid te verbeteren en risico's te minimaliseren. Prestatiemetingen zijn op bewijs gebaseerde instrumenten en indicatoren die worden gebruikt om te meten en evalueren in welke mate een organisatie haar doelen, doelstellingen en programmaactiviteiten heeft bereikt.
Prioriteit: Hoge prioriteit
Criteria met hoge prioriteit hebben te maken met veiligheid, ethiek, risicobeheer en kwaliteitsverbetering. Ze zijn geïdentificeerd in de normen.
Goud
heeft betrekking op basisstructuren en –processen die verband houden met de fundamentele elementen van veiligheids en kwaliteitsverbetering.
Platina
bouwt voort op deze elementen van kwaliteit en veiligheid, maar benadrukt ook cliëntgerichte zorg, waarbij consistentie in de zorgverlening wordt nagestreefd door middel van standaardprocedures en door het betrekken van cliënten en medewerkers bij de besluitvorming.
Diamant
richt zich op het realiseren van kwaliteit door het controleren van resultaten, gebruikmakend van praktijkervaring en best practices om diensten te verbeteren, en door het vergelijken van eigen resultaten met die van collega instellingen om tot verbeteringen op systeemniveau te komen.
Niveaus:
