Neurologische problemen in de fokkerij Deel 2 Dr. Paul Mandigers DVM, PhD, DipECVN, DipRNVA
University Utrecht Department of clinical Sciences of Companion Animals Sectie Neurologie Veterinair Specialistisch Centrum De Wagenrenk
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Wat kunnen we verwachten? Incoördinatie (ataxie)
Omvallen Intentie ataxie Tremoren Heel soms een scheve kophouding
© P.J.J. Mandigers 2014
1
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
De kleine hersenen? Functie Fine tunning
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Aan welke belangrijke ziektes kunnen we denken Op jonge leeftijd:
Stapelingsziektes (mnd-2/3jr)* Cerebellaire abiotrofie* In combinatie met,…. * Erfelijk!
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Cerebellaire abiotrofie Versterven van de cellen
Diverse rassen! Meestal zeer jonge pups tot op een lftd van 1 a 2 jaar Erfelijk!
© P.J.J. Mandigers 2014
2
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
In combinatie met,…. Spinocerebellaire ataxie
JRT (3-6 mnd) en Italiaanse spinone (6mnd-2 jr)
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Aan welke belangrijke ziektes kunnen we denken Op oudere leeftijd:
Tumor Versterven
© P.J.J. Mandigers 2014
3
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Het evenwichtsorgaan Functie Waar bevinden we ons in de tijd en ruimte?
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Het evenwichtsorgaan En de fokkerij Geen specifieke ziektes
© P.J.J. Mandigers 2014
4
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Het geriatrisch vestibulair syndroom Veel voorkomend ziektebeeld!
Oudere hond Plots Scheve kop Braken kan optreden Lopen gaat moeizaam Hersteld na dagen Perifeer © P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Het geriatrisch vestibulair syndroom De verwarring,…. Ten onrechte genoemd: TIA / CVA Ten onrechte krijgen ze prednisolon, antibiotica Ten onrechte krijgen ze GEEN anti-emetica © P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Het geriatrisch vestibulair syndroom De differentiaaldiagnoses Centraal: tumor Perifeer: otitis media uitwendig gehoor gang probleem
© P.J.J. Mandigers 2014
5
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Wat kunnen we verwachten? Pijn Incoördinatie (ataxie)
Omvallen / zwalken
Spierzwakte Parese
Verlammingsverschijnselen Paralyse
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Rug en nekpijn? En de kynologie Halspijn Rugpijn Lage rugpijn
© P.J.J. Mandigers 2014
6
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Halspijn De belangrijkste ziektes
Syringomyelie Atlanto-axiale subluxaties Meningitis Hernia’s Discospondylitis
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Syringomyelie Wat is het? Holtevorming in het ruggenmerg Late onset disease Alle toybreeds (0-50%) Krabben, aanrakingspijn, nekpijn, uitvalsverschijnselen MRI diagnose!
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
7
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Syringomyelie Voorkomen Alle toybreeds (0-50%) Chihuahua’s Franse buldog Griffon Etc
© P.J.J. Mandigers 2014
8
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Atlanto-Axiale subluxatie Wat is het? Abnormale vorming deel van de 2de halswervel Vaak icm met andere ziektes Toy breeds: chihuahua + Halspijn tot uitval Van jong tot oud © P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
9
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Meningitis Wat is het?
(auto)-immuun gemedieerde ziekte Ontsteking van de ruggenmergsvliezen Jonge honden Koorts en nekpijn Bijv: Berner Sennenhond, Golden Retrievers, Boxers, Beagles © P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
10
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Hernia’s Wat zijn het?
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Nekhernia’s Bij wie? Chondrodystrofische honden Beagle, Tekkel, JRT, etc & look-alike Niet- chondrodystrofische honden Dogachtigen en Dobermanns & lookalike © P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Nekhernia’s Klinisch beeld
© P.J.J. Mandigers 2014
11
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Nekhernia’s Klinisch beeld
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Nekhernia’s Klinisch beeld
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Thoracolumbale hernia’s Voorkomen Alle type honden maar m.n. de kortbenige hondenrassen
© P.J.J. Mandigers 2014
12
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Lage rug hernia’s Voorkomen Alle type honden maar m.n. grotere rassen (herders?)
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
13
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Wat kunnen we verwachten? Pijn Incoördinatie
Ataxie / omvallen / zwalken
Spierzwakte Parese
Verlammingsverschijnselen Paralyse
© P.J.J. Mandigers 2014
14
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Ataxie En de kynologie Rasgebonden ruggenmergziektes Van jong tot oud
Door compressie
Hernia’s Tumoren Bloedingen & infarcten Abnormale wervels © P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Witte stof
Grijze stof © P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Degeneratieve RMZ bij diverse rassen: Afghaan Basset, Beagle, Cairn Terrier, Poedel, WHW Boxer, Chow Chow Duitse Herder, Boxer, Pembroke, Retrievers, Kooiker Leonberger Rottweiler Rottweiler Husky
6-9 mnd
Erfelijk
6-9 mnd 6-12 wkn
Erfelijk Waarsch. E
>6/8 jaar 1-2 jaar 1-2 jaar 2-3 mnd 1-2 jaar >1 jaar
Erfelijk Erfelijk ? Waarsch. E Waarsch. E Waarsch. E © P.J.J. Mandigers 2014
15
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Ziekten van het ruggenmerg à Afhankelijk van waar het zit zie je,……
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Actief meedenken,….
© P.J.J. Mandigers 2014
16
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Hereditary Necrotising Myelopathy Clinical features o o o
Young dogs (6 mths – 2 yrs) Starts as ataxia / paresis hindlegs à (tetra)paralysis No cure
© P.J.J. Mandigers 2014
17
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
3. Similar clinical presentation
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Degeneratieve myelopathie (DM) bij de oudere hond (alle rassen!) Verval van de witte (e/o grijze stof)
© P.J.J. Mandigers 2014
Uit: Genome-wide association analysis reveals a SOD1 mutation in canine degenerative myelopathy that resembles amyotrophic lateral sclerosis. Awano T et al (2009) Proc Natl Acad Sci 106(8):2794-9
18
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Met dank aan Dr. Sam Long © P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Erfelijkheid HNM & DM (en vele andere RMZ-en) Enkelvoudig Autosomaal Recessief
A
a
A
AA
Aa
a
Aa
aa © P.J.J. Mandigers 2014
19
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
A A
A A AA AA AA AA
A a
A A
A a AA Aa Aa aa
A a AA Aa AA Aa
A a
A A
a Aa Aa
a Aa Aa
a a AA Aa aa aa
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Ataxie En de kynologie Rasgebonden ruggenmergziektes Van jong tot oud
Door compressie
Hernia’s Tumoren Bloedingen & infarcten Abnormale wervels © P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
20
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
21
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Wat kunnen we verwachten? Pijn Incoördinatie (ataxie)
Omvallen / zwalken
Spierzwakte Parese
Verlammingsverschijnselen Paralyse
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Spierzwakte En de differentiaal diagnose Pre & post-synaptische problemen Neuropathieën Spierziektes
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Spierzwakte Pre & postsynaptische problemen Botulisme Myasthenia gravis
© P.J.J. Mandigers 2014
22
The neurological examination ____________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2011
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
23
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Myasthenia gravis Komt af en toe voor Sommige rassen vaker JRT Duitse herder Springer spaniel
Geen lftd of sex voorkeur Auto-immune ziekte (?) © P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Spierzwakte En de differentiaal diagnose Pre & post-synaptische problemen Neuropathieën Spierziektes
© P.J.J. Mandigers 2014
24
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
From Wheeler and Sharp
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Neuropathieën En de kynologie Verkregen neuropathieën
Suikerziekte Nierfalen Intoxicaties Zomaar!
Rasgebonden neuropathieën Van jong tot oud © P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
25
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
26
The neurological examination ____________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2011
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
(Idiopathische) (poly) radiculoneuropathie Wasbeerbeet Allergische neuritis, vaccinatie / Guillain-Barre) Komt relatief vaak voor
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
(Idiopathische) (poly) radiculoneuropathie Prognosis is
goed
Herstel in de regel binnen 1 – 3 weken
© P.J.J. Mandigers 2014
27
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Neuropathieën En de kynologie Rasgebonden neuropathieën Van jong tot oud
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Actief meedenken,….
© P.J.J. Mandigers 2014
28
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Larynxparalyse
© P.J.J. Mandigers 2014
29
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Polyneuropathie bij de Leonberger Welke dieren? o In de regel jonge honden (1 tot 3 jaar) o Heel soms een oudere hond o Reuen vaker dan teven (16-25R: 10T)
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Een ander voorbeeld Markiesje
Pups in het nest Dramatisch ziektebeeld Euthanasie binnen weken Oorzaak?
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
30
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Wat kunnen we verwachten? Pijn Incoördinatie (ataxie)
Omvallen / zwalken
Spierzwakte Parese
Verlammingsverschijnselen Paralyse
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Spierzwakte En de differentiaal diagnose Pre & post-synaptische problemen Neuropathieën Spierziektes
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Actief meedenken,….
© P.J.J. Mandigers 2014
31
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Myopathy - Het Nederlandse Kooikerhondje First cases 1992 Two dogs presented with swallowing problems and difficulty with walking CPK elevated EMG suggestive for myositis Histopathology revealed an eosinophilic polymyositis © P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Myopathy - Het Nederlandse Kooikerhondje Clinical signs Some only show swallowing problems: Ø Salivation Ø Difficulty swallowing Ø Food and water may fall out of the mouth Ø Difficulty opening the mouth Some only locomotion problems Some have both © P.J.J. Mandigers 2014
32
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Spierziektes Enkele andere voorbeelden
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
33
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Wat kunnen we verwachten? Pijn Incoördinatie (ataxie)
Omvallen / zwalken
Spierzwakte Parese
Verlammingsverschijnselen Paralyse
© P.J.J. Mandigers 2014
34
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Patterson EE, Minor KM, Tchernatynskaia AV, Taylor SM, Shelton GD, Ekenstedt KJ, Mickelson JR. A canine DNM1 mutation is highly associated with the syndrome of exercise-induced collapse Nat Genet. 2008 Oct;40(10):1235-9. Epub 2008 Sep 21 © P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
35
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
What is Beer actually doing?
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
What we see: He shows hyporeflexia Increased breathing frequency Temperature of 42 degrees celsius
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Exercise Induced Collaps Labrador Mutatie op DNM1 Waarom worden ze nu wankel na inspanning?
© P.J.J. Mandigers 2014
36
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Als laatste: Een mitochondriaal probleem Mitochondriale ziekten zijn stofwisselings-ziekten waarbij de afwijking in de mitochondrien zit Aangeboren Spierzwakte & hersenfunctie stoornis © P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
37
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Mitochondriale ziektes Moeilijk om op te sporen en te bewijzen Gaat via de moeder Niet iedere nakomeling is even afwijkend Behandeling met supplementen
© P.J.J. Mandigers 2014
38
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Wat heb ik u verteld?
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
Wat heb ik u verteld?
© P.J.J. Mandigers 2014
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
39
Neurologische problemen in de fokkerij ______________________________________________________________
© P.J.J. Mandigers 2014
40