NEN Elektrotechniek
Zonder normen geen samenwerking Normalisatie: de wereld op één lijn.
2
3
INHOUD Zonder normen geen samenwerking Zonder normen geen samenwerking
De Nederlandse elektrotechniek verkeert in recessie. Zo klinkt
brancheorganisaties. Niet alleen binnen de elektrotechnische
het nog vaak. Anderen spreken al van ‘de nieuwe economie’,
bedrijfstak, maar met alle schakels in de bouw- en installatie-
met volop nieuwe kansen. Niet alleen voor u als ondernemer,
keten. Deze samenwerking vraagt om een cultuuromslag in de
manager of technicus in de elektrotechniek. Maar ook voor de
Nederlandse bouw- en installatiewereld. En om normen.
Nederlandse economie als geheel. Deze kansen leveren alleen voldoende economisch rendement
In deze brochure leest u alles over normalisatie in de
op, wanneer u ‘slimmer gaat samenwerken’, zo stellen de
elektrotechniek.
Het belang van normalisatie en het gebruik van normen Normen geven duidelijkheid
4
4
Grijp uw kansen Elektrotechniek in ‘de nieuwe economie’
5
Geen wetten, maar ‘best practices’ Elektrotechnische normen: wat zijn dat?
8
7
Is het gebruik van normen verplicht? De wet: normen steeds belangrijker
8
Met breed pakket ondersteunende producten en diensten Normen in de praktijk: NEN helpt!
12
10
Help ook mee de normen verder te ontwikkelen Deelname normontwikkeling: voorsprong in de markt
12
Steeds meer raakvlakken binnen de elektrotechniek De ET-normen in vogelvlucht
13
4
Het belang van normalisatie en het gebruik van normen
Normen geven duidelijkheid
Grijp uw kansen
5
Elektrotechniek in ‘de nieuwe economie’ Verkeert de economie nog altijd in een recessie? Of is dit ‘de nieuwe
installaties samen met de openbare elektriciteitsnetten de komende jaren
economie’? De Nederlandse elektrotechniek ziet in ieder geval volop
uit tot intelligente smart grids.
kansen om de bedrijfsrendementen te versterken. Niet alleen binnen de
Alleen door een hoge mate van automatisering kan op deze slimme
eigen sector, maar ook voor de Nederlandse economie als geheel. Waaruit
interne en openbare netten de balans tussen het centrale en decentrale
bestaan uw kansen in de elektrotechniek?
aanbod plus de afname van elektriciteit in stand worden gehouden. Deze ontwikkelingen versterken de vraag naar innovatieve installatie
Duurzaam
technieken in woningen, gebouwen, de industrie en de infrastructuur.
Verduurzaming van onze economie en samenleving is een van de grote
Ook de renovatie van de openbare elektriciteitsvoorziening brengt veel
drijfveren achter ‘de nieuwe economie’. Enerzijds is er de sterk g estegen
werk voor de elektrotechnische bedrijfstak met zich mee.
economische en maatschappelijke afhankelijkheid van elektrische energie. Anderzijds moeten we juist energie besparen in verband met
Industrie
internationale milieuverdragen.
In de industrie moet de productiesnelheid steeds verder omhoog, om onze internationale concurrentiepositie te versterken. Maar met behoud van het
Smart grids
voorgeschreven veiligheidsniveau voor de medewerkers. Dit vraagt om
Dit vraagt om een internationale energietransitie. Stapsgewijs schakelen
innovatieve industriële installaties en intelligente beveiligingssystemen.
we de komende jaren over van centraal opgewekte elektriciteit uit olie,
De samenwerking binnen en buiten de keten kan niet zonder normen,
Deze energietransitie kan bij de huidige economische recessie alleen
als onafhankelijke en objectieve maatstaven. Want daaraan kunt u niet
door samenwerken tot stand komen. U maakt ook deel van uit van deze
alleen producten en installaties, maar ook mensen, bedrijven en hun
ontwikkelingen.
vakbekwaamheid toetsen. Hierdoor weet u, waar u aan toe bent. Daarnaast kunt u normen vastleggen in overeenkomsten. Dan weet
Wetgeving
iedereen in de keten wat zij van u, en u van hen, kunnen en mogen
Bij alle veranderingen binnen de elektrotechniek is het noodzakelijk dat
verwachten.
het wettelijk voorgeschreven niveau van veiligheid, betrouwbaarheid en comfort in stand wordt gehouden. Daarom wordt een deel van de
Wist u dat: Er ruim 7.000 mondiale, Europese en nationale normen van toepassing zijn in de elektrotechniek?
elektrotechnische normen aangewezen bij Nederlandse en Europese wet- en regelgeving. Dankzij de normen kunt u voldoen aan het in de wet voorgeschreven niveau van veiligheid Kortom, zonder normen geen samenwerking, geen economisch herstel, niet het vereiste niveau van comfort, veiligheid en betrouwbaarheid, en geen bouwvergunning.
Innovatie Ook de nieuwe elektrotechniek zelf wordt vastgelegd in normen. De tech-
Maar welke normen zijn er allemaal in de elektrotechniek?
nologische innovatie wordt vooral gedreven door de gestegen e conomische
Hoe komen deze normen tot stand en hoe kunt u ze toepassen?
en maatschappelijke afhankelijkheid van elektrische e nergie. Tegelijkertijd
Hoe kunt u een bijdrage leveren aan de normen?
moeten we energie besparen in verband met de internationaal overeen-
En hoe kunt u daar uw voordeel mee doen?
gekomen energietransitie van fossiel naar duurzaam.
kolen en gas, naar decentrale opwekking uit hernieuwbare en schone
Infrastructuur
bronnen als zon, wind, water en biogassen.
Ook in de infrastructuur moeten de elektrotechnische installaties steeds
Om dit mogelijk te maken groeien bestaande en nieuwe elektrotechnische
veiliger, betrouwbaarder en tegelijkertijd duurzamer worden. Openbare
Geen wetten, maar ‘best practices’
6
7
Elektrotechnische normen: wat zijn dat? Normen zijn afspraken tussen marktpartijen en andere belanghebbende organisaties over een product, dienst of proces. Het zijn geen wetten,
De bijna 70 elektrotechnische normcommissies bij NEN zijn
maar ’best practices’. Iedereen kan hier - op vrijwillige basis - zijn
onderverdeeld in drie clusters:
voordeel mee doen. Aan een norm kunt u onder meer de veiligheid van elektrotechnische producten en installaties toetsen.
Elektrische installaties Elektrische producten
Normen stellen ook eisen aan de vakbekwaamheid van mensen en de
Elektriciteitsvoorziening
procedures binnen bedrijven. In een aantal vakdisciplines binnen de elektrotechniek worden de vakbekwaamheden en bevoegdheden van mensen en bedrijven op basis van normen zelfs erkend of gecertificeerd.
industriële normen als NEN-EN-IEC 60204, NEN-EN-ISO 13849 en NEN-EN-IEC 62061. Deze worden aangewezen in of bij nationale bouw-
verlichting, verkeersregelinstallaties, bruggen en sluizen, en elektrische
Hier brengen woningautomatisering en installaties voor zorg op afstand
mobiliteit; al deze voorzieningen worden gekoppeld aan het smart grid.
(e-health) uitkomst en groei.
Veiligheid
Beheer & Inspectie
Daarnaast zijn er maatschappelijke en politieke ontwikkelingen die vragen
De betrouwbaarheid en veiligheid van al deze hoogwaardige elektro
om de toepassing van innovatieve elektrotechniek en nieuwe normen
technische installaties en systemen kunt u alleen waarborgen door
daarvoor.
adequaat beheer en onderhoud. En door periodieke inspecties aan de
Zo is er een sterk gestegen behoefte aan veiligheid. Niet alleen op het
hand van objectieve en onafhankelijke maatstaven, ofwel normen.
Internationaal
en arbowetgeving.
Normen komen tot stand binnen een open en transparant proces,
Normen helpen u ook om aan te tonen dat u heeft voldaan aan de eisen in
gericht op consensus. Het normalisatieproces vindt plaats in normcom
Europese regelgeving, zoals de ATEX-, Hoogspannings-, Laagspannings-,
missies, die bestaan uit vertegenwoordigers van alle betrokken partijen.
EMC- en Machinerichtlijnen.
Dit gebeurt niet alleen op nationaal niveau, maar ook in Europees (CEN
Deze richtlijnen zijn ook in ons land verplicht. Ze verwijzen naar h onderden
en CENELEC) en mondiaal (IEC en ISO) verband. Nederlandse norm
door de Europese Unie geharmoniseerde normen.
commissies behartigen hierbij de belangen van onze nationale markt en
De EU heeft zich voorgenomen bij vernieuwing van haar regelgeving veel
overheid.
meer naar normen te gaan verwijzen.
Wist u dat: Iedere belanghebbende persoon of organisatie kan en mag deelnemen aan het normalisatieproces? Kijk voor
Als gevolg hiervan worden in internationaal verband niet alleen nieuwe normen ontwikkeld voor test- en meetinstrumenten, maar ook voor smart grids voor een duurzame elektriciteitsvoorziening in de woningbouw, u tiliteit, industrie en infrastructuur. Ook de bestaande normen worden altijd weer verder doorontwikkeld.
meer informatie op www.nen.nl/normontwikkeling
werk en in de publieke ruimte, maar ook in winkels en hotels, in het zorgcentrum en het ziekenhuis, en op school.
Kortom, de groei in de elektrotechniek lijkt vooral te vinden in innovatie,
Hierdoor is bijvoorbeeld driekwart van de ziekenhuizen en grote zorg
duurzaamheid, betrouwbaarheid en veiligheid. En in besparing. Dat klinkt
instellingen van plan de komende twee jaar te investeren in installaties
misschien tegenstrijdig, maar gaat juist heel goed samen. Want investeren
Koninklijk NEC
voor brandmelding en -detectie, alarmering en ontruiming, noodverlichting
in betrouwbaarheid, veiligheid en verduurzaming door innovatie levert
Op 17 maart 1911 is het Koninklijk Nederlands Elektrotechnisch Comité
en vluchtwegaanduiding, en bliksembeveiliging. Dit allemaal volgens de
uiteindelijk juist besparingen en hogere rendementen op.
(NEC) opgericht. NEC bevordert nationale en internationale normalisatie in
jongste normen die erop van toepassing zijn.
Normen
Wist u dat:
de elektrotechniek. Het werk van de elektrotechnische normcommissies
NEN ook een adviespunt heeft over elektrische installaties?
staat onder toezicht van de beleidscommissie van NEC.
De medewerkers kunnen uw vragen beantwoorden over
Thuis
De nieuwe technologie voor deze groeimarkten kan alleen worden toe
Tot slot verlangen mensen door de veranderende samenleving ook thuis
gepast, wanneer alle marktpartijen op gelijkwaardig niveau samenwerken.
Wetgeving en Europa
elektrotechnische normen.
naar steeds meer veiligheid. Vooral wanneer ze te kampen hebben met
Daarover maken zij afspraken met elkaar en leggen die vast in normen.
Soms wijst de overheid normen aan om aan de eisen in wetgeving te
Telefoon (015) 2 690 194
voldoen. Voorbeelden daarvan zijn de laagspanningsnormen NEN 1010
E-mail:
[email protected]
ouderdom of andere beperkingen, waardoor ze extra kwetsbaar zijn. Ook deze mensen willen of moeten langer zelfstandig blijven wonen.
Dus grijp uw marktkansen met normen!
bijvoorbeeld NEN 1010, NEN 3140, NPR 5310 en andere
en NEN 3140, brandveiligheidsnormen als NEN 2535 en 2575, en
8
Is het gebruik van normen verplicht?
9
De wet: normen steeds belangrijker
Bent u verplicht om normen toe te passen? Niet altijd, maar in de
Voorbeeld
meeste gevallen wel. Het is in ieder geval altijd sterk aan te bevelen.
Alle gebouweigenaren of –eindgebruikers en werkgevers hebben een
Het beheer en onderhoud van de innovatieve en dus complexe elektro-
zorgplicht voor de veiligheid en gezondheid van hun bezoekers en werk-
technische installaties in gebouwen, fabrieken en de infrastructuur is
nemers. Als zij op het gebied van elektrotechnische veiligheid aantoon-
een inge wikkelde zaak geworden. Niet alleen technisch, maar ook
baar de wettelijke normen toepassen, is de kans groter dat een rechter bij
juridisch.
geschillen de bewijslast bij de tegenpartij legt. Hetzelfde geldt bij vrijwillige toepassing van normen, wanneer er op een
Op delen van installaties zijn niet alleen normen, maar ook verschillende
specifiek gebied geen normen bij wet zijn aangewezen. Dit op grond van
certificeringsregelingen en inspectieverplichtingen van kracht. Voor een
het zogeheten relativiteitsbeginsel. Een voorbeeld daarvan is de bliksem-
deel zijn die wettelijk verplicht, voor een deel ook niet.
en overspanningsbeveiliging.
Aansprakelijkheid
Nieuwe Aanpak
Als de wetgever een norm bij wet- en regelgeving aanwijst, is dat juridisch
Via Nederlandse wetgeving zijn ook verschillende Europese Richtlijnen van
de sterkste methode om aan te tonen dat u aan de eisen in de wet
toepassing op de elektrotechniek, met daaronder honderden zogenoemde
heeft voldaan. Het mag ook anders, maar bij onverhoopt letsel of
geharmoniseerde normen. Deze Europese Richtlijnen gaan steeds minder
economische schade zult u moeten aantonen dat die methode minstens
direct technische eisen stellen. Daarvoor verwijzen ze in toenemende
gelijkwaardig is.
mate naar Europese normen, die door alle lidstaten geharmoniseerd zijn.
Ook normen die níet bij wet worden aangewezen, worden beschouwd als
Dat is de zogeheten New Approach (Nieuwe Aanpak). Ook de bestaande
Kritisch
inschakelt die zich vrijwillig aan een certificeringsregeling ‘onderwerpt’,
de sterkste methode om aan te tonen te hebben voldaan aan de eisen in
Europese regelgeving op dit gebied zal bij vernieuwing nog meer naar
Alle Europese regelgeving wordt in de EU-lidstaten geïmplementeerd
staat bij calamiteiten juridisch het sterkst. Zeker wanneer deze regeling
de wetgeving zelf.
nieuwe en bestaande geharmoniseerde normen gaan verwijzen.
via nationale wetgeving. De mate van overheidstoezicht hierop verschilt
onder objectief en onafhankelijk toezicht staat van de Nederlandse Raad
per land en hangt vaak af van het ‘kritische’ karakter van de instal
voor Accreditatie (RvA), die door de overheid is aangewezen.
latie. Neem bijvoorbeeld ziekenhuizen, zorgcentra, kinderdagverblijven,
Gecertificeerde adviseurs, installateurs en inspecteurs leggen de
scholen, theaters en gevangenissen. De veiligheid van de techniek in
elektrotechnische normen vast in privaatrechtelijke overeenkomsten met
deze gebouwen staat onder scherper toezicht dan die in bijvoorbeeld een
hun opdrachtgevers, zoals contracten, offertes en bestekken. Zo bieden
autoshowroom.
zij hun opdrachtgevers de maximale zekerheid dat zij aan al hun wettelijke
Gecertificeerde ET-inspectie
verplichtingen voldoen.
De beroepsverening Ikeur en de vakgroep Beheer & Inspectie van Uneto-VNI zijn erin geslaagd een eigen certificeringsregeling onder toezicht van de RvA tot stand te brengen. Via een gecertificeerde inspectie kunnen eigenaren en beheerders van elektrotechnische installaties aantonen
De overheid
dat aan alle geldende normen is voldaan.
De overheid trekt zich vooral in de minder kritische sectoren steeds verder
Verzekeraars en banken
terug van het toezicht op de naleving van de regels. Maar de primaire
In verband met het afnemende overheidstoezicht willen tot slot ook de
Bliksem en overval
wettelijke zorgplicht van een eigenaar of eindgebruiker van een gebouw
verzekeraars en banken van werkgevers en gebouweigenaren steeds
Een andere doorbraak is bereikt binnen de inbraak- en overvalbeveiliging. Hier is geen wettelijk toezicht op. Wel is er nu een norm voor:
voor de veiligheid van zijn werknemers of bezoekers is er nog wel degelijk.
meer zekerheid dat hun techniek aan alle eisen voldoet. Dit onder meer
NEN-EN 50131. De norm NEN 8131 is in ontwikkeling.
Bij onverhoopte ongevallen, letsel en schade is bewezen toepassing van
in de vorm van gecertificeerde periodieke inspecties op basis van alle van
Een gecoördineerde in- en externe bliksem- en overspanningsbeveiliging volgens de jongste norm, NEN-EN-IEC 62305, is in ons land
de geldende normen en praktijkrichtlijnen juridisch de sterkste methode
toepassing zijnde normen.
ook niet verplicht.
om aan te tonen al het haalbare te hebben gedaan om aan de wettelijke
Maar stel, de bezoeker of werknemer in een gebouw of fabriek wordt overvallen of getroffen door de bliksem. Dan moet je als gebouweigenaar
verplichtingen te voldoen.
of –eindgebruiker vanuit bouw- en arbowetgeving kunnen aantonen alles te hebben gedaan om dit te voorkomen. Daarom leggen de hierin gespecialiseerde adviseurs en installateurs deze normen vast in hun overeenkomsten met opdrachtgevers.
Kortom, normen zijn altijd de sterkste methode om zowel verplicht als vrijwillig aan te tonen aan alle eisen in wetgeving te hebben voldaan. Juist
Privaatrechtelijk
in deze tijd van terugtredende overheden. Normen worden hierdoor alleen
Daarom ontwikkelt de markt zelf allerlei certificeringsregelingen op basis
maar belangrijker.
van normen. De installatie-eigenaar die een installateur of inspecteur
10
Met breed pakket ondersteunende producten en diensten
11
Normen in de praktijk: NEN helpt!
E-learning module ‘Veilig werken met elektriciteit’ De e-learning module ‘Veilig werken met elektriciteit VOLGENS NEN 3140’ geeft werknemers de basisinstructie die ze nodig hebben om hun elektrotechnische werkzaamheden veilig uit te voeren, op basis van NEN 3140. De training duurt 2 uur en u bespaart hiermee meer dan een dagdeel aan klassikale training. De module wordt afgesloten met een examen. Bij een positief resultaat wordt een certificaat uitgereikt.
Voordelen e-learning E-learning biedt u de mogelijkheid om via internet in een gesloten en beveiligde leeromgeving te leren, wanneer het u uitkomt. De voordelen van e-learning zijn dat u niet hoeft te wachten tot een groep vol zit, maar direct van start kunt gaan en u tijd (minder trainings- en reistijd) en geld (reis- locatie en loonkosten) uitspaart. Daarnaast is de basis voor iedereen gelijk, waarmee u de kwaliteit en kennis door gelijkmatig kennisniveau van uw medewerkers borgt.
Meer informatie: Heeft u een vraag of wilt u meer informatie? Neem dan contact op met Kai Schut, telefoon (06) 40 175 890, of e-mail
[email protected]
NEN Connect
wordt u uitgedaagd mee te denken. En samen met u worden ‘net-echte’
Met NEN Connect heeft u alle normen voor uw specifieke vakgebied
praktijksituaties nagebootst.
Hoe kunt u als elektrotechnisch adviseur, installateur en inspecteur de
De manier waarop u aan deze algemene eisen kunt voldoen kan en mag
online. U kunt de normen downloaden en eventueel ook printen. Bovendien
normen samen met uw opdrachtgevers in de praktijk toepassen? Om
nog van land tot land verschillen. Bovendien mogen de afzonderlijke
bent u altijd verzekerd van de meest actuele versie van de normen. Dat
Bedrijfstraining op maat
u daarbij te helpen ontwikkelen wij naast normen een breed pakket
EU-lidstaten vanuit nationale wetgeving ook nog eens extra eisen aan de
bespaart u tijd en geld.
Naast een- en meerdaagse trainingen kunt u ook kiezen voor een bedrijfs-
ondersteunende producten en diensten.
elektrotechniek stellen.
Wist u dat: Een installatie- of werkverantwoordelijke, een VP-er
Daarom ontwikkelen wij steeds meer ondersteunende producten en diensten om u bij de toepassing van normen te helpen.
Praktijkgidsen
training. De meeste trainingen kunnen bij u op locatie worden verzorgd.
Wist u dat: Er al ruim 7.000 personen de e-learning training Veilig werken met elektriciteit hebben gevolgd?
U kunt de onderwerpen naar wens uitbreiden en aanpassen aan het opleidingsniveau en de werkervaring van uw medewerkers of collega’s. Ook is het mogelijk om delen van reguliere trainingen te combineren. Bedrijfstrainingen zijn financieel voordeliger vanaf 6 medewerkers.
Advies
en een VOP-er in het kader van NEN 3140 gemiddeld
De NEN-praktijkgidsen zijn handige hulpmiddelen voor uw dagelijkse
om de twee jaar een herinstructie nodig heeft? Meer
uitgelegd hoe u aan de eisen kunt voldoen. De inhoud is samengesteld
te spelen. Bij NEN hebben we niet alleen kennis van de complete c ontext
door technische specialisten in specifieke vakdisciplines binnen de
van de norm, maar adviseren u ook over de toepassing ervan en de
informatie vindt u op www.nen.nl/nen3140herinstructie.
praktijk. Aan de hand van actuele voorbeelden en illustraties wordt
elektrotechniek.
Meer informatie vindt u op www.nen.nl/elearningelektriciteit.
Bij de implementatie van een norm blijkt geregeld een veel bredere vraag
Training & Advies
werkprocessen eromheen. Daarbij helpen de NEN-trainers u het geleerde
Tot slot hebben wij een uitgebreid trainingsaanbod dat u helpt bij het
in het eigen dagelijkse werk in de praktijk te brengen.
Wegwijzers
toepassen van de normen in de praktijk. Basis is de norm of praktijkricht-
Internationaal
Onze Wegwijzers wijzen de weg door complexe normstelsels als bij de
lijn. Daarnaast spelen de nieuwe leergangen die NEN Training & Advies
Innovatieve installatietechnieken - en dus ook de normen - krijgen een
Europese ATEX- en Machinerichtlijnen.
ontwikkelt in op de jongste ontwikkelingen in de markt.
grensoverschrijdend karakter. Alle landen in Europa, en soms zelfs
Met zo’n Wegwijzer op papier, CD-rom of volledig online heeft u de
wereldwijd, moeten zich vanuit al hun verschillende historische achter-
beschikking over de officiële richtlijntekst, de meest actuele Nederlandse
Alle trainingen zijn hierdoor levendig en interactief, uitgaande van
gronden kunnen vinden in de eisen die in de normen aan de elektro
wetgeving, de bijbehorende volledige normteksten, en een uitgebreid
uw behoeften. De focus is niet zo zeer gericht op weten, maar op het
techniek worden gesteld.
overzicht van de overige normen.
snappen en vooral kunnen. Aan de hand van stellingen en opdrachten
Kijk voor alle NEN Connect Elektrotechniek pakketten op www.nen.nl/nenconnectelektrotechniek Kijk voor alle ondersteunende trainings- en adviesdiensten van NEN op www.nen.nl/training&advies
12
Help ook mee de normen verder te ontwikkelen
Steeds meer raakvlakken binnen de elektrotechniek
Deelname normontwikkeling: voorsprong in de markt
De ET-normen in vogelvlucht
U hoeft de normen niet alleen vanuit juridische overwegingen toe te
Alle elektrotechnische normen krijgen door de technologische ont
Bovendien moeten alle deelinstallaties periodiek worden geïnspecteerd op basis van alle van toepassing zijnde normen.
passen. Ze maken uw werk in de elektrotechniek ook veiliger, overzichte-
Meedoen aan normontwikkeling: de voordelen
wikkeling naar integrale en intelligente systemen steeds meer onderlinge
lijker en efficiënter. Bovendien kunt u zelf invloed uitoefenen op de inhoud
• Nationale en internationale invloed op de inhoud van
raakvlakken. Dit geldt zowel voor de woningbouw en utiliteit als voor de
van de normen. Door deel te nemen aan een normcommissie. Zo bouwen u en uw bedrijf een voorsprong op in kennis en marktpositie.
Maatschappelijk en economisch belang De noodzaak van normalisatie in de internationale elektrotechniek is groter dan ooit vanwege onze sterk toegenomen economische en maatschappelijke afhankelijkheid van technologie. En van een veilige en ononderbroken elektriciteitsvoorziening.
industrie en infrastructuur. Onze normcommissies werken dan ook steeds
‘Moedernorm’
• Technologisch en commercieel netwerk
nauwer met elkaar samen binnen platforms. Zo kennen wij het Platform
De voeding, aansturing en controle van dergelijke complexe elektro
• Kennisopbouw en -uitwisseling
Smart Grids, het Platform Machineveiligheid en het SIL Platform. Het
technische installaties gebeurt in toenemende mate via geautomatiseerde
• Snel anticiperen op nieuwe technologische en
Platform Cyber Security is in oprichting.
beheersystemen. Hierdoor hebben of krijgen alle normen op de specifieke
de normen
marktontwikkelingen • Nieuwe normen vroegtijdig kunnen implementeren in uw bedrijfsvoering • Snel aanpassen van uw bedrijfsstrategie
Hierbij komen de maatschappelijke roep om meer veiligheid en de Europese en wereldwijde politieke afspraken over duurzaamheid en energiebesparing.
Wist u dat: Ieder jaar wereldwijd zo’n 50 nieuwe normontwikkelings
deelgebieden raakvlakken met NEN 1010. NEN 1010 wordt dan ook de NEN 1010 is de norm voor elektrotechnische laagspanningsinstallaties
‘moedernorm’ van alle aanverwante laagspanningsnormen genoemd.
in woningen, gebouwen en infrastructuur. NEN 3140 is de norm voor het veilig werken aan en met deze installaties. Alle deelinstallaties die door
Wereldwijd ‘elektriciteitsweb’
de laagspanningsinstallatie worden gevoed, kennen specifieke eigen
Alle laagspanningsinstallaties (ls) worden gevoed vanuit de openbare
normen.
midden- en hoogspanningsnetten (ms en hs). Deze voldoen aan de
Smart grids
mondiale norm NEN-EN-IEC 61936 en de Europese NEN-EN 50522. Op
Daarnaast is er de wereldwijde transitie naar duurzame decentrale
Deelinstallaties
het veilig werken aan en met deze hs- en ms-netten is de Nederlandse
opwekking van elektriciteit uit hernieuwbare bronnen, en de distributie
Denk hierbij aan de verlichting, de verschillende beveiligingsfuncties,
NEN 3840 van toepassing.
ervan via grensoverschrijdende intelligente installaties (smart grids).
de ICT en de meet- en regeltechniek. Hierbij komen nieuwe ontwik
Ook de relatie van NEN 1010 met deze normen wordt de komende
kelingen als smart grids, elektrische mobiliteit, pv-systemen, e-health en
jaren inniger, door de ontwikkeling naar interne en openbare smart grids
stekerbaar installeren. Ook die vragen om normen.
die onderling gaan communiceren. Hierdoor ontstaat een wereldwijd
Zelfregulering
trajecten worden opgestart? U kunt deze ontwikkelingen
Tegelijkertijd laten de nationale en internationale overheden deze
rechtstreeks volgen en actief b einvloeden door zelf lid te
regulering door de markt. Ook dit maakt de doorontwikkeling van
worden van een normcommissie.
democratische weg, dus samen met alle belanghebbende marktpartijen,
ontwikkelingen in toenemende mate over aan marktwerking en zelf bestaande normen en de ontwikkeling van nieuwe normen langs alleen maar belangrijker.
Algemeen en eigen belang Uw participatie in de ontwikkeling van nieuwe normen en de vernieuwing van bestaande normen is noodzakelijk voor een optimale aansluiting van de normen bij de markt en de techniek. U kunt uw bijdrage aan de norminhoud in individueel dan wel georganiseerd verband leveren. Dat is overigens niet alleen van algemeen economisch en maatschappelijk belang. Het dient ook een gezond eigenbelang. Dit maakt het meewerken aan nieuwe normen en de doorontwikkeling van bestaande normen tot een lucratieve investering. Ook voor u.
Meer informatie over normontwikkeling vindt u op: www.nen.nl/normontwikkeling
13
Top-normen voor de elektrotechniek
14
Voor alle installaties: Laagspanning NEN 1010 NEN 3140 NPR 5310
Hoogspanning NEN-EN-IEC 61936 NEN-EN 50522 NEN 3840 Elektrotechnische symbolen NEN 3049 NEN-ISO 80000
EMC en PQ NEN-EN 61000 NEN-EN 550XX NEN-EN 50160 interactief ‘elektriciteitsweb’, dat in balans wordt gehouden door intel-
aansluiten op nieuwe ontwikkelingen, zoals de NPR 8040 voor de thermo-
ligente regelsystemen.
grafische inspectie van ET-installaties. Of de NPR 5313 voor computerruimtes en datacenters met alle hierbij behorende elektrotechniek.
Nieuwe NEN 1010 Hierdoor wordt NEN 1010 steeds internationaler van karakter. In de
Industrie
nieuwe NEN 1010 komen vooral prestatie-eisen en doelbepalingen te
Wat NEN 1010 is voor de elektrotechnische woning-, gebouw- en infra-
staan, waaraan in Europa vanuit de Laagspanningsrichtlijn moet worden
structurele installatie, is NEN-EN-IEC 60204 voor de elektrotechnische
voldaan. De manier waarop dat in de praktijk gebeurt kan nog van land
uitrusting van machines en industriële installaties.
tot land verschillen in relatie tot nationale wetgeving, zoals bij ons het
Ook deze normen gaan analoog aan de technologische ontwikkelingen
Bouwbesluit en het Arbobesluit.
steeds meer onderlinge samenhang vertonen. Over zo’n anderhalf jaar
NEN 1010 wordt niet alleen inhoudelijk vernieuwd. Ook de jongste eisen
verschijnt van NEN-EN-IEC 60204 een geheel vernieuwde versie.
die gelden voor elektrotechnische installaties, worden op een geheel
Na die tijd worden de normen voor veiligheidsbesturingen NEN-EN-ISO
nieuwe manier gepresenteerd. Overzichtelijk en toegankelijk, in een
13849-1 en NEN-EN-IEC 62061 (PL en SIL) voor een deel van de
geheel nieuwe stijl en toonzetting. Niet alleen op papier, maar ook digitaal.
industrie samengevoegd.
NPR-CLC/TR 50422 NEN-EN-IEC 61850 NPR-IEC/TR 61850
Energieprestatie NEN 7120
Electrical Energy Storage (EES) IEC-normen in ontwikkeling NPR 3299
ET-Inspectie NEN 1010 NEN 3140 NEN 2767 NEN-EN-IEC 61439
NPR 5310
Platforms
NPR 8040
Door de internationale ontwikkelingen zijn de oude Nederlandse uit
Nederland wordt bij dit proces vertegenwoordigd door ons Platform
NTA 8013
voeringseisen die aan ET-installaties werden gesteld de afgelopen jaren
Machineveiligheid en het SIL Platform.
NTA 8025
al grotendeels uit NEN 1010 verdwenen. Die zijn nu terug te vinden in de
Het Platform Smart Grids overkoepelt alle normen die raakvakken met
En alle van toepassing zijnde specifieke
Nederlandse Praktijkrichtlijn NPR 5310, die kortgeleden is uitgebreid met
smart grids gaan vertonen.
installatienormen
een werkblad over stekerbaar installeren en rookmelders in nieuwbouw-
Het Cyber Security Platform gaat zich bezig houden met de beveiliging
woningen.
van besturingssystemen in alle segmenten van de elektrotechniek.
De eerstvolgende uitbreiding is een richtlijn voor de aansluiting van pv-installaties op de reguliere installatie in woningen en gebouwen. Wie hieraan wil meewerken kijkt op
NPR 8040 en 5313 Daarnaast verschijnen andere elektrotechnische praktijkrichtlijnen die
www.nen.nl/normontwikkeling
15
Brandbeveiliging
NPR 7910
PV-installaties
NEN 2535
NEN-EN 1127
NEN-EN-IEC 62446
NEN 2555
Wegwijzer Ontploffingsgevaar
NEN 7250 (bouwkundige aspecten)
NEN 2575
IEC 62548 (in ontwikkeling)
NEN 2654
Infrastructurele installaties
NEN-EN-IEC 62446 (inspectie)
NEN-EN 54-21
NEN-EN-IEC 61936
NTA 8013 (inspectie)
NEN-EN 50522
Inbraak- en overvalbeveiliging
Woning- en gebouw
NEN 8131 in ontwikkeling
Verkeersregelinstallaties
automatisering
NEN-EN 50131
NEN-EN 50556
NEN-EN 50090
NEN-EN 50293
Alarmtransmissie brand-, inbraak
NPR-CLC/TS-50509
E-mobility
en sociale alarmering
NEN 3384
NEN-EN-IEC 61851
NEN-EN 50131
NEN-EN 12368
NTA 8623
NEN-EN 50136
NEN 3322
Nieuwe normen in ontwikkeling
NEN-EN 50518
NEN-EN 12675
NPR 8136
NEN-EN 12352
Ontruimingsalarm
Openbare verlichting
NEN 2575
NEN-EN 13201
NEN 2654
NPR/TR 13201
Smart grids Normen in ontwikkeling in samenhang met alle bestaande ET-normen
E-health NPR 5321 in ontwikkeling
Noodverlichting en
Gebouw- en Werkplekverlichting
vluchtwegaanduiding
NEN-EN 12464
NEN-EN 1838
NEN-EN-IEC 60598
NEN 3011
NB1: Al deze installatienormen verwijzen naar grote aantallen
NEN 6088
Aansluiting
bijbehorende productnormen.
NEN-EN-IEC 60598
verlichtingsarmaturen
Daaraan dient de fabrikant zich
NEN-EN 50171 en 50172
NPR 3596
te houden, maar de adviseur en
NEN-EN-ISO 7010
CCTV-beveiliging
installateur dienen er vanuit de Ledverlichting
installatienormen op toe te zien
NEN-EN-IEC 62560
dat dit ook daadwerkelijk het
NEN-EN 50518
geval is.
NEN-EN 50131
Samengestelde schakel-
NEN-EN 50132
en verdeelinrichtingen NEN-EN-IEC 61439
Functiebehoud bij brand NPR 2576
NB2: Dit overzicht is nooit volledig, in bijzondere situaties kunnen meer normen of andere voorschriften
Computerruimtes en
van toepassing zijn.
datacenters Industriële installaties
NPR 5313
NEN-EN-IEC 60204
Deze verwijst naar alle andere van
NEN-EN-ISO 13849
toepassing zijnde normen
NEN-EN-IEC 62061
Voor specifieke installatiedelen
NEN-EN-ISO 14119
Test- en meetapparatuur
NEN-EN-IEC 61439
NEN-EN-IEC 61557 en 60051
Wegwijzer Machinerichtlijn
Nieuwe normen in ontwikkeling
Bliksem- en overspannings
Kijk voor meer details over de normen op
beveiliging
Explosieveilige installaties
Elektrotechniek op schepen
NEN-EN-IEC 62305
NEN-EN-IEC 60079
NEN-IEC 60092
www.nen.nl/elektrotechniek
NEN Postbus 5059 2600 GB Delft Vlinderweg 6 2623 AX Delft T (015) 2 690 390 F (015) 2 690 271
[email protected] www.nen.nl
Normalisatie: de wereld op één lijn.
