NEDERLANDSE KOSTUUMVERENIGING

NEDERLANDSE KOSTUUMVERENIGING

SEPTEMBER 2014

inhoud

t Het kledingstuk van… Nienke van Dee

4

Nieuwe leden stellen zich voor… Mieke van den Berg

5

Oproep Jaarboek

6

Van Onderaf Bekeken achteraf bekeken

7

Roze of blauwe muisjes

8

Leden van het eerste uur

9

Streekdrachten op het podium

10

Promotie Maaike Feitsma: Nederlandse mode?

11

Het Wilde Oog

12

Tentoonstellingen

14

Uitnodiging Najaarsdag

16

Verslag van de zomerdag

18

Activiteiten

20

Oproep

21

Excursies

22

Publicaties

26

Tentoonstellingsagenda

28

Verenigingsagenda Dagen Zaterdag 1 november Najaarsdag Gemeentemuseum Den Haag

Excursies Zaterdag 20 september Horst, Kantfabriek Traditie ontmoet de toekomst. Van streekdracht naar intelligente textiel Vrijdag 3 oktober Staphorst, Museum Staphorst Kleurrijk Gedrukt. De veelzijdigheid van Staphorster stipwerk Woensdag 15 oktober Amsterdam Tassenmuseum Hendrikje Forever Vintage & VII by Cecile de Jaegher

2

Zaterdag 24 januari Zaterdag 7 maart

Winterdag Utrecht ALV & ATM Maarn

Zaterdag 15 november Antwerpen, HeadquARTers, Katoen Natie 3500 jaar textielkunst Dinsdag 25 november Utrecht, Centraal Museum Mode, de musical. Piet Paris kiest uit de collectie Zaterdag 13 december Antwerpen, MoMu MoMuNu, hedendaagse Mode uit de eigen collectie Donderdag 8 januari Rotterdam, Boymans van Beuningen The future of fashion is now

Bulletin | september 2014

w

Van het Bestuur 28 Juni, een zonnige Zomerdag in het hoge noorden van Nederland, was gewijd aan gebreide visserstruien en ander breiwerk. In het museum in Dokkum is deze zomer de aantrekkelijke expositie Wollig Dokkum, visserstruien en antiek breiwerk te zien. Diverse leden hebben in de voorafgaande excursie op vrijdag het Fiskershúske in Peasens Moddergat en het Visserijmuseum in Zoutkamp bezocht; voor nog meer visserstruien van het project van Stella Ruhe. Ook de feestelijke Parade van het Nationale Concours Hippique, dat die zaterdag toevallig in Dokkum werd verreden, droeg bij aan een geslaagde Zomerdag. Bijna 100 leden en introducés konden genieten van interessante lezingen over diverse aspecten van de geschiedenis en de cultuur van breiwerk.

Afbeelding omslag: Vivienne Westwood, Ensemble, lente/zomer 2014. Mannenoutfit, herfst/winter 2013. Foto: Koen Hauser

De Commissie Dagen verdient hiervoor een groot compliment. Als u ook een actieve rol in de vereniging wilt spelen, geef uw belangstelling dan door aan het bestuur. In een levende vereniging als de onze zijn er regelmatig vacatures in de diverse commissies. De commissie ‘Jaarboek Kostuum’ is nu bijvoorbeeld op zoek naar een enthousiast redactielid, liefst met ervaring in het corrigeren van artikelen en vooral bereid om de puntjes op de i te zetten. En is er iemand met verstand van Kant, die als redacteur of adviseur wil aanschuiven bij deze commissie? Voor het bestuur van Stidoc, Stichting Textiel Informatie en Documentatie Centrum, zoeken we iemand die over enige tijd het bestuur van de Kostuumvereniging wil re-

presenteren. Stidoc houdt zich vooral bezig met de organisatie van het Textielfestival in mei 2015 in Leiden. De actieve beoefenaars van textiele technieken zoals wevers, borduurders en kantklossers binnen het Stidoc doen mee met het festival, wij zijn op dit moment alleen op de achtergrond actief. Elders in dit Bulletin leest u over een oproep van de redactie van Kostuum. Het jaarboek staat in 2015 in het teken van breien. We nodigen u graag uit uw bijdrage te leveren. Het aanstaande themanummer van het Vlaams-Nederlandse wetenschappelijke tijdschrift Volkskunde zal helemaal in het teken staan van kleding en kleedgedrag in de Lage Landen. Bestuurslid Johan de Bruijn is één van de redacteuren. Losse nummers zijn te bestellen via [email protected], de prijs ligt rond de 10 euro.

Komende Najaarsdag vindt plaats in Den Haag ter gelegenheid van de grote tentoonstelling over de 19de-eeuwse mode Mr. Darcy meets Eline Vere. Deze dag is in samenwerking met het Gemeentemuseum georganiseerd en is ook voor niet-leden toegankelijk. De kosten voor deze dag zijn iets hoger dan u gewend bent. Hoewel we altijd onze uiterste best doen om die om die zo laag mogelijk te houden, heeft de bijzondere ambiance zijn prijs. De inhoud van de dag is echter buitengewoon aantrekkelijk dus ik hoop u met uw introducés in groten getale te mogen begroeten. Namens het bestuur, Gieneke Arnolli, voorzitter

E-mailadressen gevraagd Is uw e-mailadres al bekend bij de Nederlandse Kostuumvereniging? Wij stellen het op prijs als u dat wilt doorgeven aan Alie Klap van de ledenadministratie: [email protected] (en natuurlijk ook eventuele wijzigingen melden!) Het is handig en economisch als het bestuur langs deze weg belangrijke mededelingen aan de leden kan doen.


3

het kledingstuk van …

A

4

Nienke van Dee Sommigen zagen Nienke van Dee al als spreker tijdens de afgelopen winterdag. Nu, inmiddels hoog zomer, leek het een mooi moment haar voor het bulletin te vragen naar haar favoriete kledingstuk. Het zou geen goede ontwerpster zijn als hier niet een ontwerp van haar eigen hand voor het ‘voetlicht’ verschijnt. Maar voor degenen die de winterdag hebben gemist een korte introductie van Nienke van Dee: Nienke is 24 jaar oud en heeft aan de AtrEZ hogeschool in Arnhem product design gestudeerd en Shoe craft and Design aan de DHTA te Utrecht. Inmiddels afgestudeerd noemt ze zich schoenen accessoire ontwerper. Haar keuze betreft de schoen ‘Heh Ku’ die ze heeft ontworpen met de net afgestudeerde Sanne Steijger. Sanne als art director had een visie dat rituelen en religie binnen deze moderne en dynamische samenleving langzaam aan het verdwijnen zijn en niet meer binnen deze manier van leven passen. Ze wilde

rituelen ontwerpen die een nieuwe samenhorigheid creëren door middel van emoties, de elementen en levenslessen. Bij een van deze rituelen genaamd ‘Heh Ku’ worden schoenen gebruikt. De schoen staat voor het element aarde, het materiele in de wereld. Door rituele verbranding van de schoen ontstaat er een verbinding tussen materie die wij kunnen waarnemen en het spirituele, alles wat wij niet kunnen waarnemen maar wel ervaren. Met dit idee moest Nienke als ontwerper de schoenen ontwerpen en maken. Uiteindelijk heeft Nienke geëxperimenteerd met manieren van fakkels bouwen en vanuit daar een link gelegd naar schoenen. Zo kwam ze uit bij een klassieke opbouw hak, die zo gemaakt is dat er brandbaar materiaal omheen gebonden kan worden. Voor dat laatste hebben de dames verschillende proeven gedaan. Een van de leukste onderdelen van het totale proces dat ongeveer vier maanden heeft geduurd aldus Van Dee.

De schoen is gemaakt van naturel gelooid tuigleer in combinatie met blank hout en ongebleekt katoen tijdens het ritueel. Ze zijn ongeveer 25 centimeter hoog, waarvan 20 centimeter hak. Over de winkelwaarde grapt Nienke dat de prijs op aanvraag is, maar de schoen is in principe niet ontworpen om te dragen of te verkopen en zal vooral te zien zijn op exposities en in fotoshoots. Door het ontwerpproces, de ideeën en gevoel voor schoonheid die Nienke er vanuit zichzelf inlegt, heeft deze schoen voor haar wel een emotionele waarde gekregen. Als ontwerpster is Nienke vooral bezig met het ontwerpen van tassen en schoenen, maar privé spaart Nienke zonnebrillen. Daar wordt ze erg blij van. Ze spaart ze al sinds dat ze een kind was. Inmiddels heeft ze een redelijke collectie van hele goedkope tot exclusievere brillen. Deze koopt ze altijd in winkeltjes, boetiekjes of marktjes maar gaat er niet specifiek naar opzoek en laat het liever aan het toeval over. ●


Wat doet u in het dagelijks leven? Ik ben vertaler en tekstschrijver Duits en Nederlands. Hoe bent u met de Kostuumvereniging in aanraking gekomen? Via de vereniging De Zaanse Kaper, daar ben ik lid van sinds 2011. Heeft u een achtergrond of opleiding op het gebied van kostuum, kant, mode of streekdracht? Alleen vier jaar handwerkles op school. Ik heb geleerd om zelf empirejaponnen te maken door de empirejaponnen van andere leden van de Zaanse Kaper (met patronen van Dicky Snijders) te bestuderen en door veel te kijken in kostuumboeken, met name dat van Nancy Bradfield. Voor mij is een empirejapon eigenlijk nooit af, ik wil er altijd weer iets aan veranderen voordat ik hem opnieuw ga dragen. Mijn Zaans kostuum ga ik nu maken onder leiding van textieldocente en kostuumkenner Inge Bosman, ook bij de Zaanse Kaper. Wat wakkerde uw interesse in textiel aan? Hoe bent u ermee in aanraking gekomen? Mijn moeder heeft mij van jongs af aan leren handwerken, en maakte altijd leuke kleding voor mij en mijn zusjes. Mijn oma had een enorme hoeveelheid verkleedkleren op zolder, waar de kleinkinderen altijd


mee mochten spelen. Daarnaast door de verfilmingen van de boeken van Jane Austen. De film Sense & Sensibility van Ang Lee (met Emma Thomson en Kate Winslet) is mijn favoriet vanwege de fraaie kostuums, en ook vanwege de subtiele humor, die zo kenmerkend is voor Jane Austens boeken. Bent u nu actief op het gebied van kostuum, kant, mode of streekdracht? Zo ja, waar houdt u zich mee bezig? Bij de Zaanse Kaper ben ik bezig een Zaans kostuum te maken. Verder maak en draag ik bij de Jane Austen Society Nederland empirejaponnen. Heeft u een eigen verzameling? Ik heb geen verzameling. Maar als ik iets zou gaan verzamelen dan zouden dat handgemaakte knopen en gespen van voor 1940 zijn. Wat is uw favoriete object of textielstuk? Het boek Costume in detail 1730-1930 van Nancy Bradfield. De kledingstukken zijn heel duidelijk getekend, als in een anatomieboek, met toelichtingen erbij, zodat je goed kunt zien hoe de constructie van elk kledingstuk is. Dat vind ik bijzonder leerzaam en inspirerend bij het zelf maken. ●

nieuwe leden stellen zich voor

Mieke van den Berg, lid sinds eind 2013

b

5

oproep

m

Themajaarboek Kostuum 2015: breien in Nederland ´Heel Holland bakt´ heet een populair televisie programma. Met hetzelfde gemak zou een programma gemaakt kunnen worden met de titel ´Heel Holland breit´. Breien is in Nederland een hot issue, en niet alleen binnen de Nederlandse Kostuumvereniging. Stella Ruhe werd landelijk bekend met haar boek over de gebreide visserstruien, en ook boeken van de breiende Noren Arne en Carlos vonden hier hun weg naar een groot publiek. Jonge modeontwerpers zoals Elsien Gringhuis en Nanna van Blaaderen verwerken knitwear in hun creaties. Thuis en onderweg wordt ook weer volop gebreid, en niet alleen door vrouwen op leeftijd. Breiende mannen, honderd jaar geleden op veel plaatsen nog te vinden, zijn echter een zeldzaamheid. Wie het breien nog niet (goed) onder de knie heeft, kan terecht bij allerlei cursussen, workshops en breicafés. De redactie van Kostuum overweegt jaarboek 2015 als thema breien mee te geven. Gieneke Arnolli, die bezig is met de voorbereidingen van een breitentoonstelling in het Fries Museum, haakt aan als gastredacteur. Breien is een breed onderwerp en dat wil de redactie graag in het jaarboek laten terugkomen. De onderwerpen tijdens de zomer-

dag in Dokkum (historisch breigerei, visserstruien, breiwerk in archeologische vondsten en breien in de Gracieuse) lieten er al iets van zien. Vanuit de streekdrachten kan gedacht worden aan artikelen over het gebreide Staphorster vest, de Gelderse mutsen, de Grolsche wanten en de gebreide kralentasjes. Fries kantbreiwerk werd verwerkt in de floddermutsen. Denk daarnaast aan de invloed van Scandinavisch breiwerk (de Noorse trui) op het Nederlandse kleedgedrag, de mode van tricot en de invloed van sport op kleding. De redactie nodigt auteurs binnen én buiten de vereniging uit om een bijdrage te leveren aan dit boeiende themajaarboek. Opdat de inhoud evenwichtig wordt, wil de redactie graag eerst een korte opzet ontvangen (max. 1 A4). Deze opzet kan naar de coördinator van de redactie worden gestuurd, bij voorkeur voor 1 november (zie de colofonpagina voor de adresgegevens). Daarna besluit de redactie of er voldoende artikelen komen om het themajaarboek te laten doorgaan. Neem bij vragen contact op met één van de redacteuren. De redactie hoopt op grote belangstelling! ●

“Een aorig koppelsjen deeres en allegaor druk an ’t wark”

6


Inge Specht Vitrine met schoenen

ger jaren uit de collectie van Maryline van Wely. Vooral de pop met de streekdracht zorgde voor het nodige vertier aangezien ondergetekende zich de eerste weken iedere dag opnieuw een ongeluk schrok van die onverwachte gestalte in de vitrine!

Vlak voor de zomer van 2014 ontstond het idee om in samenwerking met de Kostuumvereniging een tentoonstelling te organiseren met schoenen uit de verzamelingen van verenigingsleden. Een idee dat veel ‘voeten in de aarde’ bleek te hebben, maar minstens zoveel spin-off! Uit vrijwel alle provincies, maar ook uit België en Duitsland, stuurden verenigingsleden foto’s van het schoeisel in hun verzamelingen. Gegevens die trouw verzameld werden door Sytske Wille en vervolgens naar Waalwijk werden doorgestuurd. Het aangeboden schoeisel was van een enorme diversiteit én herkomst, wat het niet eenvoudig maakte er een samenhangend geheel van te maken. Uiteindelijk werd er voor een opzet gekozen met acht verschillende invalshoeken: miniatuurschoentjes, werkschoenen, etnografica, oorlogsschoenen, klompen, historisch modeschoeisel, streekdracht en hedendaagse modeschoeisel. Naast al het voetenwerk werd de tentoonstelling aangevuld met een Noord-Veluws kostuum uit de verzameling van Rein Lotterman en een rokje uit de zeventi-


Behalve de gewenste aanloop gedurende de tentoonstelling én de winterdag in januari, die de aanleiding voor de expositie vormde, had ‘Van Onderaf Bekeken’ ook nog andere, soms onverwachte effecten. Zo bracht Dr. Carol van Driel ons een verzameling zeer bijzondere Romeinse schoenen uit de nauw dateerbare periode van 142-154 AD onder de aandacht. Carol bestudeerde en beschreef samen met haar studenten deze fantastische vondst en zorgde ervoor dat het

artikel

Van Onderaf Bekeken achteraf bekeken: een meer dan geslaagde samenwerking

Y

Schoenen Museum ook deze buitengewone schoenen mocht exposeren. Het prettige contact met de exposerende leden, van wie ik de meeste tot dat moment slechts van naam kende of in het geheel niet, zorgde in een flink aantal gevallen voor nieuwe kennis. Zo leerde ik van Martin Blom de benaming ‘Plimsels’ voor sportschoenen uit het Britse leger, verdiepte ik me dankzij Mirja Wark in Venezolaanse alpargata’s en via een stempel in roze zijden avondschoenen uit de verzameling van Wielent Harms, in een eigenaar van een Brits warenhuis! De collectie van het Schoenen Museum voer ook wel bij de samenwerking met de Kostuumvereniging: dankzij Aaf Steur en Berthi Smith kon deze uitgebreid worden met een paar authentieke Volendamse muilen en een aantal objecten uit Berthi’s zeer goed gedocumenteerde verzameling Chinese gin lien (het inbinden van vrouwenvoeten). Het meest in het oog springt hierbij een pedicuresetje dat gebruikt werd om de gebonden voetjes goed te verzorgen. Een dergelijk setje was nog niet in onze verzameling aanwezig. Tot besluit wil ik nogmaals alle deelnemers aan de tentoonstelling hartelijk danken voor hun bijdrage, de uitgebreide uitleg bij sommige voorwerpen, het thuisblijven op de transportdagen, de koffie, thee en verse aardbeien die onderweg verstrekt werden, het begrip als de email traag kwam en vooral voor alle leuke, speciale verhalen die ik van u te horen kreeg. Het was in alle opzichten geslaagd! ● Vitrine met schoenminiaturen van Gieneke Arnolli en Syts Wille

7

artikel

Y

Roze of blauwe muisjes Judith van Amelsvoort

Voor moderne babykleding en accessoires lijkt het aanbod vooral te bestaan uit roze of blauwe kleertjes, met hier en daar een verdwaald ecrukleurig boxpakje. Hoe ging dat in vroegere tijden? Pasgeboren baby’s werden in de middeleeuwen stevig ingebakerd met doeken en zwachtels. Men dacht dat het kindje zo warm en rustig bleef omdat het zich nauwelijks kon bewegen. In de 17de eeuw werden ook de hoofdjes vaak strak ingepakt om ervoor te zorgen dat de kinderen vlakke slapen en platte oren kregen. Babyjurken kwamen rond het midden van de 18de eeuw in gebruik, toen de gewoonte van baby’s in te bakeren begon te verdwijnen. In welgestelde families kwam het model, het materiaal en de decoratieve motieven voor babyjurken overeen met die van de heersende vrouwenmode. Deze doorgaans witte jurken kenmerkten zich door de hoge taille en lange rok, het gebruik van luxe materialen en rijke versieringen van onder andere kant en borduursels. De babyjurk werd als doopjurk maar ook als toonjurk gebruikt, die de baby droeg als er kraamvisite kwam. Tot en met hun zesde levensjaar was het in de 17de eeuw gebruikelijk dat jongens een jurk of een rok droegen. Vanaf dan moest het spelen afgelopen zijn en werd het kind als een jong volwassene gezien die serieus moest gaan leren voor Nicolaes Maes, Jongetje met een vink aan een lint en opspringende spaniël

8

zijn toekomst. Dit werd weerspiegeld in de kleding, waarbij de jongen vanaf dat moment ‘de broek aankrijgt’. Hij is nu kind-af en krijgt er bewegingsvrijheid voor terug. Meisjes moesten daar langer op wachten en gingen pas aan het einde van de 18de eeuw broeken onder hun Rembrandt van Rijn, Detail van Vrouw met een huilend kind dat rokken dragen. Hierdoor konden ze net als bang is voor een hond, ca. 1635 jongens gemakkelijker maakt of met banden om het lijfje springen, rennen en spelen. gesloten. Een ander hulpmiddel Jonge kinderen, die net konden kennen wij nog steeds vandaag de lopen, droegen in de 17de en 18de dag: het looprekje, waarin het kind eeuw vaak een valhoedje. Deze leerde lopen zonder te kunnen hoedjes zorgden ervoor dat de vallen. peuter bij een val niet gelijk op zijn In de 17de eeuw werden kinderen of haar hoofd terecht kwam. De uit voorname families vaak afgevalhoedjes hadden een binnenwerk beeld in historische kostuums gevan leer en waren soms versterkt ïnspireerd op de klassieke oudheid. met baleinen of hadden een rieten Een mooi voorbeeld hiervan is het constructie. Ze waren opgevuld jongetje met een vink aan een lint, met paardenhaar, kapok of watafgebeeld op het schilderij van ten. De buitenkant was dikwijls Nicolaes Maes. Hij draagt een Rovoorzien van een mooie stof zoals meins fantasiekostuum in roze en zijde, afhankelijk van de heersende rood. Anders dan wij tegenwoordig mode. Begin 19de eeuw verdween gewend zijn werden roze en rood de valhoed bij welgestelde families gezien als jongenskleuren. Het aangezien kindermeisjes of gouwaren sterke kleuren die geassocivernantes continue op de kinderen eerd werden met mannelijkheid. letten. Bij de lagere klassen Blauw werd gezien als een zachte bleef de valhoed langer liefelijke en vrouwelijke kleur die in gebruik. Daarnaast beter bij meisjes paste. Pas vanaf werd er in de 17de 1940 werd het gebruikelijk om eeuw ook gebruik jongens in blauw en meisjes in gemaakt van leiroze te kleden. De redenen waarom banden, waaraan dit gebruik dan in zwang komt de moeder het zijn onduidelijk. De geschiedenis kind kon vasthouwijst dus uit dat ons contemporaiden. Deze banden ne beeld van babykleding, blauw werden op de rug versus roze, redelijk recent is. ● bij de schouders aan de kleding vastge-


Jacoba de Jonge Een vereniging verjongt zich; dat is goed en nodig. Maar op het moment van een ontvangen overlijdensbericht realiseer je je met schrik, hoe langzamerhand de eerste leden vrijwel ongemerkt verdwijnen. Nieuwere leden zullen het echtpaar Zwartjes – van Spanje niet meer kennen. Alle reden om nu aandacht aan hen te schenken, want zij waren zeer actieve en enthousiaste leden. Op 27 juni jl. overleed Bettie na moeilijke laatste jaren. Bovendien miste zij René, die al overleed in 2012. Zij waren beiden opgeleid in beeldende vorming en beiden zeer kunstzinnig en creatief. Daarbij waren zij ook kunstlievend en hartstochtelijke verzamelaars, o.a. op diverse gebieden binnen de kostuumgeschiedenis. Zij stonden dan ook in de beginperiode onvoorwaardelijk achter alle pogingen van het bestuur om de Vereniging vorm te geven. Zij steunden met raad en daad en kwamen altijd samen op alle dagen, opgewekt en enthousiast; zij kenden iedereen!

vator ooit kan doen. Hij had een geweldige en zeer gedetailleerde kennis en documentatie over de sieraden, de edelsmeden en de methoden van vervaardigen. Bettie maakte prachtige modefiguren, die zo uit de modeprent leken weggelopen. Zij had bovendien vele verzamelingen, van modeprenten tot hoedenspelden, van parfumflesjes tot minaudières. Dat klinkt als een rommeltje, maar het waren zeer gespecialiseerde collecties en haar voorwerpen waren steeds van de hoogste kwaliteit. Ook zij verdiepte zich grondig in haar onderwerpen en deelde haar kennis graag met andere leden. Beiden schreven diverse artikelen in Kostuum.

artikel

Leden van het eerste uur, René en Bettie Zwartjes – van Spanje

Y

werpen, die haar verzamelingen vertegenwoordigden. Het prachtige kistje met vele laatjes was door haar zelf ontworpen en gemaakt, geïnspireerd op een Renaissance kunstkabinetje, maar gedecoreerd in Japanse lakstijl. René had een grote liefde voor Japanse kunst en voor Haiku’s, korte Japanse gedichten. Hij heeft zelf 5 schitterend geïllustreerde boekjes met Haiku’s gemaakt. Het was een bijzonder echtpaar, dat bij velen zeer dierbaar in de herinnering zal blijven. ●

De laatste actieve bijdrage van Bettie aan de Vereniging was in 2006 voor de Lustrum tentoonstelling, die in het Westfries Museum in Hoorn werd ingericht met lievelingsstukken van leden. Zij zond een “schatkist” in met diverse voor-

René had een grote verzameling Zeeuwse sieraden. Op één van de vroege Kostuumdagen heeft hij daar een zeer boeiende lezing over gegeven, die goed duidelijk maakte, dat een bevlogen verzamelaar veel dieper in zijn onderwerp duikt, dan menig museum conser-

Het schatkistje, gemaakt door Bettie Zwartjes – van Spanje


9

artikel

Y

Streekdrachten op het podium Leontine Kuijvenhoven-Groeneweg

Op het zonovergoten marktplein van Schagen, dansen kinderen in een kring. Ze dragen klompen maar het is te zien dat ze gympen gewend zijn. Af en toe glijdt er een uit. De spijkerbroekjes zijn vervangen door lange gekleurde rokken met een schort. Dat is niet de echte outfit van Ot en Sien, maar het oogt vrolijk. Voor de historisch juiste kleding moeten we bij hun ouders en grootouders zijn. Die dansen ook, in Westfries kostuum. Het is performance in het kader van de nostalgie, maar ook een vorm van geschiedenisonderwijs. s ‘Ochtends trekt de optocht van de klederdrachtgroepen door het stadje, met paarden en sjesen. Mannen meestal in het zwart, met vest en hoed. Vrouwen in lange japonnen, die zelfs bij een maatje meer mooi staan en tegen wie de in camping kleren gestoken toeschouwers schril af steken. De West-Friese

japonnen zijn mooi gemaakte replica’s, gecombineerd met onderrokken van zeker 100 jaar oud, en mutsen met familiesieraden, vertelt Hans Verberne, als de groep op het podium verschijnt. De dames tillen de rokken één voor één op, totdat de witte lange onderbroek zichtbaar is, hetgeen rond 1900 niet gebruikelijk is voor een nette vrouw! Make-up dragen ze niet. Dat hoeft ook niet, want de sieraden blinken in het zonlicht: kapspelden met edelstenen, filigrein werk, glinsterende diamanten op de voorhoofdsnaald… Zouden toeristen denken dat de Nederlanders in die tijd allemaal rijk waren? Bij iedere groep die eigen streekdracht toont, is alles verantwoord, meestal gaat het om de mooiste kleding en sieraden. Ook de visserlui zien er tiptop uit. Realistisch is Jeanne de Weert over de kleding van Wieringen: de weduwe, die met een mand koopwaar langs de deuren gaat, sieraden als belegging voor

slechte tijden omdat er geen verzekeringen zijn. We zien de huik, een zwart kledingstuk dat vanaf het hoofd tot de voeten valt en gezicht en kleding bedekt: een mantel uit de 16de en 17de eeuw die met de Spaanse mode uit Noord Afrika overgewaaid is. Oorspronkelijk als gewone mode, daarna als rouwkleding. Niet alleen op Wieringen, ook in Limburg. Behalve overeenkomst, is er veel verscheidenheid, vooral bij de vrouwendracht. De stralend witte hul uit Volendam, het gekleurde lijfje uit Marken, de sitsen Hindeloper jas (de wentke), de donkere Veluwse japonnen, de grote kraplappen uit Spakenburg, en de dertien variaties in de Zeeuwse dracht. Kleding waarin we 16de- en 17de-eeuwse elementen herkennen, 18de-eeuwse mantels en jakken en 19de-eeuwse modejaponnen. Levende drachten die in de loop van der tijd veranderd zijn, afgewisseld met “stadse mode” van de upper ten.

Streekdracht op het podium

10


Toen het Nederlandse Verlichtingsdenken na 1750 een Eenheidstaat voorbereidde, kwam daar protest tegen. Iedere provincie had een eigen bestuur en een eigen culturele traditie, die men niet wilde verliezen. We onderscheiden Unitaristen en Separatisten. De laatsten gingen de regionale identiteit benadrukken door volkskunst en klederdracht. Modeverschijnselen werden aangepast, behouden of getransformeerd. Waar in de stad, de patriot of “unitarist” de lange broek ging dragen, bleef de man in de regio de kniebroek lang trouw. Maar de Eenheidstaat kwam er. Hoe de eenheid van zo’n staat vorm te geven? Door de verscheidenheid tot eigenheid te verklaren. De 19de eeuw staat bekend om het nationalisme in Europa. Bij tentoonstellingen en Oranjefeesten worden klederdrachtgroepen opgetrommeld. Er komt aandacht voor behoud van cultuur. Tot in de 20ste eeuw draagt men de streekdracht; werkende mannen leggen die om praktische redenen af, vrouwen nog niet. Zij zijn nog buiten de maatschappelijke orde geplaatst, wat tot marginalisering van de dracht leidde. In de jaren dertig van de vorige eeuw emancipeert de vrouw, de Verzuiling gaat de regionale verschillen overschaduwen en de NSB misbruikt de volkskunst voor zijn propaganda. In de decennia na de Tweede Wereldoorlog is Nationalisme een groot taboe. Klederdracht en klompendans worden als achterlijk beschouwd. De meeste streekdrachtkleding wordt slechts bij feesten uit de kast gehaald. Toch blijven oudheidkundige verenigingen zich bezighouden met uitingen van volkscultuur. Het Meertens Instituut doet op dit gebied verantwoord onderzoek. Reeds in 1953 blaast men de Schagermarkt nieuw leven in. Zeker de laatste tijd heeft men weer oog voor de streekdrachten. Is er wederom angst het eigene te verliezen, nu de Europese Unie er is? ●


Promotie Maaike Feitsma: Nederlandse mode? Klaarke Schuiringa Op dinsdag 27 mei jl. vond in de aula van de Radbouduniversiteit in Nijmegen de promotie plaats van verenigingslid Maaike Feitsma. Ten overstaan van een zestal hoogleraren verdedigde zij haar proefschrift: Nederlandse mode? Een verkenning van mythevorming en betekenissen. Jawel, op mode kun je tegenwoordig ook promoveren! Dit om verbaasde bedenkingen maar even de wind uit de zeilen te nemen. In haar – door ontwerpster Nouchka Huijg prachtig vormgegeven – proefschrift onderzocht Maaike wat nu eigenlijk het ‘Nederlandse’ aan Nederlandse mode is. Sinds enkele decennia doen de Nederlandse ontwerpers het internationaal gezien goed. Maar wat is nu de eigenheid ervan? Modetrends verspreiden zich door de mondialisering gemakkelijk over de hele wereld, tegelijkertijd vraagt men zich steeds meer af wat nu een specifieke lokale of nationale identiteit geeft aan kleding. Vanuit de historische hoek heeft Maaike de samenhang tussen nationale identiteit en mode bekeken. Hiervoor onderzocht ze onder andere de mode zoals die in Avenue, Elegance en Margriet vanaf de jaren ’60 wordt geëtaleerd. Hoewel er wel een beeld ontstaat van een typisch Nederlandse houding ten opzichte van mode: sober, zuinig, matig, praktisch en functioneel, heeft ze niet één typische mode-identiteit kunnen vinden, wel een aantal naast elkaar bestaande zelfbeelden: de soberheid met nadruk op functionaliteit en constructie (zoals bij Alexander van Slobbe,

Y artikel

Het ontstaan van klederdrachtgroepen

Viktor en Rolf met hun Dutch Modernism-stijl) waar tegenover de kleurige mode van Oilily, Mac en Maggie en later Cora Kemperman staat die teruggrijpen op bonte streekdrachten van een aantal eeuwen geleden. Daarnaast is er nog de jeanslook: iedereen heeft wel een of meer spijkerbroeken in de kast – ook functioneel en passend bij de min of meer egalitaire samenleving. Amsterdam beschouwt zich als denim capital of the world – uiteraard ook een goede marketing voor de stad. Toch is het Maaike opgevallen dat het ‘waarom’ van het dragen of creëren van kleding vaak belangrijker is dan ‘hoe’ de mode eruit ziet. Misschien is dat het kenmerkende van de Nederlandse mode? De toekomst zal dat wellicht eens uitwijzen, en dan kan er in plaats van een vraagteken ook een uitroepteken worden geplaatst in de titel van het proefschrift. Het proefschrift maakt deel uit van een grootschalig onderzoeksproject: Dutch Fashion Identity in a Globalised World. Het werd grotendeels gefinancierd door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) in het kader van het programma Culturele Dynamiek. Drie collega’s belichtten dit onderwerp vanuit de sociologische, geografische en culturele achtergrond. Fashion Studies is een heel nieuw vakgebied; internationaal is er veel aandacht en onderzoek naar de samenhang tussen nationale identiteit en mode. Voor de Kostuumvereniging weer een goed vooruitzicht voor haar bestaansrecht! ●

11

artikel

Y

Het Wilde Oog Hans Lemmerman

De kracht van klederdracht en haar draagsters in de 21ste eeuw De betekenis van klederdracht ontstaat in de context van de maatschappij waarin ze wordt gedragen. Tijd en plaats spelen een rol in die betekenis. Bijvoorbeeld klederdrachtdraagsters in 1956 of in 2015 of vrouwen op de zaterdagmarkt in Spakenburg of voor Eye in Amsterdam. Hans Lemmerman en Inge van Run (kunstenaarsduo Het Wilde Oog) halen al 14 jaar lang de vrouwen in dracht uit hun geboorteplaats, uit hun samenhang, uit de nostalgie en uit de anekdotiek. We hebben foto- en filmreeksen gemaakt met vrouwen in Spakenburg, Staphorst, Urk en Arnemuiden. Door de vrouwen te plaatsen in de wereld van de kunsten worden zij óók onderdeel van het kunst-discours. Ook door de consequentie van het ‘Kijk Wild & Denk Lenig’onderzoek. Eén waarbij de bijna uitgestorven levende traditie (als levensstijl) én de scheppende kunst elkaar raken. Het bijna nulpunt van de actieve dracht in Nederland en de foto- en filmreeksen van Het Wilde Oog zorgt voor de betekenis van de klederdracht(draagsters) in de Nederlandse kunstgeschiedenis. Door de duur van het project (14 jaar) wordt die betekenis ook versterkt. Met het energetische project bevraagt Het Wilde Oog de maatschappelijke realiteit door juist klederdrachtvrouwen in te zetten in de kunstcontext. Het Wilde Oog als Duurzaam Dutch Design. Een context die varieert van klassiek modern tot uiterst actueel. Eén die betrekking heeft op architectuur en

Vlissingen, Herman Bisschop, De Bruid (1984). Zeemeermin: Theatergroep Kwatta. Het Wilde Oog. Foto: Frank Auperlé

12

op beeldende kunst. Van Dudok in Hilversum tot Hans van Heeswijk in Amsterdam. En van de beeldentuin in Kröller Müller tot de überhippe exposities in Kunsthal Kade Amersfoort. Met swingende titels als ShadowDance (2010) en Now Japan! (2013) gaan de Spakenburgse Diva’s (de (schoon)zussen Koelewijn en Kuis) in visuele dialoog. De laatste paar jaar positioneert Het Wilde Oog de vrouwen ook ten opzichte van de kracht van de natuur. Het polderlandschap van Flevoland met windmolens, de Waal en de Lek met scheepvaart, het strand van Vlissingen met vuurtoren.

Maakproces vanuit dramaturgisch opzicht Na (kunst)historisch bronnenonderzoek en bezoek aan een stad kiest Het Wilde Oog voor de fotoshoot voor vijf locaties/landmarks per dag in die stad. Daarna volgt de fase van creatieve ideeën laten opborrelen. Samenhangend met de geschiedenis, met het gedachtegoed van een kunstenaar of stijl van een kunstwerk. Uitmondend in onder andere esthetische toevoegingen. Een foto met de Spakenburgse (schoon)zussen Koelewijn voor het Rietveld- Schröderhuis in Utrecht had in onze ogen een oranje accent nodig. Een hedendaags object én een speelse zitplaats voor de vrouwen die hun meest antieke jack droegen. Op die manier kwamen we uit bij de Zzzidt (2000) van Richard Hutten. Het is ook de

fase waarin we ideeën verzamelen die de locatie versterken via een handeling. Op de boulevard in Vlissingen staat een kunstwerk van Marte Röling (Levensboom, 2006). Een cortenstalen boom met appels van bladgoud. Het was Röling opgevallen dat op de lange boulevard bomen ontbraken. Het Wilde Oog koopt tientallen ‘ballenbakballen’, spuit deze goud en vraagt aan een Zeeuwse vrouw in dracht om de ballen in haar schort te plaatsen en deze staand zo hoog mogelijk op te gooien. Deze mentale ontwerpfase vraagt zowel analytische als inventieve kwaliteiten ten aanzien van de te voeren regie. Variërend van de tijdgeest betrappen tot de zwaarte van een gekozen beeldhouwwerk voorzien van humor of sprookjeskwaliteiten en van theatrale dynamiek.

Rekwisieten en kostuums worden bezield Het Wilde Oog integreert sinds vier jaar veronachtzame (cultuurhistorische) voorwerpen en stoffen in haar foto’s en filmpjes. We bezoeken opslagplaatsen van professionele (jeugd)theatergezelschappen: welke objecten/kostuum-elementen uit de opslag van Kwatta, de Reisopera of het RO Theater bezitten kwaliteiten die op een volgende fotoshoot een significante betekenis kunnen krijgen? Zo leenden we van Toneelgroep Amsterdam enkele sabels en zwaarden, een giga papier maché hoofd, een Wim T. Schippers achtige stenen hond en majestueuze engelenvleugels, gedragen in de productie Klaagliederen (1994). De goudkleurige jurk die actrice Chris Nietvelt droeg in Phaedra (ontwerp W. Dziedzic, 2010) belandt in de Wilde Oog regie op de gekozen hotelkamer van Hotel Lloyd. Een kamer waar veel geschiedenis in doorklinkt. In de witte tegels zijn nog kogelgaten te vinden. Dit theaterkostuum komt in één beeld tesamen met Corrie Koelewijn, 88 jaar, Spakenburgse diva, gehuld in wattenstroken van het Kruidvat. Een andere Spakenburgse Diva, Wijmpje Koelewijn, is ooit tot Miss Spakenburg gekozen. Ze werd in de eerste verkiezing door een vakjury tot de best geklede vrouw in dracht uitgeroepen. Op de Wilde Oog foto draagt Wijmpje een echte Fong Leng. Vorig jaar zomer gingen we voor een fotoshoot naar Middelburg en bezochten de Vleeshal, indrukwekkende ruimte waarin internationale kunst wordt gepresenteerd. Van te voren hadden we contact opgenomen met Zeelandia, het professionele theatergezelschap. De acteur Louis van Beek maakte in 2010 een voorstelling, Mathilde, bij Zeelandia. De ondertitel luidde: Hoe een Zeeuws meisje een levend kunstwerk werd. Mathilde Willink was een fenomeen. Een vrouw die in een sprookjesuniversum leefde van illusies en extravaganza. Fong Leng maakte op bestelling gewaden, rijk bestikte

kledingstukken van zijde en leer. De creaties kunnen gezien worden als in stof vertelde sprookjes. Theatraal, uitbundig. In de foto grijpen meerdere niveaus in elkaar: De Zeeuwse diva Mathilde Willink, het jetseticoon Fong Leng, de acteur Louis van Beek en de Spakenburgse Diva Wijmpje Koelewijn. Van Kniertjes tot Diva’s, een innovatieve benadering In feite zijn de 14 jarige activiteiten van Het Wilde Oog met de vrouwen in klederdracht één grote ontmoeting met Nederland via de cultuurgeschiedenis van plaatsen (van Dordrecht, Dalfsen, Deventer en Delden) en met de iconen van de Nederlandse kunst en architectuur. Het zijn ook ontmoetingen van de laatste vrouwen in dracht met de geschiedenis van toneel-rekwisieten en kostuum-elementen die wachten op bevrijding om hernieuwd en in getransformeerde setting ingezet te worden. Hoe interdisciplinair wilt u het hebben? Het Wilde Oog bevraagt bestaande perspectieven op klederdrachtdraagsters bij erfgoedliefhebbers, beleidsmakers, curatoren en kunstcritici. Het kunstenaarsduo nodigt uit om nieuwe samenhangen te vinden, heeft een 14 jaar lange zoektocht afgelegd naar waar de laatste vrouwen in dracht en kunst elkaar versterken, een meerwaarde krijgen. Soms oogt die klederdracht verbazingwekkend nieuwerwets. Het is de context die máákt of de vrouwen als oubollig of als super shiny worden gezien. Als folkore of als levend kunstwerk. ●

13

tentoonstellingen

Mode en oorlog Eva Geene Dit jaar wordt op veel plaatsen aandacht besteed aan het herdenken van de Eerste Wereldoorlog. In 2014 precies honderd jaar geleden begonnen, is de herinnering eraan nog steeds zichtbaar in vele plaatsen. Zeker in Frankrijk waar ze de eerste wereldoorlog de Grand Guerre noemen. In Musee du Costume reden om aandacht te besteden aan dit thema. Goed om te weten is dat Musee du Costume in Avallon niet een museum is zoals we die in Nederland kennen. Bij dit museum in de Morvan kun je om vijf uur aanbellen terwijl het museum om half zes gaat sluiten en wordt je hartelijk ontvangen door een van de zussen (geschatte leeftijd vijfenzestig jaar) “betalen, dat komt straks wel, sluit maar gauw aan bij de rondleiding, we waren al even bezig, maar ik laat jullie straks het begin nog wel zien”. Een computer hebben ze pas dit jaar aangeschaft. Het museum is gevestigd in een statig herenhuis uit de 17de eeuw met een aantal 18de- eeuwse aanpassingen. Hier zijn talloze kamers van boven tot onder gevuld met aangeklede paspoppen, schilderijen, prenten, meubelstukken en ander huisraad. Echte stijlkamers. Tijdens deze tentoonstelling wordt de impact van de oorlog op de mode getoond aldus de handgeschreven en daarna gekopieerde

flyer. De oorlog gooit de bestaande regels overboord en beïnvloed het begrip van de mode van de vrouw. De expositie is verder aangekleed met enkele herenkostuums, kinderkleding, documenten uit de tijd en mode accessoires. Door de tijd waarin de oorlog plaatsvindt, zien we tevens de omslag van een meer art nouveau gerichte decoratiestijl, naar een meer door art deco beïnvloedde stijl. In de kapel van het huis, dat lang in gebruik is geweest als jongensschool, zijn verschillende bruidsjaponnen gepresenteerd uit de periode 1910-1920. Er is een kamer waar een ziekenkamer in scene is gezet, inclusief kostuum van het rode kruis. Een borduurwerk aan de wand verwijst door middel van de gebruikte bloemen naar de gevoelens die hoog opspelen in oorlogstijd: viooltjes (pensees in het Frans) als een “denk aan mij” en rozen voor “ik hou van jou”, veel gebruikt in mode en decoratie tijdens de oorlog zijn de kleuren van de Franse driekleur: rood, wit en blauw. Een aantal veranderingen die de oorlogstijd met zich meebrengt voor de mode zijn het minder nauw sluitende korset en (dus) minder nauwsluitende kleding, de nog steeds uitstaande rok die wat korter wordt en die ze ‘Crinoline de Guerre’ noemen en het gebruik (met name na de oorlog) van veren, kralen en parels. In de expositie is een mooi ontwerp van de Callot Soers opgenomen, een bekend ontwerpersduo dat in deze tijd zeer geroemd werd

om hun exotisch getinte ontwerpen met veel gebruik van zilver en goud lamé. Leuk detail is een aantal modeprenten dat op de gang hangt. Dames met overdreven grote hoeden in de vorm van een vogel waarvan de veren veelvuldig worden gebruik in de mode van deze tijd als kritiek op de extravagantie ervan. De rondleidster wijst op de typische kleuren van de vroege oorlogstijd. Diep paars, warm oranje en fuchsia. Heel vrolijke kleuren voor een tijd waarbij je wat gematigdheid zou verwachten. In de zomer van 1914 werd ‘gewoon’ een zomersale gehouden alsof er niet elders in het land bloed vergoten werd. De kinderen kregen kostuums in de vorm van soldaat of officier alsof het de vrolijkste zaak van de wereld was. Het idee heerste namelijk dat de oorlog snel voorbij zou zijn. De moraal was nog hoog maar daar zou snel verandering in komen. Verder wordt gewezen op de invloed die de uniformen hebben op de mode. De rechtere lijnen, maar ook bijvoorbeeld de schoenen van de dames die na de oorlog de vorm van een soort rijglaarzen krijgen, maar dan een stuk eleganter. Op mijn vraag welke expositie we volgend jaar kunnen verwachten haalt Madame haar schouders op. Maar eigenlijk maakt dat ook niet uit. Ik zou het iedereen aanraden zich te laten verrassen door de gastvrijheid van de zussen en de bijzondere collectie (met ontwerpen van onder meer Worth, Chanel en Poiret), sfeer en presentatie. ●

Een vakantie bezoek aan Musee du Costume in Avallon Sytske Wille Ondertussen kregen we bij de redactie van het Bulletin ook onderstaand stukje binnen over Avallon, dat we u niet willen onthouden: In een XVII en XVIII eeuws huis, eigendom van de familie de Condé, is in Avallon (Morvan, departement Yonne, Bourgondië), het Musee du Costume gevestigd, een privécollectie, van waaruit men elk jaar een speciaal thema toont. De tentoonstelling Mode en guerre laat de inpact zien die de oorlog op de vroeg 20ste-eeuwse Opstelling in Musée du costume. Foto: Syts Wille

14


Yohji Yamamoto, Ensemble, herfst/winter 2014. Foto: Koen Hauser

Madelief Hohé Ruisende zijde, adembenemende borduursels, ruches en grote crinolines. Wollen maatkleding voor dandy’s en chique baljurken voor ladies. Dit najaar sprankelen de kostuums uit de tijd van Jane Eyre, Eline Vere, Jane Austen’s Pride and Prejudice en Downton

De 19de eeuw was een opwindende en dynamische tijd vol maatschappelijke veranderingen. De welgestelde adel en regenten waren niet langer de enigen die zich volgens de nieuwe modetrends konden kleden. Mode was hoogst belangrijk om je mee te onderscheiden in de society. Hoe kleedde het ‘nieuwe geld’ zich? En op welke manier kon

mode heeft gehad. Twaalf zalen en gangen met het karakter van een oudheidskamer, zijn vol gezet en gehangen met de prachtigste voorwerpen. Daardoor vergeef je de etalagepoppen en ook bepaalde combinaties… Tot en met het huwelijk in de huiskapel wordt getoond, kasten met accessoires van kostuum, speelgoed, naaigerei, gangen met schilderijen, merklappen, modecartoons en spotprenten. De rondleidsters lijken allemaal 80+. Bij binnenkomst in de hal vroegen we of onze hond aan het hek mocht worden vastgebonden in de voortuin. Maar nee, als onze hond goed gemanierd was, kon hij wel mee naar binnen komen om de tentoonstelling te bezien. Aldus gebeurde, tot aller plezier. We hebben nu een in de cultuur en textiel opgevoede en geïnteresseerde schapendoes! ●


tentoonstellingen

Romantische mode: Mr Darcy meets Eline Vere

Abbey in volle glorie in een grote tentoonstelling over mode in de 19de eeuw in het Gemeentemuseum Den Haag. Naast complete kostuums is er aandacht voor schitterende accessoires, strakke korsetten en originele modeprenten en foto’s. Veel stukken zijn speciaal voor deze tentoonstelling gerestaureerd en worden voor het eerst aan het publiek getoond. Hoe actueel de 19de eeuw nog steeds is, blijkt uit hedendaagse creaties die in de tentoonstelling zijn opgenomen. Modeontwerpers laten zich vandaag de dag inspireren door vormen, silhouetten of technieken uit de 19de eeuw: het schitterende borduurwerk van de ontwerper Jan Taminiau, het dandyisme van Vivienne Westwood en de (donkere) romantiek van Jean Paul Gaultier en Edwin Oudshoorn. Ook worden enkele originele filmkostuums getoond uit de tv-series Downton Abbey en uit Pride and Prejudice (BBC 1995). ‘Mr Darcy’ en ‘Lady Edith’ komen écht naar Den Haag!

de oude adel zich met hun kledij onderscheiden aan het hof? Het modenieuws werd in de 19de eeuw steeds sneller en sneller verspreid door de opkomst en steeds grotere invloed van de modetijdschriften. Het silhouet van de modieuze vrouw veranderde voortdurend, de mannenkleding emancipeerde en er kwam voor het eerst speciale kinderkleding op de markt. Nieuwe verfstoffen zorgden voor japonnen in sprankelende kleuren, waarbij aan het verfproces soms zelfs arsenicum te pas kwam. Alles om maar mooi voor de dag te komen! Aan de hand van de mode- en kostuumcollectie van het Gemeentemuseum Den Haag worden in de tentoonstelling en catalogus verschillende thema’s belicht die actueel waren in de 19de eeuw, van hygiëne & gezondheid, kleuren & materialen tot etiquette & status en modewereld & couturiers. Ook de kleine persoonlijke verhalen komen aan bod, die de mensen uit de 19de eeuw even heel dichtbij brengen. Dat alles in een prachtige enscenering door vormgevers Maarten Spruyt en Tsur Reshef waardoor de personages uit de literatuur, films en televisieseries tot leven komen: van Mr Darcy, de familie Kegge uit de Camera Obscura tot la Dame aux Camélias en Eline Vere. De restauratie van deze tentoonstelling is mede mogelijk gemaakt dankzij de bijdrage uit het door het Prins Bernard Cultuurfonds beheerde Barbas – van der Klaauw Fonds. Het Fonds van de Kostuumvereniging heeft een bijdrage geleverd aan de totstandkoming van de catalogus. Op zaterdag 1 november vindt de Najaarsdag van de Kostuumvereniging plaats in het Gemeentemuseum Den Haag. Dan vertellen we graag meer over de achtergronden van de tentoonstelling, de restauratie van de kostuums en laten tijdens een speciale ‘tafelsessie’ we ook een aantal kostuums van dichtbij en van binnen zien! ●

15

najaarsdag

+ tentoonstellingen 16

Schaamte en verleiding

Najaarsdag 1 november in Den Haag

Birthe Weijkamp

Hierbij nodigen wij u uit voor onze Najaarsdag op zaterdag 1 november 2014 in het Gemeentemuseum in Den Haag. Hier is de tentoonstelling Mr Darcy meets Eline Vere over romantische mode te zien. Aan de hand van de mode- en kostuumcollectie worden verschillende actuele thema’s uit de 19de eeuw belicht. De Kostuumvereniging organiseert naar aanleiding hiervan in samenwerking met het Gemeentemuseum op 1 november een symposium. Deze dag zal dus, in tegenstelling tot andere Kostuumverenigingsdagen waar alleen leden met hun introducés welkom zijn, ook bezocht worden door belangstellenden van buiten de vereniging.

In het Duitse stadje Bocholt (net over de grens bij Aalten) was de textielindustrie lange tijd erg belangrijk. Eén van de oude fabrieken is daarom omgebouwd tot textielmuseum, dat deel uitmaakt van een verband van acht ‘industriemusea’ in Westfalen. Naast oude machines die voor bezoek nog deels in werking worden gezet, is in de ‘Spinnerei’ ruimte voor tijdelijke tentoonstellingen. De rauwe industriële ruimtes lenen zich hier bijzonder goed voor. In samenwerking met andere Duitse industriemusea is de huidige tentoonstelling Reiz und Scham samengesteld. De tentoonstelling laat een intiem stukje kostuumgeschiedenis zien: namelijk het ondergoed. Aan het begin van de tentoonstelling is een vitrine geplaatst met fijn geborduurd en geplisseerd batisten ondergoed van rond 1910. Alles is voorzien van hetzelfde monogram met daarboven een kroontje. De naam van de eigenaresse van deze uitzet, uit particulier bezit, wordt echter niet genoemd en mocht ook bij navraag niet worden prijsgegeven. Misschien is dit al wel een eerste voorbeeld van hoe ‘reiz’ en ‘scham’ beide onlosmakelijk verbonden zijn met ondergoed. De expositie bestaat uit twee delen, die als afzonderlijke exposities te zien waren in een ander musea. De bruiklenen zijn aangevuld met kledingstukken uit de eigen collectie van het museum in Bocholt. Hoewel de focus ligt op de lingerie, worden in het eerste gedeelte ook de wisselende silhouetten van de mode tussen ca. 1860 en 1990 getoond. De mode bepaalde immers ook mede de vorm van het ondergoed en andersom. In de opstelling is de relatie tussen beide echter niet altijd even duidelijk. Het eerste gedeelte van de tentoonstelling lijkt daarom soms meer op een chronologisch overzicht van de mode waarin alleen in kleine (rood geverfde) kabinetjes aandacht is voor ondeugend ondergoed en bijbehorende accessoires en plaatjes. Een tweede gedeelte is wel uitsluitend gericht op ondergoed en laat zeer uiteenlopende voorbeelden zien. De gebruiksgeschiedenis van het ondergoed en aanverwante zaken staat bij dit gedeelte van de expositie voorop. Vandaar dat er bijvoorbeeld ook aandacht is voor de geschiedenis van het maandverband. Van wasbare lapjes en tuigjes waaraan deze worden bevestigd, tot de eerste soorten wegwerpmaanverband en tampons. Bij het ondergoed is niet alleen gekozen voor luxe varianten. Degelijk katoen, soms meerdere malen versteld, komt eveneens aan bod. Hierdoor ontstaat een interessante mix van ongeveer 200 objecten die zowel de glamour als de praktische kant van ondergoed laten zien. ●

Op het programma staan vier lezingen: Madelief Hohé, conservator van het Gemeentemuseum en samensteller van de tentoonstelling zal een algemene inleiding houden. Restaurator Cesar Rodriguez Salinas, vertelt (in het Engels) over de restauratie voor deze tentoonstelling. We streven er naar om een Nederlandstalige samenvatting van deze lezing te maken. Ileen Montijn, historica en medeauteur van de catalogus zal de romantische mode in een historische context plaatsen. Als laatste spreker zal Joost Mertens vertellen over het gebruik van arsenicum in kleding. In de middag krijgen we de gelegenheid onze ogen goed de kost te geven. In de nieuwe tuinzaal van het museum mogen we verschillende 19de eeuwse kledingstukken uit de collectie van het museum van ‘binnen en buiten’ bekijken. En uiteraard valt er in de tentoonstelling veel te zien.

Japon (gedragen als trouwjapon), Nederland 1835, wollen mousseline met zijde. Gemeentemuseum Den Haag


Programma 10.00-10.45 Ontvangst met koffie/thee in Gember 10.45-11.00 Vertrek van Gember naar de Aula 11.00-11.15 Opening en mededelingen door dagvoorzitter, Gieneke Arnolli 11.15-11.45 Madelief Hohé, Romantische mode (1800-1914) 11.45-12.15 Cesar Rodriguez, The value and the figure of the restorer in the museums 12.15-12.45 Ileen Montijn ,Romantisch ongerief – mensen en kleding in de 19de eeuw 12.45-14.00 Lunch in Gember 14.00-14.30 Joost Mertens, Arseengroen tarlatan: oogverblindend schijnschoon en de geneeskundige politie 14.30-15.30 Kledingstukken van ‘binnen en buiten’ bekijken Vanaf 15.30 Bezoek tentoonstelling & thee in museumrestaurant Locatie en bereikbaarheid Gemeentemuseum: Stadhouderslaan 41, 2517 HV Den Haag. Café Gember: Stadhouderslaan 43, 2517 HV Den Haag. Het museum en café Gember zijn goed te bereiken per openbaar vervoer: Vanaf Den Haag Centraal Station: bus 24 richting ‘Kijkduin’, halte ‘Groot Hertoginnelaan’. Of tram 17 richting ‘Statenkwartier’. Uitstappen bij halte ‘Gemeentemuseum/Museon’. Tram 17 vertrekt tevens vanaf Station Hollands Spoor. Met de auto is het museum bereikbaar via de Utrechtsebaan, richting Kijkduin, volg de borden ‘Gemeentemuseum’. Voor het Gemeentemuseum is gelegenheid om gratis te parkeren! Mochten er onverhoopt geen parkeerplaatsen meer vrij zijn, dan kunt u parkeren in de parkeergarage van het World Forum op het Churchillplein 10 te Den Haag. N.B. indien u later dan 10:45 uur aankomt vragen we u om direct naar het museum te komen, daar wordt u dan ontvangen.

Het bedrag dient u voor 25 oktober over te maken naar bankrekening NL98 INGB 0004 444 542 t.n.v. Ned. Ver. v. Kostuum, Kant, Mode en Streekdracht te Voorschoten. De bank accepteert geen andere afkorting dan voornoemde. Als het inschrijfgeld niet voor 25 oktober binnen is, verzoeken we u aan de zaal te betalen. Om administratieve redenen zijn wij in dat geval genoodzaakt € 2,50 extra te berekenen. De betaling alleen geldt niet als opgave; u dient ook de bon in te sturen via post of mail. Belangrijke mededeling over de lunch: belangstellenden die zich niet van te voren hebben aangemeld, betalen wel de dagprijs met toeslag, maar kunnen helaas geen aanspraak maken op de lunch. U kunt op de bon uw voorkeur voor een vegetarische lunch aangeven. Afzeggen kan uiterlijk tot 25 oktober. Na die datum verplicht opgave tot betalen. NB. Vergeet niet uw Museumkaart mee te nemen. Bon of kopie daarvan gaarne sturen naar Willeke Tijssen, Kastanjelaan 58, 1185 KC Amstelveen (tel. 0206451581, bij voorkeur tussen 20:00 en 22:00 uur), of mail de gegevens naar [email protected] Bedrag overmaken naar bankrekening NL98 INGB 0004 444 542 t.n.v. Ned. Ver. v. Kostuum, Kant, Mode en Streekdracht te Voorschoten. De bank accepteert geen andere afkorting dan voornoemde. ●

bon Inschrijving voor de Najaarsdag op 1 november te Den Haag Ik maak gebruik van de uitnodiging op 1 november de Najaarsdag bij te wonen. ❑ Ik neem wel ….. (aantal)/ geen introducés mee (a.u.b. ook invullen). ❑ Ik wil graag ….. (aantal) vegetarische lunch(es) (a.u.b. ook voor uw introducé aangeven) Graag aankruisen wat van toepassing is.

Aanmelden Wilt u deze dag bijwonen, vul dan onderstaande bon in en stuur deze (of een kopie ervan) voor 25 oktober naar Willeke Tijssen, Kastanjelaan 58, 1185 KC Amstelveen (tel. 020-6451581, bij voorkeur tussen 20-22 uur), of stuur een e-mail met de gevraagde gegevens naar nkv. [email protected]. De aanmelding gaat op volgorde van binnenkomst.

Naam

De entree voor de najaarsdag is € 25,- voor leden en € 30,- voor introducés.

Handtekening


najaarsdag

We ontvangen u graag in café Gember, naast het Gemeentemuseum, waar we ook de lunch gebruiken. De lezingen vinden plaats in de aula van het Gemeentemuseum.

Adres Postcode Plaats E-mail Telefoon

17

verslag zomerdag

Zomerdag 2014 in Dokkum

18

De bezoekers van de Zomerdag die vrijdag al in Dokkum waren konden deze keer deelnemen aan een excursie naar Museum ’t Fiskershúske te Paesens-Moddergat en het Visserijmuseum te Zoutkamp. Men ging met eigen auto en kreeg een rondleiding en ontvangst met koffie bij ‘t Fiskershúske. Het bleek een prima opmaat voor de volgende dag!

het ‘gereedschap’ dat hiervoor zoal is gebruikt. Tegenwoordig wordt breien gezien als een handwerktechniek voor vrouwen. Het is nog steeds typisch iets dat je vroeger als meisje op school leerde. Kwam je na een lange dag thuis dan moest je eerst tien naadjes breien voor je mocht gaan spelen, als dat al kon natuurlijk met al het werk dat nog gedaan moest worden. Nog denkt men dat breistertjes altijd arme meisjes waren, maar Dragt vertelt ons dat het aanvankelijk toch echt een vak voor mannen was.

Een Zomerdag die deze keer in het hoge noorden van het land plaatsvond. Ver weg voor bijna iedereen, behalve natuurlijk voor de noordelijke leden en voor onze voorzitter, die zoals gebruikelijk de dag opende. ‘Breien’ was deze keer het thema. De eerste spreker Ihno Dragt gaf een overzicht van de geschiedenis van het breien en

In de dertiende eeuw ontstaat er al een breigilde in Parijs en ook in Engeland, waar ze de ‘capknitters’ heten. Beide zijn overigens niet toegankelijk voor vrouwen. Om te breien zijn natuurlijk garens en pennen nodig. Die zijn aanvankelijk van hout, been en koper en de gebruikte garens zijn wol en zijde en later ook katoen. De eerste

Punt Colenbrander

ijzeren pennen werden in de vroege zeventiende eeuw in Tintern (Wales) en Neurenberg (Duitsland) gemaakt omdat daar draad getrokken kon worden. Door de industriële revolutie verbeterde dat productieproces. Er kunnen dan fijne stalen naalden gemaakt worden, Een minder bekend hulpmiddel om te breien zijn de breischedes en breidoppen. De spreker legde het nut van breischedes uit en liet vervolgens ook een paar interessante voorbeelden zien. Er werd destijds veel staand gebreid en voor professionele breiers waren grote stukken breiwerk een belasting voor de handen en armen. Om dit gewicht op te vangen gebruikt men breischedes. Ook breidoppen hebben deze functie, die hangen aan een kettinkje om de hals en zijn dus wel wat minder geschikt voor zwaarder breiwerk. In de negentiende eeuw neemt breien een hoge vlucht en echte truien zoals we die nu kennen zijn pas na ongeveer 1850 ontstaan. De tweede spreker Stella Ruhe vertelde ons over deze tijd en in het bijzonder over haar speurtocht naar Nederlandse visserstruien. Zij werkte destijds mee aan de uitgave van het boek Nederlandse visserstruien van mevrouw Henriëtte van der Klift-Tellegen uit 1983 dat helaas niet meer leverbaar is. Ruhe besloot een vernieuwde versie te maken en ging vervolgens uitgebreid op zoek naar wat er nog meer te vinden was over dit onderwerp. Het resulteerde in een geheel nieuw boek met maar liefst zestig truien uit veertig plaatsen en er was zóveel materiaal dat er in september 2015 zelfs een tweede deel zal verschijnen. Nederlandse vissers voeren altijd al vanuit meerdere plaatsen op haring, maar met de opkomst van de grote loggers kon men veel verder uitvaren, tot ver voorbij Schotland zelfs, en maakte zodoende kennis met de al langer in Engeland gedragen gebreide werkkleding. Dat waren veelal truien, die praktischer bleken dan de traditionele visserskleding. Op foto’s van voor 1925 zijn


Een heel andere categorie breiwerk zijn de archeologische vondsten. Textiel is relatief zeldzaam bij opgravingen en het was dan ook uniek dat er in een oude zestiende eeuwse vestinggracht van Groningen, de zogenaamde ‘Gracht van Alva’, een enorme hoeveelheid textielfragmenten werd gevonden, voornamelijk van wol en zijde, waaronder ook breiwerk. Wat de gracht zo bijzonder maakt is dat het volgens duidelijke bronnen slechts een korte periode ook daadwerkelijk een gracht was, om precies te zijn van 1570 tot 1577, waardoor het gevonden textiel zeer nauwkeurig is te dateren. De vondsten zijn door Hanna Zimmerman beschreven in haar boek Textiel in Context uit 2007 en waren het onderwerp van de derde lezing deze Zomerdag. Het werd een nauwgezette uiteenzetting over een zoektocht die met ijzeren vasthoudendheid werd ondernomen. Uit de laatste opgraving kwamen uiteindelijk vijftien stukken gebreide textiel in opmerkelijke staat tevoorschijn. Ze blijken een enorme bron van informatie te zijn over de wijze van breien; opzetten, afkanten, meerderen, minderen en


de richting van breien. Sporen van slijtage kunnen iets zeggen over het gebruik, zoals bij een gebreid kinderjasje met slijtplekken onder de armpjes. De enig mogelijke verklaring is dat het gedragen zou zijn in een looprek. Na uitvoerig onderzoek heeft Zimmerman alle stukken nagebreid om te kijken of de conclusies klopten en als het niet lukte probeerde ze het opnieuw. Een baret maar liefst zes keer! Al de nagewerkte voorbeelden waren voor de lezing meegenomen en konden worden bewonderd. Hanna Zimmerman gaf een kort maar boeiend verslag van een spannende zoektocht die veel informatie opleverde over het gebruik van gebreide kleding in de zestiende eeuw. Meer archeologisch breiwerk kwam aan bod in de lezing van Sandra Comis. Zij heeft de textielvondsten van Spitsbergen bestudeerd en beschreven. Het gaat hier om kleding die gevonden is op de plek waar Smeerenburg ooit was, de nederzetting van de Hollandse walvisvaarders vanaf het begin van de zeventiende eeuw tot eind achttiende eeuw. Het leven daar was bijzonder hard en de vondsten getuigen daarvan. Het gaat hier om graven waarin ook resten van kleding zijn gevonden. Het is werkkleding en dat is in de hele kostuumgeschiedenis erg zeldzaam. Daags gedragen textiel werd namelijk gewoonlijk tot op de draad opgebruikt. Het gaat voornamelijk om wol; kousen, wanten en veel mutsen. Het textiel was door het archeologisch ‘gunstige’ klimaat - de graven lagen in het ijs - niet alleen goed bewaard, maar ook de kleur was nog goed te zien. Iets wat bijvoorbeeld de vorige spreekster helaas niet kon zeggen van haar textielvondsten, die waren allen modderig bruin uit de gracht gekomen. In veel graven werden skeletten gevonden met alleen een wollen muts op. Niet dat ze naakt werden begraven, maar het linnen hemd waarin ze waren afgelegd was vergaan, de wol daarentegen niet. Mutsen werden gedragen omdat hoeden

niet handig zijn in een winderig klimaat, een hoed met rand waait al gauw af. Dat er zoveel mutsen zijn gevonden - die dus niet zijn hergebruikt na de dood van de eigenaar - heeft tot een theorie geleid over de functie. Het is goed mogelijk dat het kleurpatroon ook een rol heeft gespeeld, vooral omdat ze overduidelijk allemaal anders zijn. In het barre klimaat waar iedereen dik was aangekleed kan die muts het enige punt van herkenning zijn geweest, ieder zou dan zijn eigen patroon hebben gehad. Het model van een muts was altijd eenvoudig, vanuit de kruin meerderen en dan de hoogte, soms als een dubbele vorm die in elkaar werd geschoven en soms met aangebreide oorflapjes. Ook zijn er vondsten van vlakgebreide en dan in elkaar genaaide exemplaren.

verslag zomerdag

mannen in truien dan ook meestal vissers. Tussen 1875 en 1950 werd er volop gebreid in de Nederlandse vissersplaatsen. Het garen dat daarvoor gebruikt werd was sajet, een wat harde en gladde wollen draad met een effen kleur - over het algemeen blauw - maar voor rouw natuurlijk zwart. Het gebruikte patroon was nauwsluitend met iets te korte mouwen zodat de handen vrij bleven. De gebruikte motieven zijn overal te vinden en het is de lokale smaak die uiteindelijk de combinatie bepaalt en de truien per plaats herkenbaar maakt. Hier kon te alle tijden zonder probleem van worden afgeweken door kleine veranderingen aan te brengen. Meestal werden de truien door professionele breisters op bestelling gemaakt. Ze zijn echter nooit een onderdeel van de streekdracht geworden. De enige uitzondering daarop is Volendam.

Als laatste onderhield Sietske Wille ons met een heel geestig overzicht van de ‘strijd’ tussen de populariteit van breien haakwerk in het damesblad De Gracieuse uit het laatste kwart van de negentiende eeuw. Breien viel toen onder de nuttige handwerken, maar met haken werden eenvoudigweg mooie dingen gemaakt. Tot 1895 laten de afbeeldingen alleen dames zien die rustig zitten te keuvelen, maar na 1897 worden ze duidelijk iets actiever. Vanaf dan bevat het blad steeds meer patronen. Alles was te breien, een luiermand om te vullen, patronen voor onderrokken versierd met kruissteken, een korset of poetshandschoenen. Ook de mannen worden niet vergeten, borst- en rugwarmers, bretels en wandel- en zwemkleding. De nijvere dame vindt er voor ieder wat. Zelfs een broek voor een poedel behoorde tot de mogelijkheden. Een geestige afsluiting van een interessante Zomerdag! ●

19

activiteiten

Cursus over textiel 13 t/m 17 oktober Van maandag 13 t/m vrijdag 17 oktober 2014, organiseert het TRC voor de negende maal de populaire vijfdaagse cursus over textiel en alles wat daarmee te maken heeft. Meer informatie: [email protected] ●

Textielcommissie symposium 13 november: Interieurtextiel in het Interbellum in Nederland en België Op 13 november 2014 staat het symposium van de Textielcommissie.nl in het teken van interieurtextiel in Nederland en België in de periode 1918-1940. In die tijd had de toegepaste kunst verschillende gezichten: van het expressionisme van de Amsterdamse School tot de geometrische vormentaal van het modernisme. Grenzen waren soms moeilijk te trekken en menig ontwerper werkte in verschillende stijlen. Het veelzijdige onderwerp wordt ingeleid door Mienke Simon Thomas,

Het bal van Revérence op 8 november: Hortense de Beauharnais heet je welkom Stichting Revérence organiseert ook dit jaar weer een gekostumeerd bal. Dit jaar kunt u voor het bal genieten van een historisch diner in de prachtige stijlkamers van het neoclassicistische Hodshon huis. Beleef het verleden een diner in de stijl van tweehonderd jaar geleden. Zoals gebruikelijk in deze tijd dineert u met ‘service à la française’ waarbij een grote keus aan gerechten tegelijk op tafel wordt geserveerd. Dames, haal uw mooiste baljurk uit de kast. Heren, zet uw ‘cravatten’ in het stijfsel. Het is tijd om te dansen! Op deze dag zal het Hodson Huis in Haarlem het decor zijn van een vorstelijk bal

senior conservator bij Museum Boijmans Van Beuningen. Vervolgens komt Ingeborg de Roode, conservator bij het Stedelijk Museum in Amsterdam, aan het woord over Amsterdamse Schooltextiel. Werner Adriaenssens, conservator bij de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis te Brussel en hoogleraar aan de Vrije Universiteit aldaar, belicht de textielontwerpen van architect Henry van de Velde. Sadegh Memarian, textielrestaurator bij ICAT Textielrestauratie in Cruquius (Noord-Holland), spreekt over de conservering van een reeks wandtapijten naar ontwerp van Chris de Moor in Paviljoen Welgelegen in Haarlem, het provinciehuis van Noord-Holland.

20 November Klederdrachtshow in Nunspeet Op donderdag 20 november a.s. geeft de werkgroep Folklore en Klederdracht van de Heemkundige Vereniging Nuwenspete uit Nunspeet, in samenwerking met de klederdrachtgroep Veluws Schoon uit Oldebroek, een grootse, in deze opzet nog nooit vertoonde, klederdrachtshow. Er zullen een veertigtal kostuums van de Noord Veluwe getoond worden uit de periode 1850-2014. Deze unieke show zal visueel

20

met keizerlijke klasse; een majestueuze dansavond met een vleugje Hollandse bescheidenheid en een snufje Franse grandeur. Het diner en bal staan in het teken van Hortense de Beauharnais, koningin van Holland. Locatie: Hodshon Huis, Spaarne 17, Haarlem, 8 november 2014. Start diner: 17.30 uur. Start bal: 19.30 uur. Kosten: € 64,50 (alleen bal) / € 129 (diner + bal) Alle drankjes en hapjes zijn inclusief. Dresscode: empire / regency Voor meer informatie en tickets zie www.stichtingreverence.nl/ historisch-bal-2014

●

Een film over dit restauratieproces zal tijdens de lunchpauze te zien zijn. Na de lunch houdt Caroline Boot, conservator Kunst & Vormgeving bij het TextielMuseum in Tilburg, een lezing over Bauhaustextiel in Nederland. Textielrestaurator Emmy de Groot zal daarna vertellen over haar onderzoek naar de stalenboeken van de firma Metz & Co. De dag zal worden afgesloten door textielontwerpster Christie van der Haak, die verantwoordelijk was voor de ‘reconstructie’ van het interieurtextiel van Theo Nieuwenhuis in het Scheepvaarthuis in Amsterdam. Voor meer info en aanmelding: www.textielcommissie.nl

●

ondersteund worden door detailbeelden van onderdelen van de drachten en bijbehorende accessoires zoals sieraden enz. Ook zullen bij elk kostuum parallelle beelden uit Veluws verleden getoond worden. Deze show vindt plaats in de grote- of Rabozaal van het MFA de Veluvine, F.A. Molijnlaan 186, 8071AK Nunspeet. De avond begint om 20.00 uur en de toegang is gratis (er wordt aan het eind een collecte gehouden). ●


Een bericht uit de regio Noord Holland

Het Edams Museum wordt momenteel geheel gerestaureerd. Naar verwachting wordt het in het voorjaar van 2015 weer geopend. In het huis, nu Museum, heeft ooit een lakenkoopman gewoond. Wij willen in het voorhuis een stoffenwinkel maken met oude stoffen in de kasten (niet voor de verkoop). We denken aan stoffen als sits, baai, saai en laken. Het gaat niet om meters stof maar om een mooie aanblik.


oproep

Conservator Peter Sluisman en Ada Hooiberg, Ada van Poelgeest, medewerkster Edams Museum

m

Kan iemand ons helpen aan de stoffen, of adressen waar ze mogelijk nog te verkrijgen zijn? Verder kleden we twee poppen aan. We hebben hier gedeeltelijk zelf kleding voor, zoals een blauw wollen damasten vrouwenrok met een groot bloemdessin, losse rokken en bovenlijfjes die echter geen geheel vormen. Voor de man zijn er hemdrokken. Het gaat om 18de eeuws goed. We missen ondergoed voor man en vrouw, een herenbroek bij de jasjes, en een jak bij de vrouwenrok. Wie heeft deze spullen voor ons in langdurig bruikleen? Voor contact: rpsluisman@planet. nl of [email protected] ●

Stuk uit het Edams museum

21

excursies

Naar Horst, Limburg zaterdag 20 september Bezocht wordt in Museum de Kantfabriek de tentoonstelling Traditie ontmoet de toekomst. Van streekdracht naar intelligente textiel. Het vertrekpunt is de verzameling van Harry Linskens. Deze bestaat uit Noord Limburgse kanten mutsen en kledingstukken 18501890. Deze streekdrachten gaven informatie over de gemeenschap waartoe men behoorde, de mate van welstand en de rouwgebruiken. Vakmanschap, ambachtelijkheid en duurzaamheid waren vanzelfsprekend. In intelligent textiel wordt moderne technologie verwerkt zodat textiel interactief wordt en zich kan aanpassen aan de wensen van de gebruiker. Vooruitstrevende modeontwerpers gebruiken innovatieve ontwikkelingen in hun kledingontwerpen. Duurzaamheid en ambachtelijkheid spelen vaak een grote rol. De tentoonstelling bestaat uit drie verbonden delen: traditie, transformatie en toekomst. Het eerste deel toont een unieke collectie van de

Naar Staphorst, vrijdag 3 oktober 2014 Bezocht wordt in Museum Staphorst de tentoonstelling Kleurrijk Gedrukt. Het stipwerk wordt soms ten onrechte toegeschreven als een vinding van Staphorst. Na de introductie ervan aan het begin van de twintigste eeuw, maakte het daar vervolgens wel een geheel eigen ontwikkeling door. Deze ontwikkeling wordt in de tentoonstelling getoond aan de hand van originele kledingstukken, stoffen en gereedschappen. Voor draagsters van de Staphorster streekdracht spreekt het stipwerk nog een taal, die echter door steeds minder mensen wordt verstaan.

22

traditionele toer. Het tweede deel deconstrueert de toer in zijn onderdelen en speelt met vorm, valling, ornament, plaatsing, nieuwe

functies en nieuwe materialen. Het derde deel is een unieke selectie van high-tech kledingstukken van vooraanstaande experimentele ont-

Programma 13.15 uur Ontvangst in de hal van het museum 13.30 uur Inleiding door Jacco Hooikammer, vrijwilliger bij Museum Staphorst 13.45 uur Rondleiding of op eigen gelegenheid de tentoonstelling bezoeken ond theetijd is er thee/ koffie met een R Staphorster rol. Plaats Gemeenteweg 67. 7951 CE Staphorst, tel. 0522-462526. Museum Staphorst is geheel toegankelijk voor rolstoelen (max. 89 cm breed). De kosten voor de entree, rondleiding en koffie/thee kunnen ter plaatse bij Sytske Wille worden voldaan: € 10,- voor leden, 12,- voor introducées. Schriftelijke opgave via de inschrijvingsbon tot 29 september. Afmelden eveneens tot 29 september. ●


Museum de Kantfabriek

Rond theetijd is er thee/koffie met vlaai Plaats Museum de Kantfabriek, Americaanseweg 8, 5961 GP Horst, tel. 077-3981650. Er kunnen maximaal 20 deelnemers mee. U dient zelf bij de museumbalie een entreekaart te kopen of te ontvangen (MK). De kosten voor de rondleiding en thee kunnen ter plaatse aan Sytske Wille worden voldaan: € 10,- voor leden; introducés € 12,-. Gaarne gepast betalen.

werpers die hier bijeengebracht zijn en een unieke vooruitblik op de toekomst geven

Schriftelijke opgave via de inschrijvingsbon. Afmelden tot 18 september. Bij later afmelden ontvangt u alsnog een nota. Om administratieve redenen zijn wij dan genoodzaakt € 2,- extra te berekenen. ●

Bezocht wordt in het Tassenmuseum Hendrikje de tentoonstellingen Forever Vintage & VII by Cecile de Jaegher. Vintagetassen van 1920 tot 1994 en retro-tassen, die geïnspireerd zijn op de vorm, kleuren materiaalgebruik van deze klassiekers. Elke twintig jaar komen succesvolle mode-uitingen weer terug en in de tentoonstelling ziet u echte, vintage en retro klassiekers, die nooit uit de mode raken. Clutches en avondtassen in grappige en mooie vormen, zoals vogels, vlinders en exotisch fruit. Ambachtelijk en in België gemaakt.

excursies

Programma 13.15 uur Ontvangst in de hal van het museum 13.30 uur Rondleiding

Naar Amsterdam, woensdag 15 oktober 2014

Programma 13.15 uur Ontvangst in de hal van het Tassenmuseum 13.30 uur Rondleiding door Sigrid Ivo, conservator Plaats Tassenmuseum Hendrikje, Herengracht 573 (tussen Utrechtsestraat en Thorbeckeplein, direct achter het Rembrandtplein), tel. 020-5246452. Tramlijnen 4 en 9 halte Rembrandtplein; Metro 51, 53, 54 halte Waterlooplein; parkeergarage Waterlooplein. Maximale groepsgrootte 12 personen. U dient zelf bij de museumbalie een entreekaart te kopen of te ontvangen (MK). De kosten voor de rondleiding kunnen ter plaatse aan Sytske Wille worden voldaan. € 11,- voor leden, €13,50 voor introducés (graag gepast betalen). Schriftelijke opgave via de inschrijvingsbon tot 12 oktober. Afmelden tot 10 oktober. Bij later afmelden ontvangt u alsnog een nota. Om administratieve redenen zijn wij dan genoodzaakt € 2,- extra te berekenen. ●


23

excursies

D

Naar Antwerpen, zaterdag 15 november 2014 Bezocht wordt in HeadquARTers, waar één van ’s werelds belangrijkste collectie weefsels en kunstvoorwerpen uit Egypte en Centraal Azie bewaard wordt, de opstelling 3500 jaar textielkunst. HeadquARTers is het commandocentrum van de Katoen Natie, een internationaal logistiek concern dat vanuit Vlaanderen opereert. In Er bevinden zich onder meer tunica’s, kledingaccessoires, wandtapijten, mummies, fragmenten van een dodenboek en een gedetailleerde kaart van Egypte ten tijde van de expeditie van Napoleon in 1748. Programma 13.45 uur Ontvangst in de hal van het museum 14.00 uur Rondleiding

Plaats HeadquARTers, van Aerdtstraat 33, 2060 Antwerpen, tel +32(0)32216811. Er kunnen maximaal 15 deelnemers mee. De kosten (entree en rondleiding) kunnen ter plaatse worden voldaan: € 18,- voor leden,

€ 20,- voor introducés (graag gepast betalen). Schriftelijke opgave via de inschrijvingsbon tot 1 november. Afmelden tot 8 november. Bij later afmelden ontvangt u alsnog een nota. Om administratieve redenen zijn wij dan genoodzaakt € 2,- extra te berekenen. ●

Naar Utrecht, dinsdag 25 november 2014

kunst speelt hij met de hang naar massacultuur en vervlakking.

Bezocht wordt in het Centraal Museum de tentoonstelling Mode, de musical. Piet Paris kiest uit de collectie.

Programma 13.45 uur Ontvangst in de hal van het museum 14.00 uur Rondleiding door Ninke Bloemberg, conservator Mode en Kostuum

Uit de collectie van het Centraal Museum kiest mode-illustrator Piet Paris meer dan 150 voorwerpen en presenteert ze in een verrassende vorm: als scènes van een musical. Mode niet geïsoleerd, maar in de context; gecombineerd met voorwerpen in gebruik: tikkende klokken, met bloemen gevulde vazen en brandende lampen. De anonimiteit van de paspop doorbreekt hij door ze van top tot teen aan te kleden en van een gezicht te voorzien dat hij zelf illustreert. De tentoonstelling is karakteristiek voor Piet Paris: speels en sierlijk, met veel oog voor detail. Toegankelijk en met humor getint, maar met een serieuze ondertoon: door amusement te combineren met

24

Plaats Nicolaaskerkhof 10, Utrecht, tel. 030-2362362. Vanaf CS bus museumlijn 2 (ringlijn Museumkwartier) stopt vlak voor het Centraal Museum. Naast het museum is een beperkte mogelijkheid tot (betaald) parkeren. Groepsgrootte maximaal 20 personen. De kosten voor de rondleiding kunnen ter plaatse worden voldaan: € 10,50 voor leden, introducés €12,50 (graag gepast betalen). Men dient zelf bij de museumbalie een entreekaartje te kopen: Schriftelijke opgave via de inschrijvingsbon tot 18 november. Afmelden eveneens tot 18 november. ●


van het collectiebeleid komen duidelijk naar voor in MoMu Nu.

Bezocht wordt in het Momu- modemuseum de tentoonstelling MoMu Nu, hedendaagse Mode uit de eigen collectie.

Programma 13.45 uur Ontvangst in de hal van het museum 14.00 uur Rondleiding

Een selectie topstukken uit de nieuwe aanwinsten van hedendaagse silhouetten uit de MoMu collectie. De MoMu collectie bestaat uit zo’n 25000 objecten, voornamelijk kleding en accessoires, waarvan de laatste vijf jaren zo’n 7000 items zijn bijgekomen naar aanleiding van aankopen, schenkingen en langdurige bruiklenen. Het MoMu verzamelbeleid focust naast historische kleding voornamelijk op hedendaagse Belgische ontwerpers, en koopt van hen silhouetten aan die staaltjes zijn van rigoureus vakmanschap, gedurfde concepten en avant-garde vormentaal. Tevens zijn er ook schenkingen bijgekomen van internationale modehuizen. Al deze elementen

Ik neem geen/ wel (aantal ) introducés mee. (Bij deelname aan meerdere excursies duidelijk doorgeven naar welke tentoonstelling men een intro meeneemt) MK ja/ nee


intro MK ja/ nee

Naam: Adres: Postcode/Plaats:

bon

Algemene inschrijvingsbon excursies ❑ Zaterdag 20 september Horst, Museum de Kantfabriek ❑ Vrijdag 3 oktober Staphorst, Museum Staphorst ❑ Woensdag 15 oktober Amsterdam, Tassenmuseum Hendrikje ❑ Zaterdag 15 november Antwerpen, HeadquARTers ❑ Dinsdag 25 november Utrecht, Centraal Museum ❑ Zaterdag 13 december Antwerpen, MoMu-ModeMuseum

Plaats MoMu-Modemuseum, Nationalestraat 28, Antwerpen, tel +32(0)34702770. Er kunnen maximaal 20 deelnemers mee. De kosten (entree en rondleiding) kunnen ter plaatse worden voldaan: € 18,- voor leden, introducés €20,- (graag gepast betalen). Schriftelijke opgave via de inschrijvingsbon tot 6 december. Afmelden eveneens tot 6 december. Bij later afmelden ontvangt u alsnog een nota. Om administratieve redenen zijn wij dan genoodzaakt € 2,- extra te berekenen. ●

D excursies

Naar Antwerpen, zaterdag 13 december 2014

Telefoon: E-mail: Datum inschrijving: Handtekening: De gewenste excursie omcirkelen of duidelijk aankruisen en de bon opsturen naar: S.I.E.Wille-Engelsma, Struikheide 15, 8445 SG Heerenveen (tel. 0513-681681 bij voorkeur tussen 18-21 uur). Bij opgeven via de mail de bon scannen of de gehele tekst overnemen en sturen naar nkv.excursies@ gmail.com. Indien u zich afmeldt later dan de bij de tentoonstellingstekst genoemde datum, ontvangt u alsnog een nota. Om administratieve redenen zijn wij dan genoodzaakt € 2,- extra te berekenen.

25

publicaties

D

Archaelogical Footwear

Geeske Kruseman

een lijst van gevonden voorbeelden mét litteratuurreferenties. Voor vakmensen is dit boek fantastisch gereedschap, voor de liefhebber een goudmijn van inzichten en mooie dingen.

Marquita Volken heeft het vervolg geschreven op het legendarische magnum opus van Olaf Goubitz, Stepping through time. Volken’s boek is de weerslag van een zeldzame combinatie van praktische ambachtelijke kennis en wetenschappelijk onderzoek, beide op het hoogste niveau – daarbij leest het als een roman.

Marquita Volken: Archaelogical Footwear – Development of shoe patterns and styles from Prehistory till the 1600’s. Spa uitgevers (Zwolle), ISBN 978-90-8932-117-6. € 59.50 in de webshop van de uitgever www.spa-uitgevers.nl. www. shoemuseum.ch (de werkplaats van Marquita Volken in Lausanne, Zwitserland). ●

Development of shoe patterns and styles from Prehistory till the 1600’s door Marquite Volken

Het hart van haar werk is de typologie van de snijpatronen voor leren schoeisel, vanaf de oudst bekende prehistorische schoenen, via de eigenzinnige Romeinse modellen, naar de Middeleeuwen en de Nieuwe tijd. Ze toont aan dat zelfs de oudste patronen een meetkundige logica kennen waarvan de evolutie door de eeuwen heen te volgen is. Ze laat de beschrijving van deze logica volgen door een uitgebreid en rijk geïllustreerd chronologisch overzicht van de opeenvolgende schoentypes – de een al mooier dan de ander. Dit kerngedeelte wordt voorafgegaan door een uitgebreide inleiding, inclusief geschiedenis van de calceologie (schoenkunde) en methodologische discussie, en gevolgd door een technisch gedeelte over het documenteren van archeologisch schoenmateriaal en over de technieken, naaisteken, gereedschappen van schoenmakers vóór 1700. Het boek eindigt met een chronologische catalogus van de meer dan 500 schoentypes, elk voorzien van

26

Met Pelerine en Toer Klederdracht in Noord- en Midden-Limburg door Harry Linskens

Punt Colenbrander Nederlandse streekdrachten zijn langzamerhand voor bijna alle delen van het land uitgebreid beschreven, maar er was toch nog een gebied waar zo goed als niets over te vinden was. Tot dit voorjaar, toen deze leemte werd opgevuld door een publicatie van de hand van Harry Linskens. Deze bundelde zijn kennis en ervaring omtrent de Limburgse streekdracht in een boek, uitgegeven door Museum de Kantfabriek te Horst. De heer Linskens is al sinds 1971 bezig met onderzoek en documentatie van de streekdracht in Limburg en hij wordt algemeen beschouwd als een autoriteit op dit gebied. Het is dan ook een aanwinst dat er een zo zorgvuldig uitgegeven boek over dit onderwerp is verschenen.


Gebonden, 208 blz., veel illustraties in kleur. Het boek is uitgegeven door Museum de Kantfabriek te Horst en daar te koop. Prijs, exclusief eventuele verzendkosten, € 19,75 tel. 077-3981650. De uitgave is mede mogelijk gemaakt door Het Fonds van de Nederlandse Kostuumvereniging. ●


Tasbeugels en beurzen van Kamper zilversmeden door Wielent Harms

Punt Colenbrander

Handen uit de mouwen 150 jaar verpleegkundig uniform in Nederland Dit rijk geïllustreerde boek laat zien hoe nauw de kleding van verplegers en verpleegsters is verbonden met ontwikkelingen in beroepsleven en maatschappij. Alle uniformen passeren de revue: van kloosterhabijt tot een recent ontworpen huislijk verpleegstersjasje, maar ook de uniformen van de verpleegkundigen van de Geneeskundige Dienst van de Koninklijke Landmacht. Redactie: Cecile aan de Stegge, Catharina Th. Bakker, Kitty de Leeuw, Amersfoort: SHVB, 144 blz., ingenaaid, geïllustreerd (deels kleur), ISBN 978-90-8704-452-7, €19,95. Distributie Uitgeverij Verloren te Hilversum. De uitgave is mede mogelijk gemaakt door Het Fonds van de Nederlandse Kostuumvereniging. ●

Onlangs werd in de Kamper Almanak 2014 een artikel van Wielent Harms gepubliceerd. Het geeft een uitgebreid overzicht van een speurtocht naar de makers van Kamper tasbeugels en beurzen te beginnen in de vroege 18’eeuw met Anthonie van Laer die in 1710 in Kampen werd ingeschreven. De vroegst bekende beugel uit het gebied rond Kampen is door hem gemaakt. Er volgen nog meer namen van zilversmeden met bijbehorende afbeeldingen van tasbeugels, waar mogelijk met verhalen en foto’s van de laatst draagsters. Het is een interessant onderzoek naar een sieraad dat in de streekdracht in heel Nederland in aanzien stond en staat. Het artikel ziet Wielent Harms als voorproefje, het maakt namelijk deel uit van een grote studie naar tasbeugels en zal hopelijk in boekvorm verschijnen.

publicaties

Met Pelerine en Toer geeft een goed gestructureerd overzicht van de mannen-, vrouwen- en kinderkleding in deze streek en beschrijft nauwkeurig de mutsen en toeren. Zoals Brabant de poffer heeft zo hebben Noord- en Midden-Limburg de toer. Beiden worden over de muts gedragen en - zoals in alle streekdrachten - zijn er mutsen en toeren voor verschillende graden van rouw en hoogtij. En natuurlijk verschillen de uiteindelijke vormen per dorp weer een beetje van elkaar. Maar ook al lijkt de toer in eerste instantie misschien wat op de poffer, toch heeft deze wel degelijk heel eigen kenmerken. In de verschillende hoofdstukken wordt dan ook veel aandacht besteed aan de muts, het gebruikte kant, de onderdelen en de manier om alles samen te voegen tot deze opvallende en unieke hoofdtooi. Opmaken is een nauwkeurig en intensief werk dat traditioneel gedaan werd door mutsenmaaksters die de lokale eisen en hun klanten goed kenden. Ze hadden dan ook een belangrijke positie in de samenleving van hun gebied. Dit boek is al met al een degelijke en informatieve studie over de streekdracht in het zuiden van ons land. Niet in de laatste plaats omdat de tekst zo goed is geïllustreerd met foto’s en tekeningen.

De almanak is niet in de vrije verkoop te krijgen maar voor belangstellenden is het artikel bij de uitgever op de site www.walkatearchief.nl te lezen en af te drukken. ●

27

tentoonstellingsagenda

De commissie Bulletin besteedt veel zorg aan de agenda. Toch is het mogelijk dat er een wijziging is in openingstijden of -data. Het is verstandig de informatie te controleren voor u op reis gaat; daartoe zijn waar mogelijk het telefoonnummer en de website opgenomen. Dieteren (gemeente

Kampereiland

Leiden

Susteren)

t/m 1 november

tot eind 2015

Amsterdam

tot 1 december geopend

Mutsen uit de collectie

Zeven eeuwen Leids laken

t/m 1 december

Merklappenmuseum

van Dick Woertman

Museum De Lakenhal

Bruidsjaponnen

Kerkstraat 61

Heultjesweg 31

Oude Singel 32

Rijksmuseum

tel. 046-4492901

tel. 038-3388122

tel. 071-5165360

Museumstraat 1

www.merklappenmuseum.nl

www.erf29.nl

www.lakenhal,nl

tel. 020-6747000

voor bezichtiging graag contact

di t/m za 11-17 uur

di t/m vr 10-17 uur

www.rijksmuseum.nl

opnemen

BINNENLAND

za, zo en feestdagen 12-17 uur Leeuwarden

dagelijks 9-17 uur Goes

t/m 30 maart 2015

t/m 25 september

6 september t/m 1 maart

t/m 2 november

Handwerkverhalen

Het Weven van de Wereld

2015

Zeeland zet KANT in Beeld,

lessen in nuttige en fraaie

TRC Gallery

Dining with the Tsars.

expositie van kantwerken

handwerken door de eeuwen

Hogewoerd 164

Breekbare schoonheid uit de

in samenwerking met het

heen

tel. 071-5134144

Hermitage

LOKK

Museum Pakhuis Koophandel

www.trc-leiden.nl

Hermitage Amsterdam

Handwerken met een knipoog

Oostersingel 8

toegang gratis

Amstel 51

naar kant

tel. 058-2151664

tel. 020-5308755

Kant en borduurwerk op

www.museumpakhuiskoop-

Loosdrecht

www.hermitage.nl

stoplap en

handel.nl

t/m 26 oktober 2014

dagelijks 9-17 uur

Zeeuwse boeren hemden.

wo, do en zo 14-17 uur

Kant op stand

Historisch Museum De

Kasteel-Museum Sypesteyn

15 september t/m 1 februari

Bevelanden

Nieuw Loosdrechtsedijk 150

2015

Singelstraat 13

tel. 035-5823208

Forever Vintage

tel. 0113-228883

www.sypesteyn.nl

Tassenmuseum Hendrikje

www.hmdb.nl

di t/m zo elk uur rondleidingen

Herengracht 573

ma t/m vr 11-17 uur

vanaf 11.30 uur

tel. 020-5246452

za en zo 12-16 uur

www.tassenmuseum.nl dagelijks 10-17 uur

Groningen t/m 23 november

Apeldoorn

Marga Weimans

t/m 26 oktober

solotentoonstelling

Grace Kelly

een overzicht van zowel vroeg,

Prinses en stijlicoon

recent als nieuw werk

Paleis Het Loo

Groninger Museum

Koninklijk Park 1

Museumeiland 1

tel. 055-5772400

www.groningermuseum.nl

www.paleishetloo.nl

tel. 050-3666555

di t/m zo 10-17 uur

di t/m vr en zo 10-18 uur za 9-17 uur

Bunschoten (zie Spakenburg) Horst Den Haag

t/m 28 september

11 oktober t/m 22 maart 2015

Traditie ontmoet Toekomst

Mr Darcy meets Eline Vere

Van streekdracht naar intelli-

Mode uit de 19de eeuw

gent textiel

aangevuld met ontwerpen

Museum de Kantfabriek

van hedendaagse ontwerpers

Americaanseweg 8

Gemeentemuseum

tel. 077-3981650

Stadhouderslaan 41

www.museumdekantfabriek.nl

tel. 070-3381111

di t/m zo 14-17 uur

www.gemeentemuseum.nl di t/m zo 11-17 uur

28

The Future of Fashion is Now, Museum Boijmans Van Beuningen


Nieuwvliet t/m 31 oktober nieuwe opstelling Dorpsstraat 55 tel. 0117-452850 www.cadzandsedracht.nl wo en za 13-17 uur juli en augustus dagelijks 13-17 uur groepen op afspraak Noordwijk t/m 14 september Zo vader, zo zoon Speelgoed en kleding 1920- 960 Museum Noordwijk Jan Kroonsplein 4 tel. 071-3617884

Mode, de musical, Piet Paris kiest uit de collectie, Centraal Museum Utrecht

www.museumnoordwijk.nl di t/m za 11-17 uur

Staphorst

Veere

Brussel

zo 14-17 uur

t/m 15 oktober

t/m 1 november

t/m 31 januari 2015

Kleurrijk gedrukt,

Zeeland zet kant in beeld

30’s Fashion Expo

Oldebroek

Staphorster stipwerk

Veerse collectie in kant

De mode van de jaren dertig

t/m 31 oktober

Museum Staphorst

Museum de Schotse Huizen

Museum voor het Kostuum en

Boerderijmuseum

Gemeenteweg 67

Kaai 25-27

de Kant

“De Bovenstreek”

tel. 0522-462526

tel. 0118-501744

Violetstraat 12

Bovenstraatweg 10-1

www.museumstaphorst.nl

ww.schotsehuizen.nl

tel. +31-2-2134450

tel. 0525-631457

ma t/m za 10-17 uur

dagelijks 13-17 uur

www.musea.brussel.be

Tilburg

Winterswijk

dagelijks 10-17 uur

www.museumoldebroek.nl ma t/m za 10-17 uur

woensdag gesloten

t/m 15 maart 2015

t/m 1 november

Rotterdam

Body Jewels

Van Schaarste naar Overvloed

Hasselt

11 oktober t/m 18 januari

Nederlandse, moderne siera-

Mode voor grote en kleine

t/m 14 september

2015

den

dames

Collectie 02(5)

The Future of Fashion is Now

uit de eigen collectie

Museum Het Kunst-Ende

25 jaar Modemuseum Hasselt

Museum Boijmans

TextielMuseum

Misterstraat 94

Modemuseum Hasselt

Van Beuningen

Goirkestraat 96

tel. 0543-533533

Gasthuisstraat 11

Museumpark 18-20

tel. 013-5494564

www.vereniginghetmuseum.nl

tel. +32-11-239621

tel. 010-4419400

www.textielmuseum.nl

wo, do, vr 13.30-16.30 uur

www.modemuseumhasselt.be

www.boijmans.nl

di t/m vr 10-17 uur

za 10.30-16.30 uur

di t/m zo 10-17 uur

di-zo 11-17 uur

za en zo 12-17 uur BUITENLAND

Duitsland

Spakenburg

Utrecht

t/m 30 september

t/m 30 november

België

Bocholt

Bunschoter en Spakenburger

Mode, de musical

klederdracht opstelling

Piet Paris kiest uit de collectie

Antwerpen

Reiz und Scham

Klederdracht en Visserij

Centraal Museum

25 september t/m 4 januari

LWL Industriemuseum

museum

Nicolaaskerkhof 10

2015

Textilwerk Bocholt,

Kerkstraat 20

tel. 030-2362362

Hedendaagse Mode

Industriestraße 5

tel. 033-2984634

www.centraalmuseum.nl

uit de eigen collectie

www.lwl.org

www.kenvmuseum.nl

di t/m zo 11-17 uur

Momu

di t/m zo 10-18 uur

ma t/m za 10-17 uur

tentoonstellingsagenda

Cadzandse dracht,

t/m 1 november

Nationalestraat 28 tel. +32-3-4702770 www.momu.be di t/m zo 10-18 uur


29

Krefeld

Manchester

t/m 12 oktober

t/m 14 december

t/m 15 maart 2015

Promenade Parisienne

Das Föhr Reef und andere,

Something Blue:

In samenwerking met le Conservatoire de

gehäkelte Naturphänomene.

Wedding fashions 1914-2014

la Maison Hermès

Een door 700 personen gehaakt ’koraalrif’

Gallery of Costume

en het Musée privé Emile Hermès

Deutsches Textilmuseum

Platt Hall, Rusholme

Musée de l’Impression sur Étoffes

Andrasmarkt 8

www.manchestergalleries.org.uk

14, rue Jean-Jaques Henner

tel. +49(0)2151-9469450

ma t/m vr 13-17 uur

www.musee-impression.com

www.krefeld.de/textilmuseum

za en zo 10-17 uur

di t/m zo 10-12 en 14-18 uur

Frankrijk

Parijs

di t/m zo 11-18 uur t/m 2 november

Engeland Avallon

Dries Van Noten

Bath

t/m 1 november

Les Arts Décoratifs - Mode et Textile

tot 1 januari 2015

1914-1918 Guerre et mode

107 Rue de Rivoli

The Georgians,

Musee du costume

www.lesartsdecoratifs.fr

18th century dress for polite society

6, rue Belgrand

di t/m zo 11-18 uur

Avallon, Bourgondië

do 11-21 uur

tot 1 januari 2015

dagelijks 10.30-12.30 en 13.30 -17.30 uur

David Sassoon

geopend t/m 1 november

t/m 1 november La mode en France, 1947-1957

A Life in Fashion, Bellville Sassoon Lorcan Mullany

Mulhouse

Musée Galliera

Fashion Museum

t/m 12 oktober

10, avenue Pierre Ier de Serbie

Bennetstreet

Folie textile

www.palaisgalliera.paris.fr

www.museumofcostume.co.uk

Mode et décoration sous

ma t/m zo 10–18 uur

dagelijks 10.30-17 uur

le Second Empire (1852-1870)

do 10- 21 uur

in samenwerking met het Palais de ComLonden

piègne

t/m 4 januari 2015 Horst, Photogapher of style t/m 15 maart 2015 Wedding dresses 1775-2014 De geschiedenis en ontwikkeling van de modieuze witte trouwjurk Victoria &Albert Museum South Kensington Cromwell Road www.vam.ac.uk dagelijks 10-17.45 uur vr 10-22 uur 19 september t/m 18 januari 2015 Knitwear, Chanel to Westwood The Fashion and Textile Museum 83 Bermondsey Street www.ftmlondon.org.uk di t/m za 11-18 uur 29 oktober t/m 26 april 2015 Women Fashion Power Hoe kleden vrouwen in topposities zich? Design Museum 28 Shad Thames www.designmuseum.org dagelijks 10-17.45 uur

30

Wollen pandjes jas en pantalon, ontworpen door Mr. Fish, Londen, 1967. Gedragen door Charles Evelyn Penn Lucas tijdens zijn bruiloft met Antoinette von Westenholz. Victoria & Albert Museum


Nederlandse Kostuumvereniging Bestellingen jaaruitgaven Kostuum, bulletins en Kostuumverenigingfolder De leden van de Nederlandse Kostuumvereniging zijn de beste ambassadeurs van de vereniging. Bij Alie Klap-van Dijk is de Kostuumvereniging-folder te verkrijgen, die u kunt geven aan geïnteresseerde personen en/ of organisaties, die (nog) geen lid zijn. De jaaruitgaven van Kostuum 2009 t/m 2012 zijn ook hier te bestellen. Prijs: Kostuum 2013 kost € 12,50. De overige € 5,- per stuk. De uitgaven 2001 t/m 2008 zijn uitverkocht.

Nederlandse Kostuumvereniging

Inleverdata kopij decembernummer: 1 november 2014 februarinummer: 1 januari 2015 meinummer: 1 april 2015 septembernummer: 1 augustus 2015 Aan dit Bulletin werkten mee: Madelief Hohé, conservator mode & kostuumafdeling Gemeentemuseum Den Haag Jacoba de Jonge, kostuumhistorica Hans Lemmerman, Het Wilde Oog Leontine Kuijvenhoven-Groeneweg, kostuumhistorica Klaarke Schuiringa, freelance redacteur Inge Specht, conservator Nederlands Leder en Schoenenmuseum Birthe Weijkamp, conservator kostuum in opleiding Commissie Bulletin Judith van Amelsvoort Adriana Buurman-Brunsting Punt Colenbrander Eva Geene Catherine Wolfs Leonie Sterenborg, coördinator & bestuur Zoutkeetsgracht 48 1013 LC Amsterdam tel. 020-6234710 [email protected] Bestuur Gieneke Arnolli, voorzitter Johan de Bruijn, redactie Kostuum Sandra Comis, penningmeester Lisa Hardon, algemeen bestuurslid Rosalie Sloof, ondersteunend secretaris Leonie Sterenborg, bestuurslid Bulletin Hilde Cammel, secretaris Oostenburgergracht 34 1018 NB Amsterdam tel. 020-4202115 [email protected] De algemene bankrekening is NL98 INGB 0004 444 542 t.n.v. Ned. Ver. voor Kostuum, Kant, Mode en Streekdracht te Voorschoten. Bij betalingen uit het buitenland moet ook vermeld worden: IBAN: NL98 INGB 0004444542 en BIC: INGBNL2A Ledenadministratie Alie Klap-van Dijk Crailoseweg 44 1272 EW Huizen tel. 035-5240113 [email protected] Bestellingen ledenlijst 2014 Alleen leden kunnen de ledenlijst bestellen. Maak € 7,50 over op de rekening vermeld onder Lidmaatschap.

Commissie Dagen Loes Bruintjes Sandra Comis, bestuur Jacco Hooikammer Eugenie Kips Sytske Wille Willeke Tijssen, coördinator Kastanjelaan 58 1185 KC Amstelveen tel. 020-6451581 (20-22 uur) [email protected] Commissie jaarboek Kostuum Adriana Buurman-Brunsting Maaike Feitsma Ingrid Grunnill Klaarke Schuiringa Rosalie Sloof Ivanka Sonderman Johan de Bruijn, coördinator & bestuur Oude Rijksweg 92 7951 DL Staphorst tel. 0522-465299 [email protected] Commissie Publiciteit & Marketing Ineke Tirion, externe promotiestand & STIDOC Joost van Wijmen, webmaster [email protected] Commissie Het Fonds Els de Baan Sandra Comis, bestuur Saskia Kuus Willemien Reinking-Jonxis, coördinator Pr. Frederikplein 12 8019 XB Zwolle tel. 038-4226667 [email protected] Kascommissie Sylvie Hoyinck An Moonen Punt Colenbrander (reserve) Wickey Geertsme (reserve)

Ereleden Wielent Harms Jacoba de Jonge-de Meijere Alie Klap-van Dijk Hannie Kuppens Dorine Stijkel Ineke H. Tirion-Beijerinck Sytske I.E.Wille-Engelsma Gastvrouwen Betty Aardewerk Joke Gladdines-van Egten Dorien Hagedoorn-Cool Truus de Kanter

colofon

Het Bulletin is een uitgave van de Nederlandse Kostuumvereniging, opgericht op 8 februari 2001. ISSN: 1569-3007

Advertentietarieven hele pagina € 300,halve pagina € 155,kwart pagina € 90,achtste pagina € 45,inleggen van flyer of 1 A-4 € 200,Lidmaatschap Bij het lidmaatschap van de vereniging ontvangt men in ruil voor de jaarcontributie van € 36,- (gewone leden), € 26,- (studenten en leden onder 25 jaar), € 52,- (twee personen woonachtig op één adres): 4 x het informatieve Bulletin (in de 2e week van de maanden februari, mei, september, december). Vóór de decemberfeestdagen heeft men ook het periodiek jaarboek Kostuum in huis. Tevens kan er worden deelgenomen aan de Dagen en de Excursies georganiseerd door de Vereniging. De jaarcontributie bedraagt € 36,-, voor paren € 52,-, voor studenten en jongeren tot 25 jaar € 26,-. De jaarcontributie in het buitenland is € 41,50. U dient het bedrag over te maken op de bankrekening NL73 INGB 0008159704 t.n.v. Ned. Ver. voor Kostuum, Kant, Mode en Streekdracht te Huizen. Bij betalingen uit het buitenland moet ook vermeld worden: IBAN: NL73 INGB 0008159704 en BIC: INGBNL2A. Opzeggingen dienen voor 1 december van het lopende kalenderjaar schriftelijk te geschieden bij de ledenadministratie. Opzeggingen worden altijd schriftelijk bevestigd. Druk www.polyprint.nl Online www.kostuumvereniging.nl twitter.com/NLKostuum facebook: Nederlandse Kostuumvereniging

Afbeelding achterzijde: Kunsthal Kade Amersfoort Expositie Now Japan (2013). Kei Takemura They’re still alive in both cities (2012). Kostuum Rien Bekkers. Het Wilde Oog. Foto: Frank Auperlé

NEDERLANDSE KOSTUUMVERENIGING

Recommend Documents