Nederland participatieland? Marja Jager-Vreugdenhil Werkconferentie Digitale zelfredzaamheid Wierden, 24 juni 2014
Nederland participatieland?
Wmo als operatie om zorgstelsel te behouden Vier routes: 1. Meer eigen verantwoordelijkheid bij zorgvragers 2. Geen recht op zorg, maar beleidsvrijheid gemeenten 3. Efficientieslag door samenwerking professionals op lokaal niveau 4. Meer ‘civil society’
Route ‘civil society’
- Zorgvragers moeten eerst een beroep doen op hun omgeving - Prestatieveld 1: ‘Bevorderen van sociale samenhang en leefbaarheid in dorpen, buurten en wijken’ - Prestatieveld 4: ‘Ondersteuning vrijwilligers en mantelzorgers’
Actuele ontwikkelingen sociaal domein
- 4 transities
Nieuwe Wmo (2015) Jeugdwet (2015) Participatiewet (2015) Passend onderwijs (2014)
- Ambulantisering - Aansluiting bij informele verbanden/netwerken - Samenwerking op wijkniveau (o.a. sociale teams)
Nu allemaal de wijk in?
27-6-2014
Zelfredzaamheid = …
1. zelf oplossingen zoeken, 2. beroep doen op familie, vrienden, buren, 3. als dat niet lukt beroep op voorzieningen doen
Hoe ver gaat zelfredzaamheid?
27-6-2014
Aanname
Sociale samenhang in buurten
?
Informele zorg
Meer sociale samenhang meer informele zorg?
Meer sociale samenhang meer informele zorg? • Mensen participeren niet in ‘de samenleving’, maar in specifieke sociale verbanden (geen c.v., maar diverse warmtebronnen) • Elk sociale verband heeft eigen doelen en regels • Participeren gebeurt met een specifieke motivatie • Participeren is het invullen van een specifieke rol in een specifieke context • Niet alle sociale verbanden gericht op zorg
Elk sociaal verband eigen doel en regels
Sociale samenhang informele zorg?
Sommige sociale verbanden
Informele zorg
Aanname
Sociale samenhang in buurten
?
Informele zorg
Casus 1: buurt • Buurt: geen ‘sociaal verband’, maar plek waar evt. wel sociale verbanden gevonden kunnen worden • Niet vanzelfsprekend gericht op zorg • Regels beperken zorg juist
Regels in buurt beperken zorg
• •
Buren gericht op prettig wonen, elkaar geen overlast bezorgen Buren willen wel iets doen voor elkaar: Het liefst praktische, woongerelateerde dingen Liever niet structureel Zolang er nog geen professionele hulp is Op basis van wederkerigheid
Regels in buurt beperken zorg •
•
Buren: zelfredzaam zijn = 1. zelf oplossingen zoeken 2. incl. een beroep doen op voorzieningen, 3. als dat niet lukt beroep op familie, vrienden, buren Wmo: zelfredzaam zijn = 1. zelf oplossingen zoeken, 2. beroep doen op familie, vrienden, buren, 3. als dat niet lukt beroep op voorzieningen doen
Aanname
Sociale samenhang in buurten
?
Informele zorg
Verkeersveiligheid
Aanname
Groenvoorzieningen
Sociale samenhang in buurten
X
Informele zorg Behoud dorpsschool
Niet de buurt, maar sociale verbanden
• • • • •
Mensen kiezen zelf hun verbanden Met een bepaald doel Dat doel kan zorg zijn (maar is dat niet altijd) Niet zomaar te beïnvloeden van buitenaf Daarom: sluit aan bij wat mensen willen en waarop bestaande verbanden gericht zijn • Drie voorbeelden: ‘Jij + Ik = Wij’, ‘Present’, ‘HiP’
Voorbeeld 1: Jij + Ik = Wij • Samenwerking welzijn + zorg (Travers Welzijn + RIBW IJsseloevers) in Zwolle Zuid • O.b.v. vraaggerichtheid, ‘wijk’gerichtheid, eigen kracht, wederkerigheid • Resultaat: div. initiatieven waar ‘weerbaar’ en ‘kwetsbaar’ elkaar ontmoeten: Pluktuin, Keuken van Zuid, kledingwinkeltje ‘Op-nieuw!’
Voorbeeld 1: Jij + Ik = Wij
Voorbeeld 2: Stichting Present • Brug tussen groepen (bedrijven, gezinnen, kerken) en mensen die hulp kunnen gebruiken • O.b.v. ‘aanbod’ = talenten, interesses van de vrijwilligers • Resultaat: positieve ervaringen met vrijwillige inzet, inzicht in eigen mogelijkheden voor vrijwillige inzet, ervaring van wederkerigheid
Voorbeeld 2: Stichting Present
Voorbeeld 3: Stichting HiP
• Digitale database waarin hulpvragen en hulpaanbod gekoppeld worden • Telefonische intake • Hulpvragen: individueel (evt. via professionals) via telefoon • Hulpaanbod: uit kerken • Ondersteuning: door kerken (diakenen)
Zelfredzaamheid = vanzelf?
Vraag
Aanbod
Onterecht te weinig vraag/aanbod
Vraagverlegenheid en acceptatieschroom Lilian Linders
Altruïsmeoverschot Evelien Tonkens, Jos van der Lans
Onterecht te veel vraag/aanbod
Misbruik: gratis klusjesman, grenzeloosheid Femmianne Bredewold
Misbruik: uitbuiting Femmianne Bredewold
Digitaal zelfredzaam? • Zelfredzaamheid = vanzelf? • Professional nodig:
Voor indicatie of/welke hulp nodig is Voor ‘losmaken’ hulpaanbod én –vraag Voor begeleiding proces bij complexere hulpvragen Op afroep beschikbaar bij problemen
• Digitale instrumenten als hulpmiddel • Niet aansluiten op wijken, maar op sociale verbanden
