WELKOM Werkconferentie 13 juni 2014 "Nieuwe energie: onbegrensde mogelijkheden? #energie1306

WELKOM Werkconferentie 13 juni 2014 "Nieuwe energie: onbegrensde mogelijkheden?“ #energie1306

http://www.youtube.com/watch?v=n6j4TGqVl5g&feature=kp

Programma • 13.35 – 13.55 uur: Energietransitie in Europa: uitdagingen en belemmeringen André Faaij • 13.55 – 14.05 uur: Dialoog met de zaal • 14.05 – 14.25 uur: Kansen energietransitie voor Noordoost Nederland - Nedersaksen? Frans Rooijers • 14.25 – 14.35 uur: Dialoog met de zaal • 14.35 – 15.00 uur Pauze

Programma •

15.00 – 15.20 uur: Energiewende: warmte-, stroom- en efficiëntiewende. Heinrich Tschochohei

•

15.20 – 15.30 uur: Dialoog met de zaal

•

15.30 – 15.50 uur: Kennis en Onderwijsinfrastructuur als onontbeerlijke voorwaarde voor succesvolle energietransitie. Wim van de Pol

• 15.50 – 16.00 uur: Dialoog met de zaal •

16.00 – 16.30 uur: Paneldiscussie

•

16.30 uur: Afsluiting door dagvoorzitter Klaas Jan Noorman en initiatiefnemer Sjak Rijploeg

Energy transition in Europe Werkconferentie: ‘Nieuwe Energie: Onbegrensde Mogelijkheden’, Groningen, 13 juni 2014.

Prof. Dr. André P.C. Faaij Academic Director - Energy Academy Europe Distinguished Professor Energy System Analysis – University of Groningen

What is the Energy Academy Europe? • Center of excellence in energy education/research/innovation • Focus on transition to sustainable, reliable and affordable energy. – – – – –

Renewables (wind, solar etc.) Energy efficiency (including energy water and food) Gas (including biogas, green gas) C0₂ reduction Smart grids

Top Research Applied research/ innovation Education (focus on interdisciplinary)

• Open to all interested students, organizations and businesses • Public / Private initiative of:

Hanze University of Applied Sciences, University of Groningen, GasTerra , Energy Valley and EBN

!! Interlinkages & matching stakeholder dialogue; demand & supply With respect to research, education, innovation… !!

Partners

EnTranCe Building 2000 m2 realized per sept/oct 2014

Building Energy Academy 10.000 m2, completed end of 2015

Energy demand, GHG emissions and climate change…

Potential emissions from remaining fossil resources could result in GHG concentration levels far above 600ppm.

Energy system transformation…

[GEA/van Vuuren et al CoSust, 2012]

CCS Potential 1/5 of the portfolio

Source: IEA, Energy Technology Perspectives, 2008

CCS is not only about coal or power

Source: IEA, Technological Roadmap CCS, 2009

Europa… • Nog altijd gecommitteerd aan vergaande GHG emissie reductiedoelstellingen (-80% in 2050) • Kwetsbaar door grootschalige en toenemende energie-importen – Handelsbalans (400 mld Euro/jr en stijgend). – Hoge kosten (concurrentiepositie)

• Technologisch deels koploper. • Implementatie transities: grote verschillen tussen lidstaten. • Europese kaders; bieden stabiliteit, maar zijn niet optimaal (20/20/20 doelstelling, geen harmonisatie in incentives, falend ETS). • Na 2020… 30/30/30? Veranderingen in instrumentarium? Toenemende belang van Horizon 2020 aanpak en programmering. • Grote politieke druk voor (meer) gezamenlijk Europees energiebeleid, o.a.: – – – –

Onderhandelingspositie in internationale energiemarkten Harmonisatie energiebeleid (incentives DE. GHG, eff) lidstaten. Pan-Europese energie-infrastructuur RDD&D

Gas supplies of Europe

Energy mix EU

Oil critical (imported) fossil fuel Few countries have substantial role of renewables (e.g. Demark, Austria, Sweden; mainly due to bioenergy + hydro) Variable roles for gas and nuclear

Maar (deel) Europa (deels) ook koplopersrol…

Economische betekenis: Nieuwe industrie en werkgelegenheid? Off shore in wind op zee?

Gasrotonde van Europa?

Biobased economy? PV

Koploper Smart Grids?

Generic capital cost trend for early commercial units of a new power plant technology Available for commercial order Preconstruction and licencing period

Capital Cost / Unit of Capacity (constant currency)

Finalized cost estimate Design / construction period

First commercial service Second plant in service 3rd plant 4th plant 5th plant

Development period cost estimates

Mature plant costs Simplified cost estimate with incomplete data

Estimate

Actual

Time Source: EPRI

RE costs have declined in the past and further declines expected in the future.

[IPCC-SRREN, 2011]

Technical Advancements: growth in size of commercial wind turbines.

CSP seen as driver for economic development…

0.12

Electricity production costs (Euro(2002)/kWh)

Source: Junginger, Faaij et al., 2005

Experience curve for cost of electricity from Swedish biomass fired CHP plants. 0.11

1990

0.1 0.09

PR = 91% R2 = 0.85

0.08 1991

0.07

1994 1995

0.06

1992 1993

0.05

1997 2002

PR = 92% R2 = 0.88

0.04 Average electricity production costs Marginal electricity production costs

1999

0.03 1

10

100

1000

Cumulative electricity production (MWh)

[Junginger, Faaij et al., 2005]

10000

And such opportunities can be found in most sectors…

[Martin Weiss et al., 2010]

Advancing biobased markets…pushed by technological progress and pulled by high oil prices • Advanced biofuels…(strong economic perspective) • Biorefining, biochemicals, biomaterials… • Aviation and shipping… • Likely to compete for the same resources… • Should meet the same sustainability criteria…(but that is not the case today!) • Competition or synergy?

Final energy (EJ)

Biofuels; they are not going away.

Large-scale deployment of advanced biofuels vital to meet the roadmap targets Advanced biofuels reach cost parity around 2030 in an optimistic case

[IEA Biofuels Roadmap]

Simulated Biomass trade flows 2020 2009 (pellets) 1.6

2015 2020 Low Import High Import Low Import High Import 5.4 6.2 12.6 17.4

Total trade (Mtoe) Total trade (Mt wood pellet eq.)* 3.8 12 Of which Intra-EU 55% 38% Of which Inter-EU 45% 62% *) Mt eq. = million metric tonne pellet equivalent (18 MJ/kg)

Low Import scenario

14 32% 68%

29 52% 48%

40 32% 68%

High Import scenario

FI

NO

FI

NO

SE

SE

RU

RU

EE

EE

LV

LV

DK

DK LT

LT

UK

UK

BY

IE NL

NL

DE

BE

AT

SK AT

MD

HR

FR

SI

MC

IT ME AL

KS

HR

RO RS

BA IT

BG

ME

MK

AL

GR

PT

ES

KS

BG

MK GR

TR

TR

MT

MT CY

Year: 2010 2020 2019 2018 2017 2016 2015 2014 2013 2012 2011

UA MD

HU

CH

RO RS

BA

ES

CZ

UA

HU

CH SI

PT

DE LU

SK

MC

PL

BE CZ

LU

FR

BY

IE

PL

[Hoefnagels et al, applied energy (under review)}]

CY

Biobased economy; friend or foe? • • • •

Food vs. Fuel Biofuels a crime against humanity Threats for biodiversity, water, farmers… LUC & iLUC, Carbon Payback… result in poor GHG balances • Large number of external damages.

Yield projections Europe Observed yield Linear extrapolation of historic trends Widening yield gap

Applied scenarios Low, baseline and high

Yield [ton/ha]

CEEC and WEC 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 1960

Observed historic yields

1970

1980

1990

2000

Projections

2010

2020

2030

Source FAOSTAT

[Wit & Faaij, 2010]

Results - spatial production potential Arable land available for dedicated bio-energy crops divided by the total land Potential

Countries

Low potential

< 6,5%

NL, BE, LU, AT, CH, NO, SE and FI

Moderate potential

6,5% - 17%

FR, ES, PT, GE, UK, DK, IE, IT and GR

High potential

> 17%

PL, LT, LV, HU, SL, SK, CZ, EST, RO, BU and UKR

[Wit & Faaij, Biomass & Bioenergy, 2010]

Results - spatial cost distribution Production cost (€ GJ-1) for Grassy crops Potential

Countries

Low Cost

< 2,00

PL, PT, CZ, LT, LV, UK, RO, BU, HU, SL, SK, EST, UKR

Moderate Cost

2,00 – 3,20

FR, ES, GE, IT, SE, FI, NO, IE

High Cost

> 3,20

NL, BE, LU, UK, GR, DK, CH, AT


Crop specific supply curves • Feedstock potentials

Produced on 65 Mha arable and 24 Mha on pastures (grass and wood) Summary baseline 2030

• Supply potentials high compared to demand 2010 (0,78 EJ/yr) and 2020 (1,48 EJ/yr)

Production Costs (€/GJ)

• Significant difference between ‘1st and 2nd generation crops’

24

1st generation

Starch

21 18

2nd generation

Oil

15

Sugar

12

Grass Grass Wood Wood

9 6 3 0 0

6 12 Supply (EJ/year)

18

1 EJ (ExaJoule) = 24 Mtoe


Final remarks… • Transitie in de energievoorziening duldt geen uitstel; doelstellingen tot 2050 vragen aanmerkelijke versnelling. • Niet alleen vanwege klimaatverandering (en andere ecologische issues), maar ook economisch noodzaak. • Technische opties wel bekend; technische potenties zijn afdoende. • Implementatie en governance majeure bottlenecks. • Implicaties voor energiesysteem, uitrol in de tijd en minimalisering van kosten slecht begrepen… • …en zeker de mate waarin economische voordelen kunnen worden gemaximaliseerd. • Systeemperspectief, integraal beeld van impacts en analyse van governance en businessmodellen. • Meer Europa essentieel (energy security en markten, DE, GHG, efficiency doelstellingen, pan-europese energie-infrastructuur, RDD&D)

Become a partner! • > 400 energy companies • > 30.000 employees in the energy sector • Increase in energy students from 300 to 3.000 yearly in 10 years time Contact us: • Academic Director André Faaij (as per 1-4-2014) • Managing Director Bert Wiersema • [email protected] • www.energyacademy.org

Dialoog met de zaal

Lessen uit Duitsland Frans Rooijers

Lessen voor ons kikkerlandje

Frans Rooijers - 13 juni 2014

39

Belangrijke ontwikkelingen in Duitsland •

Spectaculaire groei van zon en wind >> les 1

• Groei van de CO2-emissie >> les 2 • Flexibele mechanismen worden noodzakelijk >> les 3


40

Snelle prijsdaling zonPV, 2008


41

Snelle prijsdaling zonPV – 2014


42

Feiten

• • • •

43 TWh biomassa, 21 TWh waterkracht 53 TWh wind en 30 TWh zonPV Samen 25% 60% particulieren


43

Les 1

• Met krachtige stimulering is harde groei mogelijk

• Nederland: • SER-akkoord, wind op zee kan sterke sector opleveren • Postcode-Roos: niet krachtig genoeg


44

Belangrijke ontwikkelingen in Duitsland - 2 • Groei van de CO2-emissie ondanks 25% Hernieuwbaar ⇒ Meer bruinkool zodat per saldo CO2-emissie toeneemt ⇒ 4,5% meer CO2-emissie dan in 2010


45

Les 2

• Alleen hernieuwbare energie stimuleren is onvoldoende

• Nederland: • WKK heeft het moeilijk, niets in SER-akkoord • Minimale CO2-prijs van € 35 is nodig voor gasopties en CO2-reductie


46

Belangrijke ontwikkelingen in Duitsland - 3

• Vraag en aanbod gaan uit de pas lopen • Noodzaak voor • extra vraag (vooral zomer) en • extra productie (vooral winter) • Veel kansen


47

Groei fluctuerend HE-vermogen •

Duitsland, december 2012:

• •

SER-Akkoord: groei HE uit wind tot 11 GW in 2023, facilitering groei zon Ook in NL situaties te voorzien met: • Veel HE-productie, weinig vraag • Weinig HE-productie, veel vraag Frans Rooijers - 13 juni 2014

48

Extra vraag en extra productie •

Nu is Nederland de flexibele optie

•

Power to Heat en Demand Side Management: ⇒ Potentieel belangrijke oplossing ⇒ met name binnen industrie is er belang

• Additioneel vermogen – flexibele WKK: ⇒ Flexibele WKK lijkt interessante optie, maar dan in combinatie met warmteopslag • Lange termijn opslag via andere energiedragers ⇒ Power to gas, power to liquid


49

Les 3

• Grote noodzaak extra vraag en extra productie (flex-opties) • Nederland: • Kansen om geld te verdienen met flexopties • Korte termijn, maar vooral lange termijn


50

Tijd voor een duurzame sprong.nl


51

Dialoog met de zaal

Werkconferentie 13 juni 2014 "Nieuwe energie: onbegrensde mogelijkheden?“ #energie1306


Energiewende: warmte-, stroom- en efficiëntiewende Praktijkvoorbeeld van Duits energiebedrijf met in de regio 70% duurzame elektriciteit Statenconferentie energie en mobiliteit provincie Groningen | Vrijdag 13 juni 2014 EWE Energy- and Carbon-Management | Dr. Heinrich Tschochohei

Since decades EWE belongs to Northwest Germany & seeks for growth potentials in other energy markets

EWE Energie- und CO2-Management | 13.06.2014 | Statenconferentie energie

55

We facilitate growth by means of intelligent and modern energy-infrastructure

• Since the 1950th we developed sound and efficient distribution networks – especially with regards to gas networks • EWE contributes to „Energiewende“ by conversion of power networks through knowhow transfer and intelligent grid management • In 1996 we founded EWE TEL GmbH – No 1 supplier in NorthGerman of VDSL with own network capacities


56

Excellent customer care and close relationships are our key success factors

2013 Households 1,4 Mio. Electricity 1,6 Mio. Natural Gas 680.000 Telecommunications EWE Energie- und CO2-Management | 13.06.2014 | Statenconferentie energie

57

As part of our services we seek to identify energy saving potentials in industrial plants EWE Energy- und Carbon-Management I Consulting Auditor Energy Efficiency & Climate Protection

Consultant Energy Management

ProjectManagement

Consultant Consultant Energy Carbon Accounting Efficiency

Networks & Workshops

Emissions Trading

Official Expert on Thermography

Internal Trainer

Consultant Emissions Trading Analyst Supply Engineering


58

70% duurzame elektriciteit? energiewende: doelstellingen en uitdagingen

German Energiewende: the renewables‘ share shall constantly grow and substitute nucelar power Nuclear phase out: effective dates of German power plants‘ phase out

Development goals: renewables‘ share of electricity supply in Germany

Source

Renewables share in EWE grid increases – for the time being we reached 70% at EWE NETZ Renewable Energy Sources: Wind, Solar, Biomass, Hydro & Gas [Billion kWh]

14,19

14,14

8,91

14,0

9,4

6,16

2009

Feed in amount

7,97 6,27

2010

2011

Source: Public presentation by EWE NETZ as of 22nd May 2014


2012

Total consumption Einspeisemenge in EWE grid

14,14

13,44

2013* * Prognosis

61

At some point in time renewables supply reaches almost 100% in Northwest Germany Renewable Energy Sources: Wind, Solar, Biomass, Hydro & Gas [Billion kWh]

14,19

14,14Dec 2013 14,14

13,44

14,0

1,15 1,08

2009

2010

7,97

2011

Einspeisemenge

6,27

9,4

Total consumption in EWE grid

6,16

Feed in amount

8,91

2012

2013* * Prognosis

Historical December 2013: Renewables share reaches 94% Source: Public presentation by EWE NETZ as of 22nd May 2014 EWE Energie- und CO2-Management | 13.06.2014 | Statenconferentie energie

62

Renewables supply and electricity demand very often are not in accordance with each other Midnight

Midnight

Midnight

3.500 MW

3.500 MW

Area above consumption level represents feed-in into upstream (transmission) network

3.000 MW

3.000 MW

2.500 MW

2.500 MW

2.000 MW

2.000 MW

1.500 MW

1.500 MW

1.000 MW

1.000 MW

500 MW

0 MW

500 MW

Tuesday

Consumption

Wednesday

Delivery from upstream network

Source: Public presentation by EWE NETZ as of 22nd May 2014


Thursday

Friday

0 MW

Excess 63

This growth has to be paid by someone: Development of feed-in tariff fee 2005-2014 Development in Cent per Kilowatt hour (net) Ct/kWh

18,25 %

% annual percentage change

6,24 46,9 % 5,277

72,4 %

1,8 %

3,53

3,592

2011

2012

81,2 % 2,047 -- % 0,68

2005

0,9 %

1,02

9,8 % 1,12

2007

2008

2009

29,4 %

15,9 %

0,88

2006

1,13


2010

2013

2014

64

EEG-Paymwents in Mio €

EEG-Electricity Feed-In Amount in GWh

At the end of the day EEG results into 19 billion € payments to renewable plant owners in 2013

Biomass

Hydro

LFG

Geotherm.

Solar

Source: German Association of Energy and Water Industries 2013 EWE Energie- und CO2-Management | 13.06.2014 | Statenconferentie energie

65

What‘s your opinion?

Please take

• your smart-phone and open your browser

Please visit

• https://respond.cc and enter 1234 as your access pin

Please answer

• Would you support – by means of a 50% mark-up to your energiebelasting – a Dutch Energiewende?


66

Support among Germans declined since 2011

Does Energiewende – as a process towards a predominant supply by renewables – appear correct to you?

Yes

No

Undecided

Don‘t know

Specifications in %

Source: Federal Ministry for the Environment (2014), Naturbewusstsein 2013: 50


67

Van energiewende naar warmte-, stroom- en efficiëntiewende Het juiste potentieel realiseren

So far we spoke exclusively about electricity – Diminishing external dependencies requires more Contributions to Europe’s 20% Primary Energy Saving Target

Savings due to Renewables

Measures in Transportation Sector

Efficiency Legislatiion

Further Measures (Final Consumption, CHP, etc.)

Total Target

Source:Claude Turmes (MdEP) 2012 based on numbers of Öko-Institut


69

What do you suggest? Should Willem-Alexander be in favour of a „green transformation“ or a „green efficiency transformation“? Willem-Alexander’s and Maxima’s visit to Oldenburg-based institute Next Energy

What are the additional costs of this renewable extension?

What are the additional costs of these savings? Source: www.next-energy.de

70

Comprehensive energy efficiency management serves seven requirements

Appraisal

• Identify efficiency and saving potentials

Project work

• Develop concepts and design measures

Implementation

• Get new installations run

Operations

• Ensure smooth & efficient operations

Controlling

• Review technical and economic performance

Management Administration

• Develop and adopt the organisation • Fulfill govermental requirements


71

Against the background of German „Energiewende“ we look for more dialogue orientated approaches

• Validated Workshop Methodology for SME „Towards more Energy Efficiency in four Steps“


72

As a team participants of our workshops identify saving potentials and exchange best practices Source: ClimateCenter North 2013

Prepare a DIN 16247-Audit through - four joint workhops - two informal meetings at company sites - an accompanying workbook - individual field visits EWE Energie- und CO2-Management | 13.06.2014 | Statenconferentie energie

73

We can draw some conclusion…

- If you want to increase the share of renewables pay attention to the distribution network - There is no Energiewende without utilisation of saving potentials in transport sector, buildings and industry - There are enormous numbers of low-hanging fruits: fundamental change starts with professional organised exchange


74

Tot ziens! EWE VERTRIEB GmbH Energy- & Carbon Management I Consulting Donnerschweer Straße 22-26 26123 Oldenburg Duitsland T.: +49(0)441 / 803 - 4281 www.ewe.de | [email protected] www.ewe.com/energiemarkt

Appendix

Since almost 15 years we continuously develop our consulting services

Measures

Approaches Core Competences

Energy Appraisal

Kompetenzbereiche

Energy Controlling Energy Audit

Auditing

Electrical & thermal measurements Thermography Implementing ISO 50001 & applying DIN 16247 EUA/ CER trading

Carbon Management Training

Emissions Trading Offset

Carbon accounting Administrative Issues

Reporting

Product carbon footprint, offset projects

Workshops

Visualizing efficiency measures

Courses

Concepts, organization & training


77

Converting platform strategies in service opportunities: combining load management, smart tariffs & services Grid Operator

Information on Price

Prognosis / Load

Schedule/ Load Schedule/ Load

Prognosis / Load

Wind Turbines Hydro Power Photovoltaics Biomass EWE Energie- und CO2-Management | 13.06.2014 | Statenconferentie energie

Schedule/ Load

Schedule / Load

Schedule / Load

Prognosis/ Load

CHP

Cold Storage

Production Plant

Power Plant 78

Energiewende support tends to become a question of financial abilities rather than values



79

Extension of transmission grids & wind-energy in forests are critical issues in public discussions


80

Undetected saving potentials shall be utilised

Forschungsprojekt unter Beteiligung von IFEU, Fraunhofer ISI, Prognos, GWS


81

Sectoral cumulative analysis: Investigating investments and savings shows room for improvement

Forschungsprojekt unter Beteiligung von IFEU, Fraunhofer ISI, Prognos, GWS EWE Energie- und CO2-Management | 13.06.2014 | Statenconferentie energie

82

Efficient Transportation and modern heating systems deliver enormous saving potentials


83

83

Dialoog met de zaal

Kennis en Onderwijsinfrastructuur als onontbeerlijke voorwaarde voor succesvolle energietransitie Wim van de Pol College van Bestuur ROC Noorderpoort

Energietransitie in Energy Valley regio • • • • • •

SWITCH: Nu 8,4 % van finaal energieverbruik door duurzame bronnen In 2020 > 31% (incl offshore wind) Human Capital agenda cruciaal 3600 nieuwe banen (excl spin-off) Voldoende en gekwalificeerd (technisch) personeel WRR rapport: naar een lerende economie: economische versterking regio hand in hand met kennis circulatie; naar adaptief systeem

Wat is het Energy College? Het Energy College is een Noord-Nederlands initiatief om de snelgroeiende energiebranche in de regio te kunnen voorzien van innovatieve vakkrachten op mbo-niveau. Deze mensen worden opgeleid naar de wensen en behoeften van de markt. Het Energy College is een samenwerkingsverband tussen noordelijke ROC’s, AOC’s, overheden en het bedrijfsleven. De onderwijsinstellingen en bedrijven leiden samen mbostudenten en zij-instromers op in zogeheten hotspots: werkleerplekken die zich richten op een of meerdere energiethema’s. Het Energy College is onderdeel van de Energy Academy Europe.

Eco-schools

Energy Academy Arbeidsmarkt

Energy College

WO HBO

MBO VO PO

Innovatie Business Besparing Bewustzijn Maatschappelijke acceptatie

Stuurgroep vz: Henk van de Boer, provincie Drenthe Onderwijsbestuurders ROC’s/AOC’s Vertegenwoordiging bedrijven Vertegenwoordiging VNO-NCW-MKB Noord Vertegenwoordiging EAE

Programma team Coördinator Stieneke Boerma (Noorderpoort), Mascha Slettenhaar (Alfa college), Cees Fransooijs (Nordwin College), André van Schaik (EAE), Frans Hoetink (onderwijsontwikkelaar), ambtelijk; prov. Drenthe

Bedrijven platform

Communicatie en Branding

ROC’s en AOC’s: Onderwijs ontwikkeling

Onderwijs Markt overheden

regiegroep

ROC/AOC netwerk Energy Valley Koepels/branches

Projecten

ontwikkelgroep

Hotspots

Hotspots

Noorderpoort: CIV Energie-Eemsdelta Friese Poort Centrum Duurzaam

Friesland College Life Sciences

Alfa College Techniek Innovatie Centrum

Drenthe College Hotspot Aardwarmte/Geother mie

Energy College Netwerk als groeimodel

EAE

Investeringsoverzicht KOSTEN organisatie en communicatie ontwikkeling & organisatie projectdirecteur projectcoordinator onderwijswerkgroep Communicatie & branding projecten 4 hotspots (GD ondersteuning) project duurzame mobiliteit Friese Poort TOTAAL DEKKING organisatie en communicatie provincie Drenthe Energy Valley Green Deal ontwikkeling MBO onderwijsinstellingen projecten MBO onderwijsinstellingen bedrijven Green Deal overige subsidies NHL/Hochschule Emden/Leer TOTAAL

2011

2012

60

90 80 20 10 10

20

186

964

393 789

824 1858

60

50 10

80 20 100 10

296 71 55 157 60

789

2.013

2.014

2015

2016

2017 TOTAAL

170 80 120 80 65

20 50

50 70 35

687 45 3814 4721

60

55

10

120

741 314 406 314 13 1858

2006 693 305 1529 13 4721

329 120

290

219

449

290

219

136 260 40

95 182

85 121

13 449

13 290

13 219

2675 165 5031 8386

130 145 100 140 0 0 3359 1641 806 2000 65 8386

Eén van de E-college hotspots: Centrum voor Innovatief Vakmanschap Energie Eemsdelta Noorderpoort

Allround Operationele Techniek • • • •

Stichting AOT: > 10 grote bedrijven (NUON, Electrabel, NAM, AKZO / Delesto, SCA etc) Actieve support van opleiding (leermiddelen, stages, gastdocenten, banen) Ca 200 voltijds studenten (4-jarig) Branche certificaten: oa. REWIC (energiecentrales)

Nieuwe studierichting: windtechniek • • • • • • •

Onderhoudsmonteur (Offshore) windtechniek BZEE (Bildungs Zentrum Erneuerbahre Energien) branche certificaat Niet gericht op de bouw van windparken, wel op onderhoud (30 jaar) Gemini windpark: 600 MW, schatting 150 fte windtechnician Nb: 4500 MW offshore is doelstelling nationale klimaatdoelstelling Initiële opleiding: AOT afstudeer specialisatie in voltijds MBO programma Om- en bijscholing: contractmodules

Wind Turbine Rotor System • Blade Inspection. • Blade Repair. Introduction to Wind Turbine Systems • Basics of wind energy. • History of wind power. • Different types of turbine designs. • Turbine components. • Turbine aerodynamics. Wind Turbine Mechanical Systems • Basic mechanical theory. • Practices of mechanical systems. • Use of tools. • High torque fastening tools and procedures. • Bearing technology. • Lubrication techniques. • Machine alignment. Wind Turbine Hydraulics • Theory of hydraulics. • Fundamentals of hydraulic system components. • Schematic drawings. • Hydraulic applications in wind turbines.

Electrical fundamentals • Basic principals of alternating current (AC) and direct current (DC). • The relationships among voltage, impedance, and current. • Exploration of electromagnetic theory. Wind Turbine Electrical Equipment • Introduction to the electrical equipment used in wind energy generation. • Generation and distribution equipment used in industry. • Theory of operation, testing and maintenance of equipment and systems. • High voltage switch permission

Electrical Distribution • Understanding of modern electrical distribution systems. • Different types of loads and their effects on distribution system. • Switching configurations used in the wind energy sector. Wind Turbine Controls • Basic theory and operation of common industrial control systems used in the wind energy industry. • Networking principals, protocols, and commonly used hardware types are examined.

Aanvullend voor offshore: • First Aid. • First Aid Refresher. • Working at Heights. • Working at Heights Refresher. • Fire Awareness. • Fire Awareness Refresher. • Sea Survival. • Sea Survival Refresher. • Manual Handling. • Meteorology, deployment planning. • VCA (Veiligheidscertificaat aannemers). • HUET (Helicopter Underwater Escape Training). • Heli Winch & Transport. • Heli Winch & Transport Refresher. • Turbine access. • Offshore communication.

Voorbeeld doorlopende leerlijn: onderhoud offshore wind • • • • • •

Naarmate afstanden tot de havens toenemen, worden kosten onderhoud hoger, en belang van optimalisatie onderhoudswerk groter Nieuwe materialen / onderhoudstechnologie / sensortechnologie Toegepast onderzoek (HBO) naar optimalisatie onderhoud, direct te relateren aan innovatief vakmanschap (MBO) Cross-overs: MBO-HBO, maintenance & sensortechnologie & ICT Ook het vak(manschap) zelf verandert, dit is opgave die MBO’s niet alleen kunnen; rol bedrijven is cruciaal 21st century skills

Dialoog met de zaal

Paneldiscussie

Paneldiscussie Stelling 1:

“Samenwerking met Duitsland is nodig om met de Noordelijke energie agenda SWITCH bij de voorhoede van de nieuwe economie aan te sluiten.”


“Duitse 'doorpak mentaliteit' kunnen we in Noord-Nederland goed gebruiken!”


“De snelle groei van het aandeel hernieuwbare energie in Duitsland is indrukwekkend. Echter, zowel voor Duitsland als Nederland geldt: energiebesparing, buffering en opslag vormen samen de ‘heilige graal’ van de energietransitie.”

Afsluiting Werkconferentie 13 juni 2014 "Nieuwe energie: onbegrensde mogelijkheden?"


WELKOM Werkconferentie 13 juni 2014 "Nieuwe energie: onbegrensde mogelijkheden? #energie1306

Recommend Documents