Nederland als vestigingsplaats voor buitenlandse bedrijven

Nederland als vestigingsplaats voor buitenlandse bedrijven Anet Weterings & Otto Raspe

Ruimteconferentie 19 april 2011

1

Aanleiding Sinds jaren '90 sterke toename van investeringen door buitenlandse bedrijven (FDI) Door open en sterk internationaal georiënteerde economie is Nederland sterk betrokken bij inward en outward FDI Veronderstelde effecten inward FDI: – Toename werkgelegenheid (direct of indirect) – Stimuleren productiviteit en innovatief vermogen binnenlandse bedrijven

Doelstelling huidige kabinet: – Versterken internationale concurrentiepositie door aantrekken van buitenlandse investeringen in kennisintensieve activiteiten

2

Ruimteconferentie 19 april 2011 Anet Weterings & Otto Raspe

Aanleiding Eerdere studies naar FDI in Nederland: – Vooral op nationaal niveau – Geen vergelijking tussen Nederlandse en andere regio’s

Daardoor beperkt inzicht in belang van regio’s en regionale kenmerken voor locatiekeuze buitenlandse bedrijven – Global-local paradox: toename belang regionale verschillen door toenemende economische internationalisering

Open vraag: Hoe aantrekkelijk is het vestigingsmilieu van de Nederlandse regio's voor FDI?

3


Onderzoeksvragen Hoeveel en wat voor buitenlandse bedrijven zijn er in Nederlandse regio’s gevestigd in vergelijking met andere Europese regio’s? Welke regionale factoren beïnvloeden de ruimtelijke spreiding van buitenlandse bedrijven En in hoeverre voldoet het vestigingsklimaat van Nederlandse regio's aan deze factoren?

4


Aanpak onderzoek Amadeus database: locatie van buitenlandse bedrijven bepaald (ruim 230.000 bedrijven in 2008) – Alle bedrijven die voor meer dan 50% eigendom zijn van een bedrijf uit een ander land – Kennisintensiteit bepaald op basis van activiteit vestiging: › High tech industrie, medium high tech industrie, kennisint. marktdiensten, high tech diensten & financiële diensten

Focus op regionaal niveau: 238 Europese NUTS II regio's – Kenmerken bepaald op basis van Eurostat, ESPON, Amadeus, ERP gegevens plus eigen PBL-onderzoek – Gecontroleerd voor verschillen op nationaal niveau (bijv. belastingregime, institutionele en culturele verschillen) 5


Vraag 1: Hoeveel en wat voor buitenlandse bedrijven zijn er in Nederlandse regio’s gevestigd in vergelijking met andere Europese regio’s?

6


Aandeel buitenlandse bedrijven in EU 2,3% in Nederland 3,1% Na UK, Duitsland, Italië en Frankrijk, Nederland grootste aandeel EU: 38% kennisintensief, Nederland: 55%, maar… 35

KI

30

KE

% 25 20 15 10 5

TOTAL EU 7

NETHERLANDS Ruimteconferentie 19 april 2011 Anet Weterings & Otto Raspe

O t he r

to th er

er

ar ke m

IS LK

ar k IS LK

IS LK

IM LK

KI M

m

m

m

m

ar ke

m

et co ns u

ut io

n

ch td ist r ib

IM LK

ed iu m

-lo

lo

w

w te

-te

ch

KI S o th er

KI S h ig h -te ch KI S f in an ce

ed iu

m

ar ke t

ch -h

ig h -te

hi gh -te KI M

KI S m

ch

0

Aantal buitenlandse high tech bedrijven per regio Lombardia

5,0

South East, Dublin

4,9

Buckingham/Oxford

4,2

Inner London

4,2

2,8

Paris München

2,4

Frankfurt

2,3

2,1

Outer London Surrey

1,9

Warschau

1,9

Noord-Brabant

1,0

Zuid-Holland

0,9 0

3

6

9

%

% 8


Aantal buitenlandse medium high tech bedrijven per regio 4,8

Lombardia Cataluña

2,6

Inner London

2,5

Paris

2,2

Düsseldorf

2,1

Buckingham/Oxford

1,9

Birmingham

1,9

Vlaams gewest

1,8

Emilia-Romagna

1,8

South East, Dublin

1,7

1,1

Zuid-Holland

0,9

Noord-Brabant 0

3

6

9

12

% 9


Aantal buitenlandse high tech diensten bedrijven per regio 14,2

Inner London 4,5

Buckingham/Oxford Outer London

4,0

Lombardia

3,9

Paris

3,8

3,2

Madrid South East, Dublin

2,9

München

2,9

2,4

Frankfurt

2,0

Lazio

1,8

Noord-Holland 0,7

Utrecht 0

3

6

9

12

15

% 10


Vraag 2: Welke regionale factoren beïnvloeden de ruimtelijke spreiding van buitenlandse bedrijven?

11


Motieven van buitenlandse bedrijven Waardering regionale factoren hangt af van motief voor investering (Dunning, 1994; 1998): – – – –

Market seeking: grote potentiële vraag (GDP, marktpotentieel) Resource seeking: regiospecifieke fysieke of productiefactoren Efficiency seeking: connectiviteit, lagere productiekosten Strategic asset seeking: regiospecifieke factoren die concurrentievermogen op lange termijn vergroten

Veronderstelde toename van belang strategic asset seeking; met name toegang tot regio-specifieke kennis

12


Resultaten twee factoranalyses Marktger. Agglomeraties

Markt centraliteit

Lage kosten

Zachte/publieke Kennis

Technologische Kennis

GDP per capita

.633

.385

-.454

Aanwezigheid int. vliegveld

.803

.040

-.343

Int. export oriëntatie

.792

.184

.020

Bevolkingsdichtheid

.585

.419

.345

GDP gewogen

.374

.852

-.226

Bereikbaarheid bevolking

.080

.927

-.176

% werklozen

-.104

-.242

.883

# patenten per 1000 mw.

.266

.763

Specialisatie HMHT industrie

-.037

.876

Private R&D intensiteit

.419

.738

Publieke R&D intensiteit

.764

.038

Specialisatie KI diensten

.864

.112

Rank universiteit

.732

.263

% Hoogopgeleiden

.759

.382

13


Resultaten schatting aantal buitenlandse bedrijven per regio Totaal

High tech industrie

Medium high tech industrie

High tech diensten

Agglomeraties

+++

+++

++

+++

Centrale ligging

+++

+++

+++

+++

Lage kosten

---

---

---

---

Zachte/publieke kennis

+++

+++

.

+++

Technologische kennis

-

+++

++

.

Hoofdstad (nee/ja)

+++

.

.

+++

Ln Bevolkingsomvang

+++

+++

+++

+++

N observaties

238

238

238

238

Log likelihood

-1549

-705

-918

-858

3649***

1174**

1705***

1315***

28.000***

531,43***

1221,45***

1658,66***

Marktsituatie

Kennisbasis

Controle variabelen

Wald Chi^2 LR overdispersion (α) 14


Belang verschillende factoren 0,8

0,6

gestandaardiseerde coefficient

0,4

0,2

0 Totaal

High tech Industrie

Medium high tech ind.

High tech diensten

-0,2

-0,4

-0,6 Agglomeraties

15

Marktcentraliteit

Lage kosten

Zachte/publieke kennis

Techn. Kennis


Vraag 3: In hoeverre voldoet het vestigingsklimaat van Nederlandse regio's aan de regionale factoren die de locatiekeuze van buitenlandse bedrijven beïnvloeden?

16


Benchmark tov Europese top 10 – Marktsituatie (EU gemiddelde = 0) 5

4

Z-score

3

2

1

0 GDP per capita

Aanwezigheid int. Vliegveld

Int. Export orientatie

Bev. Dichtheid

GDP gewogen

Bereikbaarheid bevolking

% werklozen

-1

-2 Top10 high tech industrie

17

Top10 med high tech Ind.

Top10 high tech diensten

Noord-Holland

Zuid-Holland


Noord-Brabant

Benchmark tov Europese top 10 – Kennisbasis (EU gemiddelde = 0) 5

4

Z-score

3

2

1

0 # patenten

Spec. HMH tech industrie

Private R&D intensiteit

Publieke R&D intensiteit

Spec. KI diensten

Rank universiteit

% hoogopgeleiden

-1

-2 Top10 high tech industrie

18

Top10 med high tech Ind.

Top10 high tech diensten

Noord-Holland

Zuid-Holland


Noord-Brabant

Conclusies I Regionale kenmerken ruimtelijk patroon: Grote regionale verschillen binnen Europa en Nederland – Concentratie in agglomeraties en techn. gespecialiseerde regio's

Regionale kennisbasis relevant, maar minder dan marktsituatie – Algemeen market seeking dominante motief – High tech industrie en diensten ook strategic asset seeking

Beleid: – Bij aantrekken FDI erkennen regionale verschillen van belang – Focus op alleen technologische kennisbasis te beperkt › Alleen relevant voor kennisintensieve industriële bedrijven en zelfs voor deel van die bedrijven zachte en publieke kennisbasis belangrijker 19


Conclusies II Benchmark Nederlandse regio's - top Europese regio's: Nederlandse regio's algemeen kleinere bevolkingsomvang en GDP per capita dan Europese topregio's – Met name het geval voor de kennisintensieve diensten

Kennisbasis van Nederlandse regio's erg gespecialiseerd, net als meeste topregio's: – Noord-Brabant lijkt op Duitse en Noord-Italiaanse regio’s (wel in mindere mate gespecialiseerd) – Noord- en Zuid-Holland lijken op regio’s Zuid-Oost Engeland

Beleidsdiscussie: – Mogelijkheid tot inhalen topregio’s? – Ook aandacht voor negatieve effecten van FDI?

20


Marktgerelateerde agglomeratie

21


x

Marktcentraliteit

22


x

Lage kosten

23


x

Publieke en 'zachte' kennis

24


x

Technologische kennis

25


x

Nederland als vestigingsplaats voor buitenlandse bedrijven

Recommend Documents