Nederland als vestigingsplaats g voor buitenlandse bedrijven

Nederland als vestigingsplaats g g p voor buitenlandse bedrijven Anet Weterings & Otto Raspe

RSA voorjaarsdag 14 april 2011

1

Aanleiding  Sinds jaren ja en '90 sterke ste ke toename van an investeringen in este ingen door doo buitenlandse bedrijven (FDI)  Door open en sterk internationaal georiënteerde economie is Nederland sterk betrokken bij inward en outward FDI  Veronderstelde effecten inward FDI: – Toename werkgelegenheid (direct of indirect) – Stimuleren productiviteit en innovatief vermogen binnenlandse bedrijven

 Doelstelling huidige kabinet: – Versterken internationale concurrentiepositie door aantrekken van buitenlandse investeringen in kennisintensieve activiteiten

2

RSA voorjaarsdag 14 april 2011 Anet Weterings & Otto Raspe

Aanleiding  Eerdere studies naar FDI in Nederland: – Vooral op nationaal niveau – Geen vergelijking tussen Nederlandse en andere regio’s

 Daardoor beperkt inzicht in belang van regio’s en regionale kenmerken voor locatiekeuze buitenlandse bedrijven – Global-local paradox: toename belang regionale verschillen door toenemende economische internationalisering

 Open vraag: Hoe aantrekkelijk is het vestigingsmilieu van de Nederlandse regio's voor FDI?

3


Onderzoeksvragen  Hoeveel en wat voor buitenlandse bedrijven zijn er in Nederlandse regio’s gevestigd in vergelijking met andere Europese regio’s?  Welke regionale factoren beïnvloeden de ruimtelijke spreiding van buitenlandse b l d b bedrijven d  En in hoeverre voldoet het vestigingsklimaat van Nederlandse regio's aan deze factoren?

4


Aanpak onderzoek  Amadeus database: locatie van buitenlandse bedrijven bepaald (ruim 230.000 bedrijven in 2008) – All Alle bedrijven b d ij di die voor meer dan d 50% eigendom i d zijn ij van een bedrijf uit een ander land – Kennisintensiteit bepaald op basis van activiteit vestiging: › High tech industrie, industrie medium high tech industrie, industrie kennisint. kennisint marktdiensten, high tech diensten & financiële diensten

 Focus op regionaal niveau: 238 Europese NUTS II regio's – Kenmerken bepaald op basis van Eurostat Eurostat, ESPON, ESPON Amadeus, Amadeus ERP gegevens plus eigen PBL-onderzoek

5


Vraag 1: Hoeveel en wat voor buitenlandse bedrijven zijn er in Nederlandse regio’s gevestigd in vergelijking met andere Europese regio’s?

6


 Aandeel buitenlandse bedrijven in EU 2,3% in Nederland 3,1%  Na UK, Duitsland, Italië en Frankrijk, Nederland grootste aandeel  EU: 38% kennisintensief kennisintensief, Nederland: 55%, 55% maar… maar 35

KI

KE

30

% 25 20 15 10 5

LK I

m ‐l o m ed iu M

TOTAL EU 7

NETHERLANDS RSA voorjaarsdag 14 april 2011 Anet Weterings & Otto Raspe

Ot he r

LK IM S m l o w ar ‐te ke ch t d i st LK r ib IS m ut io ar n ke t c on su LK m IS er m ar ke t o th er

w‐ te ch

th er S o

na nc e S f i

KI

igh

‐ te ch

t KI

S h

S m ar ke

KI

‐ te ch igh

‐h um

KI LK I

KI

M m

ed i

KI

M h

igh ‐

te ch

0

Aantal buitenlandse high tech bedrijven per regio Lombardia

5,0

South East, Dublin

4,9

Buckingham/Oxford

4,2

Inner London

4,2

Paris

2,8

München

2,4

Frankfurt

2,3

Outer London

2,1

Surrey

1,9

Warschau

1,9

Noord‐Brabant

1,0

Zuid‐Holland

0,9 0

3

6

9

%

% 8


Aantal buitenlandse medium high tech bedrijven per regio Lombardia

4,8

Cataluña

2,6

Inner London

2,5

Paris

2,2

Düsseldorf

2,1

Buckingham/Oxford

1,9

Birmingham

1,9

Vlaams gewest Vlaams gewest

18 1,8

Emilia‐Romagna

1,8

South East, Dublin

1,7

Zuid‐Holland

1,1

Noord‐Brabant

0,9 0

3

6

9

1

% 9


Aantal buitenlandse high tech diensten bedrijven j p per regio g 14,2

Inner London 4,5

Buckingham/Oxford Outer London

4,0

Lombardia

3,9

Paris

3,8

3,2

Madrid South East, Dublin

2,9

München

2,9

2,4

Frankfurt

2,0

Lazio

1,8

Noord‐Holland 0,7

Utrecht 0

3

6

9

12

15

% 10


Vraag 2: Welke regionale factoren beïnvloeden de ruimtelijke spreiding van buitenlandse bedrijven?

11


Motieven van buitenlandse bedrijven  Waardering regionale factoren hangt af van motief voor investering (Dunning, 1994; 1998): – – – –

Market M k seeking: ki grote potentiële iël vraag (GDP (GDP, marktpotentieel) k i l) Resource seeking: regiospecifieke fysieke of productiefactoren Efficiency seeking: connectiviteit, lagere productiekosten Strategic asset seeking: k regiospecifieke f k factoren f die d concurrentievermogen op lange termijn vergroten

 Veronderstelde toename van belang strategic asset seeking; met name toegang tot regio-specifieke regio specifieke kennis

12


Resultaten twee factoranalyses Marktger. Agglomeraties

Markt centraliteit

Lage kosten

Zachte/publieke Kennis

Technologische Kennis

GDP per capita

.633

.385

‐.454

Aanwezigheid int. vliegveld

.803

.040

‐.343

Int. export oriëntatie

.792

.184

.020

Bevolkingsdichtheid

.585

.419

.345

GDP gewogen

.374

.852

‐.226

Bereikbaarheid bevolking

.080

.927

‐.176

% werklozen

‐.104

‐.242

.883

# patenten per 1000 mw.

.266

.763

Specialisatie HMHT industrie

‐.037

.876

Private R&D intensiteit Private R&D intensiteit

.419 419

.738 738

Publieke R&D intensiteit

.764

.038

Specialisatie KI diensten

.864

.112

Rank universiteit

.732

.263

% Hoogopgeleiden

.759

.382

13


Resultaten schatting aantal buitenlandse bedrijven per regio Totaal

High tech industrie

Medium high tech industrie tech industrie

High tech diensten

Agglomeraties

+++

+++

++

+++

Centrale ligging gg g

+++

+++

+++

+++

‐‐‐

‐‐‐

‐‐‐

‐‐‐

Zachte/publieke kennis

+++

+++

.

+++

Technologische kennis

‐

+++

++

.

Hoofdstad (nee/ja)

+++

.

.

+++

Ln Bevolkingsomvang

+++

+++

+++

+++

N observaties

238

238

238

238

Log likelihood

‐1549

‐705

‐918

‐858

3649***

1174**

1705***

1315***

28.000***

531,43***

1221,45***

1658,66***

Marktsituatie

Lage kosten Kennisbasis

Controle variabelen

W ld Chi^2 Wald Chi^2 LR overdispersion (α) 14


Belang verschillende factoren 0,8

0,6

gestandaard diseerde coefficient

0,4

0,2

0 Totaal

High tech Industrie

Medium high tech ind.

High tech diensten

‐0,2

‐0,4

‐0 0,6 6 Agglomeraties

15

Marktcentraliteit

Lage kosten

Zachte/publieke kennis

Techn. Kennis


Vraag 3: In hoeverre voldoet het vestigingsklimaat van Nederlandse regio's aan de regionale factoren die de locatiekeuze van buitenlandse bedrijven beïnvloeden?

16


Benchmark tov Europese top 10 – Marktsituatie (EU gemiddelde = 0) 5

4

Z‐scoree

3

2

1

0 GDP per capita

Aanwezigheid int. Vli Vliegveld ld

Int. Export orientatie i i

Bev. Dichtheid

GDP gewogen

Bereikbaarheid b lki bevolking

% werklozen

‐1

‐2 Top10 high tech industrie

17

Top10 med high tech Ind.

Top10 high tech diensten

Noord‐Holland

Zuid‐Holland


Noord‐Brabant

Benchmark tov Europese top 10 – Kennisbasis (EU gemiddelde = 0) 5

Z‐scoree

4

3

2

1

0 # patenten

Spec. HMH tech industrie

Private R&D intensiteit


Spec. KI diensten

Rank universiteit

% hoogopgeleiden

‐1


18



Noord‐Holland

Zuid‐Holland


Noord‐Brabant

Benchmark tov Europese top 10 – Kennisbasis (EU gemiddelde = 0) 5

Z‐scoree

4

3

2

1

0 # patenten

Spec. HMH tech industrie

Private R&D intensiteit


Spec. KI diensten

Rank universiteit

% hoogopgeleiden

‐1


19



Noord‐Holland

Zuid‐Holland


Noord‐Brabant

Conclusies I  Regionale kenmerken ruimtelijk patroon:  Grote regionale verschillen binnen Europa en Nederland – Concentratie in agglomeraties en techn. gespecialiseerde regio's

 Regionale kennisbasis relevant, maar minder dan marktsituatie – Algemeen market seeking dominante motief – High tech industrie en diensten ook strategic asset seeking

 Beleid: – Bij aantrekken FDI erkennen regionale verschillen van belang – Focus op alleen technologische kennisbasis te beperkt › Alleen relevant voor high tech industriële bedrijven en zelfs voor die b d bedrijven llijkt k zachte h en publieke bl k k kennisbasis b b belangrijker l k 20


Conclusies II  Benchmark Nederlandse regio's - top Europese regio's:  Nederlandse regio's algemeen kleinere bevolkingsomvang en GDP per capita dan Europese topregio's – Met name het h gevall voor d de k kennisintensieve d diensten

 Kennisbasis van Nederlandse regio's erg gespecialiseerd, net als meeste topregio's (behalve Parijs)  Beleid: – Mogelijkheid tot inhalen topregio’s? – Focus op specialisatie (met name Noord-Brabant met sterke technologische kennisbasis, alleen interessant voor industrie) – Ook aandacht voor negatieve effecten van FDI?

21


Marktgerelateerde agglomeratie

22


x

Marktcentraliteit

23


x

Lage kosten

24


x

Publieke en 'zachte' kennis

25


x

Technologische kennis

26


x

Nederland als vestigingsplaats g voor buitenlandse bedrijven

Recommend Documents