september 2004 I Natuur & Milieu info
Natuur&Milieu info
I Dossier Oudlandpolder I Milieuzorgboekje voor logiesuitbaters I Ogen op de kust I Milieuzorg op Dranouter
I N H O U D S TA F E L
Door ambitie gedreven
De Provincie West-Vlaanderen is ambitieus! Het grootse proI
Voorwoord
2
I
Dossier Oudlandpolder
3
I
Nieuwe brochure:
ject Oudlandpolder, opgezet in samenwerking met de gemeenten Blankenberge, De Haan en Zuienkerke, is daar zeker een goede illustratie van. De Oudlandpolder is een van de oudst ingepolderde gebieden in de Vlaamse kustvlakte.
22 provinciedomeinen en groene assen
7
I
Domein in de kijker: De Gavers
8
keling van dit poldergebied door het versterken van natuur
I
Kalender wandelingen provinciedomeinen
9
en landschap, het uitbouwen van een netwerk van recreatie-
I
Milieuzorgboekje voor logiesuitbaters
10
I
COPRO: onbekend... maar onbemind?
11
I
Evenveel leesplezier met minder papier
12
I
Ogen op de kust
14
I
Pilootprojecten afvalpreventie
16
I
Bouwen aan later:
Met het project wensen we actief te werken aan de ontwik-
ve voorzieningen en het stimuleren van landbouwverbreding. Alle details over het project leest u in ons dossier.
Dat onze Provincie nog meer in haar mars heeft, kunt u o.a. lezen in de artikels over het Milieuzorgboekje voor logies-
cursus Provincie een succes I
uitbaters, de Biozomer 2004 en de sponsoring van broedvogels. “Duurzame ontwikkeling” was het sleutelwoord van een onderzoek aan onze kust. We bespreken de resultaten
17
hiervan. We blikken ook terug op de 3e editie van de Provinciale Cursus Duurzaam Bouwen.
Provinciebestuur sponsort West-Vlaamse broedvogels
18
I
Biozomer 2004
19
I
Verdorie, ik hoor de buren
20
estreek.
I
Informatiecentrum Tolhuis geeft hapklare antwoorden
21
Ten slotte lauweren we de West-Vlaamse scholen die het MOS
I
Milieuzorg op Dranouter
22
I
Vluggertjes
23
I
MOS logo's 2004
24
In onze rubriek “Domein in de kijker” gingen we langs bij De Gavers, de grootste groene long van de West-Vlaamse Lei-
logo verdienden en de goedgekeurde pilootprojecten afval.
U merkt het: we serveren u wederom een divers aanbod.
Veel leesplezier!
Jan Durnez, Gedeputeerde voor Leefmilieu
2
N AT U U R
&
M I L I E U
I N F O
I
s e p t e m b e r
2 0 0 4
Dossier: De Oudlandpolder
Hoe? SO... naar een hoger niveau! De Oudlandpolder is het samenwerkingsverband van de
De Haan, Zuienkerke en de Provincie West-Vlaanderen enga-
gemeenten Blankenberge, De Haan, Zuienkerke en de Pro-
geerden zich om actief te werken aan de ontwikkeling van hun
vincie West-Vlaanderen en werd genoemd naar de geologi-
poldergebied door het versterken van natuur en landschap, het
sche benaming voor het grootste deel van grondgebied van de
uitbouwen van een netwerk van recreatieve voorzieningen en
drie gemeenten. Het gebied is een van de oudst ingepolderde
aan het stimuleren van landbouwverbreding. Ludo Monset,
gebieden in de Vlaams kustvlakte en situeert zich in een rui-
Henri Cuypers en Yvan Catrysse - de burgemeesters van de
mer poldercomplex in de driehoek tussen Brugge, Zeebrug-
drie gemeenten - ondertekenden in dat jaar samen met gede-
ge en Oostende. Bekende natuurgebieden zoals de Uitkerkse
puteerde Dirk De fauw een afsprakennota om alle voorgeno-
polder, de Meetkerkse moeren en de komgronden van Klems-
men intenties in daden om te zetten. Na de opmaak van de
kerke-Vlissegem zijn hierin gelegen. Daarnaast zijn de invloeden van de industriegebieden rond Zeebrugge en Oostende enerzijds, en de verstedelijkte kustzone en de Stad Brugge
meerjarenplanning werd gezocht naar mogelijke bijkomende middelen om de samenwerking voor concrete acties op het terrein vorm te geven.
anderzijds, duidelijk merkbaar. Het versterken van het buitengebied door het ontwikkelen van natuur, landschap, recreatie en landbouwverbreding is de hoofddoelstelling van het
wikkeling” stelt de Vlaamse overheid nu 250.000 EUR ter
Gebiedsgericht project Niveau 3 I
beschikking om deze doelstelling met concrete uitvoerings-
Eind 2003 werkte de Provincie West-Vlaanderen een project-
projecten te helpen realiseren.
voorstel ‘niveau 3’ in het kader van de “Samenwerkingsover-
samenwerkingsverband. In het kader van de “Samenwerkingsovereenkomst, Milieu als opstap voor Duurzame Ont-
eenkomst, Milieu als opstap voor Duurzame ontwikkeling” uit. Daarmee doelde de provincie - onder impuls van de gedepu-
Startschot I
teerden Dirk De fauw en Jan Durnez - niet enkel op de maxi-
Eind 2002 werd het startschot van het samenwerkingsverband
stappen vooruit te zetten en het samenwerkingsverband op een
‘De Oudlandpolder’ gegeven. De gemeenten Blankenberge,
hoger ambitieniveau te tillen.
maal beschikbare 250.000 EUR, maar wenste ze eveneens
3
Gedeputeerden Dirk De fauw
Aandacht voor
en Jan Durnez
landschapsbedrijfsplanning
Niveau 3 van de Samenwerkingsovereenkomst houdt in dat de
siteit aan planten voor. Ook voor vogels zijn de polders (inter-
Provincie een gebiedsgericht project indient. Bij het project-
nationaal) belangrijke gebieden. Denken we maar aan de vele
voorstel worden maximaal alle clusters (of thema’s) van de
weidevogels en aan het jaarlijks bezoek van de duizenden over-
contracttekst geïntegreerd. Daarnaast diende ook een actief
winterende ganzen. Om deze natuur te beschermen, werden
doelgroepenbeleid gevoerd en moest een duidelijk gebiedsge-
in het verleden reeds verschillende beschermingzones afgeba-
richt luik in het projectvoorstel vervat zitten.
kend, ook in de Oudlandpolder. Daarnaast lopen in het projectgebied ook een aantal grote natuurprojecten van de Vlaamse
Aangezien met Blankenberge, De Haan en Zuienkerke actief
Overheid. Vanuit de Afdeling Natuur van AMINAL en de Vlaam-
werd samengewerkt volgens de methodiek ‘geïntegreerd
se Landmaatschappij (VLM) wordt via natuurinrichting actief
gebiedsgericht beleid’ was het bijna voor de hand liggend om
gewerkt in de Uitkerkse Polder en de Meetkerkse Moeren.
voor dit projectgebied een dergelijk projectvoorstel in te dienen. In samenspraak met de bestuurders van de betrokken
De Provincie probeert complementair aan deze projecten te
gemeenten en met de vertegenwoordigers van de relevante
werken aan natuurverbinding door samenwerking met natuur-
middenveldorganisaties werd in het najaar van 2003 het voor-
verenigingen en landbouwers op het terrein. Dit gebeurt o.a. via
stel voorbereid, en uiteindelijk definitief ingediend begin april
het project landschapsbedrijfsplannen en het poelenproject.
2004. Doordat het afgelegde ‘voortraject’ samen met deze part-
Landbouwers vervullen hierbij telkens een belangrijke rol.
ners verliep, kon het projectvoorstel vlot uitgewerkt worden.
Zorg voor kleine landschapselementen en voor natuur op het bedrijf krijgt meer aandacht van verschillende landbouwers.
De uiteindelijke goedkeuring van de Vlaamse overheid – die
De Provincie wil in samenwerking met de gemeenten de land-
uiteindelijk toch wel lang op zich liet wachten – is dan ook een
bouwers ondersteunen om de landschappelijke inpassing van
vorm van waardering van de inspanningen vanuit de Provincie
hun gebouwen en de zorg voor de natuur op hun bedrijf mee
omtrent gebiedsgericht werken en het ‘regisseren’ van
te begeleiden. Een landschapsbedrijfsplan is een plan opge-
gebiedsgericht beleid. Het niveau 3-project loopt twee jaar en
maakt voor een landbouwbedrijf door een landschapsarchitect
wordt afgerond begin 2006.
of door een deskundige van het Provinciaal Centrum voor Landbouw en Milieu (PROCLAM). De landbouwer heeft zelf geen kosten voor dit plan. De plannen worden gemaakt op maat van
4
Werken aan natuurverbinding I
het landbouwbedrijf en de specifieke bedrijfsvoering en in
De polders herbergen grote natuurwaarden. Door het zilte of
beplantingen bij de bedrijfsgebouwen als de beplantingen op
brakke karakter van heel wat weilanden komt een grote diver-
verder gelegen gronden bekeken. Ook de mogelijkheden voor
nauw overleg met de landbouwer. In het plan worden zowel de
N AT U U R
&
M I L I E U
I N F O
I
s e p t e m b e r
2 0 0 4
bijvoorbeeld de aanleg van een poel of het geven van nestgelegenheid voor zwaluwen worden bekeken. Het plan vormt de basis voor inrichting en beheer. Deze aanpak bleek reeds uiterst effectief en wordt nu ook de Vlaamse overheid onder-
Noordgeleed nabij Stalhille Foto Marc De Schuyter
steund in het kader van het niveau 3-project. Zo kan per jaar met 20 landbouwers worden samengewerkt.
Via de aanleg en heraanleg van poelen wordt ook gewerkt aan voortplantingsplaatsen voor amfibieën. Uit recent onderzoek blijkt immers dat de populaties van de verschillende amfibieën er erg aan toe zijn. Zo zien we bij het voorkomen in poelen in de polders bijvoorbeeld een daling van ruim 20% bij groene kikker, van ruim 40% bij bruine kikker en van ruim 30% bij kleine watersalamander in vergelijking met gegevens van diezelfde poelen uit 1976-‘78. Deze vrij algemene soorten doen het dus helemaal niet zo goed meer. Het aanleggen van poelen kan dus hopelijk bijdragen om deze trend op te buigen. Een samenwerking met grondeigenaars en landbouwers is hiervoor voorzien. Zo wordt door de Provincie op basis van een inrichtingsovereenkomst met hen gewerkt aan de aanleg van 20 nieuwe poelen in het kader van het niveau 3-project. In het raam van het project worden ook tot 60 poelen opgeschoond. Daarbij kunnen bestaande poelen van een beter oeverprofiel voorzien worden en kan het slib of de grond uit een verlande poel uit-
Waterloop bij het Zeebos
gegraven worden. De poelen kunnen ook telkens ingericht wordt zodat het vee slechts een deel van poel kan betreden, waardoor ook waterplanten meer kansen krijgen.
Er wordt dus gekozen voor een pragmatische aanpak om het netwerk van kleine landschapselementen (kle’s) en kleine natuurelementen te versterken. In afwachting van het instrumentarium in het kader van de ruimtelijke ordening, worden er alvast concrete resultaten geboekt op het terrein en op vrijwillige basis met grondeigenaars en landbouwers.
Werken aan beeldkwaliteit I In bepaalde aandachtsgebieden zullen landschapsplannen opgemaakt worden. Op een gestructureerde, doch pragmatische manier wordt het landschap in die gebieden bekeken en worden landschappelijke streefbeelden voor de toekomst uitgewerkt. Op basis van die plannen kan vervolgens in overleg met grondeigenaars en landbouwers worden gewerkt aan de implementatie ervan. Een landschappelijk streefbeeld kan zo een onderhandelingsbasis worden vanuit de overheid met landbouwers en eigenaars.
5
Zo is er een plan voorzien in de omgeving van het provinciedomein het Zeebos. Voor het poldergebied tussen Zeebrugge en Blankenberge wenst men via een plan te werken aan de
Wandelweg Meetkerke
inkleding en buffering van landschappelijk storende infrastructuur. Dit verhoogt de beeldkwaliteit en verbetert de belevingswaarde van het gebied voor recreanten.
Ook voor het gebied ten westen van de Haven van Zeebrugge is de opmaak van een dergelijk landschapsplan voorzien. De infrastructuur van de haven is immers duidelijk zichtbaar in een ruime omgeving. Tot ver in de Oudlandpolder zijn hoge torenkranen en terminals en verkeersinfrastructuur zichtbaar. Het opzet van dit plan is een verdichting te realiseren van het landschap in de buurt van de haven ten einde de visuele hinder te verminderen. Opnieuw is het de bedoeling om samen met de openbare besturen, landbouwers en eigenaars de realisatie van dit plan te doen. In het niveau 3-project zijn ook middelen voorzien om aanplantingen langs openbare wegen of in het landschap te realiseren. Ook hier kunnen kiemen gelegd worden voor een samenwerking met de Stad Brugge en met het Havenbestuur. Zo kunnen ook doelstellingen uit het Strategisch Plan voor de haven gerealiseerd worden.
Ook voor het gebied tussen de komgronden van KlemskerkeVlissegem en de Uitkerkse Polder en voor de Blankenbergse Dijk is de opmaak van een landschapsplan voorzien. Om die manier wordt, naast acties voor landschappelijke beeldkwaliteit, ook een streefbeeld voor natuurverbinding en voor de versterking van de bovenlokale ecologische infrastuctuur opgemaakt, belangrijk in uitvoering van het Provinciaal Ruimtelijke Structuurplan West-Vlaanderen.
project ook een belevingspunt ingericht worden met een educatieve poel een vlonderpad, een educatief bord, enz. Op die manier kunnen recreanten ook de natuurwaarden van de polder van nabij en met alle zintuigen beleven.
Ook voor ‘Trage Wegen’ is er aandacht in het niveau 3-project. Zo wordt er voor enkele belangrijke assen gewerkt aan een globale visie om enkele wegen autoluwer in te richten. De Stad Blankenberge gaf hiertoe reeds mooie aanzetten door het plaatsen van een bareel of door het inrichten als ‘plaatselijke verkeer’. Op assen van het fietsnetwerk kunnen deze maatregelen maken dat autoverkeer wordt geweerd, waardoor hinder voor natuurgebieden of omwonenden en landbouwers vermindert. Daarnaast wordt ook gewerkt aan het herwaarderen van oude kerkwegels en voetwegen.
Werken aan zachte en natuurgerichte recreatie I
Zo werd alvast de Atlas van de Buurtwegen uit 1845 gemoder-
Met de nabijheid van de kust en de stad Brugge ligt het voor de
verbindingswegen voor zacht en traag verkeer, nl. wandelen of
hand dat ook natuurgerichte recreatie een belangrijke rol
fietsen. Andere kunnen dan mogelijks nog beperkt dienst doen
speelt voor de Oudlandpolder. De Oudlandpolder kan dus mee
in het kader van geleide natuurwandelingen of educatieve
genieten van de troeven van de toeristische regio’s van de Kust
boerderijbezoeken. In het kader van het niveau 3-project wor-
en van het Brugse Ommeland. Met de ontwikkeling van de kust-
den enkele pilootacties voorzien om de aandacht en de bewust-
fietsroute van De Panne tot in Knokke en met het fietsknoop-
wording voor trage wegen te verhogen.
niseerd en in digitale vorm aangemaakt. Na een inventarisatie op het terrein wordt gewerkt aan een netwerk van prioritaire
puntennetwerk voor het Brugse Ommeland wordt in de Oud-
6
landpolder ook een stevige infrastructuur uitgebouwd voor
In het kader van de recreatieve uitbouw van de Uitkerkse Pol-
zachte recreatie en wordt ook een goede basis gelegd voor
der wordt ook ingezet op de uitbouw van het Bezoekerscen-
natuurgerichte recreatie. Dit netwerk wordt bewegwijzerd
trum Groenwaecke. Natuurpunt voorziet er een vernieuwbouw
tegen de zomer van 2005. Langs dat netwerk kan als piloot-
van het bezoekerscentrum om blijvend in een goed onthaal van
N AT U U R
&
M I L I E U
I N F O
I
s e p t e m b e r
2 0 0 4
een groeiend aantal bezoekers te voorzien. De Provincie wenst via een samenwerking met Natuurpunt de clusterdoelstellingen voor Energie en Water ook mee te realiseren in deze verbouwing. Daarvoor wordt geopteerd voor houtskeletbouw en voor energie- en waterbesparende maatregelen. Er wordt ook voorzien in een rietzuivering van het afvalwater van het bezoekerscentrum.
De goedkeuring van het niveau 3-project betekent ongetwijfeld een hefboom voor het samenwerkingsverband. Het zet een aantal zaken op de sporen voor de toekomst, zoals bijvoorbeeld de landschapsplannen voor de aandachtsgebieden waar ook na het niveau 3-project op verder gewerkt wordt. De
Werken met 'Vaste stoffen' I Bij alle projecten wordt ook aandacht besteed aan duurzame materiaalkeuze zoals het gebruik van secundaire bouwstoffen voor de aanleg van bvb. fietspaden en de aankoop van FSCgelabeld of duurzaam hout. Belangrijk in een gebied met recreanten is ook de aandacht voor afvalpreventie en de communicatie hieromtrent. Zo vinden elk jaar een aantal grote recreatieve evenementen plaats in het project gebied. Denken we hierbij maar aan de Tweedaagse Voettocht van Blankenberge. De organisatoren werken met de Provincie aan het voorkomen van afval en een goede selectieve inzameling. Door de aankoop van aantrekkelijke afvaleilanden wordt het correct
Vlaamse financiële inbreng maakt ook dat de Provincie en de gemeenten aanzienlijk meer kunnen realiseren met de eigen beschikbare kredieten. Denken we maar aan het aanzienlijk aantal poelen of landschapsbedrijfsplannen en de realisatie van het Bezoekerscentrum Groenwaecke. Op die manier kunnen de doelstellingen van het gebiedsgerichte programma voor dit projectgebied versneld uitgevoerd worden. De Provincie ziet de steun dan ook als een waardering vanuit de samenwerkingsovereenkomst voor de geleverde inspanningen, omtrent gebiedsgericht wer-
sorteren aangemoedigd. Ook de communicatie hierover wordt
ken in het algemeen en omtrent de metho-
verzorgd.
diek van werken voor dit specifieke gebied.
Via gerichte communicatie op 'inrijpunten' van het fietsnetwerk worden ook de fietsende recreanten aangemoedigd om bewust met afval om te gaan. De Provincie zal ook een gerichte plaatsing van recipiënten bepleiten bij de gemeenten en proberen in
Meer info
de producten rond het recreatieve fietsnetwerk zoals bijvoor-
Tom Vermeersch, Gebiedswerking Milieu – T 050 40 35 42
beeld de fietskaarten, maximaal aandacht hierop te vestigen.
www.oudlandpolder.net
22 provinciedomeinen en groene assen Alle reeds opengestelde provinciedomeinen en groene assen
de spreiding over de provincie liggen deze recreatieve moge-
werden in een handige brochure gebundeld. Op drie kaartjes
lijkheden binnen ieders bereik.
worden ze per regio (Brugse Ommeland, Westhoek, Leiestreek) gesitueerd en daarna beknopt voorgesteld. Dat er thans 22 West-Vlaamse provinciedomeinen en groene assen zijn is
U kunt de brochure aanvragen via het Provinciaal Informatie-
het resultaat van de grote inspanningen, die de laatste tien
centrum Tolhuis
jaar geleverd werden. De provinciedomeinen bieden rust,
T 050 40 74 74 of
[email protected]
landschap, natuur en ontspanning. De groene assen ontslui-
Voor info kunt u terecht op www.west-vlaanderen.be/domei-
ten het platteland voor fietser en wandelaar. Dankzij een goe-
nen of T 050 40 32 57.
7
Water en recreatie troef I
Domein in de kijker:
De Gavers
Rustige, watergebonden recreatie zoals zeilen, surfen en hengelen neemt een centrale plaats in op het Gavermeer. Rond de vijver werd een grootschalig bebossingsproject uitgevoerd. Het landschap van vroegere Gavermeersen, oude populierenbossen, jonge bosmassieven, open ruimtes en ligweiden biedt ruime mogelijkheden voor wandelaar en jogger. Speciaal voor de
Foto Marc De Schuyter
wandelaar werden in de Gavers 4 wandelroutes uitgestippeld. Rond het domein werd daarenboven een ruiterpad en een fietsroute voorzien. De bewegwijzerde Leie-Scheldefietsroute ligt in de onmiddellijke omgeving. In het domein vindt u ook een gezellige cafetaria en voor rondtrekkende wandelaars en fietsers werden 4 trekkershutten opgericht.
Observatiehutten en molenwieken I Diverse gedeelten van het domein zijn als natuurreservaat in beheer. Voornamelijk tijdens de winter vormt de vijver een unieke biotoop voor allerhande overwinterende watervogels. Provinciedomein De Gavers ligt op het grondgebied van de
Er zijn twee observatiehutten van waaruit men ze ongestoord
gemeenten Harelbeke en Deerlijk en is met zijn 180 ha de
kan bekijken. In totaal werden al zo’n 255 soorten vogels waar-
grootste groene long van de West-Vlaamse Leiestreek.
genomen. Hieronder een aantal zeldzame soorten zoals kuifaalscholver, zwarte ooievaar, steltkluut, lachstern, bijeneter en roodkeelpieper. Regelmatige broedvogels zijn onder meer
In den beginne... I De centraal gelegen vijver ontstond als zandwinningsput voor de aanleg van de E3-autoweg. Toen eind 1970 het baggeren gestopt werd, lag er een 55 ha grote vijver in het midden van de vroegere Gavermeersen. In 1974 startte het provinciebe-
fuut, dodaars, blauwe reiger, sperwer, waterral en ijsvogel. Daarnaast komen er in het gebied ook heel wat interessante soorten libellen en waterjuffers, vlinders en unieke moerasen graslandplanten voor. De Koutermolen, een uit Stasegem verplaatste staakmolen, bepaalt het zicht van de Gavers. Hij is volledig gerestaureerd en maalvaardig gemaakt en kan bezocht worden.
stuur er met de uitbouw van een nieuw provinciedomein “de Gavers”. Het hiertoe opgestelde structuurplan voorzag een totale oppervlakte van 165 ha. De voorziene infrastructuur was gericht op actieve recreatie en verblijfsrecreatie. Zo werden
Meer info www.west-vlaanderen.be/leefomgeving/domeinen www.gavers.be
een grote camping en een uitgestrekte strandzone met bijbehorende infrastructuur gepland. Doordat de aankopen en de aanleg grote vertraging opliepen, werd het project in de jaren ’80 bijgestuurd. O.m. onder invloed van de gewijzigde tijdsgeest werd gekozen voor meer natuur en bos. Een optie die later vastgelegd werd bij de wijziging van het gewestplan. Later bleek dat de voorgestelde oppervlakte (165 ha) te klein was om aan de vele noden van een dichtbevolkte streek te beantwoorden 8
en koos men voor een streefoppervlakte van 300 ha. Vorig jaar nog werd het domein met 6 hectare uitgebreid.
Johan Mahieu
N AT U U R
&
M I L I E U
I N F O
I
s e p t e m b e r
2 0 0 4
NATUUR- EN MILIEUEDUCATIEVE ACTIVITEITEN IN DE PROVINCIEDOMEINEN Deze GRATIS activiteiten worden georganiseerd door de provinciedienst NME i.s.m. de provinciedienst domeinen, Regionale Vereniging Houtlandse milieugroep, Regionaal Landschap West-Vlaamse Heuvels, Natuurpunt Westland, Interreg project TJIFTJAF (Adeeli), CVN Roeselare, Regionaal Landschap Houtland (bosgroep), Horizon Educatief, Natuurpunt Kortrijk.
D'AERTRYCKE – afspraak aan de parking, Zeeweg in Torhout Zondag 3 oktober
Op een grote paddestoel
(14.30-16.30 uur)
DE PALINGBEEK - afspraak aan de infoluifel parking cafetaria, Palingbeekstraat 18 in Ieper (Zillebeke) Zondag 10 oktober Zondag 10 oktober Zondag 10 oktober
Zwammen in de Palingbeek Zinspelen op de herfst A la decouverte du Palingbeek
(9.00 uur) (14.00 uur) (14.00 uur)
Natuurwandeling met Franstalige gids
HET STERREBOS – afspraak op de parking Sterrebosdreef in Roeselare (Rumbeke) Zondag 26 september Zondag 19 december
Vogels op reis Winter in het bos
(10.00-12.00 uur) (10.00-12.00 uur)
LIPPENSGOED-BULSKAMPVELD – afspraak parking 'Drie Koningen' (cafetaria), Bulskampveld 10 in Beernem Zondag 19 september Zondag 17 oktober Zondag 21 november Zondag 19 december
Winkelen in het bos Op een grote paddestoel Braakballen pluizen Oh dennenboom, oh dennenboom
(14.30-16.30 uur) (14.30-16.30 uur) (14.30-16.30 uur) (14.30-16.30 uur)
RAVERSIJDE – afspraak aan het bezoekerscentrum, Nieuwpoortsesteenweg 636 in Oostende (Raversijde) Zondag 19 september Zondag 17 oktober
Mossen en korstmossen 100 jaar koninklijke tuin
(10.00-12.00 uur) (10.00-12.00 uur)
TILLEGEMBOS – afspraak op de parking Torhoutse Steenweg in Brugge (Sint-Michiels) Zondag 5 december
Sinterklaas brengt lekkers voor de wintervogels
(10.00-12.00 uur)
'T VELD – afspraak op de parking 't Veld, Bloemgatstraat in Ardooie Zondag 10 oktober Zondag 14 november Zaterdag 12 december
Op stap met een natuurfotograaf Paddestoelen Diersporen
(14.30 uur-16.30 uur) (14.30 uur-16.30 uur) (14.30 uur-16.30 uur)
WALLEMOTE-WOLVENHOF – afspraak Kokelarestraat in 8870 Izegem Zondag 31 oktober
Hoeden en stelen, ringen en beurzen
(14.30-16.30 uur)
VOOR UP-TO-DATE INFO: www.west-vlaanderen.be/leefomgeving/domeinen/activiteiten.htm Of contacteer: Dienst Natuur- en Milieueducatie - Christine Van Rie T 050 40 32 51 -
[email protected] Vraag de brochure 'Ontdek de natuur in de provinciedomeinen' met alle activiteiten in de provinciedomeinen aan bij: Provinciaal Informatiecentrum Tolhuis, Jan Van Eyckplein 1-2,8000 Brugge T 0800 20021 - F 050 40 74 75 -
[email protected]
9
Milieuzorgboekje voor logiesuitbaters Spaartips voor milieu en portemonnee Milieu en toerisme gaan hand in hand I De Provincie West-Vlaanderen is dé toeristische provincie bij
In de brochure komen verschillende thema’s aan bod: I vergunningen (hotelvergunning, hygiënevergunning, milieuvergunning, enz.)
uitstek. Naast de kust en Brugge zijn ook de andere cultuur-
I water (watergebruik, afvalwater)
steden en het platteland geliefd bij toeristen en recreanten.
I afval (afvalbeheer, wetgeving, tips) I energiesparen (subsidies, premies, wetgeving, tips voor
Ook in West-Vlaanderen blijft de toeristische sector groeien. Deze groei zorgt voor meer tewerkstelling, bevordert de lokale economie en de leefbaarheid van het dorp en de streek. Helaas heeft deze groei ook vaak negatieve gevolgen voor het
energiebesparing) I groene aankopen (schoonmaakproducten, badkamerartikelen, voeding, enz) I enz.
leefmilieu: vervuiling en hinder door het extra verkeer, ruimtebeslag door de vele infrastructuur, aantasting van de natuur, meer watervervuiling en meer afval. Een schone en aantrekkelijke omgeving is voor de toeristische sector zélf echter van
Per thema is er aandacht voor de wettelijke milieuverplichtingen, worden er bruikbare tips meegegeven en nuttige adressen waar men terecht kan voor meer informatie.
essentieel belang, zowel voor zijn voortbestaan als zijn toekomstige ontwikkeling. Aandacht voor milieu en landschap vanuit de toeristische sector is dus noodzakelijk.
Spaartips voor milieu én portemonee I
Hotel - Gastenkamer - Vakantiewoning I Onlangs verscheen de brochure “Milieuzorgboekje voor logiesuitbaters - spaartips voor milieu en portemonnee”. Dit boekje richt zich specifiek naar hoteliers, uitbaters van gastenkamers en verhuurders van vakantiewoningen. Velen
Aandacht besteden aan het milieu hoeft niet altijd geld te kosten. Vooral op het gebied van energie vallen er ook ferme besparingen te realiseren. Daarnaast zijn milieuvriendelijke producten vaak even goedkoop en soms zelfs goedkoper dan hun minder milieuvriendelijke varianten. Vermijden van afval en het verbruik van leidingwater terugdringen waar mogelijk, kost niets extra!
onder hen zijn immers geïnteresseerd in mil-
We plukten alvast enkele interessante tips uit de brochure:
ieuzorg, maar helaas is
I Installeer spaardouchekoppen. Deze hebben genoeg met 5 tot
de beschikbare infor-
9 l water per minuut (= de helft van de 'klassieke' douchekop).
matie hierover veelal té
Het comfort van zo’n spaardouchekop is echter hetzelfde.
technisch of té ver-
De prijs van een spaardouchekop is vergelijkbaar met die
spreid. Daarom koos de
van een gewone douchekop (ongeveer 30 euro). U bespaart
Provincie voor het uit-
30 tot 50% water én u bespaart op energiekosten, er moet
werken van een geïllustreerde
I Verwarmen op aardgas is milieuvriendelijker dan op elek-
Hiervoor
triciteit of stookolie. Kies voor een condensatieketel. Derge-
samengewerkt
lijke ketel draagt het HR-Top label (Hoog Rendement). Een
brochure. werd met
immers minder water verwarmd worden.
overzichts-
Westtoer,
GOM
West-Vlaanderen, Federatie Ho.Re.Ca, Toerisme Vlaanderen en Hotel De Reverie.
condensatieketel is duurder in aankoop, maar u verdient deze meerprijs terug door het lager verbruik. I Maak schoon met microvezeldoekjes. Ze hebben een speciale samenstelling zodat u zonder schoonmaakmiddel snel én grondig kunt schoonmaken. Met de doekjes kunt u glad-
N AT U U R
&
M I L I E U
I N F O
I
s e p t e m b e r
de oppervlakken zoals deuren, tafels, kasten, glas en beeld-
vragen over energiebesparing, kleinschalige waterzuivering,
schermen schoonmaken. De doekjes zijn herbruikbaar en
milieuvergunningen enz.
2 0 0 4
wast u in de machine zonder wasmiddel. Een microvezeldoekje kost tussen 2 en 7.5 euro en gaat 400 tot 600 keer
De informatie van de brochure vindt u eveneens op
mee. U bespaart op schoonmaakmiddel, maar vooral op tijd,
www.west-vlaanderen.be/milieuzorgboekje.
want het schoonmaken gaat ongeveer tweemaal zo snel.
U kunt de brochure gratis verkrijgen via het Provinciaal Informatiecentrum Tolhuis, T 050 40 74 74 of provincie@west-vlaan-
Meer info
deren.be
In het najaar wordt per toeristische regio een infoavond voor
Met inhoudelijke vragen over de brochure of over de infoses-
logiesuitbaters en andere geïnteresseerden georganiseerd:
sies kunt u terecht bij
[email protected]
Brugs Ommeland (13 oktober), Westhoek (18 oktober) en Leie-
of T 050 40 34 90.
streek (9 november). De brochure wordt dan toegelicht en er is een panel van deskundigen aanwezig. Zij antwoorden op
Marie De Winter
Het COPRO-label: onbekend... maar onbemind? I Bij het aanwenden van puingranulaten (inerte granulaten en asfaltgranulaten) voor toepassing in wegen- of bouwwerken dient men te kiezen voor materialen die COPRO gekeurd zijn indien de granulaten hergebruikt worden. Door certificering wenst de overheid de kwaliteit en het verantwoord gebruik van gerecycleerde granulaten bij diverse bouwwerken te stimuleren. De COPRO-keuring heeft dus een wettelijke basis. Indien het nieuwe natuurlijke materialen betreft dienen deze uiteraard geen COPRO-keurmerk te dragen. I Indien men breekmateriaal (breekpuin) van een afbraak van wegen - en/of bouw - van een locatie wenst te hergebruiken op deze locatie, dient een keuring te worden uitgevoerd door COPRO. We worden tegenwoordig overstelpt met milieukeurmerken of ecolabels. Dergelijke - dikwijls zeer nuttige - productinforma-
De Provincie West-Vlaanderen schrijft zelf reeds voor het uit-
tie is vooral bedoeld om ons te helpen bij onze duurzame aan-
voeren van wegen- en bouwwerken secundaire materialen
kopen. Bekende voorbeelden zijn het biogarantielabel (biolo-
voor, zoals beschreven in standaardbestek 250. Dit aange-
gische teelt), het FSC-label (duurzaam geëxploiteerd hout), het
kochte materiaal is reeds COPRO gekeurd! De Provincie geeft
VLACO-label (kwaliteitsvolle compost) en Max Havelaar (eer-
ook advies aan personen en instanties die COPRO gekeurd
lijke producten). Het COPRO-label echter is voor velen onder
puin willen toepassen.
ons waarschijnlijk eerder een vreemde eend in de bijt.
COPRO vzw is een onpartijdige instelling die instaat voor de
Meer info
controle van bouwproducten. Bij wegen- en andere bouw-
COPRO vzw: http://www.copro.info -
[email protected]
werken kunnen zowel 'nieuwe' natuurlijke materialen, als
Provincie West-Vlaanderen: Evelien Anthierens (T 050 40 34 93)
materialen voor hergebruik worden toegepast:
of Jef Bevers (T 050 40 35 56)
11
Evenveel leesplezier metminder papier Bosje valt zo... Dagelijks worden we overstelpt met stapels papier. Folders en
kantoorafval uit papier bestaat. Ook op andere plaatsen komen
reclame bijvoorbeeld vallen bij bosjes in onze brievenbus.
we met papier in aanraking: denk maar aan kranten, brieven,
Daardoor krijgen we wel eens de indruk dat papier de nor-
boeken, folders, toiletpapier, verpakkingen en ga zo maar door.
maalste zaak van de wereld is: een onuitputtelijk en onschul-
Het papierverbruik van de Belgen wordt op miljarden kg per
dig communicatiemedium. “Maar papier wordt toch simpel-
jaar geschat!
weg gerecycleerd!”, horen we u luidop denken. Recyclage is inderdaad een mooie deugd. Bij de productie van kringlooppa-
Wat kunt u doen? I
pier wordt oud papier immers als voornaamste grondstof gebruikt. Hierdoor wordt de fabricage van pulp uit hout - een
Tal van zaken! Hieronder vindt u heel wat tips, zowel voor thuis,
zeer vervuilend proces - overgeslagen.
op het werk of elders. Zo kunt u ervoor zorgen dat er minder Maar... organisch materiaal zoals papier is niet onbeperkt recy-
papier nodig is.
cleerbaar! De te kleine vezels vallen uit en moeten worden aangevuld met verse houtvezel: zo’n 32% van de grondstoffen is
I Hier genoeg papier: kleef een anti-reclamesticker op uw
hout, waardoor nog steeds massaal bossen ontgonnen wor-
brievenbus om ongeadresseerde reclame en/of regionale
den. Dus zelfs voor gerecycleerd papier is er nog houtpulp
pers te weigeren als u die toch niet of nauwelijks leest. De
nodig.
sticker is gratis voor iedere inwoner. Deze stickers kunt u gratis verkrijgen in elke gemeente, bij de afvalintercommu-
Het moet gezegd: veel papier wordt reeds gemaakt van afval van de houtbewerking. Toch zijn in de loop der jaren om aller-
nale of bij de OVAM. I
lei redenen al heel wat oorspronkelijke oerbossen verdwenen. Ze zijn vervangen door productiebossen, zeg maar
houtakkers,
doorgaans
waar
Indien u een sticker op uw brievenbus hebt, maar toch nog de ongewenste papierenbundel in uw brievenbus krijgt, dan kunt u dit melden bij de gemeente, de afvalintercommunale of rechtstreeks aan de OVAM.
houtopbrengst
en niet zozeer natuurontwikkeling vooropstaat. Talrijke oorspronkelijke planten- en diersoorten krijgen
Geadresseerde reclame kunt u voorkomen door registratie van uw adres op de Robinsonlijst: telefoneer gratis naar 0800 91 886 of surf naar http://www.robinsonlist.be. De Robinsonlijst kan overigens ook gebruikt worden voor mails, faxen en SMS’en.
het daardoor heel moeilijk of worden soms zelfs met uitsterven bedreigd.
Als dan ook de oplage van het drukwerk wordt aangepast aan alle bussen die reclamedrukwerk weigeren, zitten we echt goed. I Een andere mogelijkheid om niet te verdrinken in uw papier-
Het digitale sprookje I Het computertijdperk heeft, anders dan verwacht, niet tot min-
12
berg is het nemen van een gezamenlijk abonnement op een krant of tijdschrift (met buren, familie of vrienden). Dit bespaart u ook heel wat euro’s.
der papiergebruik geleid. Integendeel: soms worden korte
I Gebruik de achterkant van een blad als kladpapier, bv. voor
tekstjes of kleine e-mailberichten eenzijdig op een volledig
notities, als boodschappenlijstje of als tekenpapier voor de
nieuw A4-blad afgedrukt. Onderzoek wijst uit dat tot 80% van
kinderen.
N AT U U R
&
M I L I E U
I N F O
I
s e p t e m b e r
I Ook bij het printen kunt u dikwijls kladpapier hanteren, zeker
gekocht en gebruikt wordt. Als papierverbruik onvermijdelijk
wanneer het nog niet definitieve teksten of zaken voor per-
is, probeer dan toch te kiezen voor het meest milieuvriendelij-
soonlijk gebruik betreft.
ke papier. Kijk dan ook uit naar 100% kringlooppapier, dat
I Nog beter natuurlijk is om niet te printen. Print enkel indien
2 0 0 4
bovendien niet ontinkt, noch chloorgebleekt werd (TCF).
nodig. Korte stukken tekst kunnen zonder probleem van het scherm gelezen worden en digitaal klasseren is, o.a. met de
Opgelet: labels en termen vliegen in het rond, maar kunnen u ook op het verkeerde been zetten. Zo betekent de vermelding
opkomst van de cd-writer, geen probleem meer.
“houtvrij papier” niet dat u bomen spaart, integendeel: uit dit I De meeste huidige kopieermachines kunnen probleemloos
papier is de lignine verwijderd. Daardoor zijn er precies méér
tweezijdig kopiëren. Recto-verso kopiëren is dan ook een
bomen nodig! Labels en termen zeggen dus in dit geval helaas
belangrijke boodschap en waarschijnlijk vooral eenvoudig
niet alles … aparte milieucriteria des te meer: hou die dus in
toepasbaar op het werk. En misschien kunt u uw pc-teksten
het oog en houd rekening met de toekomstige functie van uw
wel tweezijdig afdrukken via de kopieermachine? Vraag het
papier.
eens aan een handige pc-Harry in uw buurt. Kringlooppapier herken je aan het kringloopla-
I Ook sommige printers kunnen recto-verso afdrukken. Over-
bel. Kijk uit naar de vermelding 'recycled' of
weeg bij de aankoop van een nieuwe printer zeker een der-
'gerecycleerd'.
gelijk exemplaar. Doordat u hierdoor gemakkelijk papier kunt besparen, haalt u er op termijn zeker ook een economisch voordeel uit.
Ook de Provincie West-Vlaanderen past veel van deze knepen toe. Er zijn uiteraard nog meer mogelijkheden om papier te besparen, maar we zullen het hierbij laten. Voor verdere vragen kunt u steeds terecht bij de hieronder vermelde contact-
Eén twee drie vier, hoedje van gerecycleerd papier I
persoon.
Papier laten ophalen en recycleren is één ding, gerecycleerd papier ook effectief gebruiken is iets anders. Gerecycleerd
Björn De Grande – T 050 40 34 91
papier maken heeft alleen zin als het daarna ook effectief
[email protected]
Aanvraagformulier VRAAG UW GRATIS ABONNEMENT AAN! Naam & adres: Organisatie (optioneel): ❒ Ik ontvang NM-Info nog niet en wens (inclusief deze editie)
exempla(a)r(en) van NM-Info per post te ontvangen.
❒ Ik ontvang NM-Info reeds, maar wens vanaf volgende editie
exempla(a)r(en) van NM-Info per post te ontvangen.
T N E M E N N O B A S I T A GR
❒ Ik wens NM-Info niet langer te ontvangen omdat ik voor de papiervriendelijke digitale versie kies. ❒ Ik wens NM-Info niet langer te ontvangen.
Kleur het gewenste vakje en stuur dit formulier naar Provinciaal Informatiecentrum Tolhuis, Jan Van Eyckplein 1-2, 8000 Brugge.
Ogen op de kust Wie is bang van duurzame ontwikkeling? Een modegril? I Is duurzame ontwikkeling een modegril? Wie kent dit begrip en in welke mate zijn u en ik bereid om samen met overheden
ten er wel keuzes gemaakt worden… en dat kan zwaar vallen als de meningen verschillen… Wat leert het onderzoek?
en allerlei organisaties mee te werken aan een duurzame toekomst? In opdracht van de Provincie West-Vlaanderen en met Europese steun (Doelstelling 2 kust) voerde het Hoger Instituut voor de Arbeid (KUL) een onderzoek uit bij 400 kustbewoners en 30 sleutelfiguren (politici, mensen uit de economische sector, verenigingen, ambtenaren…). Er werd telkens gepeild naar hun kennis van duurzame ontwikkeling, hun houding tegenover voorgestelde maatregelen en hun eigen gedrag.
Een economisch bedrijvige kustregio I De kust is een economisch belangrijke regio. De Zeehavens van Oostende en Zeebrugge en de luchthaven van Oostende vormen toegangpoorten tot ons land en zorgen voor veel tewerkstelling, maar mogelijke uitbreiding brengt de leefbaarheid van sommige wijken en de natuur in het gedrang. Naast de havens en de industrie doet vooral het toerisme de kusteconomie draaien en dat vooral in de zomermaanden. Dan
De belangrijkste resultaten van de studie werden verwerkt in de brochure ‘Ogen op de Kust - Wie is bang van duurzame ontwikkeling’. Er volgde ook een studiedag waarop een aantal
draait de horeca op volle toeren. Een betere spreiding van het toerisme over het hele jaar vermindert de druk en garandeert tewerkstelling het hele jaar rond.
organisaties (o.a. een ziekenhuis, een uitzendkantoor, een fabrikant) toelichtten hoe zij duurzame ontwikkeling concreet in de praktijk brengen.
Industrie zonder grenzen? 68% 25% 50%
Evenwicht... I
de uitbreiding van de havens is belangrijk de havenactiviteit stoort de natuurlijke omgeving de vliegactiviteit van de Oostendse luchthaven mag uitbreiden
Duurzame ontwikkeling betekent in eerste instantie dat er
Een gastvrije regio
tegelijk zowel aan ecologische, economische als sociale the-
84% 25% 39%
ma’s gedacht wordt... Maar het is ook: rekening houden met toekomstige generaties en een correcte verhouding tussen
ontvangt de toeristen met open armen vindt de druk van het toerisme op de kust te groot vindt de arbeidsomstandigheden in de horecasector een probleem
noord en zuid. Ook participatie vormt een belangrijk aandachtspunt. Het komt erop aan een goed evenwicht te vinden tussen al deze elementen en daar kan iedere burger, elke organisatie, elk bedrijf en elke overheid zijn steentje aan bijdragen om mee te bouwen aan een duurzame toekomst. Daartoe moe-
De natuurlijke rijkdom van de kust I Industrie, hoogbouw, toeristische drukte zetten de resterende stukken natuur onder druk. Toch is het van cruciaal belang om er zorg voor te dragen: zee, strand en duinen vormen dé aantrekkingkracht van de kust. Om de resterende duingebieden
Foto Marc De Schuyter
beter te beschermen worden bepaalde zones (tijdelijk) afgesloten. Door afval te sorteren, de wagen minder te gebruiken en wateren elektriciteitsverbruik te beperken kan iedereen bijdragen… iedereen wéét het, maar niet iedereen doet het. Ook het debat rond groene energie en het plaatsen van windmolens op zee zorgt voor discussie.
N AT U U R
&
M I L I E U
I N F O
I
s e p t e m b e r
2 0 0 4
Mijn tuin in de duin? 45% 48% 6% 80%
meent dat er nog meer duingebieden mogen afgesloten worden vindt de huidige situatie ok vindt dat er nu reeds teveel gebieden zijn afgesloten wenst meer info over het afsluiten van gebieden
Doe ik het goed? 90% 62%
zegt altijd zijn afval te sorteren spoort gezinsleden aan tot milieubewust gedrag
prima zo, maar andere zaken kunnen nog beter: 41% 30% 48%
rijdt bewust minder met de wagen beperkt water- en elektriciteitsverbruik koopt milieuvriendelijke producten
Windmolens op zee? 53% 18% 29%
vóór vóór, maar met voorwaarden (ver genoeg, niet schadelijk voor visserij,…). tegen
wikkeling van zijn regio… toch kan iedereen door zelf heel concrete zaken toe te passen meewerken aan een duurzame toekomst! Zo valt het op dat
Een bijzondere sociale situatie I Op sociaal vlak vormt de kust een bijzondere regio door een
71%
van de kustbewoners de verkeersdrukte een probleem vindt, maar dat tegelijk 70 tot 80% vrijwel altijd en ook voor korte afstanden de wagen gebruikt om te gaan werken of winkelen
aantal typische kustverschijnselen. Zo zijn de prijzen van het vastgoed voor vele gezinnen onbetaalbaar. De hoge apparte-
Toch vindt deze grote groep dat vooral het toerisme voor de
mentsbouw en dichte bebouwing zorgen voor een benauwd
verkeersoverlast verantwoordelijk is. De auto aan de ketting ?
gevoel. Speelpleintjes en groen zijn eerder schaars. De kust
Het lijkt een hele opgave … maar misschien kunnen deze tips
heeft ook een sterk vergrijsde bevolking. Traditioneel spoelen
inspireren:
er jaarlijks ook heel wat mensen uit het binnenland aan om er hun geluk te komen beproeven. Werkloosheid en slechte woon-
73%
omstandigheden zijn vaak het gevolg. De kustregio staat op sociaal vlak voor heel wat uitdagingen.
72% 49%
wenst geen uitbreiding van het aantal verkeersvrije straten wenst een verbetering van de fietsinfrastructuur wenst meer inspanningen op het vlak van openbaar vervoer
Herkent u zich? 93%
algemeen tevreden met de woonsfeer
82%
de prijzen van het vastgoed zijn onbetaalbaar
43%
armoede aan de kust is een probleem
42%
meer speelruimte voor kinderen is een must
25%
meer groen in de stad
Dit artikel haalt slechts enkele resultaten aan. Honger naar meer? Geef een seintje en u krijgt een gratis-exemplaar van de brochure.
Dries Baekelandt
Waar een wil is... I
Doelstelling 2 Kust-secretariaat Provinciehuis Boeverbos
Alles lijkt er op te wijzen dat concept van duurzame ontwikke-
Leopold III-laan 41, 8200 Sint-Andries
ling tot nu toe nogal moeizaam ingang vindt. Niet iedereen is
T 050 40 33 92
ervan overtuigd dat men binnen zijn eigen leefwereld of orga-
E
[email protected]
nisatie een bijdrage kan leveren aan een meer duurzame ont-
W www.west-vlaanderen.be/doelstelling2kust
15
Provincie beloont (inter)gemeentelijke
creativiteit afvalpreventie Kringloopcentra, brievenbusstickers die reclamedrukwerk
• Voortrekkersbeleid inzake zwerfvuilvoorkoming
weigeren of vaten voor thuiscompostering zijn voorzieningen
Via een uitgebreide campagne met cartoons, raamaffi-
voor afvalpreventie die al lang ingeburgerd zijn.
ches en een prijzenslag werd het bewustzijn rond zwerf-
Sinds 1999 probeert de Provincie West-Vlaanderen de
vuil en sluikstorten verhoogd.
gemeenten en afvalintercommunales aan te zetten tot nieuwe experimenten door een subsidie die 50% van de kosten dekt (met een maximum van 2500 EUR). Een aantal projecten die de voorbije jaren gesubsidieerd werden, duwen de restafvalcijfers spectaculair naar omlaag en hebben inmiddels een vaste plaats in het afvalbeleid van heel wat gemeenten verworven: afvalkippen, wijkcompostering, gediftariseerde afvalinzameling aan huis, scholencharters, enz.
2. IVMO (afvalintercommunale voor Menen en Ommeland) voerde actie rond de voorkoming van wegwerp winkeltasjes. Er zijn al langer gemeenten waar winkeliers de klanten die met een herbruikbare boodschappentas inkopen doen belonen, door prijzen uit te reiken verbonden aan een stempelkaart. IVMO ging een stapje verder en koos voor prijzen waarmee ook in de toekomst op een handige en afvalloze manier kan worden gewinkeld zoals plooiboxen en rugzakken. In de drie deelnemende gemeenten namen maar liefst 296 handelaars deel en werden 4339 volle stem-
Vijf nieuwe initiatieven werden het afgelopen jaar gehonoreerd.
pelkaarten ingeleverd.
Ze spelen allen in op de nieuwe klemtoon van het subsidiereglement nl. sensibilisering en doelgroepenwerking (buurt-
3. IMOG (afvalintercommunale voor het Gewest Kortrijk) pak-
werking). Afvalpreventie en voorkoming van zwerfvuil zijn
te de problematiek van afvalscheiding in flatgebouwen aan.
immers domeinen bij uitstek waar een doelgroepenwerking
Daar ontbreekt vaak de ruimte, en daardoor soms ook de
een belangrijke meerwaarde kan opleveren.
discipline, om zorgvuldig te sorteren. Via inzameling in verzorgde ondergrondse containers, een gerichte informatie-
1. IVIO (afvalintercommunale voor Izegem en Ommeland) viel met twee projecten in de prijzen: • ‘Witte Wolkenvogel’ Deze sensibiliseringscampagne i.s.m. Sita liet meer dan 4300 schoolkinderen genieten van een toneelvoorstelling die hen meer bewustzijn en respect voor natuur en milieu moest bijbrengen. Het geheel werd ingebed in een daguitstap naar Oostende met aanvullende educatieve bezoeken en spelen.
campagne en de aanstelling van afvalambassadeurs, wordt geprobeerd om het residu in de blauwe PMD-zakken (dit is het niet-recycleerbare afval dat er niet in thuishoort) te drukken. 4. In Poperinge kunnen alle bewoners van de Bellewijk participeren aan een project waarbij de kringloop van afval tot grondstof perfect gesloten wordt. Tuin- en keukenafval worden op wijkniveau gecomposteerd of aan de kippen gevoederd. Deze kippen, die geadopteerd kunnen worden door de buurtbewoners, leveren eieren in ruil. De compost wordt gebruikt in een wijkmoestuin die dan weer de groenten aanlevert voor een wijkkeuken. 5. Ook Gistel kwam origineel uit de hoek. De Stad liet i.s.m. de katholieke hogescholen van Brugge en Oostende een vijftal educatieve spelen voor de Gistelse scholen ontwikkelen. Volgend schooljaar zullen de leerlingen zo al spelend heel wat kunnen opsteken over het voorkomen en sorteren van afval. Meer info: Peter Norro - T 050 40 32 90
N AT U U R
&
M I L I E U
I N F O
I
s e p t e m b e r
2 0 0 4
Bouwen aan later: cursus Provincie een succes Derde editie cursus duurzaam bouwen I De Provincie West-Vlaanderen organiseerde voor de 3e keer een cursus duurzaam bouwen voor professionelen (bouwheren, architecten, aannemers, leerkrachten bouw, enz.)
Met 60 inschrijvingen ging de cursus van start op donderdag 22 april om na 10 namiddagen te eindigen op 24 juni 2004. De aandacht werd toegespitst op de drie hoofdstromen, die met bouwen en wonen te maken hebben (milieuvriendelijke materialen, de energiestroom en de waterstroom), zonder dat de afvalstroom, gezondheid en binnenhuiskwaliteit uit het oog verloren werden. Om duurzame mobiliteit aan te moedigen,
zonne-energie overwegen (Willy Lievens), maar alleen als alle voorgaande stappen op een duurzame wijze werden ingevuld.
gingen de sessies door in de West-Vlaamse Politieschool, waar het elke week dan ook blauw zag van het volk.
Ondertussen bezochten we in Aalst het nieuwe kantoorgebouw van de VMM (Vlaamse Milieumaatschappij), waar Jos De Win-
Om de kwaliteit te garanderen werkte het Provinciebestuur samen met drie gespecialiseerde organisaties: VIBE (Vlaams
ne ons toonde dat ook de administratie duurzaam kan bouwen, als de wil en de gedrevenheid maar aanwezig zijn. Hoe zo’n
Instituut voor Bio-ecologisch Bouwen en Wonen), Dialoog en
energiezuinig kantoorgebouw geconcipieerd moet worden,
De Zonne-arc.
deed Alain Bossaer uit de doeken.
Na het schetsen van het mondiaal kader en de noodzaak van
Aandacht voor rationeel watergebruik werd toegespitst op
duurzame ontwikkeling (Jef Bevers), schilderde Erik Rombaut
regenwatergebruik (Eric Jansseune) en op kleinschalige
een zeer gesmaakt beeld van de ecologische inplanting van een
waterzuivering (Peter Van Houtteghem).
stad in de natuur en van de natuur in de stad. Het gebruik van ecologische materialen (Peter Thoelen) in het algemeen lokte
De lessenreeks werd afgerond in het gebouw van Oxfam-
uiteraard heel wat commentaar uit, maar het verhaal van
Wereldwinkel (Gent) waar de architect Luc Eeckhout ons niet
Sabien Leemans over hout uit duurzaam beheerde bossen
alleen de filosofie achter het project uiteenzette, maar ook aan-
(FSC-label) vond bij iedereen genade.
toonde dat duurzaam bouwen nooit af is en dat men steeds tot inzichten komt hoe het nog eenvoudiger, duurzamer en beter
Als belangrijkste stroom werd lang stilgestaan bij energiege-
kan.
bruik: na de energieprestatieregelgeving (Hugo Hens) als aperitief, verscheen de hoofdschotel isolatietechnieken met de
mijden van koudebruggen (Bernard Vandermarcke). Dit alles
Conclusie I
moet gepaard gaan met een uitgekiende ventilatie (Bart Cob-
Dat de cursus echt naar waarde werd geschat kon je merken
baert) en mits voldoende zorg bij planning en uitvoering kan
aan een gemiddelde van 30 evaluatieformulieren na elke
men zelfs tot de bouw van een passiefhuis komen (Bart Cob-
lezing. Op drie tot vier sprekers na, haalde iedereen een gemid-
baert). Hierbij hoort natuurlijk een energiezuinige verlichting
delde score van 8 op 10. Uit deze evaluaties worden een aan-
(Boris Fornoville) en zal men toch nog beroep moeten doen op
tal waardevolle suggesties genoteerd om de kwaliteit van een
efficiënte verwarmingsinstallaties (Ivan Piette) of op kleine
volgende lessenreeks nog te kunnen verbeteren.
nadruk op wind- en luchtdichtheid (Paul Eykens) en op het ver-
energiesystemen voor laag-energiewoningen (Willy Lievens). Als kers op de taart kan men dan tenslotte nog het gebruik van
17
Jef Bevers
Provinciebestuur sponsort
West-Vlaamse broedvogels Nieuwe Vlaamse broedvogelatlas I Grote Stern
Binnenkort rolt de Vlaamse broedvogelatlas van de persen.
Foto Yves Adams
Honderden vrijwilligers liepen 3 broedseizoenen lang het land af op zoek naar nestelende vogels. In de atlas worden de verspreidingskaarten getoond en komt heel wat uitleg over de situatie van elke soort in Vlaanderen. De Atlas is een gezamenlijk project van het Instituut voor Natuurbehoud, AMINAL Afdeling Natuur, Natuurpunt vzw, Jeugdbond voor Natuurstudie en Milieubescherming JNM, Likona, Ankona en de verschillende provincies. De algemene coördinatie en de gegevensverwerking gebeurt op het Instituut voor Natuurbehoud.
Kuifleeuwerik: kwam 50 jaar geleden in heel Vlaanderen in zandige streken voor, nu enkel nog in klein aantal aan het strand, open duinen en braakliggende terreintjes aan de kust.
Waarom een (nieuwe) atlas? I De laatste volledige inventarisatie van de broedvogels in Vlaanderen dateert alweer van in de jaren ’70. Ondertussen is er heel wat veranderd: een groot aantal soorten zijn erop achteruit gegaan (bv. veldleeuwerik), anderen doen het dan weer erg goed (bv. sperwer) en dan zijn er nog de steeds talrijker optredende ‘exoten’ (bv. Canadese gans).
Tureluur: zeer typische broedvogel van brakke sloten en plassen in de polders. Bruine kiekendief: moerasvogel, goed vertegenwoordigd in de polders. In de Westhoek loopt een door de provincie gesteund beschermingsproject van kiekendieven die in graanvelden broeden, een vervangmilieu voor rietvelden waar ze normaal voorkomen.
Van de zeldzame soorten en de koloniebroeders is er wel informatie dankzij het project ‘Bijzondere Broedvogels in Vlaande-
Woudaapje: zeer zeldzame broedvogel die al jarenlang op de
ren’, maar van de algemenere soorten is er vrijwel geen infor-
rand van uitsterven verkeert in Vlaanderen. Van de hooguit 5 à
matie. Maar ook van de huismus en de spreeuw willen we wel
10 Vlaamse koppels broeden er 2 in West-Vlaamse provin-
eens weten hoe het ermee gaat in Vlaanderen! De gegevens
ciedomeinen en dit dankzij natuurvriendelijke oeverinrichting
zijn zowel wetenschappelijk als naar het beleid toe van groot
en een rijke amfibieënstand.
belang.
Sponsoring I
Woudaapje Foto Yves Adams
Om de kostprijs van de Atlas te drukken, was er de mogelijkheid soorten te sponsoren. Het provinciebestuur van West-Vlaanderen sponsort niet minder dan 10 typisch West-Vlaamse soorten of soorten die belangrijk zijn voor het provinciale natuurbeleid: Dwergstern en Grote stern: internationaal belangrijke kolonie op het sterneneiland in de Voorhaven van Zeebrugge.
18
In 2004 broedde van de grote stern hier zelfs niet minder dan
Rietzanger: is verdwenen uit de meeste moerassen in het
7% van de totale Europese populatie.
Vlaamse binnenland, maar blijft een heel karakteristieke verschijning in rietkraagjes in de polders. Het leeuwendeel van de
N AT U U R
&
M I L I E U
I N F O
I
s e p t e m b e r
2 0 0 4
Vlaamse rietzangers is dan ook in West-Vlaanderen te vinden (85% van het totaal!).
Veldleeuwerik: gaat in heel West-Europa pijlsnel achteruit door veranderende landbouwmethodes. In Vlaanderen haalt de kustprovincie nog de hoogste dichtheden hoewel die al flink lager liggen dan 20 jaar terug. Een aandachtssoort voor natuurmaatregelen in het landbouwgebied!
'Verspreiding veldleeuwerik in 2000-2002: hoe roder de kleur, hoe hoger de dichtheden. West-Vlaanderen is een bolwerk geworden voor de soort in Vlaanderen.'
Geelgors: ambassadeur van het kleinschalige landbouwlandschap. Ooit was dit een wijdverspreide soort, nu beperkt tot enkele koppeltjes in Oedelem en een restpopulatie in het Heu-
Meer info
velland en Bachten de Kupe. Deze mooie zangvogel maakt deel
Hou de pers in de gaten om te weten wanneer het boek ver-
uit van een beschermingsproject in het Regionaal Landschap
krijgbaar is (normaal eind november). Op de website van het
West-Vlaamse Heuvels.
Instituut voor Natuurbehoud kunt u al heel wat voorlopige kaarten en conclusies inkijken: www.instnat.be en doorklikken
Boerenzwaluw: symbool van de actie 'Buitengewone vogels'
via 'kenniscentrum', 'fauna' en 'vogels'. U kunt er ook voorin-
die het provinciebestuur samen met een aantal partners orga-
tekenen om het boek aan een goedkopere prijs te bekomen.
niseert voor kleinschalige acties bij plattelandsbewoners ten gunste van de vogels.
Olivier Dochy
Biozomer 2004 Na het succes van de “weken van de biolandbouw” in de voorgaande jaren, zette de Provincie West-Vlaanderen dit jaar een heuse Biozomer op poten. Dit bewijst eens te meer dat de Provincie resoluut de weg naar duurzame ontwikkeling is ingeslagen. Van 29 mei tot 30 september (met enkele uitlopers in oktober) bruist de zomer van het biologisch leven (www.bio10op10.be
acties en activiteiten
West-Vlaande-
ren). Naar het spreekwoord 'Woorden wekken, voorbeelden trekken', heeft het provinciebestuur drie duidelijke signalen willen geven.
via sociale tewerkstelling kunnen deelnemen aan de economische cyclus en zich zo maatschappelijk integreren. Dat het
Zo konden alle medewerkers genieten van een nagenoeg vol-
initiatief succes kende (181 bestellingen) kon men merken aan
ledig biomenu van maandag 5 juli tot vrijdag 9 juli. Dit is op deze
de heerlijke aromatische geuren die het gelijkvloers van het
schaal zo goed als uniek in Vlaanderen. De collega’s van het
Boeverbos gedurende een week geteisterd hebben.
provincierestaurant en de huishoudelijke dienst verdienen daarom een bijzondere pluim voor hun inzet.
Als klap op de vuurpijl, en om deze voorbeelden niet als ééndagsvliegen te laten sneuvelen, wordt vanaf september 2004
Alle werknemers kregen - dankzij medewerking van de
een afhaalpunt voor bioproducten in het Boeverbos georgani-
Bestendige Deputatie- de kans om zich een pittig kruidenpak-
seerd. Dit initiatief start met een proefperiode van 6 maanden.
ketje aan te schaffen. Door de samenwerking met Loca Labo-
Medewerkers kunnen zo de biolandbouw systematisch te
ra (www.localabora.be) geeft de provincie hier een perfect
ondersteunen en werken aan hun gezondheid met bioproduc-
voorbeeld van wat duurzame ontwikkeling zou moeten zijn: een
ten van onbespoten gedrag uit eigen streek (www.atalanta.be).
ecologisch verantwoorde productie (biokruiden) waarbij mensen die niet meer op de gewone arbeidsmarkt terecht kunnen
19
Jef Bevers
Verdorie, ik hoor de buren! (deel 1) Geluidshinder of lawaai is een belangrijk probleem dat onze
Als u een muziekinstrument bespeelt, overleg dan met uw
levenskwaliteit sterk vermindert. Lawaai van buren is, na weg-
buren op welk tijdstip u hen het minste stoort. Doe, tijdens het
verkeerslawaai, de meest voorkomende vorm van geluidshin-
spelen, ramen en deuren dicht.
der in Vlaanderen.
Speelt u piano? Dan kunt u onder de poten trillingsdempers plaatsen.
Geluidsoverlast kan aan de basis liggen van gezondheidspro-
Een elektrisch versterkt instrument, kunt u aansluiten op een
blemen zoals slapeloosheid, stress en oververmoeidheid.
koptelefoon.Met een koptelefoon kunt u oefenen zonder hinder te veroorzaken.
Stoort u zich aan de buurgeluiden, of vinden de buren dat u
Spreek samen af op welk tijdstip en hoelang muziek geen pro-
teveel lawaai maakt? In beide gevallen kan een verhelderend
bleem is en op welke plek de apparatuur het beste kan staan.
gesprek in een ontspannen sfeer een uitkomst bieden. Met
Bijvoorbeeld zo ver mogelijk bij de woonkamer of slaapkamer
meer begrip voor elkaar en enkele eenvoudige maatregelen is
van de buren vandaan.
het overlastprobleem meestal snel opgelost.
Doe eventueel samen een luisterproef om de aanvaardbare
Hou niet alleen rekening met de geluidssterkte, maar ook met
geluidssterkte te bepalen van tv, stereo, enz.
de frequentie, de tijdsduur en het tijdstip waarop u luidruchtige activiteiten uitvoert. Zo vinden veel bewoners het aan-
Door uw buren op de hoogte te brengen van geplande feestjes
vaardbaar om doordeweeks vanaf 8 uur geluid te horen, maar
(u kunt hen natuurlijk ook uitnodigen!), kunt u reeds veel pro-
op zondag wil men liever langer van de rust genieten. Hou ook
blemen vermijden. Zet de muziek ook nooit zo hard dat u het
rekening met de studenten in uw buurt door tijdens de exa-
geluid moet overschreeuwen.
menperiode luidruchtige activiteiten te beperken.
Contactgeluiden I
Hier geven we u tips om geluidsoverlast door muziek en contactgeluiden te vermijden.
De grootste boosdoeners bij contactgeluiden zijn harde vloeren. In combinatie met hard schoeisel is geluidshinder zelfs bij
Muziek I
normaal woongedrag onvermijdelijk. De enige oplossing is om binnenshuis pantoffels te dragen of op sokken te lopen.
Draait u muziek, zet die dan niet te hard en doe het op een aanvaardbaar tijdstip. Deze tip geldt zeker als u muziek speelt in
Viltdopjes onder de poten van stoelen en tafels voorkomen hin-
uw tuin, maar ook binnenshuis kan uw muziek de buren hin-
derlijke schuifgeluiden.
deren. Houd ramen en deuren dicht en laat de bassen niet de
De trap op rennen is ook een bron van burenlawaai. Doe het
hogere tonen wegdrukken. Zet eventueel een koptelefoon op.
rustig aan en plak halfronde traptapijttegels op de houten tegels. Knallende deuren kunnen worden voorkomen door viltstrookjes of schuimrubberen tochtstrips in de deurstijl te plakken.
Ook een klemmende deur is irritant: stel de scharnieren bij om het klemmen te verhelpen.
Hou huishoudelijke apparaten zoals (vaat-)wasmachines vrij van woningscheidende wanden en zet ze op speciaal daarvoor bestemde rubberen doppen of tegels. 20
Sarie Buffel
N AT U U R
&
M I L I E U
I N F O
I
s e p t e m b e r
2 0 0 4
Informatiecentrum Tolhuis geeft hapklare antwoorden Iedereen met vragen over het Provinciebestuur kan terecht bij het Provinciale Informatiecentrum in het historische Tolhuis in het hart van Brugge. Naast het beantwoorden van vragen over provinciale initiatieven, is het Informatiecentrum het centrale bestelpunt van publicaties. In de leesruimte vindt u allerhande gratis brochures over uiteenlopende thema’s.
Het Infocentrum beschikt over actuele informatie over natuur en milieu. Geïnteresseerd in de ecologische siertuin, milieuzorg op evenementen, duurzaam bouwen, begeleide natuurwandelingen of zoekt u meer gegevens over de Dag van de Natuur? Dan bent u bij het Informatiecentrum aan het juiste adres. Gidsen over de provinciale domeinen, educatieve pakketten over natuur en milieu, tientallen wandel- en fietsroutes in de Provincie West-Vlaanderen, het is maar een greep uit het aanbod van de winkel.
Daarnaast kan u via interactieve kiosken zelf op verkenning gaan naar provinciale informatie. Of u kan ook gebruik maken van de computers met internetaansluiting om op de Provinciale website te surfen om bijvoorbeeld het Provinciale Milieubeleidsplan te raadplegen.
Provinciaal Informatiecentrum Tolhuis Jan Van Eyckplein 2
Uiteraard kan u ook altijd terecht aan de balie, wij staan u graag
T 0800 20 021
te woord.
[email protected]
Een prangende vraag of een publicatie die u altijd al wenste te
www.west-vlaanderen.be/informatiecentrum
kopen? Loop eens binnen in het Informatiecentrum Tolhuis of contacteer ons via het gratis infonummer 0800 20 021!
Open: Maandag tot vrijdag: 9u – 12.30u en 13u – 17u
Bovendien zijn in het Provinciehuis Tolhuis ook twee andere
Dinsdag 9u – 12.30u en 13u – 18u
publieksgerichte diensten gehuisvest: het Info Punt Europa dat
Zaterdag 9u – 12.30u
over een ruim aanbod van brochures en didactisch materiaal over de Europese Unie beschikt. U vindt hier ook meer informa-
Info Punt Europa T 0800 25 150
[email protected]
tie over studiedagen en voordrachten over actuele Europese thema’s die door het Info Punt Europa georganiseerd worden.
Provinciale Bibliotheek T 050 40 74 69
[email protected]
De Provinciale Bibliotheek is een gespecialiseerde bibliotheek
www.west-vlaanderen.be/bibliotheek
waarvan de collectie uitgebouwd is rond drie onderwerpen: West-Vlaanderen (van 1792 tot heden), welzijnszorg (gehandicapten-, bejaarden en jeugdzorg, psychologie, pedagogie, maatschappelijk werk…) en wetgeving/administratief recht. De bibliotheek is vrij toegankelijk en inschrijven is gratis.
21
En zo gescheide: 70 communicatieve afvaleilanden waar PMD en restafval apart worden ingezameld.
Milieuzorg op Dranouter Veel folk, veel volk, steeds minder milieubelasting en de tomeloze inzet van de milieuploeg (122 enthousiaste zielen groot) zorgen ervoor dat alle stromen netjes apart op het containerpark belanden. Alken-Maes (de brouwerij waarmee wordt samengewerkt) zorgde voor composteerbare, transparante bekers. Duizenden beloningen zorgen ervoor dat bekers en andere verpakkingen (ook blikjes, PET) terug binnengebracht worden.
Er werd bewust opgetreden tegen wegwerpfolders en aanSensibilisering op alle mogelijke manieren: een fanfare blaast het publiek en de opruimploeg moed in om afvalbewust te genieten van het festival.
plakbiljetten. In de tent voor artiesten en (alle soorten) gasten worden spijs en drank geserveerd op duurzaam servies en in glas. En van oudsher heeft men een boon voor retourflessen (op de camping).
Een festivalweide van 10 ha met - gespreid over 3 dagen en 5 podia - zo’n 90 optredens, 77.000 bezoekers, 22 ha campings,
Dit alles heeft natuurlijk zijn prijskaartje: 2 EUR van het in-
28 ha parkings… maar anderzijds slechts 1 milieu. Hoe ver-
komticket wordt dan ook beschouwd als milieutaks en daad-
zoen je dàt met elkaar? Het is een uitdaging waar het Folkfes-
werkelijk uitgegeven aan de immense milieuvoorzieningen
tival van Dranouter al jaren mee bezig is, en mét resultaat.
voor, achter en onder de schermen.
Een milieucoördinator leidt het jaarrond alles in goede banen.
De zwakste schakel in het geheel blijkt helaas de festivalbe-
Op basis van een milieudraaiboek werden diverse acties uit-
zoeker te zijn. Na verloop van tijd verdrinkt de sorteerdiscipline
gestippeld. Zo werden de lozingen van afvalwater in de loop der
bij sommigen al eens in een overdosis zon, slaaptekort en pro-
jaren tot een minimum herleid. Uiteraard hoeft niemand zijn
milles. Terwijl zij thuis ontnuchteren, blijft op de plaats waar
plas op te houden. Maar al die, via ingebouwde reservoirs en
hun tent stond vaak een ontnuchterende hoop ongesorteerd
buffertanks, verzamelde plasjes worden op tijd en stond
vuil achter. Niettemin blijft het Folkfestival koppig doorgaan
geruimd en afgevoerd naar het rioolwaterzuiveringsstation van
met het pionierswerk.
Ieper. Dit tot meerdere eer en glorie van de Douvebeek die dwars doorheen het festivalterrein kabbelt.
Onopvallend, want zeer stil, zijn de generatoren die her en der de nodige elektriciteit leveren. Ook de rijplanken ter bescherming van de bodem, de zonering weg van de omliggende natuurgebieden, de forse gift ten bate van natuurontwikkeling in de omgeving of de kanalisering van het verkeer in de omgeving, springen niet meteen in het oog, maar zijn er wel.
De voorzet voor het milieudraaiboek van het Folkfestival werd gegeven door de Provincie. Wie als organisator zelf aan de slag wil kan dat op basis van de hernieuwde provinciale brochure ‘milieuzorg op evenementen’, die gratis te verkrijgen is. Daarnaast staat de Provincie in de mate van het mogelijk ook open om andere evenementen op dezelfde manier op weg te zetten naar een meer doorgedreven milieuzorg.
Een 70-tal afvaleilanden zorgen ervoor dat PMD en restafval gescheiden worden ingezameld op het terrein. Op de eigen campings gaat men zelfs nog een forse stap verder en is er een tent-aan-tent inzameling van blauwe PMD-zakken, zwarte
22
restafvalzakken en glas. Standhouders kunnen daarenboven
Meer info:
ook hun GFT en papier+kartonfractie kwijt. De communicatie-
Peter Norro - T 050 40 32 90
ve ondersteuning door Fostplus, de logistieke bijstand van SITA
[email protected]
N AT U U R
&
M I L I E U
I N F O
I
s e p t e m b e r
2 0 0 4
'De vogels van bij ons': leermap en spelletjesbundel De langverwachte Nederlandstalige versie van de Franse vogelkoffer 'est arrivé'. Adeeli-CPIE Flandre Maritime ont-
De doelgroep zijn kinderen van de derde graad van het basisonderwijs. Met wat verbeelding komen ook andere doelgroe-
wierp de bundel in het kader van het grensoverschrijdend project Tjiftjaf. Dankzij de medewerking van West-Vlaamse vrijwilligers (vogelliefhebbers en –kenners) kan de Neder-
pen aan hun trekken. Vormingen kunnen hierbij helpen: de leerkrachten van het basisonderwijs zijn alvast welkom op woensdag 23 maart 2005. Natuurgidsen vallen voorlopig uit
landstalige versie zijn eigen vlucht nemen.
het nest: de datum van hun vorming maken we later bekend.
De bundel is in twee gesplitst: een leermap met meer informatie over vogels en beschrijving van de opdrachten én een spelletjesbundel met afbeeldingen, zodat u het spelmateriaal zelf kan aanmaken. Zo kunt u gerust een dag rond het thema vogels werken of gewoon een spelletje invoegen tijdens een natuurwandeling. Opdrachten zoals puzzels kunt u ook binnen uitvoeren. Onderwerpen zoals 'kijken naar vogels', 'mens en vogel', 'zang en roep', 'de trek',… komen ruimschoots aan bod.
Meer info: Tjiftjaf - Steunpunt NME Kust Claude Willaert, Woumenweg 100, 8600 Diksmuide , T 051 51 93 46
[email protected] U kunt de leermap en de spelletjesbundel kopen bij de Provincie WestVlaanderen: • Provinciaal Informatiecentrum Tolhuis T 050 40 74 74,
[email protected] • Sectie NME, T 050 40 32 81,
[email protected]
Provinciaal project fietspooling Voor het derde jaar op rij ondersteunt de Provincie WestVlaanderen actief het project fietspooling. Dit houdt in dat kleine groepjes kinderen onder begeleiding van volwassenen naar school fietsen. Doordat ze in groep fietsen en een fluorescerend jasje dragen, vallen ze erg goed op voor de andere weggebruikers. Fietspooling biedt vrij veel voordelen:
• Ook de fietspoolbegeleiders krijgen via dit initiatief hun dagelijkse portie beweging.
Fietspooling is veilig:
Fietspooling is leuk: • Kinderen vinden het samen naar school fietsen best gezellig en de sfeer in de groepjes zit ook steeds goed. • De kinderen leren op een spontane manier rekening houden met elkaar én met de andere weggebruikers.
• De kinderen vallen goed op in het verkeer (in groep fietsen, fluorescerende kledij). • De kinderen leren op een begeleide én actieve manier fiet-
• De kinderen leren luisteren naar de aanwijzingen door de begeleider. • Ouders en kinderen uit dezelfde buurt komen via dit project
sen, waardoor ze zich vlugger zelfstandig in het verkeer kunnen begeven. • Kinderen leren dankzij fietspooling meer fietsvaardigheid. • Doordat meer kinderen fietsen, vermindert het aantal auto’s én de bijhorende gevaren aan de schoolpoort (onveilige situaties door foutparkeren, congestieproblemen…). • De kinderen en begeleiders dragen een fietshelm, die de kans op letsel bij een ongeval drastisch vermindert. Fietspooling is goed voor het milieu: • Fietspooling vermindert het aantal wagens aan de school.
met elkaar in contact. Welke steun biedt het provinciebestuur? Scholen die een fietspool in hun school willen opstarten, krijgen hiervoor gratis fietshelmen en fluorescerende jasjes ter beschikking. Voor meer informatie: Provincie West-Vlaanderen Dienst Ruimtelijke planning en mobiliteit Koning Leopold III-laan 41, 8200 Brugge An Paepe T 050 40 34 37 of
[email protected] Surf ook eens naar www.west-vlaanderen.be/infopuntfiets.
Dit is positief voor het milieu (minder luchtvervuiling), de kwaliteit van de leefomgeving (minder verkeershinder en –overlast) rond de school… • De kinderen leren dat je korte verplaatsingen best met de fiets aflegt. Jong geleerd… Fietspooling is gezond: • Kinderen bewegen te weinig en zullen daar op termijn negatieve gevolgen van moeten dragen. Dankzij dit initiatief komen de kinderen toch voldoende in beweging.
23
Aantal West-Vlaamse scholen met een
logo MOS-Milieuzorg Op School meer dan verdubbeld
COLOFON Werkten mee aan dit nummer: Evelien Anthierens, Dries Baekelandt, Jef Bevers, Sarie Buffel, Björn De Grande, Barbara Depraetere, Marc De Schuyter, Griet De Smidt, Marie De Winter, Olivier Dochy, Johan Mahieu, Wim Mestdagh, Peter Norro, An Paepe, Christine Van Rie, Glenn Vermeersch, Tom Vermeersch en Claude Willaert. Eindredactie: Björn De Grande en Marie De Winter
Milieuzorg op school blijft het goed doen in West-Vlaanderen: 337 (250 in 2003) basisscholen en 153 (117 in 2003) secundaire scholen en hogescholen ondertekenden een Milieubeleidsverklaring en stapten in het project.
Foto cover: Boomkikker (Jeroen 'kikker' Speybroeck) Lay-out: Grafische Dienst, Provincie West-Vlaanderen Druk: Goekint - Oostende Aanvraag abonnement: Provinciaal Informatiecentrum Tolhuis
Ook het aantal scholen dat in ruil voor de inspanningen een MOS-logo kreeg nam toe: 164 (in 2003: 69). Als volgt verdeeld: basisonderwijs: logo 1: 101; logo 2: 30. Voor het secundaire en hoger onderwijs: logo 1: 20; logo 2: 10 en
Jan Van Eyckplein 1-2, 8000 Brugge T 050 40 74 74 of T 0800 20 021 F 050 40 74 75
[email protected] Oplage: 9.000 exemplaren
logo 3: 3, namelijk: BuSO Sint-Idesbald te Roeselare; VTI 2 Sint-Lucas te Menen en T.I. H. Familie te Ieper.
Periodiciteit: viermaandelijks Verantwoordelijke uitgever:
Dit succes is ongetwijfeld te danken aan het enthousias-
Hugo Van Severen, dienst MiNaWa Koning Leopold III-laan 41, 8200 Sint-Andries
me van tientallen MOS-verantwoordelijken en honderden leerlingen op de scholen, gesteund door gedreven direc-
de provincieraad van West-Vlaanderen:
ties en leerkrachten. Ook de steun van de West-Vlaamse
Paul Breyne (gouverneur), Jan Durnez, Patrick Van Gheluwe,
MOS-begeleiders en de gemeentelijke milieudiensten
Gabriël Kindt, Dirk De fauw, Gunter Pertry, Marleen Titeca-Decraene
deden een duit in het zakje. In heel wat gemeenten krijgen de scholen een extra impuls via een charter, het organiseren van gemeenschappelijke acties, materiële of financiële ondersteuning, ...
Van harte proficiat aan de gelauwerde scholen en we wensen alle scholen veel succes bij de MOS-inspanningen in het nieuwe schooljaar!
24
NM-Info wordt uitgegeven in opdracht van de bestendige deputatie van
(gedeputeerden), Hilaire Ost (provinciegriffier) Voor de digitale versie: surf naar www.west-vlaanderen.be (ga naar e-loket en dan 'klik hier als je op één of meerdere e-zines een gratis abonnement wil nemen')
