Energiezorg op school. Milieuzorg Op School 8 mei 2012

Energiezorg op school

Milieuzorg Op School 8 mei 2012

Inhoud • • • • • • •

Klimaatverandering Energievoorraden Optimisme? Energie besparen Milieuzorgsysteem MOS-stappenplan Ondersteuning Milieuzorg Op School 8 mei 2012


Klimaatverandering


schoensmeer aspirine bankkaarten plakband printers borstels fietspompen sportschoenen verf contactlenzen schuimrubber matrassen vloerkleden meststoffen DVD's plastic flessen haargel tandenborstels afwasteiltjes rubber handschoenen pluggen meubelwas computers kaarsen tassen regenjassen lycrasokken dakisolatie PVC-ramen polyester vernis CD's boodschappentassen nylon ...

gemaakt van aardolie gas


Vraagje


Exponentiële groei en het belang van de horizontale asymptoot


Voorraden vs. stromen


Vraagje

Hoe lang moet een mens werken om dezelfde arbeid te leveren als de arbeid die in 40 liter benzine zit? (tankbeurt met een kleine wagen)

4 jaar


Energiezorg • Fossiele energiebronnen zijn overal: --> producten en materialen (kunststoffen, voedsel, materialen...) --> dingen die energie nodig hebben om te werken (verlichting, verwarming, voertuigen, ...)

• Probleem: klimaatverandering - biodiversiteit - peak oil niet 'volhoudbare' groei ==> preventie: zorgzaam omspringen met energie ==> adaptatie: aanpassen aan klimaatverandering en schaarste fossiele brandstoffen, transitie Milieuzorg Op School 8 mei 2012



Optimisme mogelijk?


Energiegebruik op school Werkingsmiddelen basis en secundair onderwijs: 500.000.000 euro Uitgaven energie basis en secundair onderwijs: 75.000.000 euro = 15% (gegevens 1998) Energiedrager TJ/jaar aardgas 2150 42% stookolie elektriciteit

TOTAAL

1550 30%

1400 28%

energiedienst 90% verwarming 8 % warm water 2% andere 72% verlichting 12% circulatiepomp (CV) 6% koelmeubelen 0% ventilatie 10% andere

besparingspotentieel 36% brandstofverbruik = ca. 1600 TJ/jaar

45% elektriciteitsverbruik = ca. 380 TJ/jaar

5100


€ nergiezorg Scholengroep X Werkingsmiddelen 2.600.000 € jaarlijks 2004 energierekening 684.000€ (26%) 2005 energierekening 752.000€ (29%) 2006 energierekening 848.000€ (33%) 2007 energierekening 803.000€ (31%)


Energiebesparen = nonsens •1ste hoofdwet van de thermodynamica Energie kan niet verloren gaan. Energie kan enkel omgezet worden van de ene vorm naar de andere. Voor elke fossiele kWh die jij gebruikt zijn er drie tot zes kWh uit de energievoorraden van de wereld geput.

•2de hoofdwet van de thermodynamica Bij elke energieomzetting vermindert de kwaliteit van de energie.


Rationeel energiegebruik ENERGIESECTOR Winning grondstof Primaire energie Conversietechnologie Distributietechnologie Energie Conversietechnologie Distributietechnologie Energie EINDVERBRUIK Omzetting energie Bruikbare energie Verlies bruikbare energie Energiedienst

gasveld gas behandeling gas pijplijn, tanker aardgas krachtcentrale Elektriciteitsnet Elektriciteit waterkoker warm water beperkt water koken


Trias Energetica


Exergie: kwaliteit van energie Met olie kan je: o o o o o o o o o o

kunststoffen maken elektriciteit maken een auto aandrijven stoom ( 150°C) maken ... koken ... douchen een ruimte verwarmen ...

veel toepassingen energie van hoge kwaliteit grote exergie-inhoud

Met stoom van 150°C kan je:

Met warm water (50°C) kan je:

koken ... douchen een ruimte verwarmen o ...

o douchen o een ruimte verwarmen o ...

o o o o

weinig toepassingen =================> lage kwaliteit kleine exergie-inhoud


Middenschool Maaseik: relightingproject

Oude situatie Na relighting

88.564 kWh

€ 8615

€ 5 439

€ 3176

32.649 kWh

Daling energiegebruik 55.915 kWh


5 stellingen

"Energiebesparing is een te moeilijke materie voor leerlingen"


5 stellingen

"Rationeel energiegebruik (REG) realiseer je met een eenmalige actie."


5 stellingen

"Het energiebeleid op school is enkel een zaak voor de directie of de energieverantwoordelijke." Milieuzorg Op School 8 mei 2012

5 stellingen

"Energiebesparen doe je enkel voor het geld."


5 stellingen

"Bij alle beslissingen en leerlingenactiviteiten hou je rekening met de afspraken voor energiebesparing." Milieuzorg Op School 8 mei 2012

Milieuzorgsysteem MOS is een project dat het hele schoolgebeuren beïnvloedt: • Planmatig • Continuïteit • Participatie • Communicatie – > resultaat: winst op educatief en milieuvlak


MOS-stappenplan Inleven

Doen

Evalueren

1. milieuwerkgroep 2. analyse beginsituatie en keuze aandachtsveld 3. sensibilisatie 4. inventariseren knelpunten 5. maatregelen bepalen en plannen 6. acties: maatregelen uitvoeren 7. tussentijds meten en registreren 8. evalueren


1. Milieuwerkgroep • Met leerlingen, leerkrachten, directie, ondersteunend personeel, ouders, enz. vorm je een werkgroep. • Ondertekenen van de milieubeleidsverklaring


2. Analyse beginsituatie • Milieudoorlichting van de school. Waar zitten we goed en waar scoren we slecht? Keuze van een aandachtsveld. • keuze voor ENERGIE


3. Sensibilisatie • Hoe schudden we iedereen wakker? maakt hiervan een Hoe betrekken we iedereen erbij? Jeverslag in je logboek, maakt foto’s en houdt aantekeningen en materiaal • Inleefmomenten bij. – schooluitstap – projectdag – klimaatcasino

• Sensibilisatiecampagnes • Informatiecampagne


Sensibilisatie Inleefmoment met hele school: • Beweeg-je-warm-dag • Dikke-truiendag • Energiemarkt • Energie-enquête • Ecologische voetafdruk • Energiekwis • Energiefactuur • Voedselkilometer




4. Inventarisatie • Verzamelen van gegevens voert er (energiefacturen, Wie documentatie energiegebruikers,een meterstanden, EBS op EBS, ...) om de beginsituatie te omschrijven. school? • Analyseren van de gegevens. Waar doen we het goed? Waar slecht? • Meetinstrumenten Voor een grondige inventarisatie kan je gebruik --> lespakketten maken van de verschillende instrumenten: ECOS, energiekoffers, ....


School-elektriciteitsverbruik op doordeweekse schooldag (kwartuurmeting)

1-3: circulatiepomp, buitenverlichting, koffiezet, kopieertoestel, computers 3-4: verlichting in klassen + werkplaatsmachines 6: speeltijd: niet alle verlichting en machines worden uitgeschakeld 6-8:minder hoge piek, wegens minder machines

8-9: middagpauze, refter + verlichting + taken 9-12 = 3-7 13-15: sommige klassen geen 8ste uur 15-16: poetsploeg


Elektriciteit:Sluipverbruik van de school

30 kW

20 kW Milieuzorg Op School 8 mei 2012

Verwarming: sturing

Comforttemperatuur wordt niet bereikt

Te warm

Te warm

Te vroeg warm, om 6u30 al 20°C

Weekend

besparing

eenvoud maatregelen

verbetering comfort

ENERGIECHECK: verlichting ENERGIECHECK: sluipverbruik ENERGIECHECK: ventilatie ENERGIECHECK: verwarming HUISWERK: sluipverbruik

tijd

Energiekit

*** ** * * -

** * * *** -

* ** * ** -

** *** *** -


Communiceren •


Inventarisatie Speurploeg: •leerlingen gaan op zoek naar energieverbruikers op school en thuis •ECOS: online educatieve energie-audit



5. Planning • Bepalen van doelstellingen (milieu en educatief) • Zoeken van oplossingen voor de knelpunten. • Plannen van de maatregelen en acties actieplan planningsdocument


Bepalen van maatregelen Plaatsen van tochtstrips (= energievraag beperken) • Overschakelen op groene stroom (= duurzame energiebronnen) • Spaarlampen gebruiken (= efficiënt energie aanwenden) •…

•


• Maatregele ntabel


6. Actie • Uitvoeren van de maatregelen, het echte werk! • Mobiliseer anderen om mee te werken • Documenteren: foto's maken, artikel schrijven • Naar buiten komen.


Uitvoeren van maatregelen • Maatregelen zichtbaar uitvoeren: communicatie • Doelgroepen actief betrekken bij de uitvoering: participatie • Zowel eenmalige als dagelijks terugkerende acties: continuiteit


7. Tussentijds meten •

• • • •

Maatregelen creëerden verwachtingen? Opvolgen van de meterstanden en gedrag Analyseren van de gegevens Stimulans om door te gaan of signaal dat bijkomende inspanningen nodig zijn Bijsturen

= motor van het kwaliteitswiel Milieuzorg Op School 8 mei 2012 COMMUNICEREN

MOS-stappenplan Inleven

Doen

Evalueren

1. milieuwerkgroep 2. analyse beginsituatie en keuze aandachtsveld, MOS-kei en milieuenquete 3. sensibilisatie 4. inventariseren knelpunten 5. maatregelen bepalen en plannen 6. acties: maatregelen invoeren 7. tussentijds meten en registreren 8. evalueren



8. Evaluatie • Evalueren van het werkjaar. • Welke doelstellingen hebben we gehaald? • Gaan we erop vooruit? Hebben we het over/onderschat? • Terugkoppeling Gaan we ermee door? Wat pakken we anders aan? • Welk aandachtsveld nemen we erbij?


Evaluatie


Themabundel Energie (Ba O) www.milieuzorgopschoo l.beEBS EHBE


Lespakket energie op school (SO) MOS-stappenplan ECOS EBS Energiematrix Maatregelentabel Klimaatcasino Energiekoffer www.milieuzorgopschool.be


Opportuniteiten benutten • • • • • •

School krijgt nieuwe ramen School krijgt nieuwe stookinstallatie Schoolfactuur verwarming en elektriciteit Frisse lucht Passiefschool Smogalarm


Warmtebalans klaslokaal

+ zonnewinst: ca. 500 W/m² + radiatoren: 2000 - 6000 W + leidingen verwarming: 60 W/m


+ MAATREGELEN


Maatregelen 1. Sensibilisatie 2. Preventie: beperken warmtewinsten • • •

efficiënte apparatuur oncontroleerbare warmtewinsten: thermostaatkranen, isolatie leidingen zonnewering

3. Overtollige warmte afvoeren • •

winter: warmte gestuurd ventileren naar de gang zomer: nachtkoeling Milieuzorg Op School 8 mei 2012

•gordijnen open, •licht uit •verwarming uit •deur open Milieuzorg Op School 8 mei 2012

Ventilatieprocedure


Websites Vlaams Energieagentschap: www.energiesparen.be met verschillende publicaties en overzicht van subsidies

Brussels Instituut voor Milieubeheer: www.ibgebim.be o.a. pollutiemeter voor Brussel

Medisch Milieukundigen bij de LOGO’s: www.mmk.be leggen link tussen milieu en gezondheid project ‘Lekker fris’ over binnenklimaat op school projectsite: www.lekkerfris.be Milieuzorg Op School 8 mei 2012

Websites


Websites


Meer weten over MOS?


Meer weten over MOS?

www.milieuzorgopschool.be ANT: [email protected] BHG: [email protected] LIM: [email protected] OVL: [email protected] VBR: [email protected] VBR: [email protected] WVL: [email protected] COO: [email protected] Milieuzorg Op School 8 mei 2012


Energiezorg op school. Milieuzorg Op School 8 mei 2012

Recommend Documents