NATUUREILAND TEXEL Gratis uitgave van Nationaal Park Duinen van Texel AUCH MIT DEUTSCHEN TEXTEN
DROGE VOETEN INTERVIEW: JAAP GROEN HEEFT EIGEN NATUURGEBIED
AFSLUITDIJK KOST TEXEL DUINEN VOOR DE KINDEREN: APRIL - JULI 2012
INSECTENPUZZEL Met de enige Texelse Natuur-
Activiteitenkalender
Colofon
In dit nummer
Redactie: Annette Barhorst, Linda Dinkelman, Carla Kersbergen, Daphna Lavy, Kasper van Zuilekom, Petra Schut, Erik van der Spek, Loran Tinga
Wulp zorgt voor ultieme Texelse voorjaarsgeluid
4
Bladmanagement: Anja Roubos, Petra Schut Eindredactie: Johan Bos Vormgeving & productie: Pieter de Jong, Bos - Tekst in Uitvoering Teksten: Redactie, Adriaan en Sytske Dijksen, Arthur Oosterbaan, Ariën Slagt, e.a.
Interview: Campingbaas wordt natuurbeheerder
Bruinvissen: niet bruin en geen vis
Illustraties: Sytske Dijksen Foto’s: Sytske en Adriaan Dijksen, Salko de Wolf (archief Ecomare en Foto Fitis), Eckard Boot en Eric Menkveld (Natuurmonumenten), Erik van der Spek (Staatsbosbeheer), Pieter de Vries, VVV Texel, archief NP Duinen van Texel, Peter van de Wolf, collectie Ecomare, Jacob van Kraaikamp, Olivier Schilling, Texel Images, Ariën Slagt (gemeente Texel), Arco de Graaf (Ecomare), Lisette Tuinsma, René Pop, Ingrid de Porto en Oscar Bos (Ecomare), Patrick Piersma, Jaco Spek (Ecomare), Ruth de Ruwe, Gosse Krüger, Kasper van Zuilekom, Tessa Jol Druk: Finesse Druk BV, Heerhugowaard Oplage: 60.000 exemplaren Reacties: Nationaal Park Duinen van Texel Ruijslaan 92, 1796 AZ De Koog Tel. 0222 - 31 74 58 e-mail:
[email protected] internet: www.npduinenvantexel.nl
9
10 De mooiste fietsroutes op Texel
15 & verder Droge voeten 3, Waaiboom in het duin 5, Het hoogste punt van Texel 5, Afsluitdijk kost Texel duinen 6, Nieuws uit het Nationaal Park 7, Nieuws uit Ecomare 10, Natuurmonumenten op Twitter 11, Lekker nat 13, Kostbaar regenwater 12, (Niet te) droge voeten op Texel 16, Winnaar fotowedstrijd 17, Rondom de natuur 18 en 26, Excursies 21, Activiteiten voor ouders en kinderen 22, Kinderpuzzel 23, Activiteitenkalender 24, Meer natuurinformatie 27, Natuurgebieden op Texel 31, 20 Nationale Parken 32
Deutsche Seiten: Trockene Füße 28, Der Seeting: Höhepunkt auf Texel 29
Natuureiland Texel is een uitgave van Nationaal Park Duinen van Texel i.s.m. Ecomare, VVV Texel, Staatsbosbeheer, Gemeente Texel, Natuurmonumenten en Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier
2
NATUUREILAND TEXEL
VOORWOORD
Droge voeten Keileembult
Toerist en Texelaar kunnen genieten van het schitterende recreatiegebied Nationaal Park Duinen van Texel, met zijn uitgebreide recreatieve infrastructuur. Je kunt er dagen in doorbrengen en er veel van leren en ervaren door verschillende ‘brillen’ op te zetten. Door een cultuurhistorische bril zie je hoe de duinen zijn ontstaan, waar duinboeren woonden, hoe zij leefden en wat hun effect is op het gebied.
weten ze ook wat ze kunnen doen en laten (handen) om het gebied in stand te houden.
De Duinen van Texel zijn niet alleen mooi en heel bijzonder door hun natte duinvalleien. Zij hebben ook een zeer essentiële functie voor heel Nederland. De duinen zijn gevormd om de hoge keileembult van Texel, die in de ijstijd ontstond. Zij beschermen de keileembult en het gebied daaromheen, dus heel Texel. Wanneer deze bult niet meer beschermd zou zijn, zou hij mogelijk langzaam kunnen afslijten. En als die eenmaal weg is, begint ons land misschien pas bij Amersfoort aan Zee. Met andere woorden: Nederland hangt voor een groot gedeelte aan Texel. Gelukkig houden wij met onze Duinen van Texel en de in het Nationaal Park samenwerkende partners droge voeten, op Texel en in de rest van Nederland. Petra Schut
Coördinator Communicatie & Educatie Nationaal Park Duinen van Texel
Insectenreservaat de Zandkuil op de Hoge Berg
Met een natuurbril op zie je wat er leeft, groeit en bloeit in de Duinen van Texel en welke functie dit voor het gebied heeft. Je kunt het Nationaal Park ook simpelweg ondergaan en ervaren met je zintuigen. Dat is goed voor de ontspanning en de gezondheid, ook wel ‘vitamine Groen’ genoemd. In de natuur- en milieueducatie spreken we van leren via hoofd, hart en handen. Wanneer mensen het landschap beter begrijpen (hoofd), voelen ze er vaak binding mee door de schoonheid (hart) en
NATUUREILAND TEXEL
3
Als je in het voorjaar tijdens een duinwandeling goed oplet, kun hem vrijwel niet missen: de wulp. Wulpen zijn grote bruine vogels met lange poten en een lange snavel. Die is krom en naar beneden gebogen. Ook wat betreft geluid en gedrag is er nauwelijks verwarring met andere vogels mogelijk. Wulpen leven buiten de broedtijd in groepen, soms met honderden bij elkaar, vooral op het wad en in drassige weilanden. Maar in de broedtijd zoeken de paartjes in droge duinen of heidevelden een eigen territorium. Het mannetje vliegt voortdurend daarboven rond, met trillende vleugels in prachtige glijvluchten. Daarbij laat hij een opvallend melodieuze, heldere triller horen; het klinkt bijna als jodelen. Een ultiem Texels voorjaarsgeluid.
De jodelaar
Stiekem en alert Als het paartje eenmaal broedt, zijn de wulpen veel stiller. Het vrouwtje en het mannetje zitten om de beurt maar liefst vier weken op de eieren. Door hun bruine veren zijn ze vrijwel onzichtbaar. De niet broedende partner zit graag op een opvallende uitkijkpost in de omgeving van het nest. Vaak is dat een hoge, droge duintop. Bij onraad, zoals een naderen-
van de duinen Het mannetje vliegt voortdurend boven zijn broedgebied
de roep van hun ouders horen, drukken ze zich plat tegen de grond om niet gezien te worden. Als er veel mensen in of langs het broedgebied komen, krijgen de jonge diertjes nauwelijks kans iets te eten. Zeker bij koud en nat weer verzwakken ze dan snel. Wulpen staan daarom bekend als vogels die gevoelig zijn voor verstoring. de roofvogel of mensen die te dichtbij komen, laat hij zijn waarschuwingsroep horen, die vaak overgaat in heftig alarmeren.
Recreatiegevoelig Zijn er eenmaal jongen, dan zijn de alarmroepen niet van de lucht.
4
NATUUREILAND TEXEL
Een wulp laat zijn waarschuwingsroep horen
Allemaal varianten op de gewone ‘wuuliep, wuuliep’-roep. De kleine wulpjes scharrelen vrijwel meteen na hun geboorte zelfstandig rond op zoek naar voedsel. Zodra ze
Op veel plaatsen in ons land zijn ze bijna verdwenen. In ons Nationaal Park zitten we wat de wulpen betreft goed. In de duinen broeden rond de honderd paartjes.
Waaiboom
in het duin Langs het fietspad door de Bleekersvallei groeit een meidoorn. Dat hij oud is, zie je aan de dikke stam. Hoog is hij in al die jaren niet geworden, maar wel breed. De takken liggen bijna op de grond, zo scheef is de meidoorn gegroeid. Opgroeien in een kaal duingebied zoals de Bleekersvallei valt niet mee voor een boom. Hij wordt in alle seizoenen gegeseld door de harde zeewind, meestal uit dezelfde richting. En wat nog erger is: de wind neemt zout mee in de minuscuul kleine waterdruppeltjes
die uit de branding worden meegeblazen. Dat zout is dodelijk voor de jonge blaadjes. Zout trekt vocht aan. De jonge knoppen en blaadjes verdrogen daardoor. Vandaar dat de westkant van dit boompje telkens weer dood waaide. De
De Seeting
Hoogtepunt op Texel
Veel mensen denken dat de Hoge Berg het hoogste punt van het eiland is. Maar heel wat duinen op het eiland zijn hoger dan de 15 meter van de Hoge Berg. Het hoogste punt van Texel is het Seetingduin of de Seetingsnol bij De Koog. De hoogste top ligt tegen het dennenbos aan, even ten zuiden van camping Kogerstrand. De top is 24,8 meter hoog, net een halve meter meer dan het Loodsmansduin bij Den Hoorn. Het hele duingebied zuidelijk van De Koog
tot aan de Ruijslaan wordt de Seetingsnollen genoemd. Om misverstanden te voorkomen: ‘nol’ is Texels voor duin. Het zijn dus de duinen van Seeting. De naam is al oud: in de 17e eeuw was ene Former Ceetingh eigenaar van
blaadjes aan de oostkant hadden het minder zwaar te verduren. Zij overleefden wel. En zo groeide het boompje toch op, weg van de wind. Overal in het duin kom je ‘waaibomen’ tegen, vooral meidoorns en berken.
enkele percelen grond aan de voet van de duinen.
De Seeting is een fijn wandelgebied. Er lopen schelpenpaden door de lagere valleien. Bosjes worden afgewisseld met heide en andere bloeiende planten. Tientallen vogels broeden in de duinbosjes en op de hellingen. Zelfs op de top van het hoogste duin groeien heide, kamperfoelie en driedistel.
NATUUREILAND TEXEL
5
Afsluitdijk kost Texel duinen Door de Afsluitdijk veranderde de kustgroei bij Texel in kustafslag. Dat kost jaarlijks 5 tot 6 miljoen kubieke meter zand. Na het ontstaan van Texel ongeveer 800 jaar geleden begon het eiland al snel te groeien dankzij het zand dat de Noordzee aanvoerde. Die ontwikkeling is heel lang gestimuleerd door de aanleg van stuifdijken op de brede stranden die Texel toen had. De laatste stuifdijk werd in 1925 aangelegd tussen De Koog en de Eierlandse Duinen. Dat was de laatste keer dat de duinen zich naar het westen uitbreidden. Voor de Buiten Muy ontstond zo op het strand de Buitenste Muy. Dit is waarschijnlijk ook de laatste keer dat geprobeerd is De Slufter te dichten.
Gevolgen Afsluitdijk In 1932 was de Afsluitdijk klaar. Die veranderde de stromingen. Daardoor veranderde de kustgroei bij Texel in kustafslag. Vooral bij Paal 9, maar ook verder langs de Noordzeekust. De oorzaak: de westelijke Waddenzee is nu veel te diep voor de veel kleinere hoeveelheid water die er elk tij door stroomt. Voor de Afsluitdijk was dat veel meer: toen werd de hele Zuiderzee tot Amsterdam en Bunschoten van water voorzien of verlost. Sinds de aanleg van de Afsluitdijk verliest de buitendelta van het Marsdiep jaarlijks 5 tot 6 miljoen kubieke meter zand. En dat gaat nog zeker 50 jaar door.
Dynamisch zeereepbeheer Sinds 1990 wordt de kustafslag in Nederland gecompenseerd met zandsuppleties. De kustlijn gaat nu niet meer achteruit. Dit maakt natuurlijker zeereepbeheer mogelijk zonder dat de veiligheid in gevaar komt. De stormen van afgelopen winter hebben de zeereep een stuk dynamischer en natuurlijker gemaakt. Dat is goed voor de natuur. In verstuivende duinen leven meer larven van de kleine junikever van de helmwortels dan in vastgelegde duinen. Ze hebben bovendien maar 1 jaar nodig om tot een kever uit te groeien, in plaats van 3 jaar. Goed voor de kevers en de vogels die kevers eten. Ook komt er nu weer een beetje zand verderop in de duinen, die leven daar ook van op.
Nieuwtjes Staatsbosbeheer Texel Staatsbosbeheer voorziet bezoekers van haar terreinen van informatie via de boswachters, de folders, informatiepanelen, www.staatsbosbeheer.nl en persberichten. Nu zijn daar nieuwe middelen aan toegevoegd: • Op het weblog www.staatsbosbeheer.wordpress.com zijn behalve actuele informatie ook folders, nieuws-
6
NATUUREILAND TEXEL
brieven en artikelen te vinden. Met een abonnement blijft u op de hoogte van nieuw geplaatste berichten. • Korte nieuwtjes kunt u ontvangen via Twitter: @BoswachterErik Staatsbosbeheer wil zo blijven inspelen op de behoefte aan informatie, nu voor folders en dergelijke minder geld beschikbaar is.
NIEUWS UIT HET NATIONAAL PARK
Theater in de Dennen: Bomen of Bezems! Op dinsdag 22 mei pakt Nationaal Park Duinen van Texel weer uit met een theatervoorstelling in het bos. Na de succesvolle voorstelling in 2011 wordt dit jaar nog één keer het stuk ‘Bomen of bezems!’ gespeeld. Dit verhaal is speciaal voor het Nationaal Park geschreven. Goed en kwaad strijden in en over het bos van het Nationaal Park. Tijdens de voorstelling gaat de werkelijkheid over in een sprookjesachtige fantasie. Een ontslagen postbode is op zoek naar nieuw werk en stuurt zijn kinderen het bos in. Zij komen in handen van een heksachtige figuur. Zij heeft plannen voor het Nationaal Park waarin geen ruimte is voor de natuur. De kinderen raken steeds meer verstrikt in haar kwade web... Vader is ondertussen aan het solliciteren als boswachter. Maar dat word je niet zomaar! Hij moet rechtzetten wat er mis is gegaan in het bos en tegelijkertijd zijn kinderen redden. Het wordt een luchtige voorstelling middenin de prachtige natuur van de Duinen van Texel. De omgeving Avondvoorstelling speelt dan ook een belangrijke rol. Ook het publiek wordt De avondvoorstelling is voor iedereen toegankelijk. in het geheel betrokken. Deze voorstelling begint om 19.30 uur bij Boskiosk Jubileumvoorstelling voor Texelse scholen Het Turfveld aan het Westerslag. In het kader van het 10-jarig jubileum van het Nationaal De kaartverkoop gaat in april van start. Park is er ’s ochtends en ’s middags een speciale voorKaartjes à € 7,50 zijn verkrijgbaar bij Ecomare en stelling voor de groepen 5 en 6 van de Texelse basister plaatse. Wees er snel bij, want op is op! scholen.
Voor kinderen:
Natuur Doeboek
Speciaal voor kinderen is er het Natuur Doeboek van Nationaal Park Duinen van Texel. Leo Lepelaar leidt je rond in het Nationaal Park langs allerlei opdrachten. Het is een echt knutselboek met een kleurplaat, puzzels, zelf een kijkdoos maken, doekaarten, plaatjes en verhaaltjes over planten en dieren uit het Nationaal Park, en nog veel meer.
Test jezelf! Er wordt bijvoorbeeld uitgelegd hoe je in het mooie natuurgebied De Slufter zelf parfum kunt maken van plantjes die lekker ruiken. Ben je een echte vogelkenner? Weet je dan ook hoe het jong van een ransuil eruit ziet? Of het jong van een stormmeeuw? Test jezelf! Heb je weleens een lepelaar goed bekeken? Als je weet hoe hij eruit ziet, kun je een trekpop van een lepelaar maken! Hoe dat precies werkt, lees je allemaal in het Natuur Doeboek. Het is te koop bij Ecomare voor € 4,50.
NATUUREILAND TEXEL
7
INTERVIEW
Vlakbij de vuurtoren ligt camping De Robbenjager met daarachter het bijbehorende natuurgebied. Beide maken deel uit van het Nationaal Park. Campingbeheerder Jaap Groen heeft het natuurgebied op zijn grond zelf bedacht en in 2003 laten aanleggen, met geld van het Nationaal Park. ,,De camping is een familiebedrijf en bestaat al sinds 1937’’, vertelt Jaap Groen. ,,Toen was het alleen een kampeerhuis. Later kwamen er tenten en caravans.’’ De waterhuishouding in dit aparte stukje Texel is altijd bijzonder geweest. De camping ligt namelijk buitendijks. ,,Vroeger liep er een
Jaap Groen op de dijk van zijn eigen natuurgebied
De Robbenjager Camping met eigen natuurgebied de zeedijk. Een windmolentje pompt het water uit het campingdeel. In het natuurdeel zijn voor de grond van het dijkje twee laagtes gegraven, die meestal onder water staan. Daarin zijn nu allerlei soorten eenden te zien, en aan de oevers veel steltlopers. In het water leven voorntjes, rugstreep-
ratelaars. De camping zelf is beplant met bomen en struiken, die geliefd zijn bij zangvogels. Onder de campinggasten zijn veel natuurliefhebbers. Ze maken graag gebruik van het uitkijkpunt over het nieuwe natuurgebied. Jaap Groen: ,,Jammer dat er nogal wat
padden en watersalamanders. Er komen bijzondere dieren en planten voor, zoals de noordse woelmuis, de velduil, orchideeën en
mensen zijn die hun hond daar los laten lopen. Zonder die honden zou het gebiedje nog rijker kunnen zijn’’.
koker onder de dijk door. Het gebied werd toen via die koker bemalen door het gemaal van Eierland. Sinds 1960, toen de dijk werd verhoogd, vloeit het water rechtstreeks naar de Waddenzee. Door de zandsuppleties sinds 1979 groeiden de duinen aan de oostkant flink. De afwatering gaat nu door die duinen, over de kleilaag die er onder ligt. Maar erg hard gaat dat niet. In de winter stond de camping vaak onder water.’’ Groen heeft daarom een dijkje van 5 meter hoog om de camping laten bouwen, 4 meter lager dan
NATUUREILAND TEXEL
9
NIEUWS UIT ECOMARE
delen van het waddengebied beschermd als natuur- of landschapsreservaat. In 2009 heeft de Unesco het Nederlandse en Duitse deel samen uitgeroepen tot Werelderfgoed. De reden: het is een uniek dynamisch en gevarieerd landschap en het behoud van dit gebied is belangrijk voor de hele wereld. Miljoenen trekvogels maken jaarlijks gebruik van de Waddenzee. Er leven duizenden soorten planten en dieren.
Wad tussen Texel en Vlieland
Waddenzee Werelderfgoed Eilanden met oude dorpjes en een bijzondere sfeer. Prachtige vergezichten met een open horizon en een helder noordelijk licht. Je staat met je voeten in de grijze modder, ruikt de zilte lucht. In de verte vliegt een groep van duizenden vogels op. Dat is het waddengebied. Ecomare wil dat iedereen voelt hoe waardevol dit is. Het is terecht uit-
geroepen tot Werelderfgoed. Het waddengebied is in duizenden jaren gevormd door zand en wind, golven en getijden, planten, dieren en mensen. Het bestaat uit zandbanken en slikkige wadplaten, diepe geulen en duizenden geultjes en prielen, uitgestrekte kwelders, dijken en polders, kenmerkende dorpen en boerderijen, duinen en stranden. Al heel lang zijn grote
Alle gemeentebesturen, provincies, deelstaten en de twee rijksoverheden hebben ermee ingestemd dat het waddengebied Werelderfgoed werd. Dat is vooral een grote eer; er zijn geen nieuwe regels voor bescherming van de natuur bijgekomen. Het boekje Waddenzee Werelderfgoed vertelt meer over de bijzondere planten op het wad, de dynamiek, landschappen en rijke waddencultuur. Te koop voor € 3,50 bij Ecomare.
Bruinvissen: niet bruin en ook geen vis! Dat er in de Noordzee duizenden zeehonden leven, is wel bij iedereen bekend. Maar dat hun aantal wordt overtroffen door een kleine walvis, de bruinvis, is voor veel mensen nieuw. De bruinvis is een zeezoogdier van nog geen anderhalve meter lang. Bruinvissen hebben een verwarrende naam, want het zijn geen vissen en ze zijn ook niet bruin. Ze zijn aan de bovenkant donkergrijs en op hun buik lichtgrijs. Maar in vroeger tijden werden alle donkere kleuren ‘bruin’ genoemd, vandaar. Alleen mensen die weten waar ze naar moeten kijken, zien ze regelmatig. Bruinvissen springen namelijk nooit uit het water; alleen hun rugvin is te zien. Dode bruinvissen worden wel steeds vaker gevonden.
10
NATUUREILAND TEXEL
Aangespoelde kadavers worden voor onderzoek meegenomen. Dit kadaveronderzoek heeft veel kennis over bruinvissen opgeleverd. Soms spoelt er een levende bruinvis aan. Zo’n dier wordt opgevangen door Stichting SOS Dolfijn in Harderwijk. Als het kan, worden ze na herstel weer uitgezet. Maar als een dier jonger is dan een half jaar heeft het nog niet van zijn moeder geleerd hoe het moet jagen en kan het dus niet voor zichzelf zorgen.
Bruinvissen die niet kunnen worden uitgezet, worden overgedragen aan het Dolfinarium. Sinds kort zijn bij Ecomare twee bruinvissen van het Dolfinarium te zien. Door de kijkruiten in hun bassin kun je hen heel goed onder water bekijken, en omgekeerd! Het boekje Bruinvissen staat vol wetenswaardigheden en foto’s. Verkrijgbaar bij Ecomare, prijs: € 3,50.
Volg de boswachters van Natuurmonumenten Je zal maar boswachter van beroep zijn! Dan ben je lekker de hele dag buiten in de natuur aan het wandelen en kijk je naar alles wat groeit en bloeit. Je houdt toezicht en maakt af en toe een praatje met de bezoekers van de natuurterreinen. Veel mensen denken dat dit ongeveer de werkzaamheden van een boswachter zijn. Bent u benieuwd wat het beroep boswachter nu echt inhoudt, dan kunt u ons volgen via Twitter. De twitterberichten geven een goed beeld van het werk van de boswachters. Wat doen die boswachters allemaal? Wat gebeurt er bij Natuurmonumenten op het eiland? De afgelopen periode zijn er diverse projecten uitgevoerd, zoals het herstellen van de steunforten Lunette en Redoute, de aanleg van binnendijks kweldergebied Utopia en de restauratie van Texelse weidemolentjes. Informatie over deze projecten en de vorderingen worden via de sociale media verspreid. Ook waarnemingen van flora en fauna passeren regelmatig. Waar vergaderen we over en wat zijn onze standpunten. Dankzij Twitter is een foto met een kort begeleidend tekstje al snel gedeeld met de rest van de wereld. Andere twitteraars kunnen daar weer op reageren. Hierdoor kan Natuurmonumenten beter inspelen op de wensen van jong en oud die in de Texelse maatschappij leven.
Lorantinga @Lorantinga Loran Tinga - Boswachter op Texel bij Natuurmonumenten. Werk samen met ruim 40 vrijwilligers. Getrouwd, 2 kinderen. Hobby's: reizen, wandelen Tweet Loran:
Open dag eendenkooi Spang van Natuurmonumenten #Texel. Excursie gidsen staan klaar om rondleiding te geven.
Op deze pagina de boswachters van Natuurmonumenten op het eiland die je kunt volgen.
Texelbird @Texelbird Eric Menkveld - Beheerder van Vereniging Natuurmonumenten voor natuurgebieden in Noord Holland noord en vogelfotograaf. Tweet Eric:
Vanavond klankbordgroep Natuurmonumenten Texel. Inspirerend. Grote betrokkenheid en kennis bij de Texelse leden.
EckardBoot @EckardBoot Eckard Boot - Boswachter bij Natuurmonumenten op Texel. Geboren op Texel: 8 juni 1972 Getrouwd en 2 kinderen. Hobby's: vogelfotografie wel met Nikon natuurlijk! MTB'er! Tweet Eckard: Er zitten al 48 paar lepelaars op het nest op de Schorren! Gaan we weer naar 100 paar of meer? Lepelaars kijken? #Komtdatzien #Natuurmonumenten #Texel
Veel plezier met het volgen van ons en tot tweets! NATUUREILAND TEXEL
11
gen, opslaan en weer gebruiken tijdens de droge periodes.
Zoetwateropslag Wadi bij het gemeentehuis
Kostbaar regenwater Het eiland Texel is aan alle kanten omgeven door zee. Zout water dus. Op Texel is zoet water geen vanzelfsprekendheid. Nergens in Nederland is zo weinig zoet water als op de Waddeneilanden. Wij hebben immers geen rivieren. Ons drinkwater komt tegenwoordig door buizen vanaf het vasteland. Voor al het overige zoete water, voor natuur en landbouw, zijn we compleet afhankelijk van het regenwater. Het grootste deel van het jaar valt er gelukkig meer water dan we nodig hebben, maar dit geldt niet in het zomerseizoen. In die periode verbruiken we op Texel, samen met de duizenden toeristen, heel veel zoet water. Ook de gewassen op het land verbruiken tijdens het groeiseizoen het meeste water en door verdamping raken we veel zoet water kwijt. Het komt regelmatig voor dat we in de zomer last hebben van verdroging, soms zelfs extreme droogte. Om deze reden is Bovenop de tuinwallen is het net zo droog als op de zuidhellingen van de duinen. Planten als muizenoortje vind je dan ook op beide plekken.
het voor boeren op Texel niet toegestaan om hun land te beregenen.
Voorbeeldfunctie We zijn op Texel heel zuinig met ons zoete water, met name in de droge periodes. De beperking van zoet water heeft de Texelaar ook inventief gemaakt. De meeste boeren weten heel nauwkeurig hoe hoog het grondwater staat, hoeveel zoet water ze kunnen toelaten of juist weg moeten laten vloeien om de gewassen optimaal te laten groeien. Van deze Texelse kennis wordt regelmatig gebruik gemaakt door experts in binnen- en buitenland, aangezien verdroging door de klimaatverandering wereldwijd een reëel probleem kan worden.
Klimaatverandering Ook op Texel bereiden we ons voor op toekomstige klimaatveranderingen. De verwachting is dat de droge periodes langer worden en de regenval extremer wordt. Hierdoor wordt het nog belangrijker om te weten hoe we het regenwater bij extreme regenval kunnen opvan-
12
NATUUREILAND TEXEL
De Texelse duinen zijn onze belangrijkste zoetwaterbuffers, maar ook de zoetwatermeertjes zoals de Horsmeertjes slaan heel wat zoet water op. Naast deze natuurlijke bassins bedenken we andere manieren om ook voor de toekomst meer zoet water op te kunnen slaan. Een omvangrijk project is het maken van natuurvriendelijke oevers. De sloten worden hierdoor breder, waardoor er meer wateropslag kan plaatsvinden. Ook realiseren we wadi’s bij nieuwbouwprojecten, zoals het gemeentehuis, Den BurgWest en De Potvis in ’t Horntje. Een wadi is een bufferings- en infiltratievoorziening, die tijdelijk gevuld kan zijn met regenwater. Voor het behoud van de natuur, de landbouw en het drinkwater op Texel blijven we nadenken over hoe we het beste met ons water kunnen omgaan. We hebben onszelf daarbij ten doel gesteld om in 2020 (zoveel mogelijk) duurzaam en zelfvoorzienend te zijn met zoet water.
Bomen en beplanting hebben het op sommige plekken op Texel moeilijk vanwege hoog grondwater, de grondsoort en drangwater. Om de wortels ‘droge voeten’ te laten houden, worden sommige planten of bomen op een terp geplant. Hierdoor neemt de beschikbare grond om te wortelen toe.
Lekker nat De duinen zorgen dat wij droge voeten houden. Maar veel duinplanten houden juist van natte voeten. Staatsbosbeheer heeft de laatste jaren op Texel veel aan herstel van vochtige duinvalleien kunnen doen. Het grootste project was in 2008 De Nederlanden Natuurlijker; weilanden in De Muy kunnen nu weer vochtige duinvallei worden. Boswachter Jitske Esselaar trof in het in 2006 geplagde deel van het Ronde Gat in dit gebied afgelopen jaar kranswieren, knopbies en veel
Teer guichelheil
teer guichelheil aan, en ook wat zeeaster. Dit past bij de ontwikkeling naar vochtige duinvallei. Tijdens het project De Nederlanden Natuurlijker is de rest van het Ronde Gat ook geplagd. Vanaf het uitkijkpunt op de Bertusnol is het gebied goed te zien. In vochtige duinvalleien kunnen planten bijna altijd met hun wortels bij het grondwater. ’s Winters staan ze soms geheel onder water. Het herstel van natte duinvalleien is ook gunstig voor de grondwatervoorraad van de rest van Texel. Wanneer meer regenwater naar het grondwater zakt en niet via
sloten de duinen verlaat, wordt de grondwatervoorraad langzaam weer groter. In de zomer stroomt dan langer grondwater uit de duinen naar de polders. De groeiende oppervlakte en hoogte van de duinen op De Hors hebben de duinvalleien De Geul en Horspolders ondertussen grotendeels in duinmeren veranderd. Op plaatsen waar duinen in zee verdwenen, is de grondwaterstand juist gedaald. De grondwaterdaling door het graven van sloten in de duinen en het lagere polderpeil kan gedeeltelijk ongedaan gemaakt worden.
Huisdieren in de natuur U bent van harte welkom met uw huisdier in de natuur. Onder toezicht en onder controle kan het ook van de natuur genieten. Op Texel moeten honden in natuurgebieden altijd aan de lijn. Een uitzondering vormen De Dennen en het Krimbos, behalve op de speelweiden en begraasde delen. Daar mogen ze loslopen op de plaatsen waar u ook mag lopen. Aanlijnen spaart (broed)vogels en is prettig voor mensen die bang zijn voor honden. Justitie hanteert een boete van € 120,-. Ook voor het achterlaten van hondenpoep op plekken waar mensen kunnen lopen. Ook katten zijn huisdieren die alleen in huis en tuin ongecontroleerd rond horen te lopen. Onze huiskatten brengen per jaar 40 miljoen door hen gedode dieren naar huis. Houd ze in ieder
geval ’s nachts binnen, dat scheelt veel dode dieren. Ook worden dan veel minder katten doodgereden. Een verdwaalde kat met een halsband met adres of telefoonnummer komt makkelijker bij u terug. Een belletje aan de halsband geeft vogels om huis meer overlevingskans. Voer op vakantie geen langs komende
katten, ze hebben dan geen reden meer om naar huis te gaan en verwilderen. Voor de Texelse vogels zijn ze dan nog schadelijker. Ook uw paard is welkom, op het ruiterpad of op de weg. Veel wandelaars en fietsers zijn bang voor paarden, en paden en bermen slijten extra door deze grote dieren.
NATUUREILAND TEXEL
13
VOGEL MET EIGEN BESTEK
Verken Texel te voet of met de fiets
Wandelroutes
via www.staatsbosbeheer.nl en www.npduinenvantexel.nl.
Er zijn verschillende wandelkaarten van het eiland verkrijgbaar. VVV Texel heeft de mooiste tochten gebundeld in een handige mini-ringband met 4 fiets- en 24 wandelroutes.
De 5,5 km lange wandelroutes Waalenburg en Noordkaap staan in de folder van Natuurmonumenten.* Agrarische Natuur- en Landschapsvereniging De Lieuw heeft wandelpaden door het boerenland aangelegd. *
Staatsbosbeheer geeft folders uit met een overzicht van de wandelpaden in De Dennen, Eierland, De Muy en De Slufter, De Geul en De Bollekamer, de Hoge Berg,
Natuurpad Alloo en Natuurpad De Mient.* U kunt de folders ter plaatse uit folderbakjes halen of downloaden
Fietsknooppunten Texel bezit maar liefst 135 km fietspad. En met het nieuwe fietsroutenetwerk kunt u heel eenvoudig zelf uw route bepalen. Een fietsroute van 35 km langs de gebieden van Natuurmonumenten staat beschreven in de folder ‘Texel, het Vogeleiland’.*
Nieuw:
Jan Wolkers-fietsroute
Beeldhouwer, schilder en schrijver Jan Wolkers woonde van 1980 tot zijn dood
op 19 oktober 2007 op Texel. Jan Wolkers werd sterk geïnspireerd door de Texelse natuur en door wat hij ‘het Texelse licht’ noemde. Wolkers: “Het Texelse licht heeft iets speciaals. Ik denk omdat het helemaal door zee omringd is.“ Nieuw dit jaar bij VVV Texel is de Jan Wolkers-fietsroute, een knooppuntenroute van 27 km langs plekjes waar Jan Wolkers een speciale band mee had. De route voert onder meer langs het kunstwerk van Wolkers in de vijver van Den Burg. Deze bloem van glas en staal is zijn hommage aan de bekende natuurbeschermer Jac.P. Thijsse, die ook enkele jaren op Texel woonde.
Jan Wolkers was als kind al fan van Thijsse, die het Verkadealbum Texel schreef. Hij was gefascineerd door de taal van Thijsse en door de prachtige aquarellen van dieren, planten en landschappen in het album. Het routeboekje is voor € 3,45 verkrijgbaar bij o.a. VVV Texel. VVV Texel Voor uw boeking en Texel-info: www.texel.net Het meest complete overzicht van accommodaties op Texel Direct online boeken Bellen kan ook: 0222 - 31 47 41 De leukste cadeaus vindt u in de VVV-winkel: Emmalaan 66, 1791 AV Den Burg
*) Routes gratis verkrijgbaar bij VVV en Ecomare
NATUUREILAND TEXEL
15
Droge voeten op Texel (maar niet te droog)
Droge voeten is in een groot deel van Nederland niet een vanzelfsprekend iets. Voor Texel (Nederland in het klein) geldt hetzelfde; ook hier is het niet zo dat je overal hoog en droog woont. Door het bouwen van zware, hoge dijken hebben we er voor gezorgd dat we geen last meer hebben van de zee. Het grootste gevaar schuilt tegenwoordig in het water van boven en onder, het regen- en kwelwater. Vroeger werd het teveel aan regenwater via kleine, bochtige slootjes afgevoerd naar een molen. Die pompte het water in een boezem, waarna het bij eb in de Waddenzee stroomde. Dit proces wordt spuien genoemd. Men was dus afhankelijk van de wind en het getij. In de herfst en winter Geautomatiseerde ‘slimme’ stuw aan de Laagwaalderweg, tussen De Waal en Oudeschild
stonden regelmatig landerijen onder water. Sinds eind jaren ’50 en begin jaren ‘60 van de vorige eeuw is op Texel het probleem van de slechte afvoer van water voortvarend aangepakt. Er waren al elektrische gemalen die het water in de Waddenzee pompten in plaats van dat het water gespuid werd bij eb. Hierdoor kon er ook bij hoog water in de Waddenzee water afgevoerd worden. In de grotere polders op Texel waren de
Gemaal Krassekeet aan de Loswal achter Oost
sloten en kanalen over het algemeen recht en ruim. Maar op het oude gedeelte van het eiland waren er nog steeds veel bochtige slootjes die de waterafvoer vertraagden. De oplossing was een grote ruilverkaveling, waarbij de sloten en kanalen recht en ruim werden gemaakt. Hierdoor ontstonden ook rechte landbouwpercelen die gemakkelijker te bewerken waren. Een ander groot probleem voor Texel was en is té droge voeten, vooral in het voorjaar en de zomer. Door een gebrek aan regenwater dreigt dan een verdroging van het eiland. Dit heeft grote gevolgen voor de landbouw en de natuurgebieden. Om verdroging te voorkomen, staan er op Texel bijna 400 kleine en grote stuwen. Die zorgen dat het water in een droge periode niet te snel wordt afgevoerd en er in een natte periode toch een goede afvoer is. Waterbeheer op Texel is dus niet alleen een kwestie van de voeten droog zien te houden; ze moeten niet té droog worden.
16
NATUUREILAND TEXEL
Doe mee aan onze fotowedstrijd:
Genieten van de Texelse natuur Geniet u ook zo van de Texelse natuur? En is het gelukt om die belevenis vast te leggen in die ene mooie, leuke of bijzondere foto? Doe dan mee aan onze fotowedstrijd. Wie weet ziet u uw foto dan terug in de volgende editie van Natuureiland Texel, of misschien wel op de cover! De mooie foto’s in Natuureiland Texel zijn niet allemaal door professionele fotografen gemaakt. Veel Texelaars en toeristen sturen ons hun leukste foto’s toe en veel daarvan wordt gebruikt om ons magazine nog aantrekkelijker te maken.
Prijswinnaar Onze vorige fotowedstrijd is gewonnen door Joris van Roermund uit Zaandam met deze foto. Hij wint hiermee een kwaliteitsvergroting van Combi Texel in Den Burg ter waarde van € 30,-.
Meedoen Mail uw inzending (in zo hoog mogelijke resolutie) naar:
[email protected] onder vermelding van Fotowedstrijd. Vermeld ook uw naam en woonplaats. Stuurt u een foto per post, dan is het adres: NP Duinen van Texel, Ruijslaan 92, 1796 AZ De Koog. Sluitingsdatum: Inzendingen die voor 14 mei 2012 binnenkomen, dingen mee naar plaatsing in de eerstvolgende editie van Natuureiland Texel. Inzendingen die later binnenkomen, kunnen in daaropvolgende edities geplaatst worden.
Foto: Nelly Vertelman
Foto: M. de Vet-Schellekens
Door uw foto in te zenden, geeft u tevens Nationaal Park Duinen van Texel het recht deze te gebruiken in publicitaire uitingen.
Foto: Nanda Sharon-Terpstra Foto: Mevr. J. Lagerveld
Foto: David Tempelman NATUUREILAND TEXEL
17
(advertorials)
Rondom de natuur
Kaasboerderij Wezenspyk Op Kaasboerderij Wezenspyk wordt op traditionele wijze Texelse Boeren-koeienkaas en de Echte Texelse Schapenkaas gemaakt. Bezoek de boerderij en ontdek het Texelse boerenleven van vroeger en nu. Neem een kijkje in de authentieke kaasmakerij en ervaar het ambachtelijke kaasmaken. Op maandagochtend staat de kaaskraam van Wezenspyk op de warenmarkt in Den Burg en ’s zomers op de toeristenmarkten op Texel.
Openingstijden bezoekboerderij (kijkdag) en winkel: in de zomerperiode dinsdag t/m zaterdag 9.30-17.00; in de winterperiode (1 november 1 april) dinsdag 9.30-17.00, donderdag 9.30-17.00, vrijdag 9.3017.00, zaterdag 9.30-17.00 uur. Rondleiding: in de zomerperiode dinsdag en vrijdag 14.00 uur. In juli/augustus ook donderdag 14.00 uur. Groepen op aanvraag. Zie voor openingstijden ook: www.wezenspyk.nl
Zelfpluktuin In de Zelfpluktuin groeien heel veel verschillende zachtfruitsoorten en bloemen. Als de gewassen oogstrijp zijn, kunt u zelf bloemen of fruit plukken. Het is ook leuk om een wandeling te maken tussen de gewassen. Voor kinderen is er een grote zandbak met graafmachines. U kunt een kopje koffie of thee drinken met zelfgebakken taart of
een ijsje eten op het terras of in de kas. Geopend vanaf half mei t/m de herfstvakantie, maandag t/m zaterdag van 9.30 tot 17.30 uur. Toegang gratis. Middellandseweg 4 tussen Den Burg en Oudeschild. www.zelfpluktuin.nl
Een tocht met De Vriendschap is altijd een unieke ervaring. Tijdens de robbentochten zijn de vele zeehonden van het Eierlandse Gat te zien als ze bij laagwater op de zandbanken liggen te rusten en te zonnen.
Ook tijdens de dagtrip naar Vlieland komt De Vriendschap altijd wel een paar zeehonden tegen. Bij aankomst op de Vliehors wacht een grote truck de passagiers op om hen over de immense zandvlakte naar het
Varen met De Vriendschap
18
NATUUREILAND TEXEL
Posthuys te brengen. De Vriendschap vaart van eind april tot eind september, afhankelijk van weer en tij. Een robbentocht kost € 9,50 p.p., € 6,- voor kinderen van 4 t/m 11 jaar en € 1,50 voor kinderen t/m 3 jaar. Een retourtje Vlieland is € 22,50 voor volwassenen, € 13,voor kinderen van 4 t/m 11 jaar en € 1,50 voor kinderen t/m 3 jaar. De kaartverkoop is in ‘De Noorman’ (tegenover het reddingboothuis van De Cocksdorp). Voor informatie: tel. 0613 52 47 34 of www.waddenveer.nl
Rondom de natuur
(advertorials)
Texel-Yurts: Beleef de verwondering Middenin Nationaal Park Duinen van Texel, op een van de mooiste plekken van kampeerterrein Loodsmansduin, staan elf Mongoolse yurts. Indrukwekkende constructies van hout, wolvilt en canvas, die een comfortabel onderkomen bieden, geschikt voor jong en oud. De ronde tenten bezitten een houten deur en vloer, en een schoorsteen.
Ze zijn sfeervol en compleet ingericht, en voorzien van een hout gestookt fornuis. Een prachtige plek om te onthaasten, spelen, ontmoeten en vooral te beleven. Standplaats yurts: Camping Loodsmansduin, Rommelpot 19, 1797 RN Den Hoorn. Voor informatie: tel. 06-30 77 16 67 -
[email protected] www.texelyurts.nl
Vogelinformatiecentrum
De Verrekieker
In het Vogelinformatiecentrum van Marc Plomp en José van der Linde vindt u alles over vogels kijken op Texel. Elke woensdag- en zaterdagochtend geven zij exclusieve vogelexcursies, gericht op het herkennen van vogels en hun zang. U kunt hier ook terecht voor een goede verrekijker of telescoop. Bijna 100 modellen staan klaar om te testen. De Verrekieker is
topdealer van Swarovski Opik, Zeiss, Leica, Bynolyt, Bushnell, Opticron en Optiek. Daarnaast is er een complete collectie nestkasten, vogelhuisjes, -voer, -dvd’s en natuurboeken. Openingstijden: maandag t/m zaterdag 10.00 18.00 uur. Kikkertstraat 42, De Cocksdorp, 0222-31 62 49, www.vogelinformatiecentrum.nl
reerd door de natuur. www.peterholman.nl, 06 51 33 07 53. Ericka Voortman: Ervaar ruimte en (ontspannen) tijd in hoofd en lichaam. Zowel in bewegingsworkshops als in theeceremonies. www.kunsthuystexel.nl, 06 13 61 40 46. Daan van
Loenhout: Dieren tekenen en schilderen naar de natuur. www.daanvanloenhout.nl, 06 52 44 78 17. Rebecca Geskus: Vachtvilten, van afgeschoren Texelse wol vilt je in 1 dag een vachtkleed (€ 85 p.p.p.d), www.TexelsVilt.nl, 06 11 18 05 04.
Camping de Bremakker is een sfeervolle familiecamping, die door de centrale ligging een ideale basis is voor een fiets- of wandelvakantie. De camping ligt in het Nationaal Park, het strand ligt op 1,5 km afstand en de dorpen Den Burg en De Koog op 3,5 km. Alle kampeerplaatsen hebben privésanitair met douche, toilet, wasbak, kacheltje en tv- en elektra-aansluiting. De ver-
huurchalets op het gezellige familieterrein en het rustige natuurterrein zijn comfortabel ingericht en geschikt voor 4 of 5 personen. Een kantine, wasserette, sportveld en speeltuintjes zijn aanwezig. Bij de receptie kunt u fietsen huren. Meer informatie: www.bremakker.nl Camping de Bremakker, Tempelierweg 40, 1791 NS Den Burg 0222-312863
[email protected]
Workshops via Texelskunstkwartier.nl Een weekendje kunstbeleving met 4 Texelse kunstenaars: in 4 dagdelen maak je kennis met boetseren, schilderen, dans, vachtvilten en een theeceremonie. Ook kun je bij de kunstenaar een workshop boeken, in groepsverband of individueel, voor jong en oud. Peter Holman: Boetseren in was (als model voor brons), vrije vormen vaak geïnspi-
Camping de Bremakker
NATUUREILAND TEXEL
19
Rondom de natuur Tijdloze kunst in De In en rond De Eiland Galerij is het op de natuur geïnspireerde werk te zien van schilder Niek Welboren en keramiste Kerstin Edelmann. Hun gezamenlijke presentatie is te zien in de voormalige polderschool van Zuid-Eierland. De handgevormde keramische objecten worden op verrassende wijze tentoongesteld in de organisch vormgegeven tuin. De Eiland Galerij is met tuin en
(advertorials)
Eiland Galerij Historisch Lokaal voor publiek geopend vanaf het voorjaar t/m de herfst. Woensdag, donderdag, zaterdag en zondag van 10.30 tot 17.00 uur en op afspraak. In de winterperiode geopend in het weekend. De Eiland Galerij, Postweg 72 - kruising Muyweg Zuid-Eierland, tel. 0222 - 31 12 14 www.eilandgalerij.nl
Landgoed De
Bonte Belevenis
Op een prachtige locatie, gelegen aan de duinen, zijn een bierbrouwerij, papierschepperij, distilleerderij, theeschenkerij, bakkerij, zeep- en kaarsenmakerij gevestigd. Buiten zijn boerderijdieren, een speelen picknickweide, een moestuin, boomgaardje en kruidentuin. Met de Ambacht-Strippenkaart kunt u ook zelf aan de slag met het maken van 4 mooie producten.
Naast de entree (€ 5,00) betaalt u € 6,00 extra voor de AmbachtStrippenkaart. Geopend op dinsdag, woensdag, donderdag en zaterdag van 10.0017.00 uur. Extra openingstijden: zie website. Groepen ook mogelijk buiten openingstijden/-dagen. Rommelpot 11, Den Hoorn, tel. 0222 - 31 41 80 www.landgoeddebontebelevenis.nl
Welkom in de Windroos Aan de rand van het Nationaal Park, langs wandelpad ’t Alloo, ligt het Maartenhuis; een woon- en werkgemeenschap voor mensen met een verstandelijke handicap. Zij ontvangen u graag in (eet)winkel en schenkerij De Windroos met een goede kop biologische koffie en bijzondere thee, eigen taart en lunchgerechten uit eigen tuin. Verkoop van eigen ambachtsproducten, groenten, eieren en honing, kaas en zuivel. Expositie, verkoop en uitleen van
eigen kunst. Geopend: dinsdag t/m zaterdag 10.00 - 17.00 uur. 15 mei t/m 25 sept: Dinsdag activiteitenmarkt: 14.00 - 16.30 uur. Met ambachtsdemonstraties, rondleiding langs de werkplaatsen, wandelen langs moestuin, vlindertuin en boerderijdieren en kinderactiviteit. Imkerexcursie met honingproeverij: di. 11.00 en 14.15 uur. Reserveren: www.bijenraadsel.nl, tel.: 0650671046. Bel buiten het marktseizoen of de excursie doorgaat!
Adres: Ruijslaan 81, De Koog, tel. 0222 - 32 78 07, windroos.maartenhuis.nl
Kamperen in
Kampeerterrein ’t Woutershok ligt middenin Nationaal Park Duinen van Texel. Natuuractiviteiten zoals een wandeling door de uitgestrekte duinen en een fietstocht door het Nationaal Park kunt u direct vanaf deze rustige camping ondernemen. ’t Woutershok biedt ruime comfortplaatsen en schoon, modern sanitair van vijfsterrenniveau.
Het natuurlijke karakter is typerend voor de camping. Vanaf ’t Woutershok kunt u diverse natuurexcursies boeken. Het strand en Den Burg liggen op slechts 10 minuten fietsen. Voor meer informatie: www.woutershok.nl tel. 0222 - 31 30 80
[email protected]
het Nationaal Park
20
NATUUREILAND TEXEL
Excursies
Voor excursiedata zie p.24-25
Natuurexcursie: Wadexcursie In het voorjaar kun je regelmatig met een gids mee het wad op. Bij laagwater ga je bij De Cocksdorp de dijk over, de prut in. Een paar uur later staat het daar onder water, dus je loopt eigenlijk over de zeebodem. Er leeft van alles in de blubber:
schelpdieren, krabben, wadpieren. Deze wadbewoners zijn een belangrijke voedselbron voor duizenden vogels. Je loopt over het wad en ervaart de weidsheid, ziet de vogels, ruikt de wadgeur. Welkom in Werelderfgoed Waddenzee!
Langs de lepelaarkolonie van De Geul De grootste lepelaarkolonie is tegenwoordig in het zuiden van Nationaal Park Duinen van Texel in De Geul te vinden. Hier broeden ruim 400 paren van deze bijzondere vogel. Tijdens de excursie neemt de boswachter u mee langs de kwelder van de Mokbaai, waar veel wadvogels zijn te zien. Daarna gaat de tocht door het reservaat De Geul, langs de Geulvallei met duinmeer en moerasgordel. Grote aantallen lepelaars broeden tussen
de wilgen en het riet. Tijdens de excursie kunt u ze van dichtbij zien en als het meezit horen. Wilt u niet mee op excursie dan zijn ze ook goed te zien vanaf het uitkijkpunt. De tocht gaat verder naar de Moksloot. Via de vistrappen kunnen driedoornige stekelbaarsjes hier uit zee naar zoetwater komen om eieren te leggen. De excursies van Staatsbosbeheer kunt u boeken via www.ecomare.nl of bij de balie van het bezoekerscentrum.
Bloemrijke vochtige hooilanden Natuurmonumenten beheert op Texel binnendijks merendeels graslanden die erg nat zijn en daarom vochtige hooilanden worden genoemd. Ze behoren tot de meest weidevogelrijke graslanden van Nederland. Deze graslanden liggen vooral langs de waddendijk en staan onder invloed van zoute kwel. Ze zijn erg bloemrijk en zien vaak geel van ratelaar, (moeras)rolklaver en boterbloemen. Door de open structuur kunnen jonge weidevogels zich er makkelijk bewegen. Door de vele bloemrijke planten vinden ze er volop insecten om te eten. Tijdens de ruilverkaveling in de jaren ‘50 en ‘60 van de vorige eeuw zijn de polderpeilen rond de natuurterreinen een stuk verlaagd. De opbolling van het zoute kwelwater verminderde daardoor sterk.
Het grondwaterpeil zakte steeds verder weg en de graslanden begonnen te verdrogen. Het gevolg is dat ‘zoutminnende’ planten als rode ogentroost, melkkruid en zilt torkruid nu minder kansen krijgen. Om de graslanden nat te houden, wordt in de eigen binnensloten een hoog waterpeil gevoerd. Vochtig hooiland wordt begraasd met schapen en een of twee keer
per jaar gehooid. Het is belangrijk dat het grondwaterpeil zich 20 tot 30 centimeter onder het maaiveld bevindt en dat dit peil alleen in de zomer voor een kortere periode verder mag zakken. Bij zo’n hoog grondwaterpeil moet het oppervlaktewater wel zo snel mogelijk worden afgevoerd, want anders verstikt de vegetatie. De greppels in de percelen moeten dus altijd open zijn, zodat het regenwater snel weg kan. Door de agrarische schaalvergroting heeft de boer daar tegenwoordig bijna geen tijd meer voor. Dankzij Natuurmonumenten blijven deze vochtige hooilanden behouden. In mei en juni geven de boswachters van Natuurmonumenten excursies in de vochtige hooilanden van Waalenburg.
Jonge kievitjes bij harlekijntjes
NATUUREILAND TEXEL
21
Speciaal voor kinderen Met kinderen deelnemen aan een natuuractiviteit maakt een bezoek aan Texel extra avontuurlijk! Ecomare en het Nationaal Park organiseren de familieprogramma’s Mini-survival, Zeehond, Slufter, Wad Mokbaai en Wad. Ook is er het kinderprogramma ‘Zeehonden schilderen’ en voor de
kleuters het familieprogramma ‘Beertje buiten’ (prijs: € 6,- p.p.). In de zomervakantie organiseert de Waddenvereniging in samenwerking met Ecomare Sleepnetvissen (€ 6,- p.p.). Staatsbosbeheer organiseert ‘Naar de meeuwenkolonie’ en ‘Zoeken naar de bewoners van De Slufter’
(prijs: t/m 12 jaar € 5,-, va. 13 jr. € 8,75 p.p.). In Ecomare zijn regelmatig (gratis) poppenkastvoorstellingen, Zeelab en andere activiteiten. Toegangskaartjes voor de activiteiten zijn te koop bij Ecomare of via www.ecomare.nl. Voor data zie p. 24-25.
Familieprogramma Voor gezinnen met kinderen zijn op Texel speciale familieprogramma’s te boeken. Een ervan is familieprogramma Wad. De activiteit begint met krabben vangen. Met een hengel, maar zonder haakje. Aan het eind van het touwtje hangt een knijper met een stukje vis eraan. De krab houdt zich met zijn
Naar de
Wad
schaar aan de vis vast zodat je hem omhoog kunt halen. Daarna ga je met duwnetjes en een wadgreep op zoek naar diertjes die in de wadbodem leven. De vangsten worden bekeken, besproken en weer vrijgelaten. Een leuke activiteit voor het hele gezin.
meeuwenkolonie
Naar de meeuwenkolonie gaan is een belevenis. Wandelen tussen al die luidruchtige witte vogels in de lucht en op de grond. In juli scharrelen de nog net niet vliegvlugge jongen in de kolonie rond. De boswachter van Staatsbosbeheer
neemt je mee en wijst je op allerlei bijzondere dingen. Aan deze wandeling houd je zomaar een verhaal over voor een spreekbeurt. Ook ouders genieten van deze ontdekkingstocht door de duinen.
Kokkelkar In de weekenden en vakanties staat in het museum van Ecomare regelmatig een medewerker achter een kar vol schatten. Er ligt van alles op de kar, maar in de laadjes ligt nog veel meer. Het zijn allemaal strandvondsten: van schelpen tot fossiele botten, van een aangespoelde kokosnoot tot zwerfafval. Ook staat er een opgezette zeehond op en een klein aquarium met een paar zeesterren en krabben. Wie durft een krab vast te houden? De medewerker laat je zelf allerlei ontdekkingen doen en je mag overal aanzitten. Houd de kokkelkar dus in de gaten als je bij Ecomare bent!
22
NATUUREILAND TEXEL
Kinderpuzzel Welke larven leven in het water?
NATUUREILAND TEXEL
23
De enige Texelse Natuur-
Activiteitenkalender
Al deze activiteiten (behalve ‘Overige activiteiten’) moeten van tevoren worden geboekt bij Ecomare of via www.ecomare.nl
April Excursies Langs de lepelaarkolonie van De Geul; elke di, wo, do, za, zo en 9 april 11.00 uur, 7, 8, 15, 22, 28, 29, 30 april 11.00 en 14.00 uur (zie p.21) Jagers in de lucht; elke zo 11.00 uur Kiekendieven en duinvalleien in De Muy; elke do 11.00 uur Ontwakend duin (Muy); elke di 6.00 uur Door de zoute kreken van De Slufter; elke wo, zo en 9, 28, 30 april 11.00 uur Waalenburg, Thijsses paradijs van grutto’s en orchideeën; 28 april 10.00 uur (zie p.21) Kwelder, Wad en Lepelaars (De Schorren); 28 april 10.00 uur Wadexcursie; 7 en 21 april 15.00 uur
Mei Excursies Langs de lepelaarkolonie van De Geul; dagelijks 11.00 uur. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 13, 17, 18, 19, 20, 26, 27, 28 mei ook 14.00 uur (zie p.21) Jagers in de lucht; elke zo 11.00 u. Kiekendieven en duinvalleien in De Muy; elke do 11.00 uur Ontwakend duin (Muy); elke di 6.00 uur Door de zoute kreken van De Slufter; elke wo, za, zo, en 1, 3, 4, 18, 28 mei 11.00 uur, Schemeren in De Slufter; elke do 20.00 uur Kwelder, Wad en Lepelaars (De Schorren); 2, 12, 16, 30 mei
24
NATUUREILAND TEXEL
Gezinsactiviteiten
Overige activiteiten
Familieprogramma Slufter; 11, 18, 25 april 14.00 uur Familieprogramma Zeehond; 4 april 14.00 uur, 5 april (Deutsch) 14.00 uur Naar de meeuwenkolonie; 28 april 14.00 uur, 30 april 11.00 uur (zie p.22)
De geheimen van een eendenkooi; eendenkooi van Spang opengesteld, 28 april 10.30-14.30 uur (locatie: zie p.31)
10.00 uur, 5, 9, 19, 23, 26 mei 14.00 uur Waalenburg, Thijsses paradijs van grutto’s en orchideeën; elke wo, za 10.00 uur (zie p.21) Wadexcursie; 2 mei 10.00 uur, 3 mei 11.30 uur, 4 mei 13.00 uur, 5 mei 14.00 uur, 6 mei 15.00 uur, 12 mei 19.30 uur, 18 mei 13.00 uur, 19 mei 13.30 uur, 26 mei 17.30 uur (zie p.21)
Familieprogramma Zeehond; 1, 2, 3 mei 10.00 uur
Gezinsactiviteiten Naar de meeuwenkolonie; 1, 2, 3, 4, 5, 17, 18, 28 mei 11.00 uur, 12, 19, 26 mei 14.00 uur (zie p.22) Familieprogramma Slufter; 1, 2, 3 mei 14.00 uur
Overige activiteiten De geheimen van een eendenkooi; eendenkooi van Spang opengesteld, elke za 10.30-14.30 uur (locatie: zie p.31) Vogelkijkdag; 6 mei 10.00-16.00 u. Theater in het bos; 22 mei 19.30 uur (zie p.7) Dag van het Nationaal Park; 27 mei
Juni Excursies Langs de lepelaarkolonie van De Geul; elke di, wo, do, zo 11.00 uur, elke za 14.00 uur (zie p.21) Jagers in de lucht; elke zo 11.00 uur Kiekendieven en duinvalleien in De Muy; elke do 11.00 uur Ontwakend duin (Muy); elke di 6.00 uur
Door de zoute kreken van De Slufter; elk wo, zo 11.00 uur Schemeren in De Slufter; elke do 20.00 uur Kwelder, Wad en Lepelaars (De Schorren); 9, 13, 27, 30 juni 10.00 uur, 2, 6, 16, 20, 23 juni 14.00 uur Waalenburg, Thijsses paradijs van grutto’s en orchideeën; elke wo, za 10.00 uur (zie p.21) Wadexcursie; 2 juni 12.00 uur,
9 juni 18.00 uur, 16 juni 11.30 uur, 23 juni 17.00 uur (zie p.21)
Gezinsactiviteiten
Familieprogramma Beertje Buiten; 24 juli 10.00 uur Familieprogramma Mini-survival; 26 juli 10.00 uur
Gezinsactiviteiten Naar de meeuwenkolonie; 2, 9 juni 14.00 uur (zie p.22)
Overige activiteiten De geheimen van een eendenkooi; eendenkooi van Spang opengesteld, elke za 10.30-14.30 uur (locatie: zie p.31)
Juli Excursies Langs de lepelaarkolonie van De Geul; elke di, vr, zo 11.00 uur (zie p.21) Avondstemming in De Geul; elke do 19.30 uur Jagers in de lucht; elke zo 11.00 uur Kiekendieven en duinvalleien in De Muy; elke do 11.00 uur Ontwakend duin (Muy); elke di 6.00 uur Door de zoute kreken van De Slufter; elke wo 11.00 uur Schemeren in De Slufter; elke di, za 20.00 uur Kwelder, Wad en Lepelaars (De Schorren); 11, 14, 25, 28 juli 10.00 uur, 2, 4, 7, 16, 18, 21, 30 juli 14.00 uur Geheimen van de nacht; elke wo 22.00 uur Wadexcursie; vrijwel dagelijks, wisselende tijden (zie p.21)
Zoeken naar de bewoners van De Slufter; elke zo 11.00 uur Familieprogramma Sleepnetvissen; (auch Deutsch) 2, 3, 4, 5, 6, 7, 17, 18, 19, 20, 21, 31 juli 10.30 uur, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 16, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 30 juli 14.30 uur Familieprogramma Slufter; 3, 10, 11 (Deutsch), 17, 18 (Deutsch), 24, 25 (Deutsch), 31 juli 10.00 uur Familieprogramma Zeehond; 4, 19 (Deutsch), 26 (Deutsch) juli 10.00 uur, 11, 18, 25 juli 14.00 uur
Kinderprogramma’s Kinderprogramma Zeehond schilderen; 25, 31 juli 10.00 uur
Overige activiteiten De geheimen van een eendenkooi; eendenkooi van Spang opengesteld, 14, 21, 28 juli za 10.30-14.30 uur (locatie: zie p.31)
NATUUREILAND TEXEL
25
Rondom de natuur
(advertorials)
Het geheim van de zoete sommelbes Een groep kinderen die op werkweek is op het eiland Texel lust zomaar plotseling alles! Bloemkool, vis, schapenkaas en boerenyoghurt gaan erin als koek. Nieuwsgierig geworden naar alle smaken gaan ze op pad en komen bij de schapenboer. Hoe maak je schapenkaas? Ze proeven het, heerlijk! Vervolgens gaat de reis verder. Ze eten het met smaak, ook die wilde bes waarvan iedereen dacht dat het een gewone bes was... Een boek dat zich afspeelt op Texel, voor kinderen in de leeftijdsgroep van 10 tot 12 jaar, gemaakt door Texelaars. Het gaat over een zoektocht waarin de smaken van dit eiland beschreven worden. Ook biologische informatie komt aan bod. Uitleg over smaak, de natuur en bessen in het bijzonder met leuke illustraties. De recepten zijn voor de leeftijdsgroep zelf te bereiden. Kleur en smaak zijn daarbij de uitgangspunten. Texelse makers, Texelse situaties, Texelse producten en Texelse eco-druk. Voor € 14,95 verkrijgbaar bij de Texelse boekhandels en bij de webshop www.vlto.nl
Texelcampings Texel heeft prachtige natuur, genoeg om uren doorheen te wandelen of te fietsen. Bij Texelcampings combineert u kamperen in een natuurrijke omgeving met de gezellige sfeer van het eiland. De vier verschillende campings liggen in of direct naast prachtige natuurgebieden. Mensen die geen tent of caravan hebben, kunnen bij Texelcampings een luxe chalet huren of een compleet ingerichte tent. Kampeert u middenin de duinen, op een knusse camping in De Koog of tussen heide en groen in Den
Hoorn? Op de campings is vertier voor jong en oud. Zodra u de camping afloopt, liggen er kilometers fiets- en wandelpaden klaar om te verkennen. Ga gerust eens langs om de campings te bekijken.
In het voor- en naseizoen zijn er leuke aanbiedingen en arrangementen. Meer informatie of reserveringen: Texelcampings – 0222 - 31 72 08 – www.texelcampings.nl en Texelse koek. Ook toegankelijk voor rolstoelen. Vertrek: bushalte Nikadel in De Koog. Maandag t/m zaterdag 10.00 en 14.00 uur. Reserveren: tel. 06-20 09 77 93 Volwassenen € 15,-; kinderen 2 t/m 12 jaar € 7,50.
Jan Plezier Texel Een huifkartocht van 3 uur door Nationaal Park Duinen van Texel: De Nederlanden, De Muy en De Slufter en het strand, óf over
26
NATUUREILAND TEXEL
strand, door duinen en bos. Halverwege de rit trakteert de koetsier op verse koffie, thee, warme chocolademelk, limonade
Voor de ervaren ruiter zijn er unieke ruitertochten op trekpaarden door de duinen, over het strand en door de bossen. In kleine groepjes wordt een Ochtendtocht, Avondtocht of Vollemaantocht gereden. www.janpleziertexel.nl
MEER NATUURINFO
Informatiebalie Bezoekerscentrum en Ecomare Met al uw vragen over de Texelse natuur kunt u terecht bij de gezamenlijke informatiebalie van Ecomare en het Bezoekerscentrum van Nationaal Park Duinen van Texel. Het Bezoekerscentrum is aan Ecomare vastgebouwd en gratis toegankelijk. Excursies Toegangskaartjes voor alle natuurprogramma’s en excursies (zie de Activiteitenkalender op p.24-25) zijn te koop bij de balie en via www.ecomare.nl. In de winkel vindt u verrassend leuke souvenirs en natuurboeken.
Dagelijks geopend Openingstijden Bezoekerscentrum en Ecomare: dagelijks van 9.00-17.00 uur, behalve eerste kerstdag en nieuwjaarsdag
Entree Het Bezoekerscentrum van Nationaal Park Duinen van Texel is gratis toegankelijk. Entreeprijzen Ecomare: volwassenen € 9,75 / kinderen van 4 t/m 13 jaar € 6,50 Groepen en leden van sommige organisaties krijgen korting. Adres Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de informatiebalie: Ruijslaan 92, 1796 AZ De Koog, Tel. 0222 - 317741 e-mail:
[email protected] Veel informatie vindt u ook op www.npduinenvantexel.nl en www.ecomare.nl
Bezoekerscentrum Nationaal Park Het Bezoekerscentrum van Nationaal Park Duinen van Texel geeft een overzicht van wat er in het Nationaal Park allemaal te zien en te beleven is.
lepelaarsnest, een biotopenpuzzel en een lepelaarspel. In de bos-
wachterskeet wordt verteld over het werk van Staatsbosbeheer.
Nieuw in het Bezoekerscentrum is een heel bijzonder ‘3D’-filmpje
Er is een kolonie bosmieren en het kijkspektakel Storm in de Slufter. Rondom de grote maquette is een expositie over alles wat het Texelse Nationaal Park zo bijzonder maakt. Voor de kinderen is er een
Ecomare centrum voor wadden en Noordzee Bij Ecomare zijn zeehonden, bruinvissen en allerlei andere zeedieren van heel dichtbij te bekijken. Het museum gaat over de zee, de wadden en Texel. Buiten zwemmen zo’n 20 zeehon-
den in grote nieuwe bassins. In de zeehondenopvang worden jonge zeehonden verzorgd. Nieuw zijn 2 bruinvissen, een kleine walvissoort. Door de ramen onder water zijn ze heel goed te zien. Het voeren van de zeehonden is om 11.00 en 15.00 uur.
NATUUREILAND TEXEL
27
VORWORT
Trockene Füße Touristen und Insulaner können das herrliche Erholungsgebiet Nationalpark Dünen von Texel mit seiner ausführlichen touristischen Infrastruktur genießen. Man kann sich tagelang darin aufhalten und hier viel von lernen, indem man verschiedene ‚Brillen‘ aufsetzt. Durch die kulturhistorische Brille sieht man, wie die Dünen entstanden sind, in denen die Dünenbauern lebten, wie sie lebten und was ihre Auswirkungen auf das Gebiet waren. Mit einer Naturbrille sieht man, was in den Dünen von Texel lebt, wächst und blüht und welche Funktion das für das Gebiet hat. Man kann den Nationalpark auch einfach erleben und mit den Sinnen erfahren. Das ist gut für die Entspannung und die Gesundheit, es wird auch ,Vitamin Grün’ genannt.
Geschiebelehmhügel: der Hoge Berg
In der Natur- und Umweltbildung sprechen wir vom Lernen mit dem Kopf, dem Herzen und den Händen. Wenn Menschen die Landschaft besser begreifen (Kopf), fühlen sie sich oft durch die Schönheit damit verbunden (Herz) und wissen sie auch, was sie tun oder lassen müssen (Hände), um das Gebiet intakt zu halten.
Geschiebelehmhügel Die Dünen von Texel sind nicht nur wegen ihrer nassen Dünentäler schön und etwas besonderes.
Sie haben auch eine sehr essentielle Funktion für die Niederlande. Die Dünen haben sich um den hohen Geschiebelehmhügel von Texel gebildet, der in der Eiszeit entstand. Die Dünen schützen den Geschiebelehmhügel und das Gebiet darum herum, somit also ganz Texel. Wenn dieser Hügel nicht mehr geschützt werden würde, könnte er möglichweise langsam verschleißen. Und wenn dieser Hügel einmal weg ist, beginnen die Niederlande vielleicht erst bei Amersfoort aan Zee. Mit anderen Worten: Die Niederlande hängen zu einem großen Teil an Texel. Glücklicherweise behalten wir mit unseren Dünen von Texel und den im Nationalpark zusammenarbeitenden Partnern trockene Füße, auf Texel und im Rest der Niederlande.
Petra Schut
Koordinator Kommunikation & Bildung Nationalpark Dünen von Texel
28
NATUUREILAND TEXEL
Der Seeting Höhepunkt Es ist eine schöne Frage in einem Texelquiz: Was ist der höchste Punkt der Insel? Meistens lautet dann die Antwort: ‚Der Hoge Berg‘. Auch wenn der ‚Berg‘ immerhin 15 Meter hoch ist, die Antwort ist falsch. Eine ganze Reihe von Dünen auf der Insel sind höher. Die richtige Antwort auf die Frage lautet: die Seetingsdüne oder auch Seetingsnol bei De Koog. Die höchste Dünenspitze liegt in Richtung Dennen, knapp südlich des Campingplatzes Kogerstrand. Die Spitze ist 24,8 Meter hoch, etwa einen halben Meter höher als die der Loodsmansduin bei Den Hoorn. Übrigens gibt es in den Niederlanden auf dem Festland noch viel höhere Dünenspitzen. Die höchste ist die Klimduin bei Schoorl. Die ist mehr als 50 Meter Feldsalat
auf Texel Wandergebiet Der Seeting ist ein schönes Wandergebiet. Durch die niedrig gelegenen Täler verlaufen Muschelwege. Kleine Wäldchen wechseln sich mit Heide und
Dünen-Stiefmütterchen
hoch. Das gesamte Dünengebiet südlich von De Koog bis an die Ruijslaan wird Seetingsnollen genannt. Um Missverständnissen vorzubeugen: ‚Nol‘ bezeichnet im texeler Dialekt eine Düne. Es sind somit die Dünen von Seeting. Der Name ist schon alt: Im 17. Jahrhundert war ein gewisser Former Ceetingh Eigentümer von einigen Grundstückflächen am Fuße der Düne. Nach diesem Mann wurde das Gebiet vermutlich benannt.
anderen Blütenpflanzen ab. Dutzende Vögel brüten in den Dünenwäldchen und auf den Hängen. Sogar auf der Spitze der höchsten Düne wächst Heide, Wald-Geißblatt und die Kleine Eberwurz. Im letzten Jahrhundert wurden große Bereiche der Seetingsnollen bei schweren Stürmen zerstört. Glücklicherweise wird diese Düne jetzt, wie die anderen Bereiche des Nationalparks auch, durch Sandaufspülungen vor der Küste geschützt.
NATUUREILAND TEXEL
29
ADVERTENTIES
De bootdienst tussen het waddeneiland Texel en Den Helder wordt sinds 1907 onderhouden door de Koninklijke n.v. Texels Eigen Stoomboot Onderneming (TESO).
Reizigerstips: 1. Koop uw ticket vooraf via www.teso.nl 2. Profiteer op daldagen van aantrekkelijke kortingen 3. Check voor vertrek extra afvaarten en wachttijden 4. Volg ons op Twitter: www.twitter.com/BootTexel 5. Sms ‘teso’ naar 1008 voor actuele wachttijden 6. Bekijk voor vertrek van Texel de drukte via de webcam op www.teso.nl Meer informatie: www.teso.nl Telefoon: 0222 - 36 96 00
N.V. Texels Eigen Stoombootonderneming
Pontweg 1 1797 SN Den Hoorn
Tel. (0222) 36 96 00 Fax (0222) 36 96 59
Texel Te xe l cultuur cultu uur & musea e
urtoren vuurtoren vu TTexel exel
30
NATUUREILAND TEXEL
ADVERTENTIE
Sponsors De volgende bedrijven hebben dit magazine financieel gesteund:
www.hoteltatenhove.nl
www.waddenhaventexel.nl
Natuurgebieden op Texel 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18.
De Volharding Polder Wassenaar Eierlandse Duinen Krimbos De Slufter Roggesloot Rotganzenreservaat Zeeburg De Schorren De Muy De Nederlanden Korverskooi Polder Waal en Burg Hogezandskil De Bol Wagejot Minkewaal Zandkes Dijkmanshuizen
19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 36.
De Seeting Het Alloo Duinpark Tureluur De Dennen Westerduinen Bollekamer De Geul De Hors Horsmeertjes Mokbaai De Petten Molenkolk Ceres Fort de Schans De Hoge Berg Ottersaat Utopia
Legenda
•
begrenzing Nationaal Park Duinen van Texel Bezoekerscentrum Nationaal Park Duinen van Texel/Ecomare Eendenkooi Spang
NATUUREILAND TEXEL
31
20 Nationale Parken Nationale Parken zijn bedoeld om waardevolle natuurgebieden en ecosystemen te behouden en ontwikkelen. In Nederland zijn er nu twintig. Een kwart van het eiland Nationaal Park Duinen van Texel beslaat 4300 ha, een kwart van het eiland. Het bestaat uit het hele Texelse duingebied, zandplaat De Hors, de bossen en De Slufter. Netwerk De Nederlandse Nationale Parken vormen een belangrijk deel van de Ecologische Hoofdstructuur. Dit netwerk van natuurgebieden sluit zoveel mogelijk op elkaar aan, ook over de grens, om diersoorten de beste kansen te bieden. Natuurrecreatie De Nationale Parken zijn er ook
voor natuurrecreatie, voorlichting en onderzoek. Daarvoor werken de grondeigenaars, natuurbeheerders en overheid samen.
Meer informatie: www.nationaalpark.nl
Schiermonnikoog Lauwersmeer Duinen van Texel
De Alde Feanen
Drentsche Aa
Drents-Friese Wold
Jac.P. Thijsse Dwingelderveld De bekende natuurbeschermer Weerribben-Wieden dr. Jac.P. Thijsse pleitte er al in de Zuid-Kennemerland De Sallandse Heuvelrug jaren dertig voor om van het hele Nederlandse duingebied een De Hoge Veluwe Nationaal Park te maken. Utrechtse Heuvelrug Veluwezoom Hij heeft op Texel gewoond en De Biesbosch Oosterschelde zag direct de grote waarde De Maasduinen De Loonse en van de Texelse natuur. Drunense Duinen Zijn wens werd in 2002 De Groote Peel De Zoom-Kalmthoutse Heide werkelijkheid: de duinen De Meinweg van Texel werden officieel Nationaal Park.
