Natuurbeheerplan Zeeland 2009

Natuurbeheerplan Zeeland 2009 Ontwerp planwijziging 2014 Antwoordnota Vastgesteld door Gedeputeerde Staten op 16 september 2014

1

1.

Inleiding

Op 20 mei 2014 heeft het College van GS de ontwerp planwijziging Natuurbeheerplan Zeeland 2014 vastgesteld voor inspraak en advies. Het Natuurbeheerplan Zeeland bevat het provinciale beleid voor begrenzing, verwerving, omvorming, inrichting en beheer van natuurgebieden en agrarische beheergebieden van de Zeeuwse Ecologische Hoofdstructuur (EHS). De planwijziging betreft de volgende punten: 1. Uitwerking leefgebieden internationale soorten 2. Weergave binnendijken op de EHS kaart 3. Wijziging begrenzing EHS gebieden 4. Wijziging beheertypen EHS gebieden 5. Afstemming SNL-beheertypen en N2000 habitattypen 6. Technische correcties De planwijziging stond open voor inspraak. De inspraakperiode was van 2 juni tot en met 14 juli 2014. De planwijziging is bekendgemaakt via advertenties, brieven en website en ter inzage gelegd op het Provinciaal informatiecentrum en op de gemeentehuizen in Zeeland. In samenwerking met de ZLTO en de agrarische natuurverenigingen in Zeeland zijn informatieavonden georganiseerd waarop met name de uitwerking van de agrarische leefgebieden voor internationale soorten is besproken. In totaal zijn 20 zienswijzen ingediend. Deze zijn samengevat in bijlage 1. De zienswijzen hebben betrekking op de volgende onderwerpen: 1. Uitwerking leefgebieden internationale soorten 2. Weergave binnendijken op de EHS kaart 3. Wijziging begrenzing EHS gebieden 4. Wijziging beheertypen EHS gebieden De concept antwoordnota is behandeld in de Provinciale Commissie voor de Groene Ruimte op 4 september. De ontwerp planwijziging is ook toegelicht aan de Statencommissie REW op 5 september. In deze antwoordnota worden de zienswijzen beschreven en wordt toegelicht of en hoe de zienswijzen in het Natuurbeheerplan zijn verwerkt.

2

2

Inspraakreacties en verwerking

2.1 Uitwerking leefgebieden internationale soorten 2.1.1 Kerngebiedenbenadering algemeen Inspraakreacties Tijdens de informatie-avonden, door de PCGR en door de ZLTO zijn vragen gesteld over de invoering van de kerngebiedenbenadering voor het agrarisch natuurbeheer in Zeeland. 6/1 Informatie-avonden ANB: hoe loopt de invoering van de leefgebiedenbenadering organisatorisch en financieel? 6/2 Informatie-avonden ANB: wordt er bezuinigd op het agrarisch natuurbeheer? 6/12 Informatie-avonden ANB: misschien zijn er buiten de kerngebieden ook mogelijkheden voor soortbehoud en moet er alleen anders beheerd worden. 6/13 Informatie-avonden ANB: animo voor agrarisch natuurbeheer zal afnemen . 6/17 Informatie-avonden ANB: wat als er in een botanisch grasland geen planten maar wel veel dieren zitten? 6/26 Informatie-avonden ANB: effectiviteit wordt ook teniet gedaan door predatoren - wat gebeurt er met predatoren. 6/29 Informatie-avonden ANB: bloemdijk die nu niet voldoet kan geschikt gemaakt worden via inrichtingsmaatregelen. 11/2 pcgr Dhr. De Koeijer: waarschuwt voor verlies aan animo als veel agrariërs niet verder kunnen. 11/4 pcgr dhr. De Bont vraagt aandacht voor goede registratiesystemen (meitelling). 19/1 ZLTO: vindt het een verkeerde keuze om het akkerrandenbeheer te concentreren op enkele plaatsen. 19/2 ZLTO: dit gaat ten koste van de betrokkenheid van de huidige deelnemers. 19/8 ZLTO: botanische graslanden schrappen is ook slecht voor de fauna. 3 Duumpje: pleit ervoor om ook te kijken naar mogelijkheden voor insecten in agrarisch beheergebied.

Verwerking Het betreft vooral informatieve vragen die op de informatieavonden zelf goeddeels al zijn beantwoord. In deze nota worden de antwoorden hieronder kort samengevat. Het verslag van de informatie-avonden is bijgevoegd. Zie bijlage 3. 6/1 Informatie-avonden ANB: de invoering van de leefgebiedenbenadering wordt landelijk, in IPO verband gecoördineerd. De agrarische natuurverenigingen zijn in dit proces betrokken door middel van de agrarische koepels en door de SCAN. Over de invoering zijn afspraken gemaakt in het natuurmanifest. Het agrarisch natuurbeheer moet efficiënter en effectiever. De middelen van het natuurakkoord zijn vertrekpunt. 6/2 Informatie-avonden: de bestaande budgetten van het natuurakkoord zijn leidend. 6/12 Informatie-avonden ANB: er zijn geen aanwijzingen dat wijziging van het beheer buiten kerngebieden mogelijkheden kan bieden voor internationale soorten. 6/13 Informatie-avonden ANB en 11/2 pcgr: buiten de kerngebieden blijven wel mogelijkheden bestaan via andere instrumenten zoals vergroening en eventuele regelingen van andere overheden. 6/17 Informatie-avonden ANB: bij hoge faunistische waarde kan subsidie graslanden in stand blijven; de provincie baseert zich op de resultaten van het onderzoek van Landschapsbeheer Zeeland. 6/26 Informatie-avonden ANB predatoren probleem vereist aparte aanpak via faunabeleid. 6/29 Informatie-avonden ANB: als herstelplan is uitgevoerd komt de nadruk op goed beheer. 3

11/4 pcgr: er wordt in IPO/SCAN verband een nieuw registratiesysteem ontwikkeld. Vertrekpunt daarbij is de efficiëntie van het subsidieproces te verhogen zodat uitvoeringskosten kunnen worden verlaagd. 19/1 ZLTO: over de invoering van de kerngebiedenbendering zijn landelijk afspraken gemaakt. Het agrarisch natuurbeheer moet effectiever. De gebieden dienen op ecologische gronden te worden afgebakend en worden door de provincie na overleg met de beheerders vastgesteld. 19/2 ZLTO: buiten de kerngebieden blijven ook mogelijkheden bestaan via andere instrumenten. 19/8 ZLTO: bij hoge faunistische waarde kan subsidie graslanden in stand blijven; provincie baseert zich op onderzoek en zal daar rekening mee houden. 3/ Duumpje insecten zijn niet het hoofddoel van de kerngebiedenbenadering maar maken wel deel uit van de levensgemeenschappen op en rond de akkers en zijn een belangrijke voedselbron voor bepaalde vogelsoorten. Als zodanig liften zij mee met het agrarisch natuurbeheer. De planwijziging Natuurbeheerplan Zeeland 2014 wordt op grond van deze inspraakreacties niet gewijzigd.

2.1.2 Kerngebiedenbenadering onderbouwing Inspraakreacties Tijdens de informatieavonden werden vragen gesteld over de informatie die ten grondslag ligt aan de leefgebiedskaarten en werd ook kritiek geuit op het lage detailniveau van de onderzoeksresultaten en over de toepassing van de resultaten. 6/ 5 Informatie-avonden ANB; 19/3 ZLTO; 19/9 ZLTO: het strokenbeheer akkerranden loopt nog te kort om effectiviteit te kunnen beoordelen. 6/ 27 , 6/28 Informatie-avonden ANB, 16/ 3 Wieland: betere monitoring is noodzakelijk, zodat gerichtere keuzes kunnen worden gemaakt. 19/ 7 ZLTO: akkerrandenbeheer is nog onvoldoende in omvang om effectief te kunnen zijn uitbreiden in plaats van inperken.

Verwerking 6/5 Informatie-avonden ANB, 19/3 ZLTO; 19/9 ZLTO : het tot dusver uitgevoerde onderzoek door SOVON biedt voldoende info over de effectiviteit van het agrarisch natuurbeheer en het voorkomen van soorten op regionale schaal. De afbakening van kerngebieden kan daarmee voldoende worden onderbouwd. De methode is beschreven in bijlage 2 van de planwijziging. Het onderzoek is niet geschikt voor het volgen van de ontwikkelingen per beheergebied/lokale schaal. Dit is voor het begrenzen van de beheergebieden ook niet vereist. De beheermonitoring maakt overigens wel deel uit van de nieuwe aanpak agrarisch natuurbeheer vanaf 2016 en is nodig om het beheer per gebied goed te kunnen volgen en bijsturen. 6/ 27, 6/28 Informatie-avonden ANB, 16/3 Wieland: voor de monitoring van het beheer via de kerngebiedenbenadering wordt nog een monitoringplan opgesteld. Nog onduidelijk hoe dit zal worden aangepakt. Het plan zal in overleg met de ANV's worden opgesteld. De planwijziging Natuurbeheerplan Zeeland 2014 wordt op grond van deze inspraakreacties niet gewijzigd.

2.1.3 Kerngebiedenbenadering begrenzing Inspraakreacties

4

Op de informatieavonden zijn afspraken gemaakt over de wijze waarop inspraakreacties zullen worden ingediend. 6/6 Informatie-avonden ANB: ANV's en individuele beheerders willen verzoeken tot wijziging doorgeven; deze worden via ZLTO gebundeld ingediend bij de provincie. 6/ 7 Informatie-avonden ANB: gevraagd wordt onder andere of de provincie de kerngebieden wil vergroten wanneer blijkt dat er veel soorten zitten. 6/22 Informatie-avonden ANB: men verzocht om ook erven mee te nemen als leefgebied 19/6 ZLTO: er wordt naar te weinig soorten gekeken, het gaat om biodiversiteit breed.

Verwerking 6/6 Informatie-avonden ANB: de provincie zal zowel de individuele als de gebundelde reacties behandelen; DE ZLTO heeft er in zijn reactie voor gekozen geen reacties te bundelen; kerngebieden zullen worden vergroot wanneer daar ivm internationale soorten aanleiding toe is. 6/ 7 Informatie-avonden ANB de begrenzing van de kerngebieden zal in principe jaarlijks worden herzien. 6/22 Informatie-avonden ANB: erven vallen buiten de subsidieregels wegens EU regels, maar aangrenzende grond kan er wel bij worden betrokken. 19/6 ZLTO: internationale soorten zijn weliswaar het vertrekpunt, maar ander soorten, waaronder insecten, liften mee. De planwijziging Natuurbeheerplan Zeeland 2014 wordt op grond van deze inspraakreacties niet gewijzigd.

2.1.4 Kerngebiedenbenadering en subsidie Inspraakreacties Op de informatieavonden werden diverse vragen gesteld over wat er gebeurt met lopende beheerovereenkomsten die buiten de kerngebieden komen te liggen. 6/4, 6/14 Informatie-avonden ANB: Wat gebeurt met lopende contracten binnen en buiten de kerngebieden? Wat zijn er voor andere mogelijkheden? 6/8, 6/9 Informatie-avonden ANB: jammer dat sommige akkerranden die al vele jaren worden beheerd komen te vervallen terwijl onduidelijk is wat het concentreren in kerngebieden oplevert. 19/4 ZLTO: Huidige beheerders moeten verder kunnen. 6/11 Informatie-avonden ANB: wat voor mogelijkheden zijn er voor akkerranden die erbuiten vallen? 19/ 5 ZLTO: ontzie lopend beheer en gebruik kerngebieden vooral voor nieuw beheer. 19/10 ZLTO: er is behoefte aan uitbreiding van het beheer, provincie moet daarvoor extra budget reserveren. 19/11 ZLTO: meer sturen op het goede pakket op de goede plaats, maar de huidige beheergebieden handhaven.

Verwerking 6/4, 6/14 Informatie-avonden ANB: wat er precies met overeenkomsten binnen en buiten kerngebied gaat gebeuren is niet geheel duidelijk. Verwachting is dat overeenkomsten binnen kerngebied vrijwillig kunnen worden omgezet in nieuwe overeenkomst en dat overeenkomsten buiten kerngebied minimaal kunnen worden uitgediend.

5

6/8, 6/9 Informatie-avonden ANB: uit het oogpunt van efficiëntie en zorgvuldigheid ligt het voor de hand dat subsidie die onvoldoende resultaat oplevert wordt gewijzigd. De middelen kunnen beter worden ingezet op plaatsen waar deze effectief zijn. 6/11 Informatie-avonden ANB : akkerranden buiten de kerngebiedenkunnen wellicht voortgezet worden via de vergroening of via andere regelingen. 19/ 4 ZLTO: buiten de kerngebieden blijven ook mogelijkheden bestaan via andere instrumenten. 19/ 5 ZLTO: nadruk zal komen te liggen op continuering en uitbreiding van het beheer binnen de kerngebieden. Buiten de kerngebieden alleen met andere instrumenten. 19/10 ZLTO: budget natuurakkoord is leidend en biedt, met vergroening, perspectief op uitbreiding van het agrarisch akkerbeheer. 19/11 ZLTO: een goed pakketkeuze naargelang het gebied is eveneens noodzakelijk. Hierop wordt gestuurd via de gebiedsofferte van het collectief. De planwijziging Natuurbeheerplan Zeeland 2014 wordt op grond van deze inspraakreacties niet gewijzigd.

2.1.5 Kerngebiedenbenadering en vergroening Inspraakreacties Ook was er veel belangstelling voor de mogelijkheden van vergroening in combinatie met agrarisch natuurbeheer. 6/3 Informatie-avonden ANB: Wat is de relatie met de vergroening van het nieuwe GLB? 6/30 Informatie-avonden ANB: breng de landschapselementen onder de EFA's . 11/3 pcgr. dhr. De Koeijer ziet financieel kansen voor agrarisch natuurbeheer in relatie tot de vergroening.

Verwerking De mogelijkheden voor koppeling aan de vergroening werden tijdens de informatieavonden door Mw Maljaars toegelicht. 6/ 3 Informatie-avonden ANB: de relatie tussen vergroening en ANB is indirect en vrijwillig. SNL akkerranden kunnen als vergroeningselementen opgevoerd worden. De inkomstenderving wordt dan van het subsidiebedrag afgetrokken. 11/3 pcgr: bij (vrijwillige) koppeling kunnen grote voordelen worden behaald (twee vliegen in een klap) omdat hiermee enerzijds de vergroeningsopgave van akkerbouwers kan worden gefaciliteerd en anderzijds de middelen voor agrarisch natuurbeheer efficiënter en effectiever kunnen worden ingezet. 6/30 Informatie-avonden ANB: landschapselementen maken wel deel uit van de EFA's van de vergroening maar onduidelijk is nog of de extra subsidie voor actief landschapsbeheer hieraan kan worden gekoppeld. Hierover beslist het rijk. De planwijziging Natuurbeheerplan Zeeland 2014 wordt op grond van deze inspraakreacties niet gewijzigd.

2.1.6 Akkervogelkerngebied Inspraakreacties Er zijn individuele en gebundelde verzoeken binnengekomen betreffende de opname van lopende subsidies akkerranden in kerngebieden. 1/ Boonman verzoekt twee akkerranden aan de Koedijk Nisse in kerngebied op te nemen wegens grote vogelrijkdom.

6

6/16 Informatie-avonden ANB: enkele hotspots met resultaten van het jaar van de patrijs beter meenemen en kerngebied uitbreiden. 6/18 Informatie-avonden ANB: naast individuele akkerranden ook hele percelen beheren 7/Linde verzoekt opname akkerranden in kerngebied Scharendijke-Den Osse 14/2 Werkgroep soortenbeleid: nog een check uitvoeren op de volledigheid van de gebruikte gegevens voor kerngebieden akkervogels. 14/3 Werkgroep soortenbeleid: zorgen dat kerngebieden niet te klein en geïsoleerd liggen 14/4 Werkgroep soortenbeleid: grensgebied oost Zuid-Beveland toevoegen vanwege samenhang met leefgebied in West Brabant. 16/1 Wieland: isolatie kerngebieden opheffen. 16/ 2 Wieland: rekening houden met verbinding met populaties in België en Brabant. 16/4 Wieland: kievit en boomvalk minder urgent. 6/10 Informatie-avonden ANB: er staan ook gebieden op de kaart die helemaal geen landbouwgebied (meer) zijn zoals Cavelot bij Cadzand.

Verwerking Bezien moet worden of de begrenzing kerngebieden kan worden aangepast. 1/Boonman: de betreffende akkerranden grenzen aan kerngebied en kunnen worden opgenomen in het kerngebied door de grenzen ter plaatse iets te verruimen. Zie kaartbijlage 4.1.1. 6/16 Informatie-avonden ANB: enkele hotspots zijn al meegenomen in de begrenzing akkervogelkerngebiedt; in de komende jaren zullen actuele hotspot gegevens gebruikt worden om grenzen te herzien. 6/18 Informatie-avonden ANB: hele akkerpercelen subsidiëren ligt niet voor de hand ivm beslag op landbouwgrond en een lagere effectiviteit per ha. Wel van belang voor wintervogelgebied. 7/Linde: kerngebied wordt ter plaatse verruimd. Zie kaartbijlage 4.1.1.2. 14/2 Werkgroep soortenbeleid: laatst ontvangen gegevens zijn meegenomen. 14/3 Werkgroep soortenbeleid,16/1 Wieland: nagegaan zal worden of er kerngebieden kleiner 500 ha zijn en of in dat geval vergroting/samenvoeging mogelijk. 14/4 Werkgroep soortenbeleid, 16/2 Wieland : kerngebied op de grens met West Brabant handhaven. Zie kaartbijlage 4.1.1.3. 16/4 Wieland dit zijn niet de soorten waarop het kerngebied akkerranden wordt berekend 6/10 Informatie-avonden ANB: bebouwd gebied behoort in beginsel niet tot het kerngebied en kan op verzoek worden geschrapt uit de kaart. De planwijziging Natuurbeheerplan Zeeland wordt gewijzigd zoals weergegeven in de kaartbijlage 4.1.1.2 tot en met 4.1.1.3.

2.1.7 Weidevogelkerngebied Inspraakreacties Er zijn enkele reacties ontvangen voor het wijzigen van de begrenzing kerngebied weidevogels. 6/15 Informatie-avonden ANB: vraagt om meer weidevogelbeheergebied rond natuurkernen zoals Veerse Weggebied. 2 Cevaal: is tegen uitbreiding weidevogelgebied Walcheren wegens overlast ganzen 14/5 Werkgroep soortenbeleid: haalbaarheid weidevogelkerngebied Groot Eiland wordt betwijfeld. 18/2 Zeeuws particulier grondbezit: verzoekt flexibel om te gaan met het begrenzen van kerngebieden voor weide- en akkervogelbeheer in en rond natuurgebieden.

7

Verwerking 6/15 Informatie-avonden ANB: alleen indien er sprake is van concrete belangstelling van eigenaar/beheerder zullen weidevogelgebieden rond natuurkernen worden begrensd. Er zijn geen concrete verzoeken ontvangen. 2 Cevaal: de kerngebieden voor weidevogels zijn in het verleden door de provincie begrensd en staan niet ter discussie. Agrarisch natuurbeheer is ondersteunend aan reservaatsbeheer en altijd op basis van vrijwilligheid. Ganzenprobleem op landbouwgrond vereist een eigen aanpak, daaraan wordt gewerkt, maar dit staat los van het agrarisch weidevogelbeheer 14/5 Werkgroep soortenbeleid: het kerngebied Groot Eiland wordt wegens onvoldoende recente broedvogels alsnog geschrapt. Zie kaartbijlage 4.1.1.4. 18/2 Zeeuws particulier grondbezit: bij belangstelling kunnen agrarische beheergebieden rond weidevogelkernen worden begrensd. Daarvan is thans geen sprake. Jaarlijks kan worden bezien of begrenzing agrarisch weidevogelgebied noodzakelijk is. De planwijziging Natuurbeheerplan Zeeland wordt gewijzigd zoals weergegeven in de kaartbijlage 4.1.1.4.

2.1.8 Droge dooradering Inspraakreacties Er zijn enkele inspraakreacties ontvangen voor wijziging van het leefgebied droge dooradering. 6/19 Informatie-avonden ANB: vraagt om dekzandgebied Oost Zeeuws Vlaanderen op te nemen voor droge dooradering. 6/20 Informatie-avonden ANB: vraagt om leefgebied steenuil op te nemen voor droge dooradering. 6/ 21 Informatie-avonden ANB: vraagt de kaarten voor dooradering te verfijnen zodat er meer soorten in passen. 14/1 Werkgroep soortenbeleid: verzoekt bloemdijk Nieuwland toe te voegen ivm hoge botanische waarde. 19/12 ZLTO: vraagt ruimte voor initiatieven voor agrarisch landschapsbeheer zoals Goese heggen en Walcherse heggen.

Verwerking Met de verzoeken zal als volgt rekening worden gehouden. 6/19 Informatie-avonden ANB; de afbakening van dekzandgebied is te grof met het oog op de soorten van de droge dooradering. Dit geldt overigens ook voor de afbakening van oudlandgebieden die in het ontwerp zijn vermeld. Overwogen wordt om voor de soorten van de droge dooradering, bovenop het dijkennetwerk, een biotoopmethode toe te passen voor bijzondere soorten. Dit betekent dat er in en rond territoria van soorten als steenuil, vleermuizen en groene specht subsidie mogelijk is voor het beheer van toepasselijke landschapselementen. Nagegaan zal worden voor welke soorten de biotoopmethode voor toepasbaar is. 6/20 Informatie-avonden ANB: ook voor de steenuil zal de biotoopmethode worden uitgewerkt. 6/21 Informatie-avonden ANB: verfijning wordt uitgewerkt via de biotoopbenadering 14/1 Werkgroep soortenbeleid: bloemdijk Nieuwland kan worden toegevoegd. 19/12 ZLTO: nagegaan kan worden of de genoemde heggen via de biotoopbenadering kunnen worden toegevoegd. Naar aanleiding van de inspraakreacties zal het kleinschalig landschap worden geschrapt.

8

2.1.9 Natte dooradering Inspraakreacties Er zijn enkele reacties ontvangen voor wijziging van de leefgebiedskaart natte dooradering. 6/23 Informatie-avonden ANB: nieuw aan te leggen natuurvriendelijke oevers ook meenemen. 6/ 24 Informatie-avonden ANB: leefgebied kamsalamander nauwkeuriger meenemen. 6/ 25 Informatie-avonden ANB: welen die geen EHS zijn meenemen. 14/6 Werkgroep soortenbeleid: natte dooradering is te beperkt tot bestaande natuurvriendelijke oevers - meer verbindingswateren op de kaart zetten, met name richting Vlaanderen. 14/7 Werkgroep soortenbeleid: verspreidingsgegevens kamsalamander, boomkikker en rugstreeppad actualiseren.

Verwerking Naar aanleiding van de reacties kan de begrenzing natte dooradering worden herzien. 6/23 Informatie-avonden ANB nieuw aan te leggen oevers kunnen worden meegenomen. Dat zal jaarlijks worden bezien op grond van actuele gegevens. 6/24 Informatie-avonden ANB: het is wenselijk dat het agrarisch natuurbeheer zoveel mogelijk inspeelt op actuele verspreiding van de internationale soorten, waaronder ook de Kamsalamander. Aangezien het om vrij veel soorten gaat en de verspreidingsgegevens doorlopend wijzigen is opname van verspreidingskaarten in het Natuurbeheerplan niet effectief. Overwogen wordt om, evenals voor de droge dooradering, een biotoopbenadering toe te passen waarbij in en rond territoria van internationale soorten beheermaatregelen gesubsidieerd kunnen worden. 6/25 Informatie-avonden ANB: welen die geen onderdeel zijn van de EHS kunnen worden toegevoegd indien daarvoor concrete belangstelling is van eigenaar/beheerder. 14/6 Werkgroep soortenbeleid: aanvullende natte verbindingen kunnen worden toegevoegd indien hiermee territoria/leefgebied van internationale soorten kan worden veiliggesteld. De werkgroep soortenbeleid zal worden gevraagd hier voorstellen voor te ontwikkelen. 14/7 Werkgroep soortenbeleid: actualisering van soortenkaarten dient een plek te krijgen in de biotoopbenadering die wordt voorgesteld. De werkgroep soortenbeleid zal worden gevraagd hier voorstellen voor te ontwikkelen. De planwijziging Natuurbeheerplan Zeeland zal op grond van deze inspraakreacties niet worden herzien.

2.2 Binnendijken op de EHS kaart Inspraakreacties Vanuit enkele gemeenten zijn verzoeken ontvangen voor het schrappen van een enkel dijkvak en voor handhaving van de dijkenkaart van het Omgevingsplan. 4 Gemeente Reimerswaal: perceel Krabbendijk F134 buiten begrenzing binnendijken 11/1 pcgr dhr Mangnus: waarschuwt voor wijzigingen in begrenzing binnendijken. Pleit ervoor de grenzen te houden zoals ze zijn.

9

Verwerking 4 Gemeente Reimerswaal: er is geen aanleiding dit dijkvak weg te laten, gemeente heeft voldoende planologische mogelijkheden om het gebruik en ontwikkeling ter plaatse te regelen. 11/1 pcgr dhr. Magnus: de begrenzing van de binnendijken, zoals vastgelegd in het Omgevingsplan Zeeland, wordt niet gewijzigd. De dijken worden alleen nauwkeuriger ingetekend volgens de definities van de top 10 vector. De planwijziging Natuurbeheerplan Zeeland zal op grond van deze inspraakreacties niet worden gewijzigd.

2.3 Wijziging begrenzing EHS gebieden Inspraakreacties Enkele insprekers verzoeken tot het schrappen of wijzigen van bestaande EHS gebieden of tot het begrenzen van EHS gebieden. 8 Mangnus verzoekt begrenzing gebied met gebiedsnummer 3562 te schrappen 9/1 Moolenburgh: verzoekt het erf te exclaveren. 9/ 2 Moolenburgh: wijst er op dat de Voorpolder (nog) geen nieuwe natuur is en dat de landbouwfunctie dus nog in stand is. 13/1 Vinkeles Melchers: maakt bezwaar tegen het intrekken van de bestemming natuur van het gebied De Weel bij St Maartensdijk. 13/2 Vinkeles Melchers: maakt bezwaar tegen het intrekken van de bestemming natuur van een oever nabij Hogeweg 63 St Maartensdijk. 13/3 Vinkeles Melchers: verzoekt de grenzen van het bestaande natuur van De Weel te wijzigen (verkleinen) in verband met aanwezige bebouwing. 13/4 Vinkeles Melchers: verzoekt de begrenzing van een natuurstrook aan de tweede dijk te handhaven. 15/1 Wesemael: verzoekt het gebied nr 5828 nauwkeuriger in te tekenen op kaart zodat dit aansluit bij de werkelijke perceelsgrenzen. 15/2 Wesemael: verzoekt gebied 685 en 5829 te schrappen als beheergebied. 18/1 Zeeuws particulier grondbezit: verzoekt om actualisering van de kaart werkgebieden natuurbeheerders ivm afspraken gelijkberechtiging in het Natuurpact.

Verwerking 8 Mangnus: het betreffende gebied nabij Hulst is begrensd als agrarisch beheergebied van ecologische betekenis vanwege zijn bestaande landschappelijke en ecologische waarden. Er is geen aanleiding de begrenzing te schrappen. 9/1 Moolenburgh: erven maken geen deel uit van de EHS en kunnen op verzoek van de eigenaar uit de EHS kaart worden geschrapt. Het erf van de Vluchtheuvel is om deze reden eerder al geëxclaveerd. 9/ 2 Moolenburgh: ook voor de Voorpolder geldt dat de landbouwfunctie in stand blijft totdat de omvorming nieuwe natuur is voltooid. 13/1 Vinkeles Melchers: het intrekken van de begrenzing bestaande natuur van een deel van De Weel maakt geen deel uit van deze planwijziging. Er is geen aanleiding dit deel van De Weel opnieuw als bestaande natuur te begrenzen. 13/ 2 Vinkeles Melchers: ook het wijzigen van de begrenzing EHS van een slootoever maakt geen deel uit van deze planwijziging. Er is geen aanleiding de slootoever opnieuw als bestaande natuur te begrenzen. 13/3 Vinkeles Melchers: het erf van de woning gelegen in het natuurgebied De Weel zal worden geëxclaveerd.

10

13/4 Vinkeles Melchers: de bedoelde natuurstrook betreft het talud van een binnendijk. Als zodanig is deze natuurstrook onderdeel van de Zeeuwse EHS en blijft deze gehandhaafd. 15/1 Wesemael: de grens van het beheergebied valt samen met de agrarische perceelsgrens, dit naar aanleiding van een eerder verzoek. Er is daarom geen aanleiding meer om de begrenzing aan te passen. 15/2 Wesemael: Gebied 5829 betreft ten dele erf en kan als beheergebied worden geschrapt. Het gebied nr 685 en restant 5829 maken, ruimtelijk gezien, deel uit van een vroegere getijdekreek, als zodanig herkenbaar, en om die reden aangewezen als agrarisch beheergebied van ecologische betekenis. Er is geen aanleiding deze twee beheergebieden te schrappen. 18/1 Zeeuws particulier grondbezit: met het natuurpact heeft een invloedssferenkaart voor verdeling van de ontwikkelopgave nieuwe natuur tussen natuurbeheerders zijn functie verloren. In het Natuurbeheerplan Zeeland 2009 is deze kaart al geschrapt en is er alleen nog sprake van werkgebied TBO om aan te geven waar de bestaande natuurterreinen van de verschillende beheerders gelegen zijn. Het is daarmee dus geen beleidskaart meer maar een informatieve kaart. De kaart werkgebied TBO zal, op grond van de thans beschikbare beheerinformatie, verder worden gedetailleerd door alleen de feitelijke beheerde gebieden van de organisaties weer te geven, zoals te zien in bijlage 10. Naar aanleiding van de inspraakreacties zal de planwijziging natuurbeheerplan Zeeland op enkele punten worden gewijzigd. De gewijzigde EHS kaarten zullen met ingang van november 2014 op de provinciale website worden geplaatst.

2.4 Wijziging beheertypen EHS gebieden Inspraakreacties Enkele natuurbeheerders verzochten de beheertypen van enkele terreinen te actualiseren. 10/1 Natuurmonumenten: Beijerenpolder. 12 Staatsbosbeheer: enkele gebieden m.n. in Oost Zeeuws Vlaanderen. 17 Zeeuws Landschap: enkele gebieden in W Zeeuws Vlaanderen, waaronder Clethemspolder. 18/3 Zeeuws particulier grondbezit: verzoekt aanduiding grootschalig beheer op de beheertypenkaart aan te passen wanneer daar voor het beheer in de praktijk aanleiding toe is. 20 Bossinga, verzoekt wijziging beheertype deel Watergat in vochtig hakhout N17.01 en Duinbos N15.01.

Verwerking De beheertypen van enkele gebieden worden op verzoek van de beheerders geactualiseerd 10/1 Natuurmonumenten: Beijerenpolder. 12 Staatsbosbeheer: enkele gebieden in Oost-Zeeuws Vlaanderen. 17 Zeeuws Landschap: enkele gebieden m.n. in West Zeeuws Vlaanderen, waaronder Clethemspolder; beheertypen worden opgenomen op de ambitiekaart. 18/3 Zeeuws particulier grondbezit: de aanduiding grootschalige natuur kan worden aangepast indien dat aan de orde is en daar aanleiding toe is. 20 Bossinga: N17.01 en N15.01 voor deel Watergat. De detailkaarten van Clethemspolder, Beijerenpolder en Watergat zijn opgenomen in de bijlagen.

11

3

Vervolg

De wijzigingsvoorstellen worden verwerkt in de definitieve planwijziging Natuurbeheerplan Zeeland 2014. De antwoordnota en definitieve planwijziging worden na vaststelling door GS bekendgemaakt, toegezonden aan alle betrokkenen en op de provinciale website geplaatst. De kerngebiedenbenadering zal pas in 2016 worden ingevoerd en definitief worden vastgesteld in het Natuurbeheerplan 2016. Het gebiedsproces rond de invoering van het nieuwe agrarisch natuurbeheer biedt de mogelijkheid om de diverse onderdelen in overleg met de betrokkenen nader in te vullen. Dit betreft naast de kerngebieden voor het akker- en weidevogelbeheer met name ook het monitoringplan, de biotoopbenadering en de perspectieven voor het agrarisch natuurbeheer buiten de kerngebieden.

12

4

Bijlagen

Bijlage 4.1 Tabel samenvatting inspraakreacties en verwerking

Bijlage 4.2 Kaartbijlage wijzigingen begrenzing en beheerpakketten EHSgebieden naar aanleiding van inspraakreacties

Bijlage 4.3 Verslag informatieavonden agrarisch natuurbeheer

13

naam nr sub Boonman 1 Bossinga, W. 20 Cevaal 2 Duumpje 3 Gemeente Reimersw aal 4 Gemeente Veere 5 Informatie-avonden ANB 6 1 Informatie-avonden ANB 6 2 Informatie-avonden ANB 6 3 Informatie-avonden ANB 6 4 Informatie-avonden ANB 6 5 Informatie-avonden ANB 6 6 Informatie-avonden ANB 6 7 Informatie-avonden ANB 6 8 Informatie-avonden ANB 6 9 Informatie-avonden ANB 6 10 Informatie-avonden ANB 6 11 Informatie-avonden ANB 6 12 Informatie-avonden ANB 6 13 Informatie-avonden ANB 6 14 Informatie-avonden ANB 6 15 Informatie-avonden ANB 6 16 Informatie-avonden ANB 6 17 Informatie-avonden ANB 6 18 Informatie-avonden ANB 6 19 Informatie-avonden ANB 6 20 Informatie-avonden ANB 6 21 Informatie-avonden ANB 6 22 Informatie-avonden ANB 6 23 Informatie-avonden ANB 6 24 Informatie-avonden ANB 6 25 Informatie-avonden ANB 6 26 Informatie-avonden ANB 6 27 Informatie-avonden ANB 6 28 Informatie-avonden ANB 6 29 Informatie-avonden ANB 6 30 Linde 7 Mang nus 8 Moolenburgh 9 1 Moolenburgh 9 2 Natuurmonumenten 10 1 Natuurmonumenten 10 2 pcgr 11 1 pcgr 11 2 pcgr 11 3 pcgr 11 4 Staatsbosbeheer 12 Vinkeles Melchers 13 1 Vinkeles Melchers 13 2 Vinkeles Melchers 13 3 Vinkeles Melchers 13 4 Werkgroep soortenbeleid 14 1 Werkgroep soortenbeleid 14 2 Werkgroep soortenbeleid 14 3 Werkgroep soortenbeleid 14 4 Werkgroep soortenbeleid 14 5 Werkgroep soortenbeleid 14 6 Werkgroep soortenbeleid 14 7 Wesemael 15 1 Wesemael 15 2 Wieland 16 1 Wieland 16 2 Wieland 16 3 Wieland 16 4 Zeeuw s Landschap 17 Zeeuw s particulier grondbezit 18 1 Zeeuw s particulier grondbezit 18 2 Zeeuw s particulier grondbezit 18 3 ZLTO 19 1 ZLTO 19 2 ZLTO 19 3 ZLTO 19 4 ZLTO 19 5 ZLTO 19 6 ZLTO 19 7 ZLTO 19 8 ZLTO 19 9 ZLTO 19 10 ZLTO 19 11 ZLTO 19 12

ziensw ijze antw oord krt verzoekt tw ee akkerranden aan de Koedijk Nisse in kerngebied op te nemen w egens grote vogelrijkdom akkerranden opnemen 1 verzoekt w ijziging beheertype deel Watergat in N17.01 Vochtig hakhout en duinbos N15.01 beheertype w ijzigen in N17.01 en N15.01 7 is tegen uitbreiding w eidevogelgebied Walcheren w egens overlast ganzen provinciaal beleid EHS volgen, agrarisch natuurbeheer is ondersteunend en op basis van vrijw illigheid, ganzenprobleem vereist aparte aanpa pleit ervoor om ook te kijken naar mogelijkheden voor insecten in agrarisch beheergebied insecten nevendoel perceel Krabbendijk F134 buiten begrenzing binnendijken geen aanleiding dit w eg te laten, gemeente heeft voldoende planologische mogelijkheden verzoekt toezending detailkaartjes die zijn toegezonden hoe loopt de invoering van de leefgebiedenbenadering organisatorisch en financieel landelijk project, afspraken natuurmanifest, financiën volgens het natuurakkoord w ordt er bezuinigd op het agrarisch natuurbeheer conform natuurakkoord zijn bestaande budgetten leidend w at is de relatie met de vergroening van het nieuw e GLB? relatie is indirect, bij (vrrijw illige) koppeling kunnen grote voordelen w orden behaald Wat gebeurt met lopende contracten binnen en buiten de kerngebieden nog onduidelijk. Binnen de kerngebieden vermoedelijk omschakeling, buiten dekerngebieden vermoedelijk uitdienen strokenbeheer akkerranden loopt nog te kort om effectiviteit te kunnen beoordelen voldoende informatie om gebrek aan effectiviteit aan te tonen ANV's en individuele beheerders w illen verzoeken tot w ijziging doorgeven; deze w orden via ZLTO gebundeld ingediend bijprovincie de provincie zal individuele en gebundelde reacties behandelen verzoek aan provincie om gebieden alsnog toe te voegen of tehandhaven w anneer blijkt dat er veel soorten zitten beleid w ordt jaarlijks herzien jammer dat sommige akkerranden die al vele jaren w orden beheerd zijn komen te vervallen terw ijl onduidelijk is w at het oplevert budget kan beter w orden ingezet op plaatsen w aar dit effectief is jammer dat sommige graslanden die al vele jaren w orden beheerd zijn komen te vervallen terw ijl onduidelijk is w at het oplevert budget kan beter w orden ingezet op plaatsen w aar dit effectief is er staan ook gebieden op de kaart die helemaal geen landbouw gebied (meer) zijn zoals Cavelot bij Cadzand concrete voorstellen w orden overgenomen w at voor mogelijkheden zijn er voor akkerranden die erbuiten vallen? uitdienen, vergroening, andere (gemeentelijke?) regelingen misschien zijn er buiten de kerngebieden ook mogelijkheden voor soortbehoud en moet er alleen anders beheerd w orden w egens ontbreken concrete informatie w ordt hier niet op ingezet animo voor agrarisch natuurbeheer zal afnemen buiten de kerngebieden blijven ook mogelijkheden bestaan via andere instrumenten zijn er andere mogelijkheden voor subsidiëring akkerranden buiten kerngebieden? vergroeningn, gfemeentelijke regelingen meer w eidevogelbeheergebieden rond natuurkernen zoals Veerse Weggebied aanw ijzen alleen indien er sprake is van concrete belangstelling van eigenaar/beheerder hotspots met resultaten van het jaar van de patrijs beter meenemen de nieuw e gegevens zullen jaarlijks w orden gebruikt om kaarten te actualiseren w at als er in een botanisch grasland geen planten maar w el veel dieren zitten? bij hoge faunastische w aarde kan subsidie graslanden in stand blijven; provincie baseert zich op onderzoek naast akkerranden ook hele percelen beheren dit is alleen voor w intervogelakkers echt effectief; w ordt toegepast dekzandgebied Oost Zeeuw s vlaanderen opnemen voor droge dooradering hiervoor biotoopbenadering toepassen leefgebied steenuil opnemen voor droge dooradering hiervoor biotoopbenadering toepassen kaarten voor dooradering verfijnen zodat meer soorten erin passen hiervoor biotoopbenadering toepassen ook erven meenemen als leefgebied ervenzelf vallen erbuiten w egens EU regels, maar aangrenzende grond erbij betrekken nieuw aan te leggen natuurvriendelijke oevers ook meenemen natte dooradering w ordt jaarlijks geactualiseerd, daarnaast biotoopbenadering toepassen leefgebied kamsalamander nauw keuriger meenemen hiervoor biotoopbenadering toepassen w elen die geen EHS zijn meenemen alleen indien er sprake is van concrete belangstelling van eigenaar/beheerder effectiviteit w ordt ook teniet gedaan door predatoren - w at gebeurt er met predatoren, vereist aparte aanpak via faunabeleid betere monitoring is noodzakelijk hiervoor w ordt een nieuw monitoringplan opgesteld hoe w ordt de monitoring verbeterd? nog niet duidelijk er w ordt een nieuw monitoringplan opgesteld bloemdijk die nu niet voldoet kan geschikt gemaakt w orden via inrichtingsmaatregelen herstelplan is uitgevoerd, nu komt de nadruk op goed beheer landschapselementen onder de EFAS brengen maakt deel uit van de spelregels vergroening van het ministerie verzoekt opname akkerranden in kerngebied Scharendijke-Den Osse akkerranden opnemen 2 verzoekt begrenzing gebied met gebiedsnummer 3562 te schrappen gebied heeft actuele landschappelijke w aarde en kan niet w orden geschrapt erf exclaveren erf exclaveren Voorpolder (nog) geen nieuw e natuur, landbouw functie nog in stand landbouw functie blijft intaxct totdat omvorming voltooid is beheertypen Beijerenpolder intekenen beheertypen intekenen 6 nieuw e natuurgebieden opnemen op de beheerkaart gebieden opnemen op de beheerkaart dhr Mangnus w aarschuw t voor w ijzigingen in begrenzing binnendijken. Pleit ervoor de grenzen te houden zoals ze zijn begrenzing blijft gelijk, maar de intekening w ordt nauw keuriger gemaakt Dhr. De Koeijer w aarschuw t voor verlies aan animo als veel agrariérs nie verder kunnen buiten de kerngebieden blijven ook mogelijkheden bestaan via andere instrumenten dhr. De Koeijer ziet financieel gezien kansen voor agrarisch natuurbeheer in relatie tot de vergroening bij (vrrijw illige) koppeling kunnen grote voordelen w orden behaald dhr. De Bont vraag aandacht voor goede registreatiesystemen (meitelling) dit is in voorbereiding verzoekt actualisatie van enkele beheertypen gebieden opnemen op de beheerkaart maakt bezw aar tegen het intrekken van de bestemming natuur van het gebied De Weel bij St Maartensdijk deze w ijziging maakt geen deel uit van deze planw ijziging, is oud beleid maakt bezw aar tegen het intrekken van de bestemming natuur van een oever nabij Hogew eg 63 St Maartensdijk deze w ijziging maakt geen deel uit van deze planw ijziging, is oud beleid verzoekt grenzen bestaande natuur te w ijzigen De Weel te w ijzigen (verkleinen) in verband met aanw ezige bebouw ing erf exclaveren 5 verzoekt begrenzing natuurstrook tw eede dijk te handhaven begrenzing blijft gehandhaafd bloemdijk Nieuw land toevoegen bloemdijk toevoegen nog een check uitvoeren op de volledigheid van de gebruikte gegevens voor kerngebieden akkervogels laatst ontvangen gegevens w orden meegenomen zorgen dat kerngebieden niet te klein en geisoleerd liggen check op te kleine kerngebieden grensgebied oost Zuid-Beveland toevoegen vanw ege samenhang met leefgebied in West brabant grensgebied toevoegen 3 haalbaarheid w eidevogelkerngebied Groot Eiland w ordt betw ijfeld kerngebied Groot Eiland schrappen 4 natte dooradering is te beperkt tot bestaande natuurvriendelijke oevers - meer verbindingsw ateren op de kaart zetten, met actualiseren nam richting natte Vlaanderen verbindingen verspreidingsgegevens kamsalamander, boomkikker en rugstreeppad actualiseren hiervoor biotoopbenadering toepassen gebied nr 5828 nauw keuriger intekenen op kaart gebied nauw keurige intekenen gebied 685 en 5829 schrappen uit begrenzing gebieden schrappen isolatie kerngebieden opheffen check op te kleine kerngebieden rekening houden met populaties belgie en brabant grensgebied toevoegen extra monitoring gew enst hiervoor w ordt een nieuw monitoringplan opgesteld kievit en boomvalk minder urgent hiervoor w ordt een nieuw monitoringplan opgesteld verzoekt actualisatie van enkele beheertypen beheertypen intekenen 8, 9 verzoekt actualisering kaart w erkgebieden natuurbeheerders ivm afspraken gelijkberechtiging kaart actualiseren 10 verzoekt flexibel om te gaan met het begrenzen van kerngebiede w eide- en akkervogelbeheer in en rond natuurgebieden alleen indien er sprake is van concrete belangstelling van eigenaar/beheerder verzoekt aanduiding grootschalig beheer op de beheertypenkaart aan te passen w anneer daar voor het beheer in de praktijk aanduiding aanleiding kan toe opisverzoek w orden aangepast vindt het een verkeerde keuze om het akkerrandenbeheer te concetreren op enkele plaatsen agrarisch natuurbeheer moet effectiever;kerngebieden zijn landelijk geaccepteerd dit gaat ten koste van de betrokkenheid van de huidige deelemers buiten de kerngebieden blijven ook mogelijkheden bestaan via andere instrumenten strokenbeheer is nog te kort van kracht om al conclusies te trekken voldoende informatie om gebrek aan effectiviteit aan te tonen huidige beheerders moeten verder kunnen buiten de kerngebieden blijven ook mogelijkheden bestaan via andere instrumenten stelt voor uitbreiding/nieuw beheer w el in kerngebieden te situaren ook continuering alleen in kerngebiedeen sdaz er w ordt naar te w einig soorten gekeken, het gaat om biodiversiteit breed internationale soorten zijn vertrekpunt, ander soorten liften mee akkerrandenbeheer is nog onvoldoend in omvang om effectief te kunnen zijn uitbreiden in plaats van inperken voldoende informatie om gebrek aan effectiviteit aan te tonen botanische graslanden schrappen is ook slecht voor de fauna bij hoge faunastische w aarde kan subsidie graslanden in stand blijven; provincie baseert zich op onderzoek monitoring is te beperkt om tot deze conclusie te kunnen komen, de monitoring moet w orden verbeterd voldoende informatie om gebrek aan effectiviteit aan te tonen pleit voor uitbreiding van het agrarisch natuurbeheer en vraagt de provincie daarvoor extra budget te reserveren budget natuurakkoord is leidend en biedt, met vergroening perspectief meer sturen op het goede pakket op de goede plaats, maar de huidige beheergebieden handhaven kerngebiedenbenadering is noodzakelijk biedt ruimte voor initiatieven voor agrarisch landschapsbeheer zoals Goese heggen en Walcherse heggen gebiedsproces, vergroening en kerngebiedenbenadering bieden hiervoor handvatten

Kaart 1 Boonman

Kaart 2 Linde

Kaart 3 Wg soorten

Kaart 4 Werkgroep soorten

Kaart 5 Vinkeles Melchers

Kaart 6 Natuurmonumenten Beijerenpolder

Kaart 7 Bossinga

Kaart 8 HZL Clethemspolder

Kaart 9 HZL Aardenburg

Kaart 10 Werkgebied natuurbeheerders

Verslag informatieavonden ontwerp‐planwijziging 2014 Natuurbeheerplan Zeeland   16, 17 en 26 juni 2014    ANV's Zeeuws‐Vlaanderen 16‐06‐2014   Walter de Milliano – Bloeiend West  Leo Dekker – Bloeiend West  Ria Hoeymakers – Bloeiend West  Han Almekinders‐ Bloeiend West  Jaap Basting – Bloeiend West  Martin Dekker ‐ Groene Oogst  George Hermans – Groene Oogst  Achiel Cammaert – Groene Oogst  Hans Altenburg – Groene Oogst  Kees Dees – Groene Oogst  Jo Timmers (voorzitter 't Duumpje)  Alex Wieland – St. Landschapsbeheer Zeeland  Rinus van 't Westeinde ‐ ZLTO  Durk‐Jan Lagendijk – Provincie Zeeland (voorzitter)  Wilma Maljaars – Provincie Zeeland   Winant Halfwerk – Provincie Zeeland (notulen)    ANV's Walcheren / Noord‐Beveland / Schouwen Duiveland 17‐06‐2014  Aly Wisse – Akkerleven  Annelies Prins‐ Akkerleven  Albert Ebbers – Akkerleven  Jan Peynenburg – Akkerleven  Mart den Hollander – Natuurlijk Walcheren  Wim van Tatenhove – Natuurlijk Walcheren  Rien … ‐ Natuurlijk Walcheren  … ‐ Natuurlijk Walcheren  Peter de Koeijer – Zonnestraal  Peter Marinissen – ZLTO‐Walcheren  Alex Wieland – St. Landschapsbeheer Zeeland  Rinus van 't Westeinde ‐ ZLTO  Carla Schönknecht – Provincie Zeeland (voorzitter)  Wilma Maljaars – Provincie Zeeland   Winant Halfwerk – Provincie Zeeland (notulen)    ANV's Tholen en St. Philipsland / Zuid‐Beveland 26‐06‐2014   dhr. Heijboer – milieucoöperatie Zak van ZB  mw. Heijboer ‐ milieucoöperatie Zak van ZB  Peter Boonman – milieucoöperatie Zak van ZB  dhr. … ‐ ANV Goes  Hubert Rijk – ANV Goes  dhr. Van Nispen – ANV Goes  Leo Jansen – Oost Zuid‐Bevelanden  Dhr. … ‐ ZLTO‐Borssele  Marianne Brande – ZLTO‐Oost Zuid‐Beveland  Alex Wieland – St. Landschapsbeheer Zeeland  Rinus van 't Westeinde ‐ ZLTO  Wico Dieleman ‐ ZLTO 

Durk‐Jan Lagendijk – Provincie Zeeland (voorzitter)  Wilma Maljaars – Provincie Zeeland  Winant Halfwerk – Provincie Zeeland (notulen)    Opening en inleiding    De voorzitters openen de informatieavonden en heten iedereen welkom. Er volgt een  voorstelronde van de aanwezigen.    Doel van de avond is om vooral met elkaar in gesprek te gaan over de kerngebiedenkaarten  en de kansen die er in verschillende gebieden liggen m.b.t. het ANB (Agrarisch  Natuurbeheer). Het nieuwe stelsel van ANB gaat in per 1 januari 2016, deze kaarten zijn een  eerste stap in de inrichting van het nieuwe stelsel.    Er is geconstateerd dat het huidige beheer te duur is en te weinig resultaat oplevert. Er  wordt landelijk zelfs gezegd dat de komende wijzigingen de laatste kans zijn voor het ANB…    Er wordt ingezet om het ANB effectiever en efficiënter te maken. Effectiever beheer willen  we bereiken door het beheer doelgericht in te zetten in kerngebieden. Gebieden waar de  soorten nog voldoende aanwezig zijn om ze te kunnen versterken. De ervaring leert dat als  een soort eenmaal weg is, je hem niet meer terugkrijgt.   Dit betekent soms dat er 'witte' gebieden ontstaan waar bijvoorbeeld akkerrandenbeheer  wordt stopgezet. Maar daarnaast zijn er nieuwe kansen, denk aan pakketten voor  kustbroedvogels of moerasvogels.    Naast effectief beheer willen we ook efficiënt beheer voeren, we willen de uitvoeringskosten  ten opzichte van nu naar beneden krijgen. Dit willen we bereiken door in Zeeland met 1  Collectief voor ANB zaken te doen en geen contracten meer aan te gaan met individuele  boeren.     Efficiënt en effectief ANB zijn twee belangrijke doelen, maar de derde pijler van het nieuwe  stelsel is het zogenaamde 'gebiedsproces': namelijk 'de streek aan zet…'   Inmiddels zijn er twee bijeenkomsten geweest met alle organisaties in Zeeland die  raakvlakken hebben met het ANB. Ook een vertegenwoordiging van de ANV's was aanwezig.  Dit gebiedsproces vinden we erg belangrijk. ANB staat niet op zichzelf, het heeft veel  raakvlakken met bijvoorbeeld waterbeheer, denk aan ecologische verbindingszones of met  'gewoon' natuurbeheer, bijvoorbeeld  kennisuitwisseling met terreinbeheerders.    We hebben afgesproken met al deze organisaties om het gebiedsproces regionaal verder in  te vullen na de zomervakantie. We zien de ANV's als de belangrijkste partner in dit regionale  gebiedsproces. Jullie zijn toch de organisaties die met de boeren aan de keukentafel zitten.  Wij kunnen wel gebieden aanwijzen waar we graag ANB willen, maar het succesvol ANB  staat of valt met voldoende draagvlak bij en communicatie met boeren. Dit is misschien wel  de grootste uitdaging voor jullie en voor ons allen samen.    Wat jullie natuurlijk niet ontgaan is, is dat het Rijk de nationale invulling van de  vergroeningseisen heeft bekendgemaakt. Zeker op het gebied van akkerrandenbeheer zijn  er veel raakvlakken met het ANB. In het regionale gebiedsproces na de zomer zullen we daar  met z'n allen goed over na moeten denken hoe we praktische koppelingen kunnen maken.     Vragen n.a.v. inleiding door voorzitter: 

1. Hoe liggen de verantwoordelijkheden tussen Rijk en Provincie?  Antwoord: Het Rijk heeft in 2013 de taken op het gebied van agrarisch natuurbeheer  gedecentraliseerd naar de Provincies. Het Rijk heeft de wijziging van het stelsel van ANB in  gang gezet, de Provincies bepalen welke doelen er waar gelden. De Collectieven voeren uit.  2. Hoe is onder de Provincies de verdeling van de financiering geregeld?  Antwoord: Op basis van een historische verdeling (van oudsher meer geld voor  weidevogelbeheer en minder voor akkervogelbeheer). Landelijk wordt er door Zeeland  aangedrongen op herverdeling tussen Provincies.  3. Waarin zitten de aangekondigde bezuinigingen?    Antwoord: in de vermindering van overhead‐kosten door het overschakelen van contracten  met individuele agrariërs naar contracten met collectieven.   4. Hoe kan vergroening i.h.k.v. GLB een aanvulling / versterking zijn van het ANB‐ stelsel?  Antwoord: Akkerranden kunnen opgevoerd worden om te voldoen aan de  vergroeningsplicht. De inkomensderving wordt dan betaald uit Pijler 1 van het GLB. Vanuit  pijler 2, het ANB, kan er binnen de kerngebieden een plus voor specifiek beheer vergoed  worden. Op deze manier is er meer geld beschikbaar voor akkerranden en kunnen er in de  kerngebieden robuuste akkervogelpopulaties ontstaan.    Toelichting door Wilma Maljaars    Deze toelichting gaat in op  1 onderdeel van het nieuwe stelsel, namelijk effectief ANB.  Op pagina 3 van de ontwerp‐planwijziging van het natuurbeheerplan staat beschreven hoe  de nieuwe benadering is om te komen tot effectief ANB:    (Aan het einde van dit verslag zijn de sheets opgenomen).  Sheet 1:  Benadering vanuit vier leefgebieden (landelijke indeling), gegroepeerd per agrarisch  leefgebied. Internationale soorten staan centraal, agrarisch natuurbeheer doelgericht  inzetten op behoud en versterking van bestaande waarden daar waar deze nog voldoende  aanwezig zijn.   - Er is eerst een landelijke soortenlijst opgesteld waarvoor NL internationale  verplichtingen heeft.  - Vervolgens een Zeeuwse Lijst opgesteld waar wij als Zeeland een opgave hebben  omdat deze soorten hier (veel) voorkomen.  - Uit die Zeeuwse lijst zijn daarna de soorten gefilterd die bediend worden met het  agrarisch natuurbeheer, dit zijn totaal 51 soorten.    Sheet 2: ontwerp‐kerngebied voor akkervogels  Naast akkervogels is op deze kaart een nieuwe groep gevoegd: kustvogels die broeden op  akkers. Proef bij Wilhelminapolder is succesvol. Dit zijn de blauwe vlakken.    Hoe zijn de kaarten tot stand gekomen? Hoe maak je gebieden die de effectiviteit verhogen?    Sovon heeft het rapport 'beleidsmonitoring broedvogels EHS en beheergebieden Zeeland'  opgesteld. Daarin de resultaten van onderzoek 2006‐2012. Sovon adviseert ons te focussen  op vier soorten voor de kerngebieden: patrijs, gele kwikstaart, veldleeuwerik en graspieper.  Van oudsher zijn deze soorten goed vertegenwoordigd in Zeeland en bovengemiddeld deel  van de landelijke populatie komt in Zeeland tot broeden.   

2 zaken zijn van belang om tot goede kerngebieden te komen: de verspreidingsgegevens van  genoemde vier soorten en een landschapsanalyse. Daaruit kan een voorspellingskaart  worden gemaakt voor kansrijke gebieden. Voor Zeeland is een voorspellingspercentage van  25% aangehouden voor het begrenzen tot kerngebied.  Twee randvoorwaarden:  Een akkervogelkerngebied moet > 100 ha zijn en meerdere akkervogelkernen bevatten.  Ook grote kernen van het 'jaar van de patrijs' zijn meegenomen.    Sheet 3  Graslanden: weidevogelkaart is ook gebaseerd op het rapport van Sovon. Rondom de grote  EHS‐weidevogelgebieden is een schil gelegd waar agrarisch weidevogelbeheer kan  plaatsvinden. De gebieden moeten > 500 ha zijn.    Sovon en SLZ hebben de lopende weidevogelovereenkomsten en lopende botanische  overeenkomsten gemonitord op broedvogels en botanisch beheer. Binnenkort zijn de  resultaten bekend en zullen gebruikt worden of lopende botanische‐ en  weidevogelovereenkomsten al dan niet verlengd kunnen worden.    Sheet 4  Droge dooradering,: hieronder vallen in ieder geval de bloemdijken en faunadijken, van  belang voor erfvogels en zoogdieren. Landschappelijke dijken vervallen, tenzij blijkt uit  inventarisatie van SLZ dat ze waardevol zijn.  Voor dit leefgebied is het moeilijk een eenduidige begrenzing te maken, dit is meer een  zoekgebiedenkaart.    Sheet 5  Natte dooradering: moerasvogels, amfibieën en zoogdieren.  Hierin opgenomen de  natte ecologische verbindingszones en de gerealiseerde  natuurvriendelijke oevers door het waterschap. Ook dit is een zoekgebiedenkaart.  Niet helemaal met een schaartje te knippen: amfibieën profiteren van zowel droge als natte  dooradering.     Vervolgens volgt een toelichting op sheet 6 en 7, namelijk de consequenties van deze  beleidswijziging en het vervolgproces.    Rinus van 't Westeinde geeft een korte toelichting op de stand van zaken oprichting  Collectief Zeeland en de ontwikkelingen om te komen tot een backoffice voor het Collectief,  samen met partijen in Noord‐Brabant.    Pauze    Na de pauze worden per leefgebied grote kaarten besproken met daarop de  voorspellingsgegevens van de doelsoorten, de ligging van de huidige overeenkomsten en de  ontwerp‐grenzen van de kerngebieden.    Afgesproken wordt dat de ANV’s wijzigingen/aanvullingen/wensen op de kaarten doorgeven  aan de ZLTO. De ZLTO verzamelt ze en stuurt ze met een gezamenlijke reactie op de  planwijziging aan de Provincie.    Vragen naar aanleiding van de presentatie van Wilma Maljaars en naar aanleiding van de  kaarten die na de pauze zijn besproken: 

  Aanpassing kaarten leefgebieden  5. Wanneer goed kan worden onderbouwd dat op percelen waarop ANB‐pakketten zijn  afgesloten, maar nu buiten de leefgebieden vallen, toch aanzienlijke aantallen  doelsoorten voorkomen, en het een logische begrenzing zou vormen met andere  leefgebieden, dan kijkt de Provincie of deze percelen worden opgenomen in de  begrenzing van één of meer leefgebieden.   6. Vlakdekkende botanische en weidevogelpakketten worden afgeschaft. Momenteel  worden de gebieden waarop vlakdekkende botanische pakketten en / of  weidevogelpakketten zijn afgesloten (zo'n 360), door ecologen (SOVON en SLZ)  geïnventariseerd op doelsoorten. Alex Wieland laat weten dat dit wisselende  resultaten oplevert. Het merendeel van de gebieden is sterk verruigd en weinig  geschikt als leefgebied voor de doelsoorten. De afgesloten beheerpakketten zijn niet  goed afgestemd op de eisen van de beoogde soorten. Slechts een paar gebiedjes  blijken botanisch waardevol te zijn.   7. Wanneer uit voornoemde evaluatie blijkt dat percelen waarop vlakdekkende  beheerpakketten rusten toch van belang zijn voor bepaalde doelsoorten, dan kan  worden bekeken of deze pakketten kunnen worden omgevlagd naar pakketten die  van toepassing zijn op één van de vier leefgebieden. Dus als bijvoorbeeld een gebied  waarop nu een vlakdekkend pakket rust botanisch niet interessant is, of niet  geschikt is voor weidevogels, maar wel interessant blijkt te zijn voor (de  aangewezen) akkervogels, dan kan er voor een akkervogelpakket worden gekozen.   8. Voor dit "omvlaggen" is ook een taak voor de ANV's / het collectief weggelegd  (begeleiden, stimuleren, zoeken naar nieuwe kansen).     9. Ten ZW van de Graauwse kreek zijn akkerranden net twee jaar geleden omgezet  naar "leeuwerikranden"; het is daarom nog te vroeg om conclusies te trekken t.a.v.  de resultaten, toch zijn ze buiten de begrenzing van "leefgebied akkervogels"  gelaten. Dit soort opmerkingen is meer gemaakt (ook op de andere avonden)  (opmerking: situatie bij Graauwse betreft randen die al niet tot het traditionele of  actuele akkervogelgebied hoorden).      10. Een aantal EHS‐gebieden, maar ook recreatieparken (Cavelot) en bedrijventerreinen  (Mosselbanken) zijn ingekleurd als leefgebied Akkervogels. Moet worden  gecorrigeerd.     11. Jaarlijks is er een wijziging van het Natuurbeheerplan. Gebieden die in de tussentijd  van belang kunnen zijn als één van de vier leefgebieden, kunnen dan als nog als  leefgebied worden aangewezen.    Leefgebiedenbenadering  1. Het primaire doel van het nieuwe stelsel ANB is nu om de neerwaartse trend van de  soorten te stoppen en zo mogelijk om te buigen naar een opwaartse trend. Daarom  is er gekozen voor de gepresenteerde leefgebiedenbenadering die inzet op gebieden  waar de doelsoorten nu nog in redelijke aantallen voorkomen. Eerst in die gebieden  het doel zien te halen; daarna kijken of uitbreiding mogelijk is.    2. Buiten de aangewezen leefgebieden voor Akkervogels kunnen niet langer contracten  voor akkerrandenbeheer worden afgesloten. Bestaande akkerranden buiten de  aangewezen leefgebieden zouden kunnen worden gecontinueerd in het kader van  vergroeningsmaatregelen GLB.    3. Een akkerrand kan misschien wel niet (goed) "scoren" t.a.v. de gekozen doelsoorten  (= soorten waarvoor Nederland van internationale betekenis en die in Zeeland veel  voorkomen), maar evengoed wel veel andere dieren en planten aantrekken en zo 

toch een bijdrage aan de biodiversiteit leveren. Daar wordt met deze benadering  aan voorbij gegaan (o.a. Han Almekinders).   4. Is de leefgebiedenbenadering niet te eng? Wanneer buiten de leefgebieden serieus  werk gemaakt wordt van ANB, dan kunnen daar toch ook resultaten worden  bereikt? Misschien zijn de huidige randen niet toereikend en moeten we voor  andere beheersvormen kiezen (Mart den Hollander); Bijv. vlakdekkende  akkervogelpakketten (Alex Wieland). Dit laatste is een aandachtspunt voor de  gebiedsprocessen in het najaar waar de maatregelen bedacht gaan worden (zie ook  8a)  5. Doordat nu veel deelnemers met hun beheerpakketten buiten de aangewezen  leefgebieden komen te zitten, zal het draagvlak voor ANB ernstig afnemen. Veel  agrariërs die tot nu toe enthousiast deelnamen vallen nu buiten de boot. Daarnaast  zal het moeilijk worden om enthousiaste, nieuwe deelnemers te vinden in de nieuw  aangewezen leefgebieden (avonden 2 en 3 (tijdens avond 3 (en ook 1) werd wel  erkend dat de leefgebiedenbenadering in principe wel logisch is)).   6. Voor het zoeken naar nieuwe, enthousiaste deelnemers is een belangrijke taak voor  de ANV's / het collectief weggelegd (begeleiden, stimuleren, zoeken naar nieuwe  kansen).     7. Is dit niet een al te technocratisch / abstracte benadering van agrarisch  natuurbeheer? Als je buiten de nu aangewezen leefgebieden voldoende goede  maatregelen treft dan kan dat toch best soorten aantrekken (zelfs ook doelsoorten)?   (avond 2), en…  a. Ook al komen op beheerde percelen/randen van sommige deelnemers niet  de aangewezen doelsoorten voor, dan dragen die percelen/randen toch wel  degelijk bij aan een versterking van de biodiversiteit van het boerenland? (er  komen immers meer soorten voor dan op regulier benutte akkers en  graslanden; ook bijzondere soorten zoals roerdomp op N‐B en kwartel op  Wal.) (avond 2).     b. Bij sommige deelnemers komen wel doelsoorten op de percelen / randen  voor. Het werkt zeer demotiverend als deze percelen / randen nu toch  buiten de begrenzing vallen.       8. Als de resultaten achterwege blijven, misschien moeten we dan wel andere vormen  van beheer doorvoeren (misschien zijn we al die tijd niet goed (genoeg) bezig).    a. Geconstateerd wordt dat dit wel een aandachtspunt is voor de  gebiedsprocessen in het najaar waar de maatregelen bedacht gaan worden  en dat hiervoor tevens vrije experimenteerruimte benut kan worden  (wellicht via Provinciaal soortenbeleid) (avond 2) (Alex: meer vlakkenbeheer  i.p.v. randen))    Leefgebied Weidevogels  1. Op Walcheren te weinig weidevogelgebieden aangewezen. Waarom bijvoorbeeld  het gebied rond de Oude Veerseweg niet? Verder ook rondom al die snippers van  HZL; ANB kan in een schil daaromheen toch ook een waardevolle bijdrage leveren?  (o.a. ter versterking van die snippers ("echte" natuurgebieden, waar nu ook niet heel  veel zit) (Mart den Hollander)  2. De "schil" van agrarische percelen rond de weidevogelkerngebieden is te smal (Mart  de Hollander).      Leefgebied Akkervogels 

1.  De hotspots van de verspreiding van patrijzen zoals die uit het inventarisatieproject  i.h.k.v. Het Jaar van de Patrijs naar voren zijn gekomen, zouden nog beter moeten  worden verwerkt in de kaart van het leefgebied Akkervogels (Alex Wieland).   2. Zijn er geen beheerpakketten voor vlakdekkende percelen i.p.v. alleen randen?  (Mil.coöp. ZvZB) – zie ook leefgebiedenbenadering – 8a)    Leefgebied "droge dooradering"  1. Het kleinschalige landschap van de dekzandgebieden in Oost‐Zeeuws‐Vlaanderen  moet worden toegevoegd (Alex Wieland)  2. De steenuil kan een goede indicatorsoort voor dit leefgebied zijn. Door de  verspreiding van de steenuil over dit kaartbeeld heen te leggen zou dit kaartbeeld  concreter gemaakt kunnen worden (huidige pakketten die binnen steenuilbiotopen  vallen kunnen dan (aangepast) overeind blijven) (Alex Wieland)     3. De kaart van het leefgebied van de droge dooradering zal verder moeten worden  uitgewerkt in de gebiedsprocessen in het najaar, waar per leefgebied bekeken wordt  welke maatregelen nodig zijn. De maatregelen kunnen bepalend zijn voor de  begrenzing van het leefgebied droge dooradering.    4. Erven tellen niet mee als onderdeel leefgebied. Alleen op agrarische percelen kan  subsidie verleend worden (als ze in de gewaspercelenregistratie zitten).   5. Biedt kansen voor combinaties met vergroeningsmaatregelen vanuit GLB (wordt  momenteel onderzocht, bijvoorbeeld Dijken)      Leefgebied "natte dooradering"  1. Nu staan alleen de huidige natuurvriendelijke oevers op kaart. Natuurvriendelijke  oevers die er in de toekomst bijkomen kunnen tot het  leefgebied natte dooradering  gerekend worden.   2. Nu al, maar vooral ook in de gebiedsprocessen in het najaar, wordt in overleg met  het Waterschap (en natuurterreinbeherende organisaties) bekeken welke rol ANB  (maar ook vergroening GLB) kan spelen in beheer van en naast natuurvriendelijke  oevers.       3. De kaart van het leefgebied van de natte dooradering zal verder worden uitgewerkt  in de gebiedsprocessen in het najaar, waar per leefgebied bekeken wordt welke  maatregelen nodig/mogelijk zijn. De maatregelen kunnen bepalend zijn voor de  begrenzing van het leefgebied natte dooradering.    4. Het beeld van de kamsalamander is niet compleet (Kees Dees, Alex Wieland)     5. Welen die geen onderdeel zijn van EHS staan niet op de kaart. Zou wel moeten.   6. Biedt wellicht kansen voor combinaties met vergroeningsmaatregelen vanuit GLB  (wordt momenteel onderzocht)      Opzeggen huidige contracten  1. Op dit moment is landelijk de insteek om per 1 januari 2016 de contracten open te  breken. Onderzocht wordt of dit juridisch ook haalbaar is. Mocht dit zo zijn, dan  moet de Provincie kijken hoe hier mee om te gaan.  2. In het nieuwe stelsel ANB kunnen (zwaarwegende uitzonderingen daar gelaten)  contracten niet tussentijds worden opgeheven. Steeds vindt na 6 jaar een evaluatie  plaats, waarbij bekeken wordt of het zinvol / wenselijk is om een opnieuw een  contract aan te gaan.   3. We moeten er voor waken dat de agrariërs die nieuwe contracten aangaan niet  worden afgerekend op hun onervarenheid. Dat niet bij het achterwege blijven van  resultaten als "sanctie" de contracten worden opgezegd (de spelregels tussentijds 

4.

5.

6.

7.

8. 9.

worden veranderd). Dat komt het draagvlak niet ten goede en werkt ook niet  stimulerend voor eventuele kandidaten in nieuwe gebieden (avond 1 en 3)  In de huidige contractperiode zijn akkerrandenpakketten omgevormd naar nieuwe  (effectievere) pakketten. Het is onwenselijk om te stellen dat sommige contracten  nu opgezegd gaan worden wegens uitblijven van resultaten, omdat de nieuwe  pakketten nog maar een paar jaar van toepassing zijn.   De inventarisaties waarop de voorliggende leefgebiedenbegrenzing is gebaseerd  dateren nog voor een deel van voor de omzetting naar nieuwe (effectievere)  pakketten.  Stel er komen soorten in een rand / perceel voor die niet bij het afgesloten  maatregelenpakket horen, maar wel doelsoorten voor het ANB zijn. Dan ligt er dus  een verkeerd pakket, maar kan je niet zeggen dat het beheer is mislukt. Hoe wordt  daar mee omgegaan?   Bedenk goed dat wanneer pakketten die nu in de "witte gebieden" liggen worden  opgeheven, het dan heel moeilijk wordt om in die gebieden in de toekomst,  wanneer er mogelijk weer naar uitbreiding van de leefgebieden gekeken kan  worden, weer mensen enthousiast te krijgen (avond 3).    Als het nieuwe stelsel in 2016 ingaat, wat gebeurt er dan met de oversluitingen van  2015? In augustus wordt duidelijk of en hoe die nog verlengd kunnen worden.   ANV's / het collectief kunnen natuurlijk ook nog zelf op zoek gaan alternatieve  financieringsbronnen voor akkerranden die nu in de witte gebieden vallen.  Bijvoorbeeld financiering uit de hoek van recreatie en toerisme (vanwege de  recreatieve belevingswaarde van sommige randen).     

  Predatoren  1. Gesteld wordt dat predatoren een probleem vormen. Al worden nog zulke goede  maatregelen getroffen, toch kunnen predatoren de resultaten teniet doen.   Dit is juist ook een argument om dan vooral in te zetten in de aangewezen  leefgebieden (waar de betreffende soorten in nog enigszins hoge dichtheden  voorkomen / kunnen voorkomen).   Via monitoring nagaan in hoeverre dit daadwerkelijk een probleem is (welke rol  predatie speelt in de achteruitgang van de doelsoorten).    Monitoring  1. Wanneer de maatregelen geëvalueerd gaan worden is nog niet precies bekend. Bij  alle partijen (ook Provincie) leeft wel de wens om tussentijds  te evalueren.  Daarnaast is er ook experimenteerruimte waarbij aan 3‐jarige pilots gedacht kan  worden (die dus na drie jaar worden geëvalueerd (zie ook Leefgebiedenbenadering).  2. Hoe worden de resultaten gemonitord? Op dezelfde wijze als nu? Of worden de  randen / percelen stuk voor stuk geïnventariseerd? (Dit ook i.v.m. met de kritiek dat  deelnemers wel degelijk doelsoorten op hun randen / percelen hebben, maar nu  toch buiten de begrenzing van de leefgebieden vallen. )  3. Hoe reëel is het te stellen dat als er na 6 jaar beheer nog geen resultaten zijn  behaald het dan zinloos is om met dat beheer door te gaan. Heeft zoiets (in  sommige gevallen) niet gewoon ook wat langer de tijd nodig? (avond 2).    Herstelmaatregelen  ls een dijk in potentie geschikt is al bloemdijk, maar nu botanisch niet interessant is,  dan zou deze door middel van herstelmaatregelen weer geschikt gemaakt kunnen  worden. Hoe kunnen die herstelmaatregelen worden gefinancierd?    

Combinatie met vergroening GLB  1. Het is ook aan het collectief om te zoeken naar slimme (en dus meest kansrijke)  combinaties te tussen het ANB‐stelsel en de vergroeningsmaatregelen uit het GLB.  2. Concrete vragen / reacties m.b.t. de vergroening i.h.k.v. het GLB kunnen te allen  tijde aan de Provincie (Wilma Maljaars) worden doorgeven, opdat zij deze weer  meeneemt in het landelijk proces waarin het GLB nader wordt ingevuld.   3. Als akkerrandenbeheer financieel gezien niet meer oplevert dan vergroening ihkv  GLB, dan zullen veel agrariërs kiezen voor de GLB‐vergroeningsmaatregelen (want  veel makkelijker inpasbaar in bedrijfsvoering) (avond 2)    4. Kan de Provincie er nog voor pleiten om Kleine Landschapselementen onder de  EFA's te scharen? Deze zijn nl. goed controleerbaar en afrekenbaar. Alex en Hubert  Rijk noemen het voorbeeld van de Goesse heggen (enthousiaste deelnemers én  doelsoorten die er van profiteren). Rinus meldt dat voor deze mogelijkheid wordt  gepleit.     Hieronder de getoonde sheets door Wilma Maljaars, in detail beter na te lezen in de  ontwerp‐planwijziging.    Sheet 1  

  Sheet 2 

 

 

Sheet 3 

Sheet 4 

 

Sheet 5 

Sheet 6 

 

 

Sheet 7