Natuur & Milieu Educatie

Natuur & Milieu Educatie

Groep 3 - 4

Dieren in de winter Excursie

Dit is een product van Stichting Vogelpark Avifauna

Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Leerdoelen, doelgroep, samenvatting 3. Lesschema 4. Inhoud en organisatie van de les 5. Achtergrondinformatie

Bijlagen • • • •

Werkblad 1 Hoe kom ik de winter door? Werkblad 2 Herken de tuinvogel Werkblad 3 Hoe maak je een voederplaats Werkblad 4 Wie ben ik – plaatjes

Extra materiaal PowerPoint met praatplaten – de PowerPoint is te downloaden van de website. • Praatplaat 1 Overleven in de winter • Praatplaat 2 Een warme vacht • Praatplaat 3 Wie wat bewaart die heeft wat • Praatplaat 4 Naar het warme zuiden • Praatplaat 5 De hele winter slapen • Praatplaat 6 Bij de mensen op bezoek (wintervoedering)

Gegevens Vorm: Excursie Locatie: Wellantcollege Alphen aan den Rijn Kalkovenweg 62 2401 LK Alphen aan den Rijn Periode: December Duur: 1 uur Doelgroep: Groep 3 en 4 Begeleider: Medewerkers en leerlingen van het Wellantcollege

Dieren in de winter, groep 3 en 4 in samenwerking met het Wellantcollege

1

1.

Inleiding

Kinderen uit groep 3 en 4 zijn heel betrokken bij dieren. Ze maken zich oprecht zorgen of dieren het goed hebben en bedenken hoe ze de dieren kunnen helpen. De winter is een moeilijke tijd voor de dieren. De dieren hebben allerlei mogelijke strategieën om de winter te overleven. Soms kunnen mensen hierbij helpen. Dat gaan de leerlingen ook doen in deze lessen.

2.

Leerdoelen, doelgroep, samenvatting

Leerdoelen • Leerlingen kunnen uitleggen dat er in de winter weinig voedsel is voor dieren en dat ze moeite hebben om zich warm te houden. • Leerlingen kunnen een aantal verschillende manieren noemen waarop dieren de winter overleven, namelijk: naar het zuiden 'trekken', een wintervoorraad aanleggen, in winterslaap gaan, een dikke vacht krijgen en 'zich laten helpen door de mensen'. • Leerlingen kunnen een aantal tuinvogels herkennen, namelijk de koolmees, de pimpelmees, het roodborstje, het winterkoninkje en de grote bonte specht. Doelgroep Deze leskist is bedoeld voor de groepen 3-4 van de basisschool. Samenvatting In de introductie laat de leerkracht op het digibord praatplaten (via PowerPoint) zien hoe dieren de winter door komen. Vogels die in Nederland blijven, komen vaak dichter bij de mensen. We kunnen ze helpen door ze bij te voeren. Op het Wellantcollege is vanuit een lokaal uitzicht op de voederplaats voor vogels. De leerlingen kunnen van daaruit met een verrekijker de vogels observeren. Op het raam staan een aantal vogels geplakt die veel van de voederplaats gebruik maken. Daarna gaan de leerlingen onder begeleiding van de leerlingen van het Wellant vetbollen en pindaslingers maken. Deze nemen ze mee terug naar school, zodat ze daar zelf een mooie voederplaats kunnen inrichten. Terug op school doen de leerlingen het spelletje 'Wie ben ik?' om hun vogelkennis te toetsen.


2

3.

Lesschema

Lesactiviteit

Tijd

Materiaal

Werkvorm

Introductieles • Bespreek waarom de winter een moeilijke tijd is voor dieren. • Bespreek wat de leerlingen al weten over hoe dieren de winter overleven. • Laat een aantal praatplaten zien via digibord. - Winterslaap - Naar het zuiden trekken - Voedselvoorraad aanleggen - Een wintervacht krijgen. - Eten zoeken (door mensen laten helpen) • Vertel dat je naar het Wellantcollege gaat om vetbollen en pindasnoeren te maken.

15-30 min.

• •

Digitaal schoolbord PowerPoint over dieren in de winter. Deze is te downloaden van de website.

•

Klassikaal gesprek

Kernles • De leerlingen worden meegenomen naar het observatieraam. Daar leggen de leerlingen van het Wellantcollege uit welke vogels de kinderen zien. • De leerlingen gaan onder leiding van leerlingen van het Wellant vetbollen maken en pindaslingers. • De leerlingen nemen de vetbollen en pindaslingers mee naar school.

60 min.

•

Observatieraam met opgeplakte platen van vogels. Voederplaats in de tuin/binnenplaats van Wellantcollege. Spullen om vetbollen te maken. Spullen om pindaslingers te maken. Zo mogelijk een opgezette egel, zwaluw en een schapenvacht.

• •

Observeren Practicum

Verwerkingsles • Richt samen met de gemaakte vetbollen en pindaslingers op het plein of in het plantsoen rond de school een voederplaats in voor wintervogels. • Speel het spelletje ‘Wie ben ik?’ met tuinvogels. Knip de vogels uit de knipplaat.

30 min.

Plek om een voederplaats in te richten rond de school. Knipplaat (printen) met tuinvogels. Scharen Plakband

• •

Practicum Spel in tweetallen

• • • •

• • • •


3

Aandachtspunten • De praatplaten vindt u in een PowerPoint bestand. Deze is te downloaden via de website van Avifauna. • Bedenk hoe u naar het Wellantcollege toe gaat. Regel daar eventueel ouders voor. • De route naar en de gedragsregels op het Wellantcollege vindt u in de bijlage. • Overleg bij het inrichten van een voederplaats op het schoolplein of rond de school met uw collega's. Houd er rekening mee dat u de vetbollen en slingers zo ophangt dat er geen ongedierte zoals ratten bij kunnen. Zorg ook dat de vogels op de voederplaats veilig zijn voor grijpgrage katten.


4

4.

Organisatie en inhoud van de les

Les 1

Introductieles

Voorbereiding: Zorg dat u de PowerPoint over dieren in de winter klaar heeft staan voor op het digibord. Inleiding: Vraag waarom de dieren het in de winter moeilijker hebben dan in de zomer. Zet de antwoorden in steekwoorden op het bord. Hoe zouden de dieren de winter kunnen overleven? Welke manieren kunnen de kinderen bedenken voor verschillende dieren? Zet nogmaals de antwoorden in steekwoorden op het bord. Kern: Vertoon de dia's van de PowerPoint. Er komen verschillende manieren voorbij waarop de dieren de winter overleven. Ook zijn er verwijzingen naar filmpjes op internet die u kunt vertonen. Bespreek de verschillende manieren: * Een warme vacht krijgen (bv. een pony en een konijn). * Een wintervoorraad aanleggen (bv. een eekhoorn en een gaai). * Naar het warme zuiden trekken (bv. een zwaluw en een ooievaar). * De hele winter slapen (bv. een egel, een kikker en een pad). * Bij de mensen eten halen (bv. eenden en tuinvogels, zoals een merel, een roodborstje en een winterkoninkje). Deel het werkblad 1 'Hoe kom ik de winter door' uit en laat ze lijnen trekken van het dier aan de linkerkant naar de manier van overleven aan de rechterkant. Afsluiting: Vertel dat je met de klas naar het Wellantcollege gaat. Daar is een voederplaats ingericht en kun je tuinvogels goed bekijken. Je gaat daar ook aan de slag om vetbollen en pindaslingers te maken. Daar maken we na afloop een eigen voederplaats van in het plantsoen rond de school.


5

Les 2 Kernles(sen) Voorbereiding: Deel de groep in groepjes van zes voor de lessen bij het Wellantcollege. Zorg voor vervoer naar het Wellantcollege. Bespreek met de ouders waar ze hun auto kunnen parkeren. Inleiding: Bespreek met de leerlingen wat het Wellantcollege is. En een aantal regels voor op het Wellantcollege. De route naar het Wellant is te vinden in de staat in bijlagen net als de regels op het Wellant. Kern: Op het Wellantcollege krijgen de groepjes een paar Wellantleerlingen toegewezen als begeleider. De begeleiders laten de kinderen het speciaal ingerichte lokaal zien. Er staan een paar opgezette exemplaren van dieren die op een bijzondere manier de winter door komen, zoals de egel, een zwaluw. Ze kunnen ook voelen aan een 'wintervacht'. Verder is er een observatieraam waardoor de kinderen kunnen kijken naar de vogelvoederplaats. Op het raam staan plaatjes van vogels die regelmatig in de tuin komen. De kinderen kunnen kijken welke van deze vogels er nu op de voederplaats zitten. Daarna gaan de kinderen met hun groepje en begeleider aan tafel zitten. De Wellantleerlingen begeleiden de kinderen bij het maken van vetbollen en pindaslingers. Afsluiting: De kinderen en de leerlingen van het Wellantcollege nemen afscheid van elkaar. De vetbollen en pindaslingers gaan mee terug naar school.


6

Les 3 Verwerkingsles Voorbereiding: Bespreek met je collega's een geschikte plek op het plein of rond de school om een voederplaats in te richten. Print of kopieer voor elk tweetal leerlingen het knipblad 'Wie ben ik?' . Inleiding: Bespreek het bezoek aan het Wellantcollege. Stel ook vragen over wat ze van het Wellantcollege vonden en van de leerlingen daar. Vonden ze het een leuke school en werden ze goed geholpen? Zouden ze er zelf naar toe willen. Waarom wel, waarom niet? Bespreek welke vogels ze daar hebben gezien op de voederplaats en waarom we de vogels ook alweer helpen? Kunnen we dat zelf ook maken rond onze school? Wat voor plek zou handig zijn: • een rustige plek waar weinig kinderen komen. • een plek die je kunt zien vanuit een klaslokaal of de hal. • een plek met struiken en bomen. • een plek waar de katten niet goed bij kunnen. • niet op de grond, want dan komen er ook andere dieren (bv. ratten) er van eten die je niet wilt voeren. Kern: Ga met de leerlingen een voederplaats inrichten op het plein of rond de school. Hang met touw de gemaakte vetbollen in de bomen en struiken. Doe het zelfde met de pindaslingers. Het is leuk als je de voederplaats van een afstandje kunt bekijken. Ga regelmatig in de pauze kijken of er al vogels op de voederplaats zitten of dat er gegeten is van de vetbollen en pindasnoeren. Oefen met de kinderen de vogelnamen. Speel het spel 'Wie ben ik?'. Geef de leerlingen een knipblad (als het kan in kleur). Laat ze de vogels uitknippen. Met plakband, plak je de vogel op je vriendjes rug. Die mag nu gaan vragen: 'Heb ik rood op mijn borst?', 'Heb ik een blauw petje op mijn kop?', 'Heb ik een oranje snavel? Afsluiting: Herhaal wat je met elkaar geleerd hebt over hoe dieren de winter doorkomen.


7

5.

Achtergrondinformatie

5.1 Dieren in de winter De winter is een moeilijke tijd voor veel dieren om te overleven. Ze zijn afhankelijk van het voedsel wat in de natuur te vinden is. In de winter hebben ze zelfs meer voedsel nodig. Want om warm te blijven gebruiken ze veel energie en die energie halen de dieren uit hun voedsel. Wintervacht Veel zoogdieren beschermen zich verder tegen de kou door een wintervacht. Vooral bij paarden, runderen en schapen is dat goed te zien, maar ook onze eigen huisdieren die regelmatig naar buiten gaan, zoals katten en honden krijgen een dikkere wintervacht om hen warm te houden. Wintervoorraad Sommige dieren leggen in de herfst een wintervoorraad aan. Zo zijn ze er zeker van dat ze in de winter genoeg te eten hebben. Deze hamsteraars (waaronder inderdaad ook hamsters) zijn o.a. de eekhoorn en de gaai. Vogeltrek Vogels die insecten eten, hebben in de winter niks te eten. Daarom trekken ze naar het zuiden. Voorbeelden zijn de zwaluw, de koekoek en de nachtegaal. Ganzen uit Scandinavië en Rusland komen juist naar Nederland. In Scandinavië en Rusland ligt veel sneeuw. In Nederland vaak minder. In Nederland kunnen ganzen nog wat te eten vinden. Winterslaap/winterrust Dieren als egels, kikkers, padden en vleermuizen kunnen niet wegtrekken. Ze hebben ook niks te eten. Ze overleven de winter door in winterslaap te gaan. Hun hartslag en lichaamstemperatuur gaat omlaag. Daardoor komt de stofwisseling bijna tot stilstand. Ze hebben geen eten nodig. In het voorjaar ontwaken ze weer uit winterslaap. We zeggen van beren en dassen ook dat ze in winterslaap gaan. Deze krijgen echter geen lage hartslag en houden hun lichaamstemperatuur. Ze zijn makkelijk wakker te maken. Beren en dassen gaan in ‘winterrust’. Wintervoedering Vogels die zaad eten, kunnen nog wel genoeg eten vinden in Nederland. Maar krijgen het wel moeilijk aan het einde van de winter. Mensen kunnen de vogels helpen door een voederplaats aan te leggen in de tuin. Vogels die daarop af komen zijn mezen, roodborstjes, mussen, merels, het winterkoninkje, spechten en in de steden de halsbandparkiet. Vogels lusten graag fruit, noten en zaden en vet. Deze moeten wel ‘onbewerkt’ zijn. Pinda’s die wij eten zijn bijvoorbeeld ‘gebrand’. Wintervoer kun je in dieren- en tuinwinkels kopen, maar ook vaak gewoon in de supermarkt. Je kunt het natuurlijk ook prima zelf maken.


8

Bijlagen

Dieren in de winter

Werkblad 1 Werkblad 2 Werkblad 3 Werkblad 4

Hoe kom ik de winter door? Herken de vogels Hoe maak je voederplaats Knipplaat ‘Wie ben ik’


9

Werkblad 1 Hoe overleef ik de winter? Wat doet het dier in de winter? Trek lijnen.

Wintervacht

Naar het zuiden trekken

Eten verzamelen

Winterslaap

Voederplaats


10

Werkblad 2 Herken je vogel


11

Werkblad 3 Hoe maak je een voederplaats?

1. 2. 3. 4. 5.

Hang je vetbollen en pindaslingers in de struiken of aan een boomtak. Geef ook vruchten zoals open rozenbottels en stukjes appel. Geef nooit brood. Dat is niet gezond voor vogels. Maak je voederplaats op een rustig plekje. Het is leuk als je door een raam naar de vogels kunt kijken.


12

Werkblad 4 Knipblad ‘Wie ben ik?’ Knip de vogels uit en plak ze op de rug van je vriendje.


13


14

Colofon Handleiding excursie: Dieren in de winter Uitgave Stichting Vogelpark Avifauna, Alphen aan den Rijn 2013 Bezoekadres Hoorn 65, 2404 HG Alphen aan den Rijn Postadres Postbus 31, 2400 AA Alphen aan den Rijn Tel: Email: Email afd:

0172 487588 [email protected] [email protected]

In samenwerking met het Wellantcollege

Teksten: Bart de Koning www.natuureducatie.com Eindredactie: Marieke Weishaupt Stichting Vogelpark Avifauna

Copyright:

Stichting Vogelpark Avifauna

Natuur & Milieu Educatie

Recommend Documents