Nationale Agenda 2008
Inhoud Nationale Agenda 2008 4
Inleiding
[ deel i ]
8
1. Starten Bedrijf
14
2. Internationaal Ondernemen
24
3. Bedrijfsoverdracht
30
4. Wet- & Regelgeving
[ deel ii ]
2
kernactiviteiten
ondernemerschapsthema’s
38
5. Veilig Ondernemen
42
6. Duurzaam Ondernemen
46
7. Onderwijs & Ondernemerschap
3
[Inleiding] De Kamers van Koophandel stimuleren en ondersteunen succesvol en vernieuwend ondernemerschap en bevorderen een gunstig ondernemingsklimaat. Deze ambitie is leidend voor de invulling van de in de nieuwe Wet op de Kamers, die op 1 januari 2008 van kracht wordt, vastgelegde Nationale Taak. De landelijke afspraken worden vastgelegd in een jaarlijks door de Kamers van Koophandel, na overleg met het ministerie van Economische Zaken en de landelijke overlegorganisaties, overeen te komen Nationale Agenda.
De Nationale Agenda bestaat uit activiteiten die door alle
De Kamers van Koophandel zijn in essentie de eerstelijnshulp
Kamers van Koophandel op uniforme wijze worden uitgevoerd
voor ondernemers temidden van een diversiteit aan
en waar zij als collectief op aanspreekbaar zijn. Daarnaast
organisaties die ondernemers bijstaan met informatie en
stelt elke Kamer van Koophandel een Regionale Agenda
ondersteuning. De Kamers van Koophandel hebben op de
samen, waarin activiteiten zijn opgenomen die door
kernactiviteiten de afgelopen jaren een assortiment
individuele Kamers van Koophandel worden uitgevoerd en
ontwikkeld dat steeds beter aansluit bij de
waar zij individueel op aanspreekbaar zijn. Deze activiteiten
informatiebehoefte van ondernemers. De komende jaren
en projecten zijn primair gericht op verbetering van het
streven de Kamers van Koophandel naar meer complete
regionale ondernemingsklimaat.
informatie, zowel op de kernactiviteiten als op de ondernemerschapsthema’s, door naast haar eigen informatie
De Nationale Agenda concentreert zich op de
ook relevante informatie van kennispartners te ontsluiten of
informatievoorziening richting ondernemers en bestaat in
gericht door te verwijzen. Om dit streven nader in te kunnen
2008 uit zeven onderdelen.
vullen worden de website www.kvk.nl en de Kamerkrant, twee
• Voor een deel betreft het de kernactiviteiten die de Kamers
belangrijke kanalen voor de informatievoorziening van de
al sinds jaar en dag in hun gemeenschappelijke voorlichting
Kamers van Koophandel richting ondernemers, volledig
uitvoeren, namelijk informatievoorziening over Starten
vernieuwd (website november 2007, Kamerkrant februari
Bedrijf, Internationaal Ondernemen, Bedrijfsoverdracht en
2008). De eerste stappen zijn daarmee gezet en worden in
Wet- & regelgeving. Deze kernactiviteiten zijn gerelateerd
2008 gecontinueerd.
aan de levenscyclus van bedrijven. De vier kernactiviteiten worden uitgewerkt in deel I. • Voor een ander deel is er sprake van maatschappelijk actuele ondernemerschapsthema’s, namelijk Veilig Ondernemen, Duurzaam Ondernemen en Onderwijs & Ondernemerschap. Deze ondernemerschapsthema’s zijn vooral gericht op bewustwording, waarbij samenwerking gezocht wordt met partijen die hier kennis over hebben en/of diensten leveren. De drie ondernemerschapsthema’s worden uitgewerkt in deel II.
4
5
[ deel i ]
Kernactiviteiten
7
[1] Starten Bedrijf In Nederland denken circa 1,5 miljoen mensen er wel eens over een eigen bedrijf te beginnen, maar hebben hiertoe nog geen concrete stappen gezet. Voor het overgrote deel blijft het bij gedachten. Maar een deel zal vroeg of laat de stap zetten. Jaarlijks oriënteren circa 250.000 mensen zich op het starten van een eigen bedrijf. Niet altijd leidt dit daadwerkelijk tot de start van een eigen bedrijf, maar de eerste stap is genomen. Bijna de helft heeft in een vroeg stadium al contact met de Kamer van Koophandel (oriëntatie). Naarmate de feitelijke start van het eigen bedrijf dichterbij komt loopt dit op tot circa 90% (implementatie). Uiteindelijk hebben in 2006 circa 90.000 ondernemers daadwerkelijk een bedrijf gestart. Het aantal starters is de afgelopen jaren sterk gestegen. Met name het aantal parttime ondernemers en Zelfstandigen Zonder Personeel (ZZP-ers) neemt sterk toe. NIEUW
De dienstverlening van de Kamer van Koophandel richt zich op het
In 2008 zal de Kamer van Koophandel
complete traject van het starten van een bedrijf. Vanaf de eerste
op basis van eigen (behoefte)onderzoek
oriëntatie tot en met de inschrijving in het Handelsregister.
en beschikbaar onderzoek van derden de huidige informatievoorziening en dienstverlening gericht op ZZP-ers verder doorontwikkelen.
A. Informatie via de website De informatievoorziening over het starten van een eigen bedrijf is verankerd in de website kvk.nl in de vorm van tekst, links, downloads en databases/applicaties. Via de website wordt laagdrempelige basisinformatie aangeboden over alle aspecten die een rol spelen bij het starten van een eigen bedrijf. Frequent bezochte onderwerpen zijn o.a. Stappenplan, Startsituatie en Rechtsvormen. Frequent gebruikte downloads zijn o.a. Ondernemingsplan, Parttime ondernemen, Freelance ondernemen en het Starterspakket van de Belastingdienst. Aanvullend verspreiden de Kamers een e-mail nieuwsbrief, met daarin informatie op het gebied van het starten van een onderneming. Deze nieuwsbrief wordt periodiek verstuurd naar bezoekers van de Startersdag.
8
9
NIEUW
gratis. Door middel van de Startersdag maakt de Kamer van Koophandel zijn rol als vraagbaak, wegwijzer en
Begin 2007 is het Ondernemingsplan compleet vernieuwd en als download via de website beschikbaar gemaakt. Hierdoor is
ontmoetingscentrum waar op het gebied van Starten van een eigen bedrijf. Daarnaast biedt het evenement gelegenheid tot
het gebruik van het Ondernemingsplan als hulpmiddel bij het starten van een eigen bedrijf exponentieel toegenomen, wat tot
netwerken. De Startersdag wordt gehouden op zaterdag 1 november 2008.
uitdrukking komt in een sterke toename van het verwachte aantal downloads in 2007. In 2008 zal het Ondernemingsplan als hulpmiddel voor starters verder worden geoptimaliseerd.
E. Seminars Starters in hun oriëntatie- en vroege voorbereidingsfase wordt groepsgewijs inzicht gegeven in de diverse facetten van de startfase. Voorbeelden: Start een bedrijf, Starten als freelancer/ZZP-er, Parttime ondernemen, Starten vanuit een uitkering.
B. Informatie via de Kamerkrant
NIEUW
Starters in hun voorbereidingsfase en zeer recent gestarte ondernemers wordt groepsgewijs eerstelijns informatie geboden op
In oktober 2008, voorafgaand aan de
specifieke gebieden als belastingen, bedrijfsadministratie, financiën, marketing en juridische zaken.
De informatievoorziening over het starten van een eigen bedrijf is
Startersdag, verschijnt een themanummer
verankerd in de nieuwe bladformule Kamerkrant.
met informatie gericht op recent gestarte ondernemers (na inschrijving KvK ontvangt
F. Individuele informatievoorziening
men de Kamerkrant).
C. Starterspakket
Algemene informatie balie/telefoon Aan de front office, via de telefoon en via e-mail kunnen starters voor al hun vragen terecht. Afhankelijk van de vraagstelling
Het Starterspakket is een hulpmiddel voor iedereen die een eigen bedrijf wil beginnen, bestaande uit een Starters-magazine en
kan dit leiden tot gebruikmaken van een of meerdere andere producten van de Kamers of gerichte doorverwijzing naar een
een Startplanner, aangevuld met specifiek regionale informatie. Het pakket biedt vele praktijkvoorbeelden en geeft overzicht:
relevante instantie. Meer dan de helft (54%) van de voorlichtingsvragen die bij de Kamers binnenkomen, betreft informatie over
waar moet je aan denken, welke stappen moet je zetten, wie kan je daarbij ondersteunen. Het Startersmagazine wordt jaarlijks
het starten van een onderneming.
in oktober vernieuwd. Individuele gesprekken Veelal aan de hand van het (deels) uitgewerkte ondernemingsplan wordt in een persoonlijk gesprek ingegaan op de specifieke
D. Evenement Startersdag
situatie van de starter. Individuele gesprekken vinden plaats met KvK-medewerkers of in de vorm van spreekuren/spreekdagen met kennispartners (o.a. notariaat, advocatuur en accountancy).
De Startersdag is een evenement van de Kamer van Koophandel dat ieder jaar wordt georganiseerd op diverse locaties in het land. De Startersdag is bedoeld voor iedereen die van plan is om een eigen bedrijf te beginnen en speelt in op de behoefte aan algemene informatie over het starten van een eigen bedrijf. De Startersdag heeft een landelijk uniform format, waarbinnen iedere Kamer van Koophandel een eigen regionaal programma samenstelt. Dit format bestaat uit een informatiemarkt met verschillende organisaties die zich richten op starters, aansprekende workshops/presentaties over het starten van een eigen bedrijf en gesprekken met vakspecialisten van onder andere de Kamer van Koophandel, de Belastingdienst, accountantskantoren en banken. Het regionale programma legt wisselende accenten op specifieke thema’s zoals starten door overname of starten als ZZP-er. De Startersdag wordt als een laagdrempelig evenement gepositioneerd; de toegang is dan ook
10
11
[1] Starten Bedrijf > Cijfers
Informatie via de website
Evenement Startersdag Indicatoren
2006 (resultaat)
2007 (verwacht resultaat)
2008 (verwacht resultaat)
Indicatoren
2006 (resultaat)
2007 (verwacht resultaat)
2008 (verwacht resultaat)
Bezoeken
1.285.000
1.400.000
1.500.000
Bezoekers
38.900
35.900
37.350
Downloads
155.000
400.000
450.000
Tevredenheid
85%
85%
85%
Indicatoren
2006 (resultaat)
2007 (verwacht resultaat)
2008 (verwacht resultaat)
20.600
22.600
22.850
Tevredenheid
80%
Informatie via de Kamerkrant
Seminars
Indicatoren
2006 (resultaat)
2007 (verwacht resultaat)
2008 (verwacht resultaat)
Bereik Kamerkrant
54%
55%
55%
Deelnemers
Tevredenheid
71%
70%
75%
Tevredenheid
Starterspakket
Individuele informatievoorziening Indicatoren
2006 (resultaat)
2007 (verwacht resultaat)
2008 (verwacht resultaat)
Indicatoren
2006 (resultaat)
2007 (verwacht resultaat)
2008 (verwacht resultaat)
Afzet
32.300
25.900
23.400
Maatwerkgesprekken
9.200
10.000
10.350
80%
Tevredenheid
Tevredenheid
12
80%
80%
13
[2] Internationaal ondernemen In Nederland zijn er ruim 80.000 bedrijven die exporteren en 120.000 bedrijven die importeren. Alles tezamen heeft circa 25% van het Nederlandse bedrijven te maken met internationaal ondernemen en nog eens zo’n 5% oriënteert zich op internationaal ondernemen. Internationaal ondernemen is belangrijk voor de Nederlandse economie en zal de komende jaren verder in belang toenemen, ook voor het MKB. De dienstverlening van de Kamer van Koophandel richt zich zowel op ondernemers die voornemens zijn te importeren of exporteren als wel ondernemers die daar al ervaring mee hebben. Doel is de kansen in het internationaal zaken doen te vergroten. Gezien het grote aantal partijen dat actief is op het gebied van internationale handelsbevordering, is afstemming op dit terrein van groot belang. De Kamer van Koophandel maakt daarom deel uit van de Dutch Trade Board en het daaraan gelieerde Netwerkoverleg Internationaal Ondernemen, waarin activiteiten worden afgestemd. De samenwerking met de EVD is geformaliseerd in een convenant, waarin de taakverdeling wordt bepaald en de samenwerkingsafspraken zijn vastgelegd (zie verder in deze paragraaf ).
NIEUW Informatie over MKB-financiering wordt toegevoegd op de website, waarbij
A. Informatie via de website
ondermeer het betreffende dossier op internationaalondernemen.nl beter zal
De informatievoorziening over internationaal ondernemen is verankerd in de
worden ontsloten voor ondernemers.
website kvk.nl in de vorm van tekst, links, downloads en databases/applicaties. Via de website wordt laagdrempelige basisinformatie aangeboden over alle aspecten die een rol spelen bij internationaal ondernemen. Frequent bezochte
onderwerpen zijn o.a. Landeninformatie, Exportdocumenten en Stappenplannen voor exporteren en importeren. Frequent gebruikte downloads zijn o.a. BTW bij inkoop van goederen in het buitenland, voorbeelden van de diverse Exportdocumenten,
14
15
E. Exportpakket
Leveranciersverklaringen en Juridische aspecten bij het
NIEUW
internationaal zakendoen. De Kamers verspreiden een e-mail
Trade Inquiry is een eenvoudige handels-
nieuwsbrief, waarin ontwikkelingen op het gebied van
bemiddelingsapplicatie op de Engelstalige
Het Exportpakket is een informatiepakket met basisinformatie over de eerste stappen van het exporteren voor gevestigde en/of
internationaal ondernemen worden vermeld. Daarnaast zijn er
website van kvk.nl. Trade Inquiry wordt in
beginnende ondernemers die zich oriënteren op / willen beginnen met internationaal ondernemen. EZ/EVD financieren de
gerichte effectieve koppelingen met meer gespecialiseerde
2008 verder ontwikkeld tot een volwaardige
ontwikkeling, het drukken van de pakketten en onderdelen van de inhoud (PSB brochure e.d.). De Kamer van Koophandel
informatie van kennispartners (met name EVD landendatabase)
handelsbemiddelingsapplicatie, in overleg
verzorgt de inhoudelijke input bij de ontwikkeling en organiseert daarna een efficiënte distributie via het kantorennetwerk en
en wordt de ‘Agenda Internationaal Ondernemen’ voor alle
met EVD.
de website.
actieve internationale ondernemers beschikbaar gesteld.
F. Evenement Internationale Handelsdag B. Informatie via de Kamerkrant De Internationale Handelsdag richt zich op (oriënterende) exporteurs/importeurs die toegang tot nieuwe afzetmarkten zoeken. De informatievoorziening over internationaal ondernemen is verankerd in de nieuwe bladformule Kamerkrant. In maart 2008
Op 3 april 2008 wordt op diverse locaties in het land bij regionale kamers de Internationale Handelsdag georganiseerd. Tijdens
verschijnt een themanummer over Internationaal Ondernemen, voorafgaand aan het evenement Internationale Handelsdag.
deze dag kunnen ondernemers praktische informatie krijgen over het importen en exporteren naar verschillende landen. Het format van dit evenement bestaat uit een informatiemarkt, workshops/presentaties en de mogelijkheid tot het voeren van persoonlijke gesprekken. Op verschillende locaties worden activiteiten georganiseerd die zich richten op één of enkele
C. Magazine Internationale Handel
belangrijke exportlanden (Duitsland, België, Engeland, Frankrijk, China etc.). Door middel van de Internationale Handelsdag maakt de Kamer haar rol als vraagbaak, wegwijzer en ontmoetingscentrum waar op het gebied van internationaal ondernemen.
Met het magazine Internationale Handel kunnen ondernemers die internationaal willen gaan ondernemen op informatieve en aantrekkelijke wijze kennismaken met de eerste stappen van het internationaal ondernemen. Het geeft overzicht: waar moet je aan denken, welke stappen moet je zetten, wie kan je daarbij ondersteunen.
G. Seminars Groepsgewijs wordt gericht informatie geleverd over uiteenlopende onderwerpen, zoals Starten met Exporteren, Starten met
D. Brochurereeks “Starten met Internationaal Ondernemen”
Importeren, Exportdocumenten, BTW binnen de Europese Unie, Internationaal Betalingsverkeer: Letter of Credit. In samenwerking met kennispartners worden aanvullend landen- en themaseminars georganiseerd (samen met EVD en andere
Informatiereeks in brochurevorm met gerichte diepgaande informatie over verschillende onderwerpen met betrekking tot
netwerkpartners zoals Fenedex): groepsgewijs wordt gericht informatie geleverd over landen of landengroepen.
internationaal ondernemen. Brochures worden vervaardigd door de EVD met inhoudelijke input van het Netwerk overleg Internationaal Ondernemen, waaronder de Kamers. EVD financiert de ontwikkeling en het drukken van de brochures. De Kamer van Koophandel verzorgt de inhoudelijke input bij de ontwikkeling en organiseert daarna een efficiënte distributie via alle kantoren en de website (waar alle brochures zijn te downloaden).
16
17
H. Individuele informatievoorziening
J. HIS
Algemene informatie balie/telefoon
Het Handels Informatie Systeem (HIS) is een uitgebreid en intensief onderhouden bestand met gegevens over bedrijven.
Aan de front office, via de telefoon en via e-mail kunnen ondernemers voor al hun vragen terecht. Afhankelijk van de
HIS bevat momenteel bedrijfsprofielen van ± 50.000 Nederlandse ondernemingen. Het deelnemende bedrijf geeft nauwkeurig
vraagstelling kan dit leiden tot gebruikmaken van een of meerdere andere producten van de Kamers of gerichte doorverwijzing
de producten en/of diensten waar het in handelt aan. Daarnaast geeft het op met welke landen het eventueel handel drijft.
naar een relevante instantie. Ongeveer 14% van alle voorlichtingsvragen bij Kamers heeft betrekking op internationaal
Ten slotte geeft het op met welke landen het zaken wil gaan doen (de zogenoemde interesselanden) gespecificeerd naar import
ondernemen.
en/of export. De gegevens uit het HIS worden gebruikt door Kamers om vraag en aanbod aan elkaar te kunnen koppelen.
Individuele gesprekken In een persoonlijk gesprek wordt specifieke informatie gegeven over exporteren en importeren toegespitst op de individuele
K. Exportdocumenten
situatie van de ondernemer. De Kamer biedt ook persoonlijke begeleiding (‘klankbord’) bij het uitwerken van een internationaliseringsplan, de marktkeuze, de partnerselectie etc. Individuele gesprekken vinden plaats met KvK-medewerkers of in de
De Kamer van Koophandel is belast met de verstrekking van oorsprongsdocumenten aan exporteurs. Het betreft de Certificaten
vorm van spreekuren/spreekdagen met kennispartners (o.a. EVD, ambassades).
van Oorsprong, EUR-1/EUR-Med documenten, ATA carnets en Legalisaties.
Landenspreekdagen (samen met EVD, ambassades & CG’s)
NIEUW
Gesprekken tussen ondernemers en handelsattachés. EVD financiert vlucht, verblijf, transport handelsattachés. De Kamer van
Met Digitale Afgifte Exportdocumenten (DAE) zet de Kamer van Koophandel de eerste stap naar herinrichting van de
Koophandel verzorgt de organisatie regionaal, bereiken deelnemers, zalen, inzet consulenten internationale handel e.d.
exportketen, met als doel de lasten voor de exporterende ondernemer te verlichten. Vanaf najaar 2007 heeft iedere ondernemer
Ambassades (& CG ‘s) leveren inzet handelsattachés.
met DAE de mogelijkheid om tijd en geld te besparen, doordat de exportdocumenten elektronisch bij de Kamer van Koophandel kunnen worden aangeboden in plaats van hiervoor fysiek langs de Kamer te moeten.
NIEUW
I. PSB
In overleg met de EVD is afgesproken dat het PSB-target
Gevestigde en/of startende ondernemers die willen beginnen met internationaal
komende jaren stapsgewijs
ondernemen dan wel nieuwe landen willen ‘aanboren’ worden intensief
wordt verhoogd, wat leidt tot
begeleid bij het nemen van hun (eerste) stappen naar het buitenland. Opstellen
meer PSB-trajecten bij de Kamer
internationaliseringsplannen voor het bedrijf in kwestie. Begeleiden bij inzet
van Koophandel.
instrumenten (marktonderzoek, partnerselectie e.d.). EVD is opdrachtgever, de Kamers voeren een substantieel deel van het Programma uit.
18
19
[2] Internationaal ondernemen > Cijfers
Informatie via de website
Brochurereeks “Starten met met Internationaal Ondernemen” Indicatoren
2006 (resultaat)
2007 (verwacht resultaat)
2008 (verwacht resultaat)
Indicatoren
Bezoeken
318.000
325.000
335.000
Afzet (via KvK)
6.250
Downloads
96.000
110.000
120.000
Tevredenheid
80%
Tevredenheid
2007 (verwacht resultaat)
2008 (verwacht resultaat)
80%
Informatie via de Kamerkrant
Exportpakket
Indicatoren
2006 (resultaat)
2007 (verwacht resultaat)
2008 (verwacht resultaat)
Indicatoren
Bereik Kamerkrant
54%
55%
55%
Afzet (via KvK)
900
Tevredenheid
71%
70%
75%
Tevredenheid
80%
Magazine Internationale Handel
2006 (resultaat)
2007 (verwacht resultaat)
2008 (verwacht resultaat)
Evenement Internationale Handelsdag
Indicatoren
2006 (resultaat)
2007 (verwacht resultaat)
2008 (verwacht resultaat)
Indicatoren
2006 (resultaat)
2007 (verwacht resultaat)
2008 (verwacht resultaat)
Afzet
600
1.400
1.500
Bezoekers
3.900
2.500
2.550
80%
Tevredenheid
84%
81%
80%
Tevredenheid
20
2006 (resultaat)
21
Seminars
Exportdocumenten Indicatoren
2006 (resultaat)
2007 (verwacht resultaat)
2008 (verwacht resultaat)
Indicatoren
2006 (resultaat)
2007 (verwacht resultaat)
2008 (verwacht resultaat)
Deelnemers
3.000
3.400
3.050
CVO’s/Eur-1 en Eur-Med documenten
389.000
384.000
386.000
Tevredenheid
80%
ATA-carnets
2.600
2.600
2.700
Legalisaties
198.000
207.000
206.000
Individuele informatievoorziening Indicatoren
2006 (resultaat)
2007 (verwacht resultaat)
2008 (verwacht resultaat)
Maatwerkgesprekken
1.500
1.500
1.800
Tevredenheid
80%
PSB Indicatoren
2006 (resultaat)
2007 (verwacht resultaat)
2008 (verwacht resultaat)
PSB
543
575
625
Tevredenheid
22
80%
23
[3] Bedrijfsoverdracht Voor een succesvolle bedrijfsoverdracht is een vroegtijdige oriëntatie gewenst, namelijk circa vijf jaar vóór de feitelijke overdracht. De komende vijf jaar verwachten meer dan 100.000 ondernemers (15% van alle Nederlandse bedrijven) hun bedrijf te beëindigen. Voor een groot deel door middel van bedrijfsoverdracht aan familie of derden (70.000). Jaarlijks vinden 15.000-20.000 overdrachten daadwerkelijk plaats. Naar verwachting neemt het aantal bedrijfsoverdrachten de komende jaren verder toe als gevolg van de vergrijzing, 35% van de ondernemers in Nederland is ouder dan 50 jaar. De dienstverlening van de Kamer van Koophandel richt zich op ondernemers met continuïteitsvraagstukken. Zowel ondernemers die hun bedrijf willen beëindigen/verkopen, maar ook starters of gevestigde ondernemers die een bestaand bedrijf willen overnemen. Doel is dat ondernemers tijdig beginnen met het overdrachtsproces en kennis kunnen nemen van alle aspecten van bedrijfsoverdracht en -overname, in het bijzonder de specifieke obstakels.
A. Informatie via de website
NIEUW In 2008 wordt een nieuw hoofddossier
24
De informatievoorziening over bedrijfsoverdracht is verankerd in de
‘Ondernemen met financiële problemen’
website kvk.nl in de vorm van tekst, links, downloads en databases/
toegevoegd aan de website. Dit nieuwe
applicaties. Via de website wordt laagdrempelige basisinformatie
dossier geeft informatie over het omgaan
aangeboden over alle aspecten die een rol spelen bij bedrijfsoverdracht.
met schulden in de onderneming, surseance
Frequent bezochte onderwerpen zijn o.a. Bedrijf kopen, Bedrijf opheffen,
van betaling, wettelijke schuldsanering
Schulden en Faillissementen. Frequent gebruikte downloads zijn o.a.
en faillissement. Tevens is informatie
Routebeschrijving bedrijfsbeëindiging, Waardebepaling, Intentieverklaring
beschikbaar over het voorkomen van
en het Overdrachtspakket.
schulden.
25
Stoppende ondernemers en opvolgers van bedrijven worden bij hun oriëntatie en tijdens hun voorbereiding een compleet
De Themadag Bedrijfsoverdracht wordt als een laagdrempelig evenement gepositioneerd: de toegang is dan ook gratis.
overzicht geboden van wat er komt kijken bij opheffen, bedrijfsoverdracht, opvolging en overname van een bedrijf. De
Door middel van de Themadag Bedrijfsoverdracht maakt de Kamer van Koophandel haar rol als vraagbaak, wegwijzer en
Adviseurswijzer is een internettool waarmee bezoekers op de website de voor hen meest geschikte adviseur kunnen zoeken.
ontmoetingscentrum waar op het gebied van Bedrijfsoverdracht. Daarnaast biedt het evenement gelegenheid tot netwerken en
Hiermee wordt transparantie verschaft in de markt van overnamespecialisten/-adviseurs.
is er sprake van samenwerking met landelijke en regionale kennispartners.
B. Informatie via de Kamerkrant
E. Seminars
NIEUW Vanaf het najaar 2007 bieden Kamers
De informatievoorziening over bedrijfsoverdracht is verankerd in de nieuwe bladformule Kamerkrant. In april 2008 verschijnt
Groepsgewijs wordt gericht informatie geleverd aan de verkopende
het nieuwe seminar ‘De waarde van uw
een themanummer, voorafgaand aan het evenement Bedrijfsoverdracht.
(overdragende) ondernemers wat er komt kijken bij de overdracht van
onderneming.’ aan. Hiermee komt het
een bedrijf en aan kopers (opvolgers) over wat er komt kijken bij de
bestaande seminar ‘Verkoop van uw bedrijf’
overname van een bedrijf.
te vervallen.
C. Overdrachtspakket Het Overdrachtspakket is een informatiepakket voor stoppende ondernemers. Ondernemers van 55 jaar worden aangeschreven
F. Individuele informatievoorziening
en kunnen het pakket gratis aanvragen. Het pakket dient ter vergroting van het bewustzijn en biedt een overzicht voor de oriëntatie- en vroege voorbereidingsfase van wat komt kijken bij de verkoop van het bedrijf om zo de kans op succesvolle
Algemene informatie balie/telefoon
verkoop te vergroten. EZ financiert de ontwikkeling en het drukken van het pakket. De Kamer van Koophandel verzorgt de
Aan de front office, via de telefoon en via e-mail kunnen ondernemers voor al hun vragen over koop en verkoop van een bedrijf
inhoudelijke input bij de ontwikkeling en organiseert daarna een efficiënte distributie via het kantorennetwerk en de website.
terecht. Afhankelijk van de vraagstelling kan dit leiden tot gebruikmaken van een of meerdere andere producten van de Kamers
Het Overdrachtspakket is ontwikkeld in samenwerking en overleg met het Ministerie van Economische Zaken, MKB NL en
of gerichte doorverwijzing naar een relevante instantie. Ongeveer 4% van alle voorlichtingsvragen heeft betrekking op
VNO-NCW.
bedrijfsoverdracht. Individuele gesprekken
D. Evenement Bedrijfsoverdracht
In een persoonlijk gesprek wordt specifieke informatie gegeven over de koop of verkoop van een bedrijf, toegespitst op de individuele situatie van de ondernemer. Individuele gesprekken vinden plaats met KvK-medewerkers of in de vorm van
De Themadag Bedrijfsoverdracht is een evenement van de Kamer van Koophandel dat in mei 2008 wordt georganiseerd op
spreekuren/spreekdagen met kennispartners (o.a. accountants).
diverse locaties in het land. De Themadag is bedoeld voor elke ondernemer die informatie zoekt over het overdragen van zijn onderneming of plannen heeft zijn onderneming te beëindigen. De Themadag Bedrijfsoverdracht speelt in op de behoefte aan
Spreekdagen
algemene informatie over het overdragen of stoppen van de onderneming. De Themadag heeft een landelijk uniform format,
Met specialisten op fiscaal, juridische en bedrijfseconomische gebied worden spreekdagen over
waarbinnen iedere Kamer van Koophandel een eigen regionaal programma samenstelt. Dit format bestaat uit workshops/
bedrijfsoverdracht georganiseerd.
presentaties en een informatiemarkt. Er wordt aandacht besteed aan de bedrijfseconomische, fiscaal-juridische en emotionele aspecten bij bedrijfsoverdracht.
26
27
[3] Bedrijfsoverdracht > Cijfers
Informatie via de website
Evenement Bedrijfsoverdracht Indicatoren
2006 (resultaat)
2007 (verwacht resultaat)
2008 (verwacht resultaat)
Indicatoren
2006 (resultaat)
2007 (verwacht resultaat)
2008 (verwacht resultaat)
Bezoeken
204.000
190.000
180.000
Bezoekers
1.900
2.500
2.750
Downloads
44.000
45.000
45.000
Tevredenheid
79%
86%
85%
Indicatoren
2006 (resultaat)
2007 (verwacht resultaat)
2008 (verwacht resultaat)
800
1.000
1.050
Tevredenheid
80%
Informatie via de Kamerkrant
Seminars
Indicatoren
2006 (resultaat)
2007 (verwacht resultaat)
2008 (verwacht resultaat)
Bereik Kamerkrant
54%
55%
55%
Deelnemers
Tevredenheid
71%
70%
75%
Tevredenheid
Overdrachtspakket
Individuele informatievoorziening Indicatoren
28
80%
2008 (verwacht resultaat)
Indicatoren
2006 (resultaat)
2007 (verwacht resultaat)
2008 (verwacht resultaat)
Afzet (via KvK)
1.250 fysiek 5.000 downloads
Maatwerkgesprekken
1.200
1.300
1.400
Tevredenheid
80%
2006 (resultaat)
2007 (verwacht resultaat)
Tevredenheid
80%
29
[4] Wet- & regelgeving Voor alle ondernemers in Nederland is kennis van nieuwe of gewijzigde wet- en regelgeving onmisbaar. Omdat het voor ondernemers vaak ondoenlijk is al het nieuws op het gebied van wet- en regelgeving bij te houden, zorgt de Kamer van Koophandel ervoor dat men makkelijk hiervan op de hoogte kan blijven en dat de voor de ondernemer relevante informatie op eenvoudige wijze toegankelijk is. De dienstverlening van de Kamer van Koophandel richt zich op het bewustmaken van ondernemers van de (mogelijke) gevolgen van (wijzigende) wet- en regelgeving. Waar wenselijk en mogelijk worden (startende) ondernemers doorverwezen naar meer specialistische dienstverleners, zoals ministeries, agentschappen, gemeenten, brancheorganisaties en marktpartijen.
A. Informatie via de website De informatievoorziening over wet- en regelgeving is verankerd in de website kvk.nl in de vorm van tekst, links, downloads en databases/applicaties. Via de website wordt laagdrempelige basisinformatie aangeboden over alle aspecten die een rol spelen bij wet- en regelgeving. Ondernemers wordt overzicht geboden van wetten en
30
NIEUW
regels waar ze mee te maken krijgen. Daarnaast worden zij tijdig
In 2008 wordt een nieuw hoofddossier
geïnformeerd over aanstaande wijzigingen in wet- en regelgeving en de
‘Belastingen’ toegevoegd aan de website.
consequenties daarvan op de bedrijfsvoering. Via de website krijgt de
De informatie wordt in samenwerking met de
ondernemer bij veel onderwerpen praktische hulpmiddelen aangereikt,
Belastingdienst ontwikkeld en toegankelijk
zoals modelcontracten, checklists en voorbeeldberekeningen of downloads
gemaakt. De Kamers voorzien dat er meer
van derden. Waar mogelijk wordt doorverwezen naar bronpartijen, als
behoefte bestaat aan informatie over
Ministeries, Agentschappen of het Bedrijvenloket, bijvoorbeeld met
belastingen, onder meer door afgifte van het
betrekking tot informatie over strijdige regels. Dit alles om rechtszeker
voorlopige identificatienummer voor de BTW
zaken te kunnen doen en daarmee de kans op succesvol ondernemerschap
(Gemeenschappelijke Intake).
te vergroten. Frequent bezochte onderwerpen zijn o.a. Rechtsvormen,
31
Contracten, Verplichtingen & Vergunningen en Nieuwe wetgeving. Frequent gebruikte downloads zijn o.a. diverse Algemene
D. Seminars
voorwaarden, diverse Rechtsvormen en Personeel.
Groepsgewijs worden ondernemers geïnformeerd over wetten en regels; per thema (zoals Belastingen, Personeel en Rechtsvormen) wordt een overzicht geboden. Centraal staat het vergroten van de (praktische) kennis van geldende wetten en regels om zo succesvol ondernemerschap te stimuleren. Daarnaast organiseren Kamers actuele seminars over nieuwe
B. Informatie via de Kamerkrant
wetgeving die grote groepen ondernemers raken.
De informatievoorziening over wet- en regelgeving is verankerd in de nieuwe bladformule Kamerkrant. Een vaste pagina is ingeruimd voor informatie over (nieuwe) wetten en regels die consequenties kunnen hebben op de bedrijfsvoering. In december
E. Individuele informatievoorziening
2008 verschijnt een themanummer, rondom het evenement Wet- en regelgeving. Dit themanummer bevat een totaaloverzicht Algemene informatie balie/telefoon
van de belangrijkste wijzigingen in wetgeving voor de ondernemer.
Aan de front office, via de telefoon en via e-mail kunnen ondernemers voor al hun vragen over wetten en regels terecht. Afhankelijk van de vraagstelling kan dit leiden tot gebruikmaken van een of meerdere andere producten van de Kamers of
C. Evenement Wet- & regelgeving
gerichte doorverwijzing naar een relevante instantie. Meer dan een kwart (26%) van de voorlichtingsvragen die bij Kamers binnenkomen is juridisch van aard. Ongeveer de helft hiervan is gerelateerd aan het Handelsregister.
Elke wijziging in wetten en regels waarmee ondernemers te maken hebben of (kunnen) krijgen is potentieel onderdeel van de informatiebehoefte. Kamers willen de ondernemers de mogelijkheid bieden om op een vast moment in het jaar informatie te
Individuele gesprekken
verkrijgen over alle relevante wijzigingen in wetgeving. De Kamers doen dit op het einde van het jaar, op meerdere locaties
In een individueel gesprek, toegesneden op de situatie van de betreffende ondernemer, informeren en faciliteren bij het
verspreid over het land. Het evenement is voor ondernemers om een aantal redenen interessant:
juridisch zaken doen, bijvoorbeeld het voldoen aan wettelijke vereisten, het aangaan van samenwerkingsverbanden, in- en
• eindejaarstips waarmee (financieel) voordeel kan worden behaald;
verkoop van diensten of goederen. Individuele gesprekken vinden plaats met KvK-medewerkers of in de vorm van spreekuren
• mogelijkheid eigen situatie/vragen voor te leggen aan specialisten als advocaten, notarissen en belastingadviseurs;
in samenwerking met kennispartners (o.a. notariaat, advocatuur, accountants).
• informatie over al die onderwerpen waarvan het de ondernemer vaak te veel moeite/tijd kost om het zelf uit te zoeken of waar de ondernemer niet snel aan denkt om het uit te gaan zoeken.
F. Specifieke voorlichtingstrajecten in samenwerking met andere partijen Het evenement heeft een landelijk uniform format, waarbinnen iedere
NIEUW
Kamer van Koophandel een eigen regionaal programma samenstelt.
In 2007 organiseert de KvK voor het eerst
Waar mogelijk zal de Kamer van Koophandel een actieve rol spelen bij de voorlichting richting ondernemers over nieuwe wet- en
Dit landelijke format begint met een plenaire sessie waarin de
een evenement wet- en regelgeving op
regelgeving die grote groepen ondernemers raakt. Zo heeft de Kamer van Koophandel bijvoorbeeld in 2007 een actieve rol
belangrijkste wijzigingen in wetgeving voor het volgende jaar worden
27 november 2007.
gespeeld in de bewustwording en voorlichting over REACH (nieuwe wetgeving inzake chemische stoffen).
behandeld. Daarna kunnen ondernemers op diverse onderwerpen
De Kamer kan hierbij de hiervoor onder a) tot en met e) genoemde distributiekanalen inzetten
presentaties volgen en op individuele basis informatie inwinnen bij
om de doelgroep te bereiken.
specialisten en bronpartijen zoals Belastingdienst. Door middel van dit evenement vervult de Kamer van Koophandel haar rol als vraagbaak, wegwijzer en ontmoetingscentrum op het gebied van Wet- en regelgeving. Ook sluit dit aan bij de wens van het kabinet en de behoefte van ondernemers om op vaste tijden, voortijdig geïnformeerd te worden van op hande zijnde wetswijzigingen.
32
33
[4] Wet- & regelgeving > Cijfers
Informatie via de website
Seminars Indicatoren
2006 (resultaat)
2007 (verwacht resultaat)
2008 (verwacht resultaat)
Indicatoren
2006 (resultaat)
2007 (verwacht resultaat)
2008 (verwacht resultaat)
Bezoeken
859.000
950.000
1.025.000
Deelnemers
4.600
4.400
4.250
Downloads
145.000
225.000
250.000
Tevredenheid
Tevredenheid
80%
80%
Informatie via de Kamerkrant
Individuele informatievoorziening
Indicatoren
2006 (resultaat)
2007 (verwacht resultaat)
2008 (verwacht resultaat)
Indicatoren
2006 (resultaat)
2007 (verwacht resultaat)
2008 (verwacht resultaat)
Bereik Kamerkrant
54%
55%
55%
Maatwerkgesprekken
900
1.100
1.200
Tevredenheid
71%
70%
75%
Tevredenheid
Indicatoren
2006 (resultaat)
2007 (verwacht resultaat)
2008 (verwacht resultaat)
Bezoekers
n.v.t.
2.000
2.000
Tevredenheid
n.v.t.
80%
80%
80%
Evenement Wet- & regelgeving
34
35
[ deel ii ]
Ondernemerschapsthema’s
37
[5] Veilig ondernemen In Nederland wordt een kwart tot de helft van alle bedrijven slachtoffer van criminaliteit. Overheid en bedrijfsleven hebben maatregelen en acties benoemd die de preventie en repressie van criminaliteit gericht tegen het bedrijfsleven moeten verbeteren. Deze zijn onder meer vastgelegd in de Actieplannen Veilig Ondernemen (AVO) I, II en III. Desgewenst zal de Kamer van Koophandel deelnemen aan bijeenkomsten in het kader van AVO III projecten. De Kamer van Koophandel vormt als schakel tussen overheid en bedrijfsleven
NIEUW
een rol in de voorlichting aan ondernemers. De KvK stimuleert de
Na de pilot in 2007 wordt het
bewustwording rondom veilig ondernemerschap door ondernemers
ondernemerschapsthema
te wijzen op de risico’s van criminaliteit en hen te informeren en/of
Veilig Ondernemen in 2008 aan de Nationale Agenda toegevoegd.
door te verwijzen naar partners ter bevordering van het nemen van preventieve maatregelen. De informatievoorziening concentreert zich in 2008 op acquisitiefraude, stimuleren van collectieve beveiliging en aanpak van interne criminaliteit. Daarnaast wordt aandacht besteed aan veiligheid van werknemers (bijvoorbeeld informatievoorziening en doorverwijzing over het voorkomen van agressie op de werkplek en arbo-wettelijke regelingen hierover).
A. Informatie via de website De informatievoorziening over Veilig Ondernemen wordt verankerd op de website kvk.nl in de vorm van tekst, downloads, links en databases/applicaties. Er zijn gerichte effectieve koppelingen met meer gespecialiseerde informatie van kennispartners en overheid.
38
39
[5] Veilig Ondernemen > Cijfers NIEUW In 2008 wordt de reeds beschikbare content op de website onder één
Binnen het dossier worden de in 2007 ontwikkelde producten Veiligheidscheck en Fraudepreventieregister opgenomen. • Veiligheidscheck: Met de Veiligheidscheck kunnen ondernemers zelf zien of zij
noemer samengevoegd en aangevuld
potentiële veiligheidsrisico’s lopen en wat zij daar tegen kunnen doen
tot een nieuw hoofddossier ‘Veilig
(vergroten bewustwording).
Ondernemen’. Hierdoor wordt de
• Fraudepreventieregister: De Kamer ontvangt regelmatig klachten van
beschikbare content beter (eenduidig)
ondernemers over advertentieverkopers, ongevraagde leveringen en loterijen.
richting ondernemers ontsloten en
Deze klachten worden door middel van een online klachtenformulier
uitgebreid met nieuwe relevante
verzameld in het Fraudepreventieregister (FPR), zodat tegen deze bedrijven
informatie.
kan worden opgetreden en er inzicht komt in de aard en omvang voor het
Informatie via de website Indicatoren
2006 (resultaat)
2007 (verwacht resultaat)
2008 (verwacht resultaat)
Bezoeken
37.000
50.000
70.000
Tevredenheid
80%
bedrijfsleven.
Informatie via de Kamerkrant B. Informatie via de Kamerkrant In juni 2008 verschijnt een themanummer over Veilig Ondernemen, met aandacht voor acquisitiefraude, collectieve beveiliging en interne criminaliteit.
C. Evenement Veilig Ondernemen In het kader van de Maand van Veilig Ondernemen (juni 2008) organiseren Kamers van Koophandel voorlichtingsevenementen,
Indicatoren
2006 (resultaat)
2007 (verwacht resultaat)
2008 (verwacht resultaat)
Bereik Kamerkrant
54%
55%
55%
Tevredenheid
71%
70%
75%
Indicatoren
2006 (resultaat)
2007 (verwacht resultaat)
2008 (verwacht resultaat)
Aantal bezoekers
n.v.t.
n.v.t.
Evenement Veilig Ondernemen
waarin één of meerdere aspecten van veilig ondernemen aan de orde komen. De Maand van Veilig Ondernemen is bedoeld om in een korte periode ondernemers extra alert te maken op het belang van Veilig Ondernemen. Dit gebeurt door ondernemers te wijzen op potentiële risico’s die zij lopen en hen handvatten te bieden om deze risico’s te beperken, dan wel om schade te
750
Tevredenheid
80%
voorkomen. Iedere kamer bepaalt welke aspecten aan bod komen en hoe de invulling van het evenement eruit ziet.
D. Individuele informatievoorziening Aan de frontoffice, via de telefoon en via e-mail kunnen ondernemers terecht met vragen over Veilig Ondernemen. Afhankelijk van de vraagstelling kan dit leiden tot advies en doorverwijzing naar eigen producten, bijvoorbeeld op het gebied van advertentieverkoop, of gerichte doorverwijzing naar andere instanties. 40
41
[6] Duurzaam ondernemen Bedrijven kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan een duurzame ontwikkeling van de samenleving. Duurzaam ondernemen is in gang gezet door vooral industriële multinationals, maar wordt ook voor MKB-bedrijven steeds belangrijker. Onder andere omdat overheden en grote bedrijven naar verwachting eisen op dit vlak zullen stellen aan hun toeleveranciers. De termen maatschappelijk verantwoord NIEUW
ondernemen en duurzaam ondernemen worden tegenwoordig door
Het ondernemerschapsthema
elkaar gebruikt en staan voor het zoeken naar evenwicht tussen
Duurzaam Ondernemen wordt in
financieel economische resultaten (winst), sociale belangen (menselijke
2008 aan de Nationale Agenda
aspecten) en milieuaspecten. Deze belangen kunnen elkaar - zeker op
toegevoegd.
de lange termijn - versterken.
Met de overlegorganisaties en het Ministerie van Economische Zaken is afgestemd dat het ondernemerschapsthema Duurzaam Ondernemen in een beperkte variant deel uitmaakt van de Nationale Agenda 2008. De betrokken partijen vinden dat dit thema deze aandacht verdient en dat de infrastructuur van de Kamer van Koophandel zich goed leent voor het ontsluiten van beschikbare kennis en informatie. De dienstverlening van de Kamer van Koophandel richt zich op de bewustmaking van ondernemers over de zakelijke en maatschappelijke voordelen van duurzaam ondernemen als onderdeel van de bedrijfsvoering. In samenwerking met MVO Nederland zal de informatievoorziening zich richten op mogelijke onderwerpen als energiebesparing duurzaam inkopen, sociaal (personeels)beleid, vervoersmanagement en telewerken.
42
43
[6] Duurzaam Ondernemen > Cijfers A. Informatie via de website NIEUW In het eerste kwartaal van 2008 wordt een nieuw hoofddossier ‘Duurzaam Ondernemen’ via de website kvk.nl ontsloten met
Informatie via de website
gerichte links naar meer gespecialiseerde kennispartners. Bij de totstandkoming van dit dossier zal worden samengewerkt met o.a. MVO Nederland.
Indicatoren
2006 (resultaat)
2007 (verwacht resultaat)
2008 (verwacht resultaat)
Bezoeken
n.v.t.
n.v.t.
25.000
Tevredenheid
n.v.t.
n.v.t.
80%
Indicatoren
2006 (resultaat)
2007 (verwacht resultaat)
2008 (verwacht resultaat)
Bereik Kamerkrant
54%
55%
55%
Tevredenheid
71%
70%
75%
B. Informatie via de Kamerkrant NIEUW
Informatie via de Kamerkrant
In 2008 verschijnt een themanummer over Duurzaam Ondernemen. Bij de totstandkoming van dit themanummer zal worden samengewerkt met o.a. MVO Nederland.
44
45
[7] Onderwijs & Ondernemerschap De Kamers van Koophandel hebben de afgelopen jaren in de regio ervaring opgedaan met het stimuleren van ondernemerschap in het onderwijs, onder andere door het geven van gastlessen, het ontvangen van studenten en participatie in activiteiten van Stichting Jong Ondernemen. De aandacht voor dit thema is op nationaal niveau, politiek en maatschappelijk, toegenomen. Daarbij kan onder andere worden gedacht aan: • EZ-beleid: Kwaliteit van ondernemerschap 1, dynamisering van de Nederlandse economie. • Politieke ontwikkelingen: Onderwijs en ondernemerschap staan gezien het regeerakkoord en de Lissabon agenda in het nieuwe kabinet hoog op de agenda. • Maatschappelijke tendensen: Het komt steeds meer voor dat
NIEUW Op het thema Onderwijs & Ondernemerschap
mensen (studenten en 40+ers) kiezen voor zelfbeschikking.
zijn Kamers al jaren regionaal actief. In 2008
Dat uit zich onder meer in het toenemende aantal ZZP-ers.
wordt dit ondernemerschapsthema aan de Nationale Agenda toegevoegd.
Daarnaast geldt dat - als het gaat om een ondernemende cultuur Nederland in Europa duidelijk achterblijft. Minder afgestudeerden kiezen voor zelfstandig ondernemerschap en ook kan worden vastgesteld dat de kwaliteit van het ondernemerschap vaak te wensen overlaat. De dienstverlening van de Kamer van Koophandel richt zich op bewustmaking onder leerlingen/studenten van het basisonderwijs tot en met het universitair onderwijs van de uitdagingen die het ondernemerschap in zich heeft bij studenten en leerlingen in de totale kolom van basis- tot en met universitair onderwijs.
1
Brief staatssecretaris Van Gennip aan de Tweede Kamer over het flankerend beleid gericht op de bevordering van de kwaliteit van
ondernemerschap en de acties in verleden en toekomst om de kwaliteit van het ondernemerschap te verbeteren, 6 oktober 2006.
46
47
[7] Onderwijs & Ondernemerschap > Cijfers A. Stimuleren ondernemerschap op alle onderwijsniveaus In het basisonderwijs De Kamer van Koophandel gaat een strategische alliantie aan met de Stichting Jong Ondernemen, die wordt ondertekend in de
In het basisonderwijs
maand van het Onderwijs (oktober 2007). Samengevat vloeien hieruit de volgende afspraken voort: • De KvK’s benaderen de opleidingsinstituten om ze te enthousiasmeren deel te nemen aan de programma’s ‘Kids in Bizz’ en
Indicatoren
2006 (resultaat)
2007 (verwacht resultaat)
2008 (verwacht resultaat)
Vertegenwoordiging regio bestuur JO
90%
90%
100%
Bereik opleidingsinstituten
40
100
180
Indicatoren
2006 (resultaat)
2007 (verwacht resultaat)
2008 (verwacht resultaat)
Vertegenwoordiging in regionale raden van advies (% vd instituten die HBO CvO in opleidingsplan hebben)
n.v.t.
100%
100%
Bereik HBO-opleidingsinstituten
n.v.t.
7
25
‘Studentenbedrijven’ van Jong Ondernemen. • Jong Ondernemen levert een toolkit, die per programma bestaat uit een productbeschrijving, een beschrijving van de doelgroep, een doelstelling en de procedure. Op VMBO- en MBO-niveau Naar voorbeeld van het certificaat op HBO-niveau worden pilots gehouden bij 1 VMBO- en 1 MBO-niveau. Op basis van deze
In het HBO/VWO
pilots wordt een format samengesteld waarmee de Kamers regionaal certificaten voor deze opleidingsniveaus kunnen uitzetten. Ook Stichting Jong Ondernemen is hierbij betrokken. In het HBO/WO De Kamers hebben een aanjagende en adviserende rol bij de implementatie van het HBO Certificaat in het hoger beroeps- en wetenschappelijk onderwijs. Voor dit onderdeel wordt nauw samengewerkt met de Stichting HBO-Certificaat Ondernemerschap. De samenwerking is in een strategische alliantie vastgelegd (juni 2007).
B. Verzorging van presentaties over zelfstandig ondernemerschap aan groepen scholieren en studenten De Kamers verzorgen presentaties aan scholieren en studenten om hen te interesseren voor zelfstandig ondernemerschap en
Verzorging van presentaties over zelfstandig ondernemerschap aan groepen scholieren en studenten Indicatoren
hen een ondernemende houding bij te brengen. De inhoud van deze presentaties betreft algemeen oriënterende informatie over het starten van een bedrijf of het ondernemingsplan.
48
2006 (resultaat)
2007 (verwacht resultaat)
2008 (verwacht resultaat)
Presentaties aan studenten
560
60
650
Bereik studenten
14.000
16.000
18.000
49
Colofon Uitgever Kamer van Koophandel Nederland Postbus 171 2501 CD Den Haag Telefoon (070) 314 34 00 Tekst Kamer van Koophandel Nederland Ontwerp Krachtstroom Creatie | Communicatie, Geertruidenberg Druk Krachtstroom Creatie | Communicatie, Geertruidenberg September 2007
50
51