Voorbeeldrapportage Wijkscan
Najaar 2012
Inhoudsopgave
1. Inleiding.................................................................................................... 3 1.1 Gebiedsindeling ...................................................................................... 4 2. Demografie ............................................................................................... 5 2.1 Jeugd: 0 tot 14-jarigen .......................................................................... 6 2.2 Ouderen: 65-plussers ............................................................................ 6 2.3 Sociaal economische status..................................................................... 7 3. Zorgvraag ................................................................................................. 8 3.1 Zorgvraag verhoogde bloeddruk ............................................................... 8 3.2 Zorgvraag meest voorkomende chronische aandoeningen ........................... 9 4 Prognoses zorgvragen ................................................................................ 10 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5
Prognose Prognose Prognose Prognose Prognose
zorgvraag zorgvraag zorgvraag zorgvraag zorgvraag
verhoogde bloeddruk................................................ 10 diabetes mellitus ..................................................... 11 depressie ................................................................ 12 COPD, chronische bronchitis en emfyseem .................. 13 artrose ................................................................... 14
5. Zorgaanbod ............................................................................................. 15 5.1 Aantal zorgverleners per verzorgingsgebied ............................................. 15 5.2 Overzicht locatie eerstelijnspraktijken ..................................................... 16 6. Samenvatting en aandachtspunten ............................................................. 17
2
1. Inleiding In deze wijkscanrapportage wordt het verzorgingsgebied van praktijken X,Y en Z uitgelicht. Zij zijn gevestigd in Drachten. De rapportage bevat voor het verzorgingsgebied van deze praktijken demografische gegevens, waarin de lokale bevolkingsopbouw met 0-14 jarigen en 65-plussers zijn uitgelicht en de sociaal economische status is weergegeven. Daarnaast bevat de rapportage gegevens betreffende de meest voorkomende huidige zorgvragen en een prognose van deze zorgvragen in het verzorgingsgebied voor de toekomst. Het huidig zorgaanbod wordt in kaart gebracht. Op basis van deze informatie worden tot slot de aandachtspunten genoemd om zorgvraag en zorgaanbod, voor de toekomst af te stemmen.
3
1.1 Gebiedsindeling In de gemeente Smallingerland liggen 20 postcodegebieden. Onderstaande kaart geeft de bevolkingsomvang in de gemeente Smallingerland in 2011 uitgesplitst naar de postcode weer. In totaal heeft de gemeente Smallingerland 55.436 inwoners in 2011. Bevolkingsomvang naar postcode in de gemeente Smallingerland, 2011
Het verzorgingsgebied van de praktijken X,Y en Z is vastgesteld door middel van de postcodes van patiënten. Het verzorgingsgebied omvat de postcodes 9201 (Noord-O, De Swetten), 9202 (De Wiken, De Venen), 9203 (Centrum, Singels, Bouwen) en 9207 (De Folgeren) en omvat totaal 31.915 inwoners. In onderstaand figuur is het verzorgingsgebied weergegeven met het aantal inwoners per postcode. Bevolkingsomvang verzorgingsgebied praktijken X, Y en Z, 2011
4
2. Demografie In de onderstaande grafiek wordt de leeftijdsopbouw van het verzorgingsgebied in 2011 weergegeven en vergeleken met de opbouw in de provincie Friesland en in Nederland. In het verzorgingsgebied wonen relatief minder kinderen in de leeftijd van 0 tot 14 jaar en minder volwassenen (45-64 jaar) dan in de provincie Friesland en in Nederland. Er wonen relatief gezien ongeveer evenveel jongeren en jong volwassenen (15-24 jaar) en meer ouderen (65 jaar en ouder) in dit gebied, dan in Friesland en Nederland. Er zijn grote verschillen in het percentage jongeren en ouderen binnen het verzorgingsgebied. Dit wordt in de volgende paragrafen verder toegelicht. Percentage bevolking per leeftijdsgroep voor het verzorgingsgebied, 2011
5
2.1 Jeugd: 0 tot 14-jarigen In de voorgaande grafiek is zichtbaar dat in het verzorgingsgebied het percentage 0 tot 14jarigen (namelijk 16,2% van de bevolking) lager is dan gemiddeld in de provincie (18%) en in Nederland (17,5%). Binnen het verzorgingsgebied zijn er echter grote verschillen tussen de postcodegebieden. Het percentage 0 tot 14-jarigen is het hoogst in het gebied De Folgeren (22,8%) en het laagst in het gebied Centrum,Singels, Bouwen (10,5%).
2.2 Ouderen: 65-plussers In de voorgaande grafiek is zichtbaar dat in het verzorgingsgebied het percentage 65plussers (namelijk 21% van de bevolking) hoger is dan gemiddeld in de provincie (16,9%) en in Nederland (15,6%). Binnen het verzorgingsgebied is het percentage het hoogst in het gebied Centrum, Singels, Bouwen (37,1%) en het laagst in het gebied De Folgeren (8,8%).
6
2.3 Sociaal economische status De sociaal economische status (afgekort SES) geeft de sociale status of de sociale achterstand van een gebied weer. Het is samengesteld uit drie elementen: inkomen, werkgelegenheid en opleidingsniveau. De SES is van belang, omdat SES sterk gerelateerd is aan de gezondheidstoestand. Inwoners met een sociale achterstand doen vaak eerder en een groter beroep op de eerstelijnszorg (slechtere gezondheid door slechtere omstandigheden en minder goede leefgewoonten) (Hoeymans, 2010). Binnen het verzorgingsgebied is verschil in SES. In het gebied De Folgeren is de SES hoog. In Noord-O, De Swetten, in De Wiken, De Venen en in Centrum, Singels en Bouwen is de SES laag. De drie elementen inkomen, werkgelegenheid en opleidingsniveau gezamenlijk zijn hier laag. Sociaal economische status per postcode voor het verzorgingsgebied, 2010
7
3. Zorgvraag De verwachte zorgvraag in een gebied is berekend door de door het CBS gepubliceerde landelijke kengetallen huisartsepisodes (welke diagnoses stelt de huisarts bij welke bevolkingsgroepen) te vermenigvuldigen met de samenstelling van de bevolking naar leeftijd en inkomen. Leeftijd en inkomen zijn bekende factoren die van invloed zijn op de zorgvraag (zie 65-plussers en SES). De zorgvraag is hierbij uitgedrukt als het aantal huisartsenepisodes per 1.000 inwoners. Eén huisartsenepisode omvat alle contacten van een patiënt met de huisarts in een kalenderjaar over hetzelfde gezondheidsprobleem/diagnose. De zorgvraag naar chronische aandoeningen wordt uitgesplitst in drie categorieën: verhoogde bloeddruk meest voorkomende chronische aandoeningen (DBC’s) te weten; diabetes mellitus, depressie, COPD (en chronische bronchitis en emfyseem) en artrose.
3.1 Zorgvraag verhoogde bloeddruk Onderstaande staafdiagrammen geven de in 2012 verwachte zorgvraag voor de verhoogde bloeddruk (op basis van leeftijd en inkomen) van het verzorgingsgebied weer. Een verhoogde bloeddruk wordt gezien als belangrijke indicator voor hart- en vaatziekten. Middels toedienen van bloeddrukverlagende middelen kan een verhoogde bloeddruk en daarmee potentiële hart- en vaatziekten preventief behandeld worden. Verhoogde bloeddruk is de meest voorkomende zorgvraag en is, vanwege de schaalverdeling, apart van de andere zorgvragen weergegeven. In Nederland zijn gemiddeld 104,6 huisartsenepisodes voor verhoogde bloeddruk per 1.000 inwoners, in Friesland zijn dit 111,5 episodes per 1.000 inwoners. In het verzorgingsgebied ligt het aantal episodes voor verhoogde bloeddruk hoger, namelijk op 117,5. Binnen het verzorgingsgebied is het aantal episodes in Centrum, Singels en Bouwen het hoogst, namelijk 140,2 episodes per 1.000 inwoners, en in De Folgeren het laagst, namelijk 95,9 episodes per 1.000 inwoners. Uit nadere analyse blijkt dat het gebied Centrum, Singels en Bouwen binnen de provincie in de top 4 staat van hoogste aantal verwachte episodes voor verhoogde bloeddruk. Verwachte zorgvraag voor verhoogde bloeddruk (o.b.v. leeftijd en inkomen) voor het verzorgingsgebied (in aantal HA-episodes per 1.000 inwoners), 2012
8
3.2 Zorgvraag meest voorkomende chronische aandoeningen Onderstaande staafdiagram geeft de in 2012 verwachte zorgvraag weer voor de meest voorkomende chronische aandoeningen (op basis van leeftijd en inkomen), na verhoogde bloeddruk, van het verzorgingsgebied. In het verzorgingsgebied zijn er 49,7 episodes per 1.000 inwoners van diabetes mellitus. Diabetes mellitus komt in het verzorgingsgebied vaker voor dan in de provincie (46,7 episodes per 1.000 inwoners) of in Nederland (43,6 episodes per 1.000 inwoners). Binnen het verzorgingsgebied komt diabetes het vaakst voor in Centrum, Singels en Bouwen (60,5 episodes per 1.000 inwoners) en het minst vaak in De Folgeren (31,5). Depressie, komt na verhoogde bloeddruk en diabetes mellitus het vaakst voor, er zijn naar schatting 21,3 episodes per 1.000 inwoners. Er zijn verschillen in voorkomen van depressie, uitgedrukt in huisartsenepisodes binnen het verzorgingsgebied. In Centrum, Singels en Bouwen komt depressie het meest voor (22,6 episodes per 1.000 inwoners) en het minst vaak in De Folgeren (19,9). Het aantal episodes van COPD (en chronische bronchitis en emfyseem) ligt in het verzorgingsgebied op 20,2. Ook het aantal voor deze aandoening ligt in het verzorgingsgebied hoger dan in de provincie (18,8 episodes per 1.000 inwoners) en in Nederland (17,5 episodes per 1.000 inwoners). In Centrum, Singels en Bouwen komt COPD het meest voor (25,0). Tot slot komt ook artrose in het verzorgingsgebied (17,9 episodes per 1.000 inwoners) vaker voor dan in de provincie (16,7 episodes per 1.000 inwoners) en Nederland (15,5 episodes per 1.000 inwoners). Verwachte zorgvraag meest voorkomende chronische aandoeningen (o.b.v. leeftijd en inkomen) voor het verzorgingsgebied (in aantal HA-episodes per 1.000 inwoners), in 2012
9
4 Prognoses zorgvragen De prognoses van de meest voorkomende zorgvragen wordt in de volgende paragrafen per zorgvraag weergegeven.
4.1 Prognose zorgvraag verhoogde bloeddruk Verhoogde bloeddruk is de meest voorkomende zorgvraag. In het verzorgingsgebied zijn naar verwachting nu meer episodes voor verhoogde bloeddruk ten opzichte van de provincie en Nederland. In 2020 ligt het aantal per 1.000 inwoners gelijk aan de provincie. Binnen het verzorgingsgebied zal in 2020 de zorgvraag voor verhoogde bloeddruk het hoogst zijn in Centrum/Singels/Bouwen en het laagst in De Folgeren. In 2030 zal het aantal episodes per 1.000 inwoners het hoogst zijn in Centrum, Singels en Bouwen en in De Wiken, de Venen. Verwachte ontwikkeling zorgvraag verhoogde bloeddruk voor het verzorgingsgebied in 2012, 2020 en 2030 (o.b.v. leeftijd en inkomen) (in aantal HA-episodes per 1.000 inwoners)
10
4.2 Prognose zorgvraag diabetes mellitus De zorgvraag diabetes mellitus komt na verhoogde bloeddruk het meest voor als huisartsenepisode. In het verzorgingsgebied zijn naar verwachting nu en ook in de komende jaren meer episodes voor verhoogde bloeddruk ten opzichte van de provincie en Nederland. In het gebied De Folgeren ligt momenteel de zorgvraag lager, in 2030 is hier de zorgvraag gelijk aan Nederland. In de andere gebieden blijft de zorgvraag hoger. Verwachte ontwikkeling zorgvraag diabetes mellitus voor het verzorgingsgebied in 2012, 2020 en 2030 (o.b.v. leeftijd en inkomen) (in aantal HA-episodes per 1.000 inwoners)
11
4.3 Prognose zorgvraag depressie Depressie is de twee na grootste zorgvraag, in huisartsenepisodes uitgedrukt. De toename in aantal episodes is naar schatting gering en betreft een toename van maximaal 2 episodes per 1.000 inwoners. Het betreft daarmee een relatief kleine toename in relatieve en absolute zorgvraag. Omdat de verschillen onderling tussen de gebieden klein zijn, worden deze niet verder uitgelicht. Verwachte ontwikkeling zorgvraag depressie voor het verzorgingsgebied in 2012, 2020 en 2030 (o.b.v. leeftijd en inkomen) (in aantal HA-episodes per 1.000 inwoners)
12
4.4 Prognose zorgvraag COPD, chronische bronchitis en emfyseem COPD (en chronische bronchitis en emfyseem) komt in de verzorgingsgebieden vaker voor dan in de provincie en in Nederland. In het gebied De Folgeren ligt momenteel de zorgvraag lager, maar deze neemt toe en in 2030 ligt de zorgvraag gelijk aan die in Nederland. Verwachte ontwikkeling zorgvraag COPD voor het verzorgingsgebied in 2012, 2020 en 2030 (o.b.v. leeftijd en inkomen) (in aantal HA-episodes per 1.000 inwoners)
13
4.5 Prognose zorgvraag artrose Artrose komt, net als de eerder genoemde zorgvragen in de verzorgingsgebieden vaker voor dan in de provincie en in Nederland. In het gebied De Folgeren ligt momenteel de zorgvraag lager, maar deze neemt toe en in 2018 ligt de zorgvraag, net als bij COPD, gelijk aan die in Nederland. Verwachte ontwikkeling zorgvraag artrose voor het verzorgingsgebied in 2012, 2020 en 2030 (o.b.v. leeftijd en inkomen) (in aantal HA-episodes per 1.000 inwoners)
14
5. Zorgaanbod Het zorgaanbod dat op de kaarten weergegeven wordt, is gebaseerd op de registratie van zorgverlenersgegevens door ROS Friesland in haar werkgebied. Dit wordt twee maal per jaar geactualiseerd. Landelijk blijkt geen actueel en compleet overzicht van 1 e lijnszorgverleners beschikbaar te zijn. De ROS’en blijken over het meest complete bestand te beschikken, maar ook deze gegevens zijn niet helemaal compleet. Aan het completeren van de gegevens wordt hard gewerkt. De inventarisatie wordt landelijk afgestemd, maar provinciaal kunnen aanvullende inventarisaties zijn uitgevoerd. Lokale zorgaanbodgegevens kunnen vanzelfsprekend aan de ROS-Wijkscan toegevoegd worden. In deze rapportage zijn de eerstelijnszorgverleners (huisartsen, apothekers, fysiotherapeuten, oefentherapeuten, diëtisten, verloskundigen, eerstelijnspsychologen en logopedisten) en hun locaties weergegeven in het verzorgingsgebied. ROS Friesland heeft, naast de landelijke registratie van zorgverlenergegevens, voor dit gebied ook locaties van POH-GGZ, POH-S, maatschappelijk werk en consultatiebureaus beschikbaar en heeft deze opgenomen in de rapportage.
5.1 Aantal zorgverleners per verzorgingsgebied In het verzorgingsgebied van praktijken X bevinden zich in totaal 115 eerstelijnszorgverleners. Aantal zorgverleners in 2012 in het verzorgingsgebied 9201 Noord-O/ De Swetten Apothekers Huisartsen POH-GGZ POH-somatiek Verloskundigen Fysiotherapeuten Oefentherapeuten AMW Logopedisten Psychologen Diëtisten Kind- en Jeugdzorginstellingen Totaal
9203 Centrum/ Singels/ Bouwen
9202 De Wiken/ De Venen
9207 De Folgeren
1 3 0 1 2 4 0 1 0 5 1
3 7 1 1 6 3 0 0 2 1 1
5 6 1 0 0 46 0 0 0 0 0
0 2 1 1 0 3 2 0 2 1 0
0 18
1 26
0 58
1 13
15
5.2 Overzicht locatie eerstelijnspraktijken Locatie eerstelijnspraktijken in het verzorgingsgebied
16
6. Samenvatting en aandachtspunten Er is een duidelijk verschil in bevolkingsopbouw binnen het verzorgingsgebied van praktijken X,Y en Z. In het gebied De Folgeren zijn meer kinderen in de leeftijd van 0 tot 14 jaar. Dit gebied wordt gekenmerkt door een hoge sociaal economische status. Het gebied Centrum, Singels, Bouwen kenmerkt zich door een lage sociaal economische status en hier wonen veel ouderen. In de gebieden De Wiken, De Venen en Noord-O, De Swetten is de gemiddelde economische status van de bewoners tevens laag, hier wonen relatief minder ouderen. In Nederland neemt het aantal mensen met een chronische aandoening toe en daarmee wordt de zorgvraag complexer. In het verzorgingsgebied van praktijken X,Y en Z ligt de zorgvraag hoog, met name in het gebied Centrum, Singels, Bouwen. De zorgvraag neemt toe en blijft boven het Nederlands gemiddelde. Aandachtspunten Er wonen relatief veel patiënten met een lage sociaal economische status. Kans voor toepassing van leefstijlbegeleiding. Het aantal ouderen in het gebied is bovengemiddeld, samenwerking op het gebied van ouderen is zeer kansrijk. Het gebied Centrum, Singels, Bouwen heeft nu en in de toekomst een hoge zorgvraag.
17
