calibris BPV - Barometer Welzijn NAjaar 2011
•
KENNISCENTRUM VOOR LEREN IN DE PRAKTIJK IN ZORG, WELZIJN EN SPORT
BPV Barometer Welzijn najaar 2011 De werkgelegenheid in de sector welzijn staat behoorlijk onder
leiden tot verlies van werkgelegenheid. Daarnaast anticiperen veel
druk door overheidsbeleid. Een aantal overheidsmaatregelen,
gemeenten in 2011 al op de aangekondigde bezuinigingen op de
zoals de bezuinigingen op de kinderopvang, gaan ten koste van de
budgetten voor de bijstand. Deze bezuinigingen leiden tot minder
hoeveelheid banen in de verschillende welzijnsbranches.
vraag naar arbeid op het gebied van de branche WMD.
Jeugdzorg
Kans op stage
Kinderen dupe van overhevelen taken jeugdzorg
Aantal stageplaatsen uitgebreid
In 2009 maakten circa 377.000 jeugdigen gebruik van een
Uit de tabel blijkt dat de ontwikkeling van het stageaanbod bij
jeugdzorgvoorziening. Omdat er al jaren problemen zijn met de
PW3/PW4 gelijke tred heeft gehouden met de ontwikkeling van
organisatie van jeugdzorg wil de overheid alle instellingen voor de
het aantal studenten. Bij de opleidingen sociaal maatschappelijke
jeugdzorg onderbrengen bij gemeenten. Bij deze overheveling is er
dienstverlening 4 (SMD) en sociaal cultureel werk (SCW) 4 is dit
structureel zeven procent minder personeel nodig in jeugdzorg. Op
niet het geval. Bij SMD4 zijn er meer studenten bijgekomen dan
termijn leidt deze wijziging in organisatie dan ook tot minder vraag
stageplaatsen, terwijl bij SCW4 het beeld tegenovergesteld is.
naar personeel.
Minder studenten, meer stageplaatsen. De vraag is of een ruimer of krapper aanbod van stageplaatsen voor genoemde opleidingen
KinderopvanG Ouders gaan meer betalen voor kinderopvang
ook zichtbaar is in de knelpunten die roc’s ervaren bij het vinden van stageplaatsen voor hun studenten.
Minister Verhagen kondigt in het regeerakkoord extra bezuini
Tabel 1 Vergelijking van de ontwikkeling van aantallen studenten en
gingen aan op de kinderopvang vanaf 1 januari 2012. De
stageplaatsen in de periode 2011-2012
meningen over de gevolgen van deze maatregelen zijn verdeeld. Uit het onderzoek, voorafgaand aan de totstandkoming van deze barometer, komt naar voren dat als gevolg van deze bezuinigingen een afname van de vraag naar kinderopvang wordt verwacht, vooral bij gezinnen met midden- en lage inkomens. Volkskrant kopte in een recent artikel dat de kinderopvang inmiddels zo kostbaar is dat een tweede baan voor veel gezinnen niet of nauwelijks meer loont. Volgens Groen Links verdwijnen er omgerekend 36 duizend voltijdsbanen als gevolg van de bezuinigingen.
Opleidingen ontwikkeling ontwikkeling aantal BPV studenten volume3
PW3/PW4*
4%
5%
SD/SMD4
16%
13%
SCW4
-4%
2%
Helpende 2
1%
0,5%
Onderwijsassistent
1%
4%
Bronnen: Studentenaantallen: DUO-CFI, schooljaren 2009-2010 en 2010-2011 Stageplaatsen: Bedrijvenregister Calibris, peildata september 2011 t.o.v. september 2010 * Dit is inclusief MZ3 en 4
Welzijn en maatschappelijke dienstverlening Verhoogde werkdruk en banenverlies
Groot tekort aan stageplaatsen PW4 Jeugdzorg Studenten maatschappelijke zorg en onderwijsassistent hebben
De bezuiniging op huishoudelijke hulp voor de Wet
over het algemeen geen moeite met het vinden van een stage-
Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) heeft mogelijk ook
plaats. Over het algemeen geldt dat in een aantal regio’s het v inden
gevolgen voor de werkgelegenheid in de branche welzijn en
van een stageplaats voor de overige opleidingen minder eenvou-
maatschappelijke dienstverlening. Sommige WMD-instellingen
dig is. Dit geldt met name voor studenten van de pedagogische
hebben de dienstverlening verbreed en bieden nu ook thuiszorg
opleidingen. In sommige gevallen moeten studenten een stage-
aan. Dit leidt bij gelijkblijvende budgetten vooral tot een
plaats van de tweede of derde voorkeur accepteren. De s ituatie is
verschuiving van personeel uit de zorg naar WMD. Ook de
in de meeste regio’s nijpend voor de opleiding pedagogisch werker
werkdruk zal door deze wijziging waarschijnlijk toenemen. De
4 jeugdzorg. Een meerderheid van de roc’s geeft aan dat er voor
bezuinigingen op het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers en
deze studenten geen of nauwelijks stageplaatsen kunnen worden
andere op het gebied van integratie actieve welzijnsinstellingen
gevonden. Vooral de situatie in Noordoost-Nederland is nijpend.
2
Alle roc’s kennen daar tekorten aan stageplaatsen. De situatie voor
Zuidoost
PW3 en PW4 kinderopvang en helpende 2 is beter, maar ook voor
In Zuidoost-Nederland hebben bijna alle studenten welzijn het
deze studenten verloopt het vinden van een stagplaats uiterst
moeilijk met het vinden van een stageplaats. Daarnaast is het
moeizaam. In veel gevallen ligt de lastigheid in het feit dat de
voor PW4, zowel kinderopvang als jeugdzorg, heel moeilijk om
wensen van het leerbedrijf en de vaardigheden van studenten niet
een stageplaats te vinden. Dit geldt voor bijna alle regio’s. Voor
op elkaar aansluiten. Vooral de eerste- en tweedejaars studenten
studenten onderwijsassistent zijn er wederom geen problemen.
hebben daar last van.
Regionale verschillen
Kans op WERK
In het onderstaande overzicht zien we voor Noordoost-, Noordwest-, Zuidwest- en Zuidoost-Nederland de gesignaleerde knel
Werkgelegenheid neemt af
punten voor de diverse opleidingen. De regio’s zijn ingedeeld
Volgens de MOgroep zal de stelselwijziging bij jeugdzorg
volgens de indeling van het UWV WERKbedrijf. Uit deze tabellen
veel onrust onder het personeel veroorzaken waardoor het
wordt duidelijk in welke regio’s het zoeken van stageplekken een
moeilijk wordt om huidig personeel te behouden. Binnen de
probleem is. Soms is het knelpunt zo ernstig dat studenten worden
kinderopvang neemt de kans op werk de komende jaren af.
geweigerd voor de opleiding.
In sommige krimpregio’s zoals Limburg, Zeeland, Friesland, Drenthe, Groningen en Gelderland zijn de gevolgen voor de
Noordoost
werkgelegenheid het eerst merkbaar. Omdat er in die regio’s
In Noordoost-Nederland is er op het eerste oog een groot tekort
een terugloop aan cliënten wordt verwacht, zal daar minder
aan stageplekken, vooral voor de opleidingen PW. Er is een bij-
kans op werk zijn jeugdzorg en welzijn en maatschappelijke
zonder groot tekort aan stageplaatsen jeugdzorg op niveau 4. Zo
dienstverlening (WMD) denken over enkele jaren moeite te
hadden in Twente 50 studenten nog geen stageplaats en zijn er
hebben met het bezetten van arbeidsplaatsen. Dit komt door
ook 25 studenten op een niet passende plaats terechtgekomen. In
de vergrijzing van het personeel en de toegenomen vraag aan
Friesland, Drenthe en Twente zijn er te weinig plaatsen in de kinder-
personeel vanuit de zorgsector. De verwachting is dat de sector
opvang voor studenten PW3 en 4. In de Stedendriehoek ontbreken
welzijn de komende jaren een lichte teruggang in werkgele-
stageplaatsen voor zo’n 30 studenten SMD. Voor de onderwijs
genheid laat zien in tegenstelling tot de zorg waar een groei
assistent zijn er in alle regio’s voldoende plaatsen.
voorspeld wordt.
Noordwest
Als er niets verandert op het gebied van werkgelegenheid
In Noordwest-Nederland zijn er vooral problemen met het vinden
voor PW4 binnen de jeugdzorg en kinderopvang, blijft de
van stageplaatsen voor PW4, uitstroom jeugdzorg en SMD. De
kans op werk in deze sector de komende jaren klein. Om
regio Zuid-Kennemerland heeft te maken met nijpende tekorten
de explosieve groei van de gespecialiseerde jeugdzorg te
voor alle PW opleidingen en SMD. Ongeveer 50 studenten SMD
stoppen is meer aandacht nodig voor ondersteuning, zoals
zijn hierdoor op niet gewenste stageplaatsen terechtgekomen.
preventie, positief jeugdbeleid en opvoedingsondersteuning.
Toch is het beeld in de overige regio’s relatief gunstig. In Utrecht en
Een ontwikkeling naar ambulante zorg kan kansen voor mbo’ers
Flevoland kunnen stagiaires gewoon aan de slag bij een stage voor
betekenen. Veel huidige mbo’ers PW4 JZ stromen door naar
jeugdzorg. Ook hier geldt dat er in Noordwest-Nederland voor de
hbo–opleidingen, zoals bijvoorbeeld maatschappelijk werk en
Onderwijsassistent voldoende plaatsen zijn.
dienstverlening (MWD), sociaal pedagogische hulpverlening (SPH) en pedagogiek. Deze studies leiden op voor werk in de
Zuidwest
jeugdzorg. Het blijft daarom belangrijk dat er voor mbo’ers
In Zuidwest-Nederland zijn er voor Haaglanden en Midden-Holland
voldoende stageplaatsen zijn in jeugdzorg, zodat deze het
geen gegevens beschikbaar. Voor de overige regio’s wijkt het beeld
mbo-diploma kunnen halen en via het hbo toch aan het werk
niet af van de rest van Nederland. Ook hier zijn nijpende tekorten
kunnen in de jeugdzorg.
voor de opleiding PW4 jeugdzorg. Hierdoor zijn in Drechtsteden 75 studenten op een niet gewenste plaats terechtgekomen. Voor de onderwijsassistent zijn er geen knelpunten. A lleen in West-Brabant is het voor deze studenten wat m oeilijker om een plek te vinden. 3
kans op stage per regio – najaar 2011 welzijn opleiding1 Regio Rapportage regio
HP2
PW3
PW4 KO
PW4 JZ
MZ 3/4
MZ4 VW
SD/ SMD
SCW
OA
Friesland Noordoost
Groningen Drenthe IJsselvechtstreek Twente Stedendriehoek Noord-Kennemerland/ West-Friesland
Noordwest
Zaanstreek-Waterland Zuid-Kennemerland Groot-Amsterdam
Gooi- en Vechtstreek
Oost-Utrecht Midden-Utrecht Flevoland Holland/Rijnland Haaglanden Zuidwest
Midden-Holland Drechtsteden Rijnmond West-Brabant Zeeland Midden-Gelderland Achterhoek Zuid-Gelderland Zuidoost
Rivierenland Noordoost-Brabant Midden-Brabant Zuidoost-Brabant
Noord- en Midden-Limburg
Zuid-Limburg Studenten geweigerd / instroom roc aangepast / studenten uiteindelijk geplaatst op niet passende stages Nijpend tekort > Stages uitgesteld of afgelast. Tekort
> Stages pas te vinden na intensief zoeken, en vaak te laat.
Voldoende
> Studenten voor 95% op tijd geplaatst op passende stages.
Ruim voldoende
> Stages makkelijk te vinden / aanmeldingen nieuwe leerbedrijven onnodig.
Blanco
> Geen gegevens beschikbaar gesteld of niet van toepassing.
HP2 helpende zorg en welzijn, PW3 pedagogisch medewerker kinderopvang, PW4 KO gespecialiseerd pedagogisch medewerker 4 kinderopvang, PW4 JZ pedagogisch medewerker 4 jeugdzorg, MZ3/4 medewerker maatschappelijke zorg, MZ4 VW persoonlijk begeleider specifieke doelgroepen, OA onderwijsassistent, SD/SMD sociaal dienstverlener/sociaal maatschappelijk dienstverlener, SCW sociaal cultureel werker.
1
4
Tabel 2 Kans op werk voor studenten Branches Opleidingen2
HP2 PW3KO PW4KO PW4jz Jeugdzorg
MZ4VW SD/SMD SCW
**
Kinderopvang
**
WMD
**
Bron: RegioMarge/Prismant 2010 / ** werkgelegenheid bevindt zich vooral bij gemeentelijke welzijnsdiensten
Kleine kans op werk
Goede kans op werk
Beroepenvoorlichting voorkomt schooluitval!
Grote kans op werk
Schooluitval in het mbo is nog steeds een probleem. Schooluitval
Zeer grote kans op werk
wordt zelfs het zorgenkindje van het beroepsonderwijs genoemd.
Matige kans op werk
Voor studenten in het voortgezet onderwijs is voorlichting over De kans op werk voor studenten helpende 2 in de sector welzijn is
de kans op een baan van de verschillende opleidingen van groot
klein. Er zijn meer studenten in opleiding dan de markt vraagt. In
belang. Goede beroepsvoorlichting verkleint de kans op vroegtijdig
de praktijk heeft deze opleiding, die sinds 2007-2008 als ge-
schoolverlaten. Het is belangrijk de noodzakelijke instroom in het
combineerde opleiding zorg en welzijn wordt aangeboden, een
beroepsonderwijs te bevorderden en het stageaanbod hierop af te
aantal uitvoeringsproblemen. Veel studenten willen uitsluitend de
stemmen.
invalshoek welzijn volgen, terwijl ook praktijkervaring in de zorg nodig is. Bovendien zijn er knelpunten rond het beschikbare aantal stageplaatsen voor helpende 2 in beide sectoren.
SIGNALEN uit de PRAKTIJK ‘Tekorten aan stageplaatsen zijn er voor de specifieke doelgroepen, denkend aan psychiatrie, verslavingszorg,
Figuur 1 Kaart van
GRONINGEN
dak- en thuislozen’.
Nederland verdeeld FRIESLAND
in UWV regio’s
‘Op dit moment ervaren wij dat alle instellingen bomvol zijn NOORD-KENNEMERLAND/ WEST-FRIESLAND
DRENTHE
NOORD-OVERIJSSEL
en dat er voor studenten die nu nog plek zoeken, geen plaats meer beschikbaar is’.
ZAANSTREEK/WATERLAND FLEVOLAND ZUID-KENNEMERLAND GROOT-AMSTERDAM GOOI- EN VECHTSTREEK HOLLAND/RIJNLAND HAAGLANDEN
UTRECHT OOST
UTRECHT MIDDEN MIDDEN-HOLLAND
RIJNMOND
‘Omdat de stages halverwege het studiejaar starten, zijn veel plaatsen al vol. Dit geldt vooral voor de studenten
GELDERLAND MIDDEN ACHTERHOEK
RIVIERENLAND
uit leerjaar 1’.
GELDERLAND ZUID
DRECHTSTEDEN
WEST-BRABANT
TWENTE STEDENDRIEHOEK
‘S-HERTOGENBOSCH TILBURG
ZEELAND ZUID-OOST BRABANT NOORD- EN MIDDEN LIMBURG
ZUID-LIMBURG
HP2 helpende zorg en welzijn, PW3 KO pedagogisch medeweker kinderopvang, PW4 KO gespecialiseerd pedagogisch medewerker 4 kinderopvang, PW4 JZ pedagogisch medewerker 4 jeugdzorg, MZ4VW persoonlijk begeleider specifieke doelgroepen, SD/SMD sociaal dienstverlener/sociaal maatschappelijk dienstverlener, SCW sociaal cultureel werker. 2
5
NADERE KENNISMAKING Vragen over onze dienstverlening? Graag brengen wij u in contact met een adviseur in uw regio of met een medewerker van het hoofdkantoor in Bunnik.
Calibris Runnenburg 34 3981 AZ Bunnik Postbus 131 3980 CC Bunnik T 030 - 750 7000 F 030 - 750 7001 E
[email protected] I www.calibris.nl
Het werkterrein: Leren in de Praktijk Als kenniscentrum voor leren in de praktijk in zorg, welzijn en sport is Calibris verantwoordelijk voor erkenning van leerbedrijven en vaststelling van kwalificaties. In het verlengde van deze wettelijke taken ligt en expertise die veel meer omvat. Calibris verkent de markt. Brengt landelijk en regionaal betrokken partijen bijeen. Initieert maatschappelijk relevante projecten. Ontwikkelt innovatieve en effectieve oplossingen. Alles gericht op één doel: meer balans en dynamiek op de arbeidsmarkt. Zo levert Calibris een waardevolle
© Calibris 6.15/1/2011
bijdrage om beroepspraktijk en beroepsonderwijs op elkaar te laten aansluiten.
