BPV - Barometer Welzijn Voorjaar 2011
•
KENNISCENTRUM VOOR LEREN IN DE PRAKTIJK IN ZORG, WELZIJN EN SPORT
BPV Barometer Welzijn voorjaar 2011
Kans op stage Aantal stageplaatsen uitgebreid
‘Het werkveld moet bezuinigen, er is geen tijd en energie om
Uit de tabel blijkt dat de ontwikkeling van het stageaanbod bij drie
studenten te begeleiden. Hbo’ers hebben voorrang en we
van de vijf opleidingen min of meer gelijke tred heeft gehouden
hebben geen georganiseerde achterban voor de opleiding’.
met de ontwikkeling van het aantal studenten. Bij de opleidingen Sociaal Maatschappelijke Dienstverlening 4 (SMD) en Sociaal Cultureel Werk 4 (SCW) is dit niet het geval. Bij SMD4 zijn er meer
De sector Welzijn heeft te maken met een aantal maatregelen
studenten bijgekomen dan stageplaatsen, terwijl bij SCW4 het
vanuit het regeerakkoord. Deze maatregelen hebben
beeld tegenovergesteld is. Minder studenten, meer stageplaatsen.
consequenties voor de arbeidsmarkt in deze sector.
De vraag is of een ruimer of krapper aanbod van stageplaatsen voor genoemde opleidingen ook zichtbaar is in de knelpunten die
Welzijn en maatschappelijke dienstverlening
roc’s ervaren bij het vinden van stageplaatsen voor hun studenten.
De bezuiniging op huishoudelijke hulp voor de Wet Maatschap
Tabel 1 Vergelijking van de ontwikkeling van aantallen studenten
pelijke Ondersteuning (WMO) heeft mogelijk ook gevolgen
en stageplaatsen in de periode 2010 - 2011
voor Welzijn en Maatschappelijke Dienstverlening. Sommige WMD-instellingen hebben de dienstverlening verbreed naar de Thuiszorg. Voor deze instellingen heeft de bezuiniging een lagere
Opleidingen
ontwikkeling aantal studenten
ontwikkeling BPV volume1
arbeidsvraag tot gevolg. Daarnaast moeten welzijnsinstellingen een
MZ3/4 *)
4%
5%
deel van de cliënten dat niet langer bij de Thuiszorg terecht kan,
SD/SMD4
16%
10%
opvangen.
SCW4
-4%
3%
Helpende 2
1%
0%
Jeugdzorg
Onderwijsassistent
1%
3%
In 2011 is er al sprake van rijksbezuinigingen of stelselherzieningen
Bronnen: Studentenaantallen: DUO-CFI, schooljaren 2009-2010 en 2010-2011 Stageplaatsen: Bedrijvenregister Calibris, peildata maart 2010 en februari 2011
in de branche Jeugdzorg. Een aantal instellingen is al gesloten. Daar komt bij dat de maatregelen in het regeerakkoord invloed
Alle taken in de Jeugdzorg gaan in 2014 naar de gemeenten.
Wensen leerbedrijven en vaardigheden studenten
Bij deze overheveling is sprake van een efficiencykorting van
Studenten Maatschappelijke Zorg hebben over het algemeen geen
structureel zeven procent. Op termijn leidt dit tot minder vraag
moeite met het vinden van een stageplaats. Dit geldt ook voor
naar personeel.
de studenten Onderwijsassistent. Voor de overige opleidingen is
hebben op de arbeidsmarkt Jeugdzorg in de jaren daarna.
de situatie vaak minder eenvoudig. In een aantal regio’s kost het
KinderopvanG
studenten moeite om een geschikte stageplaats te vinden. Dit
Het vorige kabinet heeft aangekondigd in 2011 de eigen bijdrage
geldt met name voor de pedagogische opleidingen. En soms lukt
van ouders voor kinderopvang te verhogen en de inkomensgrens
het alleen door een stageplaats van de tweede of derde voorkeur
waarboven ouders maximaal bijdragen voor het eerste kind te
te accepteren. Het meest nijpend is in sommige regio’s de situatie
verlagen. Het huidige kabinet Rutte-Verhagen kondigt in het
voor de opleidingen Pedagogisch Werker 4 (PW4) (met name
regeerakkoord nog extra bezuinigingen aan op de Kinderopvang
Jeugdzorg) en Helpende 2 (HP2). Deze opleidingen hebben de
per 1 januari 2012. Vermoedelijk blijft het aantal te schrappen
meeste studenten, voor wie tijdens de peiling in februari 2011 nog
banen in eerste instantie beperkt.
geen stageplaatsen waren gevonden. Dit hoeft absoluut niet te betekenen dat er geen erkende stageplaatsen zijn. Het gaat vaak om een ongunstige aansluiting tussen de wensen van het leerbedrijf en de vaardigheden van studenten. Het zijn vooral de eerste- en tweedejaars studenten die daar last van hebben. Voor de Helpende 2 geldt dit dus de hele opleiding omdat deze maar 2 jaar duurt.
2
1
Dit zijn alleen Beroepsopleidende Leerweg (BOL) plaatsen.
Regionale verschillen In de onderstaande overzichten zien we voor de vier werkgebieden
Knelpunten stageaanbod in werkgebied Zuidwest
van Calibris, per regio van het UWV WERKbedrijf, de gesignaleerde
In het werkgebied Zuidwest is de situatie voor studenten MZ
knelpunten voor de opleidingen. Uit deze tabellen wordt duidelijk
en OA gunstig. De opleidingen Maatschappelijke Zorg 3 en
in welke regio’s het zoeken van stageplekken een probleem is.
4 kennen op de regio Rijnmond en Holland-Rijnland na geen
Soms is het knelpunt zo ernstig dat studenten worden geweigerd.
problemen. Dit geldt niet voor PW3 en PW4. In vergelijking met de vorige peiling is het voor studenten zelfs moeilijker om
Knelpunten stageaanbod in werkgebied Noordoost
een geschikte stageplaats te vinden! Er zijn meer regio’s met
Voor de opleidingen Maatschappelijke Zorg (MZ) en OA komen
is dat regio Rijnmond de meeste studenten zonder stageplaats
studenten, op Groningen na, zonder problemen aan een stage-
kent. Voor Helpende 2 zijn er 35 studenten zonder stageplaats,
plaats. Dit geldt niet voor de PW en HP2 opleidingen.
40 Pedagogisch Werkers 3 studenten nog op zoek en kunnen
Het beeld bij PW4 JeugdZorg (JZ) is in vergelijking met de vorige
maar liefst 50 studenten Maatschappelijke Zorg op niveau 3 en
peiling niet gewijzigd. Dit geldt ook voor HP2 en PW4 Kinder
4 bij geen enkel leerbedrijf terecht. Van de opleiding Sociaal
Opvang (KO). Vooral niveau 2 in Twente valt op met 120 studenten
Cultureel Werk zijn nog 8 studenten op zoek en 50 studenten
zonder stageplaats! Ook studenten PW4 JZ in de regio IJsselvecht-
Sociaal Maatschappelijke Dienstverlening kunnen nog niet aan
streek (50) en in de Stedendriehoek (25) hebben dit probleem.
de slag bij een stagebedrijf. Voor de laatste twee opleidingen
Minder nijpend, maar zeker ongewenst is de situatie waarin een
geldt dit ook voor Holland-Rijnland (20 studenten SMD) en
student op een stageplaats van de tweede of derde voorkeur
Haaglanden (10 studenten SCW). West-Brabant kent de minste
terecht komt. In vrijwel alle regio’s komt het voor dat studenten
problemen. In Holland-Rijnland komen AKA studenten moeilijk
PW3 en 4 noodgedwongen een niet passende stageplaats hebben.
aan stageplaats.
nijpende tekorten dan bij de vorige peiling in 2010. Opvallend
Dit geldt in het hele werkgebied voor 75 studenten PW3, 60
voor studenten Sociaal Maatschappelijke Dienstverlening (SMD) in
Knelpunten stageaanbod in werkgebied Zuidoost
de meeste regio’s moeilijk om een geschikte stageplaats te vinden.
In Zuidoost ontbreken de gegevens van meerdere onder-
Voor de opleiding AKA ontbreken de gegevens.
wijsinstellingen. Bij de vorige peiling waren er evenals in de
studenten PW4 KO en 175 studenten PW4 JZ. Tenslotte is het ook
andere werkgebieden knelpunten voor studenten HP2 en PW
Knelpunten stageaanbod in werkgebied Noordwest
3/4. Zuidoost-Brabant vormde een uitzondering, daar was de
In het werkgebied Noordwest is de situatie voor de opleidin-
andere werkgebieden is er geen reden om te veronderstellen
gen MZ, SCW, OA én PW3 en PW4 KO in de meest regio’s heel
dat er veel is veranderd sinds de afgelopen peiling.
goed. Voor de eerste drie opleidingen is het beeld sinds de
Het is bekend dat het vinden van een stageplaats voor een
vorige p eiling niet veranderd maar voor de studenten PW KO is
AKA student een grote opgave is in Zuid-Gelderland en
de situatie aanzienlijk verbeterd. Alleen Flevoland en Zaanstreek-
Midden-Brabant.
situatie relatief gunstig. Als we kijken naar de resultaten in de
Waterland hebben nog te maken met tekorten. Voor PW4 JZ is er niets v eranderd. Voor HP2 verloopt het vinden van stageplaatsen
Kans op WERK
weliswaar moeizaam, maar zijn er op Amsterdam en Flevoland na
Werkgelegenheid varieert
nauwelijks studenten zonder stageplaats. De regio met de meest
Binnen de Kinderopvang neemt de kans op werk de komende
tekorten is Flevoland. Alleen bij de opleidingen MZ3 en OA vinden
jaren af. Dit komt door demografische ontwikkelingen en bezui-
studenten zonder problemen een stageplaats. Voor SMD is de situ-
nigingen. Daardoor is er minder kans op een baan. Jeugdzorg
atie in Utrecht en Flevoland onveranderd ongunstig. In deze regio’s
& Welzijn en Maatschappelijke Dienstverlening (WMD) denken
hebben 35 studenten geen stageplaats. Voor de opleiding AKA
op termijn moeite te hebben met het bezetten van arbeids-
is het in de regio’s Zaanstreek-Waterland, Groot-Amsterdam en
plaatsen. Dit komt door de vergrijzing van het personeel en
Flevoland moeilijk om werkgevers te interesseren voor stagiaires.
de toegenomen vraag binnen de zorgsector. De Zorg is een concurrent van de sector WJK als het om personeel gaat. De 3
knelpunten stageaanbod opleiding1
Rapportage regio
Friesland
Groningen
Noordoost
Regio
Stedendriehoek
Noord-Kennemerland/
West-Friesland
Zaanstreek-Waterland Noordwest
Flevoland
Holland/Rijnland
Haaglanden
Midden-Holland
Zuidwest
Midden-Utrecht
SCW
OA
Rijnmond West-Brabant
Zeeland
Midden-Gelderland
Achterhoek
Zuid-Gelderland
Rivierenland
Zuidoost
SD/ SMD
Drechtsteden
MZ4 VW
Gooi- en Vechtstreek
MZ 3/4
Groot-Amsterdam
Oost-Utrecht
PW4 JZ
Zuid-Kennemerland
PW4 KO
IJsselvechtstreek Twente
PW3
Drenthe
HP2
Noordoost-Brabant Midden-Brabant
Zuidoost-Brabant
Noord- en Midden-Limburg
Zuid-Limburg Studenten geweigerd / instroom roc aangepast / studenten uiteindelijk geplaatst op niet passende stages Nijpend tekort > Stages uitgesteld of afgelast. Tekort
> Stages pas te vinden na intensief zoeken, en vaak te laat.
Voldoende
> Studenten voor 95% op tijd geplaatst op passende stages.
Ruim voldoende
> Stages makkelijk te vinden / aanmeldingen nieuwe leerbedrijven onnodig.
Blanco
> Geen gegevens beschikbaar gesteld of niet van toepassing.
HP2 Helpende Zorg en Welzijn, PW3 Pedagogisch medewerker Kinderopvang, PW4 KO Gespecialiseerd Pedagogisch medewerker 4 Kinderopvang, PW4 JZ Pedagogisch medewerker 4 Jeugdzorg, MZ3/4 Medewerker Maatschappelijke Zorg, MZ4 VW Persoonlijk begeleider specifieke doelgroepen, OA onderwijsassistent, SD/SMD Sociaal Dienstverlener/ Sociaal Maatschappelijk Dienstverlener, SCW Sociaal Cultureel Werker.
1
4
Tabel 2 Kans op werk voor studenten (in 2014) Branches
Opleidingen
HP2
Jeugdzorg
**
Kinderopvang
**
WMD
**
2
PW3KO
PW4KO
PW4jz
MZ4VW
SD/SMD
SCW
Bron: RegioMarge/Prismant 2010 / * over de onderwijsassistent zijn geen gegevens beschikbaar / ** werkgelegenheid bevindt zich vooral bij gemeentelijke welzijnsdiensten
Kleine kans op werk
opleidingen, zoals bijvoorbeeld MWD, SPH en Pedagogiek.Deze
Matige kans op werk
studies leiden op voor werk in de jeugdzorg. Daarom blijft het van
Goede kans op werk
belang dat er voor mbo’ers voldoende stageplaatsen zijn in de
Grote kans op werk
jeugdzorg, zodat deze het mbo-diploma kunnen behalen en via het
Zeer grote kans op werk
hbo toch behouden blijven voor werk in de jeugdzorg. De kans op werk voor studenten Helpende 2 in de sector Welzijn is klein. Er
verwachting is dat de sector Welzijn de komende jaren een lichte
zitten meer studenten in opleiding dan de markt vraagt.
teruggang in werkgelegenheid laat zien in tegenstelling tot de Zorg waar een groei voorspeld wordt.
Beroepenvoorlichting voorkomt schooluitval!
Kinderopvang en Volwassenenwerk kansrijk
Schooluitval in het mbo is nog steeds een hot item. Schooluitval
Waar te weinig studenten in opleiding zijn, is de kans op werk
Voor studenten in het voortgezet onderwijs is voorlichting over
groot. Uit de tabel blijkt dat bij ongewijzigd beleid de kans op werk
de kans op een baan van de verschillende opleidingen van groot
voor mbo-studenten PW3 KO en MZ4 VW (persoonlijk begeleider
belang. Goede beroepsvoorlichting verkleint de kans op vroegtijdig
specifieke doelgroepen) gunstig is vergeleken met andere oplei-
schoolverlaten. Het is belangrijk de noodzakelijke instroom in het
dingen. Als er niets verandert op gebied van baanmogelijkheden
beroepsonderwijs te bevorderden en het stageaanbod hierop af te
voor PW4 binnen de Jeugdzorg en Kinderopvang, blijft de kans
stemmen.
wordt zelfs het zorgenkindje van het beroepsonderwijs genoemd.
op werk in de komende jaren klein. Daarom is het belangrijk om de baanmogelijkheden binnen deze branches voor deze studenten te stimuleren. Veel mbo’ers PW4 JZ stromen door naar hbo-
SIGNALEN uit de PRAKTIJK ‘Jeugdzorg staat negatief tegenover mbo leerlingen onder de 18 jaar’.
Figuur 1 Kaart van
GRONINGEN
Nederland verdeeld
‘Studenten zijn vaak te jong en onervaren. Stageadressen willen graag studenten met levenservaring’.
FRIESLAND
in UWV regio’s NOORD-KENNEMERLAND/ WEST-FRIESLAND
DRENTHE
NOORD-OVERIJSSEL ZAANSTREEK/WATERLAND FLEVOLAND ZUID-KENNEMERLAND GROOT-AMSTERDAM GOOI- EN VECHTSTREEK HOLLAND/RIJNLAND HAAGLANDEN
RIJNMOND
WEST-BRABANT
willen komen’. STEDENDRIEHOEK
GELDERLAND MIDDEN ACHTERHOEK
RIVIERENLAND GELDERLAND ZUID
DRECHTSTEDEN
moeten een stageplaats “meenemen” als ze op de opleiding
TWENTE
UTRECHT OOST
UTRECHT MIDDEN MIDDEN-HOLLAND
‘Te weinig aangeboden stageplaatsen. Onze volwassenen
‘We participeren in een provinciaal project Jeugdzorg samen met een ander roc, de hogescholen en instellingen voor Jeugdzorg. De bereidheid om voor mbo-studenten stageplekken te beschikking te stellen is echter zeer gering’.
‘S-HERTOGENBOSCH TILBURG
‘Ik vermoed dat Kinderopvang, Onderwijs en Jeugdzorg
ZEELAND ZUID-OOST BRABANT NOORD- EN MIDDEN LIMBURG
allemaal weinig stageplaatsen hebben voor helpende 2 aangezien deze niet voorkomen in het functiebouwwerk van
ZUID-LIMBURG
HP2 Helpende Zorg en Welzijn, PW3 KO Pedagogisch medeweker Kinderopvang, PW4 KO Gespecialiseerd pedagogisch medewerker 4 Kinderopvang, PW4 JZ Pedagogisch medewerker 4 Jeugdzorg, MZ4VW Persoonlijk begeleider specifieke doelgroepen, SD/SMD Sociaal Dienstverlener/Sociaal Maatschappelijk Dienstverlener, SCW Sociaal Cultureel Werker. 2
5
de instellingen in deze branche’.
NADERE KENNISMAKING Vragen over onze dienstverlening? Graag brengen wij u in contact met een adviseur in uw regio of met een medewerker van het hoofdkantoor in Bunnik.
Calibris Runnenburg 34 3981 AZ Bunnik Postbus 131 3980 CC Bunnik T 030 - 750 7000 F 030 - 750 7001 E
[email protected] I www.calibris.nl
Het werkterrein: Leren in de Praktijk Als kenniscentrum voor leren in de praktijk in Zorg, Welzijn en Sport is Calibris verantwoordelijk voor erkenning van leerbedrijven en vaststelling van kwalificaties. In het verlengde van deze wettelijke taken ligt en expertise die veel meer omvat. Calibris verkent de markt. Brengt landelijk en regionaal betrokken partijen bijeen. Initieert maatschappelijk relevante projecten. Ontwikkelt innovatieve en effectieve oplossingen. Alles gericht op één doel: meer balans en dynamiek op de arbeidsmarkt. Zo levert Calibris een waardevolle
© Calibris 6.13/1/2011
bijdrage om beroepspraktijk en beroepsonderwijs op elkaar te laten aansluiten.
