naar Passend Onderwijs, stap voor stap

Samenwerkingsverband voortgezet onderwijs de Meierij ’s-Hertogenbosch - Boxtel Heeswijk-Dinther - St. Michielsgestel Schijndel - Vught - Zaltbommel

de Meierij samenwerkingsverband v.o.

naar Passend Onderwijs, Naar Passend Onderwijs, stap voor stap we zijn er bijna!

Jaarverslag 2012

Brinnummer: 46.1

Voorwoord

Voorwoord

Beste lezer, Fijn dat u interesse toont in de resultaten van samenwerkingsverband vo de Meierij over 2012. Het samenwerkingsverband legt middels dit jaarverslag verantwoording af over het gevoerde beleid en de resultaten. Onze jaarrekening is op te vragen bij het secretariaat ([email protected]) Het samenwerkingsverband stelt zich ten doel alle leerlingen in de regio de Meierij passend onderwijs te bieden. Bij voorkeur zo thuisnabij mogelijk en soms met tijdelijke hulp bovenschools. Wij werken nauw samen met gemeenten, onze partners uit de Centra voor Jeugd en Gezin en de gespecialiseerde jeugdhulpverlening. Een samenwerking die de school ontzorgt en leidt tot snellere hulp in het thuismilieu. Vanuit deze basis hebben wij vertrouwen in de ontwikkeling naar Passend Onderwijs. Een ontwikkeling waarin wij de expertise van onze partners in de regio hard nodig hebben, zowel van het speciaal onderwijs als van de jeugdzorg. Ik wens u veel leesplezier,

Dr. Lia C.M. van Grinsven Directeur

Dit jaarverslag is tevens geplaatst op onze website (www.de-meierij.nl), en daarmee toegankelijk voor ouders en geïnteresseerden. Ideeën en wensen ontvangen wij graag. Bij klachten beschikken wij over een klachtenregeling.

1

Jaarverslag 2012

Inhoudsopgave

Inhoudsopgave

Pagina Hoofdstuk Hoofdstuk Hoofdstuk Hoofdstuk Hoofdstuk Hoofdstuk Hoofdstuk Hoofdstuk Hoofdstuk Hoofdstuk Hoofdstuk Bijlage 1: Bijlage 2: Bijlage 3:

1: 2: 3: 4: 5: 6: 7: 8: 9: 10: 11:

Passend Onderwijs De zorg en advies teams (ZAT’s) Jeugdzorgondersteuning Individueel maatwerk en ontwikkeling zorgstructuur Zij-instroom Het Advies & Consultatie Team (ACT) Bovenschoolse voorziening (BSV) Overgang Primair - Voortgezet onderwijs Deskundigheidsbevordering bovenschools Samenwerking met het speciaal onderwijs Organisatie en beheer

3 4 6 8 10 11 13 16 18 20 22

Adresgegevens Aangesloten besturen/scholen binnen het samenwerkingsverband Kengetallen scholen

24 25 26

2

Jaarverslag 2012

Passend Onderwijs

Hoofdstuk 1 Passend Onderwijs

Met de naderende wetgeving Passend Onderwijs heeft het samenwerkingsverband in 2012 een projectorganisatie ingericht en zijn een groot aantal activiteiten ontplooid. Vanuit allerlei werkgroepen zijn plannen gemaakt en voorgedragen aan de overlegtafels waar besluiten worden genomen. De financiële consequenties voor het samenwerkingsverband op basis van de huidige leerlingenstromen zijn bekend. Gepoogd zal worden het aantal leerlingen in het speciaal onderwijs de komende jaren terug te dringen. Een opdracht waar wij voor staan. De samenwerking met de collega’s uit het speciaal onderwijs krijgt al aardig vorm. In alle werkgroepen zijn zowel regulier als speciaal onderwijs vertegenwoordigd. In de reguliere scholen wordt gezocht naar meer en betere inzet van de expertise uit het speciaal onderwijs. In de afstemming basisonderwijs-voortgezet onderwijs buigen de samenwerkingsverbanden PO en VO de Meierij zich samen over de kwaliteitsverbetering van de overdracht. Ook zoeken beide samenwerkingsverbanden naar eenzelfde taal en kwaliteit van het Ontwikkelingsperspectief. De aansluiting van de jeugdzorg op het onderwijs heeft de laatste jaren door de pilot Jeugdzorg dichter bij Onderwijs, een mooie ontwikkeling doorgemaakt. De resultaten stemmen tot tevredenheid en worden meegenomen in de verdere afstemming tussen het samenwerkingsverband en gemeenten. Het aantal thuiszitters lijkt te zijn toegenomen, maar is naar onze mening te verklaren door betere signalering en melding. Een sluitende aanpak tussen de scholen, leerplicht en CJG zal de komende jaren het aantal thuiszitters moeten terugdringen.

3

Jaarverslag 2012

De zorg en advies teams (ZAT’s)

Hoofdstuk 2 De zorg en advies teams (ZAT’s)

Alle scholen binnen de Meierij beschikken over een netwerk van professionals. Het netwerk is te raadplegen bij problemen en stemt onderling de acties af. Doelstelling is te komen tot één kind/gezin, één plan. Het netwerk bestaat naast de zorgcoördinator van de school uit vertegenwoordigers van maatschappelijk werk, jeugdgezondheidszorg en leerplicht. Op afroep of op eigen verzoek zijn beschikbaar: politie, jongerenwerk en Bureau Jeugdzorg. Vanaf september 2010 kan gespecialiseerde jeugdzorg direct door CJG-partners, zonder tussenkomst van BJZ, worden ingezet, ook in het gezin. Zie hiervoor het volgende hoofdstuk. In 2012 is een van de medewerkers van het ACT gestart met het coachen van de driehoek school-GGDmaatschappelijk werk in opdracht van de gemeente ’s Hertogenbosch. Doel is voorbereid te zijn op de transitie van de jeugdzorg richting gemeenten en een sluitend gemeentelijk aanbod richting het onderwijs.

Aantal leerlingen besproken binnen de ZAT’s Aantal

2012 686

2011 2010 671 653

De casussen zijn ingebracht door: Maatschappelijk werk Bureau Jeugdzorg GGD Leerplicht Politie School Jongerenwerk Zorg voor Jeugd Overige

2012 47 0 11 16 0 612 3 0 0

% 2011 % 6,8 5,2 0 0,4 1,6 2,2 2,3 2,1 0 0 88,8 88,7 0,4 0,1 0 0 0 1,2

2012 139 57 92 48 57 221 92 81

% 17,7 7,2 11,7 6,1 7,2 28,1 11,7 10,3

2010 % 6,6 0,2 1,5 2,5 0 81,9 5,1 0,2 2,1

* een aantal casussen zijn gezamenlijk ingebracht

De aangegeven gedragsproblematiek: Anti-sociaal gedrag Hyperactief en ongeconcentreerd Ongemotiveerd voor school en leren Afhankelijk gedrag Teruggetrokken Thuissituatie Medisch overige (verzuim)

2011 % 2010 % 21 20,6 7,8 5,6 14,8 14,2 6,8 5,7 5,6 6,5 26,5 28,5 8,3 9,1 9,1 9,4

* bij meerdere leerlingen is er sprake van een combinatie van problemen. In 526 gevallen was het probleem hanteerbaar voor de school, in 150 gevallen niet. Van 10 gevallen is het onbekend.

Jaarverslag 2012

4

De interventies zijn gepleegd door: Maatschappelijk werk Bureau Jeugdzorg GGD Leerplicht Politie School Jongerenwerk Zorg voor Jeugd (ketencoördinator) Overige

2012 223 71 141 147 10 337 9 15 134

% 2011 % 19,8 21,5 6,3 5,5 12,5 9,0 13 12,2 0,9 1,1 33,5 37,2 0,8 0,9 1,3 1,2 11,9 11,3

2010 % 20,6 6,1 9,1 13,9 1,3 37,7 0,9 1,5 8,9

Het aantal besprekingen dat nodig was om tot een effectief traject te komen: Eenmaal Tweemaal Driemaal Viermaal Vijf en meermaal Nog geen traject ingezet/anders Onbekend

2012 309 115 79 32 55 25 71

% 45 16,8 11,5 4,7 8 3,6 10,3

2011 % 2010 % 35,2 19,8 24,1 20,9 16,7 17,2 7,6 14,1 10,1 28,1 2,1 0 4,2 -

De samenwerking met de ouders werd als volgt beoordeeld: Positief Positief maar ouders pedagogisch onmachtig Negatief Geen samenwerking met ouders Onbekend

2012 499 65 57 62 3

% 72,7 9,5 8,3 9 0,4

2011 % 2010% 65,1 59,4 15,4 22,9 7,2 7,8 9,1 10 3,3 -

Wat opvalt: Het aantal leerlingen besproken in het netwerk blijft stabiel, ook het feit dat deze met name worden ingebracht door de school. Hiermee kunnen we stellen dat school een belangrijke rol vervult als vindplaats van jeugd- en gezinsproblematiek. De aard van de problematiek blijft ongeveer gelijk. De rol van de GGD in het ondersteunen van de scholen is zichtbaar toegenomen. Ook de effectiviteit van de besprekingen in het ZAT lijkt te zijn toegenomen. Een groter aantal casussen is na één bespreking in een effectief traject geplaatst. Het aantal casussen waarin positief met ouders is samengewerkt is substantieel toegenomen. 5

Jaarverslag 2012

Jeugdzorgondersteuning

Hoofdstuk 3 Jeugdzorgondersteuning

Per 1 oktober 2010 is de pilot “Jeugdzorg dichterbij Onderwijs” gestart, oorspronkelijk voor twee jaar, met een uitloop naar augustus 2013. Doel van de pilot is om snel hulp op maat te realiseren in samenspraak met het gezin voor jongeren die dreigen vast te lopen. De filosofie achter de pilot is dat daar waar (gedrags)problemen van de jongere samenhangen met de situatie thuis of in de omgeving, er ook een interventie op ‘het systeem’ wordt ingezet. Voorheen verwezen de CJG-partners en de Bovenschoolse Voorziening (BSV) daarvoor naar Bureau Jeugdzorg (BJZ). Met de pilot krijgt de driehoek (school - maatschappelijk werk - GGD) de mogelijkheid om ambulante jeugdzorg direct in te zetten zonder tussenkomst van BJZ. Eenzelfde werkwijze wordt toegepast binnen de Bovenschoolse voorziening. De ambulante jeugdzorg bevat altijd twee elementen: • Training of coaching van de jongere zelf • Ambulante gezinsbegeleiding cq. opvoedingsondersteuning Belangrijk uitgangspunt bij de pilot is dat vertrouwd wordt op de deskundigheid in de driehoek. De begeleiding wordt overgenomen door gespecialiseerde tweede lijns jeugdhulpverlening. Het is belangrijk dat de hulp snel tot stand komt, in principe binnen 2 weken. De hulpverleningstrajecten worden uitgevoerd door Oosterpoort, in samenspraak met GGZ Herlaarhof, voor die casussen waar mogelijk sprake is van psychiatrische problematiek. De pilot is steeds gevolgd door een monitorgroep waaraan het onderwijs via het samenwerkingsverband, de CJGpartners en de partners uit de tweede lijn deelnemen. De pilot heeft onder andere geleid tot een voorlopersrol van de regio op weg naar passend onderwijs en de transitie van de jeugdzorg. De monitorgroep heeft vastgesteld dat meer aandacht nodig is voor een systeemgerichte benadering, dat wil zeggen ondersteuning van de jongere in samenhang met het gezinssysteem, waaronder onderwijs. Ook is aandacht gevraagd voor meer lichte zorg vanuit het voorliggende veld, alvorens een beroep te doen op gespecialiseerde jeugdhulpverlening.

Aantal aanvragen Jeugdzorg Vanuit de BSV Vanuit de ZAT’s Totaal

2012 59 108 167

2011 42 147 189

Soort aanvragen Jeugdzorg vanuit de BSV Training jongeren (individueel of groeps) Ambulante gezinsbegeleiding Combinatie training + ambulante gezinsbegeleiding Totaal

2012 47 3

2011 35 5

9 59

2 42

6

Jaarverslag 2012

Soort aanvragen Jeugdzorg vanuit de ZAT’s Training jongere (individueel of groeps) Ambulante gezinsbegeleiding Coaching jongere Combinatie training of coaching + ambulante gezinsbegeleiding Totaal

2012 7 24 1

2011 89 31 7

73 108

27 147

Wat opvalt: Het aantal casussen waarvoor gespecialiseerde jeugdhulpverlening is ingezet binnen de Bovenschoolse voorziening is gestegen en binnen de scholen gedaald. Dit laatste betekent mogelijk dat interventies eerder vanuit het voorliggende veld zijn ingezet. Ook is te zien dat op de scholen de enkelvoudige trainingen zijn teruggelopen en daarvoor in de plaats combinatietrajecten met een meer systeemgerichte benadering zijn ingezet. Op de BSV wijkt dat beeld af vanwege reeds aanwezige ondersteuning vanuit de tweede lijn in het gezin.

7

Jaarverslag 2012

Individueel maatwerk en ontwikkeling Zorgstructuur

Hoofdstuk 4 Individueel maatwerk en ontwikkeling zorgstructuur

Scholen beschikken over een budget van de Meierij ter versterking van de eigen zorgstructuur. Het budget kan een school inzetten voor individueel maatwerk voor leerlingen met een specifieke onderwijsbehoefte en/of coachingon-the-job voor individuele docenten in relatie tot een hulpvraag van een leerling. De budgetten worden per half jaar verantwoord.

Aantal individueel maatwerktrajecten

2012 583

2011 301

2010 223

Soort trajecten: 2012 % 2011 % 2010 % Personal coach /individuele begeleiding op verschillende gebieden 195 33,4 49,2 50 Huiswerkbegeleiding/hulp bij studie 126 21,6 12,6 13,5 Training (o.a. SOVA, ART, etc.) 172 29,5 22,3 25,2 Onderzoek 16 2,7 2,7 5,0 LWOO zonder beschikking 2 0,3 0 1,4 NT2 8 1,4 4,3 4,1 Observaties: oplossingsgericht/ handelingsplanning/SVIB 36 6,2 1,0 0,9 Handschriftverbetering 0 0 1,3 0 Coaching dyslexie + aanpassingen 2 0,3 1,7 0 Screening van leerlingen voor een cursus op maat m.b.t. onderpresteren 12 2,1 5,0 0 Overig (o.a. digibeter, webchair, support model FRT, time-out en bovenschoolse plaatsing) 14 2,4 0 0

Effect begeleiding: Onvoldoende Matig Voldoende Goed Zeer goed (nog) niet bekend

2012 % 2011 % 2010 % 21 3,6 4,7 9,0 65 11,1 15,3 10,3 203 34,8 25,9 29,6 136 23,3 32,2 27,8 22 3,8 1,3 3,1 136 23,3 20,6 20,2

Leerling nog op school Ja Nee, examen behaald Nee, andere school Nee, ander traject Nee, zit thuis

2012 490 13 2 10 0

% 95,1 2,5 0,4 1,9 0

Jaarverslag 2012

2011 % 2010 % 87,4 89,2 4,0 3,6 5,3 5,8 3,3 0,9 0 0,4

8

Coaching-on-the-job: Aantal docenten dat gebruik maakte van coaching-on-the-job

2012

2011

2010

297

221

348

Wat opvalt: Het aantal leerlingen dat wordt bereikt neemt toe, de diversiteit aan oplossingen eveneens. Ook is weer een groter aantal leerkrachten bereikt middels coaching-on-the-job.

9

Jaarverslag 2012

Zij-instroom

Hoofdstuk 5 Zij-instroom

Onderstaand overzicht betreft de leerlingen afkomstig van Meierij scholen, die de overstap maken naar een andere school.

Overstap naar een andere school 2012 2011 2010 Leerjaar 1 6 25 32 Leerjaar 2 62 44 27 Leerjaar 3 79 13 13 Leerjaar 4 39 7 7 Leerjaar 5 1 6 5 Onbekend 4 1 1 Totaal 179 96 85

De groep zij-instromers binnen de scholen van de Meierij bestaat uit: • leerlingen die (gedwongen) overstappen naar een lager niveau, • leerlingen die kiezen voor een andere sector binnen het Vmbo, in verband met een gewijzigde beroepskeuze, • leerlingen die uit zich zelf naar een andere school gaan. Iedere school heeft een van haar docenten benoemd tot casemanager. De taak van de casemanager is leerlingen die overstappen naar een andere school, te begeleiden tot en met plaatsing op de andere school. Het gaat in veel gevallen om leerlingen die niet (meer) in staat zijn op de oorspronkelijke school een diploma te halen, waardoor de overstap naar een lager niveau de enige oplossing is. In 2012 zijn de casemanagers drie keer bijeen geweest om met elkaar afspraken te maken, en leerlingen in onderling overleg te plaatsen. Er is gewerkt volgens een strak tijdpad, een uniform overdrachtsformulier en een model detacheringovereenkomst. Het fenomeen ‘gedwongen overstap of afstroom’ blijft lastig. Soms heeft het te maken met een te hoge inschatting van capaciteiten door de basisschool en/of ouders, soms met het niet tijdig signaleren en inspelen op andere problemen. In het eerste geval moeten we nog meer aandacht geven aan goede advisering. In het laatste geval is overstappen naar een lager niveau meestal geen oplossing en leidt dit ook lang niet altijd tot een succesvol vervolg van de schoolloopbaan. Voor deze doelgroep is tijdig signaleren en tijdig inzetten van extra jeugdzorg- of onderwijsondersteuning, heel belangrijk. Ook de leerlingen die vanuit de Internationale Schakelklas doorstromen naar een reguliere school, maken deel uit van het overzicht. Wat opvalt: In 2010 en 2011 betrokken wij deze gegevens voor de reguliere scholen van de internetlijst. Echter, deze lijst bleek niet volledig en dus niet betrouwbaar. Om die reden vragen wij de gegevens nu rechtstreeks op bij de scholen. Dit laat een hoger aantal overstappers zien. Ondanks de wet Klooster blijkt een groeiend aantal leerlingen uit klas 3 en 4 nog (gedwongen) over te stappen naar een andere school. Uit de cijfers van de Bovenschoolse voorziening (zie apart hoofdstuk) blijkt dat terugkeer naar de school van herkomst niet of nauwelijks voorkomt omdat het niet meer kan (verstoorde relatie), of omdat de leerling niet meer wil (vaak angst ten gevolge van pesten).

Jaarverslag 2012

10

Advies & Consultatie Team (ACT)

Hoofdstuk 6 Het Advies & Consultatie Team (ACT)

Het ACT fungeert als een bovenschools adviesteam, voor scholen die in handelingsverlegenheid komen. Centraal staat de vraag: Wat heeft de school nodig om de leerling met een specifieke onderwijsbehoefte passend onderwijs te bieden? Het ACT pleit voor vroegtijdige consultatie om te voorkomen dat gedwongen overstap van een leerling naar een andere school of de Bovenschoolse voorziening nog de enige optie is. Het team werkt nauw samen met externe deskundigen waaronder Bureau Jeugdzorg, Ggz Herlaarhof, Juvans Maatschappelijk werk, Jeugdhulpverlening Oosterpoort, Leerplicht en de Regionale Expertisecentra (REC’s). De zorgcoördinatoren kunnen rechtstreeks bij het ACT terecht voor advies. Het ACT is tevens de filter naar de Bovenschoolse Voorziening.

Casussen Door het ACT in behandeling genomen casussen op verzoek van scholen (aangemeld in 2012) Vanuit de BSV/Aanmeldteam Algemene consultatievragen Vragen vanuit leerplicht / verhuisleerlingen Vragen vanuit VSO scholen Overgang PO-VO (zie hoofdstuk 8)

2012

2011 2010

78 67 86 - 19 62 66 19 11 25 - 17 17 10

Aangezien de aanmeldingen voor de BSV nu vanuit het ACT komen, zijn er geen vragen meer vanuit de BSV/ Aanmeldteam dan die al bekend zijn bij het ACT.

Resultaten ACT 2012 Naar Bovenschoolse voorziening 22 Naar VSO 12 Binnen eigen school 8 Naar ROC 8 Naar andere reguliere school 7 Crisisplaatsing/opname binnen zorginstelling 3 Verhuisd 2 (tijdelijke) vrijstelling van leerplicht 2 Uithuisplaatsing 1 Nog lopend 13 Totaal 78

Thuiszitters Kalenderjaar December December 2012 2011 2010 Gemeld 52 16 5 Waarop actie ondernomen door het ACT 28 - Bekend bij leerplicht en in afwachting van behandeling 24 - -

Jaarverslag 2012

11

Van de in behandeling genomen casussen Aantal jongens Aantal meisjes

2012 47 31

2011 2010 44 63 23 23

Overigen 2012 2011 2010 Uitgebracht U-bocht-adviezen 15 34 27 Uitgebrachte adviezen bijzondere regeling 14 16 19 Door een orthopedagoog uitgebrachte adviezen TRF (Teacher’s Report Form) 57 45 80 Het ACT heeft zich voorgenomen jaarlijks een terugkoppeling te geven naar de scholen (schoolleider en zorgcoördinator) van haar bevindingen. Bijdrage aan nieuw beleid: De medewerkers van het ACT zijn nauw betrokken bij een groot aantal ontwikkelingen op weg naar Passend Onderwijs. Zij vertegenwoordigen de Meierij in tal van overleggen waaronder de Werkgroep Maatwerk, ACT, Deskundigheidsbevordering, Toelaatbaarheid speciaal onderwijs, Adviesgroep PO-VO, ontwikkelingen CJG enz. De ervaringen van de ACT-medewerkers op de scholen bieden input voor nieuw beleid in de werkgroepen en voor deskundigheidsbevordering van de zorgcoördinatoren. Coaching van de Driehoek School-Maatschappelijk werk-GGD: In opdracht van de gemeente ’s Hertogenbosch heeft een ACT-medewerker de CJG-teams gecoacht van Helicon vmbo Groen, Praktijkschool de Rijzert, Jeroen Boschcollege en het Stedelijk Gymnasium. De aandacht ging uit naar de interne zorgroute op de scholen, het transitieproof handelen van de CJG-partners en de daarmee samenhangende taak-rolverdeling. Naast het bijwonen van ZAT-bijeenkomsten heeft de ACT medewerker partijen bij elkaar gebracht, contact onderhouden met de opdrachtgever en een terugkoppeling gegeven naar de managers van de CJG-partners die lid zijn van de deelprojectgroep 12-23. Wat opvalt: Het aantal casussen waarvoor de hulp van het ACT wordt ingeroepen is gestegen doordat het ACT ook benaderd wordt door het speciaal onderwijs. De aard van de problematiek van de VSO leerlingen is divers; het betreft leerlingen die een onderwijsbeperking hebben wat in relatie staat tot een psychiatrische problematiek en/of met een (forse) gedragsproblematiek. Er valt een toename te constateren rondom leerlingen die thuis komen te zitten vanwege angsten ten gevolge van pestproblematiek. Sociale media spelen hierin nadrukkelijker een rol. Thuiszitten moet uiteraard worden voorkomen. Vandaar de afspraak binnen de Meierij dat binnen de school een leerling die geschorst is altijd wordt gemeld bij de zorgcoördinator, die actie onderneemt in overleg met het CJGnetwerk. Een leerling die verwijderd is wordt altijd door de zorgcoördinator gemeld bij het ACT. Op die manier zijn ‘thuiszitters’ sneller in beeld en kan naar een oplossing worden gezocht. Gevolg van dit beleid is dat nu meer thuiszitters bij de Meierij bekend zijn en geholpen worden. Echter een compleet beeld hiervan op het niveau van het samenwerkingsverband is er nog onvoldoende. Vaker zitten leerlingen met psychiatrische problemen thuis in relatie tot pesten. Via de individuele leerroute van de Zwengel worden leerlingen weer begeleid terug naar school. Nog regelmatig blijkt dat het protocol ziekteverzuim onvoldoende wordt nageleefd en dat Leerplicht bij thuiszitters nog in actie moet komen.

Jaarverslag 2012

12

Bovenschoolse voorziening (BSV)

Hoofdstuk 7 Bovenschoolse voorziening (BSV) Voor de leerlingen die, ondanks extra zorg binnen de school toch dreigen uit te vallen, heeft het samenwerkingsverband een bovenschoolse voorziening waarin leerlingen tijdelijk kunnen worden opgevangen. De voormalige projecten Herstart en Op de Rails zijn hierin geïntegreerd. Na een verblijf variërend van enkele maanden tot een jaar keren deze leerlingen terug naar het onderwijs, meestal met extra ondersteuning, en een betere afstemming met de thuissituatie. De BSV werkt intensief samen met externe partners waaronder: Bureau Jeugdzorg, Oosterpoort, Leerplicht, Raad van Kinderbescherming, GGD, GGZ jeugd, Politie, Go4it! Den Bosch (Jongeren-coaching). Doelgroepen zijn: • jongeren die, om wat voor problemen ook, forse leerachterstand op hebben gelopen en begeleid worden naar de school van herkomst of een andere school, • jongeren die, door persoonlijke problemen tijdelijk overbelast zijn en tijdelijk niet in staat een volledig schoolprogramma te volgen, • jongeren die niet meer in staat of gemotiveerd zijn een Vmbo-diploma te behalen en, waar mogelijk met een Arbeidsmarkt Kwalificerend Assistent (AKA)- traject, doorstromen naar werk en het ROC. De doelstellingen zijn: • De kans verhogen op een succesvolle terugkeer naar het onderwijs en daarmee het behalen van een diploma of startkwalificatie, • Bijdragen aan verandering in gedrag, versterken van de motivatie en vermindering van verzuim door de leerling, • Een bijdrage leveren aan een positief zelfbeeld en persoonlijk welzijn. Onderwijs op maat: De Bovenschoolse voorziening biedt onderwijs op maat en op niveau. Van alle Meierij-scholen, variërend van praktijkonderwijs t/m gymnasium kunnen leerlingen tijdelijk op de BSV terecht. Afhankelijk van de hulpvraag worden leerlingen zo snel mogelijk begeleid, terug naar de eigen school of een andere (speciale) school, of doorgeleid naar werk en/of het ROC.

Aantal leerlingen opgevangen in de BSV

2012 61

2011 61

2010 89

N.b. In 2010 hebben een aantal leerlingen aan meerdere projecten deelgenomen binnen de BSV. Deze leerlingen zijn in 2010 2 keer meegeteld

13

Jaarverslag 2012

Uitstroomgegevens per 31 december 2012 2011 2010 School van herkomst 1 4 13 Andere school 6 7 9 Speciaal onderwijs 7 1 1 YOP - - 5 ROC 13 10 18 VAVO 1 4 4 Hulpverlening 1 0 7 Sterk in Werk 0 0 1 TOM Project ‘s Bosch 0 0 1 Buro 3O 0 2 4 Uitvallers 0 3 5 Verhuisd 2 0 1 Opname Zorginstelling 2 4 0 Uithuisplaatsing 3 1 0 Werk 2 - Nog in project 23 25 20 Totaal 61 61 89

Gemiddelde verblijfsduur in weken (Excl. schoolvakanties)

Aantal Leerlingen gestart met AKA

2011-2012 27,6

2012 7

2010-2011 2009-2010 21,7 20,6

2011 2010 2009 13 5 -

Wat opvalt: Het aantal leerlingen dat tijdelijk bovenschools wordt opgevangen blijft redelijk constant. De verblijfsduur op de bovenschoolse voorziening is toegenomen omdat tussentijdse instroom zowel op een VO school als op het MBO lastig te realiseren is. Terugplaatsing naar de eigen school blijkt niet of nauwelijks mogelijk. Dit vraagt om aandacht in het kader van de toekomstige zorgplicht. Subregio’s: Vanwege het streven een vergelijkbaar voorzieningenniveau te hebben in de subregio’s bieden zowel het Cambium College in Zaltbommel en het Elde College in Schijndel een eigen Reboundmogelijkheid.

14

Jaarverslag 2012

Aantal leerlingen opgevangen in de Rebound Zaltbommel Aantal Leerlingen opgevangen in de Rebound Schijndel (kalenderjaar 2012)

2011-2012 2010-2011 2009-2010 21

20 11

10 11 10

Plaatsingsproblematiek VSO: Waar in 2011 nog gekozen was voor een aparte Instroomgroep voor vso de Rietlanden, is dit jaar gekozen voor intensiever overleg tussen de Rietlanden en het ACT en het zoeken naar oplossingen voor de plaatsingsproblematiek binnen het VSO.

Aantal leerlingen geplaatst in Instroomgroep in de periode september-december 2011

2012

2011

-

2010

6 -

Plaatsing buiten het onderwijs: Voor sommige leerlingen is de problematiek dermate ingewikkeld dat in het verleden uitgeweken is naar opvang elders uiteraard in goed overleg met ouders, Leerplicht en de school van herkomst.

Reden van plaatsing op Buro 3O 2012 2011 2010 Wacht op cluster-indicatie en plaatsing VSO 1 8 11 Wacht op plaatsing Zwengel / Herlaarhof 1 1 2 Tijdelijk intensief traject voor overplaatsing naar reguliere school 0 6 3 In afwachting van indicatie BJZ 0 1 1 In afwachting van plaatsing PEL 0 0 1 Durft niet naar school 1 1 2 Na Rebound meer hulpverlening nodig 0 3 1 Totaal 3 20 22 * Buro 3O is een samenwerkingsverband van vrijgevestigde behandelaren en begeleiders die behandeling en begeleiding op maat bieden

Wat opvalt: Het aantal leerlingen dat tijdelijk verbleef op Buro 3O is in 2012 duidelijk gedaald, omdat gezocht is naar interne oplossingen in plaats van oplossingen buiten de Meierij. De Bovenschoolse voorziening heeft zich het afgelopen jaar ontwikkeld tot een brede tussenvoorziening met meerdere programmalijnen. 15

Jaarverslag 2012

Overgang Primair Voortgezet onderwijs

Hoofdstuk 8 Overgang Primair - Voortgezet onderwijs Op het snijvlak van primair en voortgezet onderwijs worden regio-breed diverse activiteiten ontwikkeld voor leerlingen met een specifieke onderwijsbehoefte die extra begeleiding nodig hebben. De digitale overdracht van leerlinggegevens levert hier een goede bijdrage aan. Leerlingen die niet tijdig zijn geplaatst op een vo-school worden begeleid door de beide samenwerkingsverbanden. Juniorcoach: Juniorcoaches begeleiden kwetsbare leerlingen in de periode januari groep 8 tot januari brugklas. Zij observeren de leerlingen in groep 8, bespreken met de leerlingen de valkuilen, trainen met hen bepaalde vaardigheden, stemmen af met de ouders en zorgen voor een extra warme overdracht naar de mentor in het voortgezet onderwijs. Vorig jaar is reeds besloten dit aanbod langzaam af te bouwen en te integreren in de reguliere begeleiding van kwetsbare leerlingen.

Aantal leerlingen begeleid door juniorcoaches Beschikbaarheid Wsns ’s-Hertogenbosch Wsns Vught 8 uur Wsns Boxtel 4 uur Wsns Schijndel - Wsns Zaltbommel -

2012 - 9 8 - -

2011 2010 2009 11 17 13 6 12 6 8 8 4 - - -

Cursus Plezier op School: Voor kwetsbare leerlingen die op de basisschool vaak zijn gepest, wordt de cursus Plezier op school aangeboden en uitgevoerd door GGZ preventie. Doel is deze leerlingen te versterken voordat zij binnenkomen op de middelbare school. De cursus werd in het verleden aangeboden vanuit het samenwerkingsverband. Huidige inzichten hebben er toe geleid dit aanbod te doen vanuit de Centra voor Jeugd en Gezin. Om die reden ontbreken gegevens over 2012.

Deelname cursus Plezier op School Vanuit Wsns ’s-Hertogenbosch Vanuit Wsns Vught Vanuit Wsns Boxtel Vanuit Wsns Schijndel Vanuit Wsns Zaltbommel

2011 2010 2009 14 12 19 6 7 6 0 1 1 0 0 0 1 0 2

16

Jaarverslag 2012

Begeleiding bij het vinden van een passende school: Het ACT en de Wsns-verbanden monitoren de overgang van alle basisschoolleerlingen in de regio de Meierij. De Wsns-verbanden nemen contact op met het ACT wanneer blijkt dat het moeilijk is een passende school te vinden. Samen komen zij tot een passende aanpak. Voor alle leerlingen geldt dat bij aanvang van het nieuwe schooljaar een passende onderwijsplek gevonden is. De speciale basisschool van de Rietlanden (cluster 4) wordt hierin meegenomen om waar mogelijk een SO-leerling door te laten stromen naar een reguliere school voor voortgezet onderwijs.

Aantal leerlingen begeleid bij het vinden van een passende school Waarvan het aantal waarvoor geen passende school gevonden is (zie hoofdstuk Bsv)

2012

2011 2010 2009

17

17 10 40

4

0 0 0

Masterclass PO-VO: De advisering door primair onderwijs van leerlingen naar het voortgezet onderwijs vraagt continue aandacht en kwaliteitsverbetering. Om die reden heeft de Meierij twee masterclasses georganiseerd: een voor leerkrachten groep 8 in de stad ’s Hertogenbosch en een voor de regio. Uit de evaluatie bleek behoefte aan een vervolg, dat samen met het swv PO zal worden uitgewerkt.

Deelname Masterclass advisering v.o. 2012 Vanuit Wsns ’s-Hertogenbosch 85 Vanuit Wsns Vught 12 Vanuit Wsns Boxtel 22 Vanuit Wsns Schijndel 3 Vanuit Wsns Zaltbommel 32 Michaëlschool, Boxtel 4 De Zwengel, Vught 6 Mytylschool Gabriël 3 Totaal 167

Wat opvalt: De overgang PO-VO vraagt om permanente aandacht en kwaliteitsverbetering. Het aantal leerlingen waarvoor hulp nodig was bij het vinden van een passende school is gelijk aan dat van vorig jaar, echter voor 4 leerlingen is geen passende school gevonden, doordat de problematiek te zwaar bleek. Aangezien deze problematiek pas laat in beeld kwam zijn deze leerlingen na de zomer geplaatst in een apart klasje in de Bovenschoolse voorziening en van daaruit geleidelijk door geplaatst: • 2 leerlingen alsnog naar een reguliere school met een Rugzak • 1 leerling naar het speciaal onderwijs • 1 leerling op basis van harde criteria geplaatst op de Praktijkschool

Jaarverslag 2012

17

Deskundigheidsbevordering bovenschools

Hoofdstuk 9 Deskundigheidsbevordering bovenschools

Vanuit de doelstelling ‘kennisdeling’ organiseert de Meierij meerdere activiteiten voor diverse functionarissen, waaronder: Werkoverleg Zorgcoördinatoren: 7 bijeenkomsten op jaarbasis, waaronder aandacht voor de volgende thema’s: • Passend Onderwijs • Afstemming CJG’s; Jeugdzorg dichter bij Onderwijs • Bijeenkomst met de teamleiders over de toekomst van de Ambulante Begeleiding en ter voorbereiding op passend onderwijs • Ontwikkelingsperspectief • Interne zorgstructuur op de scholen • Medisch protocol • Totaalplan Onderwijsondersteuning na 1-8-2014 • Collegiale intervisie

Aantal zorgcoördinatoren

2012 2011 2010 27 27 25

Bijeenkomsten voor dyslexiespecialisten: 2 bijeenkomsten op jaarbasis, aan de hand van de volgende thema’s: • Ondersteuning met ICT-programma’s • Exameneisen en auditieve ondersteuning tijdens examens • Dyslexieprotocol • Overdrachtsformulier voor dyslectische leerlingen vastgesteld en bijgesteld • Referentiekaders taal en rekenen

Aantal deelnemende dyslexiespecialisten 2012 2011 2010 2009 Voorjaar: 12 12 12 Najaar: 15 11 15 12

18

Jaarverslag 2012

Conferentie voor schoolleiders en zorgcoördinatoren: Thema Passend Onderwijs. Dit jaar namen naast de leden van het Scholenoverleg en de zorgcoördinatoren ook de VSO-schoolleiders deel. Op de tweede dag waren een aantal Ambulante Begeleiders uitgenodigd. De onderwerpen waren: • Het totaalplan onderwijsondersteuning • De toekomstige functies van het ACT • De toelaatbaarheid speciaal onderwijs • Het Ontwikkelingsperspectief • De invulling van de onderwijsondersteuning ter vervanging van de Ambulante Begeleiding

Aantal deelnemers aan Conferentie

2012 54

2011 2010 2009 45 45 21

Uitwisseling van good practices Passend Onderwijs: Jaarlijkse organiseert de Meierij een uitwisseling tussen scholen van good practices Passend Onderwijs. Doelstelling is de opgedane kennis en ervaringen ten behoeve van leerlingen met een specifieke onderwijsbehoefte te delen met elkaar. Er • • •

zijn presentaties gegeven over: Klassenwerkplan (Ds. Piersoncollege) Participatie van leerlingen met een beperking in de gymlessen (Mytylschool) Hoe om te gaan met faalangst? (VSO de Zwengel)

Er • • •

zijn speeddates gehouden over: Hoe om te gaan met vrije situaties voor kwetsbare leerlingen? Wat werkt met ouders? Wat heb je als docent aan ondersteuning nodig om te kunnen omgaan met verschillen in de klas?

Aantal deelnemers aan presentatie Good Practices

2012

2011

2010

2009

108

66

56

100

Wat valt op: Kennisdeling is een belangrijke taak van het samenwerkingsverband. Steeds meer mensen worden met deze activiteiten bereikt. Scholen zijn zelf verantwoordelijk voor de kwaliteit en het opleidingsniveau van hun docenten, maar de deelname aan activiteiten om te leren van elkaar, elkaar te inspireren in het vinden van oplossingen en gezamenlijk beleid te maken om te beantwoorden aan de eisen van passend onderwijs, laat een gestage groei zien.

19

Jaarverslag 2012

Samenwerking met het speciaal onderwijs

Hoofdstuk 10 Samenwerking met het speciaal onderwijs Met de invoering van Passend Onderwijs, maken de VSO-scholen cluster 3 en 4 deel uit van het nieuwe samenwerkingsverband. De Regionale Expertise Centra houden als zodanig op te bestaan, de expertise van de medewerkers blijft uiteraard binnen de reguliere scholen gewenst en nodig. De schoolleiders van de VSO-scholen zijn toegetreden tot het Scholenoverleg. De bestuurders zijn toegetreden tot het Algemeen Bestuur in oprichting. In 2012 is vanuit de Meierij intensief overleg gevoerd met de speciale scholen. Gezocht is naar betere samenwerking en afstemming in het vinden van een passende school, het oplossen van de wachtlijsten en het bieden van adequate ondersteuning op maat. De inzet van de ambulante begeleiding is gegroeid naar meer maatwerk en preventie. Vanaf schooljaar 2011-2012 bespreken de VSO-scholen de Rietlanden en Havo/Vwo de Zwengel (cluster 4) veel aanmeldingen met het ACT. Samen krijgen zij steeds beter zicht op de criteria en de procedure voor toelaatbaarheid vso in de toekomst. Hierin worden de mogelijkheden voor terugkeer naar regulier onderwijs standaard meegenomen. Voor de terugkeer naar regulier onderwijs na verblijf op de Zwengel is een procedure ontwikkeld die als voorbeeld dient voor alle vso-scholen en verder zal worden uitgewerkt. Vanuit het convenant met de Mytylschool om leerlingen met uitstroomprofiel ‘diplomagericht’ op te nemen in een van de reguliere scholen, is met regelmaat overleg gepleegd tussen de gedragsdeskundige van de Mytylschool en de orthopedagoog van het ACT. Over leerlingen waarmee scholen vastlopen en die voorgedragen worden voor speciaal onderwijs is in veel gevallen intensiever contact geweest met het ACT. De verklaring ‘ontoereikende zorgstructuur’, die verplicht deel uitmaakt van het CvI dossier, wordt tegenwoordig gezien en getekend door de orthopedagoog van het swv. Waar zich problemen voordoen met het vinden van een passende vso-school, hetzij in verband met ingewikkelde problematiek of plaatsingsproblemen, is door de orthopedagoog van het ACT een overleg gestart met de vsoscholen gezamenlijk. Dit blijkt een werkbaar overleg voor grensgevallen, maar ook voor ondersteuning onderling bij ingewikkelde casussen. Door intensievere samenwerking met het speciaal onderwijs en de druk van de toekomstige verevening, is terugstroom gestimuleerd van vso leerlingen naar het regulier onderwijs. Ook andersom zijn meer gegevens bekend, waaronder zij-instromers tussen vso-scholen.

Aantal leerlingen begeleid vanuit de Mytylschool 2012 Plaatsing regulier 1 Plaatsing speciaal onderwijs 2

2011 1

Aantal leerlingen begeleid vanuit of naar VSO Plaatsing regulier Plaatsing speciaal onderwijs

2011 3 4

2012 7 11

20

Jaarverslag 2012

Wat opvalt: Toenemend overleg en afstemming tussen het ACT en de collega’s uit het speciaal onderwijs. Overplaatsing van regulier naar speciaal onderwijs betreft vooral leerlingen voor het 2e leerjaar op vmbo-t/Havo en voor het 4de leerjaar Havo. Voor de Mytylschoolleerlingen gaat het om instroom in de brugklas. Al samenwerkend proberen we elkaars taal en noden beter te begrijpen. Een model voor terugplaatsing van speciaal naar regulier is daar bijvoorbeeld een eerste resultaat van.

21

Jaarverslag 2012

Organisatie en Beheer

Hoofdstuk 11 Organisatie en Beheer

De organisatie van swv de Meierij is in ontwikkeling naar de nieuwe wetgeving Passend Onderwijs. Op dit moment is de organisatie als volgt: Bestuur: Het samenwerkingsverband is een Stichting, met een lege centrale dienst. In de aanloop naar het nieuwe samenwerkingsverband heeft de stichting een bestuur in oprichting, bestaande uit vertegenwoordigers van de aangesloten besturen, uitgebreid met de VSO-besturen. Het bestuur vergaderde in 2012 vijf keer. Directeur: Het samenwerkingsverband heeft een directeur. De directeur is verantwoordelijk voor de uitvoering van het Zorgplan en de daarbij behorende begroting. De directeur geeft daarnaast leiding aan het personeel van het samenwerkingsverband waaronder de medewerkers van het Advies en Consultatie Team, de coördinator van de Bovenschoolse voorziening en het secretariaat. Het personeel is op contractbasis ingeleend vanuit de aangesloten scholen of in dienst via een uitleenorganisatie. De financiële administratie wordt uitgevoerd in eigen beheer. Scholenoverleg: De aangesloten scholen overleggen met elkaar in het Scholenoverleg. Ook het Scholenoverleg is uitgebreid met de schoolleiders van de Vso-scholen die toe zullen treden tot het nieuwe samenwerkingsverband. Het Scholenoverleg bereidt het Zorgplan voor en voert dit, na vaststelling door het Bestuur, uit olv. de directeur. De scholen hebben allen een eigen schoolzorgplan dat is afgeleid van het zorgplan van het samenwerkingsverband. Het Scholenoverleg komt 4x per jaar bijeen, en ontmoet elkaar op de jaarlijkse conferentie samen met de zorgcoördinatoren. Het Scholenoverleg kan advies vragen aan het Werkoverleg zorgcoördinatoren. Er zijn de volgende vaste beleidsvoorbereidende werkgroepen in opdracht van het Scholenoverleg: • Werkgroep Deskundigheidsbevordering • Werkgroep Maatwerk (o.a. Bovenschoolse voorziening) • Werkgroep Advies en Consultatie Team (ACT) • Werkgroep Aanname • Werkgroep Cluster 3 (op basis van het convenant met de Mytylschool) In verband met de nieuwe wetgeving Passend Onderwijs is een tijdelijke projectorganisatie ingericht met een aantal tijdelijke werkgroepen.

22

Jaarverslag 2012

Werkoverleg Zorgcoördinatoren: De zorgcoördinatoren van de scholen komen 7 x per jaar bijeen, als een vorm van deskundigheidsbevordering in relatie tot het uit te voeren Zorgplan. De bijeenkomsten worden geleid door de directeur. Enkele VSO-scholen waren in 2012 al vertegenwoordigd in dit overleg. Het samenwerkingsverband heeft een onafhankelijke voorzitter voor zowel het Bestuur als het Scholenoverleg. De Meierij is vertegenwoordigd in een aantal overleggen rondom passend onderwijs en de ontwikkeling van de Centra voor Jeugd en Gezin. De directeur organiseert daarnaast eigen overleg met onderwijspartners en gemeentelijke/provinciale overheid in de regio. De Meierij organiseert jaarlijks een informatiebijeenkomst voor de Medezeggenschapsraden van de aangesloten scholen ter voorbereiding op overleg binnen de eigen scholen. Het samenwerkingsverband heeft een zelfstandige begroting op activiteitenniveau en ingericht volgens het verplichte model van het ministerie van OC&W. De jaarrekening is op te vragen bij: [email protected] Het samenwerkingsverband is gehuisvest aan de Hervensebaan nr.9, waar ook de bovenschoolse voorziening is ondergebracht.

23

Jaarverslag 2012

Bijlage 1

Bijlage 1 Adresgegevens

Samenwerkingsverband De Meierij Brinnummer: Postadres: Bezoekadres: Telefoon: Website: Regio-omschrijving: Voorzitter: Telefoon: Directeur: Telefoon: E-mail: Secretariaat: E-mail:

ACT ACT medewerkers

Bovenschoolse voorziening Adres: Tel: Website: Coördinator:

46.1 Postbus 428, 5201 AK ’s-Hertogenbosch Hervensebaan 9 073-6112206 www.de-meierij.nl ’s-Hertogenbosch - Boxtel - Heeswijk-Dinther - St. Michielsgestel Schijndel - Vught - Zaltbommel M.L. Kreuzen M.A. 073-5512822 Dr. C.C.M. van Grinsven 073-6112206 / 06-51003866 [email protected] J. Dieleman I. van Alphen [email protected]

Drs. J. Marselis (orthopedagoog) T. van de Meerakker M. Peters

Hervensebaan 9, 5232 JL ’s-Hertogenbosch 073-6235377 www.bsv-demeierij.nl W. Bierens

24

Jaarverslag 2012

Bijlage 2

Bijlage 2 Aangesloten besturen/scholen binnen het samenwerkingsverband Bestuur

Scholen

Gevestigd Brinnr

Ds. Pierson Stichting voor Voortgezet onderwijs ’s-Hertogenbosch

DS Pierson College

‘s-Hertogenbosch

05PL

Stichting Praktijkonderwijs ’s-Hertogenbosch

Praktijkschool De Rijzert

‘s-Hertogenbosch

17MA

Stichting Agrarisch Onderwijs Zuid-Oost Nederland

Helicon VMBO Groen Den Bosch

‘s-Hertogenbosch

26CC

Vereniging Ons Middelbaar Onderwijs Sint-Janslyceum Jeroen Bosch College Rodenborch College Maurick College Duhamel College Jacob Roelandslyceum Gymnasium Beekvliet Baanderherencollege VMBO Baanderherencollege PRO Hervion College

’s-Hertogenbosch ’s-Hertogenbosch Rosmalen Vught ’s-Hertogenbosch Boxtel St. Michielsgestel Boxtel Boxtel ’s-Hertogenbosch

20ST 20SY 07MU 02QT 23FY 16RB 17JY 04XU 26MZ 17KF

Stichting Sancta Maria Mavo

Sancta Maria Mavo

‘s-Hertogenbosch

01GV

Stichting Voortgezet Onderwijs Regio Schijndel

Elde College Schijndel

Schijndel

04GU

Bestuurscommissie Cambium College

Cambium College

Zaltbommel

17AY

Stichting speciaal basis- en praktijkonderwijs Zaltbommel

De Brug Zaltbommel

Zaltbommel

26LU

Onderwijs Stichting Zelfstandige gymnasia

Stedelijk Gymnasium Gymnasium Bernrode

’s-Hertogenbosch Heeswijk-Dinther

20AJ 02DW

Saltho onderwijs

VSO de Rietlanden VSO Michaëlschool

’s-Hertogenbosch ’s-Hertogenbosch

21GN 03XK

De stichting speciaal onderwijs de Zwengel

De Zwengel

Vught

23XK

Stichting ZML Noordoost Brabant

Stedelijk VSO Herman Broerenschool De Speelman

Rosmalen Rosmalen Boxtel

02SJ00 01PD00 02SJ01

Stichting Mytylschool Gabriël

VSO Mytylschool Gabriël

‘s-Hertogenbosch

02SK

Ter voorbereiding op Passend onderwijs:

Jaarverslag 2012

25

Cl-4

Cl-3

Cl-2

Cl-1

LWOO leerlingen*

Aantal leerlingen*

School

Jaarverslag 2012

* Bron Duo oktober 2011

7 34 85 445 571 2,92 2,91 5 21 68 453 547 2,91 2 23 56 352 433 2,22 1 23 55 346 425 2,19

19563 1490 18777 1501 19536 1700 19415 1700

LGF leerlingen totaal okt ‘12

Totaal Totaal 2011 Totaal 2010 Totaal 2009

LGF leerlingen %

259 0 0 2 9 10 21 8,11 2,17 84 0 0 2 7 1 10 11,90 12,94 146 0 1 1 6 6 14 9,59 12,34 128 0 0 2 3 14 19 14,84 17,86 390 197 0 2 0 6 8 2,05 1,57 550 209 1 2 7 14 24 4,36 3,8 562 138 0 4 0 4 8 1,42 1,91 434 349 0 5 10 124 139 32,03 31,52 662 73 0 1 2 9 12 1,81 1,02 400 0 0 0 1 8 9 2,25 2,14 2514 359 1 6 10 72 89 3,54 3,83 1651 0 1 0 3 32 36 2,18 2,83 1921 34 0 1 5 5 11 0,57 0,85 1091 0 0 2 1 31 34 3,12 3,05 2254 0 0 1 4 26 31 1,38 1,62 1480 0 2 0 3 12 17 1,15 0,84 1722 131 0 2 5 11 18 1,05 1,11 1269 0 0 0 6 23 29 2,29 1,92 734 0 0 0 2 17 19 2,59 2,38 597 0 1 1 0 12 14 2,35 3,47 715 0 0 0 1 8 9 1,26 1,89

LGF leerlingen % 2011

PRO de Rijzert PRO de Brug Baanderherencollege PRO Elde College PRO Duhamel College Helicon VMBO Groen Den Bosch Hervion College Van Maerlant Baanderherencollege Sancta Maria Mavo Elde College DS Pierson College Maurick College Rodenborch College Sint-Janslyceum Jeroen Bosch College Cambium College Jacob Roelandslyceum Gymnasium Beekvliet Gymnasium Bernrode Stedelijk Gymnasium

Bijlage 3 Kengetallen scholen

Bijlage 3

26

27

secretariaat: postbus 428, 5201 AK 's-Hertogenbosch, telefoon 073 - 6112012 22 06, e-mail [email protected] Jaarverslag