Naar een leiderschapscrisis Visie zonder actie is hallucinatie
Enkele risico’s • Spanningen tussen China en VS lopen verder op en monden uit in handelsoorlog • Nieuwe spanningen binnen eurozone • M.n. in de VS dreigt korte termijn beleid gericht op hogere groei uit te monden in serieus inflatiegevaar en dollarcrisis • Nieuwe recessie leidt tot grote problemen bij overheidsfinanciën • Ook Europa krijgt op termijn een meer inflatoire bias Kennis & Economisch Onderzoek
Conclusie: crisis is voorbij, maar de naweëen ervan niet • Recessie voorbij, maar herstel is niet krachtig • Mondiale betalingsbalansonevenwichtigheden en schuldposities staan houdbaar herstel in de weg • Ruimte voor stimulerend beleid is opgesoupeerd
– Monetair beleid is grenzen genaderd – Overheidsschuld staat verdere stimulering niet toe
• Overschotlanden moeten kar gaan trekken, maar kunnen of willen dat om uiteenlopende redenen niet. • We zijn griezelig kwetsbaar bij een volgende recessie Kennis & Economisch Onderzoek
Wereld-beeld economie nog steeds grillig
Na licht herstel weer krimp in Euro-zone
Minder groei door minder bestedingen
2012 is een recessie-jaar
Nederland en Duitsland trekken de euro-kar grote verschillen
Nederland-Duitsland: 0-2 hoe achterstand inlopen?
Hervormingen in: • arbeidsmarkt • zorg • wonen Investeren in: • onderwijs • infrastructuur
Eurozorgen veroozaakten politieke aardverschuiving
Ook in Nederland………
net geen Catshuis-akkoord
Franse economie Waar liggen de uitdagingen?
Kennis & Economisch Onderzoek
Frankrijk in Europa Verkiezingen en de schuldencrisis 2
%
%
2
0
0
-2
-2
-4
-4
-6
-6
-8
-8 -10
-10 -12
-12
BBP-volume, % verschil met 2008 kwartaal 1
-14 08K1
08K3
09K1
09K3
10K1
10K3
11K1
11K3
Frankrijk
Ierland
Spanje
Italië
Nederland
Duitsland
Griekenland
Portugal
België
-14
jaar op jaar mutatie in %
'11
'12
'13
Bruto binnenlands product Particuliere consumptie Overheidsconsumptie Private investeringen Uitvoer goederen en diensten Invoer goederen en diensten
1.7 0.3 0.9 3.5 5.0 5.0
½ ¼ ½ ½ 2¾ ½
1¼ ½ ¼ 4¼ 4½ 4
2.3 9.7 -5.7 86.1
1¾ 10 -4¾ 89½
1¼ 10 -3¾ 91
Consumentenprijzen Werkloosheid (%) Begrotingssaldo (% BBP) Staatsschuld (% BBP)
Conclusies • Grote uitdagingen van Frankrijk: – Begrotingsdiscipline – Concurrentiekracht – Arbeidsmarkt • Sarkozy heeft matig trackrecord, maar: – Focus op overheidsuitgaven – Versterken van bedrijfsleven – Steun van Merkel – Voldoende draagvlak voor hervormingen? • Hollande biedt geen realistisch alternatief: – Focus op belastingverhoging – Verkeerde aanpak arbeidsmarkt – Hoge pensioenkosten genegeerd
Kapitaal slaat al op de vlucht UIT Europa
Nederland……..
Consument is onzeker, besteed steeds minder
Kunduz-akkoord is alleen voor 2013 even een oplossing……..Visie?
Vergrijzing is voor alle beleidsthema’s een gegeven……..
Het NL pensioenstelsel Relatief hoog pensioen
Drie pijlers Iceland
Individuele besparingen
Greece Netherlands Luxembourg Spain Denmark Austria Hungary Israel
Werknemerspensioen
Italy Turkey Slovenia Poland Sweden Switzerland Finland Slovak Republic Portugal Norway Czech Republic France Estonia Australia
AOW
Chile Canada Korea
OECD gemiddelde
Belgium Germany United States New Zealand Japan United Kingdom Mexico Ireland
0
20
40
60
80
100 %
Het NL pensioenstelsel
Ontwikkeling dekkingsgraad 160
%
%
5
150 140 4
130 120 110
3
100 90 80
07 08 09 10 11 12 Dekkingsgraad (l-as) 15-jaars euroswap rente (r-as)
2
Het NL pensioenstelsel
Daling dekkingsgraad naar oorzaak Waardoor is de dekkingsgraad van pensioenfondsen gedaald (2008-2011)
10
%-punt
5
toename vastrentend vermogen
overig
0 -5 -10 -15
daling aandelenvermogen
-20 -25
bijstelling levensverwachting
toename verplichtingen
-30 -35 -40 -45
totaal
toename totaal vastrentend daling aandelenvermogen vermogen toename bijstelling verplichtingen levensverwachting overig
Bron: CPB (2011)
Het pensioenakkoord
Waarom een pensioenakkoord? • AOW onbetaalbaar – AOW-uitgaven verdubbelen van € 27 mrd nu tot € 50 mrd in 2040 – Houdbaarheidstekort 4,5% BBP (2010)
• Tweede pijler perikelen – Nominale garantie en reële ambitie op gespannen voet – Premie instrument niet effectief meer – Stijgende levensverwachting
Conclusie • Er zit te weinig geld in kas pensioenfondsen – Er is te weinig premie betaald – Pensioenakkoord geen tovermiddel – Kortingen haast onvermijdelijk • Communicatie kan beter – Pensioenen zijn risicovol – Verwachtingskloof pensioen
Arbeidsmarkt in grote onbalans
Hervormingen noodzakelijk!
En langer doorwerken…….
Woningmarkt ook beïnvloed door leeftijd verhuizers
woningmarkt
We bouwen te weinig!! En steeds minder
personeelsbijeenkomst 15 febr. 2011
Veel non-informatie en discussie
Voor duurzaam herstel economie, herstel onder banken nodig
DNB: dalende huizenprijzen door bankenbelasting
NL BBP 620 mrd euro……
Investeren in innovatie brengt nieuw perspectief
Belang industrie • Meer dan 800.000 werknemers • Veel afgeleide werkgelegenheid in andere sectoren. • Ruim 15% van het BBP • Meer dan 50% van de export
Een sterke industrie is dus van groot belang voor de Nederlandse economie!
R&D inspanningen Uitgaven voor R&D door bedrijven in Nederland ligt onder het Europese gemiddelde. Verschil tussen Nederland en EU-27 neemt toe 60% komt voor rekening van vier grote ondernemingen MKB heeft moeite om innovatie in te passen binnen hun onderneming
Hoe beter en sneller innoveren? Niet alle onderdelen van een productinnovatie zelf doen • Naast ‘make or buy’ ook ‘develop or buy’ • Gebruik maken van kennis toeleveranciers • Innovatieve netwerken
Praktische voorbeelden ASML • Samenwerken met toeleveranciers • Open samenwerking • Concurrentievoordeel
Organon • R&D-afdeling afgesloten • Geen samenwerking • Weg uit Nederland…
Conclusies • Focus verleggen van investeren in capaciteit naar investeren in kennis. • Een innovatieve maakindustrie draagt oplossingen aan voor maatschappelijke vraagstukken. • Innovatie is cruciaal voor de Nederlandse maakindustrie om ook richting 2030 gezond en concurrerend te blijven.
Duurzaamheid in de utiliteitsbouw Volgens geinterviewden
personeelsbijeenkomst 15 febr. 2011
personeelsbijeenkomst 15 febr. 2011
personeelsbijeenkomst 15 febr. 2011
personeelsbijeenkomst 15 febr. 2011
personeelsbijeenkomst 15 febr. 2011
personeelsbijeenkomst 15 febr. 2011
Waarom is duurzaamheid belangrijk? in de utiliteitsbouw
1.Verdienmodellen van bedrijven veranderen 2.De eindgebruiker centraal 3.Renovatie, functieverandering en beheer voeren de boventoon 4.Duurzaamheid biedt competitief voordeel
60
