n Laatste kans, n nieuw begin

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

Stadgenoot

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

2

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

Stadgenoot

3

Waar begint en waar eindigt de verantwoordelijkheid?

Voorwoord Overlastveroorzakende buren kunnen huurders het leven bijzonder moeilijk maken. Ontruiming lijkt dan vaak de meest doortastende en effectieve manier om de overlast voor de buren te verminderen. Maar daarmee wordt het probleem vaak alleen maar verplaatst. En dit is geen oplossing. Daarom kijkt Stadgenoot steeds vaker of het overlast-probleem ook op een andere manier opgelost kan worden. Een ‘laatste-kans-aanbod’ komt daarbij steeds vaker in beeld. Daarbij krijgt de overlastveroorzaker een laatste kans op een andere woning maar moet hij wel verplicht woonbegeleiding en toezicht accepteren. Hiermee worden twee vliegen in een klap geslagen. Er komt een einde aan een slepende overlast-situatie en de voormalige overlastveroorzaker krijgt een laatste kans in een nieuwe omgeving. Onze ervaring is dat dit vaak verrassend goed werkt. In dit boek worden zes langdurige overlastsituaties beschreven zonder uitzicht op een aanvaardbare oplossing. En wat er vervolgens gebeurt als een overlastveroorzaker opeens een laatste kans krijgt. Hopelijk groeit door dit boek het besef dat eerder interveniëren vaak beter werkt dan eindeloos doormodderen. Het betekent wel dat overlastbestrijdende partijen als politie, stadsdeel, GGD en corporatie duidelijke afspraken met elkaar moeten maken over hoe lang een overlastsituatie mag duren en wat ieders bijdrage is bij het halen van deze gezamenlijk geformuleerde doelstelling. Dat is wat nu nog ontbreekt in Amsterdam.

4

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

Inhoud Voorwoord

3

Een laatste kans Een pleidooi voor een snellere oplossing van extreme overlastsituaties

5

Anton Woonde in het ATVA-gebouw. Gaf veel overlast door van alles te verzamelen. Woont nu in Skaeve Huse • Casebeschrijving

14

• Interview

17

• Wat gebeurde wanneer?

21

Van P Een intelligente man met een persoonlijkheidsstoornis maakt het leven van zijn buren tot een hel • Casebeschrijving

23

• Interview

31

• Wat gebeurde wanneer?

35

Molenaar Drie volwassen broers en een zus blijven achter in een verwaarloosde, uitgewoonde woning, nadat hun moeder overlijdt • Casebeschrijving

37

• Interview

40

• Wat gebeurde wanneer?

43

Bakker De vier kinderen van mevr. Bakker zorgen voor veel overlast in de buurt • Casebeschrijving

45

• Interview

49

• Wat gebeurde wanneer?

51

Abdouni De spanningen tussen een homoseksuele en een allochtone buurman lopen hoog op • Casebeschrijving

52

• Interview

56

• Wat gebeurde wanneer?

59

De Boer Een agressieve man manipuleert, bedreigt en beledigt diverse families in zijn omgeving • Casebeschrijving

61

• Wat gebeurde wanneer?

67

Stadgenoot

5

Een laatste kans De wet schrijft voor dat corporaties bewoners ‘het ongestoord woongenot’ moeten verschaffen. Daarmee is het voorkomen en bestrijden van overlast een kerntaak van corporaties, naast het realiseren van goede huisvesting tegen een betaalbare huurprijs. De beleving van wat ‘ongestoord woongenot ’is, is niet eenvoudig vast te stellen en is de afgelopen decennia ook wel een stuk ingewikkelder geworden. Portieken waar vroeger bewoners met eenzelfde levensstijl en -ritme met elkaar de trap deelden, zijn geleidelijk aan een uitzondering geworden. En daarmee ook de beleving van ongestoord woongedrag. Op één trap kan nu een bejaarde in een aangepaste woning wonen, een migrantengezin met vijf kinderen, een bewoner met schizofrenie en een student met veel wisselende contacten. Niet eenvoudig om dan vast te stellen vanuit welk perspectief hier het ‘ongestoorde woongenot’ gehandhaafd moet worden. En is staand op straat een pilsje drinken nu overlast of juist een activiteit die de sociale cohesie tussen buren bevordert en daarom eigenlijk vanuit overheidswege gesubsidieerd zou moeten worden? En hoe zit het met al die spelende kinderen in crèches op binnenterreinen? Een aantasting van het woongenot van omwonenden of hebben we hier te maken met hyperindividualistische stedelingen die vergeten dat ze ooit jong zijn geweest?

Maatwerk voor overlast

heel consequent – dat proberen we tenminste –

Amsterdamse corporaties worden dagelijks met dit

maar soms ook heel specifiek als het nodig is.

soort vragen geconfronteerd en zijn elke dag bezig

We zijn ook niet bang om dwingend en hard op te

hierop een antwoord te formuleren. Dat leidt zowel

treden als het moet met allerhande drang- en

tot algemene huisregels en uitgangspunten – kijk

dwangmaatregelen in de gereedschapskist en

de huurcontracten er maar op na – maar ook tot

uiteindelijk de ontruiming als ultieme sanctie.

soms zeer bijzondere maatwerkoplossingen op het

Maar we kunnen ook vriendelijke adviezen geven,

aller individueelste portiekniveau.

luisteren tot we een ons wegen en bemiddelingsge-

Stadgenoot heeft een lange traditie in de aanpak

sprekken tussen bewoners organiseren tegen beter

van overlastsituaties. Onze benadering is meestal

weten in. En we hebben ons laatste kansbeleid!

(1

(1

Stadgenoot is op 1 juli 2008 ontstaan uit een fusie van de Algemene Woningbouw Vereniging en Woningbouwvereniging Het Oosten.

Een laatste kans

Een pleidooi voor een snellere oplossing van extreme overlastsituaties

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

6

Zes echte voorbeelden In dit boekje beschrijven wij zes voorbeelden van extreme overlast die de afgelopen jaren bij ons zijn voorgekomen en waarvan een aantal flink uit de hand is gelopen. Het zijn zeer diverse casussen. Van het opzettelijk treiteren van buren, tot een situatie waarin bewoners niet in staat zijn om hun kinderen zonder hulp op te voeden, tot het onmachtig zijn van een bewoner om zijn eigen woning schoon en

kleine ergernissen tussen bewoners over vuil,

stankvrij voor de buren te houden. Elke zaak vroeg

lawaai of gedrag. Om te zorgen dat dit soort

om een specifieke aanpak van Stadgenoot. Elke

beginnende burenproblemen direct in de kiem

keer moesten we een nieuw plan trekken.

worden gesmoord heeft Stadgenoot bijna vijftig huismeesters in dienst. Niet veel mensen weten

Hoe pakt Stadgenoot overlast aan?

dat. Onze huismeesters lopen dagelijks hun rondes

Met deze praktijkvoorbeelden willen we laten zien

in buurten waar Stadgenoot bezit heeft. Ze

hoe divers de overlastproblemen kunnen zijn

signaleren onvolkomenheden in algemene ruimtes,

waarmee corporaties dagelijks te maken krijgen.

privétuinen of de openbare ruimte of worden

Bovendien willen we met deze voorbeelden inzicht

hierop aangesproken door bewoners. Staan er

geven in onze aanpak en van anderen horen wat zij

vuilniszakken in het portiek of fietsen op de gang,

hiervan vinden. En tenslotte willen wij met dit

dan spreekt de huismeester bewoners daarop aan.

boekje tot een betere aanpak van overlast in

Beginnende irritaties tussen buren worden hierdoor

Amsterdam komen. Want daar schort nog heel wat

direct ingedamd.

aan. Wij vinden de overlastaanpak in Amsterdam op onderdelen erg traditioneel, weinig pro-actief en

Grote rol voor de huismeester

gemakzuchtig in de bereidheid om van elkaar te

Het dagelijkse werk van onze huismeesters komt in

leren en te investeren in echte samenwerking.

dit boekje zijdelings ter sprake en is eerder

De verkokerde aanpak van overlast in Amsterdam

ruimschoots gedocumenteerd in het boekje De

met voor elk type overlast een aparte aanpak,

goede huismeester (2. Het belang van huismeesters

bemoeilijkt daarnaast effectieve oplossingen.

bij het voorkomen van overlast kan niet genoeg benadrukt worden, maar is niet het onderwerp van

Vijf verhalen in dit boekje zijn voorbeelden van

deze uitgave. De zes praktijkvoorbeelden die wij

extreme overlast die jaren hebben voortgesleept en

hier schetsen gaan verder dan irritaties of kleine

uit de hand zijn gelopen. Eén verhaal (‘De situatie is

meningsverschillen. Het zijn gevallen waarbij meer

niet langer houdbaar’) beschrijft een situatie

gespecialiseerde medewerkers van Stadgenoot in

waarbij niet zo zeer sprake is van overlast voor de

actie komen.

buurt, maar waar volwassen gezinsleden na het overlijden van hun ouders niet meer weten hoe zij

Team Overlast

daar mee om moeten gaan. De woning is totaal

Stadgenoot heeft een apart team van zes mede-

uitgewoond en er ontstaan onderlinge ruzies.

werkers dat zich bezighoudt met het bestrijden van zwaardere vormen van overlast. Deze medewerkers

Overlast begint vaak klein

werken gebiedsgericht. Het grote voordeel hiervan

De meeste overlast begint klein en bestaat uit

is dat ze een relatie kunnen opbouwen met partners

(2

De goede huismeester, september 2008. Een uitgave van Woningbouwvereniging Stadgenoot, Woonstichting De Key en Aramis.

Stadgenoot

7

oorzaker beiden meewerken. Weigert één van de

overlast werken. Die partners zijn vaak de coördina-

partijen zijn medewerking, dan is dat vaak een

tor van het plaatselijke Meldpunt Overlast, buurt-

teken dat de zaak al flink is geëscaleerd. Of

regisseurs van de politie, sociaalpsychiatrische

de melder heeft misschien ook een rol in de

verpleegkundigen (spv’ers) van de GGD, mede-

overlastzaak. Dan is een bemiddelingsgesprek een

werkers van maatschappelijke opvanginstellingen

gepasseerd station.

als HVO-Querido en het Leger des Heils en medewerkers van thuiszorg- en ggz-instellingen als

Dossieropbouw

bijvoorbeeld Cordaan, Mentrum en AMC de Meren.

Het opbouwen van een dossier is in alle gevallen aan de orde. We verzamelen alle correspondentie

Wat gebeurt er na een overlastmelding?

van en aan betrokkenen en maken aantekeningen

Krijgt het overlastteam een overlastmelding, dan

van telefoongesprekken en overleggen. We vragen

neemt één van de medewerkers contact op met de

omwonenden gebeurtenissen en voorvallen op

melder en onderzoekt welke stappen de melder zelf

schrift te stellen, in een soort dagboekje. Bang voor

al ondernomen heeft om de overlast te verhelpen.

represailles of dat dit later tegen hen gebruikt kan

Tevens checkt hij bij het Meldpunt Zorg en Overlast

worden, werken omwonenden hier niet altijd aan

en bij de buurtregisseur van de politie of daar

mee. Dat maakt het lastiger om een overlastveroor-

meldingen bekend zijn over de beklaagde. Vervol-

zaker aan te pakken. Vooral als het tot een rechts-

gens neemt de medewerker contact op met de

zaak komt, zijn dit soort getuigenissen in het

vermeende overlastveroorzaker.

dossier van het grootste belang om aan te kunnen

De meeste klachten over burenoverlast gaan over

tonen dat er echt iets aan de hand is.

geluid: te harde muziek, gestamp op de trap en de vloeren, geschreeuw, et cetera. Met een geluids-

Met de buurtregisseur van de politie en een sociaal

meting checkt Stadgenoot soms of een dergelijke

psychiatrisch verpleegkundige van de GGD spreken

klacht terecht is, of dat het om normale leef-

we vaak af dat zij bij de overlastveroorzaker

geluiden gaat.

langsgaan. Zij bespreken de uitkomst vervolgens in het ‘klein overleg’ van het Meldpunt Zorg en

Elk geval een eigen strategie

Overlast, waarbij vaak ook andere gespecialiseerde

Afhankelijk van de overlastsituatie, bepalen we

hulpverleners aanschuiven.

onze strategie. In veel gevallen is het voldoende

De volgende stap die Stadgenoot kan ondernemen

om een brief te sturen waarin de overlastveroor-

is sommatiebrieven sturen. En een juridische

zaker verzocht wordt zich aan de regels te houden

procedure starten, gericht op een eventuele

of om bepaald gedrag achterwege te laten. Helpt dit

ontruiming.

niet, dan zetten we andere middelen in, zoals een bemiddelingsgesprek. Soms doet de medewerker bewonerszaken dit zelf, maar om de neutrale positie van de gespreksleider te garanderen, schakelen wij soms ook de hulp in van bijvoorbeeld de Stichting Beterburen (voorheen Buurtbemiddeling Amsterdam) of een gespecialiseerde mediator. Voorwaarde voor een geslaagd bemiddelingsgesprek is natuurlijk wel dat melder en overlastver-

E eI nnt learavtisetwe k a n s

die in hun gebied eveneens aan de bestrijding van

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

8

Overlast kan lang duren

Niet meteen ontruimen

Ondertussen kan een zaak al maanden of zelfs jaren

Naarmate een zaak escaleert, probeert Stadgenoot

lopen. De praktijkvoorbeelden in dit boekje laten

de regie meer naar zich toe te trekken. We pakken

zien dat er vaak pieken in de overlast zijn, gevolgd

dan weleens taken op die ‘normaal’ niet tot het

door periodes van betrekkelijke rust. Bijvoorbeeld

takenpakket van een corporatie horen. Zo hebben

omdat de overlastveroorzaker is opgenomen in een psychiatrische instelling, in de cel zit of wél zijn medicatie inneemt. De casussen laten ook zien dat er bij extreme overlast altijd meer aan de hand is in

W e hebben wel eens een gezinscoach ingehuurd die moest zorgen voor afstemming tussen de hulpverleners . D ie wisten namelijk van elkaar niet wat de ander deed .

het huishouden: psychische problemen, een verslaving of ouders die niet in staat zijn om zonder

we weleens een gezinscoach ingehuurd die moest

hulp hun kinderen op te voeden. Soms omdat zij dit

zorgen voor afstemming tussen een tiental

nooit geleerd hebben, een andere keer vanwege

hulpverleners die bij de zaak betrokken waren maar

een verstandelijke beperking bij de ouders. Vaak

van elkaar niet wisten wat de ander deed. Ook huren

zijn er wel al hulpverleners bij de zaak betrokken.

we weleens via het Leger des Heils thuiszorg in voor mensen die hun huis ernstig vervuilen, of bieden we

Coördinatie overlast is lastig

via onze huurschuldmedewerker hulp aan bij

Maar de ervaring leert ook dat het lastig is om

budgettering en schuldsanering.

afspraken met alle hulpverleners te maken en dat

Waar het in elke extreme overlastsituatie uiteinde-

Meldpunten Zorg en Overlast niet altijd in staat zijn

lijk om draait is de vraag: ontruimen ja of nee. Drie

om de noodzakelijke coördinatie af te dwingen. Zo

verhalen uit dit boekje laten echter zien dat er ook

zijn psychiaters lastiger in beweging te krijgen dan

nog andere opties zijn dan ontruimen, namelijk het

uitvoerende medewerkers. Zij onttrekken zich mak-

aanbieden van een tweede- of laatste kans aan de

kelijker aan vragen van een meldpunt, schermen

overlastveroorzaker.

vaker met ‘het recht van privacy van de patiënt’ en

S oms kwam bij toeval het inzicht hoe ernstig de situatie was . O p de instelling gedroeg V an P. zich namelijk voorbeeldig geven minder vaak tekst en uitleg over hun werkwijze. In de casus van Van P (‘Ik vrees voor de komende dagen en nachten’) heeft de zaak onnodig lang geduurd omdat de psychiater niet met het meldpunt en andere hulpverleners wilde overleggen. Pas toen een maatschappelijk werker min of meer per toeval met de thuissituatie van Van P werd geconfronteerd en zij dit besprak met de psychiater, kwam het inzicht hoe ernstig het allemaal was. Op de instelling gedroeg Van P zich namelijk voorbeeldig.

Stadgenoot

9

• Skaeve Huse

Het bijzondere aan deze drie zaken is dat het

Een tweede variant die Stadgenoot (3 heeft ontwik-

Stadgenoot was dat pleitte voor een andere

keld zijn de Skaeve Huse in stadsdeel Westerpark

oplossing dan ontruimen, terwijl de partners in het

Dit zijn vijf containerwoningen voor mensen met

Meldpunt Zorg en Overlast juist aandrongen op een

een verleden van extreme overlast. Deze mensen

‘einde interventie’. Een ‘einde interventie verkla-

weten niet hoe zij met anderen op een trap of een

ring’ van een meldpunt is een brief waarin het

complex moeten wonen zonder heel veel overlast

meldpunt aangeeft geen heil meer te zien in

te veroorzaken. Zij zijn ook niet te handhaven in een

verdere interventies. De hulpverlening trekt zich

sociaal pension van een maatschappelijke op-

dan af van de zaak omdat de betrokkene elke vorm

vanginstelling. Het Skaeve Huseproject loopt nu

van hulp afwijst. Een einde interventieverklaring is

twee jaar en de ervaringen die Stadgenoot hiermee

voor een corporatie in feite een vrijbrief om

heeft opgedaan zijn uitermate positief (4. De

ontruiming af te dwingen. In een rechtszaak

bewoners zijn in hun nieuwe omgeving tot rust

honoreert een rechter bijna altijd een verzoek tot

gekomen en veroorzaken geen overlast voor hun

ontruiming als deze gestaafd wordt met een einde

omgeving. Er is bijna dagelijks toezicht van een

interventieverklaring van een meldpunt. In deze drie

huismeester en elke bewoner doorloopt een

gevallen meende Stadgenoot dat ontruiming het

individueel woonbegeleidingsprogramma.

probleem voor de direct omwonenden wel zou

Uitstroom is geen doelstelling op zich en is voor

oplossen, maar dat het probleem daarna elders weer

sommige bewoners ook geen optie.

zou opduiken. Onder de voorwaarde van verplichte begeleiding en toezicht (dwang en drang) kregen

• Wonen onder toezicht

de drie hier beschreven overlastveroorzakers

De derde variant van ons laatstekansbeleid betreft

daarom elders een laatste kans aanbod. Het beeld

een aantal ex-overlastveroorzakers die in een

dat corporaties makkelijk ontruimen om van een

gewone woonbuurt in Amsterdam-Noord tussen

zaak af te zijn, behoeft dan ook bijstelling.

andere buurtbewoners wonen. Deze zijn niet op de hoogte van hun extreme overlastverleden. Een

Drie laatste kans mogelijkheden

huismeester van Stadgenoot zorgt hier voor het

Voor haar laatstekansbeleid heeft Stadgenoot een

dagelijkse toezicht en wordt daarbij ondersteund

aantal varianten ontwikkeld.

door woonbegeleiders van HVO-Querido die in deze buurt een steunpunt hebben voor hun werk in

• Terugverdienwoning

Noord. Het gaat hier om drie woningen met

De eerste variant is de terugverdienwoning (zie de

mogelijkheid tot uitloop naar maximaal acht

case ‘Ze bemoeien zich te veel met elkaar’). Hierbij

woningen. Twee bewoners hebben de hun geboden

wordt een overlastveroorzaker tijdelijk in een

‘laatste’ kans met beide handen gegrepen en

andere woning gehuisvest. De voorwaarde is dat hij

functioneren prima. Een derde bewoner vervalt

woonbegeleiding accepteert. Vaak betekent dit dat

regelmatig terug in zijn oude patroon en moet in de

een persoon een schuldhulpverleningstraject

toekomst mogelijk naar een Skaeve Huse woning

doorloopt en soms ook andere vormen van zorg en

verhuizen. Of toch ontruimd worden.

begeleiding moet accepteren. Als alles goed gaat kan de betreffende persoon doorstromen naar een

Sneller uit huis plaatsen

eigen woning, en ‘echt’ opnieuw beginnen.

Onze conclusie op basis van deze laatste kansex-

(3 (4

Samen met de Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting (SEV), woonstichting De Key en HVO-Querido Skaeve Huse. Een oplossing voor woonoverlast, 2008

E eI nnt learavtisetwe k a n s

Ontruimen is niet altijd de oplossing

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

10

perimenten is dat veel meer gestuurd moet worden

Samenwerking cruciaal

op snelle uithuisplaatsingen van extreme overlast-

Om dit te kunnen realiseren is het cruciaal dat

veroorzakers onder verplichte begeleiding en

partijen (gemeente, politie en corporaties) een

toezicht. In alle gevallen waren de verhoudingen

maximale doorlooptijd formuleren voor extreme

met buren onherstelbaar beschadigd en niet meer

overlastsituaties en daar ook op gaan sturen. Dat is

te repareren. Op hun nieuwe plek pakken bijna alle

nu niet het geval waardoor overlastsituaties soms

ex-overlastveroorzakers hun ‘laatste kans’ goed op.

jaren kunnen voortslepen. Verder is het essentieel

Verplichte woonbegeleiding en dagelijks toezicht

dat corporaties, politie en hulpverlenende instanties

door een huismeester zijn daarbij noodzakelijke

slimmer samenwerken. Stadgenoot heeft de laatste

O p hun nieuwe plek pakken bijna alle ex - over lastveroorzakers hun ‘ laatste kans ’ goed op

jaren met HVO-Querido, het Leger des Heils, en Jellinek goede ervaringen opgedaan met het ontregelen van extreme overlastsituaties. Geza-

randvoorwaarden. Soms is dit van korte duur, een

menlijk optrekken, van te voren een duidelijke

jaar bijvoorbeeld, maar in de meeste gevallen is een

rolverdeling afspreken en consequent het uiteinde-

langere vorm van woonbegeleiding en toezicht

lijke doel voor ogen houden, zijn hierbij belangrijk.

nodig. Voor sommigen zal altijd een vorm van

Een aantal bewoners is op deze manier ‘vrijwillig’

begeleiding en toezicht nodig zijn.

verleid tot een verhuizing zonder dat van een kostbare en tijdrovende ontruimingsprocedure

Verkort de overlast voor de omwonenden

toegepast moest worden. Je moet het spel ook met

Stadgenoot vindt dat in Amsterdam bij de aanpak

elkaar willen spelen en niet blijven hangen in de rol

van overlast veel meer van dit middel gebruik moet

van de eeuwige hulpverlener of de nietsontziende

worden gemaakt. Er wordt nog te veel een ‘’alles-

beheerder.

of-niets-beleid’ gehanteerd: jaren doormodderen en dan ontruimen en alle hulpverlening rücksichts-

Heb vertrouwen in de samenwerking

los stoppen. Wij willen graag naar een situatie toe

Dat vraagt om vertrouwen in de samenwerking en

waarbij corporaties samen met de Meldpunten Zorg

een perspectief waarbij absoluut wordt vastgehou-

en Overlast en de politie toewerken naar een

den aan het uitgangspunt dat extreme overlast voor

drastische verkorting van de extreme overlasttijd

omwonenden nooit langer dan een bepaalde

voor omwonenden. Eerder uitplaatsen dus en met

periode mag duren. En onze ervaring is dat over-

verplichte woonbegeleiding en toezicht. Dit is beter

lastveroorzakers uiteindelijk ook niet slechter

voor de omgeving – de overlastproblemen voor

worden van een afgedwongen verhuizing. Hij krijgt

omwonenden stoppen – en voor de overlastveroor-

een nieuwe kans in een andere omgeving, de

zaker zelf omdat zijn nieuwe omgeving hem

verstoorde relatie met zijn voormalige buren is ook

daadwerkelijk de kans biedt een positieve wending

voor hem eindelijk voorbij en er wordt via de

aan zijn leven te geven.

woonbegeleiding eindelijk eens gewerkt aan de

Stadgenoot wil naar een situatie toe waarbij

oplossing van zijn problemen.

extreme overlastveroorzakers maximaal acht maanden de tijd krijgen om gedrag te veranderen

Betrek elkaar en benut elkaar(s kennis)

en overlast te beëindigen. Daarna moet er dan

De beoordeling hoe een overlastzaak wordt

onherroepelijk verhuisd worden naar een andere

aangepakt, vindt nu plaats in het ‘kleine overleg’

omgeving onder verplichte woonbegeleiding en

van het Meldpunt Zorg en Overlast (coördinator

toezicht.

meldpunt, buurtregisseur van politie en sociaal-

Stadgenoot

11

onderhand in Amsterdam. In Denemarken, waar

corporatie is ten onrechte geen partij in dit overleg.

men al veel meer ervaring heeft met dit soort

Deze weeffout moet als eerste hersteld worden.

projecten, zijn op deze manier al meer dan vijfhon-

Als de aanpak van overlast een gezamenlijke

derd ‘moeilijke’ personen gehuisvest.

verantwoordelijkheid is van meerdere partijen (waaronder corporaties), maak dan ook gebruik van

Een woonschool voor overlastgezinnen?

de kennis en mogelijkheden die corporaties kunnen

Een laatste punt is dat Skaeve Huse alleen voor

inbrengen.

alleenstaanden zijn bedoeld. Maar Amsterdam kent ook gezinnen die voor hardnekkige overlast zorgen.

Hoe nu verder?

In het jargon : Overlastgevende Multiprobleemge-

Stadgenoot heeft goede ervaringen opgedaan met

zinnen (OMPG). Stadgenoot heeft ze af en toe ook

de Skaeve Huse in Westerpark. Dit is echter een

als huurders. Wij denken dat ook voor een aantal

tijdelijk project. Tot januari 2010 kunnen de Skaeve

van deze gezinnen de oplossing ligt in een uithuis-

Huse daar blijven staan, maar dan moeten ze wijken

plaatsing naar een woning elders, mogelijk zelfs een

voor nieuwbouw. We zijn op zoek naar een defini-

kleinschalige woonschool. Wij denken dat het soms

tieve locatie.

beter is om een gezin uit zijn huidige omgeving te halen en het met gerichte begeleiding elders een

Permanente ruimte voor overlastveroorzakers

nieuwe kans te bieden.

In Amsterdam zijn permanente plekken nodig voor mensen die extreme overlast veroorzaken en tot

Op proef wonen met een wooncoach

inkeer moeten komen. Niemand wil dit soort

Onlangs is Stadgenoot samen met Spirit en met

plekken in zijn achtertuin, maar ze moeten er wel

subsidie van de gemeente Amsterdam een proef

komen. De ervaring met de Skaeve Huse – en bijna

begonnen in Osdorp. Overlastgevende gezinnen

alle maatschappelijke opvangprojecten - is dat de

worden begeleid door een wooncoach van Spirit,

commotie altijd in het voortraject zit, vóórdat het

maar moeten daarvoor een zwaar regime van

daadwerkelijk is gerealiseerd. Omwonenden maken

dwang en drang accepteren. Een huismeester van

zich zorgen en verwachten overlast. Die blijft

Stadgenoot assisteert de wooncoach en ziet toe op

echter uit als de partners het beheer rond dit soort

de dagelijkse gang van zaken en de gemaakte

NIMBY-projecten goed regelen. En dat kunnen we

afspraken. Overtreedt een gezin de regels, dan kan het gekort worden op de uitkering, ontruimd worden of dreigt een uithuisplaatsing van een van de kinderen.

Is een woonschool een oplossing? Stadgenoot wil onderzoeken of een woonvoorziening (bijvoorbeeld een woonschool) voor maximaal vijf of zes probleemgezinnen rondom een 24-uurs steunpunt een oplossing is voor extreme overlastsituaties van gezinnen. Samen met Jeugdzorg Amsterdam, HVO-Querido, Spirit en de gemeente Amsterdam heeft Stadgenoot al uitgezocht of in Amsterdam behoefte bestaat aan een dergelijke

Een laatste kans

psychiatrisch verpleegkundige van de GGD). De

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

12

voorziening. Het antwoord is ja. Amsterdam kent op

zieningen komen voor langdurige stut en steun aan

dit moment de Roggeveen (crisisopvang voor

probleemgezinnen. We moeten af van het idee dat

gezinnen, van HVO-Querido). Dit is een opvanghuis

probleemgezinnen met een jaartje hulp wel weer

voor gezinnen die ontruimd zijn en waar ongeveer

zelfstandig de weg omhoog kunnen vinden. Er zijn

tweehonderd ouders en kinderen wonen. In feite is dit een onhoudbare situatie. De Roggeveen is opgezet als crisisopvang, maar sommige gezinnen

E r zijn nu eenmaal gezinnen die langdurig , dus een jaar of vijftien , tot de kinderen het huis uit zijn , hulp nodig hebben

zitten er al meer dan twee jaar. De bewoners van de Roggeveen wordt geleerd hoe zij in een normale

nou eenmaal gezinnen die voor een langdurige

omgeving moeten functioneren, daarna worden ze

periode (vijftien tot twintig jaar), tot de kinderen

uitgeplaatst en krijgen ze tijdelijk begeleiding. Te

het huis uit zijn, permanent hulp nodig hebben.

vaak echter valt een gezin terug in oude patronen

Stadgenoot werkt hiervoor samen met Jeugdzorg,

en komen ze weer terug in de Roggeveen, waar het

Spirit en HVO-Querido een concept uit.

verhaal opnieuw begint. Een laatste kans, een nieuw begin.

Langdurige stut en steun Om dit patroon te doorbreken moeten er in

Jan-Willem Kluit,

Amsterdam kleinschalige, residentiële woonvoor-

manager gebiedsregie Stadgenoot

13

Stadgenoot

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

14

‘Met een verhuurdersverklaring voorkom je een hoop ellende’ Tussen alle overlastveroorzakers die in dit boekje beschreven worden, is Anton een vreemde eend in de bijt. Hij valt niemand lastig, hij maakt geen lawaai, hij is niet agressief, hij is niet verslaafd aan drugs of alcohol – eigenlijk vindt iedereen hem een geschikte kerel. Eén eigenschap echter, zit hem tegen: hij is een verwoed verzamelaar. Niet alleen zijn woning puilt uit van alle spullen die hij op straat vindt, hij gebruikt ook de gezamenlijke binnentuin en alle gangen en de entree als opslagplaats. En dat wekt wrevel. In januari 2003 komt Anton in het ATVA aan de

snel blijkt dat Anton een onbedwingbare behoefte

Marnixstraat te wonen. Dit gebouw (het voorma-

heeft om dingen die hij op straat vindt te verza-

lige Amsterdamsch Tehuis voor Arbeiders) bestaat

melen. In vrijwel alle gangen, in de gemeenschap-

uit 171 een- en tweekamerwoningen met een

pelijke tuin en buiten rond zijn raam verschijnen

lage huur. Anton komt terecht op de begane grond

allerlei dozen, meubels, planken, vuilniszakken en

van een vleugel waar nog drie mannen wonen, die

andere spullen, tot een matrasbodem en oude

allerlei problemen hebben en veroorzaken.

koelkasten aan toe. Zijn medebewoners raken

Stadgenoot weet niets van de voorgeschiedenis

geïrriteerd. Zij moeten steeds langs al die rommel

van Anton. Hij is een rustige, aardige man, die in

lopen, die de doorgang belemmert. Bovendien is

zijn eigen wereldje leeft en vaak van huis is. Al

er sprake van stankoverlast. Ze spreken Anton aan

Stadgenoot

15

problemen”, aldus Petra. “Daarmee voorkom je een

mogelijkheden om zijn verzamelgedrag te verande-

hoop ellende. Want zonder goede afspraken en de

ren. In september belt de huismeester, die een

juiste begeleiding gaat het bij huurders die overlast

kantoortje in het ATVA-gebouw heeft, bij Stad-

veroorzaken op hun volgende adres vaak weer

genoot aan de bel. Er moet ingegrepen worden.

fout.”

Verhuurdersverklaring

Één optie: verhuizen

In mei 2006 worden de taken binnen de afdeling

In gesprekken met de hulpverleners van Anton

Bewonerszaken van Stadgenoot herverdeeld. Het

geeft Petra aan dat ondanks sommaties en toezicht

ATVA komt in de portefeuille van medewerkster

van de huismeester de situatie niet verandert.

Bewonerszaken Petra de Jong. Als zij het dossier

De conclusie is snel getrokken: Anton woont niet in

van Anton voor de eerste maal onder ogen krijgt, is

een passende woning en zal moeten verhuizen naar

het 153 pagina’s dik. Voor een groot deel bestaat

een plek die voor alle partijen aanvaardbaar is. “

het uit foto’s van Antons woning en al zijn spullen in

Dat vond hij niet leuk om te horen,” vervolgt Petra.

de gezamenlijke ruimtes. Instanties als het Leger

“maar in het najaar van 2006 gaat hij toch op zoek naar iets anders. We hebben hem toen ook nog een

"M ijn eerste reactie was : nu is het mooi geweest ”, zegt P etra . "E r moet een andere oplossing komen . I k wilde een oplossing waar alle partijen beter van zouden worden "

plek aangeboden in de Skaeve Huse, een project van Stadgenoot en De Key, met plaats voor vijf extreme-overlastveroorzakers. Daar wilde hij echter niet heen.”

des Heils en HVO-Querido bieden Anton al een

Inmiddels krijgen vertrekkende huurders een

aantal jaren hulp, ook voordat hij in het ATVA kwam

verhuurdersverklaring van hun woningcorporatie

wonen, maar van een structurele oplossing is nog

mee. Voor Anton maakt dat het vrijwel onmogelijk

steeds geen sprake. “Mijn eerste reactie was: nu is

om zelf nieuwe woonruimte te vinden. “Vervelend

het mooi geweest”, zegt Petra. “Er moet een andere

voor Anton”, merkt Petra op, “maar zo’n verhuur-

oplossing komen. Ik wilde een oplossing waar alle

dersverklaring voorkomt dat iemand als het ware

partijen beter van zouden worden: Anton zelf, de

rondgepompt wordt, zonder dat er een oplossing

corporatie, de hulpverlening én Antons buren. Ik

voor het probleem gevonden wordt.”

heb contact gezocht met het Leger des Heils,

Belangrijk is wel, benadrukt Petra, dat alle betrok-

HVO-Querido en met Anton. Hij was zelf ook niet

ken netwerkpartners goed samenwerken en

blij met de situatie, bleek al snel.” Toen Anton in het ATVA kwam wonen, bestond zoiets als een verhuurdersverklaring nog niet. Huurders die het ergens te bont maakten, pakten

zo ’ n verhuurdersverklaring voorkomt dat iemand als het ware rondgepompt wordt , zonder dat er een oplossing voor het probleem gevonden wordt

hun biezen als het ergens te heet onder hun voeten

duidelijk met elkaar communiceren, met korte

werd, en begonnen elders opnieuw. Hun problemen

lijnen. Alleen zo kan gezamenlijk een stappenplan

namen ze met zich mee, waardoor na verloop van

worden opgesteld en naar een oplossing worden

tijd de situatie weer onhoudbaar werd. Samen met

toegewerkt.

anderen heeft Petra zich daarom hard gemaakt voor

Begin 2007 biedt Stadgenoot Anton opnieuw een

de uitgifte van een verhuurdersverklaring, als een

woning in de Skaeve Huse aan. Petra: “Omdat hij

huurder de huur opzegt. “Een volgende verhuurder

inmiddels heeft ervaren dat het ontzettend lastig is

kan dan direct en adequaat inspelen op mogelijke

om zelf nieuwe woonruimte te vinden vanwege

Anton

op zijn gedrag, maar hij heeft niet het inzicht of de

16

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

Anton met zijn hulpverleners

onze verhuurdersverklaring, staat hij hier ditmaal

op voorspraak van Stadgenoot en De Key. HVO-

wel positief tegenover.” In juni van hetzelfde jaar is

Querido zorgt ook voor de begeleiding van de

Anton een van de eerste bewoners van het nieuwe

bewoners. Samen met twee huismeesters van de

project.

corporaties wordt voor intensief toezicht gezorgd. In combinatie met duidelijke regels is het de

Skaeve Huse

bedoeling dat de bewoners van de Skaeve Huse een

De Skaeve Huse is een tijdelijk, kleinschalig

bestaan opbouwen zonder overlast voor de buurt.

woonproject van Stadgenoot, De Key, HVO-Querido

Het primaire doel van de Skaeve Huse is onderdak

en stadsdeel Westerpark. Vijf containers zijn

bieden aan mensen met een onaangepaste

omgebouwd tot woningen voor mensen die

leefwijze, die elders niet zijn te handhaven. Zowel

regelmatig extreme overlast veroorzaken in hun

de samenleving als deze mensen zelf zijn er het

buurt. Door hun – vaak psychische – problemen

meest bij gebaat dat zij onderdak krijgen en rust,

gedijen zij niet in een zelfstandige woning of een

waardoor stabilisatie kan optreden. Voor sommige

instelling voor maatschappelijke opvang. Een zesde

bewoners zal dit het maximaal haalbare blijken.

container doet dienst als beheerunit voor de

Voor anderen – zoals Anton – kan misschien een

begeleiders van HVO-Querido en de huismeesters

stap verder worden gezet en is resocialisatie en

van Stadgenoot en De Key.

uitstroom naar reguliere woonruimte of andere

HVO-Querido selecteert de bewoners. Dit gebeurt

voorzieningen mogelijk.

Stadgenoot

17

Anton Kuhr:

“Er is hier te leven, maar het is wel erg klein”, vindt Skaeve Huse-bewoner Anton. Hij is niet onverdeeld enthousiast over het project. Tegelijkertijd ziet hij wel het positieve van wat zijn nieuwe situatie hem heeft opgeleverd. “Ik ben hier veel vrijer en het gaat ook veel beter met mezelf.”

INTERVIEW

Anton is een grote, zachtaardige man, met een

verhuizing naar Skaeve Huse ter sprake komt.

geheel eigen manier van spreken. Zijn handen zijn

“Eigenlijk wás dit ook geen keus, maar mijn enige

constant in beweging – met een pen, met de

mogelijkheid om uit die hele atmosfeer te komen.”

blaadjes van zijn agenda... Als hem een vraag gesteld wordt, hoeft hij niet lang na te denken om

Conflict

antwoord te geven en weidt hij vervolgens al

Die atmosfeer waar Anton op doelt is die van zijn

associërend ongebreideld uit tot hem een nieuwe

voorgaande woning. Door alle spullen die hij

vraag wordt gesteld. En bijna elke keer als hij kritiek

verzamelde en in gangen en andere algemene

uit, lijkt hij zichzelf daarna te verontschuldigen en

ruimtes opsloeg, ontstond een conflict met

zet hij de situatie in een positiever daglicht.

Stadgenoot. Buren klaagden over stankoverlast en

“Ik had geen andere keus meer”, zegt hij als zijn

ongedierte dat op de spullen van Anton afkwam.

Interview

‘Eigenlijk was dit geen keus, maar mijn enige mogelijkheid’

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

18

Zelf ziet Anton dat anders. “Toen ik aan de Marnix-

begon de politie, net nadat ik verhuisd was, aan een

straat kwam wonen, vroegen buren me of ik wist

renovatie van hun bureau dat naast ons gebouw

dat Rentokil zowat elke maand langskwam vanwege

staat. Veertien maanden lang heb ik naast een

het ongedierte. Het is een oud gebouw, waar

bouwplaats gewoond. Veertien maanden lang had

B uren klaagden over stankoverlast en ongedierte dat op de spullen van A nton afkwam . Z elf ziet A nton dat anders

ik niet de rust om bijvoorbeeld een boek te lezen. Als ik dat van tevoren had geweten, was ik nooit naar de Marnixstraat verhuisd.”

muizen en kakkerlakken handig gebruikmaken van

Vreselijk half jaar

alle leidingen die door het hele pand lopen om

Anton verhuist niet geheel vrijwillig naar Skaeve

binnen te komen. Dat ongedierte was er altijd al.

Huse. Maar ook niet met tegenzin. Hij ziet het als

Alleen werd op een gegeven moment gezegd dat ik dat aantrok, zodat de woningbouw een excuus had om van me af te komen.” Die hele periode zit Anton nog steeds dwars. Hij liep

A nton verhuist niet geheel vrijwillig naar S kaeve H use . M aar ook niet met tegenzin . H ij ziet het als een nieuwe start

erover te denken naar de rechter te stappen, omdat

een nieuwe start. Eind 2008, als hij er zo’n ander-

hij in zijn woongenot belemmerd werd.

half jaar woont, is hij eigenlijk best tevreden.

Er kwamen immers steeds mensen van onder

“De begeleiding was vreselijk het eerste half jaar.

andere Stadgenoot over de vloer, om te controleren

HVO-Querido beheert mijn financiën. Huur en

hoe het met hem ging. “Ze maakten ook foto’s van

andere vaste lasten worden van mijn inkomen

mijn woning. Dat is huisvredebreuk. Bovendien

afgehouden en aanvankelijk kreeg ik vijftig euro

Stadgenoot

19

uur in de week. “Die jongen loopt de kantjes er een

dat ik per maand krijg uitbetaald. Inmiddels ben ik

beetje af. Maar ik betaal een bijdrage van maar

gewend aan de situatie.”

veertien euro in de maand. Daar kan ik natuurlijk

Belangrijkste leidraad voor de begeleiding van

niet veel van verwachten. Ik stel dus ook geen eisen.

Anton is het op orde houden van zijn woning en

Vervelend is trouwens wel dat ik tips krijg, bijvoor-

zichzelf in evenwicht houden. De hulpverleenster

beeld over hoe ik de afwas zou kunnen doen. Dat is

van HVO-Querido raadde hem daarom aan om met

toch raar! Dat kan ik zelf ook wel bedenken.”

een psychiater van Mentrum te gaan praten. “Die

Op dezelfde manier vond Anton het ook vervelend

heeft me pillen voorgeschreven.” Op de vraag of

dat hem bij de verhuizing aangeraden werd spullen

Anton daarmee op weg is geholpen, blijft hij vaag.

weg te doen. “Het is hier de helft kleiner dan in mijn

“Ik wil niets met psychiatrie te maken hebben.”

vorige woning. Bovendien is hier geen bergruimte.

Het meeste kritiek heeft Anton op het aantal het Leger des Heils en de huismeesters van

‘G ooi nu toch eens van alles weg ’, zeiden ze tegen me . M aar dat zeg je tegen een ander toch ook niet ? D at is mijn zaak . I k houd van mooie

Stadgenoot en De Key. Ik voel me erg betutteld.”

spulletjes om me heen

Dat is toch raar?

‘Gooi nu toch eens van alles weg’, zeiden ze tegen

Het Leger des Heils heeft Anton in zijn vorige

me. Maar dat zeg je tegen een ander toch ook niet?

woning een aantal maal geholpen met het schoon-

Dat is mijn zaak. Ik houd van mooie spulletjes om

maken van zijn huis. In de skaeve huse bestaat de

me heen. Uiteindelijk heb ik wel meer dan de helft

hulp van het Leger uit een schoonmaker voor drie

weggegooid, het kon niet anders.”

begeleiders. “Ik heb te maken met HVO-Querido,

Interview

per week. Dat vond ik niets. Ik heb kunnen regelen

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

20

Op zichzelf

Atelierwoning

Zijn buren kent Anton allemaal. “Met één jongen

Skaeve Huse is een tijdelijk project. De locatie waar

heb ik een heel goed contact. We hebben een paar

de wooncontainers staan, is bestemd voor een

keer samen gegeten. Een andere buurman heeft

groot nieuwbouwproject. Hoe ziet Anton de toe-

allerlei rommel voor zijn huis staan. Dat vind ik niet

komst na Skaeve Huse? “Ik zie mezelf het liefst in

kunnen. Vanaf de weg ziet het er niet uit en

een atelierwoning, zoals ik vijftien jaar geleden had.

daarmee geef je mensen de verkeerde indruk over

Met een beetje begeleiding kan ik prima zelfstandig

de Skaeve Huse. Maar ik bemoei me er niet mee.

wonen. Ik ben niet bang dat ik terugval in mijn oude

Iedereen leeft erg op zichzelf en we hebben geen

patroon. Skaeve Huse op zich is een goed project.

"I edereen leeft erg op zichzelf en we hebben geen last van elkaar . T och zou ik wel meer met mijn buren willen overleggen over hoe we het hier nu willen hebben "

last van elkaar. Toch zou ik wel meer met mijn buren willen overleggen over hoe we het hier nu willen hebben.” Van de buurt, die aanvankelijk sceptisch was over Skaeve Huse, heeft Anton ook geen last.

Wat kleine behuizing misschien. Maar als het hier weg moet, moet het zeker ergens anders teruggezet worden. En dan kan het best uitgebreid worden,

I k zie mezelf het liefst in een atelierwoning , zoals ik vijftien jaar geleden had . M et een beetje begeleiding kan ik prima zelfstandig wonen . I k ben niet bang dat ik terugval in mijn oude patroon

“Als ik al iets opvang, bijvoorbeeld in de supermarkt, trek ik me er niets van aan. Ze kennen ons niet, dus

zodat er twee keer zoveel mensen kunnen wonen.

kunnen ook geen oordeel over ons hebben.”

Zolang de begeleiding maar goed geregeld is.”

Bijna twee jaar later, zomer 2009 Bijna twee jaar na Antons verhuizing naar Skaeve Huse is hij “niet ongelukkig” zoals hij het zelf omschrijft, maar ideaal vindt hij het er niet. Desalniettemin komt hij zijn afspraken met de hulpverlening goed na en doet hij zijn best. Hij is met zijn toekomst bezig en heeft een baan gevonden in een winkel in de buurt. Overigens was van oktober 2008 tot en met mei 2009 in Het Dolhuys, het nationaal museum van de psychiatrie in Haarlem, de tentoonstelling ‘Mijn huis zit in mijn hoofd’ te bezichtigen. Vier (ex-)psychiatrische patiënten maakten de bezoekers deelgenoot van hun gedroomde woonplek en vertelden over hun huidige woonsituatie en hoe ze daar terecht zijn gekomen. Anton was één van hen.

Stadgenoot

21

16 september 2004

9 mei 2005

De klachten van buren stapelen zich op:

Een buurman spreekt Anton aan op de troep

Anton slaat alles op in de bergruimte;

in de gang. Anton valt uit naar zijn buurman.

• Is die vol, dan plaatst hij spullen in de gang van de

De complexbeheerder zet alle spullen buiten.

boxruimte en daarna gaat hij verder in de gang voor zijn woning; • Er staat ook een aanhanger op het binnenterrein met allerhande op straat gevonden spullen; • Bovendien lopen er veel kakkerlakken rond.

28 mei 2005 Juridische Zaken van Stadgenoot stuurt een brief naar Anton waarin hij wordt gesommeerd om: • alle goederen uit de gemeenschappelijke ruimte te verwijderen;

22 september 2004 Stadgenoot legt een dossier over Anton aan.

• de boxruimte op te ruimen en geen delen van de boxruimte te gebruiken die niet voor hem zijn bestemd;

27 januari 2005 Stadgenoot stuurt een brief aan Anton: Rentokil heeft

• zijn woning conform de gemaakte afspraken op te ruimen, schoon te houden en te stofferen.

een paar keer voor een gesloten deur gestaan, terwijl ze langskwamen om kakkerlakken te bestrijden.

6 oktober 2005 Anton wordt voorgedragen aan het Meldpunt Zorg en

8 februari 2005 Stadgenoot, Rentokil en Henk Plenter van de GG&GD

Overlast. Stadgenoot spreekt met het meldpunt af om hun inzet af te wachten.

gaan op huisbezoek bij Anton. Zij constateren een grote vervuiling. Met Anton wordt afgesproken dat hij zijn woning opruimt. 14 februari 2005

1 november 2005 De GG&GD gaat op huisbezoek. 22 november 2005

De complexbeheerder spreekt Anton nogmaals aan op

Het Leger des Heils gaat op huisbezoek. Anton geeft

alle rommel. Anton belooft alles op tijd te zullen

aan open te staan voor begeleiding.

weghalen. 7 september 2006 7 maart 2005

Het Leger des Heils schrijft een voorstel aan Vangnet

Stadgenoot gaat weer op huisbezoek. De rommel

en Advies om Anton in een begeleidwonenproject te

blijkt deels te zijn opgeruimd. In het trappenhuis en de

krijgen.

hal staan echter nog steeds spullen van Anton. Er volgen in april nog twee huisbezoeken.

11 september 2006 Stadgenoot sommeert Anton om binnen twee weken

12 mei 2007 Het Leger des Heils is begonnen met het schoon-

de huur op te zeggen vanwege alle muizen en kakkerlakken in en rond zijn huis.

maken van Antons woonkamer. Spullen worden weggegooid, geordend, oud behang wordt afge-

20 september 2006

stoomd en Anton wit zelf zijn muren. Niet veel later

Stadgenoot spreekt telefonisch met Anton af dat hij

haalt hij toch weer spullen in huis.

de huur per 1 januari 2007 opzegt.

WAT GEBEURDE WANNEER?

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

22

27 oktober 2006 Het Leger des Heils laat weten dat Anton zich heeft ingeschreven bij WoningNet en actief op zoek is naar een nieuwe woning. 13 november 2006 Het Leger des Heils maakt Antons woning schoon. 5 december 2006 Woonzorg Nederland neemt contact op met Stadgenoot over de verhuurdersverklaring van Anton: hij komt in aanmerking voor een seniorenwoning. Gezien zijn woonverleden, trekt Woonzorg Nederland het aanbod in. 21 maart 2007 Gesprek met Petra de Jong van Stadgenoot en Mark Räkers van HVO-Querido. Zij bieden nogmaals een woning aan in Skaeve Huse. Dit keer reageert Anton positief. 1 juli 2007 Anton verhuist naar Skaeve Huse.

WAT GEBEURDE WANNEER?

Stadgenoot

23

‘Ik vrees voor de komende dagen en nachten’ ‘Buren zijn nachtelijke capriolen overlastpleger meer dan beu’ kopt de Volkskrant op 5 november 2007 op pagina 3. ‘Volgens zijn buren is Van P een duivel, een man die het leven van de andere grachtenpandbewoners tot een hel kan maken. En dat al bijna tien jaar. De advocaat van de overlastpleger: “Hij is juist een heel bijzondere en charmante man die door zijn buren wordt gepest.” Het intro van het Volkskrantartikel raakt de kern van

zelve. “Hij is geraffineerd”, volgens de medewerker

de zaak. Van P – de naam die Willem Beusekamp, de

bewonerszaken van Stadgenoot. “Ik ben één keer in

schrijver van het artikel, aan hem gaf – is een intelli-

zijn woning geweest. Ik was geschokt door de

gente man, eind dertig, en lijdend aan een ernstige

toestand ervan: een complete chaos was het. Alsof

persoonlijkheidsstoornis. Thuis is hij een gevaar voor

er een aardbeving had plaatsgevonden. En letterlijk

zichzelf en zijn omgeving. In het bijzijn van zijn

overal zaten brandplekken. Als contrast hingen in zijn

psychiater en advocaat daarentegen is hij de onschuld doucheruimte drie keurig gestreken overhemden.”

Betrokken personen/instanties Van P: een intelligente man die lijdt aan een persoonlijk-

voor een buurt met maximaal 5.000 inwoners. Naast leef-

heidsstoornis.

baarheid staat ook veiligheid op het programma van de

Advocaat van Van P

buurtregisseur. De buurt kan bij de regisseur terecht met

Bewindvoerder: de behartiger van Van P’s financiële

problemen of voor advies.

belangen. Omdat Van P in een schuldsaneringstraject zit,

Mentrum: een onderdeel van JellinekMentrum, een in-

beheert de bewindvoerder alle goederen die onder zijn

stelling voor verslavingszorg en geestelijke gezondheids-

bewind zijn gesteld.

zorg in Amsterdam. Mentrum biedt zorg en opvang voor

Buren van Van P: Van P woont op de vierde verdieping van

mensen met psychische of psychiatrische problemen.

een portieketageflat. De buren met wie hij het portiek

Vangnet en Advies: de afdeling van de GG&GD die zich

deelt, ondervinden veel overlast van zijn gedrag.

inzet voor cliënten met uiteenlopende problemen zoals

Medewerker bewonerszaken: medewerker van

verslaving, psychiatrische ziekten en gedragsstoornissen

Stadgenoot. Zij is het aanspreekpunt voor de buren van

of een combinatie hiervan. Vaak zijn er ook problemen

Van P en heeft contact met het Meldpunt Zorg en

met financiën en huisvesting.

Overlast en overige instanties.

HVO-Querido: HVO-Querido biedt toegankelijke en

Meldpunt Zorg en Overlast: gemeentelijke instantie met

professionele hulpverlening op het gebied van opvang,

een coördinerende taak als meer dan één instantie nodig

wonen en dagactiviteiten.

is om de gemelde problematiek tot een oplossing te

Huismeester: in dienst van Stadgenoot. Houdt een oogje

brengen. Elk stadsdeel heeft een eigen meldpunt.

in het zeil in de buurt waar Van P eind 2007 naartoe is

Buurtregisseur: in dienst van de politie en werkt exclusief

verhuisd.

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

24

Slapeloze nachten

Uiteindelijk schikt hij zich daarin. Op 18 juli blijkt

In januari 2003 ontvangt Stadgenoot voor het eerst

na een controle dat het dak inderdaad is leegge-

een melding over de overlast die Van P veroorzaakt.

haald en dat de trap van zijn balkon is verwijderd.

Zijn buren hebben die ruim vijf jaar gedoogd, maar

Zijn woning is ook redelijk aan kant.

de situatie begint uit de hand te lopen. De rommel in

Inmiddels is duidelijk dat Van P begeleid wordt

het trappenhuis en op het platdak zijn nog het minst

door Mentrum, een instelling die zorg en opvang

erg. Regelmatig gooit hij huisraad naar beneden,

biedt aan mensen met psychische of psychiatrische

staat de hele nacht de radio keihard aan of komen er rookwolken uit de keuken. De zeven buren die het portiek met hem delen hebben er letterlijk slapeloze nachten van. Twee huishoudens besluiten vanwege de overlast die Van P veroorzaakt te verhuizen.

"D eze informatie , dat V an P onder behande ling staat van M entrum , kwam ons toevallig ter ore , aldus de gebiedsregisseur . “H et gebeurt vaak dat we via buren of de wijkagent zoiets te horen krijgen . I n elk geval nooit van de instelling zelf "

Tijdens een huisbezoek aan Van P constateren Stadgenoot en de GG&GD dat zijn woning vanwege

problemen. De privacy die Mentrum zijn cliënten

alle rommel brandgevaarlijk is. Bovendien staat er

biedt, staat goed overleg met Stadgenoot echter

een trap op zijn balkon, waarmee hij op het platdak

in de weg. ‘Deze informatie, dat Van P onder

kan komen. Nadat Stadgenoot hem heeft gesom-

behandeling staat van Mentrum, kwam ons toevallig

meerd de rommel die daar ligt te verwijderen en zijn

ter ore’, aldus de medewerker bewonerszaken.

woning op orde te brengen, vraagt Van P toestem-

“Het gebeurt vaak dat we via buren of de wijkagent

ming om een dakterras te maken. Het dak is daar

zoiets te horen krijgen. In elk geval nooit van de

niet geschikt voor, en hij krijgt nul op zijn rekest.

instelling zelf.”

Stadgenoot

25

maandag was. Zijn woning zag er rommelig uit. Hij

Een jaar lang gaat het goed. Of althans: de buren van

vertelt dat hij een zaak heeft tegen de politie en

Van P melden geen overlast bij Stadgenoot. Tot

€ 15.000 krijgt, maar € 100.000 eist. Mijn collega

oktober 2004. Dan begint alles weer van voor af aan

maakt een afspraak met Van P om een maand later

en wordt het alsmaar erger. Stadgenoot gaat op

terug te komen. Zijn woning moet dan in orde zijn.”

huisbezoek bij de directe buurvrouw van Van P. Een

Een week later heeft Stadgenoot telefonisch

onderbuurvrouw is ook aanwezig. Door het gesprek

contact met enkele buren. Zij melden dat het al een

wordt nogmaals duidelijk: er moet heel snel een

tijdje stil is. Ook volgens de politie is het rustig

oplossing komen. De medewerker bewonerszaken:

rondom Van P. Op de afgesproken datum gaat Stadgenoot weer op huisbezoek en dan blijkt zijn

H et verbaast me dat hij dan bij ene en dan bij de andere zorgorganisatie onder behandeling is . D at lijkt me niet goed voor een patiënt

woning opgeruimd te zijn. Voorlopig lijkt verdere actie niet nodig.

“Ook weer per toeval komen we erachter dat Van P

Brandweer

is opgenomen door AMC de Meren, eveneens een

Ruim een jaar later, op 27 november 2006, rappor-

organisatie voor geestelijke gezondheidszorg. Het

teert de medewerker bewonerszaken: “Afgelopen

verbaast me dat hij dan bij de ene en dan bij de

vrijdag is de buurtregisseur samen met twee

andere zorgorganisatie onder behandeling is. Dat

medewerkers van de GG&GD op huisbezoek

lijkt me niet goed voor een patiënt.”

geweest bij Van P. Mijnheer staat ze netjes te

Huisbezoek

“I k mag toch een keer wat laten aanbranden

De zaak blijft zich voortslepen. Eind januari 2005 meldt de directe buurvrouw van Van P dat hij sinds

zonder dat de politie of de brandweer bij me op de stoep staat ?”

januari af en toe in zijn woning is. Hij is vaak

woord, maar weigert ze binnen te laten. Buren zijn

dronken en belt steeds bij de buren aan. Het blijkt

bang dat Van P zijn woning in brand steekt. Dit

erg lastig om Van P thuis aan te treffen. Een

omdat de vlam in de pan was geslagen bij Van P,

afspraak maken is onmogelijk. Via de buurvrouw

waar de brandweer en politie op af zijn gekomen.

wordt getracht te achterhalen wanneer hij thuis is.

Van P zelf verdween – totaal verward – tijdens alle

“Ik weet het niet. Volgens mij is hij overdag veel bij een opvang. ’s Nachts maakt hij echter nog erg veel lawaai en bezorgt hij nog steeds overlast. Bovendien liggen er overhemden in de dakgoot en is het raampje van zijn toegangsdeur nog steeds stuk.” Stadgenoot verwijst de buurvrouw naar de politie en het Meldpunt Zorg en Overlast en blijft tegelijkertijd proberen met Van P in contact te komen. Op 2 mei lukt het eindelijk. Van P doet open voor de medewerker bewonerszaken van Stadgenoot en een stagiaire. “Hij schrikt, als hij ons voor de deur ziet staan”, aldus staat in de verslaglegging. “Verward reageerde hij: ‘Waarom komen jullie op een zondagochtend binnenvallen?’ Terwijl het een

Va n P.

AMC de Meren

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

26

commotie richting stad. Van P snapt zelf niet

Op 13 december 2006 rapporteert de medewerker

waarom de buren zich zo met hem bemoeien. “Ik

bewonerszaken: “Telefonisch contact met de

mag toch een keer wat laten aanbranden zonder dat

buurvrouw van Van P gehad om te informeren naar

de politie of de brandweer bij me op de stoep

de stand van zaken. Van P is al een tijdje niet

staat?”. Volgens de buurtregisseur is Van P zeer

gesignaleerd. Ze denkt dat hij opgenomen is. Even

“I k mag toch een keer wat laten aanbranden zonder dat de politie of de brandweer bij me op de stoep staat ?”

later gebeld met de GG&GD of mijnheer daadwerkelijk is opgenomen. Dit blijkt niet het geval te zijn. Van P zit vanwege een aanvaring met de politie voor twintig dagen in een penitentiaire inrichting. Het

intelligent en kan hij zich uitstekend verwoorden.

huisbezoek van 6 december is dus niet doorgegaan.

De coördinator van het Meldpunt Zorg en Overlast

Wanneer Van P vrijkomt, wordt gekeken of hij

betreurt het dat het de politie niet lukte Van P op

opgenomen moet worden.”

dat moment mee te nemen, dit had de zaak kunnen versnellen.

Waterschade

Na het vlam-in-de-panincident wordt afgesproken

Eind december is Van P weer thuis, waar de situatie

dat overlast direct aan het Meldpunt Zorg en

volledig uit de hand loopt. Het begint op Eerste

Overlast wordt gemeld. Bovendien is er een

Kerstdag met waterschade bij zijn onderburen, die

crisismelding gedaan, zodat hulpverleners alert zijn

in de woning van Van P wordt veroorzaakt. De

op een eventuele acute situatie. Onbekend is bij wie

monteur schrijft later op zijn werkbon: “De man bij

Van P onder behandeling staat. Vanaf december 2006 regent het klachten over Van P. Voor de buren is de maat nu echt vol. Na jaren van overlast willen ze dat er actie wordt ondernomen.

D e monteur schrijft later op zijn werkbon : “D e man bij wie het water vandaan komt , is niet helemaal bij de tijd

Ze constateren dat het met de dag slechter met Van

wie het water vandaan komt, is niet helemaal bij de

P gaat. Bovendien voelen ze zich geïntimideerd

tijd. Monteurs mogen ook geen werkzaamheden

door hem. Zijn dagelijkse schreeuwpartijen worden

uitvoeren. Hij houdt de komende dagen wel de

steeds erger. Omwonenden liggen er wakker van en

hoofdkraan dicht. Ik maak me grote zorgen om de

voelen zich niet veilig in hun eigen woning. Volgens

geestelijke en lichamelijke gesteldheid van deze

zijn directe buurvrouw is Van P compleet van de

man. Als er deze dagen iemand heen moet, dan

wereld.

moet dit onder begeleiding van de politie.” Stadgenoot geeft deze melding door aan het Meldpunt Zorg en Overlast met het verzoek op korte termijn actie te ondernemen en deze terug te koppelen. Inmiddels slaat ook de buurvrouw van Van P alarm. Via een e-mailbericht laat zij Stadgenoot weten na twee slapeloze nachten brak op haar werk te zitten: “De muziek gaat keihard aan ’s nachts, en Van P slaat constant met zijn deur die naar het portiek leidt. Dit voelt erg bedreigend. Ook klinken er harde bonkgeluiden, alsof hij zijn hele huis aan het verbouwen is. Als ik dan even in slaap val, schrik ik abrupt wakker van een deur die dichtgeslagen

Stadgenoot

27

de deur stond nog steeds open en de arts-assistent Mentrum door dat het zo niet langer kan met Van P. De arts-assistent weet nu uit eerste hand wat er écht aan de hand is. Zijn thuissituatie is geheel anders dan ze op basis van zijn gedrag in de instelling zouden verwachten. Mentrum gaat proberen Van P opgenomen te krijgen. De medewerker bewonerszaken gaat inmiddels door met de dossiervorming. Het doel is dat Van P zelf de huur van zijn woning opzegt. “Als verhuurder kun je in dit wordt. Als ik weg wil, doet hij ook de deur open en

soort gevallen weinig beginnen. Van P betaalt altijd

kijkt hij me dreigend aan. Het wordt alleen maar

keurig op tijd zijn huur, dus juridisch is het ontzet-

erger en ik vrees voor de komende dagen en

tend lastig om iets aan de situatie te doen. Dat is

nachten.”

behoorlijk frustrerend.”

De volgende dag stuurt dezelfde buurvrouw weer een mailtje, waarin ze meldt opnieuw heel slecht

Gedwongen opgenomen

geslapen te hebben vanwege de overlast. “Ik kan er

Mentrum heeft succes: Van P mag gedwongen

niet meer tegen. Ik ben aan het eind van mijn Latijn.

worden opgenomen. Onbekend is voor hoe lang.

Er moet nu echt snel iets gebeuren!”

Stadgenoot stuurt een brief aan Van P bij Mentrum, waarin hij wordt gesommeerd zijn huur per 15

Brandplekken

januari op te zeggen en op 31 januari de woning

Nog dezelfde dag, 29 december 2006, antwoordt

verlaten te hebben. Zoniet, dan stapt Stadgenoot

Stadgenoot dat de klacht is toegevoegd aan het

naar de kantonrechter. Op 17 januari ontvangt

dossier en dat twee medewerkers van de afdeling

Stadgenoot een brief van de advocaat van Van P.

Sociaal Beheer een huisbezoek aan Van P hebben

Haar cliënt wil niet meewerken aan de huur-

gepland op maandag 15 januari 2007. Die afspraak

opzegging. In een telefoongesprek zegt de

kan echter niet doorgaan en samen met de buurtre-

advocaat toe Stadgenoot op de hoogte te houden

gisseur en een van zijn collega’s gaat de medewer-

van de ontwikkelingen. Stadgenoot belooft drie we-

ker bewonerszaken op 8 januari op huisbezoek. “De

ken te wachten met het dossier naar de deurwaar-

woning ligt vol troep. De wc is weg, er zijn geen gas,

der te brengen, totdat bekend is wat er met Van P

elektra en water. Overal zitten brandplekken. Als

gaat gebeuren. Een oplossing lijkt eindelijk in zicht,

contrast hangen in zijn doucheruimte drie keurig gestreken overhemden. Aanvankelijk dachten we dat Van P niet thuis was. Maar de buurtregisseur zag hem achter een rek met wasgoed, dat voor de bank

E en oplossing lijkt eindelijk in zicht , maar al weer wordt die hoop snel de kop ingedrukt . O p 5 maart 2007 melden buren dat V an P, zonder voorafgaand bericht , weer thuis is

stond en waaromheen ook veel rotzooi lag.” De volgende dag heeft de medewerker bewoners-

maar al weer wordt die hoop snel de kop ingedrukt.

zaken contact met Mentrum. De arts-assistent

Op 5 maart 2007 melden buren dat Van P, zonder

psychiatrie is ook de dag ervoor samen met de

voorafgaand bericht, weer thuis is. Vier buren

buurtregisseur en een van zijn collega’s op huisbe-

hangen geregeld aan de bel om klachten door te

zoek geweest. Van P was toen niet meer thuis, maar

geven. Stadgenoot biedt Van P een woning aan

Va n P.

heeft de woning dus gezien. Eindelijk heeft ook

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

28

elders in Amsterdam, mét begeleiding door

niets van zijn gedrag daarbuiten. Hij geeft sociaal

HVO-Querido. Zijn advocaat wil hierover nadenken.

gewenste antwoorden. Toevallig woont de maat-

“Tijdens het eerste contact met de advocaat van

schappelijk werker tegenover Van P en zij heeft

Van P was ik echt in de veronderstelling dat zij – in

hem rustig op zijn balkon zien zitten. De voorvallen

het belang van haar cliënt – mee wilde helpen aan

vinden echter aan de achterzijde van zijn woning

een oplossing”, zegt de medewerker bewonersza-

plaats, die heeft zij dus niet kunnen zien. Ze schrikt

ken. “Maar snel daarna bleek dat ze een heel andere

van de verhalen. Het lijkt erop dat haar niets bekend

agenda had. Dat verbaasde ons zeer. Onze ervaring

is van het bezoek van de arts-assistent psychiatrie

leert dat advocaten inzien dat het voor een cliënt

aan de woning van Van P.

beter kan zijn om hulp te accepteren en deel te nemen aan een begeleidwonenproject. Dat zij

Groot alarm

opeens begon tegen te werken, heeft het alleen

In het weekend van 21 en 22 april is Van P weer in

maar erger gemaakt.”

zijn eigen woning. Met alle nare gevolgen van dien. Vanaf zijn balkon slingert hij grof seksistische

Vluchten

opmerkingen naar buren en passanten. Buren

De klachten die de buren doorgeven, betreffen

vragen zich verbijsterd af waarom er niets veran-

vooral intimidatie. Van P schreeuwt vanaf het

dert. Ze hebben groot alarm geslagen en politie en

balkon aan de achterzijde van zijn woning naar

brandweer hebben Van P uit zijn woning gehaald.

buitenspelende kinderen en hun ouders. Regelmatig

Op maandag belt de medewerker bewonerszaken

laat hij termen als ‘neuken’, ‘aftrekken’ en ‘vuile

naar Mentrum om te vertellen wat er in het

homo’ vallen. Buren vluchten naar binnen. Bij zijn

weekend is gebeurd en om haar verbazing te uiten

buurvrouw probeert Van P in te breken. En steeds

over het feit dat hij toch weer thuis was. De

B ij zijn buurvrouw probeert V an P in te breken . E n steeds als zij haar woning verlaat , doet hij zijn deur ook open

maatschappelijk werker zou erachteraan gaan. Van P had zich zondagavond moeten melden, maar was niet op komen dagen. Verdere actie vanuit Mentrum was achterwege gebleven. “Hoe is het

als zij haar woning verlaat, doet hij zijn deur ook

mogelijk?” vraagt de medewerker bewonerszaken

open. Een buurman achtervolgt hij enkele malen

zich hardop af. “Waar is de controle? Waar is het

naar buiten. Zelfs tot in een eetcafé, waar hij

inzicht van de deskundigen? Zij moeten er toch

vreemd gedrag vertoont. Buren weerhouden Van P

alert op zijn dat een patiënt de sociaal gewenste

ervan een zwaar metalen voorwerp naar beneden te gooien. Hij belt overal aan, gluurt naar binnen, hangt verwarde verhalen op over brandjes en eten... Het is overduidelijk dat deze man ziek is en dat er niets verandert. Iedereen is bang voor de eigen veiligheid. Niet alleen de buren zijn verbijsterd dat Mentrum hem naar huis heeft laten gaan. De medewerker bewonerszaken neemt – buiten het Meldpunt Zorg en Overlast om – contact op met de behandelend arts van Van P en met een maatschappelijk werker van Mentrum. Zij vertellen dat Van P zich in de kliniek heel anders gedraagt. Ze weten

Stadgenoot

29

antwoorden zou kunnen geven, zeker als er zoveel

Va n P.

klachten van omwonenden zijn?” De medewerker bewonerszaken verzoekt met klem om Van P niet meer naar huis te sturen voor proefverlof. De

D e medewerker bewonerszaken verzoekt met klem om V an P niet meer naar huis te sturen voor proefverlof

maatschappelijk werker toont inmiddels alle begrip voor de twijfel. De medewerker bewonerszaken brengt ook de advocaat van Van P op de hoogte. Zij laat dan weten dat haar cliënt de aangeboden

buren hebben hem echter niet gezien of gehoord.

woning niet kan accepteren. “Vanwege een

De maatschappelijk werker van Mentrum is

schuldsanering waarin Van P zit, kan hij deze niet

onbereikbaar. Later blijkt dat Van P de brief zelf

betalen.” De mogelijkheid van huurtoeslag zou zij

heeft teruggestuurd en helemaal niet voorwaarde-

met de bewindvoerder van Van P overleggen. De

lijk ontslagen is uit de kliniek. Omdat de advocaat

medewerker bewonerszaken benadrukt dat de

van Van P niet op het aanbod van een nieuwe

aanbieding slechts eenmalig is. Als Van P daar niet op ingaat, stapt Stadgenoot naar de rechter om ontbinding van het huurcontract en ontruiming van

L ater blijkt dat V an P de brief zelf heeft

teruggestuurd en helemaal niet voorwaar delijk ontslagen is uit de kliniek

de woning aan te vragen. Per fax ontvangt Stadgenoot op 25 april het antwoord van de advocaat:

woning met begeleiding wil ingaan, spant Stadge-

vanwege het huurprijsverschil gaat Van P niet in op

noot een kort geding aan. De advocaat is hier

het aanbod. Het verzoek is om hem een andere

ontstemd over en wil een ander aanbod. Stadgenoot

woning aan te bieden.

vervolgt echter de procedure en op 25 juni 2007 dient de zaak bij de kantonrechter.

Ongeopend retour

Buren en de medewerker bewonerszaken die

De medewerker bewonerszaken heeft opnieuw

aanvankelijk hadden toegezegd te zullen komen,

contact met de maatschappelijk werker van

hebben zich alsnog bedacht. Vanwege angst voor

Mentrum. Zij vraagt om een brief met de klachten

represailles door Van P. Tijdens de zitting komen

van buren, zodat de psychiater daar inzicht in krijgt.

partijen overeen dat Van P op 1 augustus de woning

Voordat de medewerker bewonerszaken dat wil

verlaten moet hebben, mits zijn bewindvoerder met

doen, stuurt ze eerst een brief naar Van P in de

de hogere huur van de nieuwe woning akkoord gaat.

kliniek waar hij verblijft. Daarin meldt zij een brief

Pas op 31 juli(!) laat hij weten niet akkoord te gaan.

naar zijn advocaat en naar zijn psychiater te willen

Het argument blijft dat de huur te hoog is. Stadge-

sturen. Inmiddels blijkt dat in de woning van Van P

noot stuurt vervolgens een brief aan de advocaat

gas en elektra uit veiligheidsoverwegingen zijn

van Van P. Het nieuwe aanbod is dat Stadgenoot een

afgesloten. Hij heeft alle aansluitingen kapotge

gedeelte van de huur voor zijn rekening zal nemen.

slagen. NUON is bereid deze informatie schriftelijk

Er gaan weer weken overheen, voordat er een

te bevestigen. De brief aan Van P komt ongeopend

re-actie komt. Al die tijd blijft de woning die

retour, met daarop de opmerking dat hij met

Stadgenoot voor Van P heeft gereserveerd,

voorwaardelijk ontslag is. De buurtregisseur en de

leegstaan, zodat hij er per direct in kan.

30

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

Vonnis tot ontruiminng

Op 12 september ontvangt Stadgenoot een brief

zichtbare schrik van de advocaat van Van P zijn

van de advocaat. Het aanbod wordt nog steeds niet

ditmaal wel zes buren en de buurtregisseur

geaccepteerd: ditmaal wil Van P zijn woonduur houden.

Tot slot

T ot zichtbare schrik van de advocaat van V an P zijn ditmaal wel zes buren en de buurtregisseur aanwezig

Voor Stadgenoot is de maat nu écht vol. De corpora-

aanwezig. Haar argument dat Van P geen overlast

tie spant opnieuw een kort geding aan en stuurt het

veroorzaakt, maar juist een heel bijzondere en

dossier naar de deurwaarder. Op 22 oktober, een

charmante man is die door één of twee van zijn

dag voor de zitting, geven de hulpinstanties die

buren wordt gepest, wordt volledig onderuitgehaald

deelnemen aan het groot overleg van het Meldpunt

als de buurtregisseur haar verhaal doet. In de

Zorg en Overlast een Einde Interventieverklaring af.

wetenschap dat er een andere woning, met

Hiermee verklaart het Meldpunt dat het ondanks

begeleiding door HVO-Querido beschikbaar is, geeft

vele interventies niet in staat is om de overlast die

de rechter toestemming tot ontruiming. Op 3

de huurder veroorzaakt te doen stoppen. Tot

december 2007 verlaat Van P definitief zijn woning.

Stadgenoot

31

De buurvrouw:

In 1999 kwam Van P naast Renée Berger (* wonen. “Dat was in het voorjaar. Een paar maanden later, in de herfst, ondervonden we de eerste overlast. Hij begon over het dak te lopen, huisraad naar beneden te gooien en harde muziek te spelen.”

INTERVIEW

“Wij als buren hadden al snel door dat hij ziek was,

accepteerden we die overlast en ondernamen we

en dat als hij zijn medicijnen nam, er weinig aan de

verder geen actie. We spraken hem alleen – als dat

hand was. Ik kon hem toen makkelijk aanspreken op

kon – aan op zijn gedrag.”

zijn gedrag. In zijn goede periodes excuseerde hij zich ook telkens. En dat was oprecht.”

S teeds als de blaadjes begonnen te vallen , kreeg hij een terugval en begon de overlast opnieuw

Uitschelden In januari 2003 wordt het echter te erg. “Hij begon ’s nachts met deuren te slaan, op de trap schold hij mensen uit en hij bonkte steeds op onze deuren en belde vaak aan. Samen met een buurman heb ik

In de jaren die volgen constateren Renée en haar

toen de overlast gemeld bij Stadgenoot.”

buren een patroon: “Steeds als de blaadjes begon-

In de maanden die volgen geven Renée en haar

nen te vallen, kreeg hij een terugval en begon de

buren aan dat het zo niet verder kan. Dat Van P

overlast opnieuw. Omdat we wisten dat hij ziek was,

opgenomen moet worden, of in elk geval zijn huis

(*

Uit privacyoverwegingen is de naam van Renée Berger gefingeerd

Interview

‘Omdat hij ziek was, accepteerden we de overlast’

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

32

Belangrijk onderdeel uit het vonnis

uit moet. Ze voelen zich bedreigd en durven bijna

alle commotie rond de brand gewoon de stad in

hun woning niet meer in of uit. “Lichamelijk en

gegaan. Dat had nooit mogen gebeuren.”

geestelijk zat ik echt aan mijn grens. Mijn slaapkamer grenst aan die van hem en door de muur heen

Toppunt van frustratie

hoorde ik hem ’s nacht tekeergaan. Ik had mijn bed

Ondanks alles wat er mis is gegaan, wil Renée niet

verplaatst naar de woonkamer, maar zelfs daar

nalaten ook het wijkteam van de politie een

drongen de geluiden door. En er zijn dagen geweest

compliment te maken. “Ze waren zichtbaar zeer

dat ik bij de benedenburen sliep of bij vrienden.”

gefrustreerd door de beperkingen van wet- en regelgeving. Maar het contact met hen was altijd

Vlam in de pan

heel goed, en ze hebben ontzettend hun best

Als in november 2006 letterlijk de vlam in de pan

gedaan.” Desondanks blijven de frustraties van

slaat bij Van P en de brandweer en politie eropaf

Renée en haar buren groeien en die bereiken in

komen, denken Renée en haar buren dat dit

januari 2007 hun hoogtepunt. Na de zoveelste

éíndelijk genoeg aanleiding is voor een ferm

melding van de extreme overlast die hij veroor-

optreden van de instanties. “Dit voorval maakte

zaakt, wordt Van P opgehaald door de politie om

eens te meer duidelijk dat Van P een gevaar is voor

gedwongen te worden opgenomen. “Eíndelijk,

zichzelf en voor zijn buren. Gelukkig verrichte de

dachten wij nog. Eindelijk... Maar die opluchting was

D it voorval maakte eens te meer duidelijk dat V an P een gevaar is voor zichzelf en voor zijn buren .

van ontzettend korte duur: de volgende dag al was hij weer thuis. Hoe kon dát gebeuren?”

Represailles brandweer uitstekend werk. Alleen liet de commu-

Stadgenoot vult het dossier inmiddels steeds verder

nicatie van de brandweer met de politie te wensen

aan en in juni 2007 volgt de eerste rechtszaak

over. Van P was totaal doorgedraaid, maar is tijdens

tegen Van P. Renée, een aantal van haar buren en de

Stadgenoot

33

Woonbegeleiding

bedenken zich op het laatste moment. “Omdat we

En Van P? Die woont sinds december 2007 in een

bang waren voor represailles van Van P.” Als de zaak

appartement elders in de stad. De huismeester van

in december van hetzelfde jaar opnieuw voor de

Stadgenoot houdt een oogje in het zeil en HVO-

rechter komt, besluiten ze alles op alles te zetten en

Querido biedt woonbegeleiding. “Het gaat nu goed

wél naar de rechtbank gaan. De buurtregisseur krijgt

met hem”, aldus zijn begeleider. “Hij is rustig en

de gelegenheid haar kant van de zaak toe te lichten.

veroorzaakt geen enkele overlast. Ik werk aan een

Deze toelichting en de aanwezigheid van de buren

vertrouwensrelatie met hem. Een paar keer per

hebben ertoe bijgedragen dat de rechter zich in het

week bel ik hem op om te vragen of het goed is dat

voordeel van Stadgenoot uitspreekt: het huurcon-

ik even langskom. Dan hebben we een kort

tract met Van P mag worden ontbonden en hij moet

gesprekje over hoe het met hem gaat.” De huis-

zijn woning verlaten. “Het gevoel van angst, dat

meester bevestigt de indruk van de woonbegelei-

heel heftig is geweest, is gelukkig aan het wegeb-

der: “Laatst sprak ik hem aan op rommel die hij in

ben. Ik ben nog wel steeds gespitst op vreemde

het berghok had achtergelaten. Dezelfde middag

geluiden. Maar ik voel me eindelijk weer prettig in

was het opgeruimd.”

mijn eigen huis.”

De huismeester van Stadgenoot houdt een oogje in het zeil

Interview

buurtregisseur willen daarbij aanwezig zijn, maar

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

34

Anderhalf jaar later, zomer 2009 Van P gedraagt zich op zijn nieuwe adres als een voorbeeldig huurder. Een begeleider van HVO-Querido heeft af en toe contact met hem, maar van echte begeleiding is geen sprake. Dat is niet meer nodig. Van P is aan het studeren en wil op termijn naar elders verhuizen. Gezien zijn goede gedrag, wordt het huurcontract op zijn eigen naam gezet.

Stadgenoot

35

januari 2003

2 mei 2005

Stadgenoot ontvangt de eerste melding van overlast

De medewerker bewonerszaken van Stadgenoot treft

door Van P. Buren hebben het ruim vijf jaar gedoogd,

Van P eindelijk thuis aan. Hij maakt een verwarde

maar de situatie begint uit de hand te lopen. Van P

indruk en zijn woning ziet er rommelig uit.

wordt al begeleid door Mentrum. 2 juni 2005 eerste helft 2003

Opnieuw een huisbezoek aan Van P. Zijn woning is

Stadgenoot en GG&GD gaan diverse keren langs bij

opgeruimd. Via telefonisch contact met buren en poli-

Van P. De meeste tijd is hij niet aanwezig. De woning

tie hoort Stadgenoot dat het al een tijdje rustig is.

van Van P is vanwege allerhande rommel brandge-

Verdere actie lijkt niet nodig.

vaarlijk. 24 november 2006 18 juli 2003

De buurtregisseur en twee medewerkers van de

Tijdens een controle blijkt dat Van P zijn woning

GG&GD zijn op huisbezoek geweest bij Van P. Hij

redelijk aan kant heeft.

weigert hen binnen te laten. Buren zijn bang dat Van P

Stadgenoot probeert contact met Mentrum te leggen,

zijn woning in brand steekt, vanwege een incident

maar de privacy die Mentrum zijn cliënten biedt, staat

waarbij de vlam in de pan was geslagen bij Van P en

goed overleg in de weg.

waarna hij totaal verward verdween. Er is een crisismelding gedaan, zodat hulpverleners

oktober 2004

alert zijn op een eventuele acute situatie.

Na een redelijk rustig jaar begint de overlast weer van voor af aan. Van P is opgenomen door AMC de Meren.

december 2006 Het regent klachten over Van P. Buren constateren dat

8 november 2004 Stadgenoot heeft telefonisch contact met Van P, die

het met de dag slechter gaat met Van P en ze voelen zich door hem geïntimideerd.

nog steeds in de opvang zit. Hij klinkt verward. Afgesproken is om een gesprek te voeren als hij weer terug is in zijn woning.

13 december 2006 De medewerker bewonerszaken rapporteert dat Van P vanwege een aanvaring met de politie voor twintig

12 november 2004

dagen in een penitentiaire inrichting zit.

De zus van Van P neemt contact met Stadgenoot op. Van P is ziek. Zonder medicatie gaat het van kwaad tot erger, zegt zij.

Eind december 2006 Van P is weer thuis, waar de situatie volledig uit de hand loopt.

Eerste helft 2005 De zaak blijft zich voortslepen. Eind januari 2005

8 januari 2007

meldt de directe buurvrouw van Van P dat hij sinds

De buurtregisseur en de medewerker bewonerszaken

januari af en toe in zijn woning is. Hij is vaak dronken

gaan op huisbezoek. De woning ligt vol troep. De wc is

en belt steeds bij de buren aan. Het blijkt erg lastig om

weg, er zijn geen gas, elektra en water en overal zitten

Van P thuis te treffen.

brandplekken.

WAT GEBEURDE WANNEER?

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

36

9 januari 2007

31 juli 2007

De medewerker bewonerszaken heeft contact met

De bewindvoerder van Van P geeft geen

Mentrum. Mentrum beseft nu ook dat het zo niet

toestemming voor de verhuizing.

langer kan met Van P. Zijn thuissituatie is geheel anders dan ze op basis van zijn gedrag in de instelling

30 augustus 2007

zouden verwachten. Mentrum laat Van P gedwongen

Stadgenoot stelt aan de advocaat van Van P

opnemen.

voor om een gedeelte van de huur voor eigen rekening te nemen.

11 januari 2007 Stadgenoot sommeert Van P de huur op te zeggen.

12 september 2007

Heeft hij dit aan het einde van de maand niet gedaan,

Een brief van de advocaat: Van P wil zijn woonduur

dan stapt Stadgenoot naar de rechter.

houden. Het aanbod heeft hij nog steeds niet geaccepteerd.

17 januari 2007 Stadgenoot ontvangt een brief van de advocaat van Van P. Haar cliënt wil niet meewerken aan de

19 september 2007 De maat is vol. Stadgenoot start een kort geding.

huur-opzegging. 22 oktober 2007 5 maart 2007 Buren melden dat Van P, zonder voorafgaand bericht,

Via het Meldpunt Zorg en Overlast is een eindeinterventieverklaring afgegeven.

weer thuis is. Stadgenoot biedt Van P een woning aan elders in Amsterdam, mét begeleiding door HVOQuerido. Zijn advocaat wil hierover nadenken.

23 oktober 2007 Kort geding dat Stadgenoot wint. Van P moet vóór 1 december de woning hebben verlaten.

23 april 2007 De medewerker bewonerszaken belt Mentrum: in het

3 december 2007

weekend is Van P door politie en brandweer uit zijn

Van P is verhuisd naar de nieuwe woning die Stadge-

woning gehaald. Mentrum meldt dat Van P zich

noot hem heeft aangeboden, mét begeleiding door

zondagavond had moeten melden, maar niet was

HVO-Querido.

komen opdagen. De maatschappelijk werker toont inmiddels alle begrip voor de twijfel die de gebiedsregisseur uitspreekt. 30 mei 2007 Fax van de advocaat van Van P, waarin hij het woningaanbod weigert. 25 juni 2007 Kort geding bij de kantonrechter. Tijdens de zitting wordt overeengekomen dat Van P op 1 augustus 2007 zijn woning heeft verlaten, indien zijn bewindvoerder akkoord gaat met de nieuwe hogere huur van zijn andere woning.

WAT GEBEURDE WANNEER?

Stadgenoot

37

‘De situatie is niet langer houdbaar’ Op 5 februari 2005 overlijdt mevrouw Molenaar-Timmer. Bij Stadgenoot huurde ze een vijfkamerwoning. Die komt niet vrij, want er is sprake van zogeheten achtergebleven inwoning: haar vier volwassen kinderen, drie zoons en één dochter, wonen er ook. Hun verzoek er te mogen blijven wonen wordt in eerste instantie ingewilligd, maar na een technische inspectie van de woning blijkt een voorbehoud noodzakelijk. Anderhalve maand na het overlijden van hun

kan de inspectie van de woning plaatsvinden”,

moeder, verzoeken Huub en Monique Molenaar

aldus senior medewerker Bewonerszaken van

om het huurcontract over te zetten op Huubs

Stadgenoot Angelique Josefa. “Dat werpt meteen

naam. Gezien de situatie, vindt Stadgenoot dit

een ander licht op de zaak. De woning blijkt slecht

geen probleem. Om het contract over te kunnen

onderhouden en uitgewoond, er zijn verschillende

zetten, zijn kopieën nodig van ieders geldig

lekkages en het staat boordevol spullen. Boven-

identiteitsbewijs en van een historisch adresuit-

dien blijken de drie broers en zus niet goed met

treksel. “Het duurt een paar weken voordat we de

elkaar overweg te kunnen, is er alcohol in het spel

documenten hebben ontvangen, maar op 20 juni

én zijn er huurschulden. Het is duidelijk dat de vier

De familie Molenaar met, op de achtergrond, de hulpverlener

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

38

Bram en Hanneke met hun zoontje

begeleiding nodig hebben. In eerste instantie willen

maken en om nieuwe afspraken te maken.”

ze dat niet, maar na enig aandringen van onze kant,

Op 21 december 2005 tekenen Huub en Monique

gaan ze ermee akkoord.”

het nieuwe huurcontract. Daarnaast sluiten zij een overeenkomst met Stadgenoot én het Leger des

Leger des Heils

Heils. Hierin verklaren ze akkoord te zijn met

Stadgenoot neemt contact op met het Leger des

woonbegeleiding en ondersteuning bij het beheer

Heils. Zij maken een afspraak met de familie om de

van hun financiën door het Leger.

I k nodig H uub en M onique daarom uit voor een gesprek bij ons op kantoor , om de ernst

Spanningen

van de situatie duidelijk te maken en om nieuwe afspraken te maken

Voor Stadgenoot lijkt het dossier Molenaar gesloten. Er is een betalingsregeling getroffen om de huurachterstand in te lopen, en de begeleiding door

woning te helpen opruimen. Verder heeft Stadge-

het Leger des Heils lijkt te helpen. Maar in augustus

noot zelf een afspraak gemaakt om herstelwerk-

2006 komt er een vervolg. Er ontstaat opnieuw een

zaamheden in de woning uit te voeren. Maar in een

huurachterstand en het gaat niet goed tussen de

brief zeggen Huub en Monique deze afspraak af.

drie broers en zus. Hoewel er duidelijk een sterke

“Dat accepteren we natuurlijk niet. Ik nodig Huub en

band tussen de vier is, lopen de irritaties en ruzies

Monique daarom uit voor een gesprek bij ons op

hoog op. Hun sociale vaardigheden zijn niet

kantoor, om de ernst van de situatie duidelijk te

optimaal. Dat blijkt onder andere uit een bericht dat

Stadgenoot

39

ervaren in hun dagelijkse leven en daardoor niet

Zij vertelt dat de broers hun zus vaak een fles port

volledig aan het maatschappelijk leven kunnen

zouden geven, zodat ze dronken wordt en zich dan

deelnemen. Bram en Gerard nemen deel aan een

rustig houdt. Ook maken de broers schulden. Vooral

intakegesprek op 9 november 2006, maar daarna

met Huub gaat het niet goed. Hij kan de spanningen

zien ze af van begeleiding door MEE.

thuis niet aan, is erg over zijn toeren en huilt vaak.

In de tussentijd heeft Bram een vriendin gekregen.

Het Leger des Heils neemt rond dezelfde tijd weer

Nadat hij een paar maanden bij haar heeft inge-

contact op met Angelique Josefa van Stadgenoot,

woond, in het oosten van het land, komt hij samen

met de vraag of er een oplossing is.

met zijn vriendin terug naar Amsterdam. Groot

Zij vindt ook dat de situatie niet langer houdbaar is.

nieuws, want er is een kindje op komst. Gerard kan

Huub en zijn zus Monique hebben allebei aangegeven op zichzelf te willen gaan wonen. “Dat kan”, antwoordt Josefa, “mits jullie ook daar woonbegeleiding van het Leger des Heils accepteren.”

G erard kan goed met B ram en zijn vriendin over weg , dus besluiten de drie bij elkaar te blijven goed met Bram en zijn vriendin overweg, dus besluiten de drie bij elkaar te blijven. “Gezien de

Jaarlijks stelt de gemeente Amsterdam per

hernieuwde samenstelling van het huishouden, drie

corporatie de aantallen woningen vast die zij aan

volwassenen en een kindje op komst, is de woning

instellingen dient te verhuren voor begeleid wonen.

wel weer passend”, zegt Angelique Josefa. “Ze

Het Leger des Heils is een van die instellingen. Huub

mogen er blijven wonen.”

en Monique komen elk voor zo’n woning via het Leger in aanmerking. “Gezien hun goede onderlinge

Op punt van ontruimen

band, hebben we er wel voor gezorgd dat ze bij

Er worden nieuwe afspraken gemaakt met Stad-

elkaar in de straat komen te wonen”, benadrukt

genoot, want er is weer een huurachterstand. Een

Josefa. Op 7 oktober 2006 verhuist Huub naar een

aantal malen staat Stadgenoot op het punt van

eigen woning en op 4 november volgt Monique. Er

ontruimen. Het Leger des Heils biedt steeds

worden afspraken gemaakt over de inrichting en de

uitkomst, door de huurschuld voor te schieten.

huurbetaling.

Uiteindelijk weet Stadgenoot een nieuwe en goede betalingsregeling te treffen met Bram en Gerard.

Groot nieuws

Bovendien wordt het huurcontract op hun naam

De verhuizing van Huub en Monique heeft verve-

gezet. Op 18 mei 2007 worden Bram en zijn

lende gevolgen voor Bram en Gerard. Zij blijven met

vriendin vader en moeder van een gezonde zoon.

zijn tweeën achter in een vijfkamerwoning. Omdat

Bram, die voorheen leefde van een uitkering, heeft

het huurcontract niet op hun naam staat, hebben zij

inmiddels een groot verantwoordelijkheidsgevoel

een probleem: de woning is niet langer passend en

ontwikkeld voor zijn gezin. Hij heeft, zonder

ze moeten uitzien naar andere woonruimte.

daar-voor aangespoord te hoeven worden door

Stadgenoot gaat daarom voor de twee broers op

familie of instanties, een baan gezocht en gevon-

zoek. Wellicht dat ze tijdelijk naar een sociaal

den. Zijn werkgever, TNT, vindt in hem een trouwe,

pension kunnen of in aanmerking komen voor een

loyale medewerker. Met broer Huub en zus Monique

kamer met begeleiding. Stadgenoot neemt contact

gaat het ook goed. Het Leger des Heils houdt, net als

op met Stichting MEE. Deze organisatie biedt

bij hun broers, nog een vinger aan de pols, maar de

ondersteuning aan mensen met een handicap,

begeleiding is niet meer zo intensief als in het

beperking of chronische ziekte, die problemen

begin.

Fa m i l i e M o l e n a a r

Stadgenoot krijgt van een vijfde, hun oudste zus.

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

40

Gerard, Bram en Hanneke Molenaar:

‘Vaak vluchtte ik het huis uit om ruzies te ontlopen’ “Ik ben veranderd, rustiger geworden. Ik denk niet meer constant aan mijn schulden en ik weet me beter te uiten. Maar ik mis nog wel steeds mijn moeder. Slapeloze nachten, heb ik. Dan zie ik haar weer voor me. Ik vind het ook ontzettend jammer dat Peter, mijn zoon, haar niet leert kennen.”

INTERVIEW

De Bram van nu is inderdaad een ander persoon dan

Huiselijk

de Bram die Angelique Josefa van Stadgenoot eind

We hebben afgesproken bij Bram, Hanneke en

2005 leerde kennen. “Toen ik kennis met hem

Gerard thuis. In december 2008 zijn Bram en

maakte was Bram heel erg nerveus en afspraken

Hanneke getrouwd. Hun zoontje Peter is inmiddels

kwam hij niet altijd na. Nu heeft hij een enorm

twee jaar. Gerard, Brams broer, woont ook bij het

verantwoordelijkheidsgevoel voor zijn zoon. Hij is

gezin in. “Ik kan niet zonder hem”, zegt Bram. En

– samen met zijn vrouw en zijn broer – heel gemoti-

lachend: “Hij is een soort meubelstuk.”

veerd om zijn schulden af te lossen en een nieuwe

Het tafereel is er een van gezelligheid en huiselijk-

D ít zijn de mensen die mijn werk de moeite waard maken

heid. De muren van huiskamer hangen vol met foto’s en reproducties. Op de grond ligt speelgoed van Peter, in de hoek staat een bureau met een

start te maken. Dít zijn de mensen die mijn werk de

computer. Heel wat anders dan de uitgewoonde

moeite waard maken.”

woning die Stadgenoot in 2005 aantrof.

Stadgenoot

41

ster bij TNT aan de slag gegaan. “Toen ik solliciteer-

een kant van de tafel. Gerard zit in één van de twee

de kon ik meteen op gesprek komen. Nog geen

sofa’s, maar als er niet voldoende plaats blijkt te zijn

week later was ik al aan het werk. Ze zochten nog

“kan hij ook wel op de grond zitten”, grapt een

meer mensen, dus ik vroeg Bram: ‘Waarom kom je

goedgehumeurde Bram. Peter is flink ziek en ligt op

ook niet bij TNT werken?’ In het begin twijfelde hij

bed.

nog even, maar nu zijn we collega’s.” Monique en Bram werken beiden zes dagen per

Geboorte

week. Peter zat eerst vier dagen en sinds februari

Sinds het overlijden van hun moeder in 2005 is er

vijf dagen in de week op de kinderopvang.

veel gebeurd in het leven van Gerard, Bram en hun

Met Gerard – tijdens het gesprek houdt hij zich op

broer en zus Huub en Monique. Huub en Monique

de achtergrond – gaat het ook goed. “Ik doe veel in

hebben hun ouderlijk huis verlaten. “Dat heeft veel

het huishouden. Daar hebben Bram en Monique

H uub en M onique hebben hun ouderlijk huis verlaten . “D at heeft veel problemen opgelost ”, zegt B ram . “W e hadden altijd ruzie

bijna geen tijd voor.”

Hulpverlening De laatste jaren hebben Gerard, Bram en Hanneke

problemen opgelost”, zegt Bram. “We hadden altijd

regelmatig de hulpverlening over de vloer gehad.

ruzie. Ik vluchtte vaak het huis uit om die ruzies te

Hoe hebben ze dat ervaren? “Uitstekend”, reageert

ontlopen. In het begin hebben we nog contact

Hanneke, zonder dat ze daar over na hoeft te

gehouden, maar het botert nog steeds niet. We zien

denken. “Elke week komt er iemand van de

Huub en Monique dus niet meer zo vaak.”

Thuiszorg. Niet meer om schoon te maken, maar

Nog een grote verandering was de komst van zoon

om samen de post door te nemen. Ze helpen ons

Peter. Hij is in mei 2007 geboren. “We hebben eerst geprobeerd in het oosten van het land te wonen”, zegt Brams vrouw Hanneke, “maar dat liep allemaal

E lke week komt er iemand van de T huiszorg . N iet meer om schoon te maken , maar om samen de post door te nemen

niet zo lekker. Daarom ben ik toen bij Bram en Gerard ingetrokken.”

met formulieren en zo, en met contacten met allerlei instanties. Het Leger des Heils heeft onder

Schuldsanering

andere geholpen het huis op orde te krijgen. Maar

Een van de problemen waar de familie mee kampt,

dat was voordat ik in beeld kwam.” “Toen Huub en

zijn schulden. Gerard, Bram en Monique zitten via

Monique hier nog woonden,” vult Bram aan, “was

het Leger des Heils in de schuldsanering. In januari

het hier een soepzooitje. Het Leger des Heils heeft

2009 heeft de rechter een bewindvoerder van

toen geholpen de boel aan kant te krijgen. En ze

Humanitas aan Bram en Hanneke toegekend. Dat

hebben ons ook met de financiële administratie

betekent dat al hun inkomsten naar Humanitas

geholpen.”

gaan. Die betaalt de huur en andere vaste lasten en

De Stichting MEE Amstel en Zaan (voor mensen met

draagt elke maand een bedrag aan schuldeisers af.

een beperking – red.) is ook even in beeld geweest.

De familie ontvangt elke maand een x-bedrag waar

Dit was vooral omdat Stadgenoot en het Leger des

ze van rond moet komen.

Heils niet zo goed wisten in welke hoek ze een

Om geld te verdienen zijn Hanneke en Bram werk

oplossing moesten zoeken. Bram: “We zijn er één

gaan zoeken. Bram heeft eerst bij SelectMail

keer geweest. Maar na een aantal vragen als: ‘Het is

gewerkt. Hanneke was ondertussen als postbezorg-

nu vijf uur, hoe laat is het over een kwartier?’ en:

Interview

Bram en Hanneke zitten aan het raam, allebei aan

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

42

‘Wat kost een zak patat?’ werd de conclusie al snel

En Stadgenoot? Heeft die het in jullie ogen goed

getrokken dat wij daar niet thuishoorden. En dat

gedaan? “In het begin was Angelique erg streng”,

was dat.”

herinnert Bram zich. “Maar dat begrijp ik wel. Wij

I n het begin was A ngelique erg streng ”, herinnert B ram zich . “M aar dat begrijp ik wel . W ij werkten toen ook nog niet echt mee

werkten toen ook nog niet echt mee. Maar uiteindelijk heeft zij ervoor gezorgd dat wij hier nog steeds wonen. Daar zijn we héél erg blij mee.”

Twee jaar later, zomer 2009 Er is weinig veranderd. Eigenlijk valt er niet meer te zeggen dan het nog steeds erg goed gaat met alle leden van de familie Molenaar. De woning is netjes en schoon, de vaste lasten worden op tijd betaald en alle gezinsleden hebben een baan. De jongste telg van de familie gaat naar de peuterschool. Het Leger des Heils ondersteunt als het nodig is of als de familie daar behoefte aan heeft.

Stadgenoot

43

O5 februari 2005 Overlijden mevrouw Molenaar-Timmer. 22 maart 2005

Stadgenoot accepteert dit niet. Graag gesprek hierover op kantoor op 2 november. oktober 2005

Huub en Monique gaan naar Stadgenoot. Huub

Afspraken met Leger des Heils:

verzoekt het huurcontract over te zetten op zijn naam

• woning wordt schoongemaakt door Leger

en die van zijn broers.

des Heils;

Gezien de situatie heeft Stadgenoot toegezegd te

• woonbegeleidingscontract tussen huurders,

willen onderzoeken of Stadgenoot een uitzondering

Leger des Heils en Stadgenoot.

kan maken. Verzocht is om een kopie van een geldig legitimatiebewijs van elk van de broers en de zus en een historisch adresuittreksel.

21 december 2005 Huurovereenkomst op naam van Huub en Monique. Tevens overeenkomst tussen huurders, Stadgenoot

30 mei 2005 (brief) Brief aan erven van mevrouw Molenaar-Timmer.

en Leger des Heils over begeleiding en ondersteuning door het Leger.

Alleen Huub heeft kopie gestuurd. In deze situatie had Stadgenoot in theorie de woning per 1 mei 2005

30 augustus 2006

kunnen vorderen. Verzoek om alsnog documenten op

Mail van Stadgenoot aan Leger de Heils:

te sturen.

• Huub en Monique worden aangemeld bij het Leger voor een begeleid-wonenwoning.

8 juni 2005

• Bram en Gerard dienen te vertrekken en kunnen

Brief dat van drie personen documenten zijn

worden aangemeld bij Stichting MEE.

ontvangen, maar dat er nog iemand woont. Tevens

De oudste zus meldt dat Monique steeds meer drinkt

aankondiging dat op 20 juni informatieve inspectie

en dat de vriendin van Bram in het huis is getrokken.

plaatsvindt. 19 september 2006 6 oktober 2005

Bewoners hebben huurovereenkomst opgezegd.

Huisbezoek om afspraken te maken. Er was niemand

Planning is dat ze op 19 of 20 oktober de sleutel

thuis, en afspraak was niet afgezegd.

inleveren. De familie wordt door het Leger des Heils begeleid.

11 oktober 2005 Brief van Angelique Josefa over de gemiste afspraak.

20 september 2006

Teven herinnering dat er op dit moment geen

Brief van Gerard, Bram en Hanneke aan Stadgenoot.

huurovereenkomst is. Verzoek om contact op te

Graag uitstel van vertrek tot 1 januari 2007, omdat ze

nemen om afspraak te maken.

meer tijd nodig hebben om woning leeg te halen.

11 oktober 2005

22 september 2006

Stadgenoot heeft van GGD vernomen dat er een intake

Plan van aanpak voor de verhuizing van Huub en

heeft plaatsgevonden en dat er afspraken zijn

Monique. Het is nog niet duidelijk wat er met Gerard

gemaakt over het opruimen van de woning. Stadge-

en Bram gaat gebeuren.

noot moet een aantal technische werkzaamheden uitvoeren in badkamer en toilet. Huub en Monique hebben afspraak hiervoor op 5 december afgezegd.

WAT GEBEURDE WANNEER?

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

44

25 september 2006

Acties:

Bevestiging ontvangst huuropzegging. Laatste

• Aanmelding voor psychologische test voor

huurdag: 20 oktober.

bepaling van hulpinstelling. • Gesprek met consulent voor bepaling

5 oktober 2006 Voorinspectie door Stadgenoot. Woning staat

welke hulp bij welk probleem. • Huisvestingssituatie, WoningNet?

helemaal vol en is uitgewoond. 6 mei 2008 7 oktober 2006 Huub verhuist naar een eigen woning.

Tussenevaluatie van Leger des Heils: • Het gaat goed met de familie Molenaar. • De huurachterstand is ingelost.

17 oktober 2006

• Voor hun andere schulden loopt de familie bij

Angelique Josefa van Stadgenoot heeft gesprek met

Civic Schuldhulpverlening.

Bram en zijn vriendin. Uitstel van oplevering verleend.

• De familie geeft aan veel brieven van instanties

Voorwaarde voor vervangende huisvesting is hun

niet te begrijpen. Er wordt een beschermingsbe-

medewerking aan intake en eventuele verdere

wind aangevraagd. De bewindvoerder zal dan

afspraken met MEE Amstel en Zaan, Amsterdam.

verantwoordelijk worden voor de financiële gang van zaken.

4 november 2006 Monique verhuist naar een eigen woning.

• Bram werkt dagelijks bij de post. Hanneke wil ook gaan werken. Zoon Peter zal een dag naar de dagopvang gaan.

9 november 2006 Intakegesprek Gerard en Bram bij MEE Amstel en Zaan: • Begeleiding is voorwaarde om woning te krijgen. • Gerard en Bram willen samenwonen en op hun oude

• Gerard werkt bij een groente- en fruitinpakbedrijf. • De broers hebben contact met Monique en Huub. De ene keer gaat dit goed, de andere keer is er ruzie. • Er is een gespecialiseerd verzorgende van de

adres blijven. Gerard betaalt de huur en gas/elektra.

thuiszorg aangevraagd. Zij zal na een tijdje de

Bram gaat in december werken en uiteindelijk

verantwoordelijkheid van het Leger des Heils

meebetalen. Hij heeft een schuld bij de deurwaar-

overnemen.

der van € 3.000. Hij is drie jaar werkloos en heeft geen uitkering meer. • Door het vertrek van Huub en Monique zijn er minder spanningen in huis. • Bram en zijn vriendin verwachten in mei 2007 een baby. Bram wil voor het kind en zijn vriendin zorgen. Zij heeft veel meegemaakt en is getraumatiseerd. • Gerard heeft door de zenuwen een hoge bloeddruk en krijgt medicijnen.

WAT GEBEURDE WANNEER?

Stadgenoot

45

‘Het liefst heb ik zes kinderen’ Het dossier over mevrouw Bakker start in juli 2002. Zij is op dat moment een alleenstaande vrouw van 24 jaar zonder werk. Ze heeft vier kinderen bij drie grotendeels afwezige vaders. Het liefst wil ze zes kinderen hebben, maar ze gaat nogal ruig met hen om. Bakker houdt van honden en katten, maar verwaarloost ze en let niet op de hygiëne. Sommige dieren moeten na enige tijd het veld ruimen, waarna ze weer nieuwe aanschaft. De overlast waarvan in juli 2002 door buren

paar dagen weg. Vanwege de vakantietijd ziet

melding wordt gedaan bestaat uit herrie, vervui-

Stadgenoot het even aan.

ling, kinderen die tot elf uur op straat zijn en veel lawaai maken en een hond die jankt als hij alleen

Luiers over het balkon

thuis is. Ondanks herhaalde opmerkingen van

De klachten blijven aanhouden. Daarom gaat de

buren stopt de overlast niet. Vanwege de kinderen

medewerker bewonerszaken van Stadgenoot

is ook de GGD al ingeschakeld. De buurtregisseur

samen met de buurtregisseur op huisbezoek bij

van de politie spreekt een aantal buren en belt

twee van de buren van Bakker. De overlast blijkt

daarna naar mevrouw Bakker. Ze is echter al een

vooral ’s avonds rond elf uur het ergst, volgens

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

46

buurman De Bruin. Dan komt Bakker thuis met haar

andere dat Bakker uit een crimineel gezin komt en

kinderen en dat gaat met veel lawaai gepaard.

dat een van haar exen, die veroordeeld is geweest

Buren worden er elke keer wakker van. Bovendien

voor een verkrachting, haar en haar kinderen dreigt

gaat de hond van Bakker de hele dag tekeer als zij

dood te schieten, als hij weer in Nederland is. Ze

niet thuis is. De buren merken ook op dat Bakker’s

vertelt dit in bijzijn van haar kinderen. Schokkend

kinderen niet altijd naar school gaan. Er komen veel

was ook om te zien hoe zij haar baby uit de box

Surinaamse jongens bij Bakker op bezoek. De buren

pakte: aan één armpje.

vertrouwen hen niet.

Bakker wordt begeleid door Jeugdzorg. De mede-

Verder zijn de klachten dat er koekkruimels voor de deur liggen en vuilniszakken op het balkon staan, met gaten erin. De maden liepen er uit met het

S chokkend was ook om te zien hoe zij haar baby uit de box pakte : aan één armpje

warme weer. De overlast is heel ernstig, bevestigt

werker overlast wil graag via Bakker met haar

ook buurvrouw Zwarts. “Ik sta niet meer voor

begeleidster in contact komen. Bakker vindt het

mezelf in. Het was verschrikkelijk de afgelopen

lastig om haar kinderen in het gareel te houden.

dagen. Ze gooit vuil vanaf het balkon: luiers,

Maar ze belooft dat ze hen niet meer op het balkon

schoenen, lege flessen, brood, sinaasappelschillen.

zal laten spelen.

Ook vond ik limonade op mijn was. Het is dat ze zwanger is, daarom houd ik me nog even in. Maar

Tijdelijk rust

het moet echt afgelopen zijn.” Mevrouw Zwarts

Het gesprek met Bakker lijkt geholpen te hebben.

heeft haar buurvrouw een paar dagen daarvoor

Een maand of zeven is het rustig. Stadgenoot

rustig aangesproken op haar gedrag, maar Bakkers

ontvangt geen klachten van buren en ook de

reactie was dat ze van niets wist.

buurtregisseur heeft niets te melden. Het Meldpunt Zorg en Overlast krijgt echter wel meldingen en in

Hond bijt kind

juni 2004 blijkt de overlast groter dan ooit. De

De medewerker overlast maakt een afspraak met

medewerker overlast gaat verschillende malen

Bakker om thuis bij haar langs te komen voor een

samen met de buurtregisseur bij Bakker langs,

gesprek. Op de afgesproken tijd was zij echter niet

maar treffen haar niet thuis. Het Meldpunt Zorg en

aanwezig: ze was met haar kind naar het ziekenhuis,

Overlast is ook met Bakker bezig en zal ook een

omdat het gebeten was door de hond. Die is daarop

huisbezoek brengen. Stadgenoot wacht op de

weggehaald. Nieuwe afspraken zegt Bakker steeds

terugkoppeling daarvan.

op het laatste moment af. De medewerker overlast

De buren van Bakker klagen over extreme stank van

tracht via het Meldpunt Zorg en Overlast en de

honden. Tevens melden ze dat er eekhoorntjes in

buurtregisseur te achterhalen of Bakker een

huis zijn, dat de kat is bevallen en dat de tweede

contactpersoon heeft bij Jeugdzorg. Dat lukt echter

hond van Bakker zwanger is. De kinderen hebben

niet. Stadgenoot stuurt daarom op 7 oktober een

een pak vla naar beneden gegooid en plassen buiten

brief, waarin Bakker gesommeerd wordt geen

in hun broek, waarna ze van Bakker niet binnen

overlast meer te veroorzaken.

mogen komen. Ze staan dan op straat naar boven te

Een tijd lang is het relatief rustig. Tot mei 2003.

roepen: “Mam, mag ik naar boven?”

Buurman Witsier belt dat het niet lang meer duurt

De medewerker overlast belt het Meldpunt Zorg en

voordat de boel escaleert. De medewerker overlast

Overlast. Bij Jeugdzorg ligt een verzoek tot een

gaat dezelfde dag onaangekondigd langs bij Bakker.

huisbezoek. Stadgenoot stuurt Bakker een somma-

Er volgt een uitgebreid gesprek. Daaruit blijkt onder

tiebrief.

Stadgenoot

47

lening op elkaar moet afstemmen om de problemen

Half juli wordt de medewerker overlast van

op te lossen.

Stadgenoot gebeld door de medisch maatschappe-

In augustus meldt het Meldpunt Zorg en Overlast

lijk werkster van het ziekenhuis. De gynaecoloog

dat zij geen hulp meer aanbieden aan Bakker. Het

van Bakker heeft haar gevraagd contact met Stadgenoot op te nemen. Ze wil weten of Stadgenoot daadwerkelijk een procedure in gang heeft

I n augustus meldt het M eldpunt Z org en O verlast dat zij geen hulp meer aanbieden aan B akker

gezet om tot ontruiming over te gaan. De medewerker overlast ontkent dit. “We kunnen nog niet

meldpunt pleit voor einde interventie, omdat

naar de rechter gaan, maar dat zijn we wel degelijk

Bakker bijna alle kansen om gebruik te maken van

van plan zijn als de klachten niet stoppen.” De

het aanbod heeft genegeerd.

maatschappelijk werkster zal contact opnemen met Jeugdzorg, die volgens haar de Raad voor de

Gezinsinterventie

Kinderbescherming al had ingeschakeld. Twee

Altra Jeugdzorg stelt voor om Bakker acht uur per

dagen later neemt de Raad voor de Kinderbescher-

week hulpverlening aan te bieden, in de vorm van

ming contact op met Stadgenoot, om naar Bakker

een casemanager-trajectbegeleider. Hij richt zich

te informeren. Afgesproken wordt elkaar op de

op de manier van opvoeden, eventueel gecombi-

hoogte te houden.

neerd met een schoonmaakbedrijf/intensieve thuiszorg dat eens per week het huis onder handen

Casemanager

neemt. De boodschap van de hulpverlener richting

In de maanden daarna lopen pogingen van Stadge-

Bakker is dat hij door de woningcorporatie wordt

noot en het meldpunt om bij Bakker op huisbezoek

ingeschakeld als laatste kans. Opvoeding is zijn

te gaan op niets uit. In april 2006 lukt het wel. De

invalshoek en hij treedt op als sturende coördinator

medewerker overlast gaat samen met de opzichter

van de al aanwezige hulpverlening. Stadgenoot is

bij haar langs. De woning is verwaarloosd (verveloos

bereid deze hulp te financieren en de route naar de

en overal schimmel) en rommelig, maar niet

gezinsinterventie/jeugdzorg mogelijk te maken.

vervuild. De vriend van mevrouw Bakker, met wie ze

Bakker accepteert deze hulp.

twee kinderen heeft, woont nu ook bij haar in. Op

De casemanager begint met het inventariseren van

de vraag of ze hulp wilde – het is best moeilijk met

de aanwezige hulp: in totaal zijn minimaal elf

zes kinderen, gaf ze toe – antwoordde ze bevesti-

instanties bij het gezin Bakker betrokken.

gend. Bakker gaat ermee akkoord dat de medewer-

Zij werken allemaal in hetzelfde netwerk. De

ker overlast hierover contact opneemt met het

belangrijkste rollen worden gespeeld door het

Meldpunt Zorg en Overlast. Twee maanden later laat

Meldpunt Zorg en Overlast, Stadgenoot, de

het meldpunt aan Stadgenoot weten dat ze samen

buurtregisseur van de politie, Vangnet en Advies

met de GGD een huisbezoek hebben gepland. Dat

van de GGD, de Dierenbescherming, het Bureau

liep echter ook op niets uit: er werd niet open

Jeugdzorg en de Raad voor de Kinderbescherming.

gedaan.

Na meerdere interventie komt deze hulpverlening

Eind juni 2006 stelt de manager Sociaal Beheer van

echter niet verder, omdat Bakker steeds weigerde

Stadgenoot voor om mevrouw Bakker op te nemen

mee te helpen. Het meldpunt werkt dan ook

in een begeleidingstraject voor multiprobleemge-

richting een einde-interventieverklaring. Dat is

zinnen, dat in september dat jaar van start gaat.

volgens het meldpunt nog de enige manier om een

Bakker krijgt dan een casemanager die alle hulpver-

oplossing af te dwingen. De verwachting van de

Mevrouw Bakker

Kinderbescherming

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

48

casemanager daarentegen is dat met zes uur

om te vragen hoe zij het vinden gaan. Tot ieders

opvoedhulp per week de overlast binnen een half

teleurstelling heeft mevrouw Zwarts nog steeds

jaar is verdwenen.

veel irritaties en klachten over geluidsoverlast. Daarop stelt de manager Sociaal Beheer van

Resultaat

Stadgenoot voor om het gezin Bakker een andere

Eind september 2006 laat de casemanager van

woning aan te bieden. Het ‘schokeffect’ in nu

Altra Jeugdzorg aan Stadgenoot weten dat hij erg

blijkbaar nog te gering. Een woning elders is

tevreden is over het resultaat tot zover. Helaas

overigens nadrukkelijk de laatste kans.

moet hij zijn werkzaamheden stoppen, omdat de gemeente heeft besloten de familie op te nemen in

Nieuwe start

het VIG-Project (Vroegtijdige Interventie Gezin-

In oktober 2007 verhuist mevrouw Bakker, samen

nen). Opnieuw wordt het gezin beoordeeld en

met haar zes kinderen en haar partner naar een

opnieuw worden er afspraken gemaakt. Als

nieuwe woning. Het VIG-project gaat door. Er is

mevrouw Bakker niet mee wil werken, zal zij gekort

inmiddels een nieuwe casemanager. Eind december

worden op haar uitkering. De VIG-casemanager gaat

volgt bij haar thuis een evaluatie. Het gezin is erg

recht op haar doel af en er worden afspraken

blij met de nieuwe woning. Alles wijst erop dat de

gemaakt over schuldhulpverlening. Bakker lijkt erg

extra ruimte die ze letterlijk hebben gekregen, ook heeft gezorgd voor ruimte in het hoofd van Bakker.

B akker lijkt erg gewillig om wat aan de overlast te doen . E én hond is al de deur uit en de andere volgt vermoedelijk ook

Haar persoonlijke ontwikkeling heeft een zichtbare positieve impuls gekregen. Bakker en haar partner gaan een opvoedcursus volgen, zijzelf heeft een

gewillig om wat aan de overlast te doen. Eén hond is

cursus budgettering gevolgd en haar partner gaat

al de deur uit en de andere volgt vermoedelijk ook.

dat doen. Ook is er zicht op een baan. Het contact

Bakker is haar woning aan het opknappen en ze

met de buren verloopt op een normale manier, van

ventileert dag en nacht om schimmel te voorko-

overlast is geen sprake meer. De nieuwe start heeft

men. Begin oktober belt Stadgenoot met de buren

zijn vruchten afgeworpen.

Twee jaar later, zomer 2009 De familie Bakker functioneert als een normaal gezin. De begeleiding via het VIG-project werkt uitstekend. Toen de Bakkers net op hun nieuwe adres woonden, hadden een paar buren problemen met het lawaai dat de kinderen maakten. Die ergernis was vrij snel verholpen. De familie Bakker zorgt ervoor dat de kinderen rustig zijn en rekening houden met de buren. Ironisch in dit geval: de familie Bakker klaagt nu zelf over de bovenburen. De kinderen daar veroorzaken vooral ’s avonds geluidsoverlast. Stadgenoot bemiddelt en de bovenburen hebben aangegeven dat hun kinderen rustiger zullen zijn. De heer en mevrouw Bakker zijn inmiddels wel voorzichtig op zoek naar een grotere, beter passende woning.

Stadgenoot

49

Mevrouw Bakker:

In april 2002 verhuist mevrouw Bakker met haar vier kinderen naar de Katrijpstraat in Amsterdam-Noord. Haar vijfde is op komst. Bakker is een rasechte Jordanees, de vaders van haar kinderen zijn van Surinaamse komaf, waardoor haar kinderen getint zijn. “De buurvrouw hield niet van donkere mensen.”

Interview

‘Al die verschillende instanties, dat gaf behoorlijk wat stress’ INTERVIEW

Vrijwel vanaf het begin dat mevrouw Bakker en haar

Nooit begrepen

kinderen in de Katrijpstraat wonen, gaat het mis. “Ik

De buren van mevrouw Bakker klaagden niet alleen

had een Doberman, waarvan ik de derde eigenaar

over haar hond en andere huisdieren, maar ook over

was. Hij moest aan zijn nieuwe omgeving wennen.

haar kinderen. “Die zouden er bijlopen alsof ik ze

Omdat ik zwanger was en een enorme buik had, had

niet goed verzorgde”, zegt mevrouw Bakker

ik soms moeite om hem in bedwang te houden.

verongelijkt. “Dat heb ik nooit begrepen. Ze liepen

Daarom liet ik hem nooit zonder muilkorf uit. Door het geklaag van mijn buren is die hond bij me weggehaald. Hij heeft twee maanden in het asiel

"M ijn kinderen zouden er bijlopen alsof ik ze niet goed verzorgde , zegt mevrouw B akker verongelijkt . “D at heb ik nooit begrepen "

gezeten, voordat ze hem hebben laten inslapen. Daar heb ik veel verdriet van gehad. Dat neem ik

er toen precies bij zoals nu. Is dat onverzorgd?”

mijn oude buren nog steeds kwalijk. Ik wilde ook

Haar kinderen zien er goed verzorgd uit. Op het

niets meer met ze te maken hebben. Jullie zoeken

moment dat we bij mevrouw Bakker langskomen

het maar uit, dacht ik.”

voor dit interview, krijgen ze net te eten van haar

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

50

vriend (en vader van haar laatste twee kinderen).

kijk toch eens uit.’ Volgens de Thuiszorgmedewer-

Af en toe komt er een kind naar moeder toe voor

ker kon ik zo niet met mijn kinderen omgaan. Maar

wat aandacht, maar een “ik ben nu even in gesprek”

zij moeten zich niet bemoeien met hoe ik mijn

is voldoende om ze rustig te houden.

kinderen opvoed, dat is hun taak niet.”

Elf instanties

Opvoedcursus

Door alle klachten over mevrouw Bakker, haar kin-

Sinds oktober 2007 woont mevrouw Bakker, samen

deren en haar huisdieren en door problemen zoals

met haar vriend en zes kinderen, in een vierkamer-

schulden, stond het gezin in de belangstelling van

woning in Amsterdam-Noord. Alles duidt erop dat

maar liefst elf hulpverlenende instanties: GG&GD,

de structuur die ze met de hulp van Spirit in haar

Meldpunt Zorg en Overlast, maatschappelijk werk,

leven heeft aan kunnen brengen, zijn vruchten

Kinderbescherming, Jeugd en Gezin, et cetera. “Op

afwerpt. De begeleider van Spirit komt om de twee

een gegeven moment wist ik niet meer hoe of wat.

weken langs – of vaker als Bakker dat nodig vindt –

Het was een chaos. En niet alleen hadden we met al

en helpt onder andere met de financiële planning.

deze instellingen te maken, per instelling wisselden

Een opvoedcursus die mevrouw Bakker en haar

de hulpverleners elkaar ook nog eens af. Van Bureau

vriend hebben gevolgd, was niet het ei van Colum-

Jeugdzorg bijvoorbeeld, hebben we zeven verschil-

bus, “maar ik heb er wel het een en ander opgesto-

E n niet alleen hadden we met al deze instellingen te maken , per instelling wisselden de hulpverleners elkaar ook nog eens af

ken. Vooral over omgaan met pubers.” Het contact met de buren is prima. “Mijn onderbuurman brengt elke ochtend twee van mijn kinderen naar school. Zij volgen speciaal onderwijs.

lende mensen over de vloer gekregen. Al die

Hij organiseert ook van alles voor de kinderen uit de

verschillende instanties en hulpverleners, dat gaf

buurt. Zo gaan er een paar van mij naar een

behoorlijk wat stress. Toen heb ik gezegd: ik wil één

zangclubje.” De huismeester, tot slot, is ook een

persoon die me helpt, of anders helemaal niemand.

schat van een man, om in de woorden van mevrouw

Een medewerker van Bureau Jeugdzorg heeft me

Bakker te blijven. “Af en toe komt hij even langs om

nog gezegd dat mijn vriend en ik goede ouders zijn,

te vragen hoe het gaat. De huismeester op mijn

maar dat ze vooral vanwege de klachten van

oude adres was iemand van: doe dit en doe dat.

omwonenden de vinger aan de pols hielden.

Maar Huseyin luistert naar je.”

Inmiddels zijn ze uit beeld. De hulpverlening van Spirit is de enige die is overgebleven.” Spirit is een

Perspectief

instelling voor jeugdigen en gezinnen die proble-

“Wat de toekomst brengt? Ik zit nu nog twee tot

men hebben met opgroeien en opvoeden.

vier jaar in een schuldhulpverleningstraject. Mijn vriend is bezig met een opleiding tot buschauffeur.

Thuiszorg

Ik wil ook wel werken, maar dan moet er iets

Via het Bureau Jeugdzorg heeft mevrouw Bakker

geregeld worden voor de tussen- en naschoolse

ook nog een tijdje de Thuiszorg over de vloer

opvang voor mijn kinderen. Zolang dat niet gebeurt,

gehad. Maar daar was ze alles behalve tevreden

blijf ik thuis. Het wonen hier, bevalt prima. Maar als

over. “Ze deden niet zo heel veel. Na een akkefietje

we in aanmerking komen voor een eengezinswo-

heb ik tegen ze gezegd dat ze niet meer terug hoef-

ning of een appartement op de begane grond, dan

den te komen. Een van mijn kinderen liet iets vallen,

zijn we hier weg. Ik zou graag een tuin willen, voor

en ik reageerde als een echte Jordanees: ‘Hè trut,

de kinderen.”

Stadgenoot

51

9 juli 2002

25 september 2006

Buren van de familie Bakker doen hun eerste melding

Altra Jeugdzorg is een paar keer bij Bakker op bezoek

van overlast bij Stadgenoot.

is geweest. Er zijn afspraken gemaakt over schuldhulpverlening en er zijn mogelijkheden

23 juli 2002

voor kinderopvang.

De gebiedsregisseur van Stadgenoot en de buurtregisseur gaan op huisbezoek bij twee van de buren van Bakker. 12 mei 2003

9 oktober 2006 Overlastmelding door buurvrouw. 27 oktober 2006

Het is een hele poos rustig geweest, maar er is

De manager Sociaal beheer van Stadgenoot over-

opnieuw sprake van veel overlast. Een van de buren

weegt om de familie Bakker te laten verhuizen en hen

belt Stadgenoot en zegt dat het niet lang meer duurt

een laatste kans te bieden.

voordat de boel escaleert. De gebiedsregisseur gaat langs bij Bakker. Er volgt een constructief gesprek dat resultaat blijkt te hebben.

28 december 2006 Gesprek met mevrouw Bakker. Ze gaat akkoord met een andere woning.

2 februari 2004 Stadgenoot sluit het dossier.

Begin 2008 De familie Bakker verhuist naar een ander adres.

7 maart 2004 Een buurvrouw klaagt over stankoverlast. Volgens haar hebben alle buren weer klachten over Bakker. Een huisbezoek levert niets op, mevrouw Bakker is niet aanwezig. Eind juni 2006 De manager Sociaal Beheer van Stadgenoot stelt voor om mevrouw Bakker op te nemen in een begeleidingstraject voor multiprobleemgezinnen, dat in september dat jaar van start gaat. Bakker krijgt dan een casemanager die alle hulpverlening op elkaar moet afstemmen om de problemen op te lossen. 9 augustus 2006 In augustus meldt het Meldpunt Zorg en Overlast dat zij geen hulp meer aanbieden aan Bakker. Het meldpunt pleit voor einde interventie. 12 september 2006 Het Meldpunt Zorg en Overlast heeft het dossier gesloten.

WAT GEBEURDE WANNEER?

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

52

‘Ze bemoeien zich te veel met elkaar’ In een stad waar mensen dicht op elkaar wonen, willen verschillende levensstijlen nogal eens met elkaar botsen. Zolang men elkaars verschillen accepteert, leidt dat niet tot problemen. Maar als onverdraagzaamheid de boventoon voert, is het tijd om in te grijpen. Bij twee buren in Amsterdam-Oost – de één van Marokkaanse afkomst, de ander homoseksueel – liep het bijna uit de hand. Een terugverdienwoning bracht uitkomst. Ongeveer anderhalf jaar nadat de eerste melding

Agressie

van overlast bij Stadgenoot is binnengekomen, is

In december 2003 hebben medewerker bewo-

de indruk van de buurtregisseur dat de heren

nerszaken Francis Lensink en buurtregisseur

Abdouni en Visser zich te veel met elkaar bemoei-

mevrouw D. Geritz een gesprek met de heer

en. Het onderliggende probleem van de overlast

Abdouni. Aanleiding is een aantal klachten van

die boven- en onderbuurman van elkaar zeggen te

omwonenden en een aangifte bij de politie door

ondervinden, lijkt daarmee goed verwoord.

onderbuurman Visser wegens belediging. In de

Stadgenoot

53

vriendin worden veroorzaakt, en dat zijn relatie met

en zijn vriendin hebben regelmatig flinke ruzie met

haar verbroken is. Met andere woorden: volgens

veel geschreeuw. Daarnaast laten ze de centrale

Abdouni is de overlast voorbij. Bovendien veroorza-

toegangsdeur vaak openstaan, ze gooien met

ken anderen ook overlast, zegt hij, door met deuren

deuren, ze laten vuilnis lange tijd op hun balkon

te slaan en te stampen op de trap. Francis Lensink

staan en dat levert niet alleen stankoverlast op,

van Stadgenoot heeft de overlast gemeld bij het

maar ook rommel in de tuin van Visser.

Meldpunt Zorg & Overlast. Op 22 december heeft

Meerdere keren heeft Visser geprobeerd met zijn

een medewerker Vangnet & Advies een gesprek

bovenburen te praten, maar dit leverde meestal

met Abdouni.

scheldpartijen (“flikker”, “vuile homo”) en bedrei-

Twee maanden later, in februari 2004, geven buren

gingen op. In het voorjaar van 2003 had de buurt

aan dat de overlast door Abdouni flink is vermin-

ook last van nachtelijke bezoekers op bromfietsen

derd. Wel bestaat het vermoeden dat er regelmatig

die kwamen aangescheurd, aanbelden, iets haalden

logés op de zolder slapen. Een medewerker

of brachten en met veel lawaai weer vertrokken. Die

bewonerszaken van Stadgenoot gaat eind februari

overlast is echter voorbij.

bij Abdouni op huisbezoek en constateert dat zijn

Begin december belt Abdouni bij Visser aan. “Wij

zolder is opgeruimd en dat niets erop wijst dat er

moeten eens even praten”, zei Abdouni. Zijn

mensen overnachten.

gebalde vuist waarmee hij in zijn andere hand sloeg,

Een paar maanden lijkt alles rustig. Maar op 9 juni

verraadt zijn agressie. “Volgens mij wil jij niet

maakt Visser weer melding van overlast door zijn

praten,” antwoordt Visser, “maar meppen. Ik wil nu

bovenbuurman. Stadgenoot wil de lucht tussen

niet met je praten.” Vervolgens sluit hij de deur.

beide buren klaren en organiseert een bemidde-

Twee uur later wordt er weer aangebeld. Dit keer

lingsgesprek. Helaas komt Abdouni daarbij niet

staat Abdouni’s vriendin voor de deur en voordat

opdagen – de reden van zijn absentie is niet bekend.

Visser er erg in heeft, incasseert hij een trap in zijn maag, waardoor hij achteruit de gang in vliegt. De

Mediation

pijn is echter niet zo groot als de schrik. Abdouni

Een jaar later, mei 2005. De relatie tussen Abdouni en Visser is nog steeds slecht. Abdouni heeft

D e volgende dag wordt V isser niet alleen door zijn bovenburen uitgescholden , maar ook door M arokkaanse jongens uit de buurt . Z ij zien in A bdouni een voorbeeld

ditmaal op zijn beurt klachten over Visser. Deze heeft een buitenkachel, waarvan de rook het appartement van Abdouni binnendringt, die daar last van heeft. Als hij Visser hierop aanspreekt,

trekt zijn vriendin naar achter, maar er volgen nog

reageert deze niet. Ook klaagt Abdouni over luide

tal van beledigingen. Twee buurmannen grijpen

muziek van zijn onderbuurman.

uiteindelijk in. De volgende dag wordt Visser niet

Een paar dagen later, op 8 juni 2005, stapt Visser

alleen door zijn bovenburen uitgescholden, maar

voor de tweede keer naar de politie om aangifte te

ook door Marokkaanse jongens uit de buurt. Zij zien in Abdouni een voorbeeld.

Huisbezoek

C onflicten en overlast tussen bewoners kunnen een ernstige verstoring van ieders woongenot zijn

In een gesprek dat enige tijd later volgt met de

doen tegen Abdouni, die hem bedreigd heeft.

medewerker bewonerszaken en de buurtregisseur

Het kan zo echt niet langer. “Conflicten en overlast

vertelt Abdouni dat zijn problemen vooral door zijn

tussen bewoners kunnen een ernstige verstoring

Ra c h i d A b d o u n i

aangifte worden de klachten opgesomd: Abdouni

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

54

van ieders woongenot zijn”, schrijft Stadgenoot op

moet Abdouni vertrekken. Stadgenoot kan voor

15 juni in een brief aan beide huurders. “Het beleid

tijdelijke andere woonruimte zorgen, een zogehe-

van Stadgenoot is er daarom op gericht om bij

ten terugverdienwoning. Als Abdouni zich houdt

conflicten te bemiddelen om tot een oplossing te

aan de afspraken, komt hij na verloop van tijd in

komen waarbij de bewoners zich prettig voelen.”

aanmerking voor een nieuwe, permanente woning.

Met andere woorden: Stadgenoot biedt opnieuw

De afspraken met hem worden vastgelegd in een

hulp bij bemiddeling. Beide huurders worden

woonbegeleidingscontract:

uitgenodigd voor een bemiddelingsgesprek met

• Abdouni blijft in behandeling bij de Jellinek om

Result Mediation. Visser is hier aanvankelijk



sceptisch over – eerdere pogingen tot bemiddeling

• Abdouni veroorzaakt geen overlast meer op zijn

zijn ook op niets uitgelopen. Maar op 25 juli vindt



dan toch het intakegesprek plaats. Er wordt een

• Abdouni volgt, indien nodig, een reïntegratie-

mediationovereenkomst getekend en een eerste



af te kicken. huidige en zijn nieuwe adres. traject

vervolgafspraak gemaakt, op 19 augustus. De schuldhulpverlening en maatschappelijk werk

Drugsproblemen

worden ook ingeschakeld. Onder andere om een

Ondertussen blijkt dat Abdouni drugsproblemen

huurachterstand te helpen wegwerken.

heeft en dat hij in een hulptraject bij de Jellinek zit. Stadgenoot betrekt de Jellinek bij het verdere

A bdouni is in wezen een aardige jongen . M aar verkeerde vrienden en naïviteit , zoals A bdouni zelf aangeeft , zorgden ervoor dat het goed mis ging

Terugverdienwoning Op 9 september 2005 ontvangt Visser een brief in zijn brievenbus met daarin de mededeling dat zijn bovenbuurman zal verhuizen. Wanneer dit gebeurt, is alleen nog niet duidelijk. Stadgenoot is afhankelijk van het vrijkomen van een geschikte woning.

traject om de overlast die Abdouni in de buurt

Gelukkig duurt het wachten niet zo lang.

veroorzaakt aan te pakken. Op 7 september 2005

Op 7 oktober tekent Abdouni het huurcontract voor

zitten Abdouni, zijn begeleider van Stichting

een terugverdienwoning en een woonbegeleidings-

Jellinek, Bert van Meeteren, en een medewerker

overeenkomst met de Jellinek. Hierin verklaart hij

bewonerszaken van Stadgenoot rond de tafel.

dat hij geen overlast zal veroorzaken vanuit zijn

“Abdouni is in wezen een aardige jongen”, meent

nieuwe woning. Doet hij dit wel (in welke vorm dan

van Meeteren. Maar verkeerde vrienden en

ook), dan moet hij per overlastincident een boete

naïviteit, zoals Abdouni zelf aangeeft, zorgden

van duizend euro aan Stadgenoot betalen.

ervoor dat het goed mis ging.

Verder gaat Abdouni akkoord met een woonbege-

Samen met de Jellinek stelt Stadgenoot vast dat

leidingstraject door het Jellinek Mentorenteam.

Abdouni een tweede kans verdient. Dit terwijl het

Abdouni wordt aangeleerd om als een goed huurder

Meldpunt Overlast, de buurtregisseur en het

zijn woning te bewonen, zorg te dragen voor het op

stadsdeel aandrongen op ontruiming. Stadgenoot is

tijd betalen van de huur en kosten van gas,

daar echter tegenin gegaan, vanwege Abdouni’s

elektriciteit, water, et cetera en geen overlast te

problemen én zijn wil en bereidheid om te verande-

veroorzaken. Tot slot verklaart Abdouni dat hij

ren. Bovendien is het niet Stadgenoots beleid om te

gedurende het hele traject alles in het werk stelt

ontruimen, maar om problemen op te lossen.

om het begeleidingstraject succesvol te laten

Om het probleem met zijn buurman op te lossen,

verlopen.

Stadgenoot

55

heb nu een leven als ieder ander, met een baan voor

Hij houdt zich aan zijn woord. Het gaat steeds beter

vier dagen in de week. Ik ben hyperactief en moet

met Abdouni. Hij komt zijn afspraken na en zijn financiële problemen zijn opgelost. Van een verslaving en het veroorzaken van overlast is op een gegeven moment geen sprake meer. Jellinek laat

H et begeleidingstraject heeft daarbij reuze geholpen .” E erst vond hij alle afspraken nogal streng , maar hij plukt er nu de vruchten van “

Stadgenoot weten dat Abdouni klaar is voor een nieuwe woning. De woonbegeleiding heeft hem

dingen te doen hebben. Het begeleidingstraject

zichtbaar goed gedaan. Hij heeft zijn leven opnieuw

heeft daarbij reuze geholpen.” Eerst vond hij alle

ingericht en hij heeft geleerd hoe hij structuur in

afspraken nogal streng, maar hij plukt er nu de

zijn leven kan aanbrengen en zijn gedrag kan

vruchten van. “Hoe mijn dag er nu uitziet? Ik werk,

aanpassen. Abdouni kom in aanmerking voor een

ga op familiebezoek of bij vrienden langs. Mijn

woning in de buurt van zijn familie.

moeder zie ik bijna iedere dag. Ik heb een normaal

In een interview met het bewonersblad van

leven, zoals iedereen eigenlijk. Je hebt gewoon een

Stadgenoot zegt Abdouni in december 2007: “Ik

goede omgeving nodig.”

Abdouni met zijn begeleider

Ra c h i d A b d o u n i

Hyperactief

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

56

Woonbegeleiding helpt

Overlast veroorzaakt? Een goede buur worden kan! Het ging niet goed met Rachid: door foute vrienden, geldproblemen en drugsgebruik had hij zijn leven niet meer op de rit. En dat merkten zijn buren helaas ook. Enkele jaren later is Rachid uit dit dal gekropen en veroorzaakt hij geen overlast meer. Dit heeft hij vooral te danken aan de begeleiding van de Jellinek met ondersteuning van Stadgenoot.

INTERVIEW

Stadgenoot benadert bewoners die overlast

waaraan de bewoner zich dient houden. De

veroorzaken om te kijken hoe deze personen

bewoner ‘leert’ wonen. Ook begeleidt een profes-

geholpen en begeleid kunnen worden. Met als doel

sionele instantie de persoon bij het aanpakken van

de overlast voor de buurt en omwonenden zo snel

zijn problematiek. Woonbegeleiding is vrijwel altijd

mogelijk te stoppen én ontruiming te voorkomen.

op vrijwillige basis. Wil de bewoner niet meewer-

Een middel hiervoor is woonbegeleiding. Met de

ken, dan kan men daartoe niet verplicht worden. Als

D e bewoner ‘ leert ’ wonen . O ok begeleidt een professionele instantie de persoon bij het aanpakken van zijn problematiek

de overlast dan blijft voortduren is de volgende stap (vaak) wel ontruiming van de woning.

Nog net geen ontruiming veroorzaker van overlast wordt dan, in samenspraak

In 2002 ging het mis met Rachid: ‘verkeerde

met een professionele instantie, afspraken gemaakt

vrienden en naïviteit’ geeft hij zelf aan als oorzaak.

Stadgenoot

57

Jellinek. En een wooncontract met strikte afspraken

overlast in de buurt veroorzaakte. Vooral met zijn

over hoe je hoort te wonen. De Jellinek bleef Rachid

buurman was het contact niet goed. Stadgenoot

ondersteunen bij de aanpak van zijn drugs- en

zette een bemiddelingstraject in gang waardoor

geldproblemen. “Met Rachid ging het zo steeds

verdere escalatie werd voorkomen. Maar de situatie

beter. Hij heeft zichzelf uit de financiële problemen

was al ver heen: Meldpunt Overlast, de buurtregis-

weten te halen”, aldus Bert van Meeteren. “Van een

seur en het stadsdeel drongen aan op ontruiming.

verslaving en het veroorzaken van overlast was op een gegeven moment gewoon geen sprake meer.

Tweede kans

We hebben toen contact gelegd met Stadgenoot en

Hulpverlener Bert van Meeteren van de Jellinek zag

gezegd: Rachid is klaar voor een nieuwe woning.”

nog wel wat in Rachid. Van Meeteren ontmoette

De woonbegeleiding heeft Rachid duidelijk goed

Rachid voor het eerst in inloophuis de Kloof. Rachid

gedaan. Hij heeft erdoor geleerd hoe hij zijn leven

bevond zich toen echt in een neerwaartse spiraal.

opnieuw in kon richten. Hoe hij structuur in z’n

“Erg jammer, want Rachid is in wezen een heel

leven kon brengen en hoe hij z’n gedrag kon

aardige jongen”, aldus Van Meeteren. Bert was ook

aanpassen. Ook had hij contact met zijn buren. Zo

de persoon bij wie Rachid aanklopte voor hulp.

is Rachid aan een passende woning in de buurt van

Angelique Josefa, senior medewerker Bewonersza-

zijn familie gekomen in Amsterdam-West.

ken van Stadgenoot: “Samen met de Jellinek

Als een speer S amen met de J ellinek stelden we vast dat R achid een tweede kans verdiende . D oor zijn persoonlijkheid én door het feit dat hij zelf graag wilde veranderen

Rachid heeft nu: “Een leven als ieder ander”, met een baan voor vier dagen per week. “Qua structuur in mijn leven is het verbeterd. Ik ben hyperactief en moet dingen te doen hebben. Het begeleidingstra-

stelden we vast dat Rachid een tweede kans

ject heeft daarbij reuze geholpen.” Eerst vond

verdiende. Door zijn persoonlijkheid én door het

Rachid al die beschreven afspraken wel wat streng,

feit dat hij zelf graag wilde veranderen.”

maar nu plukt hij daar de vruchten van. “Hoe mijn dag er nu uitziet? Ik werk, ga op familiebezoek of

Wooncontract helpt echt

ga bij vrienden langs. Mijn moeder zie ik bijna elke

De hulp kwam in de vorm van de zogenaamde

dag. Ik heb een normaal leven, zoals iedereen

‘terugverdienwoning’. De huurovereenkomst van de

eigenlijk. Je hebt gewoon een goede omgeving

oude woning werd opgezegd en Rachid kreeg een

nodig.” “Ja,” zegt Angelique Josefa: “Rachid gaat als

tijdelijke woning met woonbegeleiding van de

een speer!”

Dit is een licht aangepaste versie van een artikel dat in december 2007 is verschenen in Stadsleven, een uitgave van Het Oosten (een van de twee voorlopers van Stadgenoot).

Interview

Hij woonde toen in een ander stadsdeel, waar hij

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

58

Ruim anderhalf jaar later, zomer 2009 In december 2008, rond de feestdagen, had Abdouni een terugval. Hij heeft zelf op tijd contact opgenomen met het Jellinek Mentorenteam. Extra ondersteuning van dit team heeft hem er weer bovenop geholpen. Abdouni heeft werk gevonden bij het Juttersdok, waar hij inmiddels een vaste aanstelling heeft gekregen. Hij woont prettig en rustig. Niemand heeft last van hem en hij ondervindt geen last van anderen. In het kort; Abdouni heeft zijn leven weer op de rit.

Stadgenoot

59

9 november 2003 Visser doet aangifte bij de politie van belediging door

23 mei 2005 Melding overlast door Abdouni bij Stadgenoot.

Abdouni. juni 2005 9 december 2003

COC heeft stadsdeelvoorzitter benaderd,

Mail van Meldpunt Zorg en Overlast aan Stadgenoot:

vervolgens zijn er gesprekken geweest met

overlast door Abdouni:

het Meldpunt Zorg en Overlast.

• Nachtelijke, gewelddadige ruzies tussen Abdouni en zijn vriendin. Dit is ook bekend bij de politie.

8 juni 2005

• Af en aan rijden van brommertjes.

Visser doet aangifte bij de politie wegens bedreiging

• Intimidatie.

door Abdouni.

• Vervuiling. • Discriminatie (Visser wordt geregeld aangesproken

15 juni 2005

op zijn homoseksualiteit).

Visser en Abdouni zijn uitgenodigd voor bemidde-

• Geweldpleging (Visser is in zijn buik geschopt door

lingsgesprek met Result Mediation.

de vriendin van Abdouni). 17 juni 2005 16 december 2003

Mail van Visser aan Stadgenoot: Ik kom thuis en

Gesprek Stadgenoot en de buurtregisseur met

Abdouni begint me zwaar te intimideren vanaf balkon.

Abdouni over overlastklachten van omwonenden.

Mijn hart zit in mijn keel. Hij klimt zelfs over het

Overeengekomen is dat buren afspraken met elkaar

balkon en loopt dreigend over de rand en probeert het

maken over samenleven op de trap.

door mij aangebrachte prikkeldraad (heb ik aangebracht na de vele bedreigingen van hem) te verwijde-

5 februari 2004 Portiekgesprek georganiseerd door Stadgenoot. Buren

ren. Politie gebeld en die is gekomen met twee auto’s. Verschillende buren hebben alles gezien en gehoord.

hebben laten weten dat overlast door Abdouni flink is verminderd.

19 juni 2005 Mail van Visser aan Stadgenoot: wegens bedreigingen

24 februari 2004 Bezoek van Stadgenoot aan Abdouni. De zolderber-

en overlast door Abdouni ben ik deze week niet in mijn woning.

ging is opgeruimd en hij is druk bezig de woning op te knappen.

27 juli 2005 Resultaten intakegesprek mediation:

9 juni 2004 Overlastmelding door Visser.

• mediationovereenkomst getekend; • vervolgafspraken gemaakt, eerstvolgende: 19 augustus 2005.

23 augustus 2004 Brief van Stadgenoot aan Abdouni: Stadgenoot plaatst

4 augustus 2005

geen deurdranger, dat mag hij wel zelf doen. Het

Visser doet aangifte bij de politie wegens discrimina-

dossier wordt gesloten, omdat er geen klachten meer

tie door Abdouni.

binnengekomen zijn over overlast.

WAT GEBEURDE WANNEER?

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

60

7 september 2005 Gesprek Abdouni met Stadgenoot en zijn begeleider van Stichting Jellinek: • Abdouni stemt in met tijdelijke andere woonruimte. • Abdouni blijft in behandeling bij Jellinek om af te kicken. • Abdouni veroorzaakt geen overlast meer op huidige en nieuwe adres. • Abdouni volgt, indien nodig, een reïntegratie traject. • Abdouni tekent een woonbegeleidingscontract met Stadgenoot en Jellinek. Abdouni heeft contact met Stadgenoot, Schuldhulpverlening, maatschappelijk werk en Jellinek. 7 oktober 2005 Abdouni tekent woonbegeleidingsovereenkomst met Jellinek: • Abdouni zal geen overlast veroorzaken vanuit zijn nieuwe woning. Indien hij dat wel doet (in welke vorm dan ook), moet hij per overlastincident een boete van € 1.000 aan Stadgenoot betalen. • Abdouni gaat akkoord met een woonbegeleidingstraject door het Jellinek Mentorenteam van de Stichting Jellinek Amsterdam. De huurder wordt aangeleerd om als een goed huurder zijn woning te bewonen, zorg te dragen voor het op tijd betalen van de huur en kosten van gas, elektriciteit, water, et cetera en geen overlast te veroorzaken. • Huurder zal gedurende het hele traject zijn medewerking verlenen en alles in het werk stellen om het begeleidingstraject succesvol te laten verlopen. 16 februari 2007 Abdouni verhuist naar zijn nieuwe woning.

WAT GEBEURDE WANNEER?

Stadgenoot

61

‘Die engerd probeert me kapot te maken’ “Jullie zullen eerder je kind kwijtraken, dan ik mijn hond.” De bedreiging van de heer De Boer aan zijn buurvrouw hakt erin en is het begin van een dik dossier, dat de periode maart 2002 tot en met mei 2007 omspant. De tientallen telefoontjes en brieven van buren met klachten over hem vormen nog maar het topje van de ijsberg. In 2002 ontvangt Stadgenoot een brief van de

5 november 2002 zit de medewerker overlast van

familie Vleghert. Daarin wordt geklaagd over

Stadgenoot rond de tafel met het gezin Vleghert

buurman De Boer. Hij gooit vaak met deuren en

– man, vrouw en hun dochtertje – en De Boer, die

schreeuwt tegen zijn buurvrouw. Ook heeft hij

zijn hond heeft meegenomen. Er is veel boosheid.

gedreigd dat zij eerder hun kind zouden kwijtra-

De familie Vleghert is vooral boos omdat De Boer

ken, dan hij zijn hond. In dezelfde periode meldt

zijn eigen gang blijft gaan en geen rekening houdt

De Boer dat hij steeds vuilniszakken van zijn buren

met de buren. Bovendien zijn zij enorm gekwetst

in de berging aantreft. Het is duidelijk: er heersen

door de eerder genoemde opmerking. Zij hebben

spanningen tussen de buren. Een bemiddelingsge-

al een kind verloren en onlangs een miskraam

sprek zou verbetering moeten brengen. Op

gekregen. De Boer is niet rede voor vatbaar.

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

62

“Ik doe de deur dicht zoals het niet anders kan.”

Kankerjoch

Bovendien hebben zijn buren hem ook beledigd, zo

Drie maanden later – het is inmiddels maart 2003 –

stelt hij, door iets over zijn hond op te merken. Ook

belt mevrouw Vleghert helemaal overstuur naar

al geven zijn buren aan niets tegen zijn hond te

Stadgenoot. “Ik word gek van die engerd. Hij

hebben, De Boer blijft in de opmerking hangen en

probeert me helemaal kapot te maken. Hij tikt

vindt dat hij het recht heeft zijn buren negatief te

voortdurende op de grond: een aantal tikken, dan

benaderen. Om het gesprek niet verder te laten

even niets, dan weer een aantal tikken en dat gaat al

escaleren, rondt de medewerker overlast af en

een hele tijd zo door. ’s Nachts hoort ik hem ook

spreekt met De Boer af dat zij bij hem thuis

steeds ergens tegenaan slaan. Mijn kind begint dan

langskomt om te horen hoe hij de deur dichtgooit.

te huilen en roept: ‘De Boer, hou op!’” Mevrouw

Napraten met de familie Vleghert maak duidelijk

Vleghert is radeloos en ontzettend bang dat haar

dat er veel meer speelt, waar ze het nu niet over

kind iets wordt aangedaan. De medewerker overlast

willen hebben. Ze stellen een huisbezoek op prijs.

van Stadgenoot adviseert haar in elk geval melding

D e B oer blijft in de opmerking hangen en vindt dat hij het recht heeft zijn buren negatief te benaderen

te doen bij de politie als ze zich bedreigd voelt. Verder kan ze weinig met de melding doen. “Als ik De Boer hierover aanspreek, zal hij dit ongetwijfeld op zijn buren afreageren.”

Geluidstest

Aan het einde van dezelfde maand belt De Boer zelf

Tijdens een huisbezoek aan de familie Vleghert

naar Stadgenoot. Hij is redelijk overstuur na een

blijkt dat ze bang voor hun buurman zijn, vanwege

heftige ruzie met de buren. “Ze schelden me uit

zijn vreemde gedrag. Ze weten dat hij drugs

voor kankerjoch en drugsgebruiker en wat voor

gebruikt en vermoeden dat dat zijn stemmingswisselingen en zijn agressieve gedrag veroorzaakt. De geluidstest bij De Boer levert niets op. De familie

Z e schelden me uit voor kankerjoch en drugsgebruiker en wat voor erge dingen allemaal niet meer

Vleghert geeft aan dat hij de deur nu duidelijk anders dichtdoet dan hoe hij het ’s nachts altijd

erge dingen allemaal niet meer.” Hij klinkt erg

doet. De Boer ontvangt vervolgens een brief met de

verward en de medewerker overlast krijgt het

opmerking dat wanneer hij op dezelfde manier als

vermoeden van een geestelijk ziektebeeld. Hij

tijdens de test de deur sluit, Stadgenoot geen actie

begint zelf over woningruil, maar ziet meteen de

onderneemt. Voorwaarde is wel dat er verder geen

financiële moeilijkheden daarvan. “Soms moet je de

klachten meer over hem komen.

verstandigste zijn”, reageert de medewerker

Begin december belt de heer Vleghert Stadgenoot

overlast daarop. Dat vond hij een goede opmerking.

met een nieuwe klacht over De Boer. De Boer heeft brieven aan Stadgenoot gestuurd met klachten over

Knuppel

de familie Vleghert en deze gekopieerd en opge-

Dinsdag 15 april 2003. De stoppen van de heer

hangen in het trapportaal. Tijdens het gesprek blijkt

Vleghert zijn doorgeslagen. De Boer heeft de

tevens dat mevrouw Vleghert lichamelijke klachten

vrijdag ervoor een uur lang met de deur gegooid.

heeft, die stress veroorzaken. Daardoor kan zij

Ook heeft hij mevrouw Vleghert uitgescholden voor

waarschijnlijk niet veel hebben. Tot slot vertelt de

vieze stinkhut, grootste hoer en lelijke miskraam.

heer Vleghert dat hij in de afgelopen veertien dagen

De heer Vleghert heeft De Boer hierop met een

vier keer politie voor de deur van De Boer heeft zien

knuppel geslagen en is meegenomen door de

staan. Vermoedelijk was het de verkeerspolitie.

politie, die erg met de zaak is begaan. Mevrouw

Stadgenoot

63

De medewerker overlast adviseert mevrouw

rustig, maar ook dan komt er weer een melding. De

Schouten de politie te bellen als De Boer intimideert

Boer heeft vuilniszakken die mevrouw Vleghert

of dreigt, of welke overlast dan ook veroorzaakt. De

voor de deur van haar berging heeft gezet openge-

Boer ontvangt een brief met de klachten over hem

maakt en op drie verschillende plekken buiten neer-

en de sommatie dat het afgelopen moet zijn met

gezet.

zijn getreiter. De buurtregisseur wordt op de hoogte

In hoeverre de situatie rond De Boer ermee te

gebracht. De Boer aanspreken op zijn gedrag haalt

maken heeft, is niet duidelijk. Feit is wel dat de heer

niets uit. In februari 2004 heeft de medewerker

en mevrouw Vleghert een jaar later gescheiden zijn.

overlast van Stadgenoot op het politiebureau een gesprek met de buurtregisseur en met De Boer.

Nieuw slachtoffer

Hem wordt duidelijk gemaakt dat Stadgenoot de

In september 2003 komen ook andere buren van De

overlast niet langer tolereert en een procedure

Boer in beeld. Buurman Weenink wil graag dat

start. De Boer geeft zelf aan te willen verhuizen.

iemand van Stadgenoot bij hem langskomt. De

Het dossier over De Boer blijkt niet voldoende om

klachten die hij over De Boer heeft, komen sterk

verdere stappen te ondernemen. Daarom verzoekt

overeen met die van de familie Vleghert. Buurman

Stadgenoot in april aan alle buren van De Boer om

Schouten bevestigt de klachten. Beiden willen

brieven te schrijven aan Stadgenoot over de

voorkomen dat De Boer neus krijgt van hun contact

overlast die hij veroorzaakt en om een maand lang

met Stadgenoot. Ze zijn bang voor represailles.

de tijdstippen van overlast bij te houden. De buren

De familie Schouten lijkt het nieuwe slachtoffer van

gaan hiermee akkoord. Eind juni is er echter nog

De Boer te zijn geworden. De Boer heeft een

niets ontvangen. Wel blijkt dat De Boer nu de

klachtenbrief over de familie naar Stadgenoot gestuurd. Mevrouw Schouten haalt verontwaardigd verhaal bij Stadgenoot. “Hij klaagt over mij, maar

W el blijkt dat D e B oer nu de familie W eenink aan het treiteren is . D e familie S chouten is inmiddels vanwege alle overlast verhuisd

wat doet hij? Hij heeft een laken van de waslijn gehaald en er met zijn schoenen overheen gelopen.

familie Weenink aan het treiteren is. De familie Schouten is inmiddels vanwege alle overlast

H ij heeft een laken van de waslijn gehaald en er met zijn schoenen overheen gelopen . O p de brievenbus zet hij een glazen potje , waarmee hij uitlokt dat het valt als iemand er iets mee doet

verhuisd.

Schelden en spugen De overlast die De Boer veroorzaakt, blijft doorgaan. Eind augustus 2004 voeren Meldpunt Zorg en

Op de brievenbus zet hij een glazen potje, waarmee

Overlast en de GGD, in aanwezigheid van de

hij uitlokt dat het valt als iemand er iets mee doet.

medewerker overlast van Stadgenoot, een gesprek

Halen we het weg, dan zet hij een nieuw potje neer.

met De Boer. Hij ontkent bijna alle klachten en raakt

De hele gang plakt hij vol posters. Overdag sluipt hij

erg opgewonden. Al met al levert het gesprek

de trap op, maar ’s nachts maakt hij een rotherrie,

weinig op. Op 31 januari 2005 vermeldt het dossier

smijt met deuren en roept door de gang. Hij

het volgende gesprek van De Boer met dezelfde

schreeuwt, hij stampt op zijn laminaatvloer, hij

instanties. De buurtregisseur is dit keer ook

springt in huis en hij zet keihard zijn muziek aan.

aangeschoven. De klachten over De Boer sinds het

Soms duurt het maar heel even, maar het lijkt op

gesprek in augustus zijn: schelden, spugen, flyers

treiteren.”

ophangen in het trappenhuis, hondenharen

De Boer

Vleghert durft niet meer naar huis. In juni lijkt alles

64

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

achterlaten, tegen de deur van een bewoner

Het Meldpunt Zorg en Overlast, de buurtregisseur

trappen, keihard de deuren dichtslaan, vuilniszak-

en de medewerker overlast van Stadgenoot hebben

ken kapot snijden en vervolgens de milieupolitie

geregeld contact met elkaar over de zaak De Boer.

bellen, et cetera.

Begin december 2005 meldt het dossier dat het

Opnieuw ontkent De Boer alles. Tijdens zijn verweer

meldpunt een einde-interventiebrief gaat aanvra-

spreekt hij zichzelf telkens tegen. Het aanbod van

gen. Stadgenoot treft voorbereidingen om de zaak

de GGD om hulp van een psychiater in te schakelen

naar de deurwaarder over te hevelen. Een maand

wil hij eerst met een advocaat bespreken. Afge-

lang is het rustig: De Boer logeert bij een vriend.

sproken wordt dat als De Boer niet meewerkt, er een einde-interventiebrief volgt. Een laatste kans

Kritiek op Stadgenoot

zal niet worden geboden. Het probleem is echter

Stadgenoot zet niet graag mensen op straat.

dat het om veel kleine pesterijen gaan die op zich

Daarom wil de corporatie De Boer een woning

niet zo ernstig zijn. Maar bij elkaar opgeteld kunnen

aanbieden in een buurtje in Amsterdam-Noord waar

ze tot hele vervelende situaties leiden.

Stadgenoot maximaal acht woningen heeft gereserveerd voor laatstekansbewoners. Daar krijgt

Einde interventie

hij verplicht minimaal een jaar woonbegeleiding

Nieuwe buren van De Boer, mevrouw en meneer

door HVO-Querido. De huismeester van Stadgenoot

Groeneveld en hun twee dochtertjes, ondervinden

kan dan ook een oogje in het zeil houden. Er wordt

ook extreme overlast van hem. In november 2004

een woning voor De Boer vrijgehouden.

ontvangt de buurtregisseur een mailtje van de

Op 9 februari 2006 valt de officiële beslissing: er

M oeder G roeneveld meldde dat haar dochter tje niet durft te slapen vanwege de alcoho listische buurman die veel kabaal maakt

wordt een einde-interventiebrief afgegeven, om een ontruimingsprocedure te bewerkstellingen. Het Meldpunt Zorg en Overlast en alle deelnemers aan het zogeheten grootoverleg (GGD, politie, Jellinek,

school van het oudste dochtertje van vier. “Moeder

Leger des Heils, et cetera) zullen in de toekomst

Groeneveld meldde dat haar dochtertje niet durft te

geen interventie uitvoeren voor De Boer, ook niet

slapen vanwege de alcoholistische buurman die

bij plaatsing via het experiment Mariëndaal. Voor

veel kabaal maakt. Het kind is in de klas inderdaad

hen is de zaak De Boer nu gesloten. De Boer weigert

schrikachtig en ongeconcentreerd.” Later blijkt ook

namelijk elke hulp en voldoet daarmee niet aan de

dat het dochtertje regelmatig verzuimt, om bij te

criteria voor het laatstekansbeleid. De kritiek op

komen van de onrustige nachten.

Stadgenoot – ook van buren als die horen dat De

De juridische afdeling van Stadgenoot wil een

Boer een andere woning krijgt aangeboden: moet je

gerechtelijke procedure tegen De Boer starten. De

iemand belonen voor zijn slechte gedrag?

buurtregisseur wil als getuige optreden en buren vragen om ook te getuigen. Stadgenoot verzoekt de school om hun bevindingen over de dochter van mevrouw Groeneveld en de woonsituatie op schrift

D e kritiek op S tadgenoot – ook van buren als die horen dat D e B oer een andere woning krijgt aangeboden : moet je iemand belonen voor zijn slechte gedrag ?

te stellen en op te sturen. De pesterijen van De Boer gaan nog steeds door.

Stadgenoot ziet het niet als een beloning, maar wil

Zijn nieuwste geintje: te pas en te onpas de

voorkomen dat De Boer elders dezelfde problemen

algemene toegangsdeur vanuit zijn eigen woning

veroorzaakt. Stadgenoot wil immers álle huurders

openmaken.

een rustig woongenot verschaffen. De doelstelling

Stadgenoot

65

De Boer

De huismeester van Stadgenoot

van het herhuisvestingsprogramma is mensen met

rido. Overlast veroorzaakt hij niet meer. Wel heeft

problematisch woongedrag een kans te geven om

hij een huurschuld van bijna € 800 opgebouwd en

met hulp van professionele begeleiding zelfstandig

komt hij afspraken met zijn begeleiders vaak niet

te blijven wonen.

na. De Boer ziet er het nut niet van in. HVO-Querido

HVO-Querido gaat uiteindelijk akkoord met het

heeft ook enigszins moeite met de situatie. Zij zijn

aanbieden van woonbegeleiding. Stadgenoot

gewend vanuit een zorgvraag te werken. Die heeft

betaalt. Er gaan echter nog enkele maanden

De Boer niet. Er wordt besloten niet langer eens per

overheen, voordat alles rond is. De Boer stelt zich

twee of drie weken bij De Boer langs te gaan, maar

uitermate agressief op richting zijn buren en werkt

eens per maand.

D e B oer stelt zich uitermate agressief op richting zijn buren en werkt nauwelijks mee aan zijn verhuizing

nauwelijks mee aan zijn verhuizing. Op 17 mei tekent hij eindelijk het nieuwe huurcontract, waar

De huismeester heeft een goed contact met De Boer. Hij komt niet elke week naar het kantoor van

D e huismeester heeft een goed contact met D e B oer . H ij komt niet elke week naar het kantoor van de huismeester , maar spreekt hem wel elke week

verplichte woonbegeleiding deel van uitmaakt. Op 31 mei meldt een buurvrouw dat De Boer zijn

de huismeester, maar spreekt hem wel elke week,

woning heeft verlaten.

op straat of bij zijn woning. De huismeester kan De Boer vrijwel alles zeggen, ook over zijn gedrag. Als

En toen...

er bijvoorbeeld iets opgeruimd moet worden, dan

Eind 2006 woont De Boer een half jaar op zijn

doet De Boer dat. Gezien de omstandigheden gaat

nieuwe adres en wordt hij begeleid door HVO-Que-

het redelijk goed.

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

66

Tweeënhalf jaar later, zomer 2009 Op zijn nieuwe adres heeft De Boer het gemunt op zijn bovenburen, een ouder echtpaar. Zij ervaren zijn gedrag als pesterijen en zijn verhuisd. De bewoners voelden zich sowieso niet zo prettig in deze buurt, dus wellicht was dit de druppel die de emmer deed overlopen. Een andere buurman, een marktkoopman, neemt De Boer een tijdlang onder zijn hoede. Dat heeft een positief effect op hem. Af en toe gedraagt De Boer zich nog wat eigenaardig, maar over het algemeen gaat het goed. De begeleiding door HVO-Querido is afgerond, maar het blijft nodig dat de huismeesters een stevige vinger aan de pols houden. De Boer heeft respect voor hen en neemt hun aanmerkingen serieus.

Stadgenoot

67

7 november 2002

15 april 2003

Stadgenoot ontvangt een brief van de familie

Bij de heer Vleghert zijn de stoppen doorgeslagen.

Vleghert over hun buurman De Boer. Hij gooit vaak

Hij heeft De Boer met een knuppel geslagen.

met deuren en schreeuwt tegen de buurvrouw. De

Vleghert is door de politie meegenomen.

Boer heeft ook klachten over zijn buren. Beiden worden uitgenodigd voor een bemiddelingsgesprek.

22 september 2003 Een andere buurman van De Boer, de heer Weenink,

5 november 2002

meldt overlast door De Boer. Een gesprek met

Bemiddelingsgesprek. De Boer is niet voor rede

Weenink en nog een andere buur volgt. Beiden zijn

vatbaar.

bang voor represailles van De Boer.

26 november 2002

20 januari 2004

Geluidstest om te kijken hoe De Boer de deur

Buurvrouw Schouten klaagt ook over De Boer, nadat

dichtdoet. Tevens huisbezoek aan de familie Vleghert.

hij over haar geklaagd heeft.

Ze geven aan dat De Boer een drugsgebruiker is en mogelijk daardoor van stemming wisselt of zich af en toe agressief gedraagt.

17 februari 2004 Afspraak met De Boer en de buurtregisseur op het politiebureau. De Boer blijft ontkennen dat hij overlast

2 december 2002 De heer Vleghert belt Stadgenoot: De Boer had een

veroorzaakt. Er valt niet met hem te praten. Stadgenoot tolereert zijn gedrag niet langer.

aantal klachtenbrieven over de familie Vleghert naar Stadgenoot gestuurd. Kopieën hiervan heeft hij in het trapportaal opgehangen.

14 april 2004 Gesprek met verschillende buren van De Boer op het politiebureau. Het dossier is niet goed genoeg om ver-

maart 2003

dere stappen tegen De Boer te ondernemen. De buren

Mevrouw Vleghert belt naar Stadgenoot. Ze is

wordt gevraagd brieven aan Stadgenoot te schrijven

compleet overstuur door het getreiter van De Boer.

en gedurende een maand tijdstippen van overlast bij

Stadgenoot kan niet veel doen vanwege verwachte

te houden. De buren stemmen hiermee in.

represailles van De Boer richting de familie Vleghert. Mevrouw Vleghert is heel bang dat haar of haar kind iets wordt aangedaan.

2005 De klachten over en weer gaan door. De juridische afdeling van Stadgenoot onderzoekt de mogelijk-

17 maart 2003

heden om tegen De Boer op te treden. Het Meldpunt

De buurtregisseur laat Stadgenoot weten dat

Zorg en Overlast heeft meerdere malen geprobeerd te

mevrouw Vleghert aangifte tegen De Boer heeft

interveniëren, maar De Boer weigert elke hulp.

gedaan. De Boer scheldt haar uit voor kankerhoer. Andere bewoners klagen niet, dat maakt het lastig om De Boer aan te pakken.

7 maart 2006 Stadgenoot gaat op huisbezoek bij De Boer. Zijn vader is ook aanwezig. Stadgenoot biedt De Boer een

31 maart 2003 Na een flinke ruzie met de buren, belt De Boer redelijk

tweekamerwoning aan, met een contract voor één jaar, inclusief begeleiding. Bij weigering wordt direct

overstuur naar Stadgenoot. Stadgenoot begint zich af te vragen of hij niet geestelijk ziek is.

WAT GEBEURDE WANNEER?

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin

68

de ontruimingsprocedure in gang gezet. Het Meldpunt Zorg en Overlast is het niet eens met deze actie van Stadgenoot, omdat inmiddels (9 februari 2006) een einde-interventieverklaring is afgegeven. 17 mei 2006 De Boer ondertekent zijn nieuwe huurcontract. Woonbegeleiding door HVO-Querido maakt deel uit van het contract. 31 mei 2006 De Boer verhuist naar zijn nieuwe adres.

WAT GEBEURDE WANNEER?

Colofon

Stadgenoot

Redactie • Angelique Josefa, Jan Willem Kluit, Erwin Rooyakkers, Corine Snel

Postbus 9252

Casebeschrijvingen en interviews • Erwin Rooyakkers (erooyakkers.nl)

1006 AG Amsterdam

Inleiding • Jan Willem Kluit

T 020 – 511 80 00

Productiebegeleiding • Corine Snel

[email protected]

Ontwerp • Shape bv Amsterdam

www.stadgenoot.nl

Fotografie • Ricardo Josefa Drukwerk • Jubels Amsterdam

december 2009

Stadgenoot bouwt verhuurt verkoopt onderhoudt ondersteunt

Zes praktijkvoorbeelden van extreme situaties, waarvan er een aantal flink uit de hand liep. Die vormen de basis van het boek ‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin. Aan de hand van deze voorbeelden biedt Stadgenoot inzicht in de problemen waar een woningcorporatie tegenaan loopt bij de aanpak van extreme overlast: handenbindende wet- en regelgeving, gebrekkige communicatie, onvolledige informatie en verschil in inzicht tussen corporatie en hulpverlenende instanties.

‘n Laatste kans, ‘n nieuw begin wil als inspiratie dienen voor iedereen die met gelijksoortige problematiek te maken heeft. Bovendien willen we aanzetten tot discussie om obstakels bij de aanpak van extreme situaties uit de weg te ruimen.