Muziekeducatie wordt projectencircus. Internet extremisme. Orkestensector staat voor hete vuren. vakbond voor musici en acteurs

jaargang 93

nummer 1 - 2012

Muziekeducatie wordt projectencircus Internet extremisme Orkestensector staat voor hete vuren

vakbond voor musici en acteurs

DE BESTE MAGAZINES VOOR MUZIKANTEN EN MUZIEKLIEFHEBBERS!

Musicmaker

Lust For Life

De Bassist

Hét onmisbare vakblad voor de Nederlandse muzikant staat elke maand bomvol met interviews, praktische tips en tests van de nieuwste apparatuur.

Het glossy maandblad over muziek & meer is de opvolger van het befaamde Revolver Magazine en verschijnt tien keer per jaar. Check ook de nieuwe site!

Het lijfblad voor basgitaristen en contra-bassisten verschijnt vier keer per jaar en meldt bijna dagelijks het laatste basnieuws op de website.

www.musicmaker.nl

www.lustforlifemagazine.nl

www.debassist.nl

KOOP ZE IN DE WINKEL, NEEM EEN (PROEF)ABONNEMENT VIA DE WEBSITES OF BEL 026-3512360

redactioneel

Muziekwereld nr. 1 - 2012

Zakelijk Veel financiële onderwerpen in deze Muziekwereld. Niet alleen de jaarlijkse belastingspecial, maar ook een nieuwe rubriek ‘Ping’, artikelen over contracten, rechten en bezuinigingen. Veel aandacht voor ZZP-ers en verzekeringen voor zelfstandigen. Voor zelfstandige muziekdocenten is het artikel van belang dat uitgebreid de nieuwe Wet Van Dam over de opzegtermijn van contracten behandeld. Een gevulde Muziekwereld, boordenvol zakelijke informatie. Of die informatie altijd vrolijk stemt is uiteraard de vraag. Maar terecht of onterecht: de overheid verwacht van musici, acteurs en kunstenaars dat zij zich zakelijker opstellen. Daaruit volgen bedreigingen en kansen. Deze Muziekwereld beschrijft vele aspecten van beiden. Ook in het nieuwe jaar is de Ntb graag uw gids door de muzieken podiumwereld. Volg onze berichtgeving op onze vernieuwde website en volg de Ntb op twitter voor het laatste zakelijke nieuws. Wij zijn er, ook in het nieuwe jaar, voor u. - ingezonden mededeling -

Gehoorbescherming



4 6

Speciaal aanbevolen voor Musici Licht en confortabel Geen irritatie van het gehoorkanaal

kort nieuws

Wat speelt er? interview

Muziekeducatie wordt projectencircus interview met Marjolein Rietveld, Loet van der Lee en Teunis IJdens

13 De favoriete compositie van … auteursrecht 14 Internet extremisme

16 Arrow radioprogramma Dutch Jazz zoekt 17

nieuwe NL jazzreleases Ping! – Over geldzaken



orkesten

18 Orkestensector staat voor hete vuren!

essay

20 Muziekcontracten 24 Tarieven en salarissen 2012

cd-besprekingen

26 28 30 31

Vers geperst Casey’s Column Gehoord en gezien op YouTube Boekbespreking Delftse toeren 2



muziekonderwijs

32 De bezuinigingsronde van Nederland

nieuw uniek ontwerp

Inhoud

Ntb-verzekeringen

34 Op maat - Verzekeringen voor ZZPers 35 Regie over je eigen carrière 36 Alvorens en Dringende waarschuwing 37 Nieuw Haags Jazzfestival vraagt 37

om Ntb-check 4 Tips om je website succesvoller te maken



muziekonderwijs

38 Opzegtermijnen en stilzwijgende verlenging aan banden gelegd

41 EHBO – Vraag & Antwoord

ZZP



Ken je rechten

42 Administratie 44 Sena en NORMA – Collectieve vergoedingen

Goede Bescherming - Minder Stress Een uitkomst bij Studie

Informatie en ZEM gehoorbescherming www.oorbewust.nl Omslagillustratie: Robert Swart

voor naburig recht Buiten spel

45 Ongehoord HARD 47 - 61 Belastingspecial 62 Congres 2012 62 Ntb shop 63 Colofon

kort nieuws

Wat speelt er? Nederland al aan deze redelijke normen voldoen.

Regering voorzichtig positief over Radiomodel De Ntb stelde enkele jaren geleden voor het auteursrecht online soepeler te regelen door, zoals ook in de offline-wereld, te kiezen voor collectief beheer: afrekening en licentieverstrekking door Buma en Sena voor on demand muziek streaming diensten. De Tweede Kamer-fractie van D66 nam dit voorstel, inmiddels gesteund door onder meer FNV Kiem en Consumentenbond, eind vorig jaar over en vroeg de regering het model in Europa te bepleiten. Staatssecretaris Teeven liet inmiddels aan de Tweede Kamer weten het voorstel nader te willen onderzoeken. Helaas

wijst de regering toepassing van het model voor films en tv-series online vooralsnog af. Dit is met name jammer omdat legale modellen voor audiovisuele werken niet van de grond willen komen. Een positief stapje daarom in de goede richting, maar uiteindelijk een voorzichtige kleine stap waar fundamentele stappen nodig zijn.

Maximering salarissen bij rechtenorganisaties Rond het ter perse gaan van deze Muziekwereld zal de Wet Toezicht op Collectief Beheersorganisaties worden besproken in de Tweede Kamer. Behalve een verbreding van het over-

Nieuw: De Nationale Kunstles Bon Naast de al bekende cadeaubonnen is nu De Nationale Kunstles Bon op de markt gebracht. Met deze bon kun je lessen kopen op het gebied van kunsteducatie: b.v. pianoles, een beeldhouwcursus, lessen in kunstschilderen, fotografie, ballet of schrijven. Degene die de bon krijgt gaat ermee naar een kunsteducatieve instelling of gediplomeerd particulier (ZZP-er). Bovendien hebben zowel kunstinstellingen als particuliere docenten baat bij vermelding in het bestand van de Nationale Kunstlesbon. De bon is bedoeld voor iedereen die zich wil bekwamen in vormen van kunst. Een mooi verjaardagscadeau voor kinderen, maar ook volwassenen met gemiste kansen kunnen hiermee aangezet worden een eerste (of vervolg-) stap te nemen. Het kan zelfs (b.v. met een aantal bonnen) een vorm van sponsoring zijn. De initiatiefnemers achter de bon willen hiermee onder meer de aandacht vestigen op het maatschappelijke belang van kunst en kunstonderwijs en de participatie stimuleren. Bovendien hebben zowel kunstinstellingen als particuliere docenten door vermelding in

pagina 4 

heidstoezicht bevat de wet ook een maximering van salarissen die rechtenorganisaties aan ‘topfunctionarissen’ mogen betalen. Daarnaast wordt het geven van omzetgerelateerde bonussen verboden. Verbreding en versterking van het overheidstoezicht kan naar de mening van de Ntb van groot belang zijn voor de maatschappelijke legitimatie van het auteursrecht en het Nederlandse collectief beheer. Het stellen van normeringen voor de salarissen en het invoeren van regels over inspraak en transparantie zijn daarbij van groot belang. Wel benadrukken wij dat de meeste CBO’s in

Internationaal jazzknooppunt biedt unieke kans aan NL jazzmusici Een groot internationaal gezelschap van jazzorganisatoren bezoekt op 13 mei a.s. Amersfoort om de jazznetwerken uit 28 landen te verknopen met het NL jazznetwerk. Klinkt abstract maar is juist heel praktisch. Musici die het evenement bezoeken kunnen in 1 dag tijd contacten leggen met bijvoorbeeld de organisatoren van vrij entrée- jazzfestivals in Australië en Azië en de programmeurs van jazzclubs in Groot Brittanië, Duitsland en de resorts van Thailand. Bovendien geven diezelfde organisatoren een presentatie van de optreedmogelijkheden in hun

het bestand van de Nationale Kunstlesbon hier baat bij. De Nationale Kunstlesbon is ontwikkeld en op de markt gebracht door Alexandra Lindeboom, pianodocente aan de Muziekschool Amsterdam en bij Stichting Muziek op Maat in Amsterdam ZO. Meer info op: www.denationalekunstlesbon.nl

Muziekwereld

land. Voor wie in het buitenland aan de bak wil is dit een buitenkansje. De organisatie is in handen van JazzNL dat van het evenement een internationaal jazzknooppunt van formaat wil maken. De vertegenwoordigers van de International Jazz Festival Federation overleggen er over verregaande samenwerking bij de ondersteuning van buitengewoon jazztalent en verbetering van de educatie van jazzmusici door uitwisseling van deskundigen en lesmethoden. Voor wie aan het einde van deze dag nog wil zien hoe de internationale samenwerking vorm krijgt op het podium is er een showcaseprogramma waar Nederlandse jazzformaties optreden met buitenlandse solisten. Informatie over het evenement vind je op: www.jazznl.com

De Auteurs BV Het is nu mogelijk je als componist/tekstschrijver bij Buma/ Stemra aan te sluiten als BV in plaats van als persoon. Dit kan zakelijk en belastingtechnisch voordelig zijn. Op deze manier scheid je zakelijke van persoonlijke belangen, het kan inkomsten-/ vennootschapsbelasting schelen en het schept eventueel recht op BTW-aftrek. Je moet zelf bepalen hoe je de BV gaat inrichten, afhankelijk van je eigen specifieke omstandigheden, en - belangrijk - dit afstemmen met de eigen locale belastingdienst. Buma/Stemra kan namelijk niet garanderen dat de fiscus bij voorbaat akkoord gaat. Houd er rekening mee dat het alleen kan als je toestemming hebt

nummer 1 - 2012

van betrokken contractpartners zoals muziekuitgevers en autorisatiegevers. Je blijft als componist/tekstschrijver maker en ook als zodanig geregistreerd, je houdt de persoonlijkheidsrechten, die zijn namelijk niet overdraagbaar. De BV is rechtverkrijgende van het repertoire van de auteur. De regeling heeft daarbij als voorwaarde dat je tenminste 90% van de aandelen van de BV houdt. Je mag als auteur niet in dienstverband van de BV zijn. De auteur, dus niet de directeur van de BV, doet namens de BV zaken met Buma/Stemra. Is de auteur

Bestuurshervorming bij Buma/Stemra Op donderdag 16 februari vond een belangrijke extra jaarvergadering van Buma/Stemra plaats. Deze jaarvergadering gaf uitvoering aan de door de Ntb vorig jaar ingediende motie, die het bestuur van Buma/Stemra opdroeg een “fundamentele verbetering van de bestuursstructuur” voor te stellen en daarover een extra jaarvergadering te organiseren. Hoewel de plannen van het bestuur naar mening van de Ntb niet snel en ver genoeg gaan, zien wij de plannen als een belangrijk stapje vooruit in het noodzakelijke verbeteringsproces. De plannen, die onder meer voorzien in een halvering van het bestuur en een onderzoek naar verdere verbetering over anderhalf jaar, werden op 16 februari door ruim 90% van de aanwezige leden goedgekeurd. ziek, of lange tijd weg, dan kan Buma tijdelijk – in het belang van de auteur resp. de BV – afspraken maken met een zaakwaarnemer

Inschrijving showcaseprogramma Jazzdag nog tot 13 maart geopend! Jazzformaties kunnen zich nog tot en met dinsdag 13 maart a.s. inschrijven via www.jazzdag.nl om kans te maken op een plek in het showcase-programma van dit goedbezochte evenement. Tijdens de Jazzdag, die op 22 juni a.s. plaatsvindt in Rotterdam, zijn nationale en internationale programmeurs van clubs, podia, en festivals aanwezig, evenals talloze vertegenwoordigers van de platenindustrie, boekingskantoren, managers, conservatoria, belangenorganisaties, journalisten, fotografen, media en collegamusici. Deelname aan het showcaseprogramma biedt een unieke kans om je als jazzmusicus in de kijker te spelen op de aantrekkelijke podia Lantaren/Venster, Hotel New York en Walhalla. Een onafhankelijke commissie, bestaande uit (inter)nationale toonaangevende programmeurs, verzorgt de selectie van de showcase line-up. De geselecteerde formaties worden vóór 1 april

van de auteur resp. de BV. Meer informatie over deze ingewikkelde regeling is te vinden op www.bumastemra.nl

2012 hiervan op de hoogte gebracht. De showcase line-up wordt o.a. gepromoot via de showcasecd die is bijgesloten bij de North Sea Jazz special van Jazzism en via radiostations Arrow Jazz FM en NTR|Radio 6. Binnenkort start ook de inschrijving voor bezoekers van de Jazzdag, al jaren de grootste jazznetwerkbijeenkomst van Nederland. Bij zowel de conferentie als de overige onderdelen van het programma ligt de nadruk op praktische informatie waar jazzmusici hun voordeel mee kunnen doen. Zo kunnen jazzmusici hun online-identiteit (hoe en waar ben ik te vinden op internet?) laten checken door deskundigen en vertelt een delegatie uit Denemarken over de optreedmogelijkheden in die regionen. Verder is er volop gelegenheid om te speeddaten en netwerken met professionals die iets kunnen betekenen voor de carrière van jazzmusici. Kandidaten voor het showcaseprogramma en bezoekers van de Jazzdag kunnen zich inschrijven via: www.jazzdag.nl

pagina 5

interview met Marjolein Rietveld, Loet van der Lee en Teunis IJdens

Muziekeducatie wordt projectencircus tekst: Anita Verheggen fotografie: Minke Faber Muziekeducatie aan kinderen is een trending topic. Acties als ‘Muziek Telt’ en ‘Klassiek Geeft’ trokken landelijke media-aandacht en zijn de voorbode van grote veranderingen binnen de cultuureducatie in Nederland. Maartje van Weegen vertelt trots over de resultaten van de Radio 4-actie ‘Klassiek Geeft’ terwijl Tania Kross met verve haar rol als ambassadeur van ‘Muziek Telt’ vervult. Sinds enige tijd lijkt muziekeducatie aan jonge kinderen en het ontwikkelen van jong (top-) talent een kwestie van nationaal belang. Dit zou de verwachting kunnen wekken dat er extra rijkssubsidie komt om muzieklessen weer een vast onderdeel te maken van het lesprogramma in het primair onderwijs. Maar dat is niet het geval. Waar ‘Muziek Telt’projecten kunnen rekenen op stevige subsidies van het Fonds Cultuur Participatie (FCP) via de subsidieregeling ‘Muziek in ieder kind’ (MIK), krijgen Kunstbende en de Stichting SWING, al tientallen jaren actief in het reguliere onderwijs met workshops, masterclasses en concoursen, te horen dat ze hun vaste subsidie per 2013 verliezen. Omdat ook gemeenten en provincies hun beleid in 2013 zullen aanpassen is het volkomen onduidelijk hoe het educatieve landschap er straks bij ligt. “Het is moeilijk te overzien”, beaamt Marjolein Rietveld, directeur van Kunstbende. “Wij werken met 13 regiokantoren en alle regio’s hebben het zwaar. De coördinerende koepel­ organisaties voor cultuureducatie staan pagina 6 

ontzettend onder druk omdat de provincies het niet meer als hun taak zien om die te subsidiëren. Als ze kunst en cultuur al willen subsi­diëren gaat het geld naar het primair onderwijs. Het grootste probleem is dat het Rijk de verantwoordelijkheid doorschuift naar de provincies en die schuiven het weer door naar de gemeenten terwijl iedereen moet bezuinigen. Het is goed dat acties als ‘Muziek Telt’ de aandacht vestigen op het belang van cultuureducatie voor jonge kinderen maar ik maak me zorgen over de jongeren tussen 13 en 18 jaar. Deze groep is vrij ongrijpbaar en wordt van alle kanten geraakt terwijl die jongeren juist in een hele cruciale leeftijdsfase zitten waar ze belangrijke keuzes moeten maken. Je moet juist investeren in jongeren die het niet makkelijk hebben en niet zo makkelijk in aanraking komen met kunst.” Sinds 1991 organiseert Kunstbende een landelijke wedstrijd in kunst en cultuur voor jongeren in precies die leeftijdscategorie. Bekende artiesten uit de kweekvijver van Kunstbende zijn o.a.: Trijntje Oosterhuis, Claudia de Breij, Krezip, Abdelkader Benali, Schradi­nova en Merlijn Twaalfhoven. Daarnaast organiseert Kunstbende ook workshops en verzorgt zij coachingstrajecten voor

jongeren. Een succesformule waarmee jaarlijks duizenden jongeren worden bereikt. Talentontwikkeling is de core business van Kunstbende maar Rietveld heeft gemengde gevoelens over de beleidslijn die het kabinet op dit punt heeft ingezet. “Ik ben bang dat de initiatieven van de jonge creatieven minder kansen zullen krijgen. Alleen de toplaag, het toptalent, wordt bediend maar voor de laag daaronder, die misschien juist vernieuwing brengt, is er geen ruimte meer. VMBO-ers kijken heel anders naar dingen en dat is ook nieuw publiek. Als je die nu aan de kant zet, gaan ze nooit naar dat ene theater toe of nooit die ene nieuwe dansstijl ontwikkelen. Het blijft allemaal heel traditioneel en daar maak ik me zorgen om.” Nu de vierjarige subsidie van het Rijk vervalt zal Kunstbende blijven aankloppen bij provincies en gemeenten. Geen sinecure volgens Rietveld: “De aanvraagperiodes zijn overal verschillend en provincies en gemeenten vinden of cultuureducatie of talentontwikkeling belangrijk, terwijl het juist hand in hand moet gaan. Als landelijke organisatie hebben wij een beeld van hoe we jongeren verder willen helpen en ons landelijk project willen draaien. Weliswaar met een eigen gezicht per provincie maar wel Muziekwereld

Marjolein

Rietveld

Loet van der Lee Teun is

met dezelfde kansen en uitdagingen. Maar een regio kan dat wel helemaal niet belangrijk vinden omdat die op een andere doelstelling gefocust is. Er is geen landelijke visie.” Ondanks het naderende subsidie-onheil ziet Rietveld de Kunstbende wel overleven. De organisatie zal subsidie aanvragen bij het FCP dat een nieuwe regeling voor talentontwikkeling invoert. “Maar wij gaan hoe dan ook inleveren. Kunstbende krijgt nu jaarlijks E 625.000 en het subsidieplafond van de nieuwe regeling is 5 ton. We zullen op een andere manier geld moeten genereren. We zijn bezig met het ontwikkelen van programma’s waar we donaties en sponsoring voor kunnen krijgen en moeten meer commerciële opdrachten binnenslepen. Maar dat mag nooit ten koste gaan van de projecten en de jongeren.”

nummer 1 - 2012

I Jden s

Alleen toptalent

Trompettist Loet van der Lee, sinds 2006 directeur van Stichting SWING, is bang dat de doelstellingen en uitgangspunten van zijn organisatie in het gedrang komen als er een te grote afhankelijkheid van sponsors ontstaat. SWING ontvangt nu nog jaarlijks E 203.000 subsidie en draait een jaaromzet van E 380.000. In 2010 realiseerde de stichting 399 producties waarvan het merendeel bij alle soorten onderwijsinstellingen en jeugddetentiecentra. Daarmee bereikte SWING 17000 deelnemers. Het programma dat de organisatie aanbiedt, bestaat uit masterclasses, meerdaagse workshopen improvisatiefestivals, participatieconcerten en instructiedagen voor docenten. Ook ontwikkelde en publiceerde SWING nieuwe lesmethoden voor docenten in het regulier onderwijs. Een unique selling point van de

SWING-activiteiten is volgens Van der Lee dat kinderen vanuit de basisgedachte van muziekimprovisatie leren musiceren. Een vaardigheid waar ze de rest van hun maatschappelijk leven voordeel van hebben. “Wij willen een zo breed mogelijk scala van mensen infecteren met het virus van de improvisatie. In principe is elke muzieksoort geïmproviseerd en we zetten onze activiteiten dan ook breed op. Kinderen kunnen meteen meedoen. Wij proberen ze te ontwapenen en vanuit zichzelf, dus niet per se vanaf bladmuziek, muziek te laten maken. Geïmproviseerdheid is ontwapenend. Je laat je van je kwetsbare kant zien. Je kunt er groepsprocessen op een positieve manier mee beïnvloeden. En er komen onvermoede kwaliteiten bij mensen naar pagina 7

CV Loet van der Lee Geboren 1968 in Bakkum 1993 Afgestudeerd als trompettist aan het Conservatorium in Hilversum 2006 - heden Directeur van de Stichting SWING 2002 – heden Initiatiefnemer en orkestleider van de Holland Bigband 2002 Produceert ‘Holland in Jazz’ ode aan de twaalf provinciën. Productie diverse cd’s en projecten Vennoot en oprichter van platenmaatschappij en internetwinkel Online Jazzshop VOF 2000 – 2012 Productie diverse eigen cd-projecten Trompet Clinics, gastsolistschappen en jazzworkshops Directie en workshops bij diverse bigbands Concerten en tournees met Loet van der Lee Quartet, Holland Bigband, Descarga Amsterdam, Jazzorchestra of the Concertgebouw (China, Japan, Litouwen), Cubop City Bigband Curacao, Colombia, Suriname), Noordpoolorkest en diverse andere orkesten (www.swingweb.nl)

boven waardoor je de structuur binnen een groep kunt beïnvloeden. Het is niet voor niets dat dit soort muziek vaak wordt gebruikt in grote bedrijven pagina 8 

om de structuur eens op z’n kop te zetten.” Net als Rietveld heeft Van der Lee kritiek op het kabinetsbeleid dat zich

Met improvisatie kun je groepsprocessen op een positieve manier beïnvloeden

vooral focust op toptalent. “Alleen talent dat mee kan reizen met de koningin krijgt nog meerjarige subsidies, de grote onderkant niet. Het is belangrijk dat mensen goed leren spelen en de muziek onder de aandacht brengen maar toptalent kan niet bestaan zonder die onderkant. Bij ons ligt de nadruk juist op de onderkant van de piramide. Dat zijn bijvoorbeeld de VMBO-scholen, de moeizaam lerende kinderen, de grote groepen mensen die je normaal gesproken niet bereikt. Het gaat ons er niet om dat we een nieuwe Candy Dulfer creëren met een saxofoon- workshop. Als iemand Muziekwereld

CV Marjolein Rietveld Geboren 1978 in Utrecht 1999 2002 2006 – heden 2003 – 2006 2002 – 2003

Afgestudeerd CIOS, richting Sportmanagement, Arnhem Afgestudeerd HBO, richting Cultuurmanagement, Amsterdam Zakelijk en artistiek directeur Stichting Kunstbende Productieleider en coördinatie wedstrijd Stichting Kunstbende Productieleider en zakelijke ondersteuning Stichting Ruigoord en Stichting Landjuweel 2001 – 2002 Stage wedstrijd Kunstbende

via ons 2 of 3 keer kennis maakt met muziek, er verder niets meer mee doet en later bijvoorbeeld wethouder van Almere wordt, neemt die persoon toch op een andere manier beslissingen dan wanneer hij die lessen niet had gehad. Zo versterken wij de maatschappij van binnen uit.” Geen toets

Een groot deel van de subsidies van het Rijk en van het Fonds voor Culnummer 1 - 2012

tuurparticipatie voor cultuureducatie zullen met ingang van 2013 worden besteed aan projecten in het primair onderwijs (PO). Het PO komt daarmee nog meer centraal te staan. Sinds 2004 krijgt het PO steeds meer aandacht in het landelijk beleid. Van der Lee vraagt zich af of de aanpak van muziekeducatie in het PO wel serieus genoeg is. “De doelstellingen voor muziek­ onderwijs in het PO zijn allemaal hel-

Het jong talent staat te stuiteren en wil door

der geformuleerd. Er is een lijstje van wat kinderen aan het einde van groep 8 allemaal moeten hebben gedaan op muziekgebied en wij zijn van mening dat die doelstellingen niet worden gehaald. Daar willen we onderzoek naar gaan doen. Ik heb onlangs bij de onderwijsinspectie de vraag neergelegd hoe ze controleren of de geformuleerde doelstellingen gehaald worden. Want dat is eigenlijk het probleem: er vindt geen toetsing plaats. Muziekeducatie is niet ingebed in het curriculum van de onderwijsinstellingen. Taal en rekenen wel, maar muziekonderwijs niet want dat is niet belangrijk genoeg. Maar waarom is dat niet belangrijk gepagina 9

CV Teunis IJdens Geboren 1954 in Dalen (Drenthe) 1976 Afgestudeerd als grafisch ontwerper aan de AKI te Enschede. 1983 Afgestudeerd als socioloog aan de Katholieke Universiteit Nijmegen 1984-85 Onderzoek naar impresario’s en impresariaten aan de Katholieke Universiteit Brabant, Tilburg 1986-90 Onderzoek naar kunst- en cultuurbeleid en naar de arbeidsmarkt in de kunstsector aan het IVA, Tilburg 1990-2002 Onderzoeker en coördinator contractonderzoek Kunst- en Cultuurwetenschappen aan de Erasmus Universiteit Rotterdam Adviseur van verenigingen van jazzmusici en jazzpodia over jazzbeleid van de Rijksoverheid; mede-oprichter van de Nederlandse Jazzdienst Gepromoveerd in 1999: dissertatie Schots en scheef. Artistiek werk tussen markt en organisatie 2003-2009 Onderzoek naar kunst- en cultuurbeleid en naar de arbeidsmarkt in de kunstsector aan het IVA, Tilburg 2009-heden Senior-adviseur kennis en onderzoek bij Cultuurnetwerk Nederland, landelijk expertisecentrum voor cultuureducatie: www.cultuurnetwerk.nl Adviseur monitoring en evaluatie van het Fonds voor Cultuurparticipatie: www.cultuurparticipatie.nl Hoofdredacteur van het Jaarboek actieve cultuurparticipatie

noeg? Al die mooie nieuwe initiatieven en projecten ten spijt, er is geen toets van alles wat een leerling moet hebben gedaan. We onderzoeken nu of het klopt wat we zeggen en willen goed in

kaart brengen wat er dan wel is. En we denken na over hoe het muziekonderwijs goed kan worden ingebed in het curriculum van het PO.”

Te weinig vakdocenten?

Ook Teunis IJdens vindt het gebrek aan toetsing een leemte in het beleid. Hij is adviseur over onderzoek, kennis en beleid bij Cultuurnetwerk Neder-

pagina 10 Muziekwereld

‘In 1997 werd de laatste peiling gedaan naar de stand van het muziekonderwijs in het Primair Onderwijs’

land dat in 2013 met De Kunstfactor opgaat in een nieuw kennisinstituut voor cultuureducatie en amateurkunst. “Eén van de leergebieden in het PO is kunstzinnige oriëntatie. De manier waarop dat wordt ingevuld varieert per school. Leerprestaties van kinderen (en dus prestaties van scholen) in de zogenaamde kernvakken zoals rekenen en taal worden getoetst door het Cito. Kunstzinnige oriëntatie niet. En als er niet getoetst wordt aan het einde van de basisschool gaat er ook geen invloed van uit op de kwaliteit van het onderwijsproces. Cultuurnetwerk Nederland dringt daarom aan op een herhaling van de Periodieke Peiling van het Onderwijs Niveau in Nederland. In 1997 werd de laatste peiling gedaan naar de stand van het muziekonderwijs in het PO. Toen is gemeten wat kinderen weten van muziek, wat ze er aan doen en wat ze leren. Dat is nooit meer herhaald. Het wordt de hoogste tijd dat dit nu wel gebeurt want dan kun je pas zien hoe het gesteld is met de kwaliteit van dat onderwijs.” Onderwijskwaliteit wordt volgens IJdens voor een belangrijk deel bepaald door de kwaliteit van de docenten. De vraag dringt zich dan op of de groepsleerkrachten, die in het PO alle vakken moeten geven, in staat zijn om goed muziekonderwijs te geven. “Soms kan je beter een goede onderwijzer zijn dan een zelf muziek beoefenende onderwijzer die geen goede onderwijzer is. Wat is beter voor het muziekonderwijs? Als je van de PABO komt, kun je in principe alle vakken geven maar er zijn leerkrachten die liever geen muziekles geven omdat ze zichzelf niet deskundig genoeg vinden. Dan moet er een vakleerkracht op die nummer 1 - 2012

school komen. Dat kun je via een pool organiseren of je huurt een vakdocent in van een muziekschool of een Centrum voor de Kunsten. Scholen zeggen wel eens dat ze moeite hebben om een geschikte vakdocent te vinden. Er zijn wel goede docenten die schoolmuziek hebben gedaan op het conservatorium. Als zij echter willen lesgeven in het basisonderwijs moeten ze van hot naar her rennen voor een uurtje hier en een uurtje daar. Dat is niet zo aantrekkelijk. Het is logisch dat ze dan liever meer uren geven op een muziekschool of privéles. Maar lesgeven aan grote groepen kinderen in groep 4 tot 8 is ook iets anders dan lesgeven aan individuele leerlingen of aan kleine groepjes op de muziekschool.” De docentenopleidingen aan de conservatoria spelen wel mondjesmaat in op de nieuwe vraag uit de markt. Het conservatorium van Amsterdam gaat de docenten van Muziekschool Amsterdam bijscholen zodat zij als vakleerkracht in het PO aan de slag kunnen. Op deze wijze wil Cultuurwethouder Gehrels de kwaliteit en toegankelijkheid van het muziekonderwijs in het PO structureel verbeteren. IJdens: “Mensen die er kijk op hebben zeggen dat dit de beste structurele aanpak is. Onderwijs moet worden gegeven door bevoegde en bekwame leerkrachten. Dat geldt niet alleen voor rekenen en taal maar ook voor muziek, beeldende vorming, drama etc. Maar het blijft wel riskant om het muziekonderwijs op basisscholen te versterken ten koste van de muziekscholen.”

School is opdrachtgever

Toch wordt de Amsterdamse, meer structurele, aanpak bestempeld als een pilot op een beleidsterrein waar projecten de boventoon voeren. IJdens: “Er is geld te halen voor projecten op scholen. Het onderwijs zelf krijgt E 10,90 per leerling, maar ook het FCP en de private fondsen geven subsidies voor projecten. De scholen halen vaak deskundigheid van buiten. En de aanbieders van die deskundigheid zijn de Centra voor de Kunsten, culturele ZZP-ers en organisaties als SWING en Kunstbende. Heel veel partijen willen projecten doen: er is een behoorlijke concurrentie tussen verschillende ‘aanbieders’ en scholen zijn begeerde ‘klanten’. Maar een school is ervoor om onderwijs te geven dat gericht is op een aantal kerndoelen waaronder die voor kunstzinnige oriëntatie. En er wordt wel eens uit het oog verloren dat je je de vraag moet stellen wat kinderen van die projecten leren en hoe dat past in het onderwijsprogramma. Ook bij een project als ‘Muziek in ieder Kind’ moet je je afvragen of er iets overblijft dat leidt tot meer en beter muziekonderwijs in het PO. Veel mensen van buiten het onderwijs denken dat ze weten hoe cultuureducatie gedaan moet worden maar ze weten vaak echt niet hoe een school werkt. Zij hebben een product en een school is klant en moet dat product maar afnemen. Ik vind dat een school geen afnemer maar opdrachtgever moet zijn. Een school moet zeggen: ‘Wij hebben in het kader van ons onderwijsprogramma dit nodig en dat

Kerndoelen PO voor het leergebied Kunstzinnige Oriëntatie • De leerlingen leren beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken, om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren. • De leerlingen leren op eigen werk en dat van anderen te reflecteren. • De leerlingen verwerven enige kennis over en krijgen waardering voor aspecten van cultureel erfgoed.

pagina 11

interview met Marjolein Rietveld, Loet van der Lee en Teunis IJdens

moet aan deze eisen voldoen want dan draagt het bij aan die leerdoelen. Als we daar zelf niet aan kunnen voldoen huren we een externe partij in.’ Al blijft dat natuurlijk wel een beetje vreemd: les in taal en rekenen maak je toch ook niet afhankelijk van tijdelijk ingehuurde leerkrachten?” IJdens vindt dat Kunstbende en SWING de samenwerking met de Centra voor de Kunsten zouden moeten intensiveren om zich als aantrekkelijke externe partij voor scholen te kunnen blijven profileren. Voor Kunstbende ziet hij een goede overlevingskans omdat de nieuwe subsidieregeling voor Talentontwikkeling en Manifestaties van het FCP bijna op het lijf van die organisatie geschreven is. De regeling sluit echter niet aan bij SWING dat zich meer op talentontwikkeling in de breedte richt. De stichting zou wel kunnen aankloppen bij gemeenten. “Als de gemeenten straks de landelijke lijn gaan volgen, is er inderdaad alleen nog maar geld voor toptalenten. Maar ik vind dat gemeenten zelf keuzes moeten maken en zich niet moeten conformeren aan landelijke trends. Veel gemeenten hebben de laatste jaren gekozen voor het zichtbaar maken van talent en talentontwikkeling in de breedte met een accent op achterstandsgroepen. Het is te hopen dat zij daar voldoende aandacht voor houden, juist als het landelijk beleid zich beperkt tot ontwikkeling naar de top. ” Overlevingsstrategieën

Omdat de andere subsidieregelingen van het FCP zich nog in een ontwikkelingsfase bevinden, valt moeilijk te voorspellen of SWING in de toekomst voor rijkssubsidie in aanmerking komt. Van der Lee is daarom naarstig op zoek naar andere manieren om zijn begroting rond te krijgen. “Er moet een financiële structuur ontstaan op basis waarvan we de salarissen kunnen betalen. We hebben al jaren een

donatiefonds en een ANBI-status, ook om maatschappelijk draagvlak en een netwerk van ondersteuners te creëren. Uiteraard proberen we ook om een grote schenker voor onze activiteiten te interesseren. Maar we hebben geen duidelijk momentum zoals bijvoorbeeld Cinekid en zijn daarom minder interessant voor grote sponsors. Wij onderzoeken de mogelijkheid om voor de meervoudige uitvoering ons succesvol ‘You Play Workshop Festival’ subsidie aan te vragen onder de paragraaf Manifestatieontwikkeling bij de Regeling Talentonwikkeling van het FCP. Dat festival past inhoudelijk goed bij deze regeling. Maar het is de vraag of er genoeg middelen beschikbaar zijn en de regeling dekt niet al onze activiteiten. Daarom bestuderen we ook andere subsidiemogelijkheden bij het FCP.” Van der Lee hoopt dat hij toch een rompbedrag van de subsi­diënten krijgt en wil voor projecten losse subsidies aanvragen. Hij overweegt om scholen iets meer in rekening te brengen maar beseft dat hij dan duurder wordt op de concurrerende projectenmarkt waar scholen geen extra geld te besteden hebben. Rietveld wil haar budget met donaties, projectsubsidies, sponsors en crowdfunding op pijl brengen. Daarnaast zet ze een nieuwe beleidslijn uit waarin meer plaats wordt ingeruimd voor verdieping in het activiteitenprogramma van Kunstbende. “Die wedstrijd en talentontwikkeling blijven hoofdonderdelen van ons programma. Maar in 2009 zijn wij gestart met een coachingstraject voor jongeren in samenwerking met andere partijen zoals ArtEZ hogeschool voor de kunsten, Muziekcentrum Nederland, EYE instituut en Holland Dance. Dat willen we intensiveren. In onze wedstrijd komen 8 kunstdisciplines aan bod. Ik zie het als onze rol om te signaleren wat er ontbreekt in de ondersteuning van jongeren die verder willen komen in een bepaalde discipline en om een schakel te zijn naar

de organisaties die ze verder kunnen helpen. Kunstbende wil gaan fungeren als procesbegeleider van talentvolle jongeren en een standaardprogramma per discipline ontwikkelen dat we met onze samenwerkingspartners verder invullen. Het jong talent staat hier te stuiteren en wil door. Wij voelen echt een verantwoordelijkheid om ze verder te helpen. Ik ben heel strijdvaardig.” Onoverzichtelijke projectenmarkt

Ze mogen dan strijdbaar zijn, Rietveld en Van der Lee vinden allebei dat hun organisatie alleen duurzaam kwaliteit kan leveren als ze kunnen beschikken over een vast rompbedrag aan overheidssubsidie. Dat staat haaks op de huidige trend waar vaste subsidies worden omgezet in projectsubsidies en toetsing van de resultaten van die projecten achterwege blijft. Een ontwikkeling die IJdens zorgen baart. “Als je kijkt naar het overheidsbeleid op dit gebied gaat het de laatste tien jaar vooral om projectsubsidies. Op de ene ronde van projectsubsidie volgt de andere, telkens met dezelfde maar toch iets andere doelen. Ook de particuliere fondsen doen hieraan mee. Maar hoe sturen die projectsubsidies het gedrag van de organisaties die met cultuureducatie bezig zijn? Zijn ze straks nog wel met hun eigenlijke taken bezig? Je creëert een projectenmarkt waarmee je iets probeert te doen dat je blijkbaar niet via je structurele taken en subsidies kunt doen. Vaak wordt vernieuwing dan als argument gebruikt om projecten te realiseren. Maar wat levert zo’n project op? Worden de resultaten teruggekoppeld naar de bestaande praktijk? Wat leren we van een project? Het lijkt mij verstandig om eens goed onderzoek te laten doen naar effecten van allerlei projectsubsidieregelingen bij elkaar en na elkaar. Want het gaat er toch om dat de schaarse middelen op de meest effectieve en doelmatige manier worden ingezet.” 

pagina 12 Muziekwereld

De favoriete compositie van… Gerie Daanen, accordeonist, componist, arrangeur en muziekdocent

Ik heb eerder favoriete componisten dan composities. Dat zijn vooral de Russische componisten zoals Stravinsky en Shostakovich omdat daar een link ligt met de folkloristische muziek. Ze hebben dat op een fantastisch geniale manier uitgebuit, zowel in harmonische, contrapuntische als orkestrale zin. Ze houden hun stukken spannend. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor de strijkkwartetten van Shostakovich en dan met name het 8e strijkkwartet. Daar word ik steeds weer in verrukking gebracht door de timing van die man. In het eerste deel wordt een simpel C-majeurakkoord neergezet op een moment dat je er bijna naar snakt; een verademing. Naar dat soort momenten ben ik in mijn arrangementen en composities ook steeds op zoek. Het gaat er om op het juiste moment het goede te doen. Het 8e strijkkwartet vind ik daarom erg boeiend maar het kent ook zijn luchtige kanten. Dat mag ik graag horen. Er zit een mooie spanningsboog in, heeft tegelijkertijd

nummer 1 - 2012

een luchtig walsje en kent enorm opzwepende momenten. Het blijft ook hangen omdat er zo’n link is naar de wortels achter het verhaal van de muziek. Volksmuziek speelt er ook een rol in en zonder die muziek zou er veel minder bestaan. Dat fascineert me. De beleving is natuurlijk subjectief maar het fraaie is dat je met relatief weinig materiaal enorme spanningsbogen, harmonieën en ritmische spelingen kunt maken. Het is voor mij niet zozeer dat ene stuk maar veel meer het horizontale afluisteren van stukken op zoek naar spanningsmomenten, fraseringen en verrassende harmonieën. Dat hoeft ‘m niet altijd in complexiteit te zitten: het goede akkoord op het juiste moment is voor mij de goede harmonie. En de ritmische beleving moet bij jezelf iets in beweging brengen. De horizontale beleving van ritme geeft er een flow aan. Dat vind ik heel belangrijk. Hoe beleef je ritme en geef je vandaar uit structuur aan het ritme. Daar heb ik het vaak over met mijn studenten

op het conservatorium. Hoe meer je een horizontale lijn in het ritme gaat krijgen hoe meer flow je er in krijgt, dat is het uitdagende èn leuke. Er moet een zekere vanzelfsprekendheid zijn in de vormgeving van het ritme. Met vormgeving van het ritme bedoel ik: dat wat er met hart en hersens uit de handen van musici en studenten komt en leidt tot een organisch geheel. Als je complexe structuren hebt van 7/8e en 5/8e maten moet het geen gehaktmolen worden waar af en toe stukken bot uit vliegen maar een organisme worden. Het moet geen matrix zijn maar een vanzelfsprekendheid, dan gaat het ook swingen. Want daar gaat het om. Wat je ook speelt, tango, barok of pop, het moet swingen. In mijn eigen stukken zul je zelden een genoteerde 1/4 maat tegenkomen want die kan voor mij niet/nauwelijks bestaan. Dat is een klap op tafel. Als ik dat tegenkom in een moderne compositie dan beschouw ik het als een oplossing van een notatie- of tijdsprobleem.

pagina 13

auteursrecht

Internet extremisme Erwin Angad-Gaur Na de uitvinding van de boekdrukkunst, de telefonie, radio en televisie, heeft het internet in relatief korte tijd de wereld verder verkleind: the global village is opnieuw een stap dichterbij gekomen. Dat vraagt onder meer om aanpassingen van wet- en regelgeving, al was het maar omdat landsgrenzen op het internet nog maar nauwelijks ter zake doen. Het internet is vooral daarom onderwerp van felle politieke en maatschappelijke discussies. Wat daarbij telkens opvalt is de polarisatie van dat debat: de wereld lijkt, als je kranten leest, of politieke partijprogramma’s doorleest te verdelen in internetenthousiasten en internetcriticasters. Een middenweg lijkt bijna niet mogelijk.

Om even afstand te nemen van de huidige felle discussies over de draconische Amerikaanse anti-piraterij wetten SOPA en PIPA, over het geheimzinnige ACTA-verdrag en het al dan niet afsluiten van The Pirate Bay, een voorbeeld van minder dan een jaar geleden: de discussie over Wikileaks. Wikileaks

Diverse overheden, de Verenigde Staten voorop, doen hun uiterste best Wikileaks het werken onmogelijk te maken en zouden de website het liefst verbieden, de verantwoordelijken voor de rechter slepen en dwingen al hun bronnen aan justitie te melden. Dat dit ingaat tegen in vele jaren, via vele rechtszaken en politieke discussies opgebouwde regels over de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van de pers, lijkt geen argument. De Wikileaks-enthousiasten daarentegen lijken op een zelfde wijze

weinig tolerantie te hebben voor soms terechte kritiek op de gedragingen van Assange en de zijnen. Dat Wikileaks in eerste aanleg weigerde namen van Afghaanse informanten te anonimiseren en daarmee levens in gevaar bracht, mocht hen van internetactivisten niet worden verweten. Dat de persvrijheid ook eisen van zorgvuldigheid kent en elke vrijheid wordt begrensd door verantwoordelijkheden, lijkt wat hen betreft maar beperkt ter zake te doen. Vrijheidsstrijders tegenover handhavers

Op exact dezelfde wijze verloopt de discussie over het auteursrecht. ‘Vrijheidstrijders’ menen dat alle informatie vrij toegankelijk dient te zijn. Het auteursrecht is daarbij een belemmering, die zo spoedig mogelijk moet worden weggewerkt. Privacy dient absoluut te zijn en zelfs beta-

ling voor informatie is een onredelijke belemmering voor de toegankelijkheid van die informatie. Aan de andere kant staan de handhavers, vaak vooral platen- en filmmaatschappijen, die het internet via vergaande verboden en digitale technieken onder controle willen brengen. Een verlangen dat naadloos aansluit bij de behoefte van de ‘internetcriticasters’ die het internet, ook om andere redenen, willen knechten. Van verbodsrecht naar vergoedingsrecht

Opnieuw hebben beide partijen daarbij weinig oog voor de geschiedenis. Het auteursrecht immers, ontstond na de uitvinding van de boekdrukkunst. Het ‘verbodsrecht’ was in die tijd, toen in een land drie drukpersen stonden, een werkbare methode om auteurs controle te geven over de verspreiding van hun werk. Al met de komst van de radio en de geluidstechniek werd dit, in het geval van muziek, onwerkbaar. Elk radiostation draait per dag honderden liedjes: het werd zowel voor de makers, als voor gebruikers onmogelijk elkaar op basis van individuele onderhandeling te vinden. Als oplossing werd daarom het collectief beheer uitgevonden; in Nederlandse termen: muziekauteurs sloten zich aan bij de Buma die hun individuele verbodsrecht feitelijk omzette in een vergoedingsrecht. Wie netjes betaalt krijgt toestemming voor gebruik. Het verbod werd enkel nog een stok achter de deur, voor wie niet betalen wil. Het succes van dit model vertaalde zich in de Wet op de Naburige Rechten (WNR) in een wettelijk vergoedingsrecht voor openbaarmakingen van commerciële fonogrammen (de Sena-rechten): de wetgever gaf musici en producenten in de WNR niet eens keuze meer individueel te onderhandelen. De maatschappelijke voordelen van de collectieve vergoeding en on-

pagina 14 Muziekwereld

derhandeling waren daarvoor te groot. (Helaas werd deze wetgeving niet van toepassing voor digitale on-demanddiensten; reden waarom Sena in het geval van on-demand-streaming geen rol kan spelen.) Terug naar de nieuwe tijd

Op internet is (in theorie althans) inmiddels elke consument een radiostation geworden; iedereen kan muziek en films ‘uitzenden’ en ook uit tal van bronnen binnenhalen. Radicale internet-enthousiasten vinden soms betalen voor muziek een onredelijke beperking van de vrijheid van informatie en de mogelijkheden die het internet hen biedt. Internetsceptici willen het verbodsrecht scherpe (digitale) tanden geven. Maar de geschiedenis wijst uit dat een toekomst van vergoedingsstructuren (zoals vorig jaar ook voorgesteld door Ntb, FNV Kiem en Consumentenbond) de logische en redelijke oplossing is (zie ook de vorige Muziekwereld). Alleen een website die binnen een dergelijk systeem nog steeds niet betalen wil, zou moeten worden afgesloten of als ultiem middel (louter op aanwijzing van de rechter) worden geblokkeerd; net als offline een radiostation dat geen auteursrechten betaalt geen lang leven is beschoren; iets wat wij allemaal heel redelijk vinden. Essentieel is te streven naar een redelijk evenwicht waarin rechtengebruik op het internet eenvoudiger dan nu het geval is, wordt mogelijk gemaakt en waarin handhaving van rechten op evenwichtige en effectieve wijze kan plaatsvinden: gericht op illegale websites en niet op consumenten, binnen een vergoedingenstructuur die elk nieuw businessmodel op internet de mogelijkheden biedt legaal muziek, series en films aan te bieden. Het wordt kortom tijd extreme opvattingen achter ons te laten en te werken aan een evenwichtige regulering van het internet.  nummer 1 - 2012

Alles over de blessures van musici, de preventie, de behandeling en de behandelaars ervan. Roemeens protest tegen het ACTA-verdrag foto: International Business Times

pagina 15

jazz

Arrow radioprogramma Dutch Jazz zoekt nieuwe NL jazzreleases Anita Verheggen Sinds kort kunnen de liefhebbers van Nederlandse jazz hun hart ophalen aan het gloednieuwe radioprogramma Dutch Jazz. Dat is iedere dinsdagavond van 21.00 – 22.00 uur te beluisteren op Arrow Jazz FM. Omdat het onderdeel uitmaakt van de Arrow-programmering kun je Dutch Jazz ook via de ether en dus in de auto beluisteren. Een groot voordeel dat extra luisteraars moet trekken. Het programma wordt gepresenteerd door de topsaxofonisten Bart Wirtz en Rolf Delfos. Nadat zij de afgelopen zomer vier radioprogramma’s op het North Sea Jazz Festival hadden gemaakt, besloot Arrow dat de tijd rijp was voor een radioprogramma over Nederlandse jazz met een aantrekkelijk format. Delfos is enthousiast over de ruimte die dit format biedt. “Met Dutch Jazz willen we iets toevoegen aan de jazzprogrammering van Arrow. We proberen binnen de Nederlandse jazz een beetje de uithoeken te zoeken, maar het moet wel acceptabel zijn voor Arrow. En ik vind dat we een aardig eind komen. Zolang we ook de muziek van musici uit de avant-garde- scene van de NL jazz kunnen draaien, denk ik dat onze opzet geslaagd is.” De samenstelling van het programma vergt de nodige aandacht. “Bart en ik proberen steeds een evenwichtige lijst samen te stellen. We moeten er muzikaal wel achter staan. Eén van de lastigste dingen is om iedere week een nieuwe release te krijgen. Dat lukt niet altijd. Maar de oude doos is ook hartstikke leuk omdat we continu in verbazing vallen over wat er allemaal gemaakt is. En

Rolf Delfos (l) en Bart Wirtz foto: Tom Beek

Oproep aan jazzmusici! Lever je nieuwe release aan bij Dutch Jazz! Breng je binnenkort een nieuwe cd uit en ben je op zoek naar airplay? Neem contact op met Rolf Delfos via [email protected] of met Bart Wirtz via [email protected]

dan vooral te beseffen dat die muziek nooit meer te horen is. De laatste 10 jaar is de jazzprogrammering op de Nederlandse radio in een gat gevallen dat wij voor een deel willen opvullen. Er zijn zoveel muzikanten en er wordt gelukkig nog steeds zoveel gemaakt dat we eindeloos kunnen doorgaan.” Hoeveel luisteraars het programma trekt, is nog niet duidelijk maar Delfos krijgt wel regelmatig enthousiaste mailtjes van mensen die op

zijn radioprogramma hebben afgestemd. En Dutch Jazz heeft nu al groeiplannen. “We hebben voor ogen om de term Dutch Jazz ook te koppelen aan bijvoorbeeld golftoernooien. Arrow is daar al mee bezig geweest. Wij willen daar optreden als Dutch Jazz DJ en er alleen maar Nederlandse jazz draaien. Je hebt dan een grote doelgroep die achter het idee staat dat ze muziek van eigen bodem horen. Ik hoorde laatst een kok op de radio zeggen dat

er meer interesse komt voor producten van eigen bodem. Dat moet met jazz eigenlijk ook zo zijn. Je kunt met die term Dutch Jazz ook cd’s uitbrengen: Dutch Groove, Dutch Atmosphere of iets dergelijks. Compilaties die op een Arrow-label zouden kunnen uitkomen.” Het Dutch Jazz radioprogramma wordt binnenkort gekoppeld aan een eigen website. Tom Beek, ook al zo’n saxtopper, is de bouwer en webmaster van deze site en verzorgt de social media. Delfos: “Je vindt op die site programmaonderdelen zoals de nieuwe releases, maar ook een playlist. De website en het radioprogramma worden door Arrow Jazz FM en Buma Cultuur bekostigd.” Overdag draait Arrow nog veel werk van buitenlandse artiesten maar de makers van Dutch Jazz streven ook bij de dagprogrammering naar meer muziek uit eigen land. Delfos: “Als we uit de nieuwe releases een paar te gekke stukken halen, kunnen die worden meegenomen in een playlist die veel vaker wordt gedraaid op Arrow. Dat is al gebeurd met artiesten als Ntjam Rosie en we willen ons hard maken voor veel meer NL jazz op die playlist.”

pagina 16 Muziekwereld

P NG! over geldz a ken

Voordekunst kan wel wat crowdfunding gebruiken ‘Een kerncentrale die iedere week een doosje lucifers produceert’. Zo typeerde schrijver Gerrit Komrij de publieke omroep in zijn tv-recensies voor het NRC. Een typering die ook van toepassing zou kunnen zijn op de crowdfundingwebsite Voordekunst.nl. Via deze site haalden (podium-) kunstenaars in 2011 een totaalbedrag van € 450.000 aan donaties voor uiteenlopende projecten binnen, terwijl de overheadkosten liefst € 150.000 bedroegen. Een percentage van 30% dat schril afsteekt bij het gemiddelde van 10% overhead bij de rijkscultuurfondsen. Het ‘startkapitaal’ van de website werd o.a. door het Amsterdams Fonds voor de Kunsten (AFK), Stichting Doen, ING en Cultuur en Ondernemen gefourneerd. Organisaties die ook in 2012 subsidies ophoesten om het hippe crowdfunden via Voordekunst van de grond te krijgen. Roy Cremers, de projectmanager en initiator van Voordekunst, rekent er op dat de overhead percentueel zal zakken. “Wij verwachten dat we in 2012 1 miljoen euro zullen ophalen. Tot juni 2011 hadden we 11 projecten van kunstenaars online staan, het laatste half jaar waren dat al 54 projecten. Een duidelijke groei die dit jaar naar verwachting nummer 1 - 2012

doorzet. De overheadkosten voor de financiële administratie, consultancy en het onderhouden van de site blijven ongeveer even hoog.” Met 3500 donateurs, die vaak meerdere malen een bijdrage geven, heeft Voordekunst al een aardige fanbase opgebouwd. Kunstenaars die een project online zetten, bereiken zo potentiële geldschieters die ze via hun eigen website misschien nooit hadden bereikt. Bijkomend voordeel is dat het AFK interessante projecten, waarvoor ook een aanvraag bij dat fonds is gedaan, wel eens wil matchen met subsidie. Het mes snijdt dan ineens aan twee kanten. Maar daar moet je als podiumkunstenaar wel wat voor doen. Crowdfunding via Voordekunst vergt allereerst een goed plan met een

heldere, enthousiasmerende projectbeschrijving waarmee potentiële donateurs zich kunnen identificeren. Actief contact onderhouden met je donateurs is een must. Binnen een vooraf vastgestelde periode moet je 100% van je financiële target hebben gehaald. Als je op de einddatum tussen 80 en 99% van het streefbedrag binnen hebt, moet je je donateurs er met een aangepast plan van overtuigen dat ze hun bijdrage beter niet in kunnen trekken. Minder dan 80% financiering betekent einde oefening. “Het is nog nooit gebeurd dat donateurs hun bijdrage hebben ingetrokken”, vertelt Cremers. “Als een project het streefbedrag niet haalt, zetten donateurs hun bijdrage in op andere projecten.” Voordekunst moest zelf

Wat is crowdfunding? Steeds meer musici en acteurs halen geld op voor hun producties bij hun (potentiële) fans. In ruil voor een tegenprestatie van de artiest storten fans een bijdrage waarmee een cd-productie of een tournee kan worden bekostigd. Meestal gebeurt dat via een website van de band of een collectieve site die vraag en aanbod bij elkaar brengt. Het proces van crowdfunding via collectieve sites is over het algemeen aan speciale regels voor artiesten en donateurs gebonden. Zo weten donateurs vooraf wat er met hun donatie gebeurt als het benodigde productiebedrag niet wordt gehaald binnen de afgesproken periode en is er met de artiesten geregeld welke vergoeding de site ontvangt voor geleverde diensten.

de nodige moeite doen om de begroting voor 2012 sluitend te krijgen. Cremers: “We werken met een aangepaste begroting en dit jaar vragen we voor het eerst een fee van 5% over het streefbedrag dat projecthouders binnenhalen. Verder moeten we nog uitzoeken of we de site voor een deel kunnen financieren uit de renteopbrengsten van de bedragen die op onze rekening worden gestort.” Een grote internationale crowdfundingsite als Kickstarter draait al wel voor een groot deel op de renteopbrengsten, maar heeft een groter volume dan Voordekunst en is al langer in de lucht. Voorlopig blijft Voordekunst dus afhankelijk van de financiële sponsoring door z’n partners. Die besluiten aan het eind van dit jaar of ze hun sponsoring voortzetten. Dat hangt deels af van het totaalbedrag dat de site aan donaties weet binnen te halen. Cremers: “De insteek van onze partners is positief, maar als wij geen verdubbeling van de donaties binnenhalen, kan het zijn dat ze de stekker er uit trekken.” Cremers zal dus net zo overtuigend moeten zijn als de kunstenaars op zijn site om het project Voordekunst in de lucht te houden.

Anita Verheggen pagina 17

orkesten

Orkestensector staat voor hete vuren Hans Stap De uitwerkingen van de overheidsbezuinigingen op de orkesten komen steeds dichterbij. De gehele sector staat momenteel onder zware druk.

CAO Nederlandse Orkesten

De onderhandelingen over de CAO Nederlandse Orkesten hebben nog steeds niet geleid tot een nieuwe bestendige CAO voor de lange termijn. Een aantal orkestorganisaties wil daarom - naast het bestaande orkest - een nieuwe orkestorganisatie opzetten die onder een andere vlag gaat opereren. Vooralsnog heeft de werkgeversorganisatie NAPK aan de Ntb te kennen gegeven dat alle aangesloten orkesten zich scharen achter hun standpunt om met de vakorganisaties tot een sectorale CAO te komen, dat is zelfs schriftelijk vastgelegd. De Ntb is op dit moment nog steeds betrokken bij de totstandkoming van deze sectorale CAO en zal - zolang deze onderhandelingen nog gaande zijn - geen zitting nemen in lokale overleggen die als doel hebben om tot een lokale CAO of rechtspositieregeling te komen. De nieuwe CAO zal wat de Ntb betreft er een moeten zijn die ook na de nog door te voeren sectorale reorganisatie voldoende kan inspelen op flexibiliteit en inzetbaarheid, maar die ook oog heeft en houdt voor de belangen van de werknemers. Daarnaast is de Ntb van mening dat de afspraken

moeten blijven gelden over de door werkgevers en werknemers vastgestelde salarisachterstand van orkestmusici. Het kan niet zo zijn dat een definitieve nieuwe CAO een deel van de huidige bezuinigingen moet opvangen. Voor de oplossing van dat probleem zullen sociale partners te zijner tijd over een sectoraal sociaal plan onderhandelen dat de gevolgen van de exorbitante bezuiniging op de orkestensector zal moeten opvangen. Dit sociaal plan zal op grond van een schriftelijk vastgestelde afspraak tussen Ntb en NAPK de status van CAO verkrijgen en daarin zal de ‘wachtgeldregeling’ zoals die gold en geldt op grond van artikel 15 van de CAO Nederlandse Orkesten worden geïncorporeerd. Ook zullen er in dit sociaal plan anderssoortige regelingen worden opgenomen waaronder een afspraak over werk- naar werkbegeleiding en afspraken over hieraan gerelateerde om- en/of bijscholing. Of de per 1 februari door individuele werkgevers ingediende plannen ook rekening houden met de inhoud van dit sociaal plan, wordt door de Ntb ernstig betwijfeld. Onder andere over het onderwerp afvloeiing en het

daaraan gerelateerde ontslag wordt op moment van schrijven van dit stuk door een aantal werkgevers te gemakkelijk gedacht. De mogelijkheden voor een orkestorganisatie hoe om te gaan met het binnen de afvloeiingregeling geldende ‘afspiegelingsbeginsel’ (uitwisselbare functies binnen een sectie) zijn op grond van het door het UWV gehanteerde ‘ontslagbesluit’ niet ruimer dan voor ander organisaties. Er zal dus heel zorgvuldig met de ontslagvolgorde moeten worden omgegaan om te voorkomen dat degenen die uiteindelijk in aanmerking komen voor ontslag hun aanzegging alsnog juridisch aanhangig zouden kunnen maken. Zijn deze musici van mening dat hun ontslag ‘kennelijk onredelijk’ is, dan zou het zo maar kunnen dat ze alsnog in dienst genomen dienen te worden met alle gevolgen van dien. Bij een dergelijke onzorgvuldige benadering van ‘het afspiegelen’ is dus niemand gebaat. Binnenkort zullen Ntb en FNV-Kiem aan de CAO-tafel van de Nederlandse Orkesten een laatste poging wagen om toch tot een CAO met de NAPK te komen. De standpunten staan op een aantal cruciale onderdelen nog ver uit elkaar en er zal via het installeren van een klein comité geprobeerd worden de verschillen op hoofdlijnen te slechten om uiteindelijk toch die opening te creëren die tot die nieuwe CAO zou kunnen leiden. Muziekcentrum van de Omroep

Voor de orkesten binnen het MCO is de situatie voor het Metropole Orkest het meest ongewis. Dit orkest moet verzelfstandigen onder voorwaarden die nogal discutabel zijn. De andere onderdelen van het MCO, het Radio Filharmonisch Orkest en de Radio Kamer Filharmonie, het Groot Omroepkoor en de diensten educatie en bibliotheek moeten behoorlijk de broekriem aantrekken. Met name de problemen

pagina 18 Muziekwereld

Radio Filharmonisch Orkest foto: Simon van Boxtel

die ontstaan door de onderling uitwisselbare functies bij de musici van het RFO en van de RKF in relatie tot het ‘afspiegelingsbeginsel’ moeten worden opgelost. We zullen daar in het sociaal plan MCO afspraken over moeten maken. De voor het Metropole Orkest toegezegde frictiekosten zijn op een nogal discutabele wijze door de minister ingezet. Zij kunnen gebruikt worden ten behoeve van de bekostiging van de afspraken in het sociaal plan, maar tussen de regels door valt op te maken dat deze toekenning van 8 miljoen euro ook zou kunnen dienen voor het financieren van het verzelfstandigde Metropole Orkest. Vervolgens wordt door dezelfde minister wel te kennen gegeven dat er bij voortzetnummer 1 - 2012

ting van het nieuwe Metropole Orkest geen middelen meer ter beschikking zullen komen als de verzelfstandiging op termijn alsnog mislukt. Het komt er kort gezegd op neer dat de kapitalisering van de huidige rechten van musici van het Metropole Orkest op grond van de nu geldende CAOMCO ingezet wordt om het nieuwe verzelfstandigde orkest ‘levensvatbaar’ te maken. Of een dergelijke verschuiving van rech-

De voor het Metropole Orkest toegezegde frictiekosten zijn op een nogal discutabele wijze door de minister ingezet.

ten van werknemers naar behoud van werkgelegenheid door een iedereen gedragen wordt, valt sterk te betwijfelen. Daarbij komt dat het onzekere element omtrent de haalbaarheid van het nieuwe Metropole Orkest onder de huidige omstandigheden steeds grotere vormen aanneemt. Het daadwerkelijk genereren van eigen inkomsten om op (korte) termijn de nieuwe organisatie ‘Metropole’ levensvatbaar te laten zijn, is nog altijd ongewis. Dit maakt het voor de musici die uiteindelijk een keuze moeten maken tussen enerzijds hun nu nog bestaande rechten en anderzijds het behoud van werkgelegenheid onder verslechterde arbeidsvoorwaarden, er niet eenvoudiger op. pagina 19

essay

Onderhandelen over de essentialia van muziekcontracten

Muziekcontracten Bjorn Schipper1 In het verleden ben ik al eens ingegaan op de uitleg van exploitatieovereenkomsten waarbij muziekauteurs en uitvoerende kunstenaars contractspartij zijn. In algemene zin kunnen zij onder bepaalde omstandigheden bescherming genieten tegen een al te ondoordachte overdracht van auteursrechten respectievelijk naburige rechten2. In mijn vorige bijdrage3 zijn in algemene zin contractsvrijheid, interpretatie en uitleg van contracten, onderhandelen en het afbreken van onderhandelingen als ook het gebruik van algemene voorwaarden aan bod gekomen. In deze bijdrage loop ik in vogelvlucht een aantal belangrijke muziekcontracten langs, en dan met name de essentialia van deze contracten. Wat zijn de hoofdpunten en communicerende vaten in deze overeenkomsten? Looptijd en (tussentijdse) beëindiging van overeenkomsten zouden wat mij betreft - naast het aansprakelijkheidsregime - altijd voorwerp van onderhandeling moeten zijn. Het eerder door mij geschetste algemene juridisch kader van contracteren is van toepassing op alle door mij aangehaalde contracten. Mogelijke fiscale aspecten laat ik voor het gemak buiten beschouwing. Voor alle contracten geldt dat vooraf duidelijk moet zijn wie de contractspartijen zijn en wie namens deze partijen tekenbevoegd is. Het (digitaal) opvragen van een uittreksel uit het Handelsregister bij de Kamer van Koophandel is een eerste belangrijke stap om te kunnen controleren wie nu precies de partij aan de andere kant van de tafel is. Hiermee kan achteraf voorkomen worden dat de wederpartij juridisch niet gebonden is aan de gemaakte afspraken omdat de verkeerde (onbevoegde) persoon zijn handtekening heeft gezet. Ook kunnen op deze manier in een vroeg stadium ‘spookpartijen’ ontdekt worden. Als de wederpartij zegt een BV te zijn en deze blijkt vervolgens formeel nergens te zijn ingeschreven, zou je met een ‘spookpartij’ van doen kunnen hebben. Anders dan vaak gezegd wordt, zijn contracten lang niet

altijd ‘standaard’ in de zin dat er niet over onderhandeld zou kunnen worden. Uitgangspunt is dat over ieder contractsvoorstel onderhandeld kan worden. Verder slaat de vetgedrukte kop boven het contract niet altijd op de inhoud ervan. Controleer daarom altijd goed waarop het contract nu echt toeziet. Is het wel een titelcontract? Als het gaat om internationaal contracteren – en dat gebeurt in de muziekindustrie al vrij snel – is het verder van belang goed na te denken over de zogeheten rechtsen forumkeuze van het contract. Anders gezegd: welk recht is van toepassing op de contractuele relatie en bij welke rechter moeten geschillen beslecht worden? Dit kan nogal verschil uitmaken. Voor makers van muziek is het vaak beter om het ‘eigen’ nationale recht op het contract van toepassing te verklaren. Ik kan mij verder voorstellen dat niet iedereen even happig is om te moe-

pagina 20 Muziekwereld

ten procederen in het buitenland. Het is dan vaak beter om de Nederlandse rechter bij uitsluiting bevoegd te verklaren op geschillen over de overeenkomst. Muziekuitgavecontracten Al eerder4 heb ik uit de doeken gedaan waarop nu precies muziekuitgavecontracten toezien, zij het in de context van de tussentijdse beëindiging ervan. In de praktijk komt het voor dat er in het kader van muziekuitgave – ook wel publishing genoemd – meerdere contracten naast elkaar worden gebruikt. In alle gevallen gaat het over auteursrechten op muziekwerken. Een standaard muziekuitgavecontract regelt in hoofdzaak dat de muziekauteur (tekstdichter en/of componist) gedurende een bepaalde tijd (uitgaverechten op) zijn muziekwerken als het ware exclusief ‘inbrengt’ of ‘onderbrengt’ bij een muziekuitgever. Als contractuele tegenprestatie zegt de muziekuitgever vervolgens toe de betreffende muziekwerken te zullen uitgeven. Ook zal aan de muziekauteur een gebruiksvergoeding (royalty) worden betaald. De overdracht van uitgaverechten wordt dan geregeld in een bijbehorend titelcontract (ook wel akte van overdracht genoemd). Indien de auteur bij Buma/Stemra is aangesloten, zal de uitgever hiermee via Buma/Stemra aanspraak kunnen maken op het zogeheten uitgeversaandeel in de collectieve auteursrechtgelden van de betreffende muziekwerken. Dit aandeel komt ten laste van het oorspronkelijke aan de muziekauteur toekomende aandeel in deze gelden. Essentiële onderdelen waar partijen bij muziekuitgave over kunnen onderhandelen zijn de duur van de ‘inbreng’ en overdracht van auteursrechtelijke uitgaverechten (tot 70 jaar tot na het overlijden van de auteur of korter), het exploitatieterritorium (Europa of bijvoorbeeld wereldwijd), de bestaande en/of toekomstige titels/ catalogus, exclusiviteit, de uitgave-, promotie- en administratieve werkzaamheden van de uitgever (inspanning versus concrete verplichtingen gekoppeld aan een bepaalde doelstelling), de hoogte en wijze van berekening van de royalties, een eventueel voorschot op royalties, een eventuele kickback5 (waarbij de muziekauteur weer een percentage terugkrijgt van het genoemde uitgeversnummer 1 - 2012

gedeelte via Buma/Stemra), cessie, verrekenbaarheid van gelden, afrekening van gelden en auditrechten, buitenlandse subuitgave, de aard en omvang van concrete uitgavehandelingen (al dan niet met uitdrukkelijke voorafgaande toestemming van auteur), garantie en vrijwaring (de muziekauteur staat er als het ware voor in dat zijn werken niet op ongeoorloofde wijze ontleend zijn aan reeds bestaande muziekwerken), looptijd van het muziekuitgavecontract, een eventuele terugval van uitgaverechten aan de muziekauteur en de (on)mogelijkheden van beëindiging van het contract. Deze onderdelen communiceren in meer of mindere mate met elkaar. Een wereldwijd territorium met een zeer ruime en langdurige rechtenoverdracht ten aanzien van een omvangrijke muziekcatalogus zou zich best wel eens kunnen laten vertalen in een kickback op het uitgeversgedeelte uit collectieve rechten. Platen- en artiestenovereenkomst Zowat de meest genoemde overeenkomst in muziekland is ‘het platencontract’. Welke artiest droomt er niet van om ‘getekend’ te zijn? Voordat een handtekening gezet wordt, is het zaak dat partijen overeenstemming bereiken over de belangrijke punten uit zo’n contract. Algemene achtergrond van een platen- of artiestenovereenkomst is dat platenlabel en artiest met elkaar willen regelen dat ter exploitatie een of meerdere muziekopnamen worden gemaakt van muziekuitvoeringen van de artiest. Gaat het om een beperkt aantal opnamen, wordt gesproken van een platencontract. Gaat het om meerdere (en vaak ook toekomstige) opnamen, wordt gesproken van een artiestenovereenkomst. In het laatste geval zit een artiest voor langere tijd exclusief aan een platenlabel vast. Essentiële onderdelen waarover partijen kunnen onderhandelen zijn exclusiviteit, optierechten op het aantal muziekopnamen, overdracht van naburige rechten (de artiest draagt zijn naburige rechten op de in de opname vastgelegde uitvoering meestal over aan het label), een eventuele releaseverplichting voor het label, al dan niet gekoppeld aan een termijn, de wijze van levering van de opname(n), een eventueel voorschot op royalties, de hoogte en wijze van berekening van royalties (ook wel prijsbasis genoemd), al dan niet met kortingen voor het pagina 21

essay

label, eventuele inschakeling van een producer, administratie en afrekening van gelden, auditrechten, garantie en vrijwaring, looptijd van de overeenkomst, een eventuele terugval van naburige rechten van de artiest (indien bijvoorbeeld releaseverplichting- en termijn niet door het label worden gehaald) en de (on)mogelijkheden van beëindiging van het contract. Ook het zogeheten matching right van het label (waarbij het label tegen het einde van de samenwerking een redelijk bod van een ander label zou kunnen overrulen) is regelmatig gespreksonderwerp. Voor artiesten heeft te gelden dat zij zich niet zomaar blind moeten staren op bijvoorbeeld de hoogte van het royaltypercentage. Dit percentage communiceert namelijk met andere aspecten als duur en reikwijdte van de overdracht naburige rechten, territorium, exclusiviteit en eventuele opties. Optreed- en boekingsovereenkomsten Optreden is voor artiesten een tweede natuur. Tegenvallende opbrengsten uit de verkoop van muziek zouden gecompenseerd kunnen worden met opbrengsten uit optredens. Het is raadzaam om de afspraken rondom optredens vast te leggen in optreedcontracten, zeker als aantal en omvang van optredens toenemen. De kans is dan groot dat een boekingskantoor zich bezighoudt met de boekingen van de artiesten. In zo’n geval is al dan niet schriftelijk6 een boekingsovereenkomst gesloten. In optreedcontracten draait het name om de hoogte en wijze van berekening van de gages (bruto/netto, additionele vergoedingen), vergoeding van onkosten, technische vereisten voor het optreden (wat dient er allemaal aanwezig te zijn), het al dan niet mogen maken van opnamen van het optreden, publiciteit en promotie (vaak in relatie tot portretrechten en rechten van intellectuele eigendom zoals merk en logo), verkoop van merchandise, wijze van betaling (voorschot, termijnen), annulering van het optreden en overmacht. In boekingsovereenkomsten gaat het vooral om territorium, exclusiviteit, de boekingsfee (hoogte percentage, wijze van berekening), vertegenwoordigingsbevoegdheid, verplichtingen voor het boekingskantoor, (on-) kosten rondom publiciteit en promotie, garantie en

vrijwaring, verplichtingen voor de artiest, annulering optredens, administratie en afrekening van gelden, auditrechten, gebruiksrechten op intellectuele eigendom, portretten, domeinnamen, social media etc. en een eventuele afspraak over betaling van een (gedeeltelijke) boekingsfee na einde overeenkomst over boekingen vastgelegd tijdens de looptijd van de overeenkomst (ook wel sunset clausule genoemd). Ook hier geldt weer dat de hoogte van percentages op zichzelf nog niet alles is. Gaat het percentage over bruto of netto, hoe zit het met onkosten? Alles dient in onderlinge samenhang bekeken te worden om een voorstel echt op waarde te kunnen schatten. Managementovereenkomsten Dan de managementcontracten. Belangrijke aspecten daarbij zijn de aard en omvang van de bevoegdheden van de manager (op welke terreinen is de manager bevoegd de artiest te vertegenwoordigen, is uitsluitend sprake van bemiddeling of kan de manager ook voor eigen rekening en risico deals sluiten), de concrete omschrijving van de werkzaamheden van de manager (al dan niet gekoppeld aan doelstellingen), territorium, promotie en publiciteit, vergoeding van (on)kosten, de managementfee (hoogte percentage en wijze berekening), ontvangst van gelden, administratie en afrekening, auditrechten, garantie en vrijwaring, gebruiksrechten op intellectuele eigendom, portretten, domeinnamen, social media etc., de sunset clausule en een eventuele keyman clausule (een mogelijkheid tot beëindiging voor het geval dat een artiest persoonlijk ‘hangt’ aan een manager). Contractuele mengvormen Afhankelijk van de situatie kunnen genoemde overeenkomsten in een andere vorm gegoten worden. Beschikt een artiest over een eigen catalogus met eigen naburige rechten op zowel opnamen als opgenomen uitvoeringen, zou een licentieovereenkomst gesloten kunnen worden met een exploitant waarbij alleen gebruikstoestemming wordt gegeven, zonder overdracht van rechten. Via een master purchase overeenkomst wordt normaal gesproken een kant en klare opname met bijbehorende nabu-

pagina 22 Muziekwereld

rige rechten aangekocht. Gaat het om inschakeling van een derde partij ter verdere verspreiding van muziek­ opnamen, ligt een distributieovereenkomst voor de hand. Indien artiesten-, boekings- en managementcontract worden samengevoegd, al dan niet met muziekuit-

gave en merchandise, is sprake van een zogeheten 360 graden-overeenkomst. Voor alles geldt: check7 contractsvoorstellen altijd vooraf en nauwkeurig, bij voorkeur met bijstand van een (juridisch) deskundige. En zet dan pas een handtekening.

1 Bjorn Schipper is advocaat bij Bousie advocaten in Amsterdam. Op www.bousie.nl is onder de tab “Bousie’s Specials” meer informatie te vinden over Quick Scans van belangrijke muziekcontracten en de daaraan gekoppelde vaste prijzen. 2 In Muziekwereld 2010/2 (p. 28-32) heb ik laten zien dat muziekauteurs en artiesten – indien zij bij het sluiten van het contract niet bijgestaan werden door juridische experts – voor de toepassing van de Haviltex formule als de minder professionele partij gezien kunnen worden. Dit kan tot gevolg hebben dat twijfel over de uitleg van een contractsartikel al snel met zich meebrengt dat het artikel van het contract in het voordeel van deze makers uitgelegd zal moeten worden. 3 Muziekwereld 2011/4 (p. 20-23), “Grote en kleine lettertjes. Contracten sluiten in de muziekindustrie”. 4 Muziekwereld 2009/2 (p. 30-33), Use it or lose it. Essay over de tussentijdse ontbinding van muziekuitgavecontracten na “Van Hemert””. 5 Al dan niet via een speciale fondsovereenkomst. 6 Indien niet schriftelijk, met alle risico’s van dien: zie onder meer de uitkomst van Rb. Amsterdam 25 mei 2011, zaak-/rolnummer 454648 / HA ZA 10-977 (Sanchez cs./Heijns cs.).”/> 7 Voor Ntb-leden is contractscreening door de Ntb bij het lidmaatschap inbegrepen

- ingezonden mededeling -

21 t/m 24. 3. 2012 mission for music De Musikmesse in Frankfurt am Main is de „place to be” voor fabrikanten, de muziekhandel en musici. Laat u op de belangrijkste beurs voor muziekinstrumenten uitgebreid informeren over het laatste nieuws, met producten en ontwikkelingen die u op de verschillende standen en podia live kunt meebeleven. Meer over het omvangrijke programma van de Musikmesse vindt u op: www.musikmesse.com [email protected] Tel. +31 (0) 70 262 90 71

nummer 4 - 2011 55257-005_MMall_Muziekwereld_181x115_5/A • CD-Rom • ISO 39 • CMYK • cp: 30.01.2012

DU: 10.02.2012

NL

pagina 23

Tarieven en salarissen Vanwege de vele vragen die wij van leden krijgen over de gebruikelijke tarieven in de sector doet de Ntb ieder jaar onderzoek onder zijn leden naar door hen gehanteerde tarieven. Op basis hiervan publiceert de Ntb elk jaar een tarievenlijst. Deze tarieven zijn gemiddelden en vertegenwoordigen dan ook geen voorschrift. Ook zijn zij niet in alle gevallen representatief. Alle tarieven zijn, tenzij anders vermeld, bruto per persoon en exclusief eventuele reis- en verblijfkosten en BTW. Voor ieder vermeld bedrag geldt dat er géén afkoop van auteurs- en/of naburige rechten plaatsvindt.

SOLISTEN • Per uitvoering incl. generale repetitie dag van uitvoering: €  847 • Toeslag per extra repetitie van max. 3 uur: €  221

DIRIGENTEN

REMPLAÇANTEN ORKESTEN

A Amateur A Capella koren B Amateur oratorium, Opera, Operette, Musicalverenigingen, afhankelijk van aantal koorleden:

• Tot 50: ad. A. € 4666 ad. B. €  • Boven 50: € 5821 € 

– CAO Nederlandse Orkesten en MCO Bedrag per werkzaamheid van 3 uur incl. pauzes

6988 8157

Bruto jaarbedragen bij een wekelijkse repetitie van 2

– Amateurorkest/Harmonie/Fanfare/Brassband

• repetitie • concert

• onafhankelijk van het aantal orkestleden:

– Koninklijk Concertgebouw Orkest

€ 

6988

• Toeslag per concert/concours: € 

705

uur (excl. vastgestelde vakanties).

• Toeslag per concert

€ 

690

Bruto jaarbedragen bij een wekelijkse repetitie van 2 uur. (excl. vastgestelde vakanties)

Uurtarief dirigenten die als zelfstandige werken: • Tot 50: ad A: € 71 ad B: €  105 • Boven 50: € 86 €  121 Toeslag per concert voor zelfstandige dirigenten: € 

864

• Uurtarief dirigenten die als zelfstandige werken: €  105 • Toeslag per concert voor zelfstandige dirigenten: €  883

• Tot 50 koorleden • Boven 50 leden

onafhankelijk van het aantal koorleden:

€ 

2218

• Toeslag per concert:

€ 

390

Bruto jaarbedragen bij een wekelijkse repetitie

• Uurtarief zelfstandige dirigenten: • Toeslag per concert voor zelfstandige dirigenten:

€  € 

110 142

67

€ 

488

– Muziek Centrum van de Omroep (MCO)

• repetitie • concert



€ 109,41 €  153,72

• pianobegeleiding per uur

– Amateur Oratorium, Opera, Operette en Musicalverenigingen

Bovenstaande tarieven zijn inclusief vakantiedagen en vakantietoeslag. Per werkzaamheid wordt een vergoeding betaald van € 1,84 netto. Deze vergoeding heeft betrekking op instrumentenonderhoud, kleding en instrumentenverzekering. Voor leden van het KCO geldt een toeslag van 15% bovenop de standaardtarieven.

€  € 

156 217

Onafhankelijk van aantal leden: € 

75

Bruto per repetitie van max. 3 uur

€ 

• repetitie € 98,35 • concert € 158,75 Per werkzaamheid wordt een vergoeding betaald van € 1,84 netto. Deze vergoeding heeft betrekking op instrumentenonderhoud, kleding en instrumentenverzekering.

Bruto per repetitie van max. 3 uur

• Tot 100 leden • Boven 100 leden

van 1 uur

€ 81,96 € 132,29

Werkzaamheid van 3 uur tot max. 4,5 uur (incl. pauze)

REPETITOREN – Amateur A Capella koren

Kinderkoren



– Kinderkoren

€

42,24

pagina 24 Muziekwereld

201

2

REMPLAÇANTEN OPERA (VOCALISTEN) • repetitie • generale repetities tot 4,5 uur • generale repetities langer dan 4,5 uur • voorstelling tot 4,5 uur • voorstelling tot 6 uur • voorstelling langer dan 6 uur

€  € 

74 125

€  €  €  € 

148 125 188 250

OPERETTE, OPERA, MUSICAL (niet gesubsidieerde gezelschappen) • Orkestmusici/zangers/dansers € 

765

COMPONISTEN

919

Voor componistentarieven is de brochure Kapstok componistentarieven op aanvraag te verkrijgen bij het Ntb-secretariaat.

Bruto per vijfdaagse werkweek

• Orkestmusici/zangers/dansers €  Bruto per zesdaagse werkweek

WEEKENGAGEMENTEN IN HORECA/ AMUSEMENTSBEDRIJVEN • Vijf dagen per week bruto • Zes dagen per week bruto

€  997 €  1238

PRIVÉ-DOCENTEN

FILMMUZIEK • Opname filmmuziek

€ 

113

Minimumtarief, berekend op basis van de CAO Kunsteducatie, is € 46 per uur.

Bruto per uur met een minimum van 3 uur en een

Voor adviezen m.b.t. tariefberekeningen / betalings­

De maximale speeltijd (inclusief pauzes) per dag

maximale opnametijd gemiddeld per uur van 5

voorwaarden / -vormen kunnen leden contact opne-

bedraagt 6 uur. Na elke 45 minuten is er 15 minuten

minuten.

men met de Ntb.

pauze.

Geen afkoopbedrag van auteurs/naburige rechten.

Bij een optreden buiten de woonplaats van de musicus

CD-TARIEVEN STUDIO sessie-MUSICI, vocalisten en producers

dient de werkgever de reis- en verblijfkosten te vergoeden.

DAGOPTREDENS JAZZ-MUSICI • Dagoptreden



€ 

321

(een uurprijs van € 107 met een minimum van 3 uur)

DAGOPTREDENS MUSICI KAMERMUZIEK • Dagoptreden



€ 

321

DAGOPTREDENS MUSICI wereldmuziek, pop, entertainment

€ 

321

(een uurprijs van € 107 met een minimum van 3 uur)

nummer 4 - 2011

• adviestarief per uur:



€ 45

Minimum aantal uren per project: 10 Voorbereidingsuren t.b.v. project: 35% bovenop het totaalbedrag Reisuren t.b.v. het project: 50% van de reistijd voor woon/werkverkeer, geldt als werktijd bovenop het minimum van 10 uur.

Geen afkoop van auteurs/naburige rechten.

(een uurprijs van € 107 met een minimum van 3 uur)

• dagoptreden

• Vocalisten per uur met een minimum van 2 uren: €  98 • Instrumentalisten per uur: €  58 • per dagdeel, 4 uur inclusief 1 uur pauze) €  280

MUZIEKEDUCATIEPROJECTEN

MUZIEKKOPIISTEN RADIO EN TV

TECHNICI studio (per dag, 10 uur) live (per optreden)

€  € 

290 206

De Ntb hanteert de tarieven van het MCO. Deze zijn opvraagbaar bij het secretariaat van de Ntb.

PRODUCERS

TRAININGSACTEURS

Royalty van 6% van de ppd-prijs van cd of dvd, 6% van de opbrengst per download.

Tussen € 74 en € 99 per uur met een minimum van 3 uur.

pagina 25

redactie: rakenDra Smit

Vers geperst

AFRICAN CONNECTION Faith Parea Records PAR-2011-1

ONNO KRIJN & NGO HONG QUANG Song Hành

HAN LITZ GROUP Epiphany

Noon Records NOON2011016 Muzikale alleskunner Onno Krijn brengt op zijn label ‘Noon’ platen uit die ontstaan door samenwerking met het neusje van de zalm van de wereldmuziek. Op deze cd doet hij dat met de Vietnamese zanger en instrumentalist Ngo Hong Quang. We horen een fusie van Vietnamese volksmuziek en westerse popstijlen. Door het gebruik van synthesizers en grooves klinken de Vietnamese melodieën zeer toegankelijk en wordt gelijk vanaf het eerste nummer een meditatieve sfeer neergezet. De Vietnamese instrumenten en zanglijnen creëren in Onno Krijns sound- en groovescapes een aangename hypnose. Vooral de meerstemmige zanglijnen dragen daar sterk toe bij. Opvallend is ook hoe Ngo Hong Quang moeiteloos meegaat met funkritmes. De Vietnamese adlibs klinken zeer natuurlijk en spontaan en swingen als de nete. Compositorisch en qua uitvoering een spannend luisteravontuur, geluidsmatig ook dik in orde. www.onnokrijn.com

Fluitist/componist/bandleider Han Litz komt met zijn debuutcd. Hij verzamelde bassist Eric Calmes, toetsenist Thijs Cuppen, gitarist Folker Tettero, zanger Kris Rietveld en drummer Udo Demandt om zich heen. Dit gezelschap staat garant voor een hechte en muzikale uitvoering van Han Litz’ composities. Die bevatten een mix van jazz, latin en lounge-achtige sferen met mooie, soms wat licht-melancholische, mystieke melodieën. Alles aan de composities en uitvoering staat ten dienste van een gevoel van ‘sophistication’. Die indruk krijg je al bij het hoesontwerp en wordt versterkt bij beluistering. Als luisteraar word je meegevoerd in een heerlijk comfortabele muziekreis waarin de fluitpartijen misschien wel te bescheiden in de mix zijn geplaatst . Ze hadden van mij namelijk af en toe wel iets harder gemogen. De afwisseling van instrumentaal met Braziliaanse zang, maar bijvoorbeeld ook een aantal prachtige melodicapartijen van Thijs Cuppen houden de reis afwisselend. Lekkere luisterplaat. www.hanlitzgroup.nl

JEANNINE LA ROSE Pure Attention! Eigen beheer Zangeres/componiste Jeannine La Rose, bekend van o.a. de musicals Mary Poppins en Daddy Cool, toog samen met producer Iwan VanHetten en o.a. Ronald Snijders en Randal Corsen aan het werk om deze plaat te maken. Het resultaat is een sexy mix van pop- en wereldmuziekinvloeden geworden. De muziek swingt, bruist en is geraffineerd gearrangeerd waarbij de Caribische achtergrond van de zangeres duidelijk aanwezig is. Mooi geproduceerde koortjes, blazers­ partijen en de arrangementen staan helemaal ten dienste van de zangeres. Ze zingt smaakvol en vakkundig maar ik werd af en toe bekropen door het gevoel dat ze zich te veel spiegelt aan het tegenwoordige R&B-idioom en niet haar eigen geluid heeft gezocht op deze plaat. Daar was in haar uitstekende composities alle ruimte voor. Toch is dit een prima debuut, de toneelversie gaat op 28 april in première in het Bijlmerparktheater. www.jeanninelaRose.com

African Connection is een groep muzikanten uit Senegal, Marokko en Nederland die zich heeft verzameld rond componist Thijs Borsten. Hij is componist en inspirator van de crossover op deze plaat: authentieke Senegalese zang gecombineerd met hiphop, rap, jazz en funk. Deze zorgvuldige geluidsproductie klinkt breed, transparant en helder. Het evenwicht tussen de verschillende stijlelementen in arrangement en mix is ook toegepast in de albumopbouw. Opzwepende afro-ritmes worden afgewisseld met bijvoorbeeld mellowjazz waarin een nostalgische mute-trompet de luisteraar weer zachtjes op de grond doet belanden. Vocalisten Mola Sylla en Sinna Casita vullen elkaar goed aan met respectievelijk een Africaanse en westerse aanpak. Opvallend mooie backingvocals in de ballads, een strak spelende band en spetterende blazers die elkaar in de snelle stukken opjagen. Het brede scala aan emoties op deze cd is voortreffelijk naar buiten gekomen, zowel in de composities, uitvoering als geluidsproductie. Lekkere plaat met vele kanten! www.thijsborsten.com

pagina 26 Muziekwereld

JAZZ ORCHESTRA OF THE CONCERTGEBOUW FEAT. RONALD SNIJDERS Live in Paradiso Ntr: Jazzism Vanaf 11 september 2011 presenteert Co de Kloet elke zondagavond het Ntr-programma ‘Co Live!’ op Radio 6. Vijf uur lang live-muziek in de smaken soul, jazz, blues, world, funk & beyond vanaf nationale en internationale toonaangevende podia. De spits in deze serie werd afgebeten door fluitist/componist Ronald Snijders in concert met het Jazz Orchestra of the Concertgebouw in Paradiso. Deze cd is een live-weergave van dat concert met de uitvoeringen van vijf stukken gecomponeerd door Ronald Snijders. Het gerenommeerde Jazz Orchestra of The Concertgebouw bevestigt zijn reputatie volledig. Deze bigband funkt, bopt en swingt waanzinnig, strak aangevuld met o.a. pianist Peter Beets en gitarist Martijn van Iterson. De blazers stoten strak en jubelend als een Amerikaans toporkest. Ronald Snijders voelt zich hierbij als een vis in het water. Met het grootste gemak laveert hij met zijn fluitmelodieën en improvisaties door de woelige baren van dit live-concert, het publiek in feeststemming achterlatend. www.colive.radio6.nl

nummer 1 - 2012

ARAVAH QUINTET Old Oak Stories BMOG001 Dit quintet ontstond in 2006 toen de twee bandleiders Boris Mogilevski en Ulas Aksunger elkaar ontmoetten bij Codarts tijdens hun studie aan het Conservatorium van Rotterdam. Na een aantal jaren sleutelen aan de muziek werd versterking gevonden in de personen van fluitiste Eleonora Roussou, bassist Jeroen Vierdag en saxofonist Jasper van Damme. Op deze plaat laat dit internationale gezelschap een zeer gevarieerde mix van fusion, jazz­ improvisatie, midden-oostelijke sferen en rockattacks horen. Het begint vrij ‘westers’ maar hoe langer de cd zich ontwikkelt, hoe meer het Midden-Oosten zijn intrede doet. De oosterse instrumentklanken en percussie zijn mooi en naadloos in de westerse stijlelementen verweven. Daarbij wordt de cd ook steeds rustiger met in het slotnummer een mooie ritmische opleving waarbij de luisteraar weer prettig uit deze spannende geluidsdroom ontwaakt. www.Aravahquintet.com

eBook: CD Productie in eigen beheer (uitgever: Handycourses) Handycourses is een internet-label van Cut’n Clear mastering te Amsterdam. Hun jarenlange ervaring met mastering en het persen van cd’s hebben ze in een eBook gegoten. Dit eBook ‘ CD Productie in eigen beheer’, behandelt het proces van een eigen-beheer-productie vanaf het moment dat de studiomix klaar is. De tekst wordt aangevuld met instructievideo’s en geïllustreerd met geluidsfragmenten. Het eBook begint met een uitleg over Mastering, een belangrijke stap in het cd-productieproces. In dit hoofdstuk wordt o.a. dieper ingegaan op wat goede en slechte mastering is, waar een masterbedrijf aan moet voldoen, hoe je je mixen aan moeten leveren, wat hidden en ghost tracks zijn. De luistervoorbeelden van een goede en slechte mastering (van dezelfde track), via het eBook online te beluisteren, zijn zeer verhelderend en illustreren het belang van goede mastering. Het eBook gaat verder uitgebreid in op de keuze tussen persen of branden, artwork, drukwerk, de specificaties waar een ontwerp aan moet voldoen, de valkuilen bij het aanvragen van een offerte, barcodes, Stemra, een stappenplan en nog veel meer. Het boek sluit af met een beknopte uitleg over online-exploitatie en dan met name het regelen van een eigen website. Er wordt uitvoerig op de onderwerpen ingegaan, inclusief praktische tips. Met name de instructievideo’s zijn zeer verhelderend. Een van de video’s laat bijvoorbeeld zien hoe het Stemra-formulier ‘Aanvraag in eigen beheer’ ingevuld moet worden. Erg handig. Ikzelf was wat minder gecharmeerd van de opmaak en de ‘telegramachtige’ schrijfstijl, maar dat is bij info-eBooks tegenwoordig de mode, lijkt het. De prijs, € 27, is aan de hoge kant maar je krijgt er een grote hoeveelheid nuttige informatie voor die je weken aan research en geld bespaart en die je stap voor stap door het best wel ingewikkelde cd-eigen-beheer-proces loodst. ‘CD Productie in eigen beheer’ is te bestellen via de Ntb-site www.ntb.nl.

pagina 27

Vers geperst

Casey’s Column Jazzmusicus en presentator Cees Schrama kan terugkijken op een lange carrière, doorspekt met vele sappige anekdotes uit de wandelgangen van het muziekleven.

JOSE LOPRETTI Un Tango Màs Sonante Music snt3 Jose Lopretti, geboren in Uruguay, kwam op zijn 22ste naar Europa na zijn studie te hebben voltooid aan het conservatorium van Montevideo. Inmiddels heeft hij zich weten op te werken tot een van de belangrijkste initiators in Latin Music en doceert aan twee conservatoria. Op dit album vertolkt hij nieuw materiaal geschreven in Buenos Aires. Zoals de albumtitel al verraad hebben we hier te maken met een tangoplaat. De kleine bezetting, piano, bandoneon, viool met hier en daar een cello en gitaar, zorgt samen met de droge vintage klinkende geluidsproductie voor een zeer authentiek Argentijns geluid. De complexe arrangementen van Jose Lopretti worden feilloos en met veel bravoure uitgevoerd. Je waant je in een warme rokerige kroeg te Buenos Aires waar de broeiende sfeer van de Grote Verwachtingen plotseling doorbroken wordt door een relativerende slapstick melodica maar dan, snel, nemen de grote gevoelens het weer over. Avontuurlijke plaat. www.joselopretti.com

LOCHS, BALTHAUS, HERSKEDAL Choices Berthold Records Lochs, Balthaus, Herskedal is een modern, creatief jazztrio met een bijzondere bezetting. De Nederlandse trompettist Bert Lochs en de Duitse pianist Dirk Balthaus kennen elkaar meer dan 20 jaar en hebben samen verschillende albums opgenomen. Lochs wilde de muzikale samenwerking met zijn favoriete pianist en goede vriend nieuw leven inblazen samen met de jonge, Noorse tubavirtuoos Daniel Herskedal. Dit bepaald onalledaagse trio klinkt zeer origineel, uitermate melodieus en deinst niet terug voor tedere schoonheid zoals ze zelf zeggen. Het is klankmatig inderdaad een vreemde eend in de bijt. De tuba speelt niet alleen ondersteunend maar bopt er ook lustig op los, erg apart. Op sommige nummers levert klarinettist Michael Moore een gastbijdrage. Moore speelt zeer beeldend en frivool en inspireert het gezelschap tot levendige klankuitspattingen onder het motto: ‘blowers don’t suck!’ www.lochsbalthausherskedal.nl

Piet en Ben Producer Han Reiziger van de VPRO vroeg mij om op 2 februari 1973 te assisteren bij een live radio-uitzending van het kwartet van saxofonist Ben Webster in café De Koffer te Groningen. Voor het concert zat ik een hapje te eten in een restaurant toen ik vanuit mijn ooghoek Han Reiziger zag. Hij liep naarstig speurend langs de tafeltjes op zoek naar Webster. De andere musici, pianist Irv Rocklin, drummer Tony Inzalaco en bassist Rob Langereis, waren er al maar Webster was nergens te bekennen. Han vond hem uiteindelijk op het laatste moment in een café in de Groningse binnenstad en loodste hem De volle Koffer binnen via een achteringang die naar de garderobe leidde. De garderobe hing vol met natte jassen en stonk naar vocht. Webster ging wat norsig het podium op. Han stond tussen de natte jassen en hield contact met de radiowagen waar ik me bevond samen met geluidstechnicus Dick Sleeman. De wagen stond vlak bij de voordeur van het café. Omdat de zaal vol was werd de voordeur dicht gehouden door de portier. Wij keken door het raampje van de radiowagen en luisterden naar de aanwijzingen van Han. De eerste set van het optreden was niet briljant omdat Webster er niet zo’n zin in had. Maar in de pauze, vlak voordat de uitzending begon, gebeurde er iets bijzonders. Ineens

pagina 28 Muziekwereld

stonden saxofonist Piet Noordijk, pianist Henk Elkerbout en dirigent Tony Nolte voor de deur van De Koffer. Zij hadden met hun omroeporkest een live tv-optreden gedaan voor de NCRV in de evenementhal van Groningen en waren alle drie totaal bezopen. Ze wilden naar binnen maar dat lukte niet omdat de portier de deur met zijn dikke achterwerk dichthield. Piet trommelde op de deur, waarop de portier riep: “Je kan niet naar binnen want we zijn vol!” Wij volgden de gebeurtenissen met spanning want die jongens lieten zich natuurlijk niet wegsturen, het waren tenslotte muzikanten. In zijn overmoed nam Piet zijn altsax-koffer enigszins ruw ter hand en stootte ermee naar voren waardoor de hele glasplaat van de voordeur in duigen viel. Er kwam een razende portier door het gebroken glas van de deur naar buiten en ondertussen stapte Piet doodleuk naar binnen. Nolte en Elkerbout werden echter door de portier vastgepakt en zijn die avond niet verder gekomen dan de voordeur. Han meldde ons ondertussen dat het optreden weer zou gaan beginnen. Vanuit zijn positie tussen de regenjassen had hij helemaal niets van de commotie bij de voordeur gemerkt. Vlak voordat de uitzending startte liep Piet door het publiek naar het podium, sloeg Webster op z’n schouder en zei: “Hé Ben, wat gaan we spelen?” De rest is geschiedenis want het hele volgende uur heeft Piet met Webster gespeeld alsof het zo afgesproken was! Ook als Piet dronken was speelde hij ontzettend goed en hij nam gewoon het heft in handen. Han kon er van achter de regenjassen niets meer aan doen en Webster heeft zich in de situatie geschikt. Het is een waanzinnig uur geworden want met Piet gebeurde er echt iets op het podium. Na afloop zei Webster tegen hem: “You played great tonight man”. Hij was blij dat er iemand was die hem de last van z’n schouders nam want hij was toen al erg ziek. Zes maanden later is hij overleden. De laatste jaren van zijn leven heeft Webster alleen maar sterke drank genuttigd en de erwtensoep gegeten die zijn hospita in Amsterdam voor hem klaarmaakte. Later heb ik het nog wel eens met Piet Noordijk over het incident in Groningen gehad maar hij kon zich er niets meer van herinneren. Wel van het optreden zelf maar niet meer van het gebroken glas van de voordeur. Eind 2011 is ook hij helaas overleden. nummer 1 - 2012

ORGANIC THREE Bach & Other Chinese Folksongs Domini 99 Dit powerjazz-trio bestaat uit gitarist Milan Kracht, bassist Frans Tunderman en drummer Kim Weemhoff. Ze verweven diverse muziekstijlen op een naadloze manier, met als rode draad veel gevoel voor humor zoals ook al uit de albumtitel blijkt. Ze begeven zich, zoals ze zelf zeggen, op een muzikale achtbaan die begint bij Bach en via China uitkomt bij Lou Reed en Frank Zappa. Van Lou Reeds ‘Perfect Day’ wordt een mooie verstilde versie gespeeld met veel ruimte en sfeer. Alhoewel de aandacht vooral gaat naar de gitaarpartijen laat ook bassist Frans Tuinderman zich niet onbetuigd en soleert er soms heftig op los. In het ‘Erbarme Dich’ van Bach spelen ze dusdanig met de stilte dat het een hallucinante atmosfeer oproept waarin Frans Tuinderman prachtige improvisaties speelt. Het gezelschap vervolgt zijn reis door meer uptempo-fusiongebied en andere Chinese klankzappas, de luisteraar na afloop glimlachend achterlatend. www.organicthree.nl

TOEAC Nordic Music Eigen beheer Renée Bekkers en Pieternel Berkers studeerden beiden klassiek accordeon aan het Fontys Conservatorium te Tilburg. Daarna vervolgden ze hun studie aan The Royal Danish Academy of Music in Kopenhagen. Tijdens hun verblijf in Kopenhagen hebben ze een schat aan Scandinavisch repertoire leren kennen. Op dit album vertolken ze werken van vijf Scandinavische componisten waaronder Edvard Griegs ‘Holberg Suite’ en Klaus Ib Jørgensens ‘Kommos’. Het werk op deze cd beslaat een breed scala aan genres. De beide musici beheersen hun instrument tot in de finesses en meten dat breed uit. Ze spelen als een donderende Orgellawine, maar ook met zeer geraffineerde en subtiele ontroering. De accordeon komt in de klassieke muziek, in tegenstelling tot de pop- en wereldmuziek, niet zoveel voor. Omdat de benadering van het instrument in de klassieke muziek heel anders is, was deze cd dan ook een muzikale ontdekkingsreis voor mij. www.toeac.nl

pagina 29

Vers geperst

GRUPO DEL SUR Segundo Movimiento Eigen beheer Grupo del Sur heeft zich gespecialiseerd in de muziek van Astor Piazzolla en speelde tot nu toe enkel composities van deze beroemde Argentijnse bandoneonist/componist. Ook op deze cd spelen ze natuurlijk werk van Piazzolla, maar daarnaast maken ze een ‘tweede beweging’ met werken van componisten die Piazzolla muzikaal geïnspireerd en beïnvloed hebben. Zo spelen ze het tweede deel van het pianoconcert van Maurice Ravel waar ook de albumtitel naar verwijst. Daarnaast het ‘Nun Komm der Heiden Heiland’ van J.S. Bach. Gespeeld en gearrangeerd in deze typische tangobezetting (bandoneon, gitaar contrabas, viool en piano) ondergaan deze twee werken een ‘tangomorfose’. Grupo del Sur kent het klappen van de zweep. Ze zijn hecht op elkaar ingespeeld en weten het dramatisch/melancholische karakter van de tango helemaal uit te buiten. De twee uitstapjes zijn daarbij zeer verrassend en verfrissend! www.grupodelsur.nl

GREAT EYEBALLS Elektric Disco Jazz The Sand Records TRS-12-02 Elektric Disco Jazz is de tweede cd van Great Eyeballs. Op deze plaat spelen ze voornamelijk eigen werk waarbij alle stukken in elkaar overlopen. Interludes en akoestische soundscapes vormen verbindingen. Disco- en Afrikaanse grooves vermengd met funk worden afgewisseld met lyrische, sferische ballads, zoals ‘Julia’ van The Beatles. De muziek klinkt warm waarbij de elektrische component bestaat uit zweverige synth-pads , mooie mystieke synthesizerloopjes en pakkende fusion-thema’s. De stukken blijven stevig met de voeten op de grond door de met echte instrumenten gespeelde disco-, afro- en funk-grooves. Drummer Marc Schenk, percussionist Martin Verdonk en bassist Udo Pannekeet zijn een hechte groove-sectie die er wel raad mee weten. Udo Pannekeet tekende ook voor de uitstekende geluidsproductie. Ik heb zelden een mix gehoord met zoveel laag die toch lekker stabiel en evenwichtig blijft. Ik ging hard op deze schijf! www.greateyeballs.com

Gehoord en gezien op YouTube Walk Off The Earth Vier zangers en een zangeres spelen met z’n allen op een gitaar. Alle delen van het instrument worden gebruikt voor het spelen van akkoorden, riffs en ritmes. Leadvocalen worden van elkaar overgenomen en op geraffineerde wijze ontwikkelen zich prachtige tegenstemmen en koortjes. Het hele gezelschap staat er zeer droog bij wat de intensiteit van hun uitvoering juist enorm versterkt. Indrukwekkend! De video is op YouTube te vinden met de zoekterm: Somebody That I Used to Know - Walk off the Earth (Gotye - Cover)

Gehoord en gezien op YouTube Touchscreen Marshall Soulful Jones, een Amerikaanse dichter/performer haalt in deze video meedogenloos uit naar de huidige digitale samenleving waarin sociale contacten steeds meer via touchscreens gaan. Hij doet deze act in ‘the Bowery Poetry Club’ New York waar hij begint met de introductie van ‘the Apple iPerson Complete with multitouch and volume control’. Gedoseerd voert hij het tempo op met toepasselijke digitale woordspelingen om te eindigen als een razende spraakwaterval. De video is te vinden op YouTube met de zoekterm: Marshall Soulful Jones performs ‘Touchscreen’

pagina 30 Muziekwereld

JIMMY TIGGES Delftse Toeren 2 Van VanVelzen tot Eric de Garagekat

TOMMY TORNADO Cool Down Eigen beheer ZANOS Eigen beheer Accordeonist Gerie Daanen, domraspeler Svetlana Tratch en zanger/gitarist Mile Lukic ondernamen een zoektocht in het rijke volksmuzikale erfgoed van de Balkanlanden en Rusland. Samen met een aantal gastmusici verwerkten ze hun culturele buit in dit album. Zanos is het ZuidSlavische woord voor verrukking of vervoering. Er wordt een groot scala aan sferen opgevoerd, zowel instrumentaal als vocaal, waar de Slavische toon wel de rode draad vormt. De muziek is over het algemeen vrij traditioneel gearrangeerd met af en toe uitstapjes richting het westen. Zelf willen ze het echter geen fusion noemen alhoewel het af en toe best die kant op gaat. Ik vind dat zelf bepaald geen straf. De combinatie van oversturende gitaren, synthesizers, Slavische zang en ook het indrukwekkende accordeonspel van Gerie Daanen smaken naar meer. www.geriedaanen.com

nummer 1 - 2012

Saxofonist/componist Thomas ‘Tommy Tornado’ Streutgers is nog maar 32 jaar maar heeft zijn sporen in de ska/rock­steady/ reggae reeds verdiend. Hij speelde en toerde wereldwijd met grote namen op dat gebied. Op deze tweede solo-cd staan tien roots reggae tracks waarbij hij ondersteund wordt door de reggaeband Rude Rich & The High Notes. Een grote bezetting met strakke blazerssectie, strak groovende ritmesectie, pulsende choporgels, basslicks met lekker veel ruimte, rootslicks van de blazers en af en toe rootsvocalen en koortjes. Eigenlijk net zoals op Jamaica maar dan veel strakker en veel beter geproduceerd. Waarschijnlijk is de ghanja-consumptie tijdens de productie in toom gehouden. Tommy Tornado zelf heeft een vette stevige toon die lekker soepel om de one-drop heen soleert. Hij speelt alt-, tenor- en baritonsax en grijpt af en toe naar de fluit maar alles gedoseerd. Ire, Ire, lekkere plaat. www.tommytornado.com

Eind vorig jaar verscheen Delftse Toeren 2, vervolg op de bundel Delftse Toeren uit 2009. Journalist Jimmy Tigges geeft hierin opnieuw een verrassende ‘dwarsdoorsnede door de Delftse muziekhistorie’; interviews met de makers achter een veelheid van singletjes: van hits tot gelegenheidsliedjes. Singles van Jody Bernal, Bart Brandjes, Prof Piet (Club van Sinterklaas), Pete Philly & Perquisite, Kane en vele anderen. De licht ironische stijl van Tigges en zijn duidelijke belangstelling voor het verhaal achter zowel de hit, als het obscure liedje maken ook dit boekje de moeite van het lezen waard. Het boekje verscheen zowel in gewone als in ‘luxe full colour uitvoering’; aan te raden voor wie een verrassende selectie muzikantenverhalen waarderen kan. www.jimmytigges.nl (EAG)

Gerecenseerde cd’s op Radio 6 De gerecenseerde Jazz- en Wereldmuziek-cd’s in deze Muziekwereld komen ook in een muzikale ‘jukebox’ van Radio 6 te staan. Uit deze ‘jukebox’ van Vers geperst-cd’s wordt iedere woensdagavond van 20:00 uur tot 22:00 uur een selectie als webstream uitgezonden. De selectie vindt ‘at random’ plaats zodat alle artiesten evenveel kans hebben om beluisterd te worden. De stream is iedere woensdagavond te beluisteren op het webkanaal Jazz van Radio 6 www.radio6.nl. Ga naar webkanalen en kies: Jazz. Daarnaast wordt ook elke week een van de recensies uit Vers geperst geplaatst op de website van Radio 6. De redactie van Radio 6 bepaalt of bij de recensie ook een track te beluisteren valt of dat het album in de luisterpaal van de website wordt geplaatst. Ntb-leden die een cd opsturen ter recensie maar geen gebruik willen maken van deze service dienen dit aan te geven in de begeleidingsbrief.

pagina 31

muziekonderwijs

De bezuinigingsronde van Nederland Hans Stap Het landschap in de sector kunsteducatie is rigoureus aan het veranderen. In deze rubriek heb ik al vaker gemeld dat er reorganisaties worden doorgevoerd waarbij het doel is om van de oude kunsteducatie-instelling een netwerkorganisatie te maken. Anno 2012 lijkt het er steeds meer op dat deze netwerkconstructies als een bijna heilig doel door bestuurders en directies worden gezien. Voormalig werknemers mogen onder verslechterde (arbeids)voorwaarden hun werk voortzetten of als ZZPer. De Ntb staat

niet te springen om onvoorwaardelijk de overgang van werknemer naar ondernemer in het kader van een sociaal plan te begeleiden. Zeker niet als de rechten van de voormalige werknemer of ambtenaar op onvoldoende wijze in het sociaal plan worden verankerd of - in het ergste geval - onvoldoende worden afgekocht. Dit soort transities wordt vaak in een vroeg stadium door directies in gang gezet maar in eerste instantie zonder de betrokkenheid van de vakorganisaties. Wij roepen de leden die

hiermee te maken krijgen dan ook op ons zo vroeg mogelijk op de hoogte te brengen van dit soort ontwikkelingen op hun instelling. Het komt geregeld voor dat de Ntb in een (te) laat stadium betrokken wordt in de al in gang gezette reorganisatie. De werkgever heeft bijvoorbeeld al een ontslagaanzegging de deur uit gedaan voordat hij met ons een sociaal plan heeft afgesloten. Het is ook voor de ondernemingsraad van belang ons zo snel mogelijk te betrekken bij dit soort ontwikkelingen.

De Ronde langs de instellingen Boogie Woogie Winterswijk e.o. Onlangs was er een tweede overleg waarbij het onderwerp ‘afvloeiing’ specifiek aan de orde kwam. Oftewel, wie komt in aanmerking voor (deeltijd)ontslag als er gereorganiseerd moet worden. Voor deze problematiek zijn specifieke bepalingen in de CAO opgenomen die dat regelen. Deze afspraken kunnen alleen tussen werkgever en vakorganisatie(s) tot stand komen. Of Boogie Woogie de werknemers die straks ontslagen worden nieuw werk kan aanbieden hangt in hoge mate af welke compenserende maatregelen er uiteindelijk in het sociaal plan opgenomen worden. De voormalig werknemer kan niet verplicht worden om zich na reorganisatie als zelfstandig ondernemer te manifesteren. Ook de verhouding tussen enerzijds het onderwijzend personeel en anderzijds het onderwijs ondersteunend personeel zal nog eens nader onder de loep gehouden moeten worden.

Scala Meppel Hoogeveen Eind december is er een eerste oriënterend overleg geweest tussen de Ntb en de directie. Bij deze instelling speelt de overgang van het ABP naar het PGGM (PfZW) een rol die vooral in financieel opzicht voor het instituut nadelig kan uitpakken. De zogenaamde ‘afwikkelingskosten’ die het ABP bij overgang naar het andere (verplichte) pensioen-

fonds PGGM in rekening brengt, doet niet alleen in Meppel Hooge­ veen veel stof opwaaien maar speelt ook elders. Het ABP brengt bij overgang kosten in rekening voor het niet voortzetten van de relatie met het ABP. De bedragen verschillen heel erg per instelling maar zijn vaak zo hoog dat zij het budget voor het frictiegeld ten behoeve van het sociaal plan zodanig onder druk zetten dat veel instellingen vooralsnog afzien van een verzelfstandiging naar de CAOKE. Verder wil een van de gemeenten behoorlijk snijden in de individuele en groepslessen. Ook zal te zijner tijd de normjaartaak van Meppel ten opzichte van Hoogeveen worden recht getrokken. Na de reorganisatie wil men deels overstappen naar een zogenaamd ‘coöperatiemodel’ met ZZPers. Wordt vervolgd.

CQ Emmen Deze KE-instelling is nog ‘eigenrisicodrager’ voor de werkeloosheidswet en bovenwettelijke uitkeringen. In Emmen is dezelfde ‘afwikkelingskosten’-problematiek van het ABP een onderwerp van gesprek hoewel de kosten in Emmen (vooralsnog) lager zijn dan elders in het land. De instelling heeft inmiddels een zodanige schuld bij de gemeenten opgebouwd dat deze alleen onder de voorwaarde van een aansluiting bij de CAOKE over een 30tal jaren kan worden vereffend middels

pagina 32 Muziekwereld

Muziekschool Amstelveen foto: Minke Faber

een lening van de gemeenten aan CQ. Zouden de gemeenten deze schuld direct opeisbaar maken dan is een faillissement onafwendbaar. Vandaar dat alles in het werk gesteld wordt om de aansluiting bij de CAOKE ook daadwerkelijk te verwezenlijken. Vooral het volwassenenonderwijs zal de dupe worden van de reorganisatie vanwege het stoppen van de subsidie op dit type onderwijs. Ook bij deze transitie zal het ZZPerschap weer aan de orde komen met alle haken en ogen van dien. De Ntb zal te zijner tijd het personeel informeren over alle ‘ins and outs’ die hierbij een rol spelen. Ook de nog steeds gehanteerde leegstand van in totaal 4 voltijdbanen is een onderwerp dat zo snel mogelijk op een nette wijze dient te worden opgelost.

Muziekschool Noordwest Veluwe Harderwijk Op deze instelling is al jaren geleden een initiatief genomen om tot reorganisatie te komen. Anno 2012 is het er dan toch van gekomen,

nummer 1 - 2012

de leden moeten wel nog hun goedkeuring aan het sociaal plan geven. In ieder geval is er een reorganisatie in gang gezet waarbij de gemeenten die de bezuinigingen hadden opgelegd op een adequate wijze tot een vergelijk zijn gekomen met de werkgever zodat deze met de Ntb en de andere vakorganisaties tot dit sociaal plan kond komen. De frictiekosten die voortvloeien uit het sociaal plan zullen via een garantstellingovereenkomst met de respectievelijke gemeenten zoveel mogelijk worden afgedicht. Het financiële niveau van deze overeenkomst is gelijk aan 80% van het huidige subsidieniveau van de subsidiërende gemeenten. De overeenkomst zal voor een periode van 15 jaar gelden. Dat er toch voor 4 tot 8 FTE’s aan werkgelegenheid zal verdwijnen, moet niet buiten beschouwing worden gelaten, ook al zal een deel van deze verloren werkgelegenheid worden opgevangen doordat een deel van de ontslagen medewerkers zal kiezen voor het ZZPerschap.

pagina 33

Ntb-verzekeringen

Op maat Verzekeringen voor ZZPers Steeds meer musici zijn werkzaam als ZZP-er. Als ZZP-er geniet je een zekere vrijheid. Je kunt zelf bepalen of je een bepaalde klus wel of niet te doet, je kunt zelf bepaalde afwegingen maken. Maar dat geldt tot op zekere hoogte. Er moet immers brood op de plank komen. Je hebt als ZZP-er niet de zekerheid dat elke maand je loon wordt gestort, je valt niet onder een vangnet van sociale voorzieningen, je bouwt

geen pensioen op zoals iemand die in loondienst werkt. Een ZZP-er moet zelf veel dingen regelen. Je moet een eigen administratie voeren, je bent zelf verantwoordelijk voor al je gedragingen en dat schept nogal wat maatschappelijke verplichtingen. In veel situaties sta je er alleen voor. Je moet zelfstandig allerlei beslissingen nemen. In dit artikel willen wij

Het Ntb-pakket: Instrumentenverzekering Arbeidsongeschiktheidsverzekering Aansprakelijkheidsverzekering Aansprakelijkheidsverzekering Combi Doorlopende Reisverzekering Autoverzekering Inboedelverzekering Opstalverzekering Uitvaartverzekering Zorgverzekering

aandacht vragen voor de risico’s die je loopt als ZZP-er en op welke wijze je je tegen deze risico’s kunt verzekeren. Aansprakelijkheidsverzekering Als ZZP-er kan je aan andere personen of goederen schade toebrengen. Er wordt bij deze verzekeringsvorm een nadrukkelijk onderscheid gemaakt tussen de particuliere en de zakelijke hoedanigheid. Als particulier persoon kan je deze risico’s afdekken voor jezelf en je eventuele gezin. Bedrijfsmatig dien je de aansprakelijkheidsrisico’s extra af te dekken. Speciaal voor zijn leden heeft de Ntb een unieke aansprakelijkheidsverzekering ontwikkeld die beide hoedanigheden afdekt, zowel particulier als zakelijk. Hierdoor heb je een verzekering die naadloos bij je situatie aansluit tegen een zeer voordelige premie. Brandverzekering Zodra je bedrijfsmatig instrumenten of apparatuur aanschaft,

behoort dit niet meer tot je particuliere inboedel. Je moet dit melden bij je al bestaande inboedelverzekering of een aparte zakelijke brandverzekering afsluiten. Uiteraard is hiervoor in het Ntb-pakket een verzekering opgenomen. Speciaal voor je instrumenten is er de zeer voordelige instrumentenverzekering die je instrumenten ook buiten je woning of oefenruimte, zelfs wereldwijd, o.a. tegen brand verzekerd. Arbeidsongeschiktheids­ verzekering Zoals al genoemd heb je als ZZPer niet meer de zekerheden die iemand in loondienst wel heeft. Ingeval van ziekte, heb je geen inkomsten. Je kunt hiervoor een arbeidsongeschiktheidsverzekering afsluiten. Dit is een zeer complexe verzekering waarbij een uitgebreide inventarisatie van je persoonlijke situatie noodzakelijk is waarna een op maat gesneden advies kan worden ver-

Speciale verzekeringssite

Alle informatie over het Ntb-verzekeringspakket kunt u vinden op de speciaal ingerichte internetsite. Hier kunt u tevens één of meerdere offertes aanvragen.

Deze site is te bereiken via de ledenservice van de Ntb-site (www.ntb.nl). Ook via email: ntb@vdroest. nl kunt u aanvragen indienen of contact opnemen.

pagina 34 Muziekwereld

loopbaanbegeleiding

Regie over je eigen carrière? Maak gebruik van advies op maat strekt. Ntb-leden kunnen contact opnemen met de adviseurs van Adviesgroep Van der Roest om uitgebreid te worden geïnformeerd over de mogelijkheden en de daarbij behorende kosten. Pensioenopbouw Als ZZP-er dien je zelf geld opzij te zetten voor je pensioenopbouw. Ook als je een partner en/of kinderen hebt, zal je zelf voor voorzieningen moeten zorgen voor het geval je komt te overlijden en zij afhankelijk zijn van jouw verdiensten. Bij Adviesgroep Van der Roest kunnen zij je hier uitgebreid over informeren. Werken als ZZP-er heeft ongetwijfeld bepaalde voordelen. Maar er zijn ook gevaarlijke kanten aan die zeker niet onderschat moeten worden. Als je overweegt om ZZPer te worden of daartoe genoodzaakt bent, laat je dan uitgebreid informeren over de voordelen maar zeker ook over de nadelen en gevaren die hieraan kleven. Op de site van de Ntb kan je terecht voor uitgebreide informatie over het Ntb-verzekeringspakket dat speciaal op jouw situatie kan worden afgestemd. Je kunt ook contact opnemen met de adviseurs van Adviesgroep Van der Roest op telefoonnummer 035-5280000.

nummer 1 - 2012

Bijna elke professionele podiumkunstenaar krijgt in zijn of haar loopbaan wel eens met een verandering of keerpunt te maken waarbij professionele begeleiding nodig is. De muziekschool wordt wegbezuinigd, het orkest gefuseerd of een hele markt stort in vanwege economisch barre tijden. Om leden te ondersteunen in zo’n situatie en te helpen bij het maken van de juiste keuze is de Ntb een bijzondere samenwerking aangegaan met Citroen Adviesbureau Podiumkunsten. Of het nou heroriëntatie, het zoeken naar een nieuwe baan, conflictoplossing of een helder, specifiek advies is: Citroen Adviesbureau Podiumkunsten helpt iedereen die in de kunstwereld met verandering te maken krijgt. De afgelopen jaren is de praktijk van Dominique Citroen snel gegroeid. Zij helpt kunstenaars van alle denkbare disciplines en is gastdocent, adviseur en mediator bij onder meer het UWV, Koninklijk Conservatorium Den Haag en het MCO (Muziekcentrum van de Omroep). Maar voornamelijk adviseert zij particulieren die behoefte hebben aan loopbaanbegeleiding, jobhunting of andere vormen van ondersteuning.

Advies Of het nu knagende podiumvrees, gebrek aan financieel perspectief of een ander soort onzekerheid betreft, door een gesprek kan veel helderheid ontstaan en soms direct een nieuwe weg worden ingeslagen. Loopbaanbegeleiding Aan de hand van antwoorden op de vragen ‘wie ben ik’, ‘wat wil ik’, ‘wat kan ik’ wordt een persoonlijk ontwikkelingsplan opgesteld met realistische loopbaanstappen. Jobhunting Er wordt gezocht naar een passende (bij)baan d.m.v. netwerken en gericht solliciteren. Prijs individuele begeleiding is afhankelijk van de persoonlijke situatie en de duur van het traject. Ntb leden krijgen 10% korting Informatie: E: [email protected] T: 06 29596067 www.dominiquecitroen.nl

Speciaal instapspreekuur voor Ntb-leden Wil je advies over het opstellen van je CV, netwerken, de artistieke aanpak en profilering bij het opzetten van een eigen bedrijf? Wil je assistentie bij het aanvragen van beurzen en fondsen? Dan kun je gebruik maken van een speciaal instapspreekuur voor Ntb-leden van Dominique Citroen. Kosten: € 45 per uur (exclusief BTW) Tijd: op afspraak Aanmelden kan per email: [email protected]

pagina 35

 Alvorens Alvorens overeenkomsten aan te gaan met de volgende personen en onder­nemingen doet men er goed aan eerst contact op te nemen met de Ntb.

 Paul van Maldegem ‘PDL International BV’,

Dit houdt op zich geen negatieve kwalificatie in.

 Gemeente Capelle aan den IJssel

Velp  Café Ebeling, Amsterdam  Evenementenbureau Ambiance,

 Expo Guide, Mexico  F.J. Music and Dance entertainment, F.E. Eind, alias Franklin Jameson, alias Frank Errol, ‘s Gravenhage

Zelhem

 Biz Telefoongids, Amsterdam

 Café de Legende,

 Artists & Events Company,

Drunen  TRS Entertainment, De heer Meijerink, Meerkerk

Tommy Ingenbleek, Almere

 Element Earth Foundation, Matty van Kamp, Amsterdam

 Huwelijksinzegening.nl / OnlinePastor.nl,

 Players-Groove Lounge

Pedro Kuit, Alphen a/d Rijn

Productions, Mw Vis / dhr Pinas, Den Haag

 Hollands Glorie Casting, Zaandam /Rotterdam

 Nederlandse Bedrijven Documentatie (NBD),

 F. J. Teeuw, Bergschenhoek

Velp

 La Promesse, Oisterwijk

 Stichting Muzieklab Limburg/Café Thembi, Andrew Henrotte, Maastricht

 Dringende waarschuwing Op deze lijst worden bemiddelingsbureaus, bedrijven en platenmaat­schappijen geplaatst waarmee Ntbleden dermate slechte ervaringen hebben opgedaan, dat de Ntb de leden dringend wil waarschuwen geen zaken meer met deze bedrijven te doen. Plaatsing op deze lijst betekent ook dat de bond geen juridische bijstand meer kan verlenen bij problemen, die voortvloeien uit het zaken doen met deze bedrijven.

 Arti World, Mark Lambregts, Eindhoven

 Nederlands Bach Ensemble

 Bakker & Clients Event

 Blue Print Horeca BV,

Marketing, Amsterdam

R. Hoogesteger, Rotterdam

 Schmoelewicz Casting, Amsterdam

 Tiramisu Holding BV,

 Viable Entertainment en Vastgoed,

Amsterdam/Brakel

S. Simsek, Uithoorn

 Schwab en Partners, Franz Schwab,

 Marest BV, Nuenen

Amsterdam

 Om de Haverklap Producties B.V.,

 Pure Jazz Fest / The Hague Jazz, Clockround

Amsterdam  Intermezzo Coöperatie U.A. Muziekschool ’t Muzenhuis, alias Kunstencentrum Coöperatie U.A. ’t Muzenhuis, Muzen Agency Coöperatief U.A., H. Keune,

Events, Ruud Wijkniet, Den Haag

 Stichting Podium Promotie, Amsterdam Noord (SPPAN) / IJazz festival, Amsterdam  XL Event (Albert Wester) alias Made 4 Events (Mike Westercappel), Utrecht

Haarlem

pagina 36 Muziekwereld

Nieuw Haags jazzfestival vraagt om Ntb-check Anita Verheggen Na de festival-fiasco’s die Den Haag in 2011 te verstouwen kreeg, leek het er op dat er het komende decennium geen jazzfestival meer in die stad zou worden georganiseerd. Maar niets is minder waar. Het Haagse evenementenbureau AT Events, dat ook verantwoordelijk is voor het Beatstad festival en talloze andere grote muziekevenementen, is de uitdaging aangegaan en organiseert op 1 en 2 juni van dit jaar het festival Jazzin’ The Hague. Voor de programmering werkt het bureau met een commissie onder

leiding van de gerenommeerde jazzpianist Peter Beets. Naast internationaal befaamde jazzmusici, zal een deel van de Nederlandse jazztop worden gecontracteerd. Het festival vindt plaats in het World Forum en is veel kleinschaliger opgezet dan het verguisde The Hague Jazz dat aan zijn eigen overgewicht ten onder ging. Al in een vroeg stadium heeft AT Events contact gezocht met de Ntb. Door alle financiële schandalen rond The Hague Jazz begint

4 Tips om je website succesvoller te maken David Cok 1. Je bent absoluut niet belangrijk Voor veel artiesten is dit toch een lastig punt en soms moeilijk te begrijpen. Het draait namelijk niet om jou. Als je een succesvolle website wilt, dan moet je je realiseren dat de bezoeker centraal staat. Stel jezelf constant kritische vragen als: - is dit werkelijk nuttig voor mijn bezoekers? Of ben ik de enige die dit leuk vind? - interesseert het mijn bezoeker werkelijk wat ik allemaal heb gedaan toen ik 10 jaar was? Of wil men alleen maar weten wat ik de laatste 2 jaar heb gepresteerd? Kortom, denk na over je website. Het is niet ‘maar’ een simpel visitekaartje. Het internet wordt met de dag belangrijker in

nummer 1 - 2012

iedere Haagse jazzorganisator immers al met een 1-0 achterstand. Er is AT Events dan ook veel aan gelegen om een vertrouwensbasis bij de jazzmusici op te bouwen. Het bedrijf heeft aan de Ntb gevraagd om mee te kijken in de aanloop naar het evenement zodat wij namens de aangesloten muzikanten kunnen beoordelen of de zaken op orde zijn. AT wil zo transparant mogelijk opereren en laten zien dat ze het festival financieel en organisatorisch goed op de rit hebben. Zo heeft het bedrijf ons toegezegd dat de gages voordat het festival plaatsvindt aan de artiesten zullen worden overgemaakt. De Ntb juicht het nieuwe initiatief toe en hoopt dat Jazzin’ The Hague het begin is van een nieuwe en gezonde jazzfestivaltraditie in Den Haag.

“maak eerst € 15,- naar mij over, dan stuur ik je een cd” zijn om veel redenen onverstandig om te gebruiken.

2. De 10 seconden-regel Internet is snel en vluchtig. Bezoekers moeten binnen 10 seconden zien wat het doel is van je website en tot actie over kunnen gaan. Zo niet, dan gaan ze verder met zoeken. Houd je website dus overzichtelijk en werk volgens een gestructureerd website-plan. Motiveer je bezoekers om actie te ondernemen.

4. Voeg social media toe aan je website Social media als Twitter, Facebook en YouTube zijn vandaag de dag niet meer weg te denken. Voor het succes van je website is het van groot belang om deze social media aan je website te koppelen en het te leren gebruiken. Het koppelen hiervan kan op verschillende manieren: a. Je kunt het zo instellen dat als je inhoud plaatst op je website, dit automatisch verspreid wordt naar diverse social media. b. Daarnaast kunt je ‘deel’-links plaatsen zodat bezoekers je geplaatste inhoud kunnen delen (en dus verspreiden) op social media.

3. Meer verkopen met iDEAL Het aanbieden van iDEAL als betaalmogelijkheid op je website, levert direct geld op. Wist je dat 43% van je bezoekers afziet van de koop als er niet met iDEAL betaald kan worden? De bekende formulieren met

Wilt je meer tips & trucs voor het maken van je eigen website? De Ntb organiseert in samenwerking met David Cok een intensieve workshop waarin je leert je eigen website te maken. Kijk op www. artiestenwebsitecursus.nl.

onze samenleving. Je website is serieus gereedschap waarmee je geld kunt verdienen!

pagina 37

muziekonderwijs

Opzegtermijnen en stilzwijgende verlenging aan banden gelegd Mark Gerrits en Pascal Terstegge Per 1 december 2011 is de Wet Van Dam in werking getreden1. Deze wet heeft tot gevolg dat de contractuele mogelijkheden tot stilzwijgende verlenging en de duur van de opzegtermijnen zwaar worden beperkt2. Dit heeft vooral gevolgen voor de contracten die muziekdocenten afsluiten. Maakt u als muziekdocent gebruik van overeenkomsten waarin een bepaling is opgenomen omtrent de mogelijkheid tot stilzwijgende verlenging, een bepaling omtrent de duur van de opzegtermijn of het moment waarop opgezegd kan worden, dan heeft de Wet Van Dam waarschijnlijk voor u gevolgen. Afhankelijk van het soort overeenkomst kunnen de gevolgen verschillen. Wij behandelen de verschillende mogelijkheden. Een overeenkomst met een looptijd van onbepaalde tijd, afgesloten voor 1 december 2011

De huidige overeenkomst blijft voortduren onder de huidige algemene voorwaarden maar deze situatie zal wijzigen op 1 december 2012. Vanaf 1 december 2012 gaat u het effect van de Wet Van Dam merken. Vanaf die datum kan de leerling deze overeenkomst op elke dag van de maand opzeggen met een opzegtermijn van maximaal 1 maand.

daar dan in op dat de opzegtermijn maximaal één maand bedraagt. Overigens: uw leerling kan – niet eerder dan na één jaar – deze overeenkomst op elk moment opzeggen. Als voorbeeld zou u de volgende bepaling in de overeenkomst kunnen opnemen:

“De overeenkomst wordt aangegaan met een looptijd van onbepaalde duur. Opzegging is niet eerder mogelijk dan één jaar na ingangsdatum. Opzegging is mogelijk op iedere dag van de maand. De opzegtermijn bedraagt één maand.” Een overeenkomst met een looptijd van bepaalde tijd, afgesloten voor 1 december 2011

De huidige overeenkomst blijft voortduren onder de huidige algemene voorwaarden tot het moment dat de looptijd van de overeenkomst is verlopen, maar niet later dan 1 december 2012. Bij verlenging van de overeenkomst tussen 1 december 2011 en 1

Overe

Als u vóór 1 december 2012 een nieuwe overeenkomst (voor onbepaalde tijd) met uw leerling aangaat, neem pagina 38 Muziekwereld

december 2012, maar in ieder geval vanaf 1 december 2012, gaat u het effect van de Wet Van Dam merken. Zou u ervoor kiezen niets te doen, om uw huidige overeenkomst ongewijzigd voort te zetten, dan komt u in de situatie terecht waarvoor de Wet Van Dam is geschreven. Deze keuze is niet aan te raden, want de leerling kan – na de verlenging maar in ieder geval vanaf 1 december 2012 – in deze constructie op elk moment opzeggen met inachtneming van een opzegtermijn van één maand. Heeft u in uw ongewijzigde overeenkomst een bepaling opgenomen waarbij de leerling slechts aan het einde van het lesseizoen de gelegenheid heeft om op te zeggen, dan kunt u zich ook niet meer beroepen op deze bepaling. Kortom: U zult moeten handelen! Wat zijn de mogelijkheden de u heeft om uw situatie ‘Van Dam-proof’ te maken? Sinds de inwerkingtreding van de Wet Van Dam heeft u de keuze uit twee mogelijkheden:

a. stilzwijgende verlenging van de overeenkomst; of b. telkens met uw leerlingen een nieuwe overeenkomst voor bepaalde tijd overeenkomen. Ad a: Stilzwijgende verlenging van de overeenkomst. In tegenstelling tot wat vaak wordt aangenomen blijft het mogelijk om, ook na de inwerkingtreding van de Wet Van Dam, deze overeenkomst stilzwijgend voort te zetten voor bepaalde dan wel onbepaalde tijd. Om te voorkomen dat u het risico blijft lopen dat uw leerlingen op elk moment kunnen opzeggen, dat u onnodig kosten moet maken en in onzekerheid terecht komt, is het verstandig om de door u gebruikte overeenkomst aan te passen. Om uw overeenkomst ‘Van Damproof’ te maken, is het noodzakelijk dat uw overeenkomst wordt aangepast met een bepaling waarin het voor de leerling mogelijk wordt om op te zeggen op iedere dag van de maand en de opzegtermijn maximaal één maand bedraagt.

Ad b: Telkens opnieuw een nieuwe overeenkomst aangaan. De tweede mogelijkheid is om ieder jaar opnieuw met uw leerlingen de overeenkomsten te verlengen. De leerling moet nadrukkelijk instemmen met de verlenging, bijvoorbeeld door het tekenen van een nieuwe overeenkomst. De nieuwe overeenkomst kan voor bepaalde tijd of onbepaalde tijd worden afgesloten. (Zie hierover de volgende paragraaf) Een overeenkomst met een looptijd voor bepaalde of onbepaalde tijd, afgesloten na 1 december 2011

Bij overeenkomsten afgesloten na 1 december 2011 moet er een on­ derscheid worden gemaakt tussen de overeenkomsten afgesloten voor een periode van maximaal één jaar en de overeenkomsten afgesloten voor langer dan één jaar of voor onbepaalde tijd. Bij een overeenkomst met een duur van langer dan één jaar of voor onbepaalde tijd geldt, dat na het eerste jaar de overeenkomst door de leerling

t s m o k een D

OPTIJ O L

ONBEPAAL

D

1-

3

nummer 1 - 2012

12-20

11

pagina 39

AANGEPAST

V

Overeenkomst op iedere dag van maand kan worden opgezegd met een opzegtermijn van niet langer dan één maand. Bij een overeenkomst met een duur van maximaal één jaar kan er bij verlenging worden gekozen tussen: a. een stilzwijgende verlenging voor bepaalde tijd dan wel onbepaalde tijd; of b. verlenging van de overeenkomst met nadrukkelijke toestemming van de leerling. Ad a: De stilzwijgende verlenging. Ook na 1 december 2011 blijft het mogelijk om overeen te komen dat een overeenkomst stilzwijgend wordt verlengd. Echter, dit blijft alleen mogelijk als de leerling de mogelijkheid heeft om, na de verlenging, op elke dag van de maand de overeenkomst op te zeggen met een opzegtermijn van maximaal één maand. Om uw overeenkomst ‘Van Damproof’ te maken moet in de overeenkomst een bepaling worden opgenomen waarin de leerling de mogelijkheid krijgt om na het eerste jaar de overeenkomst op iedere dag van de maand op te zeggen met inachtneming van maximaal één maand opzegtermijn. Ad b: De nadrukkelijke toestemming. Bij de keuze voor een verlenging met toestemming van de leerling geldt dat de leerling nadrukkelijke toestemming moet verlenen voor de nieuwe overeenkomst. Eigenlijk is er in deze situ-

Dam an

D

E APPROV 1-1

-2 01

2

atie geen sprake meer van verlenging maar van het sluiten van een nieuwe overeenkomst. Als docent moet u er goed op letten dat er nadrukkelijk wordt ingestemd met de nieuwe overeenkomst. Nadrukkelijk houdt bijvoorbeeld in dat de overeenkomst getekend wordt door de leerling of (bij minderjarigen) door zijn of haar ouders/wettelijk vertegenwoordigers. De betaling van uw factuur is niet voldoende om aan te nemen dat de leerling heeft ingestemd met de nieuwe overeenkomst. Advies

Maak niet meer gebruik van de mogelijkheid tot stilzwijgende verlenging of overeenkomsten met een langere duur dan één jaar. Om onzekerheid en onnodige kosten te voorkomen kunt u het best uw leerlingen elk jaar opnieuw een overeenkomst aanbieden met een maximale duur

van één jaar. Houd hierbij rekening dat uw leerlingen wel nadrukkelijk instemmen met de nieuwe overeenkomst, zodat er geen onduidelijkheid bestaat dat het een nieuwe overeenkomst betreft. Ga na of uw overeenkomsten ‘Van Dam-proof’ zijn! Komen er in uw overeenkomsten bepalingen voor als ‘stilzwijgende voortzetting’ of ‘opzegging tegen het einde van maand’, sluit dan met uw leerlingen voor het nieuwe lesseizoen een nieuwe overeenkomst af. Om ieder misverstand te kunnen vermijden kunt u het beste uw overeenkomsten aangaan voor de duur gelijklopend met de schooljaren. De duur van de zomervakanties laat u dan buiten de looptijd van de overeenkomst3. Als voorbeeld zou u hierbij gebruik kunnen maken van de volgende bepaling: “De overeenkomst wordt aangegaan met ingang van (begindatum schooljaar, de overeenkomst eindigt van rechtswege op (einddatum schooljaar). Opzegging gedurende de looptijd van de overeenkomst is uitgesloten.” 

1 De Wet Van Dam is aangenomen op 26 november 2010. Op 1 december 2011 is de Wet Van Dam in werking getreden voor nieuwe en (stilzwijgend) verlengde overeenkomsten. Voor bestaande overeenkomsten geldt dat de Wet Van Dam van toepassing is per 1 december 2012, of op een eerder moment indien zij verlengd worden. 2 De Wet Van Dam heeft wijzigingen aangebracht aan het Burgerlijk Wetboek. In de zwarte lijst van art. 6:236 BW is het onderdeel j gewijzigd en zijn de onderdelen o, p, q, r en s toegevoegd. In de grijze lijst van art. 6:237 BW zijn de onderdelen k en l gewijzigd en is het onderdeel o toegevoegd. 3 Voor gegevens omtrent de schooljaren en zomervakanties verwijzen we u naar de website van de rijksoverheid. (http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/schoolvakanties)

pagina 40 Muziekwereld

Producer rakenDra Smit geeft voorlichting over cd-productie. Leden van de Ntb kunnen rakenDra Smit op maandag en dinsdag bellen/emailen met al hun vragen op dit gebied. Ook kunnen zij een afspraak met hem maken om samen een opnameplanning of opnamebudget op te stellen of door te nemen of te helpen bij de studiokeuze. Omdat veel van de gestelde vragen steeds weer terugkomen en dus bij meerdere muzikanten leven, beantwoorden zij een aantal van deze vragen in deze rubriek.

Eerste Hulp Bij Opnamen VRAAG

We hebben als band een videoclip bij een eigen song gemaakt. Deze hebben we op YouTube gezet. Een muziekzender wil de clip graag uitzenden. Wat moeten we regelen om hier geld voor te ontvangen en hoe zit dat met de IRSC-code?

ANTWOORD

- Naburig recht van de producenten: voor audio is er Sena Producenten. Wat hierboven bij uitvoerders staat, geldt ook voor hen. Voor videoproducenten is er geen collectief naburige rechtenloket, zij moeten dus voor dit recht ook zelf onderhandelen met de omroep en je raadt het al: of je de quitclaim even wilt tekenen!

Om deze vraag te beantwoorden moeten we kijken welke rechten er in het spel zijn en welke collectieve beheersorganisaties daar geld voor uitkeren. In dit geval hebben we te maken met auteursrecht en naburig recht. Het auteursrecht ligt bij de makers van de muziek, tekst en de videobeelden. Het naburig recht heeft twee componenten namelijk: Er is voor uitvoerenden en producenten wel de mogelijkheid om een 1: de rechten van de uitvoerders van de muziek en de videobeelden en thuiskopie- en leenrechtvergoeding te claimen. Voor uitvoerende 2: de rechten van de eigenaar(s) van de video- en geluidsopnamen, de muzikanten en acteurs is dat bij NORMA, voor producenten gaat dat producenten. Alle geldstromen zijn gebaseerd op deze rechten. Om via STAP, een dochter van de NVPI. Omdat STAP uitkeert naar rato van helderheid in deze ingewikkelde materie te brengen hieronder een de jaaromzet van een producent zal daar voor jullie weinig te halen zijn overzicht van de geldstromen: vrees ik. - Auteursrechten: Buma voor tekstschrijvers en comOmdat jullie als band alle bovenstaande rechten zelf ponisten. Voor videomakers is er geen collectieve hebben, moeten jullie dus aankloppen bij Buma, Sena, beheersorganisatie die toestemming geeft voor NORMA en STAP. Aansluiten bij Buma kost geld, gebruik tegen betaling van een licentie-fee. het hangt dus van de te verwachten vergoedingen Video­makers moeten dus zelf met gebruikers zoaf of het zin heeft om je aan te sluiten. Daar­naast als omroepen en internetondernemers een deal heeft aansluiting bij Buma andere nadelen. afsluiten. In de praktijk betekent dit dat je er Omdat je je exploitatierechten overdraagt kun niets voor krijgt. Vooral bij de omroepen is dat je niet zelf meer bepalen wat je met je muziek aan de orde, die bieden je een zogenaamde ‘quitwilt doen. Dit kan vooral bij internetexploitatie claim’ aan. Daarmee krijgen ze het recht de video een barrière zijn. Buma heeft daar wel regelingen voor niets uit te zenden. De achterliggende gedachte voor maar het blijft een belemmering voor vooral daarbij is dat je blij mag zijn met de gratis promotie. beginnende bands die via internet hun muziek gratis - Naburig recht van de uitvoerders: het gaat hier aan willen bieden ter promotie. om muzikanten en acteurs. Voor muzikanten is er Sena. Daarbij is vereist dat de geluidsopname ook De ISRC-code voor audio en audiovisueel vraag Een band met een eigen als zogenaamde commercieel fonogram is uitgevideoclip moet aankloppen je gratis aan bij Sena. Je krijgt dan een unieke bracht. Dat kan op cd zijn maar ook bijvoorbeeld stamcode waarmee je per jaar 100.0000 tracks bij BUMA, SENA, NORMA als betaalde download. Is dat het geval dan kun kunt coderen. Let op: voor audio gebruik je een je van Sena een vergoeding verwachten. Dit geldt andere code dan voor audiovisueel! Ook als het en STAP echter niet voor de videoclipzenders. om dezelfde muziekopnamen gaat.

nummer 1 3 - 2012 2011

pagina 41

pagina 41

Algemene zaken, verplichtingen

Steeds meer musici werken als ZZP-er, zelfstandige zonder personeel. Dat betekent dat zij niet ergens in loondienst werken maar zelf hun opdrachten vergaren, uitvoeren en administratief afhandelen. Dat is niet niks. Daar komt meer bij kijken dan veel mensen denken. Tot op zekere hoogte kun je je laten ondersteunen bij wat er allemaal op je afkomt. Te denken valt bijvoorbeeld aan adviesmogelijkheden op het gebied van de administratie, reclame, verzekeringen, financiering en belastingzaken. Maar uiteindelijk moet je als ZZPer een heleboel zelf kunnen en doen. De bedoeling van dit artikel is om (toekomstige) ZZPers inzicht te geven in wat er allemaal geregeld moet worden. Hier een opsom-

ming van veel voorkomende en vaak noodzakelijke werkzaamheden: - Een ondernemingsplan maken - Financieringsnoodzaak en -mogelijkheden bekijken en eventuele financiering regelen - De onderneming inschrijven bij de Kamer van Koophandel. Vervolgens verstrekt de belastingdienst automatisch, indien van toepassing, een BTWnummer - Indien nodig een VAR (Verklaring Arbeidsrelatie) aanvragen - Werkruimte regelen - In overleg met een deskundige de benodigde verzekeringen regelen, bijvoorbeeld instrumentenverzekering, bedrijfs/ beroepsaansprakelijkheidsverzekering, arbeidsongeschiktheidsverzekering et cetera. - Bedrijfsstijl laten ontwikkelen zoals website,

briefpapier, visitekaartjes - Vergaren van opdrachten, bijvoorbeeld door netwerken, advertenties, website et cetera - Maken van offertes en orderbevestigingen - Opstellen, verzenden en innen van facturen en de verwerking daarvan in een verkoopboek - Registeren van inkoopbonnen in een inkoopboek - BTW-aangifte verzorgen - Het bijhouden van een urenregistratie - Het bijhouden van een kilometerregistratie - Jaarrekening opstellen - Jaarlijkse aangifte inkomstenbelasting verzorgen inclusief het regelen van voorlopige aanslagen - Geld reserveren voor belastingen - Financiële en fiscale planning maken, evalueren, bijstellen - Vergaderen, netwerken, sociale media

Deze opsomming is niet uitputtend, er zijn zeker nog wel dingen bij te bedenken. Zoals ik al aangaf, kun je voor een deel van deze werkzaamheden professionele ondersteuning inroepen. Het is heel gebruikelijk om je te laten adviseren als het gaat om financiering en verzekeringen en om een ontwerper je huisstijl te laten ontwikkelen. De meeste ZZP-ers hebben ook wel een belastingadviseur of administrateur die de jaarcijfers opstelt en de belastingzaken regelt. Administratie

Ook met deze ondersteuning blijft er nog altijd heel veel over dat je zelf moet doen. In dit nummer wil ik iets verder ingaan op de administratieve aspecten. In de volgende editie zal ik meer vertellen over fiscale zaken die voor de ZZP-er van belang zijn. Hoe maak je een factuur?

Een factuur moet aan

pagina 42 Muziekwereld

bepaalde wettelijke vereisten voldoen. De volgende gegevens moeten er in elk geval op staan: - je omzetbelastingnummer (dit is je BTW-nummer) - een factuurnummer: al je facturen moeten doorlopend genummerd worden. Je mag zelf weten met welk nummer je aan het begin van een jaar start, maar het nummer van de volgende factuur moet 1 hoger zijn en de daaropvolgende 2 hoger en zo verder. Je mag niet elke maand opnieuw beginnen te nummeren of voor elke opdrachtgever een aparte nummering hanteren. Het is de bedoeling dat de belastingdienst altijd kan zien dat er geen facturen ontbreken. Deze verplichting is wettelijk vastgelegd en erg belangrijk - de factuurdatum - naam en adres van je onderneming - naam en adres van de afnemer - de datum van de levering of dienst

nummer 1 - 2012

- de omvang en de soort van de levering of dienst - de eenheidsprijs exclusief BTW - eventuele kortingen - het toegepaste BTWtarief - het bedrag van de BTW - het totale factuurbedrag - de hoogte en datum van eventuele vooruit­ betalingen - in specifieke gevallen zijn nog enkele andere regels van toepassing die hier niet besproken worden Verder is het natuurlijk handig om op je facturen je bankrekeningnummer te vermelden waarop je de betalingen wilt ontvangen. Ook is het aan te raden een betalingstermijn te vermelden. Het is ook heel gebruikelijk om het inschrijvingsnummer van het Handelsregister van de Kamer van Koophandel op je briefpapier te vermelden. Een factuur die niet aan de gestelde eisen voldoet, kan problemen op gaan leveren. Het is bijvoorbeeld voor een afnemer niet toegestaan om de BTW terug te vragen die

betaald is op een onjuiste factuur. En als je bijvoorbeeld te weinig BTW in rekening brengt, moet je bij de belastingdienst toch het juiste bedrag aangeven en afdragen, ook al hebt je dit niet ontvangen. Wat is een verkoopboek? Een verkoopboek is een overzicht van de uitgegeven facturen. Het kan bijvoorbeeld een Excel bestand zijn waarin achtereenvolgens in kolommen de volgende gegevens staan vermeld: Factuurdatum, factuurnummer, afnemer/opdrachtgever, netto-bedrag, BTW%, BTW-bedrag, totaalbedrag, datum ontvangst, wijze van ontvangst (per kas, per zakelijke rekening, per privérekening). In zo’n bestand is het eenvoudig om een overzicht van de stand van zaken te

hebben en om de bedragen voor de BTW-aangiften te totaliseren. Wat is een inkoopboek? In een inkoopboek komen alle uitgaven te staan. Ook hiervoor kun je het gemakkelijkst een Excel-sheet nemen waarin je alle uitgaven genummerd vermeldt. Elke bon geef je een nummer dat correspondeert met het volgnummer op de sheet en verder vermeld je in de kolommen van het inkoopboek de datum van de bon, de naam van de leverancier, de kostensoort (bijvoorbeeld telefoonkosten, eten/ drinken, relatiegeschenk), het totaalbedrag, de daarin begrepen BTW, de betaalwijze (per kas, per zakelijke rekening, per privérekening, per creditcard). 3 februari 2012 Greet van Aken Fiscalist bij Bouwman&Veldhuijzen

Denk je bij jezelf: help! Ik wil wel ZZP-er worden maar ik krijg die administratieve rompslomp nooit voor elkaar! Ook daarvoor zijn oplossingen. Als het heel erg is, zo erg dat je de enveloppen (haast) niet durft open te maken, kijk dan eens elders in dit blad naar het stuk ‘Cijferen niks voor jou?’ en meld je aan om je te laten begeleiden bij het opzetten van je eigen administratie. Iedereen kan het leren!!

pagina 43

er ec ht en

Ke nj

1

Sena en NORMA, collectieve vergoedingen voor naburig recht

Sommige muzikanten en acteurs die recht hebben op vergoedingen die voor hen geïncasseerd worden, blijken dit niet goed te weten. Juist in deze tijden van dalende inkomsten is dat erg jammer. Daarom willen wij onze leden in een serie korte artikelen nog een keer wijzen op hun ‘collectieve rechten’.

Allereerst: het Naburig Recht Het Naburig Recht geeft uitvoerend kunstenaars (musici, dansers en acteurs) rechten op de opname van hun werk, zoals het auteursrecht schrijvers en componisten rechten op hun werk geeft. Onder meer regelt de Wet op de Naburige Rechten dat zonder toestemming van de uitvoerend kunstenaar geen opname van zijn werk mag worden geëxploiteerd.

Collectieve vergoeding voor musici Als een muzikant eenmaal toestemming heeft gegeven voor een openbaarmaking (is er bijvoorbeeld met zijn toestemming een cd verschenen), dan heeft hij niet meer het recht om een uitzending van die opname te verbieden. De omroep die de opname uit wil zenden, moet daarvoor echter wel een vergoeding betalen. En ook aan de producent (de eigenaar van de opname) moet een vergoeding worden betaald voor het gebruik van de opname. Over de hoogte van de vergoeding moet men het samen eens worden.

NORMA en Sena Om er voor te zorgen dat niet elke muzikant apart in onderhandeling hoeft te treden met

elke omroep die een nummer van een cd wil uitzenden waarop hij te horen is, worden die onderhandelingen gevoerd door Sena. Sena onderhandelt met de gebruikers van opgenomen uitvoeringen. Daarnaast incasseert Stichting NORMA overige rechtenvergoedingen. Gebruikers van muziek zijn niet alleen de publieke en commerciële omroeporganisaties, maar ook kabelondernemingen en iedereen die in het openbaar muziekopnames ten gehore brengt (horeca, stadions, fabriekshallen, sportkantines, etc. etc.). Sena onderhandelt over de vergoedingen voor muziek die op ‘commerciële fonogrammen’ (bijvoorbeeld cd’s) verschenen is; NORMA beheert alle andere muziek (dus voor live-optredens voor radio of tv, voor achtergrondmuziek bij Soap-series, etc.) en incasseert voor de overige betrokken rechten (zoals vergoeding voor uitlening in bibliotheken en voor thuiskopiëren). Beide organisaties incasseren dit geld en keren het uit aan de uitvoerend kunstenaars die daar recht op hebben. Het lidmaatschap van zowel Sena als NORMA is gratis…

Acteurs Ook voor acteurs ( juridisch: ‘uitvoerend kunstenaars in beeld’) incasseert en verdeelt NORMA onder meer de thuiskopie- en leenrechtvergoedingen. Let op: een muzikant in een video-opname is zowel ‘uitvoerend kunstenaar in beeld’ als ‘uitvoerend kunstenaar buiten beeld’ en heeft dus in beide hoedanigheden rechten. Ook probeert NORMA samen met onder meer Ntb, ACT en FNV Kiem herhalingsvergoedingen voor acteurs te realiseren. Volg hiervoor de berichtgeving in de Muziekwereld en op de Ntb-website. Daarnaast is NORMA al enkele jaren in onderhandeling om ook voor musici en acteurs kabelvergoedingen te incasseren.

Eigen beheer Veel musici blijken onvoldoende te weten dat zij bij een eigenbeheer-productie zelf ‘produ-

cent’ zijn en ook in die hoedanigheid rechten kunnen claimen bij onder meer Sena. Sena verdeelt de geïncasseerde vergoedingen over muzikanten (50%) en producenten (50%). De producent is de eigenaar van de geluidsopname; dit kan een muziekuitgever zijn, vaak is het een platenmaatschappij, maar steeds vaker – in het geval van een eigen-beheer-productie – is de muzikant zelf de producent. In dat geval heeft de muzikant dus in beide hoedanigheden recht op een vergoeding van Sena. Hij moet in dat geval wel apart lid worden van zowel Sena uitvoerende kunstenaars als Sena producenten. Ook dit lidmaatschap is gratis. Het komt met enige regelmaat voor dat een platenmaatschappij of distributeur ten onrechte het producentendeel van een eigen-beheer-productie bij Sena claimt. Het is daarom van belang deze vergoedingen zelf te claimen.

Erwin Angad-Gaur

Jazz-, popmusicus of sessiemuzikant? Wees geen dief van je eigen portemonnee! Want het gratis SENA-lidmaatschap kan geld opleveren waar je niet op gerekend had. Meer weten? Kijk op www.sena.nl of bel met de Ntb.

pagina 44 Muziekwereld

Buiten spel

Ongehoord HARD Hans Troost Wat als muziek je leven is en je gehoor laat je in de steek...

Met de film ‘Ongehoord HARD’ willen we een ieder bewust maken van de pijnlijke beperking en de psychische gevolgen van sluipende of plotseling optredende gehoorschade. Ongeacht of dit nu veroorzaakt wordt door langdurige blootstelling aan muziek, industrieel lawaai of het gevolg is van een ziekte of vuurwerk… De Film

‘Ongehoord HARD’ is een film over Gaby Kaihatu, succesvol zangeres en muziekdocente... met een gehoorprobleem. Zij kampt met tinnitus (oorsuizen) en hyperacusis (overgevoeligheid). Het is een film over de confrontatie van een gepassioneerd musicus met ‘verborgen gebreken’. Een relaas over haar zoektocht, strijd en dilemma’s, zowel privé als op de werkvloer. De 30 minuten durende film schetst op indringende wijze de impact van gehoorschade bij professionele musici, maar is ook interessant voor iedereen die muziek beoefent of van muziek houdt. Een ‘earopener’ om bewuster om te gaan met geluid! Gehoor

Steeds hogere geluidsniveaus op de werkvloer en de vele uren die een musicus daar doorbrengt, leiden tot een toenemend risico op gehoorschade. Waar met gehoorverlies soms nog janummer 1 - 2012

Gaby Kaihatu foto: morganfoto.nl

ren kan worden doorgewerkt, kunnen tinnitus en vooral hyperacusis een muziekcarrière binnen enkele maanden of zelfs weken afbreken. Gehoorschade betekent voor een musicus vol passie niet alleen een gruwelijke beperking, maar vaak ook een zware psychische klap. 

voeringspraktijk, veel musici over hun grenzen doet gaan. Het is dezelfde gepassioneerde artistieke gevoeligheid die het leven gruwelijk op zijn kop zet als er gehoorklachten optreden, die beperkingen opleggen aan de meest geliefde bezigheid: opgaan in muziek en dat met anderen delen.

Passie

Geniet met passie - voorkom gehoorschade

Voor een gedreven musicus draait alles om passie voor muziek, het genieten van samen musiceren en de klik met het publiek. Van je passie je werk kunnen maken is geweldig. De adder onder het gras is dat de werkdruk om financieel rond te komen, in een steeds luidere trend van les- en uit-

Voor meer informatie over de film en links: www.ongehoordhard.nl Deze film is mede mogelijk gemaakt door: SFKV, Nationale Hoorstichting, NVVS, Oorbewust, PoppoVisual, De Budelse, © Beeldland 2011

pagina 45

Geen zin in financiële rompslomp? Laat je verlonen! D e v o o r d e l e n va n v e r l o n e n : - a r t i e s t h e e f t g e e n VA R n o d i g ( k a n w e l b e r o e p s k o s t e n o p v o e r e n ) - g e e n a d m i n i s t ra t i e v o o r a r t i e s t e n o p d ra c h t g e v e r - n i e t B T W- p l i c h t i g , d a n g e e n B T W o v e r d e g a g e ! - a r t i e s t i s v e r z e k e r d ( Z W, W W, W I A , WA Z O ) - voordelige tarieven voor NTB-leden - on line aanleveren mogelijk

Kijk voor meer informatie op www.artiestenverloningen.nl Artiestenverloningen.nl Achterstraat 11 4101BB Culemborg 0345-524404 [email protected]

pagina 46 Muziekwereld

B Interview met

elastingspecial De eerste editie van de Muziekwereld bestaat – zoals gebruikelijk – voor een groot deel uit informatie over de verschillende belastingregelingen waarmee musici en artiesten te maken (kunnen) krijgen. U vindt informatie over o.a. de artiestenregeling, de aftrek van beroepskosten, de werkkostenregeling en de verschillende BTW-regelingen. Voor artiesten die als ondernemer werken en zelf winstaangifte willen doen, hebben wij als extra-service een uitgebreide handleiding aangifte inkomstenbelasting 2011 waarin de belangrijkste vragen van de winstaangifte worden behandeld. Ntb-leden kunnen deze handleiding via www.ntb.nl / ledenservice downloaden of telefonisch opvragen bij het secretariaat. Alle artikelen zijn geschreven op basis van de wetgeving en rechtspraak zoals deze op dit moment van toepassing zijn. Beide zijn aan veranderingen onderhevig. Afhankelijk van wanneer u dit artikel leest, is het daarom mogelijk dat bepaalde onderdelen inmiddels al weer verouderd zijn. De belastingregels en de toepassing ervan blijven altijd onderhevig aan de grillen van politici, beleidsmakers en inspecteurs. Om alles zo toegankelijk mogelijk te maken hebben we voorrang gegeven aan de leesbaarheid boven de vaktechnisch correcte formulering van een aantal termen. Als u meer wilt lezen dan we in deze artikelen kwijt kunnen over de belastingtechnische, juridische en financiële kanten van het artiest zijn, is er een (beperkt) aantal goede boeken verkrijgbaar. We noemen ‘Artiest en Fiscus’ en ‘Artiest en Recht’ (beide verschenen bij Kluwer). De verschillende artikelen zijn door de auteurs met zorg opgesteld en door de redactie nauwkeurig gecontroleerd. Mochten er desondanks fouten in de teksten voorkomen dan kunnen auteurs en uitgevers niet aansprakelijk gesteld worden voor de gevolgen van activiteiten die worden ondernomen op basis van de verstrekte informatie.

nummer 1 - 2012

pagina 47

belastingspecial Loon- en inkomstenbelasting bij musici en artiesten met ‘losse optredens’

De artiestenregeling Eloy Veldhuijzen In dit artikel hebben we het over de fiscale gevolgen van een optreden voor binnenlandse musici en artiesten die niet in vaste dienstbetrekking zijn. Dit verhaal betreft de loonbelasting en werknemersverzekeringen en is alleen van belang voor musici en artiesten die per optreden verloond (moeten) worden. De artiestenregeling (loonbelasting)

Een aantal uitzonderingen daargelaten dienen vergoedingen die een artiest voor een optreden ontvangt altijd verloond te worden. Dit is de hoofdregel. Onder ‘verlonen’ verstaan we dat er loonheffing en premies werknemersverzekeringen op de vergoeding ingehouden moeten worden. Het maakt daarbij niet uit wat voor soort opdrachtgever de vergoedingen uitbetaalt: een café, een theater, een buurthuis, een instelling, een bedrijf, enz. Het maakt ook niet uit hoe hoog de vergoeding is. Het vervelende van de artiestenregeling is verder dat onder vergoedingen in principe ook kostenvergoedingen worden begrepen (zie echter ook later in dit artikel). Er is een aantal uitzonderingen op de hoofdregel. Optredens in de privésfeer blijven volledig buiten de inhoudingen. Artiesten met een Verklaring Arbeidsrelatie-winst-uit-onderneming (VAR-wuo) hoeven niet verloond te worden. Worden de artiesten ingehuurd via een tussenpersoon die in het bezit is van een ‘inhoudingsplichtigenverklaring’, dan wordt de inhoudingsplicht verschoven van de opdrachtgever naar deze tussenpersoon.

De hoofdregel wordt ook aangetast als de artiest een kostenvergoedingsbeschikking heeft of gebruik wordt gemaakt van één van de volgende regelingen: de kleine vergoedingsregeling, de artiestenvrijwilligersregeling of de reis- en verblijfkostenregeling. We gaan deze uitzonderingen eens nader bekijken. Voor de Verklaring arbeidsrelatie verwijzen we naar het kopje ‘Zelfstandige artiesten’ later in dit artikel. De inhoudingsplichtigenverklaring

Hiermee wordt de opdrachtgever ontheven van de plicht om loonheffing en premies werknemersverzekeringen in te houden. De inhoudingsplichtige factureert (met BTW) de uitkoopsom aan de opdrachtgever en zorgt voor verloning van de ingehuurde artiesten. De meeste boekingsbureaus en alle (goede) verloningsbureaus bijvoorbeeld hebben een inhoudingsplichtigenverklaring. Bij twijfel altijd naar vragen! De kostenvergoedingsbeschikking

Met een kostenvergoedingsbeschikking kan bij de berekening van wat er ingehouden moet worden, rekening gehouden worden met een bepaald

bedrag aan kosten die de artiest voor een optreden maakt. Voorwaarde voor toekenning is dat de kosten per dag ten minste € 163 bedragen. Zo’n kostenvergoedingsbeschikking moet de artiest of de leider van een band/ensemble aanvragen vóór een optreden of een reeks van optredens. In de praktijk zal het erop neerkomen dat vooral artiesten die regelmatig optreden, vóór het begin van een nieuw kalenderjaar een beschikking aanvragen voor het hele jaar. Bij deze aanvraag moet duidelijk gemaakt worden hoeveel kosten de artiest normaal gesproken heeft en moet dat bedrag verdeeld worden over het geschatte aantal optredens. In de kostenvergoedingsbeschikking zal de inspecteur dan het toegestane bedrag aan algemene onkosten per optreden vermelden. Een kopie van de beschikking moet bij de gageverklaring (zie verderop in dit artikel) gevoegd worden, zodat de opdrachtgever of de verloner weet dat met dat bedrag aan algemene onkosten rekening gehouden mag worden. Voor de goede orde: zonder kostenvergoedingsbeschikking (of kleinevergoedingsregeling) mag op de gageverklaring geen bedrag aan algemene onkosten opgevoerd worden! Ook de inhoudingsplichtige/opdrachtgever kan een kostenvergoedingsbeschikking aanvragen. Vanzelfsprekend moet dit in overleg met de artiest of de leider van het gezelschap gebeuren en kan dit alleen voor optredens die zijn overeengekomen met de inhoudingsplichtige. Deze aanvraag moet binnen een maand na het optreden zijn ingediend. Het formulier voor het aanvragen van een kostenvergoedingsbeschikking is te downloaden via de site van de belastingdienst. De kleinevergoedingsregeling

Iedere artiest mag per optreden een bedrag van maximaal € 163 laten uitbetalen zonder dat hier premies of

pagina 48 Muziekwereld

loonbelasting op ingehouden worden. Dit geldt ongeacht de hoogte van de werkelijke kosten. De artiest moet op de gageverklaring aangeven dat hij hiervan gebruik wil maken. Als de totaal afgesproken gage meer is dan deze € 163 moet de rest verloond worden. Dit wil overigens niet zeggen dat de artiest in zijn aangifte inkomstenbelasting per optreden een vast bedrag van € 163 als kosten mag aftrekken. De ontvangen kostenvergoedingen moeten als inkomsten worden opgegeven, waarna de werkelijk gemaakte kosten mogen worden afgetrokken. Als de werkelijke kosten lager zijn dan de onbelast ontvangen vergoedingen op grond van de kleinevergoedingsregeling, betaalt de artiest alsnog belasting over het verschil. Het is dus geen wondermiddel om een zo groot mogelijk deel van de gages buiten de belasting te houden! NB: De opdrachtgever/inhoudingsplichtige mag de kleinevergoedingsregeling niet op eigen initiatief toepassen. De kleinevergoedingsregeling en een kostenvergoedingsbeschikking mogen niet tegelijk gebruikt worden. De artiestenvrijwilligersregeling

De strekking van deze regeling is dat een (amateur)gezelschap met een inhoudingsplichtigenverklaring ervoor kan zorgen dat de opdrachtgever wordt ontheven van de inhoudingsplicht, waarna aan de leden van het gezelschap kleine bedragen onbelast uitbetaald mogen worden. Een kostenvergoedingsbeschikking is dan niet nodig. Hiervoor gelden de volgende voorwaarden: - de leden van het gezelschap kunnen worden beschouwd als vrijwilligers; dit zal volgens de staatssecretaris ‘naar de aard van hun werkzaamheden’ moeten worden beoordeeld. nummer 1 - 2012

Een belangrijk kenmerk van vrijwilligerswerk is immers, wederom volgens de staatssecretaris, dat de eventueel ontvangen vergoeding niet in verhouding staat tot de omvang en het tijdsbeslag van de verrichte werkzaamheden en het karakter heeft van een kostenvergoeding; - de individuele leden van het gezelschap ontvangen een vergoeding (gage plus kostenvergoedingen) die niet meer bedraagt dan € 150 per maand waarin wordt opgetreden, gerepeteerd of overige werkzaamheden worden verricht én € 1.500 per jaar. Let op! Zowel per maand als per jaar moet de vergoeding beneden deze bedragen blijven. Het is dus niet mogelijk om bijvoorbeeld 7 maanden lang € 160 per maand te betalen. De reis- en verblijfkostenregeling Vergoedingen (of verstrekkingen als de opdrachtgever deze kosten rechtstreeks betaalt) van reis- en verblijfkosten blijven op verzoek van de artiest onbelast. Een uitzondering geldt voor de vergoeding van de kosten van eigen vervoer, zoals de kosten van het reizen met de eigen auto (deze vergoeding is in beginsel dus wel belast). Hiervoor kan wel een kostenvergoedingsbeschikking worden aangevraagd. De onbelaste vergoedingen of verstrekkingen hoeven niet op de gageverklaring te worden vermeld. Vergoedingen in natura (bijvoorbeeld consumpties of hotelovernachtingen) zullen bij artiesten door deze regeling niet snel meer belast zijn.

Nog wat andere belangrijke zaken De gageverklaring

De gageverklaring is een formulier dat bij de belastingdienst verkrijgbaar is (ook te downloaden) en iedere keer gebruikt moet worden als artiesten ingehuurd worden. Het is ook

toegestaan hiervoor een eigen formulier te gebruiken mits daarop alle gegevens worden vermeld die op het model van de belastingdienst worden gevraagd. Een soloartiest hoeft alleen de voorkant van het formulier in te vullen. Als een groep artiesten optreedt, moet op de achterzijde van het formulier de gegevens van iedere artiest ingevuld worden: naam, adres, woonplaats, geboortedatum en sofinummer. Bovendien moet iedere artiest op de achterzijde ook zijn handtekening plaatsen. De achterzijde van het formulier kan ook gebruikt worden om een anders dan gelijke verdeling van de totale gage over de leden van het gezelschap kenbaar te maken. Indien gebruik wordt gemaakt van een kostenvergoedingsbeschikking of de kleinevergoedingsregeling, moet op de gageverklaring het bedrag aan onbelaste kostenvergoeding vermeld worden. De gageverklaring moet ingevuld en ondertekend in het bezit zijn van de opdrachtgever voordat de gage wordt uitbetaald. Opting-in

Artiesten hebben de mogelijkheid om – als ze in beginsel onder de artiestenregeling vallen – er voor te kiezen (samen met de inhoudingsplichtige) om toch als ‘gewone’ werknemer aangemerkt te worden. Indien men dit doet, betekent dat onder andere het volgende: - de inhoudingen vinden plaats volgens de regels voor gewone werknemers, zodat de witte tabel toegepast wordt en er rekening gehouden kan worden met de heffingskorting; - over het loon worden premies ZVW afgedragen; - binnen de regels die daarvoor gelden, mogen onbelaste kostenvergoedingen betaald worden; - de artiest kan opgenomen worden in een pensioenregeling. pagina 49

belastingspecial Loon- en inkomstenbelasting bij musici en artiesten met ‘losse optredens’

Zelfstandige artiesten Artiesten met een Verklaring Arbeidsrelatie winst-uit-onderneming (VAR-wuo) hoeven door de opdrachtgever niet verloond te worden (tenzij ze een vaste dienstbetrekking aangaan). Zij mogen een factuur (met BTW) sturen en met de betaling van deze factuur is voor de opdrachtgever de kous af.

Onder omstandigheden kan dit voor bepaalde artiesten aantrekkelijk zijn. Men dient zich echter goed te realiseren dat daar voor artiest en opdrachtgever ook andere consequenties aan verbonden zijn: de artiest wordt voor de inkomstenbelasting als werknemer beschouwd, geniet dus inkomsten uit dienstbetrekking en kan daardoor zijn beroepskosten niet meer aftrekken (als er

daarnaast ook inkomsten genoten zijn die onder de artiestenregeling vallen, kan eventueel een gedeelte van de beroepskosten afgetrokken worden); al is het maar voor 1 optreden, er moet wel een loonbelastingverklaring ingevuld worden; indien de betalingen per optreden plaats vinden, moet de inhoudingsplichtige de zogenaamde dagtabel toepassen. Dit kan verstrekkende

gevolgen hebben voor de verhouding netto – bruto – werkgeverslasten. € 300 netto op basis van de artiestenregeling kost een opdrachtgever € 486,36. Als de dagtabel toegepast moet worden stijgen de werkgeverslasten naar ca. € 616,65. Als bijvoorbeeld € 300 bruto wordt afgesproken, houdt de artiest daar onder de artiestenregeling € 185,05 aan over; bij toepassing van de dagtabel is dat € 161,67. NB: er is geen rekening gehouden met heffingskorting. Indien de betalingen per maand plaatsvinden, kan gewoon de ‘normale’ maandtabel toegepast worden. Laatste update op 9 februari 2012

belastingspecial Beroepskostenaftrek

Aangifte inkomstenbelasting 2011 Vóór 1 april 2012 moeten weer de meeste aangiften voor de inkomstenbelasting 2011 worden ingeleverd. Wij geven een overzicht van de mogelijke fiscale aftrekposten voor musici en artiesten.

Artiesten, waarvan de inkomsten uit losse optredens worden verloond, worden in de inkomstenbelasting gezien als ‘freelancer’ of ondernemer (afhankelijk van de omstandigheden). Daardoor kunnen zij hun zakelijke kosten aftrekken. Artiesten die alleen in vaste dienstbetrekking zijn kunnen geen beroepskosten aftrekken. De ‘freelancer’ (officieel: degene die resultaat uit overige werkzaamheden geniet) heeft in tegenstelling tot de artiest die winst uit onderneming geniet, geen wettelijke verplichting om

een administratie bij te houden. Hij moet natuurlijk wel aan de hand van zijn facturen en bonnen kunnen aantonen welke inkomsten en aftrekposten hij heeft gehad. Deze moeten dus wel bewaard worden, net als de bank- en giroafschriften! Bij de aangifte zal hoe dan ook een gedegen berekening van de inkomsten en uitgaven gevoegd moeten worden. Ondernemers moeten verplicht een elektronische winstaangifte doen. Alleen de volgende categorieën musici

en artiesten kunnen hun beroepskosten over 2011 aftrekken: - degenen die in 2011 voor de loonbelasting onder de artiestenregeling vielen, met andere woorden: musici en artiesten van wie de losse optredens zijn verloond al dan niet met gebruikmaking van de kleinevergoedingsregeling of een kostenvergoedingsbeschikking; - degenen die bruto inkomsten hebben genoten, bijvoorbeeld uit lesgeven, royalty’s of auteursrechten, of uit optredens die niet verloond hoeven te worden, zoals bij bruiloften het geval is; - musici en artiesten met een Verklaring Arbeidsrelatie-winst-uit-onderneming (VAR-wuo) die in 2011 op factuurbasis hebben gewerkt. De beroepskosten die u bij de betref-

pagina 50 Muziekwereld

fende vragen van het aangifteformulier kunt opgeven, zijn de kosten die u heeft gemaakt om inkomsten uit arbeid (‘resultaat uit overige werkzaamheden’, vraag 9 van het P-biljet) of winst uit onderneming te verwerven. De winstaangifte heeft met ingang van 2011 geen nummering van de vragen meer omdat elke winstaangifte alleen nog digitaal kan worden ingediend. Bij het resultaat uit overige werkzaamheden kunt u de opbrengsten en de aftrekbare kosten afzonderlijk invullen. Bij de winst uit onderneming moet u achtereenvolgens een kapitaalsvergelijking invullen (dit is de balans van de fiscale jaarrekening) en vervolgens alle gegevens van de fiscale winstberekening (dit is de bedrijfseconomische winstberekening gecorrigeerd met fiscale vermeerderingen en verminderingen). Uiteindelijk resulteert dit in de belastbare winst uit onderneming. De criteria op grond waarvan een artiest of musicus resultaat uit overige werkzaamheden dan wel winst uit onderneming geniet, vallen in een paar zinnen niet uiteen te zetten. Dit is van verschillende omstandigheden afhankelijk. Laat uw eigen situatie zo nodig deskundig beoordelen!

De aftrekposten Werkkleding

Alle kosten van werkkleding, zoals smoking, rok, japon, smoking- en rokhemden, zwart en wit strikje, cumberband, zijn voor artiesten (en presentatoren) volledig aftrekbaar. Ook alle kosten voor reparatie, wassen en stomen zijn aftrekbaar. Instrumenten - Reparatie en onderhoud

Allereerst de gebruikelijke onderhoudskosten van het instrument zoals kleine en grote revisies. Daarnaast de nummer 1 - 2012

kosten van snaren en rieten. Vergeet u ook niet alle bijkomende kosten, zoals stokbeharingen. - Toebehoren

De kosten van hoezen en foedralen kunnen worden afgetrokken. Net als bij het instrument geldt dat bijvoorbeeld dure vioolkisten (duurder dan ca. € 450) over een aantal jaren (minimaal vijf) moeten worden afgeschreven. - Verzekeringspremie

De verzekeringspremie van de instrumenten is aftrekbaar.

- Afschrijving

Afschrijven wordt gedaan op instrumenten/apparatuur met een aanschafwaarde boven de € 450. Met afschrijven wordt bedoeld de jaarlijkse waardedaling van het instrument/apparaat. De jaarlijkse afschrijving wordt ten laste van het resultaat gebracht. Algemene afschrijvingstermijnen zijn niet te geven. Allereerst moet bepaald worden of een instrument/ apparaat in waarde daalt. Bij geen waardedaling ook geen afschrijving. Stel een vleugel is gekocht voor € 20.000. Bij een gelijkblijvende waarde mag hier niet op afgeschreven

- ingezonden mededelingen -

Alles over de blessures van musici, de preventie, de behandeling en de behandelaars ervan.

>transartists.org > your best source

> on artist-in-residence opportunities

>Subscribe to the

Trans Artists Sneak Preview Online Residence News

>for free! >www.transartists.org pagina 51

belastingspecial beroepskostenaftrek

worden. Als uit een taxatie of een verzekeringsrapport blijkt dat de waarde na 10 jaar bijvoorbeeld € 15.000 zal bedragen, dan mag gedurende 10 jaar (€ 20.000 minus € 15.000 = € 5.000 gedeeld door 10 jaar) € 500 per jaar aan afschrijving opgevoerd worden. Er zijn sinds 2007 wel grenzen gesteld aan de snelheid van afschrijven: er mag maximaal 20% per jaar worden afgeschreven. Ondernemers die recht hebben op startersaftrek mogen willekeurig afschrijven. Dit betekent dat ze mogen kiezen of ze het normale afschrijvingsregime aanhouden of een afwijkend percentage tussen 0 en 100 hanteren van de waarde minus de restwaarde. Beeld- en geluidsapparatuur

(Afschrijving van) beeld- en geluidsapparatuur, mits noodzakelijk voor de beroepsuitoefening, is aftrekbaar.

Huur apparatuur

Contributie vakbond

De huur van bijvoorbeeld geluidsapparatuur is een aftrekbare kostenpost.

Deze is volledig aftrekbaar.

Computers

Het gaat hier om kosten die u maakt voor lessen om uw kennis op peil te houden. Dat geldt ook voor deelname aan concoursen en masterclasses. Kosten van congressen, seminars, symposia, excursies, studiereizen e.d. zijn (met inbegrip van de reis- en verblijfkosten) voor 73,5% aftrekbaar. De studiekosten die u maakt voor het verwerven van nieuwe kennis kunt u opvoeren bij de vraag die betrekking heeft op buitengewone uitgaven (P28). Dit is geen onderdeel van de zakelijke kosten.

Computerapparatuur mag niet in drie jaar worden afgeschreven. Er geldt een maximaal afschrijvingspercentage van 20% per jaar voor alle gangbare investeringen. Zie ook de opmerking in het kader ‘Bijzondere afschrijvingsregel 2011’. Cd’s en video’s

Kosten voor cd’s en andere geluid- en beelddragers zijn aftrekbaar mits de uitgaven zakelijk zijn. Vakliteratuur

Alle kosten van aanschaf en abonnementen op vakbladen zijn aftrekbaar. Bij losse verkoop moet u deugdelijke bonnen vragen.

Studiekosten

Concertbezoek

Kosten van bezoek aan concerten, opera- en balletvoorstellingen en dergelijke zijn, mits zakelijk, aftrekbaar.

Beroepskosten in dienstbetrekking Behoort u niet tot één van de boven genoemde categorieën maar werkt u in loondienst, dan kunt u aanspraak maken op de regeling voor onbelaste beroepskostenvergoedingen door uw werkgever. Deze regeling gaat buiten de aangifte inkomstenbelasting om maar wordt geadministreerd door de werkgever. Volledigheidshalve noem ik hieronder een aantal veel voorkomende kosten die onbelast vergoed kunnen worden. NB: er is sinds 2011 ook een ‘Werkkostenregeling’. Op het ogenblik kunnen werkgevers nog kiezen of ze de oude regeling willen gebruiken of voor de Werkkostenregeling gaan. De meeste werkgevers houden nog de oude regeling aan, die we hieronder behandelen. 1. Apparatuur, gereedschap en instrumenten Vergoedingen en verstrekkingen voor apparatuur, muziekinstrumenten en gereedschappen behoren niet tot het loon, voor zover het om zakelijk

gebruik gaat. Onder apparatuur vallen onder meer beeldapparatuur en geluidsapparatuur. Zaken die langer dan een jaar gebruikt kunnen worden bij de behoorlijke vervulling van de dienstbetrekking met een kostprijs van minder dan € 450 inclusief omzetbelasting, kunt u in 1 keer vergoed krijgen. Als de kostprijs hoger is, komt alleen de afschrijving voor onbelaste vergoeding in aanmerking. Als de kostprijs hoger is, kan de apparatuur wel in 1 keer onbelast vergoed of verstrekt worden als u met uw werkgever afspreekt dat hij het privégebruik mag verrekenen. Als de dienstbetrekking wordt beëindigd, zult u de waarde die de apparatuur op dat moment heeft, aan uw werkgever moeten vergoeden. 2. Reiskostenvergoeding Reiskosten voor woon- werkverkeer mag u onbelast vergoed krijgen.

pagina 52 Muziekwereld

Bijzondere afschrijvingsregels in 2011 In verband met de economische situatie is het toegestaan om willekeurig af te schrijven op bedrijfsmiddelen die in 2011 zijn aangeschaft. Het moet hierbij gaan om nieuwe bedrijfsmiddelen en de regel geldt niet voor onder andere gebouwen, motoren, personenauto’s die niet voor beroepsvervoer bestemd zijn (behalve zeer zuinige personenauto’s), immateriële activa zoals software, bedrijfsmiddelen die hoofdzakelijk ter beschikking aan anderen worden gesteld, behalve als dat voor korte duur is. Laat je adviseren of je bedrijfsmiddel voor deze regeling kwalificeert. Willekeurig afschrijven betekent dat je in een jaar meer of minder dan gebruikelijk afschrijft. In 2011 mag maximaal 50% van de totaal af te schrijven waarde worden opgevoerd, je mag ook bijvoorbeeld 0% afschrijven.

Reiskosten

Voor belastingplichtigen die in dienstbetrekking zijn is de reisaftrek openbaar vervoer blijven bestaan (P8), de fiscale regeling voor woon-werkverkeer is per 1 januari 2005 afgeschaft. De behandeling is nu hetzelfde als die van zakelijk verkeer: de werkgever mag een onbelaste vergoeding van

€ 0,19 betalen, ongeacht de wijze van vervoer. De zelfstandige mag, net als voor het overige zakelijke verkeer, ook voor het woon-werkverkeer € 0,19 per kilometer opvoeren in de verlies- en winstrekening. Een eventuele ontvangen vergoeding dient op de aftrek in mindering gebracht te worden.

Het kan gaan om de werkelijke kosten van openbaar vervoer of om € 0,19 per kilometer. Daarbij maakt het niet uit of u deze kilometers met de auto rijdt of bijvoorbeeld fietst, loopt of gratis met iemand anders meerijdt. 3. Cursussen, vakliteratuur en dergelijke De kosten voor cursussen, vakliteratuur, symposia, studiereizen die volledig zakelijk zijn mogen onbelast worden vergoed, inclusief reis- en verblijfkosten. De reiskosten op maximaal € 0,19 per kilometer. 4. Internet- en telefoonaansluitingen De vergoedingen of verstrekkingen van internet, telefoon en dergelijke communicatiemiddelen (bijvoorbeeld een smartphone) zijn onbelast, als u deze middelen voor meer dan 10% zakelijk gebruikt. Datzelfde geldt voor een tweede telefoonaansluiting. Bij een privégebruik van 10% of meer is de hele vergoeding belast als looninkomsten. 5. Contributie vakbond De werkgever mag de contributie voor een vakbond onbelast vergoeden.

nummer 1 - 2011 2012

Als u de auto ‘op de zaak’ heeft staan, mag u in beginsel alle autokosten aftrekken, waar dan in de regel een correctie voor privégebruik tegenover komt te staan. Werkruimte in uw woning

Met ingang van 2005 zijn de kosten voor de werkruimte voor de meeste vrije beroepsbeoefenaren niet meer aftrekbaar. Dit komt omdat nu de zogenaamde zelfstandigheidseis gesteld wordt. Dat wil zeggen dat de ruimte een eigen ingang moet hebben en zo op zichzelf moet staan dat deze aan derden is te verhuren. Een kamer in uw woning zal in het algemeen dus niet meer voldoen aan de eisen voor aftrek. Jurisprudentie zal nog moeten uitwijzen waar voor de fiscus de grenzen liggen. Inmiddels is wel duidelijk dat het streven van de overheid erop gericht is om zo weinig mogelijk werk­ ruimtes in particuliere woningen als

6. Computerapparatuur Als u een computer, (mini)notebook, digitale agenda of gpsapparatuur minimaal voor 90% zakelijk gebruikt, mag deze onbelast worden vergoed. Bij een prijs tot maximaal € 450 inclusief BTW mag de vergoeding ineens geschieden, als de prijs hoger is moet de vergoeding worden uitgesmeerd over meerdere jaren, net zoals omschreven bij de categorie apparatuur en dergelijke. NB: een smartphone wordt voor deze regeling niet beschouwd als computerapparatuur maar als telefoon. 7. Persoonlijke verzorging Vergoedingen voor kosten van persoonlijke verzorging zijn meestal loon. Alleen voor artiesten, beroepssporters en presentatoren die in loondienst zijn, zijn vrije vergoedingen en verstrekkingen voor persoonlijke verzorging mogelijk. Het moet wel gaan om beroepskosten. 8. Representatie en relatiegeschenken Vergoedingen voor representatiekosten en relatiegeschenken zijn vrijgesteld voor zover er sprake is van beroepskosten.

pagina 53

belastingspecial

fiscaal kwalificerende werkruimte aan te merken. Als uw werkruimte thuis wel voldoet aan de zelfstandigheidseis en als u bovendien over een soortgelijke werkruimte elders (bijvoorbeeld bij uw opdrachtgever) beschikt, dan is aftrek van kosten voor uw werkruimte thuis alleen mogelijk als u meer dan 70% van uw totale inkomen uit arbeid in uw werkruimte thuis verdient. Indien u elders geen soortgelijke werkruimte ter beschikking heeft en u dus bent aangewezen op uw werkruimte thuis, dan kunt u kosten aftrekken als u meer dan 70% van uw inkomen uit arbeid in of vanuit deze werkkamer verdient. Bovendien moet u dan aan de voorwaarde voldoen dat u 30% van dat inkomen in de werkruimte thuis verdient. Het lijkt erop dat de fiscus in het laatste geval bij musici accepteert dat 70% van de inkomsten verdiend moet zijn door 30% van de tijd (inkomen) in

de werkkamer thuis door te brengen. Dit kan voorbereidingstijd of studietijd thuis zijn.

de huurderslasten naar evenredigheid worden afgetrokken.

Bedrag van de aftrek

De zakelijke gesprekskosten en de huur of afschrijving van apparatuur kunnen (voor een evenredig deel) afgetrokken worden. De abonne­ mentskosten van telefoonlijnen thuis zijn niet aftrekbaar. In de praktijk werd in het verleden meestal de totale telefoonrekening opgevoerd minus een vaste correctie van € 272,28 voor het privédeel. De belastingdienst eist echter steeds meer een verdeling tussen privé en zakelijke kosten op grond van de werkelijke situatie. Bovendien is er veel veranderd in de telefoonabonnementen waardoor vaak alleen nog abonnementskosten worden betaald waarin de belminuten al zijn opgenomen. Het is dus aan u om te bepalen welke telefoon u voor welk % zakelijk gebruikt om te

Wanneer sprake is van een huurwoning mag een evenredig deel van de huur worden afgetrokken en een deel van de huurderslasten (bijvoorbeeld kosten voor energie, binnenschilderwerk). Het is in bepaalde gevallen ook mogelijk het volledige huurrecht als zakelijk aan te merken en een correctie voor privégebruik in de jaarrekening te verwerken. Vraag uw adviseur desgewenst of deze mogelijkheid op uw situatie van toepassing kan zijn. In het geval van een eigen woning mag 4% van de waarde van het gedeelte dat als werkruimte wordt gebruikt, worden afgetrokken. Dit heeft wel andere fiscale consequenties; laat u daarover goed voorlichten als dit voor u van toepassing is. Ook hier mogen

Telefoon/fax

De werkkostenregeling Met ingang van 2011 is een nieuwe regeling van start gegaan waarbinnen bepaald wordt hoe een werkgever vergoedingen of verstrekkingen onbelast aan werknemers kan doen. Deze regeling vervangt een groot deel van de bestaande kostenvergoedingsregelingen en wordt in 2014 verplicht voor elke werkgever. Tot die tijd kan de werkgever kiezen voor toepassing van de oude of de nieuwe regels.

Wat is het doel van de regeling? De bedoeling van de regeling is het fiscale systeem eenvoudiger te maken. Of het echt zo eenvoudig is geworden, valt nog maar te bezien. Er is inmiddels in 2011 geëvalueerd en dat zal in dit jaar nog een keer gebeuren. Het is zeer waarschijnlijk dat er aanpassingen worden aangebracht om de werkgevers meer keuzemogelijkheden te geven.

Voor wie is de regeling van toepassing? Iedere werkgever krijgt met deze regeling te maken waardoor deze ook voor werknemers in dienstbetrekking gevolgen zal hebben. De regeling wordt hier alleen globaal besproken omdat de situatie bij elke werk­ gever verschillend is, afhankelijk van de keuzes die de werkgever maakt. Dus als u meer over uw specifieke situatie wilt weten, moet u dat vragen aan uw werkgever. Het is geen regeling waar u zelf invloed op uit kunt oefenen.

De werkgever mag maximaal 1,4% van het totale loon (het forfait) van alle werknemers aan onbelaste vergoedingen besteden, het maakt niet uit waar de vergoeding voor wordt gegeven. Dat mag hij in zijn totaal bekijken, dus niet per werknemer. (Dit is een punt waarop werkgevers meer mogelijkheden willen krijgen.) Per uit te betalen vergoeding bepaalt de werkgever of hij de werknemer ervoor belast of kiest voor opname in het forfaitaire bedrag van de werkkostenregeling. Als de werkgever het forfait van de regeling overschrijdt, moet hij zelf belasting over het meerdere betalen.

pagina 54 Muziekwereld

berekenen wat uw aftrekbare kosten zijn. De kosten die u beroepshalve moet maken voor kantoorartikelen, ook wel schrijfbenodigdheden genoemd, zoals agenda, papier, porti, hangmappen en dergelijke, zijn aftrekbaar.

zijn slechts aftrekbaar voor zover ze zijn gemaakt voor werkzaamheden met betrekking tot uw onderneming. De kosten van een aangifte inkomstenbelasting zijn niet aftrekbaar. Ook voor advocaatkosten geldt dat alleen sprake is van aftrekbare kosten als ze zijn gemaakt in verband met ondernemingshandelingen.

Verhuis- en inrichtingskosten

Persoonlijke verzorging

Promotiekosten

Als het noodzakelijk was om te verhuizen dan kunt u de verhuiskosten aftrekken (bij artiesten met veel verschillende opdrachtgevers zal daarvan niet zo snel sprake zijn). Hierbij zijn de kosten van het overbrengen van de inboedel volledig aftrekbaar. Wat betreft de overige verhuiskosten mag u, ongeacht de werkelijke uitgaven, € 7.750 aftrekken.

De kosten van persoonlijke verzorging zijn voor musici en artiesten in beginsel aftrekbaar. Uiteraard dient u steeds eventuele privébesparingen in mindering te brengen. Voorbeeld: als u voor ieder optreden naar de kapper moet gaan, dient u hierop 9 kappersbehandelingen in mindering te brengen. Deze 9 kapperbeurten (eens in de 6 weken) worden namelijk door de belastingdienst als gebruikelijk beschouwd. Wat er behalve de kapper onder persoonlijke verzorging valt, is

Alle kosten die u maakt om optredens te verkrijgen, zoals advertentiekosten en kosten van drukwerk of van promotiemateriaal, zijn aftrekbaar. Dat geldt ook voor de kosten van demo’s en promotie-cd’s.

Kantoorartikelen

Advieskosten

De kosten van een belastingadviseur

Vrijstellingen Niet alle vergoedingen worden meegeteld in het forfait van de nieuwe regeling. Bepaalde gerichte vergoedingen zijn vrijgesteld en mogen dus onbelast vergoed worden buiten het budget van de werkkostenregeling om. Het gaat hierbij om reis- en verblijfkosten, maaltijden, verhuiskosten en studiekosten. Er zijn nog enkele andere vrijstellingen in de maak. Daarnaast zijn er nog vergoedingen die wel binnen de regeling vallen maar op nihil gewaardeerd mogen worden. Hierbij moet u denken aan consumpties en maaltijden (niet de vaste lunch!) op de werkplek, werkkleding, mobiele telefoon waarbij het zakelijk gebruik minimaal 10% is en laptops met minimaal 90% zakelijk gebruik. In de praktijk komt het er op neer dat deze vergoedingen en verstrekkingen onbelast mogen worden gegeven. Er zijn aan sommige vergoedingen nog nadere voorwaarden verbonden, maar in het kader van dit artikel voert het te ver om die allemaal te vermelden. Intermediaire kosten Dit zijn kosten die een werknemer maakt in opdracht en voor rekening van zijn werkgever. Een voorbeeld hiervan is dat een werknemer kosten maakt voor een auto van de zaak, deze kosten declareert en vervolgens terugbe-

nummer 1 - 2012 2011

geheel afhankelijk van de aard van uw werkzaamheden. Eten en drinken in verband met het werk

De kosten van zakelijke lunches, diners en consumpties (dus bijvoorbeeld rond een optreden) zijn in principe voor 73,5% aftrekbaar.

Sollicitatiekosten

De kosten van ‘sollicitaties’, proefspelen, voorzingen, audities en dergelijke zijn aftrekbaar. De aftrekmogelijkheid geldt ook als deze niet succesvol zijn. De kosten van porti en briefpapier zijn

De werkkostenregeling in de huidige vorm heeft tot gevolg dat de werkgever bepaalt of de vakbondscontributie onbelast mag worden vergoed!! Als een werkgever geen gebruik maakt van de werkkostenregeling en aan een werknemer de kosten van het lidmaatschap van een vakbond wil vergoeden, dan kan dat zonder dat deze vergoeding wordt belast. Binnen de werkkostenregeling is in dit geval echter sprake van loon. De werkgever mag bepalen of hij deze vergoeding onderdeel laat uitmaken van het forfait van 1,4% waardoor onbelast mag worden vergoed of dat de vergoeding voor de werknemer bij het loon wordt geteld en dus bij hem wordt belast.

taald krijgt door de werkgever. Dit soort kosten valt niet onder het budget van de werkkostenregeling. Alle vergoedingen en verstrekkingen die hierboven niet zijn uitgezonderd vallen binnen de nieuwe werkkostenregeling. Laat u voorlichten door uw werkgever over de keuzes die deze heeft gemaakt. Greet van Aken, Fiscalist bij Bouwman & Veldhuijzen, 4 februari 2011

pagina 55

aftrekbaar, net als de reiskosten. De kosten van een bezoek aan uw bond of beroepsvereniging zijn ook aftrekbaar! Rente

Betaalde rente heeft alleen betrekking op de beroepskosten, indien het een lening betreft voor de aanschaf van bijvoorbeeld een zakelijk instrument of indien u rente hebt moeten betalen op uw zakelijke bankrekening. Rente op privéleningen is niet meer aftrekbaar. Denkt u er ook aan om ontvangen kostenvergoedingen (op grond van een kostenvergoedingsbeschikking of de kleinevergoedingsregeling) in mindering op uw aftrekbare kosten te brengen?! Overigens is de vergoeding als het goed is al verwerkt in de jaaropgaaf.

De vergoeding hoort als brutoloon opgenomen te zijn. Controleer dit eventueel bij de opdrachtgevers om te voorkomen dat u de vergoeding dubbel aangeeft. Ingehouden loonheffing

De loonheffing die op inkomsten uit losse verloonde optredens in 2011 is ingehouden, kunt u kwijt bij vraag P9

Ondernemersfaciliteiten Artiesten die winst uit onderneming genieten (dus niet resultaat uit overige werkzaamheden) en aan de daarvoor geldende criteria voldoen, kunnen naast de aftrek van beroepskosten ook gebruik maken van de zogenaamde

ondernemersaftrek en andere ondernemersfaciliteiten. De belangrijkste daarvan is de zelfstandigenaftrek, waarvoor onder andere als criterium geldt dat u minimaal 1225 uur per jaar aan uw onderneming moet besteden. Verder kennen we onder andere de investeringsaftrek, de fiscale oudedagsreserve (FOR) en de meewerkaftrek. Sinds 2007 krijgen ondernemers ook een MKB-vrijstelling. Deze bedraagt in 2011 12 % van de winst na aftrek van de ondernemersaftrekken. Ook ondernemers die niet aan het urencriterium voldoen hebben recht op de MKB-vrijstelling. 1 februari 2011 Greet van Aken, Fiscalist bij Bouwman&Veldhuijzen

- ingezonden mededeling -

pagina 56 Muziekwereld

belastingspecial omzetbelasting

BTW en de muziekpraktijk De BTW is vaak een lastig onderdeel van de administratie, en al helemaal als sprake is van grensoverschrijdende dienstverlening. Met name op het gebied van optredens in het buitenland is er de laatste jaren veel veranderd. Daarom volgt hier een overzicht van de gevolgen van diverse situaties voor de BTW.

Binnenlandse optredens en repetities als uitvoerend artiest

Het lage tarief voor optredens is vervallen en alle genoemde werk­ zaamheden vallen voor de Neder­ landse BTW dus onder het hoge tarief (19%). Optredens in het buitenland en/of voor een buitenlandse opdrachtgever

A. binnen de Europese Unie B. buiten de Europese Unie Ad. A. Optredens/opdrachtgevers binnen de Europese Unie

Bij optredens binnen de Europese Unie moet eerst worden vastgesteld welke BTW van toepassing is. Daarbij zijn de volgende situaties te onderscheiden: Afnemer/opdrachtgever is BTW- ondernemer binnen de EU maar niet gevestigd in Nederland Optredens voor opdrachtgevers die BTW-ondernemer zijn, zijn met ingang van 2011 belast waar de afnemer woont. Dus als de opdrachtgever in Duitsland woont, is de Duitse BTW van toepassing, zelfs als het optreden in Nederland zou plaatsvinden. De BTW-heffing wordt in zo’n geval verlegd naar de afnemer. Op de factuur breng je 0% BTW in rekening en verder zet je het BTWnummer 1 - 2012

nummer van de opdrachtgever erop met de vermelding ‘BTW verlegd’. Afnemer/opdrachtgever is particulier wonend binnen de EU Wanneer sprake is van een particuliere opdrachtgever is de plaats bepalend waar de dienst wordt uitgevoerd. Dus als de opdrachtgever in dit geval in Duitsland woont en het optreden in Nederland plaatsvindt, is de Nederlandse wetgeving van toepassing. Als de afnemer in Duitsland woont en het optreden ook in Duitsland wordt gegeven, is de Duitse BTW aan de orde. De BTW-heffing kan niet worden verlegd. Een particuliere opdrachtgever krijgt voor een optreden in Nederland Nederlandse BTW in rekening gebracht en voor een optreden in een ander EU-land krijgt hij een factuur met buitenlandse BTW van het desbetreffende land. Als dienstverlener moet jezelf zorgen voor een in dat land geldig BTW-nummer en dien je ook in dat land aangifte te doen. In de praktijk komt deze laatste situatie vrijwel niet voor en dat is maar goed ook: het is nogal een rompslomp om aan deze vereisten te voldoen. Ad. B. Opdrachtgevers buiten de Europese Unie

Als een opdrachtgever buiten de Euro-

pese Unie is gevestigd, heb je niets te maken met BTW-heffing. Het maakt niet uit of de opdrachtgever BTWondernemer of particulier is. Op de factuur hoeft helemaal geen BTW vermeld te worden. De BTW-aangifte bij buitenlandse omzet

Bij vraag 3b van uw BTW-aangifte vermeldt u de omzet waarvan de BTW is verlegd. Omzet van buiten de EU hoeft u niet in de BTW-aangifte te vermelden. De ICP-opgaaf

ICP betekent Intra Communautaire Prestaties, oftewel diensten binnen de Europese Unie. Als u facturen hebt verzonden waarbij u de BTW hebt verlegd, moet u eenmaal per kwartaal een digitale opgaaf ICP indienen. Hierop vermeldt u de gegevens van de BTW-ondernemers waarnaar de BTW is verlegd. Verloonde binnenlandse optredens

Als de artiest geen VAR-wuo heeft, dienen de binnenlandse optredens te worden verloond conform de artiestenregeling. Voor de BTW wordt dit niet gezien als een vrijstelling maar als inkomsten buiten de BTW.

pagina 57

belastingspecial omzetbelasting

Muzieklespraktijk

Over lesgelden dient 19% BTW berekend te worden behalve voor leerlingen die aan het begin van de cursus of het lesjaar nog geen 21 jaar zijn. Voor die laatste groep geldt een vrijstelling voor de BTW. Belangrijk hierbij is dus dat de peildatum het begin van een cursusperiode is. Als een leerling in de loop van de cursus 21 jaar wordt, geldt de vrijstelling tot het einde van de lopende cursus. Erkende beroepsopleiding

Muzieklessen die gegeven worden via een erkende beroepsopleiding vallen onder de onderwijsvrijstelling. Ongeacht de leeftijd van de leerling is hier dus sprake van vrijgestelde omzet. Onder deze regeling vallen bijvoorbeeld de conservatoria. Componeren, arrangeren, scenarioschrijven

De werkzaamheden van een componist zijn vrijgesteld voor de BTW. Ook het arrangeren valt onder de componistenvrijstelling. Een scenarioschrijver valt onder de vrijstelling

voor schrijvers. Bij het arrangeren en scenarioschrijven geldt wel de voorwaarde dat echt sprake is van het toevoegen van nieuw materiaal aan oorspronkelijke stukken. Er mag niet alleen gekopieerd worden. Soms is een arrangement of scenario onderdeel van een totale productie waarover wel BTW is verschuldigd. In dat geval wordt de vrijstelling vervangen door het tarief van de hoofdproductie. Dirigeren

De werkzaamheden van een dirigent vallen niet onder het verlaagde tarief of een vrijstelling, dus in het algemeen moet een dirigent 19% BTW afdragen over zijn ontvangsten. Royalty’s voor plaatverkopen

Als de ontvanger van royalty’s deze meer dan incidenteel ontvangt en ook van meerdere partijen, dan wordt hij als zelfstandige gezien. Over de ontvangsten voor platenverkopen dient hij dan 19% BTW af te dragen. De artiest die niet aan de genoemde voorwaarden voldoet, kan de royalty’s zonder BTW ontvangen. Zelf-

standigheid voor de BTW op royalty’s hoeft niet per se samen te gaan met een VAR-wuo voor optredens. Het is mogelijk dat iemand verloond wordt voor optredens en zelfstandig is voor de ontvangst van royalty’s. Auteursrechten voor componisten en schrijvers

De opbrengsten uit auteursrechten zijn voor componisten en schrijvers in principe vrijgesteld voor de BTW. Deze vrijstelling is echter niet van toepassing als de rechten zijn overgedragen aan een rechtspersoon zoals een BV. De rechtspersoon moet 19% BTW in rekening brengen. Als derden, bijvoorbeeld erfgenamen, auteursrechten ontvangen, zijn deze niet vrijgesteld omdat deze derde niet degene is die de vrijgestelde prestatie heeft geleverd. Ook hiervoor geldt dus het 19% tarief. Auteursrechten voor (muziek)uitgeverijen

Omdat uitgevers niet zelf de componist of schrijver zijn, geldt voor hen niet de bovengenoemde vrijstelling

BTW BEREKENING BTW over inkomsten moet worden afgedragen, betaalde BTW mag onder bepaalde voorwaarden worden teruggevraagd (verrekend). Iemand die voor 100% belaste inkomsten heeft, mag alle betaalde BTW verrekenen. Als sprake is van gemengde inkomsten, dus gedeeltelijk wel en gedeeltelijk niet belast voor de BTW, mag slechts een deel van de betaalde BTW worden teruggevraagd. De hoofdregel hierbij is dat de verhouding wordt uitgerekend tussen belaste en de totale inkomsten. In dezelfde verhouding mag de betaalde BTW worden verrekend.

Kleine ondernemersregeling

Rekenvoorbeeld 1 BTW Omzet uit optredens € 10.000 netto € 1.900 Omzet uit lesgeven >20 € 5.000 netto € 950 Omzet uit lesgeven <21 € 8.750 netto vrijgesteld Betaalde BTW

Verhouding belast ten opzichte van totaal: 35.000/23.750= 0,63. Te verrekenen BTW 0,63 x 800 = € 504. Af te dragen: € 2.850 Te verrekenen: € 504 Te betalen: € 2.296 De niet-verrekenbare BTW bedraagt € 296. Dit zijn kosten voor de onderneming.

€ 800

Als de te betalen BTW in een kalenderjaar niet meer is dan € 1.345, hoeft deze niet te worden afgedragen. Voor de inkomstenbelasting wordt dit bedrag dan als extra omzet meegerekend. Als het te betalen bedrag hoger is dan € 1.883 bestaat geen recht op een vermindering in het kader van de kleine ondernemersregeling. Tussen € 1.345 en € 1.883 is de vermindering 2,5 keer € 1.883 minus de verschuldigde BTW.

pagina 58 Muziekwereld

voor de BTW. De ontvangsten van een uitgever moeten daarom in twee delen worden uitgesplitst: het deel dat ontvangen wordt namens de componist of schrijver mag onbelast worden ontvangen, over het uitgeversdeel moet 19% worden afgedragen. Cd-verkoop, merchandising

Op de verkoop van cd’s en andere merchandising is het hoge tarief (19%) van toepassing. Over exemplaren die als promotiemateriaal worden weggegeven hoeft echter geen BTW te worden afgedragen. Vaak gebeurt de verkoop van cd’s, T-shirts en dergelijke contant bij concerten. Het is daarom belangrijk hiervan een goede registratie bij te houden. Bijkomende kosten

Ondergeschikte kosten die via een fac-

tuur worden doorberekend aan een opdrachtgever volgen het BTWregime van de hoofdprestatie. Dit wil zeggen dat over bijvoorbeeld reiskosten die gemaakt zijn voor een optreden en tegelijk daarmee gefactureerd

worden, 19% BTW moet worden afgedragen. Greet van Aken Fiscalist bij Bouwman & Veldhuijzen 31 januari 2011

- ingezonden mededelingen -

Heeft U speelproblemen, vermoeidheidsklachten of pijn? Dispokinesis = het vrij kunnen ­beschikken over houding en beweging. Ontwikkeld door een musicus voor musici.

Meer informatie: Dianne Bolte Dispokinesispraktijk: tel. 026 445 34 84 of 06 431 633 99 Zie ook: www.dispokinesis.nl

Belasting betalen is goed, maar je hoeft natuurlijk

geen fooi te geven..!

A bbas

Artiesten Advies bv

Churchillstraat 43 | Postbus 571 | 3770 AN Barneveld | T 0342 412 403 | F 0342 493 600 | E [email protected]

nummer 1 - 2012

pagina 59

Fiscale en administratieve dienstverleners, ook voor ZZP-ers Zakelijke kracht en persoonlijke aandacht Specialisten in artiestenzaken zoals: · belastingaangiften

·

· jaarrekeningen · fiscale advisering Cijfertjesangst? Daar helpen we u vanaf. Zie ook het artikel hierover in deze Muziekwereld. Bezoek- en postadres: Zielhorsterweg 57 3813 ZX Amersfoort Tel.: 033-489 29 30 Fax: 033-445 02 20 [email protected] pagina 60 Muziekwereld

Wij helpen je aan een goedwerkende administratie

Cijferen niks voor jou? Stel je barst van de talenten, maar cijferen en boekhouden horen daar absoluut niet bij. Ondanks verwoede pogingen blijven enveloppen nog steeds te lang ongeopend liggen en gaan ook jouw eigen rekeningen niet op tijd de deur uit. Goede voornemens helpen niet en blauwe enveloppen en aanmaningen lijken eerder naar je te grommen dan te glimlachen. Dan is de kans groot dat je deel uit maakt van de groeiende groep Nederlanders die lijdt aan cijfertjesangst. Specifiek voor deze groep mensen hebben wij een administratiemethode ontwikkeld. Irrationeel administreren

Redelijke argumenten om een administratie te laten liggen zijn er niet. Want laten we eerlijk zijn: te druk zijn we altijd, en ook verhuizen, ziekte of de hond die een blauwe enveloppe heeft verscheurd, het is allemaal slechts tijdelijk oponthoud. Als je admini­ stratie blijvend verrommelt is er iets anders aan de hand. Dus nemen wij de vrijheid om te spreken over de irrationele kant van de zaak. Dat betekent niet dat we je op de divan leggen en met je gaan zoeken naar de diepere motieven, daar zijn andere specialisten voor. We nemen alleen je irrationele omgang met cijfers en enveloppen als uitgangspunt voor ons werk. We bespreken wat er nodig is om jou administratief op gang te krijgen en te houden. En als het ergens stokt dan helpen we je verder. Systeem inrichten

Om te beginnen gaan we zorgen dat je een kloppend systeem krijgt voor je administratie. We helpen je aan de benodigde kennis. We zorgen dat je over een map beschikt waarin alle onderdelen hun plek krijgen. We hebben maandelijks contact om te zorgen dat het tempo er in blijft, de nodige kennis inslijt en administratieve routines ontstaan. Opschonen afgelopen boekjaren

Vaak is er achterstallig onderhoud aan een administratie, dat zijn legpuzzels waarvan vaak wat stukjes ontbreken. Als je dat echt wilt, dan heb je de volle vrijheid om je daar voor te schamen, maar wat ons betreft hoeft nummer 1 - 2012

je dat niet te doen. We hadden immers al besproken dat je irrationeel met je admini­ stratie omging. Je talenten liggen op andere gebieden. We leggen samen de stukken bij elkaar. Dat is meteen prima oefenstof voor je administratieve kennis en vaardigheden. Financieel plan

Op basis van de afgelopen boekjaren maken we samen met jou een financieel plan. We zorgen dat je overzicht hebt, met een aantal ijkpunten in de loop van het jaar. Zo weet je of jouw uitgaven en inkomsten nog met elkaar in de pas lopen. Resultaten

• Je hebt een sluitende administratie. Je hoeft dus niet meer bang te zijn voor kostenposten die je over het hoofd hebt gezien. • Je hebt een goed financieel plan, je weet dus dat alle binnenkomende enveloppen passen in je begroting. Dat scheelt een hoop nachtrust. • Je hebt je sterke en zwakke administratieve kanten in beeld en weet wanneer je letterlijk ‘schaamteloos’ aan de bel moet trekken. De kosten

Om er voor te zorgen dat je ook bij onze rekeningen weet waar je aan toe bent, gaan we uit van een traject van 1 jaar, waarin we je maandelijks een vast bedrag in rekening brengen dat we bij het eerste gesprek vaststellen. Geïnteresseerd? Mail naar [email protected] voor een afspraak. pagina 61

Ntb shop  Op de Ntb-site www.ntb.nl kunnen de volgende producten gedownload/besteld worden:

0000000 NTB sterrengids omslag:Opmaak 1

De jazz- en wereldmuziek-cd’s die worden gerecenseerd in het Ntb Magazine Muziekwereld zijn sinds september te horen op de eigen Ntb-stream van Radio 6. De uitzending vindt iedere woensdagavond van 20:00 tot 22:00 uur plaats. De Muziekwereld-recensies krijgen daarbij een eigen vaste plek op de website van Radio 6. Nog een extra reden voor Ntb-leden om hun materiaal op te sturen naar de redactie van Muziekwereld.

Alle informatie over het Ntb-verzekeringspakket kunt u vinden op de speciaal ingerichte internetsite. Hier kunt u tevens één of meerdere offertes aanvragen.

Deze site is te bereiken via de ledenservice van de Ntb-site (www.ntb.nl). Ook via email: ntb@vdroest. nl kunt u aanvragen indienen of vragen stellen.

Ntb-congres 2012 De Ntb organiseert dit jaar op maandag 2 juli zijn jaarvergadering. Voorlopige agenda 1. Opening 2. Verslag activiteiten 2011 3. Financieel jaarverslag 2010 en 2011 4  Bestuursverkiezing (penningmeester en bestuurslid klassiek) 5. Benoeming commissies 6. Rondvraag 7. Sluiting Tijd en locatie zullen via de Muziekwereld, per nieuwsbrief

en op de Ntb-website bekend worden gemaakt. Uiterlijk 2 weken voor het congres zullen alle voorstellen, verslagen en voordrachten door de Ntb op het voor leden toegankelijke deel van de website worden gepubliceerd. De jaarcijfers 2010 en 2011 zullen vanaf die datum bij de Ntb op afspraak ter inzage van de leden liggen. Leden van de Ntb kunnen voor-

12:04

Pagina 1

Erwin Angad-Gaur en RakenDra Smit

Hoe

vind ik een goede studio en hoeveel kost een studio die aan mijn eisen voldoet? Dit zijn vragen die bij veel muzikanten leven. De Ntb Studiosterrengids geeft een uniek overzicht van de mogelijkheden en faciliteiten die de meer dan 70 besproken Nederlandse studio’s te bieden hebben. Alle studio’s werden door de producers Erwin Angad-Gaur en rakenDra Smit bezocht en beoordeeld op prijs/kwaliteitsverhouding. In de gids geven zij enkele nuttige tips voor het werken in de studio en uitleg over het beoordelen van een studio. Bovendien wordt op de bijgevoegde Ntb Master-CD een overzicht gegeven van 14 masterstudio’s in Nederland. Al met al een onmisbare uitgave voor iedere muzikant. De pers over de eerste Ntb Studiosterrengids & Ntb Master-Cd: "Hèt naslagwerk voor alle muzikanten die op het punt staan een studio te boeken." Music Maker "Een waardevol boek"

De Slagwerkkrant

"Wat er op de CD staat is zonder meer schokkend. Driekwart van de mastering studio's valt door de mand (…) Alleen al hierom is de Studiosterrengids de moeite van het aanschaffen waard." Interface "Zéér informatief. (…) een uitstekende leidraad voor alle muzikanten die door de knoppen de muziek niet meer kunnen zien." De Gitarist "Zonder meer een waardevol pakket. Je ziet dat research-geld ook goed kan worden besteed…" Meet Music Magazine

VAKBOND VOOR MUSICI

Speciale verzekeringssite

23-07-2007

Ntb Studiosterrengids

Ntb-stream op Radio 6

70

Meer dan studio’s bezocht

Gidsen: Ntb Boekingsgids – leden € 7,50, niet-leden € 15,00 ex. verzendkosten Ntb Studio­sterrengids & Master-cd – leden € 12,50, niet-leden € 20,00 ex. verzendkosten. Te bestellen op www.ntb.nl – Ntb-Shop Brochures: Zelfstandige Muziekles­ praktijk, Functione­rings­ gesprek, Produc­tiewijzer Kamer­muziek, Kapstok componistentarieven, diverse brochures over belasting en VAR. Voor Ntb-leden gratis te downloaden op www.ntb.nl - ledenservice

Modelcontracten en formulieren, o.a.: Losse optredens, arbeidsovereenkomsten, lespraktijk, model­voorwaarden

stellen aan het congres of voordrachten voor het bestuur doen (ondersteund door minimaal 5 leden) door deze voordrachten

70

Meer dan studio’s bezocht

VAKBOND VOOR MUSICI

3e herziene editie

cd-artiestencontract, licentie-overeenkomst, sessie-overeenkomst, overeenkomst van opdracht componisten, consignatiecontract, declaratieformulier vergoeding vakbonds­contributie (voor werknemers orkesten/muziekscholen). Voor Ntb-leden gratis te downloaden op www.ntb.nl - ledenservice CAO’s: CAO Kunsteducatie, CAO Nederlandse Orkesten, CAO Muziek­centrum van de Omroep, CAO Remplaçanten Neder­landse Orkesten, Dansers CAO, Onder­zoek naar de relatieve inkomens­positie van orkestmusici +Tabellen­boek. Onderzoeks­rapport ‘Pop, wat levert het op?’. Gratis te down­loaden op www. ntb.nl

of voorstellen uiterlijk 4 weken voor het congres schriftelijk aan het bestuur van de Ntb kenbaar te maken.

pagina 62 Muziekwereld

colofon Muziekwereld is het blad van de Ntb, vakbond voor musici en acteurs Keizersgracht 317 1016 EE Amsterdam T : 020 – 620 3131 F : 020 – 620 2508 E : [email protected] I : www.ntb.nl Redactie: Erwin Angad-Gaur (hoofdredacteur) Ruud Zinzen (eindredacteur) Anita Verheggen Met medewerking van: Greet van Aken, David Cok, Gerie Daanen, Mark Gerrits, Bjorn Schipper, Cees Schrama, rakenDra Smit, Hans Stap, Pascal Terstegge, Hans Troost, Eloy Veldhuijzen Illustraties Robert Swart Fotografie: Minke Faber Basisvormgeving / Lay-out: Robert Swart Drukwerk Senefelder Misset, Doetinchem

Ntb

Bestuur

Jilt Jansma (voorzitter) Erwin Angad-Gaur (secretaris) Donna Wolf (penningmeester) Mechteld Bannier Willem Hoiting Frank van Wanrooij Erik Winkelmann

Bureau

Administratie en helpdesk Caroline Beukenkamp [email protected] Clari de Waal [email protected] Ruud Zinzen [email protected] Financiële administratie Martijn Jansen [email protected] CAO’S Hans Stap (orkesten en muziekonderwijs) [email protected] Erwin Angad-Gaur (muziekdramatische kunst) [email protected] Juridische zaken/contracten Rechtspositionele zaken/contractscreening/ advisering rechtsvormen beroepspraktijk: Mark Gerrits [email protected] Pascal Terstegge [email protected]

Auteurs- en Naburige Rechten/ screening cd- en uitgavecontracten: rakenDra Smit [email protected] Erwin Angad-Gaur [email protected] Anita Verheggen [email protected] EHBO-project (vragen over cd/dvd-producties) rakenDra Smit [email protected] Verzekeringen/belasting/Muziekwereld Ruud Zinzen [email protected] Werkgebieden Lichte muziek en artiesten: Anita Verheggen [email protected] rakenDra Smit (pop) [email protected] Orkesten: Hans Stap [email protected] Kamermuziek: Anita Verheggen [email protected] Muziekdramatische kunst: Erwin Angad-Gaur [email protected] Muziekonderwijs: Hans Stap [email protected] Acteurs: Erwin Angad-Gaur [email protected] De Ntb is op werkdagen telefonisch bereikbaar tussen 12:00 en 17:00 uur. U kunt uw vragen en andere zaken ook per fax of email aan ons voorleggen. T: 020 620 31 31 F: 020 620 25 08 E: [email protected]

- Opzegging van het Ntb-lidmaatschap kan slechts schriftelijk geschieden tegen het einde van een verenigingsjaar en met inachtneming van een opzeggingstermijn van 1 maand. -

NFG Huism in NTB Blad 180x104:Opmaak 1

08-09-2011

16:52

Pagina 1

- ingezonden mededeling -

! NFG 20 jaar Vereniging van beroeps- en amateurfluitisten in Nederland en België

Dit vieren we met een Internationaal Fluit Festival op 10 en 11 maart 2012 in het Conservatorium van Maastricht. Twee dagen vol concerten, masterclasses, workshops, lezingen en een grote beurs. Postbus 75830, 1070 AV Amsterdam [email protected] www.nfg-fluit.nl

nummer 1 - 2012

pagina 63

Wij weten wat er speelt!

De Ntb is dé vakorganisatie voor musici

Wat heb je aan de Ntb? • Juridische check contracten. • Rechtsbijstand bij problemen met opdrachtgevers, inning achterstallige gages en weigering uitkeringen. • Goedkoopste instrumentenverzekering met (wereld)dekking bij optredens. • Begeleiding en advies over: de rechtsvorm die het beste bij je bedrijf past, belastingen en ouderdomspensioen. • Zakelijke kennis van en netwerk binnen de muziek- en podiumwereld. • Goedkope factureringsservice en loonadministratie optredens via artiestenverloningen.nl.

vakbond voor musici en acteurs

• Advies op maat over opbouw (muziek)carrière of lespraktijk, aanvragen van subsidies, maken van geluidsopnamen/cd’s.

Word nu lid!

www.ntb.nl of bel: 020 620 31 31