In dit nummer (mei 2005)
Interview Piet Römer Uitbetaling restant USA-gelden Rechtbank: Amerikanen hebben geen thuiskopierechten Het Norma Fonds Norma vraag justitie regeling rechtenvergoeding Heffing op MP3-spelers en DVD-recorders
Magazine voor musici en acteurs
Mei 2005 • Norma Nieuws • Magazine voor musici en acteurs
inhoud Geef mij de rol van de leeuw ook!
4
Het Norma Fonds
7
Uitbreiding van de thuiskopieheffing
8
Norma vraagt Justitie rechtenvergoedingen beter te regelen
10
Incasso thuiskopiegelden
12
Uitbetaling restant USA-gelden
14
Interview met Piet Römer
Interview met Hester Wijminga, accountmanager van Thuiskopie
Rechtbank: Amerikanen hebben geen thuiskopierechten Laatste nieuws
2
15
colofon Norma - Naburige Rechten Organisatie Musici en Acteurs Marktplein 2 1421 AC Uithoorn Redactie Wisso Wissing (hoofdredacteur) Ruud Zinzen (eindredacteur) Met medewerking van Anita Verheggen, Binnert Snijder Vormgeving Frissewind visuele_communicatie, Amsterdam Druk Boeijinga, Apeldoorn
Voorwoord H
et gaat goed met Norma. Wij zijn succesvol in de uit voering van onze primaire taak, het innen en verdelen van naburige rechten gelden. Zo hebben we in 2004 ruim € 2,7 miljoen verdeeld en het eerste kwartaal van dit jaar alleen al € 3 miljoen. In januari heeft Norma het restant USA gelden verdeeld onder alle video rechthebbenden en in maart heeft de eerste uitbetaling aan een groot aantal buitenlandse rechthebbende acteurs plaatsgevonden. Vele duizenden Britse acteurs hebben deze maand via onze Britse zusterorganisatie de uitbetaling ontvangen van de thuiskopie videogelden 1993-2001. In de komende maanden zullen in hoog tempo nog een aantal andere landen en organisaties volgen. Daarnaast zijn we volop bezig met het aanboren van andere geldbronnen naast thuiskopie- en leenrechtgelden. Binnenkort hopen wij u daarover meer te kunnen vertellen. Dit nummer van Norma Nieuws is de eerste openbaarmaking van de nieuwe huisstijl van onze organisatie. Norma Nieuws in de nieuwe opzet is een handzaam magazine waarvan wij de verwachting hebben dat het uitnodigt om goed gelezen te worden. Norma Nieuws is in eerste instantie een magazine voor onze aangeslotenen. In de afgelopen periode is hun aantal explosief gestegen. Van 4100 naar 5600 aangesloten musici en acteurs. Daarnaast staat Norma ook naar de buitenwereld en onze relaties een maximale transparantie voor via dit magazine maar ook bijvoorbeeld via onze website.
Norma Nieuws wil de herkenbaarheid en de betrokkenheid van de organisatie vergroten. Zo zullen er in ieder nummer een of meer interviews worden geplaatst en zullen in de toekomst ook informatieve rubrieken volgen. Ook zal regelmatig verslag worden gedaan van de bestedingen vanuit het Norma Fonds. Het Norma Fonds heeft een reglement waarin de criteria, procedures, richtlijnen en spelregels waaraan subsidie-aanvragers moeten voldoen worden uiteengezet. Op onze website kunt u daar van kennisnemen. Deze maand zullen ook het jaarverslag over 2004 en het verhuisbericht in de nieuwe huisstijl verschijnen. Eind juni volgt dan de introductie van het nieuwe logo en correspondentie pakket. De verhuizing naar Amsterdam is noodzakelijk geworden omdat de locatie in Uithoorn te klein geworden is. Niet alleen de omzet groeit, maar ook het aantal medewerkers, zij het in beduidend mindere mate. De locatie aan de Louise Wentstraat in Amsterdam Centrum is gekozen van uit de lange termijn visie die Norma heeft. Ik ben er van overtuigd dat U en de buitenwereld nog veel meer van ons zal merken en dat wij zullen blijven uitblinken in onze primaire taak: het innen en verdelen van naburige rechten gelden. Uithoorn, mei 2005 Wisso Wissing, Directeur Norma
3
Geef mij de rol
‘Leuke hobby dat acteren, maar wat doe je voor je vak?’
4
Interview
van de leeuw ook! Weinig acteurs kunnen terugkijken op een zo lange en succesvolle carrière als Piet Römer. En zijn honger naar het toneelspelen is nog lang niet gestild. Aan de vooravond van een nieuwe opnamereeks voor de populaire TV-serie Baantjer oogt hij opvallend energiek en ontspannen. Tekst: Anita Verheggen
Beeld: ANP
Heeft u zin in de nieuwe Baantjer-serie? Ja natuurlijk, anders zou ik het niet doen! Voor welk medium werkt u het liefst: TV, speelfilm of theater? Toneel doe ik het liefste. Dat is mijn nummer één. Het is een warm nest: het theater, het publiek. De TV-camera is een één-ogig monster. Je kunt spelen wat je wilt maar als de camera niet op je gericht is ziet niemand het. Ik realiseer me bij TV-opnamen ook niet dat er straks 1 miljoen mensen naar me zitten te kijken. Als ik speel zie ik alleen de camera. Maakt het u nog uit welke rol u speelt? Er is verschil tussen rollen maar het is gewoon werk. Ik heb wel meer affiniteit met de ene rol dan met de andere, maar het gaat om het spelen. Ik mág spelen, gezichten trekken, wat wil je nog meer?! Ik heb ook nog nooit een rol geweigerd. Wel heb ik eens een rol van een collega overgenomen. Dat was een vaderrol van een zoon die aan de drugs verslaafd was. Die collega had inderdaad een zoon die dat ook had. Ik kan me voorstellen dat je zo’n rol weigert want het komt dan wel erg dichtbij. In een Midzomernachtsdroom van Shakespeare zegt Spoel de wever: “Geef mij de rol van de leeuw ook! Doe mij ook maar de rol van de leeuw!” Hij wil elke rol wel spelen. In de toneelwereld is dat inmiddels een
gevleugeld gezegde. Ik heb veel rollen gespeeld in stukken van Shakespeare tot Pinter. Maar in de ogen van het TV-publiek was de Hoofd Piet bij Sinterklaas toch een highlight. Dat hebben de mensen allemaal gezien. Is er nog een rol die u per se wilt spelen? Nee, ik heb altijd gereageerd op wat er op mijn weg kwam. Ik heb nooit gestuurd. Er zijn genoeg rollen die ik nog wel wil spelen. Hamlet niet meer, daarvoor ben ik te belegen. Maar zolang ik nog kan lopen, praten en bewegen en mijn geheugen het nog doet, ga ik door. U kunt een lange periode van het Nederlands toneel overzien. Is er veel veranderd in de manier waarop de acteurs met het vak omgaan? Er zijn veel meer mogelijkheden voor acteurs om hun vak uit te oefenen. Vroeger was er alleen het theater. Toen kwam de film erbij, de radio, TV en reclame. Het arbeidsveld wordt steeds breder en dat is prima. Maar ik kan me niet voorstellen dat iemand die 10 jaar Goede Tijden, Slechte Tijden heeft gespeeld, een avondvullend stuk in het theater kan dragen. Ik hoop het wel maar vrees van niet. Van de toneelscholen komen heel veel goede jonge mensen die zijdelings TV doen. Die zijn theatergericht en daar houd ik wel van. �
5
Maar je hebt tegenwoordig ook TV-programma’s als ‘Auditions’ en ‘Be a Moviestar’ waar beginnende acteurs een rol in een speelfilm kunnen winnen…. Die schaar ik onder de categorie van programma’s als ‘Jamies Kitchen’ waar 100 daklozen in korte tijd zogenaamd worden opgeleid tot topkok terwijl ze nog geen water kunnen koken. Die programma’s stimuleren misschien ook dat mensen zeggen: “Leuke hobby dat acteren, maar wat doe je voor je vak?” Die vraag is zo oud als Pontius Pilatus: ‘Wat doe je voor je vak?’ Voor die mensen ben je buitenmaatschappelijk en dat hoort ook zo. Als kunstenaar, om dat woord dan maar eens te noemen, hoor je de maatschappij kritisch te beschouwen, te bekijken en te bespelen. Heeft u nog een advies voor acteurs en actrices die nu aan het begin van hun carrière staan? Advies, dat klinkt zo bevaderend, zo quasi wijs. Je moet gewoon hard werken. Succes is 80% transpiratie en 20% inspiratie. Dat is bij ons ook zo. Het komt bij niemand aangevlogen. Wat ik zo leuk vind is dat jonge mensen veel meer initiatief tonen, de zaak in eigen hand nemen. Vroeger waren acteurs veel docieler. Maar tegenwoordig laten acteurs zich niet meer zo leiden door de
‘Norma moet acteurs inzicht verschaffen’ regisseur die zegt: ‘Loopt u nu maar naar links en dan naar rechts’. Dat is er godzijdank niet meer bij. Hoewel het soms ook wel weer naar de andere kant kan doorslaan, dat een regisseur tegen je zegt: ‘Doet u maar wat u vindt dat er moet gebeuren’. Als ik kijk naar mijn kleinzoon Thijs, die heeft een eigen theatergroep. Ze krijgen nu een kleine subsidie. Er zit echt een idee achter, ze zijn niet zo maar met iets bezig.
6
Barbara Pouwels is met haar collega een eigen voorstelling begonnen en ze zijn er mee op de Parade gaan staan. Dat kwam vroeger niet voor. Dan was het: “Ja meneer de regisseur, nee meneer de regisseur”. Het arbeidsveld wordt breder en daarmee komen er ook meer inkomstenbronnen voor acteurs. Wat vindt u van de stichting Norma? Dat is een prima organisatie. Het is goed dat er zo’n instelling is. Norma keert uit maar je moet wel een paar keer bellen. Vroeger duurde het langer voordat er werd uitgekeerd maar ik geloof dat ze het bestand hebben geschoond waardoor alles sneller gaat. Nu heb ik er het volste vertrouwen in. Maar ik houd het verder niet zo bij. Jonge mensen zijn daar veel kiener op. Zijn er punten die Norma zou moeten verbeteren? Norma, Sena, Buma, Stemra…. Al die lettercombinaties. Het is een warboel. Het is niet helder en klaar voor iedereen wat hun rechten zijn en het Norma-blad wordt niet gelezen. Ik spreek als acteur. Ik ben een ouderwetse toneelspeler die ook nog toevallig TV doet. Tegenwoordig willen mensen TV-acteur worden. Die mensen hebben geen idee wat hen op zakelijk gebied in hun carrière te wachten staat. Norma moet die mensen daarvan op de hoogte brengen. De producenten zijn gebaat bij ondoorzichtigheid. Norma moet acteurs inzicht verschaffen. Dat kan niet genoeg gebeuren! Denkt u dat er voor Norma een taak op het gebied van individuele belangenbehartiging is weggelegd? Dat zou ik op prijs stellen. Dan wordt het weer gewoon een soort beroepsvereniging die opkomt voor z’n eigen mensen. Het is moeilijk om het collectief te doen. Musici en acteurs hebben angst om tegen de schenen van producenten te schoppen. Dat is de broodangst die aangewakkerd wordt door de producenten. Het is inherent aan het vak. Als je niet kunt laten zien aan het publiek dat je er bent, ben je er niet. Daarom zijn acteurs zo moeilijk te verenigen.
Het Norma-Fonds
‘
Vrijwel alle binnen en buitenlandse repartitieorganisaties kennen het fenomeen collectieve gelden
D
e oorsprong van deze term en de wijze van reparteren is terug te voeren op het feit dat het in het verleden om verschillende redenen niet goed mogelijk was rechtengelden individueel te verdelen. In de ons omringende landen, waar wetgeving op het gebied van naburige rechten al veel langer bestaat, heeft men daar veel ervaring mee opgedaan. In de praktijk kiest men er in die landen voor een bepaald percentage van het voor repartitie beschikbare bedrag af te zonderen voor collectieve besteding. In een aantal gevallen is dat zelfs in de wet geregeld.
Geld voor alle uitvoerende kunstenaars Bij Norma staat de individuele repartitie voorop. Er wordt slechts 5% afgezonderd voor collectieve gelden. Deze worden ondergebracht in het Norma-Fonds. Het gaat daarbij om gelden die vrijvallen omdat de drempel niet wordt gehaald, of die niet
’
uitgekeerd kunnen worden omdat rechthebbenden zich niet melden of onvindbaar zijn. Norma stelt zich op het standpunt dat deze gelden ten goede dienen te komen aan alle uitvoerende kunstenaars. Dat is dan ook de reden waarom overal ter wereld de incassoen repartitieorganisaties deze gelden in een apart fonds onderbrengen.
denkbaar op het gebied van cd-productie, zaken die een relatie hebben met je werk, het weerbaarder maken van uitvoerende kunstenaars. Rechtsbijstand: het screenen van allerlei soorten contracten. Het geld dat niet individueel kan worden uitgekeerd, krijgt op deze manier een uitstekende bestemming.
Voorbeelden van financiering
Aanvragen
Het is de bedoeling dat vanuit het fonds op hoofdlijnen zaken worden gefinancierd die te maken hebben met arbeidsmarkt/werkgelegenheid, scholing/cursussen en rechtsbijstand. Bij Norma is dat in de statuten van de Stichting geregeld. Een paar voorbeelden. Arbeidsmarkt/werkgelegenheid: het opzetten van een verlonings- en bemiddelingsorganisatie voor musici en acteurs, de ondersteuning van een productie zoals een film of een toneelstuk, het beschikbaar stellen van podiumruimte aan beginnende musici en acteurs. Scholing/cursussen zijn
Aanvragen en aanbevelingen van derden kunnen uitsluitend gedaan worden door of namens een in Nederland gevestigde rechtspersoon en/of werkzame rechtspersonen. Daarnaast kan het Normabestuur besluiten projecten of activiteiten van derden of van Norma zelf uit het fonds te financieren. Het Norma-Fonds heeft een reglement waar in de criteria, procedures, richtlijnen en spelregels waaraan subsidie-aanvragers moeten voldoen worden uiteengezet. Dit reglement is te vinden op de website van Norma: www.stichtingnorma.nl
7
Op ieder medium waar consumenten muziek
interview
Stichting de Thuiskopie incasseert de gelden die vervolgens door o.a. Norma worden verdeeld. Hester Wijminga is accountantmanager van Thuiskopie. We praten met haar over de heffingen op hardware.
‘Norma pleit al jaren voor een heffing op MP3-spelers en dvd-recorders’
Hoe worden de tarieven die door gebruikers betaald moeten worden vastgesteld? Stichting de Thuiskopie bepaalt niet de tarieven die betaald moeten worden door de importeurs en fabrikanten van blanco dragers zoals cd’s en dvd’s. Dat gebeurt in een aparte onderhandelingsstichting. De SONT (Stichting Onderhandelingen Thuiskopievergoeding) is door het Ministerie van Justitie aangewezen om de tarieven vast te stellen. In de SONT zijn de betalingsplichtigen en de rechthebbenden gelijk vertegenwoordigd. De basis voor de tarieven is wat voor werken de consumenten kopiëren voor eigen gebruik en op welke dragers zij dat doen. Dit wordt door marktonderzoeksbureau Veldkamp tweemaal per jaar onderzocht. Hoe ligt de heffing in Nederland ten opzichte van het buitenland? In Nederland hebben we een heffing die is gebaseerd op het gebruik van de drager en op de opslagcapaciteit ervan. Op een cd en een dvd is het mogelijk veel meer auteursrechtelijk beschermd materiaal te kopiëren dan op een cassettebandje. De heffingen in Nederland zijn hoger dan bijvoorbeeld in Duitsland omdat men daar ook een heffing heeft op apparaten zoals de videorecorder. Hierdoor is de heffing op de videoband natuurlijk lager. In vergelijking met bijvoorbeeld België zijn onze heffingen ongeveer gelijk en in Frankrijk zijn ze over het algemeen weer hoger.
8
of video opslaan moet een heffing komen ‘Uit onderzoek blijkt dat we behoorlijk sterk staan’
Vanaf 2000 is er een heffing op de data- en music-cd’s en vanaf 2003 op de dvd. Die laatste heffing kwam pas toen er al op flinke schaal blanco-dvd’s gebruikt werden. Waarom zo laat? De hoogte van de tarieven wordt op een democratische manier bepaald en de wet is vaak niet helemaal aangepast aan de nieuwste technieken, dat zorgt voor vertraging. De leden van de SONT hebben bovendien altijd tegengestelde belangen en daardoor duurt het vaak lang voordat er een besluit wordt genomen waar iedereen zich in kan vinden. Norma pleit al jarenlang voor een heffing op MP3- spelers en dvd- recorders. Waarom is die nog steeds niet ingevoerd? Zoals ik al zei kennen we in Nederland geen heffing op apparaten en het argument van de importeurs en fabrikanten is eigenlijk dat zo’n heffing in strijd met de wet zou zijn. In onze ogen is dit niet juist omdat in de Auteurswet staat dat op ieder voorwerp waarop men werken kan vastleggen Thuiskopieheffing zou moeten zijn.
Denk je dat dit in 2005 gaat lukken? Wij hopen het van harte. We zijn in ieder geval zover dat we finale tariefvoorstellen hebben neergelegd in de SONT. Nu we ook nog de juiste partijen om tafel hebben, zullen we toch tot een tarief moeten kunnen komen. Uit de onderzoeken blijkt in ieder geval dat we behoorlijk sterk staan, de verkoop van dvd-recorders met een harde schijf en de MP3-spelers zoals de ipod stijgt enorm. Zou er naast MP3-spelers en harddiscs van dvd- recorders ook een heffing moeten komen op andere hardware? Thuiskopie is van mening dat op ieder medium waar consumenten muziek of video opslaan een heffing moet komen. In de toekomst zou dat dus ook bij mobiele telefoons het geval kunnen zijn of zelfs bij de harde schijf van een pc. Bij dat laatste is natuurlijk wel een probleem dat die apparaten niet primair daarvoor bedoeld zijn, je moet dus goed weten hoeveel auteursrechtelijk beschermd materiaal mensen kopiëren op dergelijke voorwerpen.
9
Norma vraagt Justitie rechtenvergoedingen beter te regelen Producenten en omroepen hebben meestal een machtspositie tegenover de uitvoerende kunstenaars. Die scheve verhouding zien we terug in de contracten. Om hun job veilig te stellen zien acteurs en muzikanten zich gedwongen om schriftelijk of stilzwijgend al hun rechten over te dragen aan de producent en genoegen te nemen met een eenmalig honorarium.
I
n opdracht van het Ministerie van Justitie heeft het Instituut voor Informatierecht van de Universiteit van Amsterdam (IViR) een onderzoek gedaan naar deze ongewenste praktijk en een rapport hierover uitgebracht.Het Ministerie heeft vervolgens aan een aantal organisaties uit het veld, waaronder Norma, om een reactie hierop gevraagd. Onze reactie ligt inmiddels bij Justitie en staat in zijn geheel op onze site www.stichtingnorma.nl. Norma richt haar pijlen vooral op de misstand dat allerlei toeslagen – zoals die voor herhalingen en voor kabeldoorgifte – in de praktijk niet worden toegekend. Toen de Wet op de Naburige Rechten (WNR) begin jaren negentig tot stand kwam, was de algemeen maatschappelijke en politieke opvatting dat uitvoerende kunstenaars mee zouden moeten delen in exploitatie-inkomsten van producenten
10
en exploitanten. Maar de acteurs en muzikanten zien zich dus genoodzaakt om in de contracten al hun rechten over te dragen aan de producenten of de omroepen, die vervolgens alle vergoedingen voor deze rechten in één keer in het werk-honorarium afkopen. De billijke vergoedingen aan uitvoerende kunstenaars voor iedere vorm van exploitatie, waar in de WNR sprake van is, stellen dus in de praktijk niets voor. De constructie van een eenmalige afkoopsom, waarin de rechten onzichtbaar zijn verdisconteerd, is overigens door de wetgever wel toegestaan.
voor de uitvoerende kunstenaars van de grond te krijgen. We hebben daarom voorgesteld om acteurs en muzikanten via verbeteringen in de Wet op de Naburige Rechten te hulp te komen zodat zij ook een fair deel uit de gemaakte bruto-winsten gaan krijgen. Norma pleit ervoor dat in de Wet wordt opgenomen dat – ook bij overdracht van rechten aan de producent – de uitvoerende kunstenaar altijd een recht op vergoeding behoudt. En dat vergoedingsrecht geldt dan voor iedere exploitatie-vorm apart en kan niet afgestaan worden, het blijft ‘kleven’ aan de acteur of muzikant.
Norma stemt grotendeels in met de constateringen en aanbevelingen van IViR om de contractuele positie van de auteurs en muzikanten tegenover de producenten en omroepen te verbeteren. We vinden echter ook dat deze aanbevelingen niet ver genoeg gaan om de billijke vergoedingen
Tenslotte: wil er van de billijke vergoedingen iets terecht komen dan zal volgens ons als sluitstuk in de Wet moeten worden toegevoegd dat over de diverse vergoedingsrechten collectief onderhandeld moet worden en dat zij ook door Norma collectief beheerd moeten worden.
Norma verdeelt 5,7 miljoen euro in 10 maanden De uitbetalingen van de thuiskopiegelden liggen helemaal op schema. Vele duizenden musici en acteurs hebben een uitkering ontvangen. Het verdelen van geïncasseerde vergoedingen voor naburige rechten is de corebusiness van Norma. Met gepaste trots kunnen we melden dat Norma in 2004 weer een record heeft gebroken: in 2004 hebben we een bedrag van 2.746.000 euro verdeeld aan binnen- en buitenlandse rechthebbende musici en acteurs, een stijging van 20,8% ten opzichte van 2003.
record zullen vestigen. In 2003 was de eerste repartitieronde eind juni, dus in 10 maanden heeft Norma € 5,7 miljoen verdeeld. De twee grootste repartities in het afgelopen kwartaal zijn het restant “USA-gelden” en aan de Engelse zusterorganisatie BECS.
Video In het eerste kwartaal van dit jaar is overigens al € 2.967.000 verdeeld zodat nu al vaststaat dat wij in 2005 wederom een
Tot nu toe heeft Norma 7 miljoen euro videogelden aan rechthebbenden uitgekeerd. Vier jaar geleden vonden de eerste
uitkeringen aan musici en acteurs plaats. In die periode heeft Norma de basisjaren 1993 tot en met 2001 uitgekeerd en zijn de eerste betalingen gedaan over de jaren 2002 en 2003.
Audio Over de basisjaren 1993-2001 heeft Norma 5,4 miljoen euro aan audiogelden uitgekeerd. Met de uitbetaling door Sena van de jaren 2002 en 2003 vorig najaar is het bedrag van 7 miljoen euro aan uitbetaalde thuiskopie-audiogelden gepasseerd.
Betalingen 2005 Thuiskopie Video Uitbetaling USA-gelden Uitbetaling Reclamegelden 1993-1999 Betaling 1993-2001 Engeland
1e kwartaal 1e kwartaal 1e kwartaal
Nabetaling 2002 + 2003 Afsluitende betaling 1993-1999 Betaling 1993-2001 overig buitenland
2e kwartaal 2e kwartaal vanaf 2e kwartaal
Betaling 2004
3e kwartaal
Thuiskopie Audio Live 1993-2001 Interactief (games) Live 2002-2003
3e kwartaal 4e kwartaal 4e kwartaal
Leenrecht Audio Nabetaling audio 1996-2002
2e kwartaal
11
����
12 ���� ���� ���� ���� ���� ���� ���� ���������
���������
���������
���������
���������
����������������
���������
���������
���������
���������
���������
Incasso
����������������
���� ����
thuiskopiegelden De thuiskopie-tarieven worden vastgesteld in de onderhandelingstichting SONT waar ook de gebruikers zitting in hebben. De afgelopen jaren was er een forse stijging van de geïncasseerde bedragen. Bij de audiogelden bedroeg de stijging in 2004 ruim 16% en bij de videogelden zelfs 60%.
Thuiskopie audiogelden Door de invoering van de heffing op digitale dragers, zoals de data-cd, is de omvang van de thuiskopiegelden enorm toegenomen. Deze ontwikkeling was voor het eerst goed zichtbaar in het jaar 2000 en sindsdien is het incassoniveau van audiogelden elk jaar gestegen, zoals blijkt uit bijgaande grafiek. Het betreft hier het aandeel van de performers. In 1998 bedroeg de incasso bij audio € 1,1 miljoen. Dit bedrag had nog uitsluitend betrekking op de analoge cassettebandjes. In 2000 is de incasso op analoge dragers gedaald naar € 886.000, maar die van de digitale dragers bedroeg toen al ruim € 1 miljoen. De incasso van analoge dragers is in 2003 verder gedaald naar € 413.000, maar die
van de digitale dragers zoals data-cd, musiccd en dvd is opgelopen tot 2,4 miljoen. De totale audio-incasso in het jaar 2003 bedroeg € 2.834.680. In het jaar 2004 was de incasso van analoge dragers nog slechts 9% van de totale incasso. De omvang van de totale audio-incasso bedroeg in 2004 € 3.288.314, een stijging van 16% ten opzichte van vorig jaar.
Thuiskopie videogelden Bij video is de incasso tot en met het jaar 2000 redelijk constant, ongeveer € 1,6 miljoen per jaar. Zoals in de grafiek is te zien, is vanaf 2001 een daling opgetreden die zich in 2002 verder heeft doorgezet. In dat jaar is ruim € 1 miljoen geïncasseerd. Ook hier hebben de cijfers betrekking op
het aandeel van de performers. Bij video is de heffing op de digitale dragers (dvd) pas per 1 juli 2003 tot stand gekomen. In het jaar 2003 is het incasso-niveau daardoor weer opgelopen tot € 1.538.948. De incasso van de analoge dragers bij video bedroeg in het verslagjaar 36% van de totale incasso. Het omslagpunt analoog/digitaal dat bij audio reeds enkele jaren geleden is bereikt, heeft bij video nog niet plaatsgevonden. Dit zal naar verwachting in 2006 gebeuren. In het jaar 2004 is de totale video-incasso zoals verwacht wederom opgelopen. Deze bedraagt nu € 2.459.723. Een stijging van 60% ten opzichte van vorig jaar.
13
Uitbetaling restant ‘USA-gelden’ In januari van dit jaar heeft Norma een bijzondere nabetaling uitgevoerd: het restant van de “USA-gelden”
D
e kwestie van de USA-gelden speelde een jaar of 5 geleden. Het ging om een bedrag dat Norma niet reparteerde in afwachting van een juridische procedure die moest uitmaken of uitvoerend kunstenaars uit de USA op basis van de Nederlandse wet wel of geen naburige rechten hebben. In oktober 2002 heeft het Norma-bestuur besloten dit geld terug te storten op de rekening van Stichting de Thuiskopie. Thuiskopie erkent de rechten van Amerikaanse acteurs formeel niet, maar heeft over de periode 1993-2002 toch een schikking getroffen met de vertegenwoordiger van de Amerikaanse rechthebbenden. Aangezien de schikking geen erkenning van eventuele rechten inhield is indertijd maar een deel (3 miljoen van de bijna 5,4 miljoen euro) door Stichting de Thuiskopie uitbetaald. Op aandrang van de vertegenwoordigers van de uitvoerend kunstenaars in het
14
Thuiskopiebestuur heeft dit bestuur in juni 2004 uiteindelijk besloten dat het restant van deze gelden verdeeld wordt onder de video-rechthebbenden. Thuiskopie heeft Norma de opdracht gegeven de bijna 2,4 miljoen euro uit te betalen aan iedere rechthebbende acteur en musicus, ongeacht of en waar hij aangesloten is. Thuiskopie heeft dit bedrag begin januari aan Norma overgemaakt om de rechthebbende acteurs en musici te kunnen uitbetalen. Eind januari heeft de eerste betaling door Norma over de jaren 1993-1999 plaatsgevonden. Kort daarna de eerste betaling over de jaren 2000-2002. Begin maart is vrijwel het volledige bedrag aan de rechthebbende musici en acteurs overgemaakt. Tussen het eerste overleg met Thuiskopie en de uitbetaling liggen slechts 3 maanden. Niet slecht gedaan toch…
Laatste nieuws Rechtbank oordeelt: Amerikanen hebben geen recht op thuiskopie-vergoedingen Op 27 april jl. heeft de rechtbank Amsterdam vonnis gewezen in de zaak van Stichting de Thuiskopie en Irda tegen Norma over de rechten van uitvoerende kunstenaars uit de USA.
N
orma heeft altijd het standpunt ingenomen dat de USAartiesten geen naburige rechten hebben in Nederland. En dus ook geen recht op thuiskopie en leenrecht-vergoedingen. Wij vinden dat het buitenland-beleid in de Wet op de Naburige rechten (WNR) in lijn moet zijn met de Conventie van Rome over de bescherming van uitvoerende kunstenaars, fonogram-producenten en omroepen. Als een land – zoals de USA – dit Rome Verdrag niet ondertekend heeft, dan hebben de onderdanen uit dat land ook geen naburige rechten. In dit geval: niet in de USA en niet in Nederland. Maar de tekst in de Wet op de Naburige rechten – het ingewikkelde artikel 32 WNR – is niet zo duidelijk op dit punt. Stichting de Thuiskopie en Irda lazen in de WNR dat de Amerikanen wel rechten hadden in Nederland. Vanwege deze onduidelijkheid waren Norma en Thuiskopie vele jaren genoodzaakt om grote sommen thuiskopie-geld vast te houden wegens mogelijke claims voor het Amerikaans repertoire. Irda vond dat de Amerikanen volledig moesten worden uitgekeerd. Deze stagnatie en het geharrewar maakten het nodig om de zaak voor te leggen aan de rechter om de WNR uit te leggen en de knoop door te hakken.
Ondertussen heeft het Thuiskopiebestuur voor thuiskopie videogelden over de periode 1993-2002 een schikking getroffen met de amerikaanse acteurs vakbonden en is aan hen € 3 miljoen uitbetaald. Audiogelden erkende Thuiskopie wel en in de afgelopen periode is ten minste een bedrag van € 1,2 miljoen uitbetaald. De rechter heeft Norma nu dus in het gelijk gesteld. Buitenlandse uitvoerende kunstenaars uit landen die geen partij zijn bij het Verdrag van Rome – waaronder de USA – hebben geen aanspraak op de Thuiskopievergoeding Audio, noch op de Thuiskopievergoeding Video. De rechtbank heeft bij zijn oordeel ook naar de parlementaire geschiedenis gekeken om vast te stellen wat de wetgever wilde met de naburige rechten van buitenlanders. Goed nieuws dus. Norma heeft hiermee bereikt dat wat ons betreft nu ook het ‘Amerikaanse geld’ uit de thuiskopie-vergoeding onbelemmerd kan worden uitbetaald aan al de uitvoerende kunstenaars die daar recht op hebben.
15
Jaarrekening 2004 Het Norma-bestuur heeft op 4 april de jaarrekening 2004 goedgekeurd. De jaarrekening laat een stijging van de baten zien van 40% ten opzichte van het jaar 2003. Er is echter nog een tekort van het bedrijfsresultaat van € 91.000. Als gevolg van het positieve beleggingsresultaat is het totale resultaat toch positief. Het beleggingsbeleid van Norma is zeer defensief . 73% van de geldmiddelen staat op bankrekeningen, waarvan een groot gedeelte op hoog renderende rekeningen. 17% is belegd is vastrentende waarden zoals obligaties en 10% is belegd in aandelen. Het bestuur heeft de jaarrekening goedgekeurd onder voorbehoud van een positieve uitkomst van de controle door de accountant. Zodra deze de goedkeurende verklaring heeft gegeven zal het jaarverslag in druk verschijnen en op internet worden geplaatst.
Samenwerking met Franse zusterorganisatie Met de Franse zusterorganisatie Adami heeft Norma al een tijdje een bilaterale overeenkomst voor de uitwisseling van rechtengelden. Norma berekent waar Franse uitvoerende kunstenaars, die op de Nederlandse televisie te zien zijn geweest, recht op hebben en omgekeerd. Op dit moment wordt de uitkering van Norma aan Adami voorbereid. Tegelijkertijd zijn wij met hen in overleg voor de uitkering aan Norma ten behoeve van Nederlandse acteurs en musici. Wij houden u op de hoogte!
16
Leenrecht repartitie Norma is in januari 2004 opnieuw aangewezen om de heffing die de Stichting Leenrecht bij de openbare bibliotheken incasseert, aan de rechthebbende uitvoerend kunstenaars uit te keren. De heffing van de Stichting Leenrecht bedraagt voor een gewone uitlening € 0,25 per cd en € 1.00 voor een cd waarop de hit-toeslag van toepassing is. In november 2004 is een deel van de basisjaren 1996-2002 overgemaakt aan de rechthebbenden. Het tweede gedeelte volgt deze maand. In totaal gaat het om een bedrag van 1,2 miljoen euro. VUIK-verdeelsysteem Voor de repartitie maakt Norma gebruik van het eigen, beproefde, VUIK-verdeelsysteem. VUIK is in eerste instantie ontwikkeld als systeem voor de verdeling van thuiskopievideogelden, maar is met een paar kleine aanpassingen ook goed bruikbaar voor de verdeling van leenrechtgelden.
In VUIK worden de uitleengegevens van de Centrale Discotheek Rotterdam (CDR) ingevoerd. Deze organisatie heeft een catalogus van ruim 250.000 cd’s, 300.000 lp’s en 3.000 muziek-dvd’s en bevat daarmee de grootste muziekcollectie van Europa. De uitleengegevens van zo’n 50.000 tot 70.000 verschillende cd’s zijn in voldoende mate representatief om als basis voor de repartitie van leenrechtgeld gebruikt te worden. Om de uitkering naar de rechthebbenden zo nauwkeurig mogelijk te berekenen worden, naast de gegevens van het aantal uitleningen per cd, ook de gegevens van de hittoeslag verwerkt. In tegenstelling tot de verdeling van leenrechtgelden bij veel andere verdeelorgani-
�
saties zoals Buma/Stemra en NVPI worden de leenrechtgelden niet toegevoegd aan andere geldstromen maar heel gedifferentieerd verdeeld naar feitelijke uitleencijfers. Repartitiemethodiek Norma verdeelt het leenrechtgeld op basis van het titelniveau van de cd. De rechthebbenden worden gelokaliseerd d.m.v. het eigen Normabestand van duizenden aangesloten musici en het bestand van het Nationaal Popinstituut (NPI) waarin 10.000 Nederlandse musici zijn opgenomen. Met
musici die nog niet in de Norma-database zijn opgenomen wordt contact gezocht. Omdat Norma de gegevens van de cd-titels en rechthebbenden al in het VUIK- systeem heeft ingevoerd, hoeven de rechthebbenden geen speelgegevens in te leveren. Mooier kan het niet. Als u denkt voor een leenrechtvergoeding in aanmerking te komen, maar nog niets heeft ontvangen, kunt u zich natuurlijk altijd zelf melden bij Norma.
Oproep aan Nederlandse acteurs met inkomsten uit Duitsland Acteurs die in 2004 inkomsten hebben verworven in Duitsland, kunnen in bepaalde gevallen een claim indienen voor additionele rechten-inkomsten. Hiervoor kunt u zich het beste eerst aanmelden bij Norma. Norma heeft contact opgenomen met GVL (Gesellschaft zur Verwertung von Leistungsschutzrechten GmbH), de Duitse organisatie voor collectieve rechten van uitvoerende kunstenaars, om de claims van Nederlandse acteurs in Duitsland structureel te gaan realiseren. GVL-uitkeringen GVL baseert haar verdeling van rechtenvergoedingen op inkomsten, ontvangen in het voorafgaande kalenderjaar, uit verkooproyalties en/of optreed-vergoedingen. De GVL uitkeringen zijn dus niet gerelateerd aan speellijsten van uitzendingen of thuis-
kopie-gegevens, zoals bij Norma. Deze inkomsten moeten verworven zijn van omroepen of producenten in Duitsland. Inkomsten uit theater zijn relevant als hierin de uitzend-vergoeding is inbegrepen. Rol van Norma Norma kan niet automatisch voor u claimen. Uitvoerende kunstenaars moeten de declaratie-formulieren van GVL ieder jaar zelf invullen. Van groot belang is dat de declaratie van uw inkomsten in 2004 voor 30 juni 2005 bij de GVL binnen is. Na deze datum zijn uw rechten vervallen. Als de GVL uw claim honoreert, dan wordt het bedrag in principe in februari/maart van het volgende jaar uitbetaald. Norma kan de Nederlandse acteurs behulpzaam zijn en adviseren over het GVL-declaratieformulier, maar heeft geen zeggenschap over de berekeningen van de vergoedingen.
Audio live Musici en acteurs die live op de radio te horen zijn en die “thuisgekopieerd” worden, vallen bij de verdeling van de thuiskopieaudiogelden buiten de boot. Sena verdeelt immers op basis van playlistgegevens van commerciële cd’s op de radio. Daarom heeft Norma al enige jaren geleden de categorie ‘audio live’ in het leven geroepen. 4% van de totale thuiskopieaudiogelden is voor deze categorie bestemd. Deze opzet is goedgekeurd door Stichting de Thuiskopie. Op de website van Norma (www. stichtingnorma.nl) kunt u de speellijsten voor ‘live’ 2002 en 2003 downloaden, alsmede de claimformulieren van de oude jaren 19932001. De oude jaren zullen in 2005 worden afgesloten, dus het is zaak deze snel aan Norma op te sturen. Ook kunt u het Norma-bureau bellen (telefoon: 0297-523333). De formulieren worden u dan toegestuurd.
Videogelden: afsluiten periode 1993-1999 Mede vanwege onze reglementair vastgestelde verjaringstermijn kunt u uw speellijsten van de Thuiskopie Videogelden over de periode 1993-1999 nog tot uiterlijk 31 mei 2005 insturen. U kunt alle speellijsten downloaden van onze internetsite of opvragen bij de administratie van Norma.
17
Reclamegelden 1993-1999 Om een aantal redenen heeft Thuiskopie in 2002 besloten de reclamegelden niet meer apart te verdelen. Vanaf het jaar 2000 worden de reclamegelden niet meer uitgekeerd, maar toegevoegd aan de reguliere videogelden. Over de jaren 1993-1999 is tussen Thuiskopie en Norma een overgangsregeling afgesproken. Eenderde van het bedrag blijft gereserveerd voor claims van medewerking aan reclames over de jaren 1993-1999 en tweederde wordt toegevoegd aan de reguliere videogelden. Deze laatste zijn inmiddels verdeeld, maar van het budget van de “echte” reclamegelden is (van de € 456.000) nog een bedrag van € 70.000 beschikbaar. Mede vanwege onze reglementair vastgestelde verjaringstermijn kunt u uw speellijsten voor de reclamegelden 1993-1999 nog tot uiterlijk 31 mei 2005 insturen. U kunt de speellijsten downloaden van onze internetsite of opvragen bij de administratie van Norma.
18
Betaling voor computergames Video- en computergames zijn populair, dus ook als kopieerobject. Onderzoek heeft aangetoond dat 14% van de data-cd’s gebruikt wordt om spelletjes (‘interactieve producties’) vast te leggen. De NVPI (De Nederlandse Vereniging voor Producenten en Importeurs van beeld- en geluidsdragers) claimt hiervoor de rechten. Maar de vertegenwoordigers van de uitvoerend kunstenaars bij Stichting de Thuiskopie hebben hiertegen bezwaar gemaakt. Beide organisaties zijn in januari 2001 overeengekomen dat 10% van het geïncasseerde geld reserveerd wordt voor musici die aan zo’n productie hebben deelgenomen. Op basis van de reglementen zou dit geld direct naar Norma moeten worden verdeeld. In november 2003 heeft de sectie audio van Stichting de Thuiskopie besloten
de 10%-reservering via Norma aan de rechthebbenden uit te betalen. In het vervolg zal Norma deze 10% direct ontvangen en kunnen de rechthebbende performers ook direct worden uitbetaald. Wie als uitvoerend kunstenaar heeft meegewerkt aan een interactieve productie (video- of computerspelletje), adviseren wij contact te zoeken met Norma om zich aan te melden. Wij sturen u dan een repertoireopgaveformulier ‘games’. U kunt dit formulier ook downloaden van de Norma website www.stichtingnorma.nl
Antwoordkaart ja, ik meld mij aan bij Norma om een exploitatieovereenkomst af te sluiten
en daarmee eventueel voor een vergoeding in aanmerking te komen. Aan het sluiten van deze overeenkomst zijn geen kosten verbonden.
Stichting Norma verdeelt geld onder de daarop
Naam
recht hebbende uitvoerend kunstenaars op basis
Straat en huisnummer
van de Wet op de Naburige Rechten van 1993.
Postcode en plaats
Het betreft geld geïncasseerd op basis van
Telefoon
Thuiskopierecht, Leen- en Verhuurrecht en
Fax
Kabelrecht. Daarnaast stelt Norma zich ten doel de belangen van de uitvoerend kunstenaars bij
E-mail
de collectieve exploitatie van hun rechten te
Bank-/girorekening Sena-lid O ja
vertegenwoordigen.
O nee
Ik ben uitvoerend kunstenaar, te weten: O acteur
O poppenspeler
O (ballet)danser
O variété-/circusartiest
O zanger
O cabaretier
O muzikant
O mimespeler
O anders:
Als uw collega nog niet is aangesloten Het kan zijn dat u wel aangesloten bent bij Norma, maar uw collega nog niet. Als dat het geval is, geef hem/haar dan deze bon voor kostenloze aanmelding bij Norma.
Deze bon uitknippen en in een gesloten envelop zonder postzegel sturen aan: Stichting Norma, Antwoordnummer 47063, 1070 VB Amsterdam 19
Louise Wentstraat 186 1018 MS Amsterdam T 0297 - 523 333 • F 0297 - 527 171 • E
[email protected] www.stichtingnorma.nl In verband met de verhuizing is het kantoor van 4 – 8 juli gesloten
