Musea voor iedereen: Meten en adviseren van de basistoegankelijkheid
opleiding Ergotherapie afstudeerproject promotie 2008 promotor: Freddy Willems
Sem Thomas
Musea voor iedereen: Meten en adviseren van de basistoegankelijkheid
opleiding Ergotherapie afstudeerproject promotie 2008 promotor: Freddy Willems
Sem Thomas
Woord vooraf Heel wat mensen hebben bijgedragen in het tot stand brengen van deze scriptie. In dit woord vooraf wil ik hen dan ook van harte bedanken.
Ten eerste wil ik graag mijn promoter, de heer Willems Freddy, bedanken voor de goede begeleiding tijdens dit drukke jaar. Ook mijn externe begeleidster, Van Isterdael Inge, heeft mij zeer goed begeleid. Dit deed ze niet alleen tijdens mijn scriptiestage die ik in de cel Gehandicaptenzorg van de Dienst Sociale voorzieningen en Gehandicapten in het administratief centrum van Gent mocht doen, maar ook buiten de stage mocht ik mijn vragen tot haar richten. Ik kon altijd bij hen terecht met mijn vragen, opmerkingen en kreeg in ruil daarvoor informatie, suggesties en opbouwende kritiek, waarvoor mijn dank.
Eveneens wil ik de directie van de vier musea bedanken voor de ongelofelijk goede medewerking. Het was bemoedigend om de interesse van de vier musea te merken voor het werk dat ik tot stand bracht. Ik hoop van harte dat dit werk is, wat zij er allen van verwachten. Ook al is dit werk geschreven als een evaluatie op de driejarige opleiding ergotherapie, het feit dat ik kan bijdragen aan de toegankelijkheid van de Stad Gent is voor mij toch een enorme bemoediging geweest. Bedankt voor de vrijgemaakte tijd voor gesprekken en het geven van informatie.
Als laatste wil ik ook mijn ouders bedanken. Zonder hen zou ik nooit de persoon geworden zijn die ik nu ben, en zou deze scriptie nooit tot stand zijn gekomen. Ze hebben mij gemotiveerd om te studeren en mijn studies bovendien ook betaald. Daarnaast hebben ze nu ook veel naleeswerk gedaan om verbeteringen in te voeren. Bedankt voor jullie steun.
Thomas Sem, april 2008.
Lijst met afkortingen WAT: Werkgroep Antwerpen Toegankelijk TOV: ToegankelijkheidsOverleg Vlaanderen VVSG: Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten SNG: Stichting Nederlandse Gehandicaptenraad AAOutils: Architecture et Accessibilité Outils pour une formation NNI : Nederlandse Normalisatie-Instituut BAT : Bouw Advies Toegankelijkheid NNI : Nederlands Normen Instituut
Inhoudsopgave Algemene inleiding ........................................................................................................................ 1 1
Wat is toegankelijkheid? ....................................................................................................... 3 1.1
Inleiding ........................................................................................................................... 3
1.2
Geschiedenis van toegankelijkheid...................................................................................... 3
1.2.1
Categoriaal ontwerpen ............................................................................................... 3
1.2.2
Ontwerpen op individueel niveau ................................................................................ 4
1.2.3
Integrale toegankelijkheid .......................................................................................... 4
1.2.4
Universal Design ....................................................................................................... 7
1.3
Hedendaagse visies ........................................................................................................... 9
1.3.1
Visie volgens Toegankelijkheidsoverleg Vlaanderen ..................................................... 9
1.3.2
Visie volgens Maarten Wijk ........................................................................................ 9
2
Recht op toegankelijkheid ...................................................................................................11 2.1
Inleiding ..........................................................................................................................11
2.2
Antidiscriminatiewet .........................................................................................................11
2.3
Wet van de toegankelijkheid van openbare gebouwen ........................................................12
2.4
Agenda 22 .......................................................................................................................12
3
Basistoegankelijkheid ..........................................................................................................14 3.1
Inleiding ..........................................................................................................................14
3.2
Beschrijving van de doelgroepen .......................................................................................14
3.2.1
Mensen met een fysieke beperking ............................................................................14
3.2.2
Mensen met een visuele beperking ............................................................................14
3.2.3
Mensen met een auditieve beperking .........................................................................15
3.2.4
Mensen met een verstandelijke beperking..................................................................15
3.3
Aanpassingen per doelgroep .............................................................................................15
3.3.1
Mensen met een fysieke beperking ............................................................................15
3.3.2
Mensen met een visuele beperking ............................................................................15
3.3.3
Mensen met een auditieve beperking .........................................................................16
3.3.4
Mensen met een verstandelijke beperking..................................................................17
4
Evaluatie Museumbezoeken .................................................................................................19 4.1
Inleiding ..........................................................................................................................19
4.1.1
Opmaken checklist ...................................................................................................19
4.1.2
Opmaken analyse en advies ......................................................................................21
4.1.3
Schrijven van een conclusie ......................................................................................22
4.1.4
Schrijven van een besluit ..........................................................................................22
4.2
Het Museum voor Schone Kunsten ....................................................................................23
4.2.1
Inleiding ..................................................................................................................23
4.2.2
Parkeerplaatsen .......................................................................................................25
4.2.3
Toegangspad ...........................................................................................................26
4.2.4
Inkomhal .................................................................................................................28
4.2.5
Balie ........................................................................................................................29
4.2.6
Trappen ...................................................................................................................31
4.2.7
Kooiliften .................................................................................................................32
4.2.8
Hefplateaulift ...........................................................................................................34
4.2.9
Tentoonstellingsruimte .............................................................................................35
4.2.10
Toiletten ..................................................................................................................37
4.2.11
Wastafels .................................................................................................................38
4.2.12
Aangepaste toiletten .................................................................................................40
4.2.13
Nooduitgangen.........................................................................................................41
4.2.14
Deuren ....................................................................................................................42
4.2.15
Cafetaria/restaurant/lunchkamer ...............................................................................43
4.2.16
Bibliotheek ...............................................................................................................45
4.2.17
Winkel .....................................................................................................................46
4.2.18
Binnenkoer ..............................................................................................................48
4.2.19
Signalisatie en bewegwijzering ..................................................................................49
4.2.20
Besluit .....................................................................................................................50
4.3
Het Design Museum .........................................................................................................51
4.3.1
Inleiding ..................................................................................................................51
4.3.2
Parkeerplaatsen .......................................................................................................52
4.3.3
Toegangspad ...........................................................................................................53
4.3.4
Inkomhal .................................................................................................................54
4.3.5
Balie ........................................................................................................................55
4.3.6
Trappen ...................................................................................................................57
4.3.7
Liften .......................................................................................................................59
4.3.8
Tentoonstellingsruimte .............................................................................................60
4.3.9
Toiletten ..................................................................................................................62
4.3.10
Wastafels .................................................................................................................64
4.3.11
Aangepaste toiletten .................................................................................................65
4.3.12
Nooduitgangen.........................................................................................................67
4.3.13
Deuren ....................................................................................................................68
4.3.14
Winkel .....................................................................................................................70
4.3.15
Binnenkoer ..............................................................................................................72
4.3.16
Signalisatie en bewegwijzering ..................................................................................73
4.3.17
Besluit .....................................................................................................................75
4.4
Het Huis van Alijn .............................................................................................................76
4.4.1
Inleiding ..................................................................................................................76
4.4.2
Parkeerplaatsen .......................................................................................................79
4.4.3
Toegangspad ...........................................................................................................81
4.4.4
Inkomhal .................................................................................................................82
4.4.5
Balie ........................................................................................................................83
4.4.6
Trappen ...................................................................................................................84
4.4.7
Liften .......................................................................................................................86
4.4.8
Tentoonstellingsruimte .............................................................................................88
4.4.9
Toiletten ..................................................................................................................90
4.4.10
Wastafels .................................................................................................................92
4.4.11
Aangepaste toiletten .................................................................................................94
4.4.12
Nooduitgangen.........................................................................................................97
4.4.13
Deuren ....................................................................................................................99
4.4.14
Cafetaria ................................................................................................................ 100
4.4.15
Winkel ................................................................................................................... 102
4.4.16
Binnenkoer ............................................................................................................ 103
4.4.17
Signalisatie en bewegwijzering ................................................................................ 105
4.4.18
Besluit ................................................................................................................... 106
4.5
De Wereld van Kina ........................................................................................................ 107
4.5.1
Inleiding ................................................................................................................ 107
4.5.2
Parkeerplaatsen ..................................................................................................... 109
4.5.3
Toegangspad ......................................................................................................... 111
4.5.4
Inkomhal ............................................................................................................... 112
4.5.5
Balie ...................................................................................................................... 114
4.5.6
Trappen ................................................................................................................. 115
4.5.7
Kooiliften ............................................................................................................... 117
4.5.8
Trapplateauliften .................................................................................................... 118
4.5.9
Tentoonstellingsruimte ........................................................................................... 120
4.5.10
Toiletten ................................................................................................................ 122
4.5.11
Wastafels ............................................................................................................... 123
4.5.12
Aangepaste toiletten ............................................................................................... 125
4.5.13
Nooduitgangen....................................................................................................... 127
4.5.14
Deuren .................................................................................................................. 129
4.5.15
Cafetaria/restaurant/lunchkamer ............................................................................. 130
4.5.16
Bibliotheek ............................................................................................................. 131
4.5.17
Winkel ................................................................................................................... 133
4.5.18
Binnenkoer ............................................................................................................ 134
4.5.19
Signalisatie en bewegwijzering ................................................................................ 135
4.5.20
Besluit ................................................................................................................... 136
5
Tijdelijke tentoonstellingen ................................................................................................ 138 5.1
Inleiding ........................................................................................................................ 138
5.2
Eisen ............................................................................................................................. 138
Algemeen besluit ........................................................................................................................ 140 Bibliografie ................................................................................................................................. 141 CD met bijlagen ......................................................................................................................... 145
Algemene inleiding Toegankelijkheid is een abstract begrip. Iedere persoon heeft er een andere kijk op, ook al hebben de verschillende visies veel raakvlakken. Is het de bedoeling dat we bij toegankelijkheid meteen denken aan personen met een fysieke beperking of is er meer? Kan je van musea verwachten dat ze voor iedereen toegankelijk zijn, want het is toch niet mogelijk omdat ze vaak gelegen zijn in historische gebouwen? Dit zijn vragen die ik me onder andere stelde bij het maken van deze scriptie. In dit werk wil ik dieper ingaan en een antwoord bieden op deze ethische vragen.
Ik koos dit onderwerk omdat ik vond dat de lessen die ik kreeg over toegankelijkheid te beperkt waren. Volgens mij was de informatie over toegankelijkheid te beperkt om ermee aan de slag te gaan en ik wilde er graag meer over weten. Het was mijn verlangenom te leren hoe je zaken evalueert en adviseert. Daarom ging ik ook naar de Cel Gehandicaptenbeleid van de Stad Gent toe om daar stage te lopen. Het was een leerzame periode en een goede vertrekbasis om contact te leggen met de verschillende musea. Ik leerde er beter om mijn rol van advies geven als ergotherapeut op te nemen en hierin te groeien.
Ook zijn er een aantal misopvattingen over mensen met beperkingen die geen musea zouden bezoeken. Mijn vrienden vroegen me vaak waarom ik een museum zoals het MSK advies gaf over een betere toegankelijkheid voor blinden, want ze kunnen de kunstwerken toch niet zien. Ik heb een aantal gesprekken gehad met de doelgroepen gedurende mijn stage en ben er van overtuigd dat het niet onze zaak is om hierover te oordelen.
Toen ik een scriptie wilde schrijven over toegankelijkheid ging ik al snel over naar basistoegankelijkheid omdat toegankelijkheid te ruim bleek te zijn. Een scheiding tussen de twee valt moeilijk te maken, maar ik heb getracht om mijn standpunt duidelijk te maken. Het probleem bij het toegankelijk maken van gebouwen, is dat er telkens vertrokken wordt vanuit verschillende soorten beperkingen en niet vanuit de gebouwen zelf. Ik veronderstelde dus dat het nodig was dat iemand een balans opmaakte van de positieve en negatieve zaken in het museum op vlak van toegankelijkheid en dat er een advies op volgde.
Nadat ik eerst een duidelijk beeld schiep van toegankelijkheid in een wettelijk kader en van basistoegankelijkheid kon ik beginnen aan mijn onderzoek. Voor mijn onderzoek maakte ik eerst een indeling van de verschillende ruimtes in een museum om zo een checklist te kunnen ontwikkelen die speciaal gericht is op musea. Ik had ook gesprekken met het bestuur van de vier musea om een beeld te krijgen van de manier hoe ze toegankelijkheid bekijken en benaderen.
1
Het doel van dit eindwerk is om een duidelijk beeld te geven van de toegankelijkheid van de vier Gentse musea en de noodzakelijkheid ervan aan te tonen. Iedereen heeft recht op cultuur, dus moet er ook naar gestreefd worden dat die cultuur toegankelijk is.
2
1
Wat is toegankelijkheid?
“Toegankelijkheid is niet alleen een gehandicaptenmaterie, maar heeft ook met ouderen, ouders, kinderen, welzijn, ruimtelijke ordening, enz. te maken.” (WAT, 2005, blz. 22)
1.1
Inleiding
Bovenstaand citaat is er misschien één met ouderwets woordgebruik, maar toch slaat deze zin de nagel op de kop. Als er wordt gesproken over ‘toegankelijkheid’ denkt men meteen aan de kleine groep ‘gehandicapten’ waarvoor men het dan toegankelijker moet maken. De toegankelijkheid, of eerder basistoegankelijkheid, waar ik het in dit eindwerk over zal hebben, gaat niet enkel over personen met een beperking. Het gaat eerder over het creëeren van een ‘Universal Design’ (dit wordt uitgelegd in 1.1.4) zodat ‘iedereen’ gebruik kan maken van het gebouw. Ook moeders die met een kinderwagen komen, of kinderen die niet hoog kunnen reiken en kijken, hebben ‘aanpassingen’ nodig indien er tijdens het ontwerpen van het gebouw niet aan hen wordt gedacht. U begrijpt dat toegankelijkheid van ver komt en nog een lange weg te gaan heeft. De geschiedenis van de toegankelijheid en enkele hedendaagse visies beschrijf ik hieronder in dit hoofdstuk. Het is mijn doel om met deze visies een beter beeld te scheppen van de mogelijkheden en ingesteldheden die er zijn op het vlak van toegankelijkheid. Ik hoop dat het mogelijk is om zich aan te sluiten bij een visie en daarop voort te bouwen. Hierbij wil ik wel zeggen dat de eerste drie leiden tot de vierde. De eerste drie visies zijn ouderwets, maar waren nodig om te komen tot de vierde visie. Toch kunnen we de andere visies niet uit het oog verliezen. Het gaat hier namelijk niet over nieuwbouw, maar over musea die gesitueerd zijn in historische gebouwen. Soms is niets anders mogelijk dan te zorgen voor extra ‘aanpassingen’, speciaal voor personen met een beperking. In de toekomst zal het belangrijk zijn om bij het ontwerpen van nieuwe musea of nieuwe delen in musea te doen aan ‘Universal Design’, ontwerpen voor iedereen.
1.2
Geschiedenis van toegankelijkheid
1.2.1
Categoriaal ontwerpen
In de jaren ’50 werd gezien dat er bepaalde consumenten waren die geen gebruik konden maken van een gebruiksvoorwerp of van een gebouw. Vooral de rolstoelgebruikers sprongen in het oog. Men wilde hier iets aan doen en het categoriaal ontwerpen ontstond. Er worden aparte ontwerpoplossingen bedacht voor specifieke doelgroepen. Een trapliftje, om het overbruggen van een hoogteverschil mogelijk te maken ook al kan je de trap niet op, is zo een categoriaal ontwerp voor mensen die slecht te been zijn. Bij nieuwbouw is dit niet meer voldoende. Nu moet er zodanig worden ontworpen dat een trapliftje niet meer nodig is. Men moet bouwen met hellende vlakken of andere ingenieuze
3
oplossingen en zoveel mogelijk trappen vermijden. Als ik het nu concreet bespreek in functie van mijn scriptie hebben we echter weinig te maken met nieuwbouw. Het gaat vaak om beschermde gebouwen die niet zomaar hun trappen kunnen vervangen door hellende vlakken en liften. Bij musea botst men dus nog vaak op dit categoriaal ontwerpen. Er worden andere oplossingen gezocht om de toegankelijkheid te bereiken. Ik hoop echter dat de nieuwe musea al meteen rekening kunnen houden met de toegankelijkheid van een ieder.
1.2.2
Ontwerpen op individueel niveau
Later werd dit aangevuld met ontwerpen op individueel niveau. Dit betekent dat het ontwerp niet door anderen kan worden gebruikt. Iemand die niet doof is of niet in de naaste omgeving van een persoon die doof is leeft, heeft er niets aan om een doventelefoon te hebben. Alleen de persoon die doof is en zijn directe omgeving hebben er wat aan. Een ander voorbeeld is een aangepaste auto voor rolstoelgebruikers. Iemand die niet in een rolstoel zit, zal geen auto kopen waar de voorste zetel uit weg is of waarin voorzieningen zijn om vanuit de chauffeursstoel de rolstoel in de koffer te bergen. Enkel een rolstoelgebruiker en zijn directe omgeving hebben er baat bij dat de rolstoelgebruiker zich zelfstandig kan verplaatsen met een auto.
1.2.3
Integrale toegankelijkheid
“Integrale toegankelijkheid betekent dat alle voorzieningen (zowel gebouwen als open ruimtes en diensten) voor wonen, leven en werken effectief bereikbaar, toegankelijk en bruikbaar zijn voor iedereen. Iedereen kan onafhankelijk en op gelijkwaardige wijze gebruik maken van alle voorzieningen. Op die manier is toegankelijkheid bovendien niet alleen bestemd voor specifieke doelgroepen. Het komt iedereen ten goede.” (VVSG, 2003, blz. 10)
Na het categoriale ontwerpen volgde het integrale ontwerpen. Hierbij is de ontwerpoplossing in het totaalconcept opgenomen. Er wordt dus rekening gehouden met de diversiteit van de gebruiker. Integrale toegankelijkheid verdeelt toegankelijkheid in drie deelgebieden, nl.: -
Bereikbaarheid: o
Is een gebouw of plaats bereikbaar? Is er parkeerplaats voorzien? Zijn de voetpaden voldoende ruim?...
o
‘Geboden Toegang’ (1970, p. 14) zegt dat er voor bereikbaarheid van een object geen speciale problemen mogen worden ondervonden bij het bereiken van de toegang.
-
Toegankelijkheid: o
Is het gebouw of de plaats fysiek toegankelijk? Is de uitleg op een gemakkelijk niveau die voor iedereen begrijpbaar is? Zijn er schuifdeuren bij de inkom?
4
o
Volgens het boek ‘Geboden Toegang’(1970, p. 14) moeten zowel de ingang als alle ruimtes die voor bezoekers en werknemers in aanmerking komen, bereikbaar zijn. Dit moet gebeuren zonder dat er obstakels moeten worden genomen.
-
Bruikbaarheid o
Kun je het gebouw, het gebruiksvoorwerp of de plaats gebruiken voor de functie waartoe ze bestemd zijn?
o
“De bruikbaarheid van het toegankelijke object wordt verkregen door het aanbrengen van verdere voorzieningen en /of aanpassingen.” (SNG, 1970, p. 14)
Het gevolg van het verdelen in drie gebieden is dat er ook drie gebieden moeten gescreend worden indien men een gebouw of voorwerp wil checken op toegankelijkheid. Ze spreken in hun definitie ook heel duidelijk over ‘iedereen’, dus alle mensen.
‘Onafhankelijk’ en ‘gelijkwaardigheid’ zijn de laatste twee begrippen uit de definitie die ik graag wil uitleggen. “Onafhankelijk: zonder aangewezen te zijn op hulp van anderen.” (VVSG, 2003, blz. 10) Je kunt dus gebruik maken van het gebouw of gebruiksvoorwerp zonder daarvoor beroep te moeten doen op hulp van derden. Mensen met een persoonlijke assistent zijn ook onafhankelijk als ze kunnen gebruik maken van de voorziening door middel van hun persoonlijke assistent. Wat dan het gevolg is, is dat er een tegemoetkoming mag zijn voor de persoonlijke assistent. Door het gratis laten binnen gaan van de persoonlijke assistent is er al een grote groep mensen die erbij komt waarvan de helft betaalt. De definitie uit de pocket van doelgroepenbeleid is dus een wat achterhaalde definitie. Gelijkwaardigheid duidt op het feit dat iedereen een gelijke waarde heeft en dus ook zo behandeld moet worden. “Dit houdt in dat er geen aparte ingang wordt voorzien voor rolstoelgebruikers, maar dat de hoofdingang wordt aangepast.”
WAT (Werkgroep Antwerpen Toegankelijk) spreekt bij integrale toegankelijkheid over andere begrippen. “Integrale toegankelijkheid houdt in dat de openbare omgeving, de gebouwen en diensten
beschikbaar – bereikbaar – betreedbaar – bruikbaar – begrijpbaar
zijn voor iedereen.” (2005, blz. 22)
In de ‘Startnota toegankelijkheid’ van de cel gehandicaptenbeleid van stad Gent, wordt bij de vijf B’s, de beschikbaarheid weggelaten en komt betaalbaarheid in de plaats.
De bereikbaarheid is ook hier het zich kunnen begeven naar en van een gebouw, restaurant en café, zonder obstakels of andere moeilijkheden.( 2007, blz. 19). Het voetpad moet bijvoorbeeld een vrije zone van 1,50 m hebben indien dit een voetpad is waar regelmatig verkeer is. Zo kan er nog 5
makkelijk iemand naast een rolstoelgebruiker lopen. Indien het een voetpad is waar rolstoelgebruikers elkaar kruisen, is het voetpad best 1,80 m breed. Ook moet het voetpad voorzien worden van een natuurlijke of kunstmatige looplijn voor personen die blind zijn. De bushalte of tramhalte die dichtst bij het gebouw gesitueerd is, moet voorzien worden van een verhoging van het voetpad en van noppentegels, respectievelijk voor rolstoelgebruikers en blinde personen.
Betreedbaar, betekent dat elk gebouw toegankelijk is voor personen met een handicap. Als er trappen zijn voor de ingang dan moet er een oplossing bedacht worden voor de rolstoelgebruikers. Men kan gebruik maken van een hellend of bellend vlak. Bij een bellend vlak wordt er duidelijk aangegeven dat er een hellend vlak beschikbaar is. Ze moeten enkel op een bel duwen en dan worden ze zo snel mogelijk geholpen. Of men kan een extra ingang voorzien voor rolstoelgebruikers die vanaf de hoofdingang zeer duidelijk wordt aangegeven. De vraag is echter of we nog kunnen spreken van integraal ontwerpen als er een aparte ingang wordt ontworpen. Dit gaat volledig in tegen de definitie die ik gaf van gelijkwaardigheid. Later in het stuk over basistoegankelijkheid zal ik hier nog op terug komen.
Bruikbaarheid werd eerder beschreven. Iedere persoon kan het gebouw of gebruiksvoorwerp gebruiken voor de voorbestemde functie. Als we willen zorgen dat de bediening van een lift integraal bruikbaar is, wil dat zeggen dat er niet alleen aan beide kanten van de lift bedieningsknoppen zullen moeten worden voorzien. Men zal ook moeten zorgen dat er brailleknoppen voorzien zijn en dat de verdiepingen aangewezen worden via de spraak, zodat slechtzienden en blinden zich kunnen oriënteren zonder hun zicht. Ook zullen de bedieningsknoppen niet te hoog mogen hangen zodat ook rolstoelgebruikers of heel kleine mensen aan de knoppen kunnen. Dan heb ik het alleen nog maar over de bediening van de lift. Daarnaast moet er nog gelet worden op de grootte van de lift, de liftdeuren, de vloerbekleding en de plaats waar de lift is.
De begrijpbaarheid valt onder het begrip toegankelijkheid zoals ‘Geboden toegang’ dat beschreef. Het duidt op de informatie die gegeven wordt. Alle informatie moet op een zodanige manier gegeven worden dat ze voor iedereen verstaanbaar is. De informatie moet dus ook op verschillende manieren worden weergeven. Het is niet genoeg om gebruik te maken van een brandalarm dat enkel geluid produceert bij gevaar. Er moet ook een zwaailicht of iets dergelijks worden geïnstalleerd voor de veiligheid van mensen die doof zijn.
Indien er aanpassingen voorzien worden voor personen met een beperking moeten deze betaalbaar blijven voor de gebruikers van deze voorzieningen. Indien er voorbehouden plaatsen zijn voor personen met een beperking zoals in de cinema, mogen deze niet meer kosten dan de andere plaatsen. “Betaalbaarheid wil zeggen dat het aanbod voor personen met een handicap betaalbaar moet blijven.” (CEL GEHANDICAPTENBELEID, 2007, blz. 2). Ik vraag mij echter af in hoeverre dit van toepassing is bij de toegankelijkheid van musea. Musea zijn geen levensnoodzakelijke voorzieningen. 6
Je wordt niet verplicht om er naartoe te gaan. Als arme mensen een museum niet kunnen betalen, gaan ze er gewoon niet heen. Mensen met een handicap krijgen zelfs heel vaak korting.
De beschikbaarheid duidt op het kunnen gebruiken van de dienstverlening. Als men een uur moet wachten vooraleer men het hellend vlak komt installeren zodat men binnen kan, is de dienstverlening van dat gebouw niet echt beschikbaar.
In plaats van vijf B’s kunnen we dus spreken over zes B’s. Alleen worden er meestal maar vier of vijf vermeld. De drie begrippen, bereikbaar, begrijpbaar, en bruikbaar komen echter altijd terug. Er is eigenlijk niet echt veel verschil met de drie begrippen die ik eerder vermeldde, bereikbaarheid, toegankelijkheid en bruikbaarheid. De vier extra begrippen, beschikbaarheid, betreedbaarheid, begrijpbaarheid en betaalbaarheid, vallen allen onder het ene begrip toegankelijkheid. Maar de zes B’s scheppen wel meer duidelijkheid.
1.2.4
Universal Design
“Niet alle fysieke of mentale beperkingen moeten als handicap beschouwd of ervaren worden; ze worden dat pas in situaties waarin men bijkomend geconfronteerd wordt met onvolkomenheden van gebruiksvoorwerpen, infrastructuren, fysieke en sociale omgevingen.” (Entervzw, 2007)
‘Design for all’ bestaat meestal uit integraal ontwerpen, maar het kan ook categoriaal zijn. Zo is het onmogelijk om bij een website de mensen te laten kiezen tussen alle talen die er bestaan. Wel kan men de gebruikers laten kiezen tussen verschillende talen. Hier kunnen we dus eigenlijk spreken van ‘Design for More’. Dit is een ontwerp dat het mogelijk maakt dat meer mensen dan oorspronkelijk de voorziening kunnen gebruiken, net zoals categoriaal ontwerpen. Op andere vlakken hebben we het over ‘Design for all’. Naast een telefoonautomaat die geschikt is voor gebruik door mensen van een gemiddelde lengte tot mensen die groot zijn, staat dan bijvoorbeeld een telefoonautomaat die kan worden gebruikt door kleine mensen en door rolstoelgebruikers. Ook bij het ontwerpen van een balie kan men gebruik maken van een laag deel en een hoog deel. ‘Design for All’ bestaat uit zeven principes: 1. Bruikbaarheid voor iedereen: Het ontwerp is bruikbaar voor een verscheidenheid van mensen, elk met eigen beperkingen en mogelijkheden(AAOUTILS, 2002, blz. 37). Er zijn een aantal richtlijnen: o
Voorzie dezelfde gebruiksmogelijkheden voor alle gebruikers: identiek indien mogelijk of anders gelijkwaardig.
o
Vermijd het afzonderen of stigmatiseren van bepaalde gebruikersgroepen.
o
Voorzieningen voor privacy en veiligheid moeten in dezelfde mate voor alle gebruikers aanwezig zijn.
o
Maak het ontwerp aantrekkelijk voor alle gebruikers. 7
2. Flexibiliteit in gebruik: Het ontwerp is geschikt voor een grote verscheidenheid van voorkeuren en mogelijkheden. Richtlijnen: o
Voorzie keuzemogelijkheid in gebruikswijze.
o
Voorzie voor rechts- en linkshandig gebruik.
o
Vergemakkelijk nauwkeurigheid in gebruik en precisie in resultaat.
o
Laat de gebruikers volgens eigen ritme werken.
3. Eenvoudig en inclusief gebruik: Het gebruik moet goed verstaanbaar zijn, onafhankelijk van de ervaring, kennis, taalkennis of mate van de concentratie van de gebruiker. Richtlijnen: o
Vermijd onnodige complexiteit.
o
Anticipeer op de verwachtingen en de intuïtie van de gebruiker.
o
Stem het ontwerp af op een grote verscheidenheid van cognitieve vaardigheden en taalvaardigheden.
o
Orden informatie volgens de graad van belangrijkheid.
o
Voorzie efficiënte reactie en terugkoppeling tijdens en na het proces van gebruik.
4. Verstaanbare informatie: Het ontwerp communiceert de noodzakelijke informatie efficiënt naar de gebruikers, los van omgevingsomstandigheden, los van de zintuiglijke capaciteiten van de gebruikers. Richtlijnen: o
Gebruik diverse informatiedragers (beeld, woord, tactiel) voor overdracht van essentiële informatie.
o
Maak duidelijk onderscheid tussen essentiële informatie en randinformatie.
o
Maak essentiële informatie maximaal ‘leesbaar’.
o
Groepeer en faseer in duidelijk beschrijfbare entiteiten (duidelijke instructies voor elk fragment).
o
Voorzie overeenstemming met een verscheidenheid van technieken en hulpmiddelen die door mensen met zintuiglijke beperkingen gebruikt worden.
5. Marge voor vergissingen: Het ontwerp beperkt gevaren en ongewenste resultaten van verkeerde handelingen of onbewuste acties. Richtlijnen: o
Orden elementen zodanig dat gevaren en vergissingen vermeden worden: de meest gebruikte elementen op de best bereikbare plek, gevaarlijke elementen verwijderd of verborgen.
o
Waarschuw voor gevaren en mogelijke fouten.
o
Voorzie beschermingselementen.
o
Ontmoedig onbewuste handelingen daar waar alertheid vereist is. 8
6. Beperkte inspanning: Het ontwerp kan efficiënt en comfortabel gebruikt worden met een minimale inspanning. Richtlijnen: o
Maak gebruik in een neutrale en ontspannen lichaamshouding mogelijk.
o
Ontwerp voor redelijke kracht in bediening en gebruik.
o
Beperk repetitieve handelingen.
o
Beperk de noodzaak voor aanhoudende krachtinspanning.
7. Geschikte afmetingen en gebruiksruimtes: Voorzie passende maten en ruimtes voor het bereiken, het betreden en/of begrijpen voor gebruik en dit onafhankelijk van lichaamslengte, gestalte en mobiliteit van de gebruiker. Richtlijnen: o
Voorzie een duidelijke zichtslijn voor belangrijke elementen voor elke zittende of staande gebruiker.
o
Maak het (be)reiken comfortabel voor zittende en staande gebruikers.
o
Houd rekening met diverse maten van handen en grijpmogelijkheden.
o
Voorzie voldoende ruimte, assistentie door een persoon of voor het gebruik van hulpmiddelen.
1.3
Hedendaagse visies
1.3.1
Visie volgens Toegankelijkheidsoverleg Vlaanderen
“Onder ‘toegankelijkheid’ verstaat het TOV de bereikbaarheid, betreedbaarheid, bruikbaarheid en begrijpbaarheid van de ganse leefomgeving voor elke persoon. Toegankelijkheid omvat zowel fysieke als mentale toegankelijkheid. Mobiliteit is hiermee onlosmakelijk verbonden, precies omwille van het integrale karakter van toegankelijkheid. Onder mobiliteit verstaan we zowel de toegankelijkheid en het gebruikerscomfort van het openbaar vervoer als het aangepast vervoer.” ( TOV, 2006, blz. 3)
1.3.2
Visie volgens Maarten Wijk
Maarten Wijk is een Nederlandse professor die na zijn studie bouwkunde werkte als tekenaar, ontwerper, onderzoeker, adviseur, docent en hoogleraar. In zijn cv op zijn site vinden we eveneens dat hij diverse publicaties schreef over kwaliteitszorg in de bouw, toegankelijkheid, ergonomie en arbeidsomstandigheden op de bouwplaats. Hij schreef enkele werken over toegankelijkheid die bekend zijn en vaak gebruikt worden. In het herziene handboek voor toegankelijkheid van 2005 definieert hij toegankelijkheid als, “[…] de eigenschap van gebouwde voorzieningen (buitenruimten,
9
gebouwen en woningen), die maakt dat mensen de voor gebruik bestemde onderdelen, waaronder inrichtings- en bedieningselementen, kunnen bereiken en gebruiken.” (WIJK, 2003, blz. 22)
Toegankelijkheid is dus dat wat ieder in staat stelt om een voorziening te gebruiken zodat de vooropgestelde gebruiksbestemming kan bereikt worden. Het gaat dus over “vele omgevingsvariabelen die voor het functioneren van mensen van belang zijn en bij de vormgeving, de inrichting en het beheer van de gebouwde omgeving worden beïnvloed, zoals licht, akoestiek, bewegingsruimte, bedieningshoogten en luchtkwaliteit.” (WIJK, 2003, blz. 22) Hierbij hebben we het dan automatisch over ergonomie, de wetenschappelijke tak die zich bezighoudt met het zodanig vormgeven van de fysieke omgeving, dat mensen daarin doeltreffend en comfortabel, veilig en gezond kunnen functioneren.
Wat jammer is in zake Nederlandse norm NEN 1814 ‘Toegankelijkheid van buitenruimten, gebouwen en woningen’ (Nederlandse Normalisatie-Instituut (NNI), 2001), is dat er in het bouwbesluit niet naar deze norm wordt verwezen. Bijgevolg is dit normblad niet van kracht op nieuwe gebouwen. Enkel wanneer de opdrachtgever en de ontwerper de norm van toepassing verklaren, is de norm geldig. In 2004 bracht de stichting Bouw Advies Toegankelijkheid (BAT) een flyer uit ‘Toegankelijkheid verankeren in het bouwproces’ waarin dit staat geschreven. Met de folder wil BAT stap voor stap aangeven hoe opdrachtgevers van bouwprojecten kunnen voorkomen dat de toegankelijkheid tekort schiet.
10
2
Recht op toegankelijkheid
“De bordjes ‘verboden toegang voor vreemdelingen’ zijn van het straatbeeld verdwenen. Wanneer verdwijnen de trappen, drempels en andere ongeschreven verboden toegangen voor personen met een handicap?”( VAN HOVE, 1999, blz. 17)
2.1
Inleiding
Meneer Van Hove haalt met deze uitspraak al een mooi punt aan over het waarom van toegankelijkheid. Tot voor kort werden vreemdelingen soms niet toegelaten. Iedereen die hiervan hoort, vindt dat vreselijk, wat normaal is. Het is onbegrijpelijk dat de mens iemand beoordeelt op zijn afkomst. En toch doen we ongeveer hetzelfde bij mensen die een beperking hebben. Het grote verschil is echter dat het hier extra inspanning vraagt om drempels te overbruggen en om te zorgen dat er in je café een aangepast toilet aanwezig is terwijl er maar één keer in de week iemand in een rolstoel over de vloer komt. Waarom zou je zorgen voor een toegankelijke inkom als het voetpad niet eens toegankelijk is?
2.2
Antidiscriminatiewet
“Het ontbreken van redelijke aanpassingen voor de persoon met een handicap vormt een discriminatie in de zin van deze wet. Als een redelijke aanpassing wordt beschouwd: de aanpassing die geen onevenredige belasting betekent, of waarvan de belasting in voldoende mate gecompenseerd wordt door bestaande maatregelen.” (wet, 25 februari 2003, art. 2, § 3)
Deze wet zegt dat er discriminatie van personen met een handicap is wanneer er geen redelijke aanpassingen zijn. ‘Redelijke aanpassingen’ worden in deze wet echter niet uitgelegd en dit vormt toch een hekelpunt. Op de site www.diversiteit.be bespreken de makers van de site daarom ook wat zij verstaan onder ‘redelijke aanpassingen’. “Omdat een handicap dikwijls het gevolg is van een onaangepaste omgeving, kunnen concrete aanpassingen in specifieke situaties nodig zijn om obstakels weg te werken zodat personen met een handicap ook kunnen deelnemen aan een activiteit, de arbeidsmarkt, of ook kunnen genieten van een dienst.”(2007) Op een dergelijke vage beschrijving van de wetten kunnen er geen sancties volgen. Er staat niet beschreven wat de minimumvereisten zijn om te voldoen aan redelijke aanpassingen. Ook het begrip ‘handicap’ is niet duidelijk in de wet. Het kan gaan om vele zaken, van fysieke gezondheidsproblemen, verstandelijke beperkingen tot chronische ziektes.
11
Wat echter wel duidelijk is uit de wet, is dat in een vergelijkbare situatie iemand met een handicap niet nadeliger mag worden behandeld dan een ander. Er moet gelijkwaardigheid zijn.
2.3
Wet van de toegankelijkheid van openbare gebouwen
In de wet van 17 juli 1975 werd bepaald dat “de bevoegde overheid slechts een bouwvergunning verleent bij het bouwen van gebouwen, toegankelijk voor publiek, als wordt voldaan aan de normen, door de Koning vastgesteld terzake van hun toegankelijkheid voor gehandicapten.” (wet, 17 juli 1975, art. 1)
In de wet van 1975 wordt in artikel 2 eveneens gesproken over het toepassen van artikel 1 op openbare gebouwen die belangrijke verbouwingen moeten ondergaan. Met belangrijke verbouwingen wordt er bedoeld, werken die de inrichting van het gebouw veranderen.
2.4
Agenda 22
Agenda 22 (Chronische ziekten en Gehandicapten Raad Nederland(CG-Raad), 2003) is geen wet zoals de vorige twee puntjes. Het is een methode om gelijke rechten te bereiken. De agenda is gebaseerd op de VN standaardregels voor ‘Gelijke Kansen’ uit 1993, die van toepassing zijn op alle vormen van beperkingen. De standaardregels vormen een politieke en morele verplichting die aanvaard zijn door de leden van de internationale samenleving. De regels worden onderverdeeld in drie grote blokken: 1. Voorwaarden: Deze regels gaan over de vereisten voor deelname aan de maatschappij. Er zijn vier elementen: bewustmaking van de behoeften, rechten en mogelijkheden van mensen met een functiebeperking; goede medische zorg; mogelijkheden voor revalidatie en reïntegratie en ten slotte het bieden van ondersteunende diensten en technische hulpmiddelen die overeenkomen met de behoeften van ieder individu. 2. Werkterreinen: Deze regels beschrijven de verantwoordelijkheden van de maatschappij in acht belangrijke doelgebieden. De belangrijkste regel in het kader van dit eindwerk is deze, betreffende toegankelijkheid. “Overheden moeten het overkoepelend belang erkennen van toegankelijkheid in het proces van gelijkschakeling van mogelijkheden in alle geledingen van de maatschappij. De overheden moeten voor mensen met functiebeperkingen: (a) actieprogramma’s maken om de fysieke omgeving toegankelijk te maken en (b) maatregelen treffen om hen toegang te verschaffen tot informatie en communicatie.” De tweede regel die belangrijk is in het kader van mijn eindwerk is die, betreffende cultuur;
12
“Overheden moeten zorgen voor integratie en deelname van mensen met een functiebeperking aan culturele activiteiten op een gelijkwaardige basis.” De overige zes werkterreinen zijn niet van toepassing op mijn eindwerk. 3. Uitvoering: De uitvoering stelt tien regels op die de andere regels overkoepelen. Hierin staan een aantal zeer belangrijke regels die invloed zullen hebben op de toegankelijkheid van de stedelijke musea. Regel 14 zegt dat er bij het maken van een beleid op alle terreinen rekening dient gehouden te worden met mensen met een functiebeperking. Regel 15 zegt dat de wetgeving dient aangepast te worden om het recht op deelname en gelijkwaardigheid te garanderen. Dit wil dus zeggen dat er ook meer wetten moeten komen rond de toegankelijkheid van de gebouwen. Regel 17 zegt dat coördinatie van werkzaamheden efficiënt gebruik van middelen van de maatschappij garanderen. Regel 19 tenslotte, gaat over voortdurende training van personeel. Het is nodig dat men inzicht krijgt in de behoeften, rechten en mogelijkheden van mensen met een functiebeperking.
Het bespreken van Agenda 22 is belangrijk omdat vele steden, waaronder Gent, deze Agenda ondertekend hebben, waarmee zij te kennen geven deze regels in acht te willen nemen. Het positieve aan Agenda 22 is dat het in tegenstelling tot de wet van 1975 over de toegankelijkheid van openbare gebouwen niet enkel gaat over mensen met een fysieke functiebeperking, maar ook over mensen met een verstandelijke beperking, mensen met een visuele en/of een auditieve beperking en mensen met dyslexie of andere beperkingen. Indien Agenda 22 nauwkeurig wordt nageleefd, betekent dit een verbetering van de toegankelijkheid van de stedelijke musea daar zij deel uitmaken van de Stad Gent.
13
3
Basistoegankelijkheid
3.1
Inleiding
Toen ik in het begin besliste om mijn eindwerk te maken omtrent toegankelijkheid van de Gentse musea, wist ik dat ik met een paar knelpunten rekening zou moeten houden. Veel musea zijn gesitueerd in beschermde gebouwen, waar je niet zomaar mag verbouwen. Ook is het museum een openbare plaats. Mensen met een beperking leven daar niet. Het is onmogelijk om te spreken van volledige toegankelijkheid van een openbaar gebouw als je als definitie van toegankelijkheid ervan uit gaat dat iedereen onafhankelijk gebruik moet kunnen maken van het gebouw met de voorbestemde functies. Het is onmogelijk om een openbare lift aan te passen aan een rolstoelgebruiker die een C4 letsel heeft. Hierdoor is die persoon namelijk verlamd vanaf de nek. En behalve als de lift voorzien is van spraaktechnologie of een ander ontwerp die met het hoofd kan bediend worden, kan de persoon er geen gebruik van maken. Zo’n persoon zal echter ook niet vaak alleen op stap gaan. Maar als we spreken over het onafhankelijk kunnen gebruiken van de voorziening wordt hulp daarbij gerekend. Het openbaar gebouw zal nooit op dezelfde manier aangepast worden als dat thuis gebeurt. Dit is ook niet nodig. Als we naar een museum gaan, is dat hooguit voor een dag. Maar waaraan moet een museum dan wel voldoen om het toegankelijk te kunnen noemen? Hiervoor zal ik eerst de specifieke doelgroepen beschrijven waarmee we telkens rekening moeten houden. Daarna zal ik per doelgroep beschrijven wat de minimumeisen zijn waaraan een museum moet voldoen om toegankelijk te zijn voor die specifieke doelgroep.
3.2
Beschrijving van de doelgroepen
3.2.1
Mensen met een fysieke beperking
Dit is de doelgroep waarmee al op veel plaatsen rekening wordt gehouden. Sommige mensen van deze groep, vooral de manuele rolstoelgebruikers, vallen op. Het is dan ook gemakkelijker om na te denken welke aanpassingen er moeten gebeuren en waarmee er rekening moet gehouden worden in de toekomst. Nochtans is deze groep veel groter dan alleen rolstoelgebruikers. Ook mensen die slecht te been zijn, een beperkte armfunctie hebben, last hebben van spasticiteit… behoren tot de mensen met een fysieke beperking. Hiervoor moeten extra aanpassingen gebeuren. Er mag niet gerekend worden op veel kracht, er moeten voldoende rustplaatsen aanwezig zijn…
3.2.2
Mensen met een visuele beperking
Naast de groep van mensen met een fysieke beperking, gaat ook aandacht naar mensen met een geleidehond of een witte stok. Het is duidelijk dat ze dit hulpmiddel hebben omdat ze blind zijn of zeer slechtziend. Er wordt steeds meer rekening gehouden met de geleiding van blinden onder de vorm van geleidelijnen die op verschillende plaatsen in de stad te vinden zijn.
14
In het Administratief Centrum (AC) van Gent zijn er naast vele informatieborden ook brailleregels weergegeven. Brailleregels staan altijd links onder de tekst.
3.2.3
Mensen met een auditieve beperking
Met deze groep bedoelt men zowel mensen die doof zijn als mensen die slechthorend zijn. Velen van hen beheersen de Vlaamse gebarentaal, maar sommigen kunnen die niet. Sommigen zijn al heel hun leven doof of slechthorend en sommigen niet. Ook het liplezen wordt niet door iedereen beheerst.
3.2.4
Mensen met een verstandelijke beperking
Als er een groep is die vaak vergeten wordt, zijn het wel de mensen met een verstandelijke beperking. Deze groep is net zoals de andere drie groepen heel divers. Er zijn allerlei soorten verstandelijke beperkingen. Algemeen kan gesteld worden dat ze nood hebben aan structuur en logica. Dit houdt in dat de noodzakelijke informatie op een gemakkelijke manier gegeven wordt.
3.3
Aanpassingen per doelgroep
3.3.1
Mensen met een fysieke beperking
Voor mensen met een fysieke beperking spreekt het voor een groot deel voor zich wat er moet worden aangepast, vooral als we denken aan rolstoelgebruikers. De deuren moeten minimum 90 cm breed zijn, er moeten aangepaste toiletten zijn, er mogen geen drempels van meer dan 2 cm zijn, er moeten liften zijn indien niet alles op het gelijkvloers is, de toonbanken moeten een verlaagd deel hebben of maximum 90 cm hoog zijn, vitrinekasten en tafels moeten onderrijdbaar zijn… Naast de rolstoelgebruikers zijn er nog andere mensen met een fysieke beperking. Zo zijn oudere mensen vaak slecht te been. Voor hen is het nodig dat er om de twaalf treden een tussenbordes wordt voorzien waar ze even kunnen uitblazen, is het nodig dat er voldoende zitplaatsen zijn. Ook voor hen zijn liften noodzakelijk. Naast de mensen met een beperkte beenfunctie zijn er nog de mensen met een beperkte functie van de bovenste ledematen. Bij het maken van een website moet er op gelet worden dat het klikgebied voldoende groot is zodat deze mensen niet gefrustreerd raken door het steeds verkeerd klikken. Meestal hebben deze mensen thuis een speciale muis die slechts één knop heeft. Deze vond ik onder andere terug in het Huis van Alijn. Het is met andere woorden nodig dat de computers ook voorzien zijn van een gemakkelijk te besturen muis. Er moet dus altijd een marge meegerekend worden waarin men fouten mag maken zonder daardoor iets fout te doen.
3.3.2
Mensen met een visuele beperking
Voor mensen met een visuele beperking zijn er misschien nog wel meest aanpassingen nodig. Er zijn heel weinig musea toegankelijk voor blinden en slechtzienden. Nochtans houden mensen met een visuele beperking ook van kunst en cultuur en willen ze graag musea bezoeken. We kunnen deze
15
groep opsplitsen in veel subgroepen maar er zijn twee duidelijke groeperingen: de personen die slechtziend zijn en de personen die blind zijn. Voor personen die blind zijn moet er veel tactiele informatie beschikbaar zijn omdat dit hun enige houvast is indien ze niet begeleid worden. Bij alle kunstwerken of bij alle informatieborden zou de tekst ook in braille moeten vertaald worden. Deze tekst moet dan links onder de gewone tekst worden aangebracht omdat blinden dit zo aanleren. Het gaat over alle visuele informatie, dus ook de grondplannen, de menukaarten, de knoppen in de lift... Indien er gewerkt wordt met audioguides moet men wel nog de nummers van de werken in braille aangeven. Indien de lift meer dan een verdieping overbrugt, moet dit ook auditief weergegeven worden zodat personen niet gedesoriënteerd raken in de lift. Dit is ook handig voor personen die slechtziend zijn. Voor de blinden is het ook goed als er initiatieven worden genomen zoals in de Wereld van Kina, waar de opgezette dieren betast kunnen worden door iedere bezoeker. Bij afdalende trappen moeten er waarschuwingen zijn door middel van een verandering van tegelpatroon. Op de trottoirs worden drie soorten tegels gebruikt. Ten eerste zijn er verende tegels die gebruikt worden als informatiegevend, bijvoorbeeld om aan te geven wanneer men van richting moet veranderen. Ten tweede zijn er ribbeltegels die gebruikt worden om de juiste richting aan te geven. Ten derde zijn er de noppentegels met een geribbeld patroon die waarschuwen voor een komend gevaar, zoals een oversteekplaats, de rand van een perron en afdalende trappen. Vooral de laatste soort zijn overal belangrijk. Trappen zijn bijvoorbeeld heel gevaarlijk voor blinden. Het is dan ook aangeraden om hier gebruik te maken van ribbeltegels. Voor personen die slechtziend zijn, moeten er nog heel wat aanpassingen gebeuren. Het woord ‘contrast’ staat bij deze aanpassingen centraal. Het is voor slechtzienden steeds moeilijker om kleuren van elkaar te onderscheiden. Dit maakt het onmogelijk om een volledig witte trap waar te nemen in een witte ruimte, zoals in het Design Museum. Felle kleuren zoals rood, geel en wit vallen op en treden op de voorgrond terwijl donkere kleuren zoals zwart en donkerblauw er als een gat uit zien. Voorwerpen of pictogrammen die eruit moeten springen, bestaan dus best uit een felle kleur geplaatst op een donkere achtergrond. Bij de toiletten worden standaard witte pictogrammen gebruikt op een blauwe achtergrond. Daarnaast zullen er ook een reeks aanpassingen nodig zijn bij het maken van een website. Indien er bijvoorbeeld een foto op de site staat, moet er onder beschreven worden wat er op de foto staat. Er zijn een hele reeks aanpassingen die moeten gebeuren bij het maken van een site, en dat zou op zich alweer een nieuwe scriptie kunnen vormen, maar ik wilde het gewoon graag benoemen als een aandachtspunt en zal het dus niet verder in detail bespreken.
3.3.3
Mensen met een auditieve beperking
Mensen met een auditieve beperking worden niet snel opgemerkt behalve als ze een hoorapparaat dragen. Dit zorgt voor veel miscommunicatie en lastige situaties. Mensen verstaan niet waarom ze niet reageren als je hen iets vraagt en vinden ze daardoor onbeleefd. Het gevaar is dat personen met een auditieve beperking zich gaan afzonderen en daardoor ook isoleren. Als museum kan u er in bijstaan om deze isolatie tegen te gaan door er rekening mee te houden dat ook mensen met 16
auditieve aandacht wat extra aandacht nodig hebben bij het inrichten van het museum. Het aantal aanpassingen zal altijd relatief klein blijven, maar meestal wel uiterst belangrijk. Zo wordt een beeldfragment vaak ondersteund door een stem die alles vertelt zonder voor ondertiteling te zorgen. Geluiden die gemaakt worden, kunnen ook worden weergegeven in tekstvorm. Naast audio guides voor blinden is het ook belangrijk dat er schriftelijke weergaves zijn van de gesproken tekst. Het moet voor mensen met een auditieve beperking ook mogelijk zijn om een gidsbeurt te krijgen zonder dat ze daarvoor een gebarentolk moeten vragen. Door een neerslag van alles wat door de gids wordt gezegd kunnen ook zij gemakkelijk het museum bezoeken. Dit moet natuurlijk niet gegeven worden aan personen met een auditieve beperking die niet van plan waren om een gidstour te volgen, want dat zou positieve discriminatie zijn. Naast het probleem van informatie krijgen omtrent het museum, is er ook nog een veiligheidsprobleem dat bijna in ieder museum nog steeds niet opgelost is. Wat gebeurt er als een doof iemand op het toilet zit en het brandalarm gaat af? De persoon wordt niet opgemerkt en is zich van geen kwaad bewust. Het is dus belangrijk om ook een visueel brandalarm te hebben zoals een zwaailicht om ook personen met een auditieve handicap op de hoogte te brengen van het gevaar. Dit is niet alleen nodig in het toilet want op rustige dagen zijn er wel meer ruimtes waar niemand langs komt. Indien er een zaal is voor tijdelijke voorstellingen en voordrachten is het ook aangeraden om ringleiding te voorzien voor de personen die slechthorend zijn. Dit zorgt ervoor dat de stem die door de micro spreekt, wordt gefilterd uit het achtergrondgeluid zodat alleen deze persoon door hun oorapparaat komt. Ik heb voornamelijk gesproken over personen die doof zijn, omdat voor hen meest aanpassingen nodig zijn, maar voor personen die gewoon slechthorend zijn, kunnen ook een reeks aanpassingen gebeuren. Bij de audio-phones zal het belangrijk zijn om het volume te kunnen regelen. Maar over het algemeen zijn dezelfde aanpassingen nodig voor mensen met een auditieve beperking.
3.3.4
Mensen met een verstandelijke beperking
Voor mensen met een verstandelijke beperking gebeuren in heel wat musea al inspanningen. De Wereld van Kina kan hierin een voorbeeldrol spelen omdat het niveau van het museum heel gemakkelijk is. Er wordt gewerkt met pictogrammen en gemakkelijk taalgebruik en dit zijn de twee belangrijkste aandachtspunten wanneer we spreken over aanpassingen voor personen met een verstandelijke beperking. Indien men werkt met pictogrammen is het niet de bedoeling dat dit kleine pictogrammen zijn, maar dat ze echt duidelijk zichtbaar zijn vanop een verre afstand. Pictogrammen zijn trouwens voor iedereen verstaanbaar, ook voor mensen die de schrijftaal niet kennen. Ook Het Huis van Alijn speelt een voorbeeldrol in de mentale toegankelijkheid. Alles staat duidelijk en in gemakkelijke taal uitgelegd op de krijtbordjes die hangen in iedere kamer. Bovendien kent de opbouw van het museum een zeer logische structuur. Bij Het Huis van Alijn zijn er maar twee richtingen die je kunt uitgaan, vooruit en achteruit. Bij de andere musea is het belangrijk om te zorgen dat er op de grondplannetjes die ze meekrijgen een looprichting staat zodat ze niet zelf moeten kiezen in welke 17
richting ze het museum bezoeken. Mensen met een verstandelijke handicap hebben problemen die heel uiteenlopend zijn, maar over het algemeen hebben ze allen nood aan structuur en eenvoud. Ook de websites moeten een eenvoudige en logische opbouw kennen. Het lettertype moet niet te klein zijn en er mag wel gewerkt worden met kleurcontrasten. Ook mensen met een verstandelijke beperking kijken vaak op het web en sommige sites zijn echt moeilijk te verstaan. Bij enkele websites begreep ik zelfs niet meteen hoe ik bijvoorbeeld bij de historie of visie van het museum kon komen.
18
4
Evaluatie Museumbezoeken
4.1
Inleiding
Nu u allen weet waar het begrip toegankelijkheid vandaan komt en hoe er nog aan verder gewerkt wordt, wil ik u verder informeren met een groot stuk praktijk. Ik heb gekozen om een toegankelijkheidsbalans op te maken van vier Gentse musea. Ik kon er misschien meer besproken hebben, maar dan zouden ze niet zoveel in detail besproken worden. Tijdens mijn evaluatie en advies heb ik het niet over de verschillende doelgroepen, maar bespreek ik de toegankelijkheid voor iedereen. Natuurlijk ligt mijn uitgangspunt wel bij personen met beperkingen, de beperkingen die ik hierboven beschreven heb. Mijn werk bestond uit het opmaken van een checklist, die ik kon gebruiken voor alle musea, het checken van de musea, het opmaken van een balans met positieve punten en negatieve punten, het opmaken van een advies vertrekkende vanuit de inrichting en visie van het museum en als laatste het schrijven van een conclusie om een beeld te geven van hoeveel wat gaat kosten, of het gemakkelijk haalbaar is en wat nu eigenlijk echt noodzakelijk is. Ik hoop dat dit praktijkgedeelte veel kan bijdragen tot de toegankelijkheid van de musea in de stad Gent.
4.1.1
Opmaken checklist
Ik bracht per museum twee bezoeken. Bij mijn eerste bezoek nam ik een checklist mee om de aanwezige ruimtes aan te duiden. Op basis van die checklists bepaalde ik welke ruimtes ik allemaal wilde analyseren. Het was een zeer korte checklist die ik gemaakt had door na te denken welke ruimtes er zich allemaal in een museum kunnen bevinden. Ik merkte dat ik een paar ruimtes over het hoofd zag, maar er was plaats genoeg om er extra zaken bij te schrijven.
Voor ik aan mijn tweede bezoek kon beginnen, had ik heel wat tijd nodig om een checklist op te maken. Ik gebruikte hiervoor de bestaande checklisten voor openbare gebouwen van Westkans ( 2007), WAT (2007) en de checklist van TOV (2007). Naast deze drie checklists zocht ik ook de wetgeving rond de toegankelijkheid van openbare gebouwen op. Alles wat volgens de wet verplicht is, wordt aangegeven in de tweede kolom van mijn checklist. Naast deze checklists en de wetgeving gebruikte ik nog mijn eigen kennis, die ik opgedaan heb door de literatuurstudie rond dit onderwerp. Mijn checklist is niet bedoeld als middel om een museum punten te geven volgens de score die ze hebben. Het is de bedoeling dat ik er duidelijk kan uit afleiden wat de positieve en de negatieve punten zijn en wat ik moet adviseren.
Er zijn 19 zaken die aan bod komen in mijn checklist: -
De parkeerplaats
-
De toegangsweg
-
De inkomhal
19
-
De balie
-
De trappen
-
De kooiliften
-
De hefplateauliften
-
De plateautrapliften
-
De tentoonstellingsruimte
-
De toiletten
-
De wastafels
-
De aangepaste toiletten
-
De nooduitgangen
-
De deuren
-
De cafetaria/ het restaurant
-
De bibliotheek
-
De winkel
-
De binnenkoer
-
De signalisatie en bewegwijzering
Bij iedere bespreking van een museum worden zaken weggelaten omdat ze niet van toepassing zijn. Deze zaken zijn op de checklisten aangeduid door de kleur oranje. Bij de liften bijvoorbeeld maken ze meestal maar gebruik van één en maximum twee soorten liften. Hieronder zie je een voorbeeld van hoe mijn checklist is opgebouwd. Voor het maken van de checklist van parkeerplaatsen heb ik gebruik gemaakt van de hierboven vermelde zaken. Bovendien deed ik beroep op de normen die opgesteld zijn door WAT. Bovenaan vermeld ik steeds in het blauw over welke zaken het gaat. Links onder vermeld ik het deel van de parkeerplaatsen dat ik evalueer, bijvoorbeeld de aangepaste parkeerplaats. In de kolom daarnaast maakte ik een rangschikking van positieve zaken, neutrale zaken en negatieve zaken. In de linkerkolom vermeld ik de wetgeving (indien die er is). In de kolom rechts daarvan vind je een beschrijving van de evaluatie-eis. Daarnaast geef ik aan of het item voldoet aan die eis en in de rechterkolom geef ik eventueel nog opmerkingen erbij. Deze opmerkingen zijn zeer belangrijk omdat niet alle zaken eenduidig zijn.
20
4.1.2
Opmaken analyse en advies
Voor het opmaken van mijn analyse van de musea die hieronder aan bod komt, gebruikte ik mijn checklisten. Bovendien had ik telkens ook een gesprek met iemand van het museum. Ook deze bronnen zijn kostbaar bij het opmaken van advies. Zo is het bijvoorbeeld belangrijk om te weten of er nog verbouwingswerken gepland zijn en waaruit deze verbouwingswerken bestaan. Ik probeerde door het systematisch overlopen van mijn checklist zo objectief mogelijk alle positieve en negatieve punten in kaart te brengen. Bij mijn advies probeerde ik per museum te vertrekken vanuit hun missie/visie als museum. Dit deed ik omdat de toegankelijkheid telkens in deze teksten verborgen zit. Soms staat het er heel duidelijk in en soms minder duidelijk, maar het staat er altijd in. Ik zal dan ook eerst hun missie/visie vermelden.
21
Ik probeerde bij mijn advies rekening te houden met het gebouw zelf en de inrichting ervan. Het is soms moeilijk om iets in het museum te laten passen, maar met voldoende creativiteit kan dit zeker lukken.
4.1.3
Schrijven van een conclusie
Om een duidelijker overzicht te geven van wat nu echt belangrijk is om aan te passen en wat nog even kan wachten, wat gemakkelijk haalbaar is en wat heel moeilijk te bereiken zal zijn, wat veel zal kosten en wat heel goedkoop zal zijn, heb ik bij ieder advies een kader gemaakt waarin dit duidelijk staat beschreven. De legende van de kadertjes vindt u hieronder: -
€1 betekent het goedkoopste en €3 het duurste
-
T1 staat voor technisch gemakkelijk haalbaar en T3 voor technisch moeilijk haalbaar
-
P1 staat voor zeer grote prioriteit en P3 kan wel wat uitgesteld worden.
€1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Het bovenstaande kader vertelt ons dus dat dit advies zo snel mogelijk zal moeten worden opgevolgd omdat het heel belangrijk is, dat het wel redelijk wat geld zal kosten, maar dat het technisch moeilijk haalbaar zal zijn. In de meeste gevallen ligt ‘het moeilijk haalbaar zijn’ aan de historie van het gebouw. Sommige aanpassingen mogen niet worden uitgevoerd omdat het een beschermd gebouw is. Het zal dus een uitdaging zijn om een andere oplossing te vinden. De prioriteit heb ik bepaald volgens de zaken die echt noodzakelijk zijn bij het bezoeken van een museum. Zo is een winkel en een cafetaria minder belangrijk om aan te passen dan een toilet en de ingang. Ik hoop dat er mede met het gebruik van de conclusie een plan kan gemaakt worden om te werken aan de toegankelijkheid van de musea.
4.1.4
Schrijven van een besluit
In het besluit wil ik nog een kort overzicht geven van wat ik er boven nu precies heb gezegd. De vijf meest noodzakelijke aanpassingen en de positieve punten van het museum worden hier nog eens opgesomd. Daarnaast geef ik nog een overzichtskader van de financiële kosten, de haalbaarheid en de prioriteit.
€1
9
€2
6
€3
4
T1
8
T2
8
T3
3
22
P1
4
P2
7
P3
8
Bovenstaande kader zou bijvoorbeeld positief zijn, omdat er niet veel prioritaire zaken zijn en de aanpassingen bovendien ook niet duur worden ingeschat. Alles is technisch ook redelijk haalbaar. Er zijn bij de drie rijen enkele uitzonderingen, maar over het algemeen is dit resultaat een goed resultaat. Zonder herhaling van de vijf belangrijkste punten is dit kader echter waardeloos.
4.2
Het Museum voor Schone Kunsten
4.2.1
Inleiding
Deze geschiedenis is gebaseerd op de informatie die te vinden is op de site van het Museum voor Schone kunsten (MSK) (www.MSKgent.be). Voor de geschiedenis van het MSK moeten we helemaal terug naar 1802, die dan was gesitueerd in de met slopen bedreigde St.-Pieterskerk. Het publiek kon voor het eerst in de kerk op 22 november van dat zelfde jaar. Ze moest echter weer terug gebruikt worden voor de katholieke erediensten waardoor vele schilderijen een nieuwe thuis moesten krijgen. Hierdoor duurde het uiteindelijk tot 1811 voraleer het museum dat toen in de Stedelijke Academie gevestigd was, terug geopend werd voor publiek. In 1820 werd dan een ontwerp gemaakt voor een nieuw Paleis voor Schone Kunsten zonder dat er al een plaats was om het Paleis te vestigen. Het plan werd opgevat als een soort Griekse Tempel en is uiteindelijk geplaatst in het Citadelpark in 1897. Toen was het slechts nog een voorstel en in 1898 is men dan uiteindelijk begonnen met gedetailleerde plannen van het Paleis in het citadelpark waar het nu nog steeds gesitueerd is. In 1911 werd dit plan uitgebreid met twee hemisferen en een langwerpige vleugel aan de Hofbouwlaan. Na de tweede wereldoorlog had het museum veel schade gelegen, maar daarvoor had het museum voor het eerst al enkele werken tentoongesteld, zoals de tentoonstelling “Oude kunst in Vlaanderen”. In 1951 werd het museum opnieuw geopend nadat de schade door de oorlog hersteld was. In 1991 begon men met verbouwen en dat is tot op de dag van vandaag nog altijd een beetje de situatie in het MSK. Misie/visie
“Het MSK heeft als landelijk erkend museum de ambitie om via specialisatie en samenwerking te evolueren tot hét Vlaamse museum voor de 19de eeuw en de eerste helft van de 20ste eeuw (moderne kunst). Binnen dit museumveld wil het zich profileren door een specialisatie in de volgende drie domeinen: de collectie, het tentoonstellingsprogramma en het wetenschappelijk onderzoek. In de gehele werking streeft het MSK naar kwaliteit en naar een zo ruim mogelijke participatie door verschillende doelgroepen. 23
As partner van de VKC (de structurele samenwerking tussen het KMSKA, het Groeningemuseum Brugge en het MSK) stelt het museum zich tot doel bij te dragen tot de nationale en internationale uitstraling van het Vlaamse erfgoed.”( VAN BRUWAENE, 2008) “Het is onze visie dat een up to date museum meer moet zijn dan alleen een plaats waar een atrimonium wordt bewaard en ontsloten. Het moet zijn bevoorrecht kader (ligging, gebouw, collectie) benutten om een centrum te zijn van kennisuitwisseling, kunsthistorisch onderzoek, esthetische beleving en ontmoeting in een culturele context. Een museum kan in deze processen een vormende rol spelen door het demonstreren van kwaliteit, integriteit en kritische zin. Gent is een centrumstad met een culturele betekenis. Door zijn universiteit en scholen en door zijn culturele potentieel verhoudt Gent zich tegenover Brussel zoals Oxford tegenover Londen. Net zoals de muziekproductiehuizen of de universiteit kunnen de Gentse musea op verschillende niveaus werken: lokaal, regionaal, landelijk en internationaal. De eerste drie niveaus zijn vanzelfsprekend. De internationale werking is een opdracht, een uitdaging. Het museum kan internationaal werken om het Vlaamse patrimonium internationale uitstraling te geven, om zich als wetenschappelijke instelling internationaal te profileren en om te beantwoorden aan de internationale verwachtingen die ten aanzien van een Vlaams/Gents museum bestaan. Concreet: het MSK kan het niet alleen hebben van zijn collectie, hoewel de gevarieerde collectie en het schitterende gebouw belangrijke troeven zijn. De stad Gent is echter te weinig toeristisch, de ligging van het museum is te ver verwijderd van het oude centrum, en de collectie bevat geen echte topstukken van het niveau als van het Lam Gods in de Gentse kathedraal of de Vlaamse primitieven in Brugge, om op zichzelf voldoende belangstelling te wekken. Het museum wordt door de Gentse toeristische dienst nog te weinig als troef uitgespeeld. De actie van Toerisme Vlaanderen om in samenwerking met VKC de permanente collecties te promoten kan een belangrijke stimulans zijn voor een betere samenwerking tussen de stedelijke toeristische dienst en het MSK. Daartoe werden al contacten gelegd. Door de bovengenoemde beperkingen moet het MSK vooral de aandacht trekken op zijn eigen werking: een originele presentatie, degelijke publieksbegeleiding, goede tentoonstellingen, evenementen en wetenschappelijke expertise.” (VAN BRUWAENE, 2008)
Er staat in deze tekst die ik van het MSK kreeg duidelijk dat ze de ambitie hebben om te streven naar een kwaliteit en participatie van een zo groot mogelijke doelgroep. De grootst mogelijke doelgroep is iedereen. Het museum is echter veel minder gericht op kinderen dan op volwassenen. Het taalgebruik is minder gemakkelijk te begrijpen dan bijvoorbeeld in De Wereld van Kina. Het museum is kort geleden al gescreend geweest door ATO en daar is rekening mee gehouden tijdens de verbouwingswerken. Toch zijn er nog heel wat knelpunten. Ik hoop dat deze analyse van het museum kan bijdragen tot een betere toegankelijkheid van het museum.
24
4.2.2
Parkeerplaatsen
Positieve punten -
Er is een parkeerplaats op minder dan 50 m van de ingang.
-
Deze is gemarkeerd op de grond en is aangeduid met het officieel verkeersbord E9a met onderbord.
-
De parkeerplaats ligt op de hoek van de parkeerruimte waardoor er links naast de parkeerplaats meer dan voldoende ruimte is om uit te stappen.
-
Ook achter de parkeerplaats is er ruimte om uit te stappen.
Negatieve punten -
De parkeerplaats is niet aangeduid met een blauwe ondergrond.
-
De afmetingen van de parkeerplaats zijn te klein. De parkeerplaats is zelfs wettelijk te smal.
-
Het is niet duidelijk wat de parkeerruimte voor het MSK precies is.
Advies -
Bij de verkeerspolitie kan je een eigen voorbehouden parkeerplaats aanvragen en liefst meer dan één.
-
Voor mensen die geen moeilijkheden hebben om zich te verplaatsen, is het niet erg om hun auto wat verder te zetten maar voor mensen die slecht te been zijn, is het een belemmering terwijl het museum zelf zo goed als drempelvrij is.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
25
P1
P2
P3
Er zijn veel parkeerplaatsen in de buurt en bij het SMAK zijn er ook wel enkele parkeerplaatsen gereserveerd voor personen met een beperking, maar de plaatsen zijn niet helemaal in orde. Ofwel komt dit omdat de regels die werden toegepast, verouderd zijn en de nieuwe regels nog niet toegepast worden, ofwel komt dit door het niet grondig aanpassen van de parkeerplaats. Het is niet veel werk om deze plaatsen aan te passen, maar wel belangrijk.
4.2.3
Toegangspad
Positieve punten -
De drempel bij het zebrapad is verlaagd en is lager dan 2 cm.
-
De oversteekplaats is goed aangeduid.
-
Er is een leuning op de toegangstrap.
-
De aangepaste ingang voor rolstoelgebruikers staat aangeduid vanaf de hoofdingang.
-
De ingang is heel ruim.
-
De doorgangshoogte is zeker hoog genoeg.
Negatieve punten -
De oversteekplaats is niet aangepast voor blinden en slechtzienden. Er zijn geen aangepaste tegels en er zijn geen rateltikkers.
-
De leuningen hebben maar één hoogte.
-
Indien een persoon met een visuele beperking de leuning volgt, loopt hij tegen de pilaren. Dit komt doordat de leuningen in het midden van de pilaren staan en dus recht op die pilaren lopen.
26
-
De trapneuzen zijn niet contrasterend.
-
De ingang voor mensen die de trap niet op kunnen, staat aangeduid in het zwart.
-
Er is geen geleidelijn vanaf de oversteekplaats tot de trap en vanaf de trap tot de ingang van de deur.
Advies -
De Stad Gent is verantwoordelijk voor de oversteekplaatsen. Het is echter wel mogelijk om erop aan te dringen dat de oversteekplaats wordt aangepast. Bij de aanpassing van een oversteekplaats moet men op vele zaken letten. Voor blinden hoeven er geen rateltikkers aanwezig te zijn omdat de auto’s maar van een zijde komen en ze dus kunnen voortgaan op hun gehoor. Er moeten wel ribbeltegels met een geschrankt patroon, voor het fietspad en ook voor ze op straat komen, aangebracht worden. Deze tegels wijzen op het gevaar. De borduren moeten verlaagd zijn zodat rolstoelgebruikers er zelfstandig op kunnen rijden. De borduur mag dus een hoogte hebben van 2 cm.
-
Naar de trap toe en van de trap naar de ingang moet een geleidelijn liggen. Standaard wordt deze in ribbeltegels gelegd op het voetpad. Ze moet duidelijk voelbaar zijn.
-
Voor de trap liggen noppentegels om te duiden op het gevaar van een opstap. Deze zijn ook duidelijk voelbaar en gestandaardiseerd.
-
De rolstoeltoegankelijke ingang wordt standaard aangeduid in het blauw. Het is goed om die kleur te volgen en zo een goede uniformiteit te bekomen.
-
De leuning moet zodanig staan dat het de mensen tussen de pilaren leidt. Ze moet 30 à 40 cm voor en achter de trap uitlopen.
-
De leuningen moeten bestaan uit twee hoogtes zodat zowel kleine als grote mensen de leuning kunnen gebruiken. De ideale hoogtes zijn 75 cm en 90 cm.
-
De trapneuzen worden duidelijker door een contrasterende strip. Ideaal is geel of rood, maar er zijn creatieve alternatieven te bedenken zodat ze nog passen in het kader van het museum.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Voor de aanpassing van de oversteekplaats is de Stad Gent volledig verantwoordelijk, maar het MSK kan hier wel op aandringen. Het is zeker nodig dat de plaats wordt aangepast omdat de parkeerplaatsen voor personen met een beperking achter deze oversteekplaats liggen. Het gebruiken
27
van gemakkelijk herkenbare kleuren voor de rolstoelvriendelijke ingang is een voorstel, maar geen absolute noodzaak. De leuningen op de trap zijn echt een belemmering. Er is op deze plaats totaal geen rekening gehouden met eventuele personen met een beperking. Vooral voor personen met een visuele beperking is het echt nodig dat de aanpassing gebeurt. Dit is technisch moeilijker haalbaar omdat het een beschermde trap is, maar er kan hopelijk wel tot een consensus gekomen worden.
4.2.4
Inkomhal
Positieve punten -
Er zijn geen drempels aanwezig.
-
De circulatieruimte is meer dan 200 cm x 200 cm.
-
Het is door de ondergrond duidelijk dat men binnen is.
Negatieve punten -
In de winter worden de twee zijdeuren gebruikt om de kou tegen te houden, maar op de schuifdeur hangt geen aanduiding dat men de zijdeuren moet nemen.
-
De ene deur is slechts 78 cm breed.
-
Er hangen strips op de glazen schuifdeuren maar deze hangen enkel op ooghoogte. Er is geen stootrand onder aan de deur zodat het glas beschadigd wordt wanneer blinden er met hun stok tegen tikken. De strips op ooghoogte hangen op dezelfde hoogte als de omlijsting naast de schuifdeuren.
-
Bij de manuele deuren zijn er enkel strips op voethoogte en is er niets op ooghoogte.
28
Advies -
Er moet een duidelijkere bewegwijzering zijn tijdens de winter zodat het voor iedereen duidelijk is dat ze de zijdeuren moeten nemen.
-
Op glazen deuren moeten er steeds strips komen in contrasterende kleuren op voethoogte en op ooghoogte (tussen 150 cm en 170 cm), het liefst geel of rood omdat deze kleuren meest contrasteren met de omgeving. De beste breedte is 3 à 5 cm.
-
De deurdoorgang is slechts 78 cm breed indien er maar één deur wordt opgedaan. Dit is te weinig. Ofwel moeten beide deuren openstaan of wel moet één van de twee glazen deuren breder worden gemaakt zodat deze 90 cm en liefst 100 cm breed is.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
De deuren veranderen is het enige dat niet zo goedkoop is. De rest van het advies is een kwestie van goede wil. Het is een belangrijk advies om het visueel duidelijker zichtbaar te maken. Over het algemeen is de inkomhal heel groot. Er zijn alleen enkele versmallingen die moeten vermeden worden om goed toegankelijk te zijn. De prioriteit voor het verbreden van de deuren is wat lager omdat er een aparte ingang is voor rolstoelgebruikers, maar er zijn ook brede personen waarvoor een bredere ingang nodig is.
4.2.5
Balie
29
Positieve punten -
De prijzen worden weergegeven op een flatscreen dat aan de muur hangt.
-
De balie is altijd bemand.
-
De balie is niet hoger dan 115 cm.
-
Er zijn grondplannen te verkrijgen aan de balie.
Negatieve punten -
De balie is niet onderrijdbaar.
-
De balie is niet in een contrasterende kleur en is gebouwd uit reflecterend materiaal.
-
Het betaalsysteem is niet onderrijdbaar en is niet in reliëf of in braille.
Advies -
De balie komt in een contrasterende kleur en is gebouwd uit niet-reflecterend materiaal.
-
De balie wordt helemaal of gedeeltelijk onderrijdbaar gemaakt. Vooral het betaalsysteem moet onderrijdbaar zijn zodat dit kan gebruikt worden vanuit de rolstoel.
-
De knoppen op het betaalsysteem zijn in reliëf en/of in braille.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Er is genoeg plaats om de balie te verbouwen en te zorgen voor een verlaagd deel. Hierdoor kunnen ook personen die gebruik maken van een rolstoel aan het elektronisch betaalsysteem. De contrasterende kleuren zijn iets moeilijker omdat het museum gebruik maakt van grijstinten. Het zal echter noodzakelijk zijn om te zorgen voor meer verschil tussen de soorten grijs die gebruikt worden. Niet alleen bij de balie, maar in heel het museum.
30
4.2.6
Trappen
Positieve punten -
Bij alle trappen is er maximum om de 12 treden een tussenbordes voorzien.
-
Naast de trappen die meer dan een meter overbruggen, is er ook een lift aanwezig.
Negatieve punten -
Er is geen uniformiteit in de trappen.
-
De trappen worden niet aangeduid met een voelbare waarschuwingstegel.
-
Er zijn geen dubbele leuningen.
-
De trapleuningen lopen niet door vóór de eerste en na de laatste trede.
Advies -
Er moeten overal contrasterende strips op de trappen komen voor mensen met een visuele beperking. Zo kunnen ze de volgende optrede zien. Deze moeten ook tastbaar zijn voor blinden. Dit gebeurt met een verandering van tegelpatroon of voelbare strips.
31
-
De trapleuningen moeten overal gelijk worden. De trapleuning moet twee hoogtes hebben zoals eerder al aangegeven. Ook moet de trapleuning 40 cm verder lopen na de trap in de te volgen richting.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
De trappen zijn niet echt in orde. Het advies lijkt kort, maar het is heel belangrijk. Er zijn ongelofelijk veel trappen in het MSK en er is zeker niet genoeg contrast aanwezig. Het is niet veilig en één van de hoogste prioriteiten. Het is technisch gemakkelijk haalbaar en de kostprijs valt relatief mee.
4.2.7
Kooiliften
Positieve punten -
In één van de twee liften wordt de etage zowel visueel als auditief weergegeven. In de andere lift is er maar een verdieping te overbruggen en is het dus niet nodig om dit visueel of auditief weer te geven. Indien deze lift ook door het personeel gebruikt wordt om naar de tweede verdieping te gaan, moet deze ook voorzien worden van een auditieve en visuele weergave zodat een blind iemand niet gedesoriënteerd raakt in de lift. Het is dan namelijk heel goed mogelijk dat de persoon met een visuele beperking plots een verdieping te hoog terecht komt.
-
De bedieningsknoppen zijn op een goede hoogte.
32
-
In beide liften is er ook een horizontaal handvat op ongeveer 90 cm.
-
De ene lift is goed geïntegreerd en kan door iedereen gebruikt worden.
Negatieve punten -
De ene lift is volledig in zilver, zowel de binnen- als de buitenkant. Dit zorgt voor veel reflectie.
-
De andere lift is enkel toegankelijk voor mensen met een handicap onder begeleiding. Mensen moeten er dus zelf om vragen en kunnen de lift niet zelfstandig bereiken.
-
De bedieningsknoppen zijn niet in braille weergegeven. Reliëf is niet voor iedereen herkenbaar. Het hangt er vanaf wat de persoon geleerd heeft.
Advies -
De liften moeten geïntegreerd worden in het gebouw en door iedereen gebruikt kunnen worden, niet enkel door personen met een handicap.
-
De liften moeten zelf te bedienen zijn.
-
Er hangt een spiegel op de achterwand van de lift zodat rolstoelgebruikers die bovendien doof zijn toch zien wanneer er iemand achter hen staat. Dit helpt ook tegen claustrofobie.
-
De bedieningsknoppen moeten contrasteren met de achtergrond. De knoppen zijn niet op een reflecterende achtergrond.
-
De bedieningsknoppen worden ook in braille weergegeven.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
De prioriteit is minder hoog omdat de lift ook kan genomen worden met hulp van een museumwachter, maar het remt de zelfstandigheid van personen met een handicap op deze manier wel af. Het is technisch moeilijker haalbaar omdat de ene lift die in aluminium is bijna helemaal moet vervangen worden omdat er niet zomaar geschilderd kan worden op aluminium en kleurstrips erop plakken niet zo duurzaam is.
33
4.2.8
Hefplateaulift
Positieve punten -
De lift zit geïntegreerd in de vloer en valt niet op.
-
Het bedienigssysteem is op een goede hoogte geplaatst.
-
Er is een afvalbeveiling van meer dan 4 cm voorzien.
-
De lift is naast de trappen. Er moet geen omweg worden gevolgd om de lift gebruiken.
-
Er is voldoende circulatieruimte.
-
De lift is gemakkelijk oprijdbaar.
Negatieve punten -
De lift is slechts 85 cm breed en 135 cm lang.
-
De lift is niet zelf te bedienen, maar er is wel altijd iemand beschikbaar om de lift te bedienen.
-
De lift heeft geen leuning op 90 cm hoogte.
Advies -
De lift moet breder worden, minstens 105 cm breed.
-
Het is goed als de lift een leuning krijgt op 90 cm hoogte. Deze kan ook wegklapbaar gemaakt worden.
-
De kooilift bij de aangepaste ingang is zelfstandig te gebruiken, maar deze lift niet. Het zou dus ook mogelijk zijn dat mensen de plateaulift zelfstandig kunnen gebruiken.
-
Het is bovendien ook goed om een stoel te plaatsen bij de lift voor de mensen die zeer slecht te been zijn, maar toch nog kunnen wandelen. Deze personen kunnen dan zitten terwijl er gebruik wordt gemaakt van de lift.
34
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
De prioriteit is ook hier minder hoog omdat er een museumwachter is die de personen kan helpen. De lift is niet breed genoeg. Zeker voor brede rolstoelen is de lift te smal. Dit zal een hoge kost worden. Er is bij de verbouwingen gekeken naar de noden van personen met een handicap, maar misschien is er geen raad gevraagd bij de ervaringsdeskundigen die de juiste afmetingen heel goed weten.
4.2.9
Tentoonstellingsruimte
Positieve punten -
Er is overal voldoende plaats om te draaien.
-
Er zijn maar heel weinig versmallingen aanwezig.
-
De breedte en de diepte van de meeste vitrinekasten zijn heel goed.
-
Er zijn geen drempels aanwezig.
-
Naast de zitplaatsen is er voldoende plaats om met een rolstoel te blijven stilstaan.
-
De Nederlandse informatie die op de muur staat, is in voldoende groot lettertype, de andere drie talen die weergegeven worden, zijn echter moeilijker te lezen.
35
-
De zitplaatsen zijn steeds goed opgesteld in de ruimte en staan niet in de looplijn. De meubels zijn ook te voelen met de witte stok vanaf de grond.
-
De schilderijen en kunstwerken worden auditief beschreven op audioguides.
Negatieve punten -
De zalen zijn aangeduid met een nummer of letter maar deze is niet zo goed zichtbaar op de achtergrond. Er wordt veel gewerkt met grijstinten maar het verschil is vaak niet groot genoeg.
-
De vitrinekasten zijn iets te laag om goed onderrijdbaar te zijn.
-
De zitplaatsen hebben geen arm- en ruggensteun. De zitblokken zijn ook iets te laag.
-
De kunstwerken staan in sommige ruimtes te hoog opgesteld.
-
Informatie over audioguides wordt niet tactiel weergegeven. De nummers staan wel bij het kunstwerk, maar deze nummers worden niet in braille weergeven.
-
De informatiebordjes die naast de kunstwerken hangen zijn in een heel klein lettertype.
Advies -
De verschillen van licht en donker grijs moeten nog opvallender zijn.
-
De vitrinekasten moeten nog 5 cm hoger komen.
-
Er worden zitplaatsen geplaatst die wel voorzien zijn van arm- en –ruggensteun.
-
De nummers die aangeduid worden voor de audioguide worden ook in braille weergeven links onder het nummer.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Er zijn geen supergrote aanpassingen nodig daar er al gebruik gemaakt wordt van audioguides. Braille weergave is superbelangrijk en ook de banken met een rug en armleuning zijn belangrijk. Het is gemakkelijk haalbaar en zal niet superveel kosten.
36
4.2.10
Toiletten
Positieve punten -
De bewegwijzering naar de toiletten is duidelijk.
-
Er worden uniforme symbolen gebruikt voor de aanduiding naar de toiletten.
-
Bij het ene toiletblok hangt de toiletpot op een donkergrijze achtergrond wat zorgt voor voldoende kleurcontrast. Bij het andere toiletblok hangen de toiletpotten tegen een beigeachtergrond. Dit is maar een klein contrast.
-
De bedieningselementen hangen op een goede hoogte en zijn voldoende bereikbaar.
-
De deuren draaien allemaal naar buiten open.
-
Bij de toiletten aan de binnenkoer is de breedte van de deuren goed.
-
Er is een tussenschot tussen de urinoirs.
-
Er is een toilet aanwezig speciaal voor kinderen, maar deze staat niet duidelijk aangeduid.
Negatieve punten -
De bedieningselementen, zoals de toiletpapierhouders, die wit zijn, worden gehangen op een witte achtergrond.
-
Er is geen contrast tussen de deuren, de omkadering en de klinken.
-
Er is een gevaarlijke drempel aanwezig bij de damestoiletten ter hoogte van de binnenkoer. Op dit moment ligt er al een reflecterende strip en er schijnt een lichtje op die strip.
-
In de toiletten bij de vestiaires is er bijna geen onderscheid te maken tussen de vloer en de wand. De tegels hebben ongeveer dezelfde kleur. Alleen werden ze anders gevoegd.
-
Er is geen uniformiteit in de toiletten.
-
De sloten van de deuren zijn in het toiletblok bij de vestiaire te zwaar. Eens kreeg een dame om die reden de deur niet meer open.
37
Advies -
Niet alleen de muur waarop de toiletpot hangt, moet donkergrijs zijn, maar al de muren waaraan iets wit op hangt zodat dit voldoende contrasteert.
-
De toiletblokken worden op dezelfde manier ingericht.
-
De sloten moeten door iedereen kunnen worden opengedaan.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Deze aanpassingen zijn allemaal redelijk goedkoop, gemakkelijk uit te voeren. De prioriteit is niet zo heel hoog omdat de personen gewoon zijn om het te doen met de middelen die ze hebben, maar daardoor is het niet minder belangrijk.
4.2.11
Wastafels
Positieve punten -
Er is voldoende circulatieruimte voor de wastafels.
-
De wastafels hebben een goede hoogte en diepte.
-
Het handdroogsysteem hangt op een goede hoogte.
-
In de wc bij de vestiaire hangt de spiegel op een goede hoogte.
-
Het handdroogsysteem hangt bij de vestiaire ook voldoende dicht bij de wastafel, maar zorgt niet voor een belemmering van de bewegingsruimte.
Negatieve punten -
De kranen zijn ofwel draaiknoppen ofwel duwknoppen. Deze vragen beide een krachtinspanning.
-
De wastafels zijn niet onderrijdbaar doordat de afvoer niet weggestopt zit.
38
-
Er zijn onvoldoende kleurcontrasten aanwezig. De bedieningsemelenten rond de badkamer zijn in het wit en hangen op een witte muur.
-
In de herentoiletten bij de binnenkoer hangt het handdroogsysteem ongeveer 150 cm van de wastafel en is dus niet bedienbaar vanaf de wastafel.
-
De wastafels zijn niet onderrijdbaar maar het is niet de bedoeling dat rolstoelgebruikers deze wastafels gebruiken.
Advies -
Bij het instaleren van nieuwe kranen is het steeds aangeraden om automatische kranen te installeren. Dit is goed voor de hygiëne, mensen met een auditieve beperking die niet horen wanneer ze de kraan niet hard genoeg dicht gedraaid hebben en voor mensen met weinig kracht.
-
Ofwel moeten de bedieningselementen een andere kleur krijgen die contrasteert met wit, ofwel moet de muur een andere kleur krijgen.
-
Het handdroogsysteem moet bedienbaar zijn vanaf de wastafel.
-
De wastafels worden niet gebruikt door personen die gebruik maken van een rolstoel en moeten dus niet echt onderrijdbaar gemaakt worden.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
De elektrische kranen zullen wel redelijk duur zijn, maar alle aanpassingen zijn technisch perfect haalbaar. De prioriteit is ook niet extreem hoog omdat er zonder deze aanpassingen kan worden geleefd en de rolstoegebruikers een aparte wastafel hebben.
39
4.2.12
Aangepaste toiletten
Positieve punten -
Er zijn twee aangepaste toiletten in het gebouw en deze zijn gemakkelijk bereikbaar.
-
Naast het toilet is er telkens een minimumbreedte van 90 cm.
-
De vrije ruimte voor het toilet bij de binnenkoer is meer dan 120 cm.
-
Er is aan de open zijde een opklapbare steunbeugel.
-
Aan de gesloten zijde is er een steunbeugel aan de muur bevestigd die in de wc aan de binnenkoer lang genoeg is en ongeveer op een goede hoogte zit.
-
De toiletpot is geplaatst op een contrasterende achtergrond.
Negatieve punten -
De vrije ruimte voor het toilet bij de vestiaire is slechts 61 cm door een papieremmer die in de weg hangt.
-
In de wc aan de vestiaire hangt een verticale steunbeugel aan de muur wat goed is om zich op te trekken, maar er kan niet op gesteund worden om zich bijvoorbeeld beter op het toilet te plaatsen.
-
Het zeepelement heeft geen verlengde hendel.
-
Het doorspoelelement hangt boven de wc. Dit is echter moeilijk te bedienen vanaf de rolstoel indien het zo hoog hangt.
-
De bedieningselementen hangen op een witte achtergrond.
-
Voor de aangepaste wc-ruimte is de circulatieruimte te klein. Dit is te wijten aan de hal die slechts 117 cm breed is.
40
Advies -
De papieremmer komt beter ergens anders. Indien dit niet lukt, moet de papieremmer verwijderd worden en moet er aan een ander handdroogsysteem worden gedacht.
-
De verticale beugel mag blijven hangen, maar het is beter indien er nog een horizontale steunbeugel bijkomt.
-
Mijn advies is om in een ander zeepelement te voorzien want indien er beperkte armkracht is, zijn deze elementen moeilijk te bedienen. Een duwsysteem waarbij gebruik gemaakt wordt van een verlengde hendel, is meer toepasbaar.
-
De doorspoelknop komt beter een stuk lager, ofwel vóór de wc zodat men er gemakkelijk aan kan vanuit de rolstoel.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Deze aanpassingen zijn niet zo gemakkelijk haalbaar omdat de toiletruimte gewoon iets te klein is. Er zijn echter enkele eenvoudige oplossingen die al heel veel vooruithelpen, goedkoop zijn maar belangrijk. Volgens deze oplossingen is bovenstaande tabel opgemaakt. De wc verbouwen is een andere zaak.
4.2.13
Nooduitgangen
Positieve punten -
Er zijn enkele nooddeuren aanwezig met de juiste afmetingen.
-
Af en toe is er wel een wegwijzer te vinden naar de nooduitgangen.
41
Negatieve punten -
Er zijn geen duidelijke wegwijzers naar alle nooduitgangen. Bovendien zijn de nooduitgangen gesloten.
Advies -
De nooddeuren moeten duidelijk aangeduid worden met een pictogram boven de deuren. De nooddeuren mogen niet dezelfde zijn als de andere deuren.
-
Voor en achter de deuren is er een circulatieruimte van minimum 150 cm op 150 cm.
-
De doorgangshoogte is minimum 210 cm.
-
De bewegwijzering naar de deuren is ook niet duidelijk.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Doordat er zich zeer kostbare werken bevinden in het museum, kan men niet zomaar nooddeuren installeren die open zijn, maar dan moet er gezocht worden naar een andere oplossing, zoals een noodsleutel hangen naast de deuren. Het is technisch dus ook moeilijker haalbaar, maar het is wel heel belangrijk. Het is ook mijn advies om te rade te gaan bij de brandweer.
4.2.14
Deuren
Positieve punten -
De deuren zijn allemaal voldoende breed.
-
Er zijn bij de deuren ook geen drempels te overbruggen.
-
Naast de klink is altijd een ruimte van minimum 50 cm.
-
De diameter van de circulatieruimte is steeds meer dan 200 cm.
-
De binnendeuren zijn gestandaardiseerd over het hele gebouw.
42
-
De deuren van de balie naar de eerste tentoonstellingsruimte zijn te zwaar. Er staat een portier om de deur te openen tijdens de winter. Tijdens de zomer wordt deze deur gewoon opengelaten.
-
De klink hangt op een goede hoogte.
-
De deurknop is geen draaiklink. Er moet enkel op geduwd of aan getrokken worden. Er moet geen draaibeweging uitgevoerd worden.
Negatieve punten -
Het zijn glazen deuren met weinig contrast.
-
Op oog en voethoogte is er geen contrastlijn.
-
Witte letters op glazen deuren zijn moeilijk leesbaar.
Advies -
Het zou goed zijn indien er op alle binnendeuren op oog–en voethoogte een contrastlijn komt waardoor iedereen ziet dat ze voor een glazen deur staan. De meest deuren staan wel open, maar tijdens de winter zijn er heel wat deuren toe en dan is het voor bepaalde mensen gevaarlijk om tegen de deur te lopen.
-
Voor kleine mensen is een klink die hangt op 113 cm hoogte moeilijk bereikbaar. Het zou beter zijn indien de klink komt op een hoogte van 90 cm. Een deurklink over de hele breedte van de deur is ook beter.
-
Het is beter om zo weinig mogelijk letters te schrijven op glazen deuren. Enkel de letters die echt nodig zijn, staan op de deuren.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
De meeste deuren staan voortdurend open, vandaar de lage prioriteit. Het is wel noodzakelijk dat er contraststroken op de deuren komen en een stootrand op voethoogte voor de blindengeleidestok. Technische is het allemaal makkelijk haalbaar, maar klinken van hoogte veranderen op glazen deuren is naar mijn weten niet te verwezelijken, wat als gevolg heeft dat heel de deur moet vervangen worden.
4.2.15
Cafetaria/restaurant/lunchkamer
Positieve punten -
Er zijn geen drempels aanwezig. 43
-
Er is zeer veel circulatieruimte en iedereen kan dus zitten op de plaats waar men wil.
-
Er is geen zelfbediening.
-
Er is een prijzenlijst verkrijgbaar.
Negatieve punten -
De tafels zijn niet diep genoeg om er met iedere rolstoel te kunnen aanrijden.
-
Er is te weinig contrast, waardoor het voor slechtziende personen minder leuk is om naar het restaurant te komen.
-
De prijzenlijsten zijn niet contrasterend en zijn ook niet in braille of grootletterdruk. Bovendien zijn de letters niet schreefloos.
Advies -
Indien men wilt dat iedere persoon de kans heeft om aan een tafel te zitten, moeten de tafels minimum 60 cm diep zijn. Nu staat de tafelpoot voor sommigen echter in de weg. Er zijn vandaag ook al bredere rolstoelen waardoor er wordt gerekend op een breedte van 90 cm. Het is ook mogelijk om slechts enkele tafels te vervangen.
-
Contrast tussen de verschillende objecten en de vloer en wand zijn heel belangrijk voor slechtziende personen. In vele gevallen is het goed om een zwartwit foto te maken en te kijken of er voldoende contrast is.
-
Het zou goed zijn indien de prijzenlijsten meer contrasteren met de achtergrond en niet glanzend zijn. Ook wordt er geopteerd voor enkele prijzenlijsten in grootletterdruk, met een bovendien schreefloos lettertype. Enkele prijzenlijsten in braille zullen de informatie dan voor iedereen beschikbaar stellen.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Indien mijn doel was om restaurants te bespreken, zou dit alles misschien een prioriteit 1 krijgen, maar gezien dit niet zo is, heb ik het als minder belangrijk gekwoteerd. Technisch is mijn advies perfect haalbaar en zal het niet de grootste kost zijn. Het opvolgen van het advies zal er wel voor zorgen dat het restaurant toegankelijk wordt.
44
4.2.16
Bibliotheek
Positieve punten -
Er zijn tafels voorzien om boeken aan te lezen.
-
Er zijn geen drempels aanwezig.
-
De rekken hebben beperkt afgeronde hoeken.
-
De tafels zijn breed genoeg.
Negatieve punten -
De tafels hebben maar een vrije hoogte van 66 cm. Dit is minder dan 70 cm.
-
De deuropening is slechts 72 cm. Dit is niet voldoende, ook al is het een dubbele deur en kan de tweede deur worden opengezet. Het eerst opengaande deurdeel moet minimum 90 cm breed zijn.
-
De rekken contrasteren niet met de muur waartegen de rekken staan.
-
Er zijn geen boeken te verkrijgen in een grootlettertype of in braille.
Advies -
Ik adviseer tafels die een minimum vrije hoogte van 70 cm hebben.
-
In plaats van een nieuwe deur te plaatsen kan de dubbele deur tijdens openingsuren helemaal openstaan.
-
Het is een hele verrijking voor de bibliotheek indien deze boeken in grootlettertype en in braille hebben. In de openbare bibliotheek van Gent zijn er al enkele boeken aanwezig in groot lettertype. Het is mijn advies om contact op te nemen met de bibliotheek en hen om advies te vragen.
-
De rekken kunnen misschien een donkerder kleurtje krijgen.
45
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Boeken in grootletterdruk zijn zeer duur omdat de oplage maar klein is, maar misschien kan het museum de stad Gent overtuigen van het belang. Het is echter geen prioriteit omdat er andere belangrijkere dingen zijn die aangepast kunnen worden. De bibliotheek wordt niet zoveel gebruikt.
4.2.17
Winkel
Positieve punten -
De loketten van de winkel bevinden zich niet te hoog. Er is wel geen verlaagd deel voorzien dat slechts 90 cm hoog is zodat ook kleine mensen en rolstoelgebruikers gemakkelijk bij de balie kunnen.
-
Er is geen drempel aanwezig.
-
De prijzen worden bij ieder voorwerp weergegeven. Het zijn voornamelijk boeken en de prijs wordt op de achterkant van het boek gezet.
-
Er is genoeg ruimte in de winkel zelf om te draaien.
Negatieve punten -
Het betaalsysteem is niet onderrijdbaar.
-
De breedte van het beveiligingsysteem is slechts 90 cm. Hierdoor ontstaat er een versmalling die niet optimaal is.
-
De rekken zijn in dezelfde kleur als de wand van de bibliotheek.
-
De prijzen zijn niet in braille aangegeven.
-
De rekken zijn te hoog.
46
Advies -
Om de prijzen in braille weer te geven, kan men gebruik maken van braille stickers die men dan over de gewone prijs kleeft.
-
De balie verlagen is noodzakelijk indien men het betaalsysteem voor iedereen toegankelijk wil maken. Om de balie onderrijdbaar te maken moet er minimum een vrije hoogte zijn van 70 cm, een vrije breedte van 90 cm en een vrije diepte van 40 cm. Het verlaagde deel mag maximum 90 cm hoog zijn.
-
Het beveiligingssysteem kan breder gemaakt worden. Dit kan door ofwel de twee buitenste delen 30 cm meer naar buiten te plaatsen, ofwel slechts één beveiligingssysteem over te houden en ervoor te zorgen dat slechts één deur open kan.
-
Het is niet veel werk om de rekken een likje verf te geven. Dat is wel nodig, want nu is er geen contrast tussen de rekken en de muur zodat slechtzienden heel moeilijk de rekken kunnen waarnemen.
-
Het is voor een relatief grote groep niet mogelijk om alle artikelen uit het rek te halen. 130 cm is normaal de maximumhoogte van een rek dat bereikbaar moet zijn voor iedereen. Dit is echter moeilijk te verwezenlijken aangezien er maar een beperkte ruimte is. Het is dan ook belangrijk om gebruik te maken van glazen latten, zodat men van onder ook al kan zien welke artikelen er bovenaan liggen. Ook moet er altijd iemand in de winkel beschikbaar zijn om de artikelen uit het rek te halen.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Ook de winkel is niet noodzakelijk om een vruchtbaar bezoek aan het museum te brengen. Het is iets extra en dus geen prioriteit. Toch is dit geen reden om het advies niet op te volgen. Technisch is alles perfect haalbaar omdat de winkel ruim genoeg is. Alleen het beveiligingssysteem is moeilijker aan te passen omdat de twee platen waarschijnlijk op een zekere afstand van elkaar moeten staan. Nu staan ze echter te dicht en moet er een oplossing gezocht worden voor dit probleem.
47
4.2.18
Binnenkoer
Positieve punten -
Tussen de twee delen van de binnenkoer is er een hellend vlak en trap aanwezig om het hoogteverschil te overbruggen.
-
Er zijn genoeg rustplaatsen voorzien.
Negatieve punten -
Er zijn geen armleuningen aan de stoelen en de stoelen zijn maar 44 cm hoog.
-
De tafels zijn tot 50 cm diep onderrijdbaar, terwijl dit 60 cm zou moeten zijn.
-
Het meubilair staat in de looplijn.
Advies -
Het is aangeraden om stoelen te kopen die 50 cm hoog zijn met armleuningen. Indien de stoelen zo hoog zijn, is het gemakkelijker om recht te staan. Dit wordt nog vergemakkelijkt door de armleuningen. De armleuningen zijn bovendien een rustplaats voor de armen.
-
Er kunnen nieuwe tafels gekocht worden waarbij men wel tot 60 cm diep onder de tafel kan rijden met de rolstoel. Opgelet dat de tafels nog steeds een vrije ruimte hebben van 70 cm hoogte en 90 cm breedte.
-
Het zou beter zijn indien het meubilair slechts aan één kant zou staan van de binnenkoer. Zo vormt de muur een duidelijke, natuurlijke geleidelijn.
Conclusie €1
€2
€3
48
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Het meubilair aan een kant zetten kost geen extra geld maar doet wel afbreuk aan de gezelligheid. Een andere optie is op een kunstmatige geleidelijn aan te leggen op de vloer met ribbelstroken. Het is dan wel belangrijk om te zorgen dat er geen obstakels staan op die ribbeltegels. De tafels zijn niet dringend aan vervanging toe omdat er daar niet wordt gegeten, alleen gedronken. Het is dus niet nodig om helemaal aan de tafel te kunnen aanschuiven. De stoelen zijn wel essentieel. Het is lastig om te zitten zonder goede leuning en lastig om recht te staan vanuit stoelen die te laag zijn als je niet meer genoeg kracht hebt.
4.2.19
Signalisatie en bewegwijzering
Positieve punten -
Aan de ingang is een grondplan te verkrijgen dat een duidelijke verdeling van het museum weergeeft.
-
Alle ruimtes hebben een nummer of letter zodat men op het plan duidelijk kan zien waar men is. Dit zorgt er ook voor dat er een duidelijke looproute is.
-
Er zijn audiophones voor wie dit wil gebruiken. De museumstukken worden hierop heel duidelijk beschreven.
-
De informatie is bijna overal in contrasterende kleuren.
Negatieve punten -
Soms bevindt de informatie zich op glas waardoor ze bij een slechte belichting onleesbaar is voor slechtzienden.
-
Soms is het lettertype veel te klein.
-
Er is geen tactiele informatie beschikbaar.
49
Advies -
Hoewel de informatie meestal in contrasterende kleuren werd aangebracht door middel van grijstinten is het contrast soms niet groot genoeg. Men zou steeds moeten werken met lichtgrijs en donkergrijs. Dit vormt een heel duidelijk contrast.
-
Het lettertype van de informatie is soms wat klein (bv. De bordjes die naast de schilderijen hangen). Mijn advies is om de bordjes groter te maken of ervoor te zorgen dat de informatie in het groot verkrijgbaar is aan de balie.
-
Het is jammer dat er geen tactiele informatie beschikbaar is. Het zou een hele verrijking zijn indien het nummer van het werk waar men voor staat ook wordt weergegeven in braille. Zo kunnen blinden de audio-phones zelfstandig gebruiken.
-
Bovendien kan men ook een plan in reliëf maken. Dan is het voor een blinde mogelijk om het museum zelfstandig te bezoeken.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Deze aanpassingen zijn wel prioritair omdat ze een invloed hebben op de kwaliteit van het museumbezoek zelf. Dit is de reden waarvoor de mensen een museum bezoeken, niet voor de toiletten of de binnenplaats, of winkel. Ze bezoeken het museum voor de tentoonstellingsruimtes. Het geven van informatie hierontrent is dus uiterst belangrijk. Over het algemeen kan ik zeggen dat het MSK het niet slecht doet op vlak van informatie doorgeven. Alleen moet er ook nog aan gedacht worden om informatie in braille weer te geven. Ook de grondplannen in reliëf kunnen belangrijk zijn, maar niet zo belangrijk als de informatie over de werkstukken zelf.
4.2.20
Besluit
Het Museum voor Schone kunsten heeft doorheen de verbouwingswerken al veel zaken toegankelijker gemaakt. Het grote voordeel aan het museum is dat er voldoende ruimte is om alle aanpassingen te doen. Dit zorgt er dan ook voor dat er veel geld kan uitgespaard worden bij het volgen van het advies. Het nadeel is dan weer dat het museum gesitueerd is in een beschermd gebouw, wat op zich wel heel mooi is, maar moeilijker toegankelijk te maken. Ik kon hier rekenen op goede medewerking van het bestuur van het museum. Ze waren geïnteresseerd in mijn werk en wilden net zoals de andere vier musea graag een kopie, om er iets uit te leren.
€1
6
€2
6
€3
6
50
T1
12
T2
4
T3
2
P1
6
P2
7
P3
5
Uit bovenstaande kader valt te besluiten dat een aantal zaken wel dringend moeten worden verbeterd. Het zal echter technisch niet zo moeilijk zijn omdat er voldoende ruimte is. De kosteninschatting is gevarieerd en zal ook afhangen van de besluiten die het bestuur maakt. Ik wil graag de vijf punten die meest dringend moeten worden aangepast nog eens herhalen. 1. De trappen vormen op dit moment een gevaar voor mensen met visuele beperkingen en sommige trappen ook voor mensen die slecht te been zijn, en moeten dus dringend worden aangepast door het volgen van het advies. Kort gezegd moeten de leuningen, de trapneuzen en de kleurcontrasten aangepast worden. 2. Bij de tentoonstellingsruimtes is het echt nodig dat er betere zitplaatsen zijn met arm- en rugsteunen. De vitrinekasten kunnen toegankelijker worden gemaakt en er moet aangepaste informatie zijn voor personen met visuele problemen. 3. De twee aangepaste toiletten zijn beide onvoldoende toegankelijk. Er is te weinig circulatieruimte en de wastafels zijn in beide gevallen niet onderrijdbaar. 4. De nooduitgangen zijn niet duidelijk. Het is niet duidelijk hoe ze te vinden en open te doen zijn. 5. Er is reeds een goede signalisatie van de verschillende ruimtes, maar bij signalisatie en bewegwijzering heb ik het ook over de toegankelijkheid van de informatie die het bestuur wil meegeven met de bezoekers. Er werd gedacht aan audio-phones, maar deze kunnen niet gebruikt worden door blinden omdat ze niet kunnen weten voor welk werk ze staan. Positief is dat er wel al veel werd gedacht aan de rolstoelgebruikers. Behalve het aangepaste toilet viel er niet veel aan te merken over de toegankelijkheid voor rolstoelgebruikers.
4.3
Het Design Museum
4.3.1
Inleiding
Net zoals het MSK is het Design Museum gelegen in een beschermd gebouw. (www.designmuseumgent.be) Deze keer is het niet van de 19de eeuw, maar we gaan zelfs nog verder terug in de tijd, namelijk de 18de eeuw. Het museum startte echter maar in het begin van de 20ste eeuw in de Academie voor Schone Kunsten. In 1922 werden de werken die daar verzameld werden, overgebracht naar het Hotel de Conick, waar ze nu nog steeds zijn. Het museum bestaat dus uit 18de eeuwse rijke ruimtes, met oude parketvloeren, wandbekledingen, meubels… In mei 1992 werd er een stuk toegevoegd aan het museum dat zorgde voor de moderne toets van Design. Zowel de nieuwbouw als het oude deel zijn al grote bezienswaardigheden op zich.
51
Misie/visie
“Het Design Museum Gent vervult drie basisfuncties: een verwervende en bewarende, een wetenschappelijke en een educatieve. Anders gezegd: het museum is naast wetenschappelijk en conserverend instituut ook een educatief medium. De publiekswerking omvat activiteiten die erop gericht zijn de afstand tussen het publiek en het museum te verkleinen. We willen het publiek betrekken bij het museumgebeuren, het helpen bij het bevredigen van nieuwsgierigheid, prikkelen tot eigen activiteit en tot creativiteit. Hierbij wordt vooral thematisch gewerkt, een afdeling, een tijdsperiode, een bepaalde discipline wordt toegelicht.”(De LOOSE, 2008)
Deze publiekswerkingvisie die ik op de officiële site vond, beschrijft duidelijk het doel van het Design Museum. Er wordt echter wel over publiek gesproken, maar er wordt geen selectie gemaakt. Publiek sluit dan iedereen in. Het museum wil eraan werken om de afstand tussen het publiek en het museum te verkleinen. Dit is een goede misie en van daaruit kan vertrokken worden om aan de toegankelijkheid te werken, die letterlijk het publiek dichter bij het museum zal brengen.
4.3.2
Parkeerplaatsen
Positieve punten -
Er zijn geen positieve punten.
Negatieve punten -
Er zijn geen voorbehouden parkeerplaatsen.
Advies -
Indien het mogelijk is, is het goed om toch minimum 1 voorbehouden parkeerplaats te verkrijgen van de Stad Gent.
-
Deze is dan gelegen op een afstand van maximum 50 m van de hoofdingang indien deze parkeerplaats bovengronds is en op 100 m indien deze parkeerplaats ondergronds is. Misschien is het mogelijk om dit te doen in de Drapstraat bij het nieuw wc gebouw. Daar is namelijk nog heel wat plaats. Eén parkeerplaats zou al een heuse verbetering zijn.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
52
Uiteindelijk zal het voor het Design Museum geen extra kost zijn om een parkeerplaats aan te vragen. Het zal moeilijk zijn om de parkeerplaats te krijgen, maar het is wel belangrijk omdat er nu te ver moet worden geparkeerd. Vooral op drukke dagen zal men ver staan omdat de dichtste parkeerplaats niet voorbehouden is.
4.3.3
Toegangspad
Positieve punten -
De doorgangsbreedte is meer dan 120 cm.
-
De doorgangshoogte is meer dan 210 cm.
-
Indien er een versmalling is, is die maximum 60 cm lang en meer dan 90 cm breed.
-
De rolstoelgebruikers zullen in de toekomst de hoofdingang moeten gebruiken. Er komt geen alternatieve rolstoeltoegankelijke inkom.
-
De ondergrond is vlak en rolstoelvast.
Negatieve punten -
Er is een drempel van meer dan 10 cm waar geen hellend vlak is.
-
Er is een natuurlijke geleidelijn aanwezig, maar buiten staan er borden in de weg.
Advies -
Men kan de borden uithangen op een hoogte van 210 cm zodat ze voor niemand in de weg staan.
-
Voor de ingang kunnen er zwarte informatietegels gelegd worden zodat de ingang van het museum ook voor blinden en slechtzienden duidelijk is.
-
De drempel moet overbrugd worden met een bellend vlak of een definitief hellend vlak. Mijn advies is om een definitief hellend vlak te plaatsen en zo te zorgen voor een integratie van dat
53
hellend vlak in het ontwerp van het museum. Er kan een verhoging van het voetpad aangevraagd worden, zodat iedere voetganger over dit hellend vlak moet. Het hellend vlak zal dan ook aan twee kanten bereikbaar zijn voor rolstoelgebruikers. De hellingsgraad mag voor een niveauverschil van 10 cm maximum 8.30% zijn. Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Het Desing Museum is op zoek naar een oplossing voor het groot drempelprobleem bij de ingang en terecht, maar dit is niet het enige probleem. Er is ook geen geleiding voor blinden. Deze twee problemen zijn prioritaire problemen omdat het gaat over het naar binnen kunnen in het museum, wat toch wel het belangrijkste is als je van plan bent om op museumbezoek te gaan. Het zal veel kosten en technisch moeilijk haalbaar zijn omdat je niet zomaar trottoirs kan verbouwen.
4.3.4
Inkomhal
Positieve punten -
De inkomhal is heel ruim en de circulatieruimte is dus zeker groot genoeg.
-
De ondergrond is vlak en (rolstoel)vast.
-
De versmalling is minder dan 60 cm lang en meer dan 85 cm breed.
-
Er is geen drempel aanwezig.
54
Negatieve punten -
Er is geen geleidelijn naar de balie.
-
De deur van de inkomhal naar de balie is te smal.
Advies -
De deur is te smal en wordt best 90 cm zoals nu altijd wordt aangeraden. Nog beter is 100 cm om alle problemen te vermijden. Dit is echter moeilijk te verwezenlijken door de oude deur die er staat. De enige andere mogelijkheid is om een alternatieve rolstoeltoegankelijke ingang te maken. Dit kan dan ook gebeuren bij het nieuwe gedeelte dat komt in de Drapstraat.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Het is haast onmogelijk om de ingang aan te passen omdat de deur authentiek is. Het is de oorspronkelijke deur die te smal is. Dit is een beschermde deur en kan niet zomaar vervangen worden. Aangezien deze oplossing niet mogelijk is, zal men moeten zorgen voor een rolstoelvriendelijke ingang. Dit is dan natuurlijk wel geen vorm van ‘Design for All’. Het is echter wel belangrijk dat die ingang er komt.
4.3.5
Balie
Positieve punten -
De balie heeft geen scherpe hoeken.
-
Voor de balie is er een voldoende grote circulatieruimte.
-
De balie is steeds bemand.
55
-
De versmalling naar de balie is voldoende breed.
-
De balie is niet-reflecterend en is opgebouwd uit contrasterende kleuren.
-
De balie is continu verlicht.
Negatieve punten -
Er is geen geleidelijn aanwezig naar de balie.
-
Op het doek dat achter de balie hangt en het raam bedekt, staat heel wat informatie, maar er is een slechte lichtinval.
-
De balie is niet onderrijdbaar en het betaalsysteem staat dus te hoog.
-
Er is geen aangepaste informatie voor mensen met een visuele beperking.
Advies -
Een verlaagd deel kan heel mooi in het design passen, en het is ook echt nodig dat de balie toch deels verlaagd wordt en onderrijdbaar wordt gemaakt. De vrije hoogte hierbij is 70 cm en de vrije diepte 40 cm. De minimumbreedte is 90 cm.
-
De prijzen en pictogrammen zouden beter niet voor een raam hangen, ofwel kan men ervoor zorgen dat het raam het zonnelicht tegenhoudt.
-
De informatie kan men tactiel maken door de pictogrammen in reliëf te maken en door linksonder alle tekst in braille te voorzien.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Het advies over de prijzenlijsten is niet duur en niet moeilijk maar wel belangrijk. De belangrijkste aanpassingen liggen echter ergens anders, zoals in de punten die ik hiervoor beschreven heb. Technisch is alles perfect haalbaar, maar aan een verlaagde balie en aan brailleschrift hangt wel een prijskaartje.
56
4.3.6
Trappen
Positieve punten -
De trappen in het nieuwe deel zijn allemaal dezelfde.
-
Bij de nieuwe trappen zijn er leuningen aan beide zijden van de trap en deze leuningen hebben drie hoogtes.
-
De afmetingen van alle trappen zijn in orde.
-
De leuningen in het nieuwe deel lopen verder en vormen zo een natuurlijke geleidelijn. Alleen staan er obstakels in de weg bij het volgen van de leuning, bijvoorbeeld de zeteltjes.
-
De trappen zijn op sommige plaatsen net breed genoeg en op sommige ruimschoots voldoende.
Negatieve punten -
Alle trappen hebben een uitstekende trapneus van minimum 3.5 cm.
-
De treden en leuningen zijn niet in contrasterende kleuren.
-
De trapneuzen hebben voelbare strips bij de nieuwe trappen, maar deze zijn al afgesleten. De strips zijn ook niet contrasterend.
57
-
Enkel de nieuwe trap van het eerste naar de tweede verdieping voorziet in een tussenbordes om de twaalf trappen. De andere trappen hebben meer dan twaalf treden tussen ieder tussenbordes.
-
De dalende trappen worden niet tactiel aangeduid en zijn bijgevolg een gevaar.
-
Bij de oude trappen zijn er geen dubbele leuningen. Er is ook maar aan één zijde een leuning.
-
Er zijn enkel trappen voorzien en geen liften of een hellend vlak.
-
Op de tweede verdieping is een trapje zonder leuning. Ook op de eerste verdieping van het nieuwe naar het oude deel is er geen leuning. Deze overbruggingen zijn ook niet voorzien van een hellend vlak.
-
Bij de onderkant van de trap naar de onderste verdieping is er gevaar om met het hoofd tegen de trap te stoten.
Advies -
Alle trappen worden beter voorzien van een dubbele leuning aan beide kanten van de trap. Deze leuning is contrasterend. De twee hoogtes zijn 75 cm en 90 cm. Deze leuning loopt overal door, 40 cm na de laatste trede.
-
Bij een afdalende trap is er een kleurcontrast en een voelbaar verschil van ondergrond. Dit is nodig voor de veiligheid.
-
De vrije hoogte moet minimum 210 cm zijn ofwel moet men ze afschermen. Afschermen kan men doen door bijvoorbeeld een hek te plaatsen rond de ruimte die lager is dan 210 cm of dit af te schermen met bijvoorbeeld planten.
-
Het is beter dat er geen uitstekende trapneuzen zijn want dit kan voor valpartijen zorgen.
-
De strips op de trapneuzen zijn aan vernieuwing toe. Visueel zijn ze niet zichtbaar, en tactiel zijn ze ook bijna niet meer te voelen. Mijn advies is om donkere strips in te werken in de treden, die bovendien ook tactiel anders zijn dan de rest van de treden.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Voor de veiligheid van personen met een visuele handicap is het noodzakelijk dat de trappen tactiel en met contrast worden aangeduid op de ondergrond. In het Design Museum is dit zeker nodig omdat de trappen dezelfde kleur hebben als de muur en de grond in het nieuwe gedeelte. Op vlak van trappen moet er nog heel wat veranderen in het Design Museum. Het zullen grote kosten zijn, maar heel belangrijke.
58
4.3.7
Liften
Positieve punten -
Er wordt over nagedacht hoe ze op de beste manier een lift kunnen installeren.
Negatieve punten -
Er is geen lift aanwezig in heel het gebouw (die 2 verdiepingen en een kelder heeft).
Advies -
Zonder lift is het museum voor velen ontoegankelijk. Een glazen kooilift is hier aangeraden. Deze kan komen in het nieuwe deel naast de trappen.
-
De minimumeisen voor de afmetingen van een lift zijn een breedte van 110 cm en een lengte van 140 cm.
-
De liftdeur en de omkadering contrasteren met elkaar. Ook de bedieningsknoppen zijn in contrasterende kleuren.
-
Het bedieningspaneel zit op een hoogte gelegen tussen 90 cm en 120 cm, zowel aan de buiten- als de binnenkant van de lift. Aan de binnenkant van de lift zit er een bedieningspaneel aan de rechterzijde en aan de linkerzijde. Naast dit bedieningspaneel is een vrije ruimte van 50 cm tot de dichtst aangrenzende hoek.
-
Aangezien er meer dan een verdieping moet overbrugd worden, adviseer ik ook spraaktechnologie en een visuele weergave van elke verdieping. Het verwoorden van ieder verdieping is nodig zodat blinden niet gedesoriënteerd raken. De visuele weergave is voor iedereen belangrijk.
-
Het bedieningspaneel is ook weergegeven in braille en de knoppen zijn in reliëf. Braille wordt naast de knoppen weergegeven.
-
In de lift raad ik op 90 cm hoogte ook een handgreep aan die doorloopt aan alle drie de wanden van de lift.
-
Verder moet men er rekening mee houden dat er geen reflectie is in de lift en dat er voldoende licht is.
-
De peilveiligheid mag maximum 2 cm zijn.
-
De circulatieruimte voor de lift moet minimum 150 cm x 150 cm zijn maar ik adviseer 200 cm x 200 cm omdat rolstoelen nog steeds groter worden met een grotere draaicirkel als gevolg.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
59
Naast het aanpassen van de ingang is dit het belangrijkste advies. Er is geen lift aanwezig in heel het gebouw wat een grote belemmering met zich meebrengt voor bezoekers die in een rolstoel zitten, maar het is haalbaar omdat het museum zo ruim is. Ik besef wel dat de kostprijs hoog is.
4.3.8
Tentoonstellingsruimte
Positieve punten -
In vele zalen is er voldoende circulatieruimte.
-
In de benedenverdieping is er geen versmalling aanwezig. Alles is breed genoeg.
-
Indien er een versmalling aanwezig is, is er in de meeste ruimtes rekening gehouden met de toegankelijkheidsnormen.
60
-
Er zijn geen drempels aanwezig, of deze zijn lager dan 2 cm.
-
De teksten op de muur over de ontwerpers staan in vier talen voldoende groot.
Negatieve punten -
Op de tweede verdieping is de circulatieruimte op sommige plaatsen te klein, omdat de kasten niet goed staan.
-
De doorgang op de eerste verdieping van het nieuwe naar het oude deel is te smal en heeft een trapje dat niet voorzien is van een hellend vlak en ook niet van een leuning.
-
De vitrinekasten zijn 130 cm hoog en vaak wordt de tekst daarin horizontaal gelegd, waardoor hij te hoog ligt.
-
Er zijn niet in iedere tentoonstellingsruimte zitplaatsen. Men kan dus niet al zittend kijken. De zitplaatsen die er zijn, hebben geen armsteunen. De leuning kan meestal wel dienen als ruggensteun.
-
Er is geen aangepaste informatie voor blinden en slechtzienden.
Advies -
De vitrinekasten moeten zo geschikt worden dat er op de plaatsen waar verwacht wordt om te draaien, een circulatieruimte is met een diameter van minimum 150 cm.
-
De gang van het nieuwe deel naar het oude deel die een trapje heeft, kan helemaal gebruikt worden om een hellend vlak te maken.
-
De vitrinekasten komen beter op een hoogte van 90 cm zodat de voorwerpen voor iedereen zichtbaar zijn. Voor kinderen staan er losse opstapjes, maar voor kleine mensen staat er niet altijd een opstapje. Het is beter om ervan uit te gaan dat een kind vanaf de grond moet kunnen kijken naar de voorwerpen. Zo wordt met iedereen rekening gehouden. Nog beter is wanneer er een vrije hoogte van 70 cm onder de vitrinekasten is. De hoogte van de vitrinekast is 90 cm indien het de bedoeling is om van bovenaf te kijken.
-
Het is beter dat er in iedere ruimte zitplaatsen zijn. Zo kan men ieder voorwerp aandachtig bestuderen en kunnen mensen, die slechter te been zijn, regelmatig rusten. Naast de rustplaatsen is er telkens een vrije ruimte van 90 cm op 120 cm zodat rolstoelgebruikers ook een plaats hebben om stil te staan en te kijken naar de voorwerpen zonder de weg te versperren.
-
De informatie kan tactiel worden weergegeven onder de vorm van braille. Dit gebeurt links onder de tekst. Indien het een tijdelijke tentoonstelling is, kan men gebruik maken van doorzichtige braillestickers. Maar indien het werk er een hele tijd zal staan, kiest men beter voor duurzaam materiaal. Men kan ook gebruik maken van audio-phones en de nummers bij de werken in braille weergeven, zodat men minder met braille moet werken.
-
Het is goed om eens enkele foto’s te maken van de verschillende manieren van informatie geven over de werken. Indien men deze foto’s in het zwart-wit bekijkt, kan duidelijk worden gezien wat leesbaar is en wat niet. De kleuren zijn niet overal goed gecombineerd. Er moet
61
een groot verschil zijn tussen licht en donker in de kleurencombinaties. Daarnaast moeten de letters groot genoeg zijn (minimaal 1/100 van de leesafstand). Als de leesafstand een meter is, moeten de letters 1 centimeter hoog zijn. Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Zitplaatsen in alle ruimtes en het verlagen van de vitrinekasten, zijn zaken die nodig zijn, net zoals het geven van tactiele en auditieve informatie zonder dat er meteen een gids moet worden betaald. De kwaliteit van het bezoek wordt bepaald door de toegankelijkheid van de tentoonstellingsruimte want tenslotte is dit waarvoor ze komen.
4.3.9
Toiletten
Positieve punten -
De toiletdeuren draaien allen naar buiten.
-
De ondergrond is vlak en (rolstoel)vast.
-
Er is voldoende kleurcontrast tussen de verschillende toestellen en toebehoren.
-
Er is een uniformiteit in de schikking van de toebehoren in de toiletten. 62
-
In de nieuwe wc’s is de wc in contrast met de muur en de vloer.
-
In de nieuwe ruimtes is er een ruimte onder de toiletdeuren. Dit is goed omdat er zo ongelukken vermeden worden van mensen die opgesloten worden en niet kunnen roepen om hulp. Ook is er in de nieuwe ruimtes een omkadering van de toiletten door de zwarte rand rond de deuren.
Negatieve punten -
De deur in de oude ruimtes is niet te onderscheiden van de wanden errond. Ook is er geen ruimte onder de deuren.
-
De toiletpotten in de oude toiletruimte zijn wit en staan tegen een witte muur.
-
De deurklink is niet contrasterend. Het grijs is iets donkerder dan de deur zelfs, maar niet donker genoeg.
Advies -
De oude toiletruimtes worden beter vernieuwd. Men kan ook de oude toiletruimtes aanpassen zodat ze voor iets anders gebruikt worden. Dit zal zorgen voor minder verwarring en er zijn toiletten genoeg. Er is beter uniformiteit in de toiletruimtes, verschil zorgt alleen maar voor verwarring.
-
De deurklink en het slot kunnen veel beter een donkerdere kleur krijgen.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
De situering van de toiletruimtes is zeer verwarrend. Het is niet meteen duidelijk dat er nog een blok achter de oude toiletruimtes ligt, terwijl dat de toiletten zijn die vooral bedoeld zijn voor gebruik, in tegenstelling tot de oudere toiletruimtes. De nieuwe toiletten zijn redelijk goed in orde. De oude ruimtes zijn echter niet toegankelijk. Het zal veel kosten om de toiletten te verbouwen indien dit de oplossing is die zal gevolgd worden, maar het zal niet veel kosten indien de toiletten geschilderd worden en er zo gezorgd wordt voor meer contrast.
63
4.3.10
Wastafels
Positieve punten -
De vrije ruimte voor de wastafels is voldoende groot.
-
De toestellen in de nieuwe ruimte contrasteren goed met de muur waaraan ze hangen.
-
De kranen kunnen met een hand bediend worden. In de nieuwe wc zijn het drukknoppen.
-
In de oude ruimte hangt het handdroogsysteem op een hoogte van 115 cm.
-
De afmetingen van de wastafels zijn goed. Er is ook een vrije ruimte van minimum 25 cm tussen het uiteinde van de kraan en de rand van de wastafel.
-
De leidingen bij de nieuwe wastafels zitten goed weggestopt.
Negatieve punten -
De wastafel in de oude ruimte is wit en hangt op een witte muur en is dus niet contrasterend.
-
De wastafel in de oude ruimte heeft een draaikraan. Geen enkele kraan heeft een verlengde hendel en er zijn geen sensorkranen met uitzondering van deze in het aangepaste toilet.
-
Het handdroogsysteem en de zeephouder hangen op een hoogte van 130 cm. Dit is te hoog. Bovendien hangt het boven de vuilnisbak.
-
De spiegels hangen te hoog.
-
De wastafels zijn niet onderrijdbaar omdat de diepte veel te weinig is.
-
De leidingen van de oude wastafel zijn zichtbaar.
Advies -
Ook de wastafels worden beter uniform om verwarring te vermijden. De wastafel in de oude ruimte is toch aan vernieuwing toe.
-
De wastafels moeten onderrijdbaar zijn door een vrije hoogte van 70 cm, een vrije diepte van 40 cm en een vrije breedte van 90 cm.
-
De spiegels kunnen beter starten op een hoogte van maximum 110 cm. Zo kunnen kinderen en kleine mensen ook in de spiegel kijken.
-
Niet alleen in de aangepaste toiletruimte zijn sensorkranen beter. Ook bij de wastafels die voor iedereen beschikbaar zijn, is dit een aanrader. De sensorkranen zijn veel beter om 64
hygiënische redenen. Niet iedereen moet de drukknop of draaiknop aanraken. Ook om milieuvriendelijke redenen is het beter. Zo blijft de kraan niet voortdurend druppen indien zij niet goed is toegedraaid. -
De bedieningselementen worden voor iedereen bruikbaar indien ze op een hoogte hangen gelegen tussen 90 cm en 120 cm. De vuilnisbak hangt in de weg om aan het handdroogsysteem te kunnen.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Het is minder noodzakelijk dat alles onderrijdbaar wordt gemaakt. Vooral in het aangepaste toilet is dit nodig. Het is wel belangrijk dat ook kleine mensen gebruik kunnen maken van de wastafels in de gewone toiletten. De sensorkranen zijn iets extra maar wel heel nuttig om te plaatsen. Al de aanpassingen zijn technisch perfect haalbaar.
4.3.11
Aangepaste toiletten
Positieve punten -
De afmetingen van het aangepaste toilet zijn in orde. De afstand van de voorkant tot de achterkant is 70 cm. De hoogte is 51 cm en dus gelegen tussen 50 cm en 55 cm.
-
De ruimte naast de toiletpot is meer dan 90 cm.
-
Aan beide zijden is een steunbeugel voorzien. De steunbeugel aan de open zijde is opklapbaar.
-
Er is geen drempel aanwezig.
-
Er is een vrije ruimte van 50 cm naast de klink.
65
-
De deurklink is goed omgrijpbaar. Er is ook nog een extra handvat op een hoogte van 90 cm bevestigd.
-
De doorgangsbreedte is 90 cm.
-
De deur draait naar buiten open.
-
Er is een sensorische kraan geïnstalleerd op de wastafel.
-
Het handdroogsysteem hangt op een hoogte van 113 cm en hangt voldoende dicht bij de wastafel. Ook de zeephouder hangt voldoende dicht bij de wastafel.
Negatieve punten -
De vrije ruimte voor de toiletpot is minder dan 90 cm.
-
De steunbeugels hangen met hun 74 cm hoogte niet hoog genoeg.
-
De steunbeugel aan de muur is korter dan 50 cm.
-
De vrije doorgangsbreedte tussen twee toestellen is minder dan 77 cm.
-
De diameter van de circulatieruimte is minder dan 150 cm.
-
De deurklink is dezelfde als bij de andere toiletten en dus ook niet contrasterend genoeg.
-
De wastafel is niet onderrijdbaar.
-
Het zeepsysteem is niet gemakkelijk bedienbaar.
-
Het doorspoelsysteem is bevestigd achter de rolstoel. Dit is moeilijk bereikbaar vanuit de rolstoel.
Advies -
De wastafels moeten onderrijdbaar zijn door een vrije hoogte van 70 cm, een vrije diepte van 40 cm en een vrije breedte van 90 cm.
-
De steunbeugels komen beter op een hoogte van 85 cm en zijn minimum 50 cm lang.
-
De toiletruimte is wat te klein om alles goed te plaatsen. Er is geen circulatieruimte van 150 cm op 150 cm. Misschien moet er een andere schikking van de urinoirs komen zodat het aangepaste toilet voldoende groot is.
-
De vuilnisbak hangt op een goede hoogte, maar hangt in de weg. Het is beter om hem om te wisselen met de plaats waar de wastafel hangt.
-
Indien het mogelijk is, kan het doorspoelsysteem naast de wc worden bevestigd aan de muur.
-
De deurklink en het slot kunnen veel beter een donkerdere kleur krijgen.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
66
Er is een nieuw aangepast toilet geplaatst, maar mijn checking vertelt me duidelijk dat er geen advies werd ingewonnen. Er is heel wat dat moet veranderen in het aangepaste toilet. Zo is het compleet onlogisch dat de wastafel niet onderrijdbaar is en dat het moeilijk is om te manouvreren. Het zal veel geld kosten om alles te veranderen, maar het is zeker belangrijk.
4.3.12
Nooduitgangen
Positieve punten -
In het toekomstige plan worden er nooddeuren geïnstalleerd.
-
Er hangt een vluchtplan uit op de eerste verdieping. Er is ook een bewegwijzering naar de uitgang.
Negatieve punten -
Er zijn geen nooddeuren. Er staat boven geen enkele deur een pictogram van nooddeur.
-
Enkel op de eerste verdieping hangt er een vluchtplan.
Advies -
Op iedere verdieping moet een vluchtplan komen.
-
De nooddeuren moeten duidelijk aangeduid worden met een pictogram boven de deuren. De nooddeuren mogen niet dezelfde zijn als de andere deuren.
-
Voor en achter de deuren is er een circulatieruimte van minimum 150 cm op 150 cm.
-
De doorgangshoogte is minimum 210 cm.
Conclusie €1
€2
€3
67
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Het is noodzakelijk om dit nog eens te bespreken met de brandweer met het oog op personen met beperkingen. Het kan niet zijn dat de museumwachters zelfs moeten zoeken naar de nooduitgangen. Deze moeten zodanig duidelijk zijn dat het kleinste kind de uitgang kan vinden.
4.3.13
Deuren
Positieve punten -
Sommige deuren zijn minimum 90 cm breed.
-
De deuren binnen staan tijdens de openingsuren altijd open. Er moet dus geen enkele deur worden opengedaan, behalve de deur naar de binnenkoer en de deur naar het toilet.
-
De aanwezige drempels zijn lager dan 2 cm.
-
Zowel voor als achter de deur is er een vrije ruimte naast de deurklink van minstens 50 cm.
-
De circulatieruimte voor en achter de deur is meer dan 150 cm en 150 cm.
-
De hoogte van de deurklink is zeer goed en de deurklink is geen draaiklink.
-
De glazen deur op het gelijkvloers bij de gang van het oude gedeelte naar het nieuwe gedeelte is een mooi voorbeeld van hoe een contrasterende streep op ooghoogte in het design kan passen. Alleen moeten contraststroken naast het opengaande deurgedeelte hoger of lager komen dan de deur zelf zodat het duidelijk is waar de doorgang precies is.
-
Er zit een zelfsluitend systeem op de deuren dat niet te zwaar is.
Negatieve punten -
Het eerst opengaande deurgedeelte van de dubbele deur naar de binnenkoer is slechts 67 cm breed. Het eerst opengaande deurdeel van de dubbele deur van het oude naar het nieuwe gedeelte op het gelijkvloers is slechts 74 cm breed.
-
De klink van de dubbele deur is heel kort en niet gemakkelijk bedienbaar.
-
De glazen deur is slechts 82 cm breed. 68
-
Bij de deur naar de wc’s en de dubbele deur naar de binnenkoer is er te weinig kleurcontrast tussen het deurblad, het beslag, de omlijsting en de wanden.
Advies -
De dubbele deur van oud naar nieuw kan helemaal worden opengezet tijdens de bezoekuren.
-
De glazen deur is te smal. Er wordt altijd gerekend op een minimumbreedte van 90 cm bij nieuwe projecten, en liefst zelfs 100 cm. Ook sommige andere binnendeuren zijn minder dan 90 cm.
-
Voor een goed kleurcontrast kan men de deuren omkaderen met donkere kleuren. Er kan zelfs met een kleur gewerkt worden. Zo kan men de deur in het lichtblauw verven, de omkadering en de deurklink in het donkerblauw, en de muren dan weer in een lichter kleur. Op die manier wordt alles goed zichtbaar.
-
Ook hier komt beter een uniformiteit. Alle binnendeuren zijn dan gelijk en alle buitendeuren zijn gelijk (met uitzondering van de deur bij de inkom).
-
De klink van de dubbele buitendeur is echt te klein. Hoe langer de klink is, hoe minder kracht er moet gebruikt worden om de klink open te doen.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Om uniforme deuren te hebben zal het wel redelijk veel geld kosten. De noodzakelijke aanpassingen zoals zorgen voor een goed kleurcontrast en deuren die breed genoeg zijn, zal niet heel veel geld kosten. Het is technisch allemaal perfect haalbaar, maar dus niet het meest dringende dat moet gebeuren. Ook hier zal er moeten tot een concensus worden gekomen omdat men zit met een beschermd gebouw.
69
4.3.14
Winkel
Positieve punten -
De prijzen worden bij alle artikelen weergegeven.
-
De balie heeft geen scherpe hoeken.
-
Voor de balie is er een voldoende grote circulatieruimte.
-
De balie is steeds bemand.
-
De versmalling naar de balie is voldoende breed.
-
De balie is niet-reflecterend en is opgebouwd uit contrasterende kleuren.
-
De balie is continu verlicht.
-
Er is geen drempel aanwezig.
-
Op de boeken die in het midden van de winkel staan, worden de prijzen goed aangegeven.
Negatieve punten -
De balie is niet onderrijdbaar en het betaalsysteem staat dus te hoog.
-
Er is geen aangepaste informatie voor mensen met een visuele beperking.
-
Het hoogste boek ligt op een hoogte van 200 cm. Deze hoogte is voor velen niet bereikbaar.
-
De prijzen van de artikelen die achter glas liggen, worden veel te klein weergegeven. Zelfs voor mensen zonder visuele beperking zijn ze niet goed leesbaar.
-
De witte glazen kasten zijn niet contrasterend met de muur waar ze tegen staan.
70
Advies -
Het is nodig dat de balie toch deels verlaagd wordt en onderrijdbaar wordt gemaakt. Een verlaagd deel kan heel mooi in het design passen. De vrije hoogte hierbij is 70 cm en de vrije diepte 40 cm. De minimumbreedte is 90 cm.
-
De informatie kan men tactiel maken door de prijzen in reliëf te maken en door linksonder de prijskaartjes te voorzien in braille.
-
De prijsaanduidingen kunnen beter uniform zijn.
-
De prijzen worden beter duidelijk weergegeven.
-
De hoogte van de artikelen kan verlaagd worden door een rek of twee meer te plaatsen. Daar is zeker plaats genoeg voor.
-
De kasten krijgen beter afgeronde hoeken en een contrasterende kleur zodat ze duidelijk zichtbaar zijn.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
In het kostenpakket heb ik de balie er niet bijgerekend omdat het dezelfde balie is die ik hiervoor al besproken heb. De prijzenaanduiding beter maken en de rekken lager maken zijn echter maar kleine kosten die wel veel invloed kunnen hebben. Het heeft echter niet de hoogste prioriteit.
71
4.3.15
Binnenkoer
Positieve punten -
Er zijn heel veel rustplaatsen aanwezig. Sommige hebben een rug- en armsteun.
-
Als men bij het gras komt, is er een natuurlijke geleidelijn.
Negatieve punten -
De banken staan nu in de looproute.
-
De ondergrond is niet vlak. Hierdoor is de ondergrond niet gemakkelijk berijdbaar met een rolstoel en is er ook gevaar om te vallen. Het is voor iedereen gevaarlijk om te struikelen.
Advies -
Ik adviseer om de ondergrond opnieuw aan te leggen. Hierbij kan men zwarte informatietegels leggen wanneer er van richting wordt veranderd. Zo kan men blinden veilig leiden naar de toiletten. Indien er geen zwarte informatietegels kunnen worden gebruikt omdat dit niet in het concept van het museum past, kan men op een andere manier aanduiden als er van richting moet veranderd worden. Er kunnen ook verende tegels in een ander kleur worden aangelegd of gewoon een ander soort tegels. Indien er enkel gebruik wordt gemaakt van een ander soort tegels, moet het wel heel duidelijk voelbaar zijn met een blindengeleidestok of met de voeten.
72
-
De banken staan beter niet in de veronderstelde gebruikte looplijn voor blinden, die nu de muur is. Dit is namelijk onhandig en gevaarlijk.
-
Het is goed dat er banken staan voorzien van arm- en rugsteunen, maar het zou nog beter zijn indien dat bij alle banken zo is.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Het is heel belangrijk dat de tegels opnieuw geplaatst worden voor de veiligheid, want nu vormen ze echt een gevaar. Het is zo dat blinden en slechtzienden vaak met begeleiding lopen, wat dan een mager excuus vormt om het advies even aan de kant te leggen. Indien men ervoor kiest om de tegels niet te veranderen, moet er een andere weg zijn naar de toiletten, want deze moeten bereikt kunnen worden door iedereen. De andere aanpassingen zijn eenvoudig uit te voeren en niet zo duur, maar ook niet zo belangrijk als het herleggen van de tegels.
4.3.16
Signalisatie en bewegwijzering
73
Positieve punten -
Er is een duidelijke aanduiding van de tentoonstellingsruimtes en de te volgen looproutes. Deze worden aangeduid met blauwe borden.
-
Op de tweede verdieping hangt de bewegwijzering naar de uitgang.
-
Het concept van het gebouw kent een logische structuur. Alleen is er een verschil tussen het oude en het nieuwe gedeelte.
-
De toiletten worden dubbel aangeduid met duidelijke pictogrammen.
-
In Gent staan er veel borden die leiden naar het Design Museum.
-
Het Design Museum is ook duidelijk zichtbaar van buiten.
Negatieve punten -
Aan de ingang wordt geen plan meegegeven van de looproute.
-
Er is geen aangepaste informatie voor personen met een visuele en/of auditieve beperking.
-
Soms bevindt de visuele informatie zich achter glas of op glas. Wanneer het licht daarop schijnt, zorgt dit voor een grote weerkaatsing.
-
Er is geen visueel brandalarm.
-
De toiletten worden in het nieuwe deel van het museum nergens aangeduid omdat ze in het oude gedeelte liggen.
-
De wegwijzers naar het Design Museum hangen veel te hoog en zijn onleesbaar voor heel wat mensen.
Advies -
Mijn advies is om in iedere nieuwe ruimte een informatiebord te hangen met wat er in de ruimte te zien is. Dit kan ook ondersteund worden door het gebruiken van een pictogram. In ‘Het Huis van Alijn’ hangt voor de kinderen in iedere ruimte een bordje met wat er zich in de tentoonstellingsruimte bevindt. Dit is heel handig voor iedereen. Bij die bordjes wordt er gebruikt gemaakt van een pictogram. Bij de snoepwinkel staat er bijvoorbeeld een spookje met een snoep in zijn mond als pictogram. Ideaal zou zijn wanneer het pictogram in reliëf wordt weergegeven zodat ook blinden het kunnen voelen. De informatie die op het bordje staat wordt links onder de tekst ook best weergegeven in braille.
-
Naast een sirene moet er ook een visueel brandalarm komen dat op alle plaatsen zichtbaar is, ook terwijl men gebruik maakt van de toiletten.
-
Het kan zeker geen kwaad indien er nog heel wat wegwijzers bijkomen. Vooral de weg naar de toiletten wordt maar weinig aangeduid.
-
Als het gaat om de bewegwijzering die buiten hangt en die leidt naar het Design Museum adviseer ik om eens te informeren of de wegwijzers niet kunnen veranderd worden. Dit is namelijk een probleem in heel Gent. De wegwijzers zijn bijna niet leesbaar omdat ze veel te hoog hangen en veel te klein zijn.
74
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Het plaatsen van een visueel brandalarm is uiterst noodzakelijk, maar wel duurder. De informatiebordjes passen misschien niet goed in het concept van Design Museum, maar er kan zeker wel iets op gevonden worden. De wegwijzers kosten niet veel extra geld, maar zorgen wel voor een betere kwaliteit van het museumbezoek. De kwaliteit zakt namelijk wanneer je dringend naar het toilet moet en het toilet niet kunt vinden.
4.3.17
Besluit
Ondanks dat het bestuur van het museum voor een aantal grote problemen staat in verband met de toegankelijkheid, zijn ze bereid om er iets aan te doen. Er zijn in het verleden een aantal fouten gemaakt die nu moeten opgelost worden. Het bestuur heeft een schaamtegevoel indien er gevraagd wordt naar de fysieke toegankelijkheid. De directrice vertelde me nog dat ze het echt moeilijk vond om een mevrouw met beperkingen aan de benen, de trap op te zien klauteren. Ze staan terug voor een aantal verbouwingen en hebben nu echt het plan om een lift in te bouwen. Ik hoop van harte dat een aantal van mijn adviezen opgevolgd kunnen worden.
€1
2
€2
6
€3
7
T1
5
T2
4
T3
6
P1
7
P2
5
P3
3
Uit het bovenstaande kader is duidelijk te zien dat er niet veel ruimte is voor de aanpassingen, of dat het op een andere manier technisch moeilijk haablaar is, waardoor ze ook veel geld zullen kosten. Er zijn echter een aantal belangrijke zaken die zo vlug mogelijk moeten worden aangepast. Hieronder vind je de vijf grootste prioriteiten: 1. De ingang van het museum is heel ontoegankelijk, zowel voor rolstoelgebruikers als voor mensen met visuele beperkingen. Er is een drempel van meer dan 10 cm die niet overbrugd wordt met een bellend vlak of een hellend vlak. Voor de ingang zouden zwarte informatietegels moeten komen die de ingang aangeven. Bovendien is de deur bij de ingang te smal voor alle rolstoelen. Het is dus ook noodzakelijk om over een andere ingang na te denken.
75
2. De trappen zijn gevaarlijk, vooral voor mensen met een visuele beperking. De trappen worden niet tactiel aangeduid en zijn niet contrasterend. Het is belangrijk dat het advies zo snel mogelijk wordt opgevolgd. Samen met de trappen is ook de lift uiterst belangrijk om aan te passen, want die is er namelijk nog niet. Dit vormt een grote beperking voor de toegankelijkheid van het museum. 3. De tentoonstellingsruimtes zijn altijd belangrijk om aan te passen omdat dit de reden is waarom mensen naar een museum komen. Het belangrijkste is een juiste hoogte van vitrinekasten en meer contrasten. 4. Het aangepaste toilet is voor sommige rolstoelen te smal om te manoeuvreren. Er moet echt een grotere draaicirkel zijn in deze ruimte. Ook zijn er nog een aantal extra aanpassingen nodig zoals een onderrijdbare wastafel. 5. Ik ging samen met de directie op zoek naar bewegwijzering naar de nooduitgangen en we moesten 10 minuten zoeken om tot het besluit te komen dat er geen nooduitgangen staan aangeduid. Hier moet dringend aan gewerkt worden. Bovendien mogen nooddeuren niet dezelfde zijn als de gewone deuren. Het museum scoort wel goed op vlak van mentale en auditieve toegankelijkheid. Alles staat schriftelijk goed uitgelegd en is in een goed verstaanbare taal geschreven.
4.4
Het Huis van Alijn
4.4.1
Inleiding
Het Huis van Alijn heeft drie levens gehad. In 1932 begon het Folkloremuseum dat toen ondergebracht was in de kerk van de Geschoeide Karmelieten in de Lange Steenstraat(www.huisvanalijn.be). Het doel van het museum om de studie van het volksleven te bevorderen, ging nauw samen met het onstaan van de Koninklijke Bond der Oost-Vlaamse Volkskundigen in 1926. Tijdens de Gentse feesten in 1927 was er dan een eerste folkloretentoonstelling, en dat betekende dan meteen ook het ontstaan van een vaste collectie. De collectie groeide snel uit door vele schenkingen en het verzamelen. In 1962 wijzigde het museum van locatie en bevond zich dan in het ‘Kinderen Alijnhospitaal’, dat ook de naam van het museum werd. Dit is de plaats waar het museum nu nog steeds gesitueerd is. Voor de ‘Europese Conferentie van Volksunde’ in 1962, die plaats vond in 5 steden, werden in de verschillende huisjes een ambacht tentoongesteld, zoals er nu ook wel nog enkele zijn: de apotheker, de kapper, de winkelier… De folkloristen streefden ernaar om die sfeer op te roepen waarin ambachtslui hun stiel rond 1900 uitoefenden en deze in beeld te brengen. Een belangrijke drijfveer was om het oude volksleven en de herinneringen eraan, niet te verliezen. In 2000 veranderde het museum dan weer van naam en werd onder een nieuw beleid ‘Het Huis van Alijn’. Ook in dat jaar werd er meteen gestart met renovatiewerken om de kwaliteit van het gebouw te verhogen en zo de collectie meer tot zijn recht te laten komen. De dag van vandaag is het museum
76
opgedeeld in thema’s waarbij de bezoeker zich kan verwachten aan een kennismaking met het leven in de 19de eeuw en de eerste helft van de 20ste eeuw. Misie/visie
“’Harten raken en geesten prikkelen!’ Het Huis van Alijn neemt de cultuur van het dagelijks leven van vroeger en nu, hier en elders - tot haar passie en wil deze op een dynamische, reflexieve, inspirerende en grensverleggende manier delen met jong en oud zodat betekenis(sen)-genererende ideeën, verhalen en beelden kunnen worden ingezet en doorgegeven. Het Huis van Alijn wil een ontmoetingsplek zijn, een reële en virtuele werkplek van het geheugen waar zich hyperlinks tussen heden, verleden en toekomst kunnen vormen. Deze missie definieert de hartslag van onze organisatie. Ze vertelt niet alleen iets over onze manier van werken en denken en over onze organisatiecultuur, maar ze geeft vooral de richting aan waarin we de toekomst van het museum als een uitwisselingsplatform zien. Deze missie zal ons toelaten bindend én verbindend te werken. Ze bakent ons actieterrein af en biedt ons een duidelijk antwoord op de vragen 'wie, wat, waarom, voor wie en met welke waarden'. We geloven erin dat de realisatie van deze missie ons zal toelaten een unieke positie in Gent, Vlaanderen, België en het buitenland te verwerven.” "Uit louter ambitie of plichtsbewustzijn ontstaat zelden iets goeds, wel uit een goed gevoel voor mensen en dingen" (A. Einstein) In deze visietekst lichten we de geformuleerde missie toe. Zoals we reeds stelden, omvat ze de integrale visie op het museum en zijn werking, de identiteit van het Huis van Alijn. We ontleden de missie aan de hand van de kernbegrippen: Met de term 'de cultuur van het dagelijks leven' geven we een globale omschrijving van het werkterrein. Het Huis van Alijn focust op het erfgoed van alledag. Dit erfgoed is materieel en immaterieel van aard. Meer specifiek zoemen we in op de microkosmos 'de mens en zijn relatie tot objecten, rituelen, gewoontes en gebruiken' (afstemming MIAT/STAM). Met de term 'van vroeger en nu, hier en elders' tonen we aan dat het museumverhaal zich niet meer beperkt in de tijd en ruimte zoals vroeger gedefinieerd ‘Gent rond 1900’. Niettemin zijn er afbakeningen en keuzes gemaakt. Deze keuzes zijn ingegeven door interne en externe gegevens, en staan m.a.w. in functie van afstemming en samenwerking. We specifiëren als volgt: 'vroeger' betekent de 20ste eeuw als speerpunt (op heden wordt verzameld tot de jaren '80), 'nu' verwijst naar vandaag, het leven zoals het zich momenteel afspeelt en ontwikkelt. 'Hier' lezen we als 'in Vlaanderen', met vooral aandacht voor de stedelijke context (afstemming met Bokrijk- zie boven) en met de term 'elders' verwijzen we naar onze aandacht voor andere culturen, gewoontes en gebruiken. Op dit moment kiezen we ervoor om enkel een structureel verzamelbeleid te ontwikkelen op de pijlers 'vroeger en hier'. De pijler 'elders' wordt in eerste instantie uitgewerkt via tijdelijke tentoonstellingen (bruiklenen en samenwerkingen met etnografische musea in binnen- en buitenland). Wat betreft de pijler 'nu' focussen we ons voorlopig meer op de uitbouw van kennis en documentatie. 77
Deze pijler zal dan ook eerder via online projecten en tijdelijke tentoonstellingen worden vormgegeven. Het gebruik van de werkwoorden 'passie delen, inzetten en doorgegeven' duidt op de wijze waarop het Huis van Alijn haar relatie tot de buitenwereld en met het 'publiek' (brede betekenis: van bezoekers, collega's tot onderzoekers, producers,...) wil definiëren: geen eenrichtingsverkeer, maar een expliciete keuze voor een tweerichtingscommunicatie waarbij toegewijd personeel actief de interactie met het publiek opzoekt. Deze keuze zal zich ook doorzetten in alle pijlers van het museum en dus ook doordringen in de organisatiestructuur. Het betreft immers een fundamentele keuze met ingrijpende gevolgen. Het is de keuze voor dialoog, vertaling en overleg. Het bereiken van ‘empowerment’ van publiek en medewerkers is hierbij de belangrijkste uitdaging. Met de term 'betekenis(sen)-genererende ideeën, beelden en verhalen' geven we aan dat we niet kiezen voor één interpretatiekader. We willen er zelf ook verschillende hanteren en er ook meerdere aanbieden. Meerduidigheid en multi-interpreteerbaarheid worden nagestreefd. Dit betekent niet dat het museum geen keuzes maakt, integendeel. Het is wel zo dat wij duidelijk willen aangeven dat wij een keuze maken en dus een positie kiezen, maar deze wordt niet naar voren geschoven als dé keuze of de enige waarheid. Meer dan alleen het aanreiken van antwoorden willen we graag prikkelen, verwonderen, vragen doen stellen en acties stimuleren. Met 'jong en oud' duiden we onze actieradius op vlak van doelgroepenbeleid: we willen een zeer breed publiek bereiken van kinderen, jongvolwassenen, gezinnen, medioren tot senioren. Verschillende projecten die in het Huis van Alijn werden ontwikkeld, tonen aan dat dit mogelijk is. Uiteraard streven we niet alleen diversiteit na op het vlak van leeftijd, maar ook op vlak van socioeconomische en culturele achtergrond. Voor personen met een handicap dienen extra inspanningen te worden geleverd (cfr. beperkingen van het gebouw), alsook voor anderstalige nieuwkomers streven we maatwerk na. Kortom, wij menen dat dit soort museum een ideale vertrekbasis is voor de ontwikkeling van verschillende benaderingswijzen teneinde op een hoogstaande en kwalitatieve manier een breed en divers publiek te bereiken. Om in de toekomst een waardevolle positie te willen (blijven) innemen, zal het museum zich herdefiniëren als een uitwisselingsplatform, of anders gesteld als een 'ontmoetingsplek, een reële en virtuele werkplek van het geheugen'. Het museum van de toekomst moet durven andere dan de traditioneel toebedeelde rollen te vervullen. Het Huis van Alijn wil deze uitdaging aangaan en meer en meer als 'werkplek' dan als 'toonplaats' gaan functioneren. We geloven er sterk in dat op die manier de collectie nog meer aan betekenis wint. In de komende jaren willen we ons ook meer richten op het virtuele publiek. Deze keuze zal belangrijke gevolgen hebben. De website moet meer worden dan een digitale folder. Het moet een een effectieve ontmoetingsruimte met onze bezoekers worden. Om dit te bereiken zal het aantal onlineprojecten gevoelig moeten uitbreiden. Deze manier van denken en werken zal toelaten dat er zich op een actieve manier 'hyperlinks tussen heden, verleden en toekomst' zullen kunnen vormen. Vertrekkend vanuit het 'nu', de actualiteit, de technische mogelijkheden en de ideeën van vandaag zullen we aandacht besteden aan ‘gisteren en
78
morgen’. Hiertoe lenen zich diverse insteken en zijn vele pistes mogelijk om verbanden uit te tekenen. Individuele en collectieve verhalen zullen elkaar raken. Tot slot, willen we onze missie realiseren op 'een dynamische, reflexieve, inspirerende en grensverleggende manier'. Op een eigentijdse, innovatieve en bedachtzame werkwijze willen we als lerende organisatie omgaan met het culturele erfgoed. Zoals blijkt uit onze werkingsverslagen van de voorbije jaren geloven we sterk in een participatieve samenleving en in de maatschappelijke relevantie van een hedendaagse museumwerking. We streven er dan ook naar om op publieksgerichte wijze sterke inhouden te brengen, vakexpertise op te bouwen en goede strategieën te ontwikkelen. Het zijn essentiële voorwaarden om op lange termijn duurzame en waarachtige effecten te kunnen realiseren.” (DENOLF, 2008)
Ik heb deze lange visietekst in zijn geheel geplaatst omdat ik geen zaken uit de context wil halen waarin ze geschreven staan. De paragraaf die begint met ‘Met ‘jong en oud’…’ spreekt duidelijk over het doelgroepenbeleid. Ze willen een zeer breed publiek bereiken. Er staat zelfs geschreven dat er beperkingen zijn aan het gebouw waardoor het niet voldoende kan aangepast worden voor verschillende mensen met een handicap. Toch ben ik er van overtuigd dat het Huis van Alijn meer toegankelijk kan worden gemaakt dan het nu is, en ik hoop dat onderstaande analyse daartoe kan bijdragen.
4.4.2
Parkeerplaatsen
Positieve punten -
Er is een voorbehouden parkeerplaats voorzien van het juiste officieel verkeersbord E9a met onderbord.
-
Het is de dichtst gelegen parkeerplaats vanaf de ingang, dit op minder dan 50 m.
-
De ondergrond is in het blauw.
79
-
De parkeerplaats is 600 cm lang. Aan de kant van de passagierszijde is er veel plaats om uit te stappen.
Negatieve punten -
De drempel aan de passagierszijde is hoger dan 10 cm. Indien er via de vijfde deur wordt uitgestapt (bestelwagenmodel of monovolume) is het niet mogelijk om op het voetpad te komen. Er wordt vaak via de achterdeur uitgestapt door rolstoelgebruikers.
-
De breedte van de parkeerplaats is slechts 200 cm. Aan de passagierszijde is er wel genoeg plaats om uit te stappen, maar aan de bestuurderszijde is er geen plaats om uit te stappen.
Advies -
De drempel die schuin loopt, kan verlaagd worden. Het is weinig zinvol dat de drempel schuin loopt. Bij het opnieuw leggen van de drempel kan men een hellend vlak installeren. Dit kan het best aangevraagd worden bij de betrokken stadsdiensten.
-
Het is onmogelijk om plaats te voorzien aan de bestuurderszijde, maar dit zou de ideale situatie zijn.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
In Gent is het vaak een probleem om parkeerplaats te vinden in de buurt waar je moet zijn indien er geen parkeerplaats voorzien is. Het is dan ook goed dat Het Huis van Alijn erin geslaagd is om een parkeerplaats te reserveren. De plaats is niet perfect, maar dat kan op die plaats ook niet. Ideaal zou zijn wanneer er ook aan de andere kant van de straat een parkeerplaats kon worden voorbehouden zodat ook de bestuurder van een auto die in een rolstoel veilig uit de auto kan stappen. Het kost het museum geen geld om een hellend vlak te installeren omdat dit de verantwoordelijkheid van de stad Gent is, maar het museum kan hierop aandringen.
80
4.4.3
Toegangspad
Positieve punten -
De doorgangsbreedte is meer dan 120 cm.
-
De doorgangshoogte is meer dan 210 cm.
-
De versmalling die langer is dan 60 cm en korter dan 120 cm is meer dan 90 cm hoog.
-
De ondergrond is vlak en rolstoelvast.
-
Er is geen alternatieve rolstoeltoegankelijke ingang. Alles gebeurt via de hoofdingang.
Negatieve punten -
Er is een drempel van meer dan 10 cm waar geen hellend vlak is.
-
Er is een natuurlijke geleidelijn aanwezig, maar buiten staan er borden in de weg.
-
Het bellend vlak moet teveel hoogte overbruggen.
-
De trap heeft geen contrasterende neuzen en geen dubbele leuningen.
Advies -
Voor de ingang kunnen er tactiele en visuele informatietegels gelegd worden zodat de ingang van het museum ook voor blinden en slechtzienden duidelijk is. Met tactiel wordt bijvoorbeeld rubber bedoeld. Met visueel wordt bijvoorbeeld zwart bedoeld dat duidelijk contrasteert met de omgeving.
-
Misschien kan er ergens anders in het museum een alternatieve ingang worden gemaakt. Bij de winkel en bij het administratief bureau is er geen drempel te overbruggen terwijl ze in dezelfde straat liggen.
-
Binnen worden alle drempels voorzien van een witte trapneus. Het zou beter zijn moest dit buiten ook gebeuren. Verf is wel minder duurzaam dan strips. Bovendien kan er gekeken worden voor contrasterende strips met anti-slip.
-
De leuningen op de trap zijn niet echt functioneel. Mijn advies is om rechte trapleuningen te installeren die nog 40 cm doorlopen voor en achter de trap om zo ook de richting aan te duiden. De leuningen staan aan beide kanten en hebben een dubbele hoogte ( 75 cm en 90 cm). 81
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Het aanpassen van de ingang is zeker belangrijk. De trappen zijn zeer hoog en het bellend vlak is te stijl. Het is maar een tijdelijke oplossing om telkens de personen te helpen de helling te nemen. Er is ruimte om te zoeken naar een andere mogelijke ingang. Ook de trapleuningen moeten zeker veranderen, eveneens de trapneuzen. Het zal uiteraard veel geld kosten om een nieuwe ingang te vinden en het zal alles behalve eenvoudig zijn.
4.4.4
Inkomhal
Positieve punten -
De ondergrond is vlak en (rolstoel)vast.
-
Er is geen drempel aanwezig.
-
De circulatieruimte is groot genoeg.
-
Er is een versmalling van ongeveer 120 cm, maar deze heeft een breedte van 150 cm.
82
Negatieve punten -
Er is geen geleidelijn naar de balie.
Advies -
Een duidelijkere bewegwijzering naar de balie is aangeraden, zowel visueel als tactiel. Dit is nodig omdat mensen met een slecht zicht niet meteen zien waar de balie is. Ook mensen die blind zijn, moeten naar de balie geleid worden. Het gebruiken van pijlen zoals in de rest van het gebouw zou een grote vooruitgang zijn. Er kunnen op de vloer tegels gelegd worden die afwijken van het normale tegelpatroon om zo blinden te geleiden. Men kan in de plaats van andere tegels te leggen eveneens strips plakken op de tegels.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Dit advies is gemakkelijk op te volgen, kost niet veel geld, maar is toch een hele verrijking voor de toegankelijkheid van het museum. Indien blinden met geleiding komen is het echter minder belangrijk. Desondanks blijft de geleiding voor slechtzienden wel zeker nodig.
4.4.5
Balie
Positieve punten -
De balie heeft geen scherpe hoeken.
83
-
Voor de balie is er een voldoende grote circulatieruimte.
-
De balie is steeds bemand.
-
De versmalling naar de balie is voldoende breed.
-
De balie is niet-reflecterend.
-
De balie is continu verlicht.
Negatieve punten -
Er is geen geleidelijn aanwezig naar de balie.
-
De balie is niet onderrijdbaar.
-
Er is geen aangepaste informatie voor mensen met een visuele beperking.
-
Er is niet veel kleurcontrast tussen de vloer en de balie. Wel is het onderste deel van de balie contrasterend met de vloer.
Advies -
Een verlaagd deel kan heel mooi in het design passen, en het is echt nodig dat het gebeurt. De vrije hoogte is hierbij 70 cm en de vrije diepte 40 cm. De minimumbreedte is 90 cm.
-
De informatie kan men tactiel maken door de pictogrammen in reliëf te maken en door linksonder te voorzien in braille van alle tekst die uithangt.
-
Misschien kan men ook zorgen dat er met proton kan worden betaald. Niet iedereen heeft cash geld bij.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
De balie voorzien van een verlaagd deel is niet moeilijk, maar zal wel geld kosten omdat uiteindelijk heel de balie zal vervangen worden. Er is echter tijd om dit advies op te volgen, terwijl er andere zaken zijn die zo snel mogelijk moeten worden opgevolgd.
4.4.6
Trappen
84
Positieve punten -
Sommige trappen hebben contrasterende trapneuzen. Dit gebeurt door middel van een witte verfstrook.
-
Het zijn allen gesloten trappen.
-
De hoogte van de leuning is goed.
Negatieve punten -
Bijna alle trappen hebben een uitstekende trapneus van minimum 3.5 cm.
-
De treden en leuningen zijn niet in contrasterende kleuren.
-
De contrasterende strips zijn niet tactiel waarneembaar. De contrasterende strips zijn bovendien niet op alle treden aangebracht.
-
De dalende trappen worden niet tactiel aangeduid en zijn bijgevolg een gevaar.
-
Er zijn geen trappen met een dubbele leuning. Ook is er maar aan een zijde een leuning.
-
Er zijn enkel trappen voorzien en geen liften of een hellend vlak.
-
Bij sommige trappen is er helemaal geen leuning voorzien.
-
De breedte van de trappen is minder dan 100 cm.
-
De laatste trap waar er naar beneden wordt gegaan, heeft te kleine traptreden. Ze zijn minder dan 20 cm diep.
-
De trap naar de kelder heeft enkel in het midden contrasterende strips terwijl de leuningen aan de zijkant staan. Een slechtziende zal dus aan de zijkant van de trap lopen en de contrasterende strips zijn dan van weinig nut.
Advies -
Alle trappen worden beter voorzien van een dubbele leuning aan beide kanten van de trap. Deze leuning is contrasterend. De twee hoogtes zijn 75 cm en 90 cm. Deze leuning loopt
85
overal door, 40 cm na de laatste trede. Het is natuurlijk zo dat de trappen dan nog wat smaller worden, maar zo is het minder belangrijk dat er een begeleider naast kan lopen en is de breedte van 120 cm wat minder nodig. -
Bij een afdalende trap is er een kleurcontrast en een voelbaar verschil van ondergrond. Dit is nodig voor de veiligheid. Dit kleurcontrast is niet enkel aanwezig voor de trap, maar ook op iedere trapneus. Het is nodig dat deze strips ook voelbaar zijn voor mensen met een visuele beperking. Indien deze in antislipmateriaal zijn, is het bovendien veilig voor iedereen.
-
Het is beter dat er geen uitstekende trapneuzen zijn want dit kan voor valpartijen zorgen. In het Huis van Alijn zijn het wel oude trappen en waarschijnlijk is het moeilijk om tot een consensus te komen met monumentenzorg, maar de groene trap die uitkomt in de taalkamer is echt gevaarlijk. De uitstekende trapneuzen zijn veel te groot. De traptreden zelf zijn veel te klein. Op het einde draait de trap dan nog eens, waarbij de leuning niet verder loopt. Indien het mogelijk is, is een nieuwe trap de enige oplossing.
-
Een goede verhouding tussen de op- en aantrede is gelijk aan een optrede van minimum 15 cm en maximum 18 cm en een aantrede van minimum 23 cm. De breedte van de trap is optimaal indien deze minimum 120 cm bedraagt.
-
De kelder kan onmogelijk toegankelijk gemaakt worden. In een adviesrapport van ATO las ik dat men beter zorgt voor foto’s boven aan de trap zodat men toch kan zien wat er in de kelder te zien is.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
De trappen zijn misschien wel het zwakste punt in heel het museum. Ze zijn niet toegankelijk maar wel mooi. Ik denk dat het bijna onmogelijk is om de trappen toegankelijk te maken. Daardoor zal het extra belangrijk zijn om een lift te plaatsen. Ook voor mensen die niet goed te been zijn en voor blinden en slechtzienden en ook kinderen zijn sommige trappen een echt gevaar. Het is dan ook een probleem waarover dringend moet worden nagedacht.
4.4.7
Liften
Positieve punten -
Er zijn geen positieve punten.
86
Negatieve punten -
Er is nergens een lift aanwezig.
Advies -
Zonder lift is het museum voor velen ontoegankelijk. Een kooilift is hier aangeraden. Deze lift kan misschien geplaatst worden tussen het café en de modekamer of er kan een buitenlift geplaatst worden. Een grote binnenkoer biedt de nodige ruimte. Het gelijkvloers toegankelijk maken is een begin, maar het is zeker niet voldoende. Ik weet niet of er op de eerste verdieping kan gezorgd worden voor een verbinding tussen blok A en blok B zodat men aan één lift genoeg heeft.
-
Een lift is niet alleen een groot voordeel voor de toegang van rolstoelgebruikers. Het is een hele verrijking voor mensen die slecht te been zijn, mensen die tijdelijk in het gips zitten…
-
De minimumeisen voor de afmetingen van een lift zijn een breedte van 110 cm en een lengte van 140 cm.
-
De liftdeur en de omkadering contrasteren met elkaar. Ook de bedieningsknoppen zijn in contrasterende kleuren.
-
Het bedieningspaneel zit op een hoogte gelegen tussen 90 cm en 120 cm, zowel aan de buiten- als de binnenkant van de lift. Aan de binnenkant van de lift zit er een bedieningspaneel aan de rechterzijde en aan de linkerzijde. Naast dit bedieningspaneel is een vrije ruimte van 50 cm tot de dichtst aangrenzende hoek.
-
Aangezien er maar één verdieping moet overbrugd worden, adviseer ik geen spraaktechnologie.
-
Het bedieningspaneel is ook weergegeven in braille en de knoppen zijn in reliëf. Braille wordt naast de knoppen weergegeven.
-
In de lift raad ik op 90 cm hoogte ook een handgreep aan die doorloopt langs alle drie de wanden van de lift.
-
Verder moet men er rekening mee houden dat er geen reflectie is in de lift en dat er voldoende licht is.
-
De peilveiligheid mag maximum 2 cm zijn.
-
De circulatieruimte vóór de lift moet minimum 150 cm x 150 cm zijn maar ik adviseer 200 cm x 200 cm omdat rolstoelen nog steeds groter worden met een grotere draaicirkel als gevolg.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
87
Het is niet voldoende dat personen in een rolstoel alleen naar het gelijkvloers kunnen. Een lift is echt noodzakelijk. Het zal veel geld kosten en moeilijker te realiseren zijn, maar ik hoop dat het museum het belang van een lift inziet.
4.4.8
Tentoonstellingsruimte
Positieve punten -
In vele zalen is er voldoende circulatieruimte.
-
Indien er een versmalling aanwezig is, is er in de meeste ruimtes rekening gehouden met de toegankelijkheidsnormen.
-
De computertafels in ruimte 25 zijn perfect onderrijdbaar als de stoelen verplaatst worden. De muizen zijn ook gemakkelijk te bedienen.
-
De looproute is zeer duidelijk. Iedere ruimte heeft een nummer, een naam en een bijpassend pictogram. Het is zeer duidelijk wat er zich in de kamer bevindt. Er wordt gebruik gemaakt van witte pijlen om de richting aan te duiden.
88
Negatieve punten -
Er zijn niet in iedere tentoonstellingsruimte zitplaatsen. Men kan dus niet al zittend kijken. De zitplaatsen die er zijn, hebben geen armsteunen. De leuning kan meestal wel dienen als ruggensteun.
-
Er is geen aangepaste informatie voor blinden en slechtzienden. De letters zijn vaak niet schreefloos. Arial is een goed lettertype om te gebruiken.
-
De vrije hoogte van de horizontale vitrinekasten is meestal minder dan 70 cm. Voor sommige rolstoelgebruikers is het hierdoor onmogelijk om de voorwerpen die in de kast liggen, te bekijken.
-
De bediening van de cd’s in zaal 24 en 25 is veel te hoog. Het is onmogelijk voor kleine mensen zoals kinderen of voor rolstoelgebruikers om deze te bedienen. Bovendien zijn de zitplaatsen niet voorzien van arm- en rugsteunen.
-
Er zijn veel drempels aanwezig. In blok B is er op het gelijkvloers bijna in iedere ruimte een drempel aanwezig. Deze zijn ongeveer 5 cm hoog en gemakkelijk te overbruggen door middel van een hellend vlak. Er zijn echter ook drempels die meer dan 10 cm hoog zijn.
-
De informatiebordjes hangen te laag en vallen niet altijd op. In de fanfare kamer staat er onder het informatie bordje een bakje die ervoor zorgt dat men het informatiebordje moeilijk kan bereiken. Sommige informatiebordjes hangen los.
Advies -
De vitrinekasten moeten zo geschikt worden dat er op de plaatsen waar er verwacht wordt om te draaien, een circulatieruimte is met een diameter van minimum 150 cm.
-
Het is beter dat er in iedere ruimte zitplaatsen zijn. Dit is echter niet mogelijk omdat er dan te veel versmallingen zijn die de doorgang belemmeren. Aan de muur kan men een paar opklapstoeltjes hangen in de ruimtes waar er een tekst kan gelezen worden.
-
De informatie kan tactiel worden weergegeven onder de vorm van braille bij alle geschreven teksten. Dit gebeurt links onder de tekst. Indien het een tijdelijke tentoonstelling is, kan men gebruik maken van doorzichtige braillestickers. Maar indien het een permanent werk is, kiest men beter voor duurzaam materiaal. Men kan ook gebruik maken van audiophones en de nummers bij de werken in braille weergeven zodat men minder tekst in braille nodig heeft.
-
Het is goed om een paar foto’s te maken van de verschillende manieren van informatie geven over de werken. Indien men deze foto’s in het zwart-wit bekijkt, kan duidelijk worden gezien wat leesbaar is en wat niet. De kleuren zijn niet overal goed gecombineerd. Er moet een groot verschil zijn tussen licht en donker in de kleurencombinaties. Daarnaast moeten de letters groot genoeg zijn (minimaal 1/100 van de leesafstand). Als de leesafstand een meter is moeten de letters 1 centimeter hoog zijn.
-
Het is nodig dat de drempels overbrugd worden door middel van een hellend vlak. De hellingsgraad hierbij is: - voor een niveauverschil van 2 cm tot 10 cm < 10.00% 89
- voor een niveauverschil van 10 cm tot 25 cm < 8.30% - voor een niveauverschil van 25 cm tot 50 cm < 6.25% - voor een niveauverschil vanaf 50 cm < 5.00% De breedte van het hellend vlak is optimaal als deze meer is dan 120 cm. -
De witte pijlen kunnen beter overal omkaderd worden door een zwarte rand. Meestal bevindt de witte pijl zich op een krijtbordje en heeft dus al een zwarte rand, maar soms komt er een pijl op de muur en dan is die niet zo duidelijk.
-
De informatiebordjes mogen gerust groter worden gemaakt zodat ze meer opvallen want ze zijn een grote hulp voor iedere bezoeker. De bordjes kunnen ook dubbel gehangen worden, op ooghoogte en op heuphoogte.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
De informatiebordjes die er eigenlijk voor de kinderen hangen zijn een grote hulp voor iedereen. Moesten deze bordjes in braille bestaan zou dit nog een extra hulp zijn die heel belangrijk is. Er moet nog heel wat aangepast worden in de tentoonstellingsruimtes, maar dit zijn niet de grote kosten aan het museum en Het Huis van Alijn is op goede weg.
4.4.9
Toiletten
Positieve punten -
De deurklink en de papierhouder zijn in contrasterende kleuren.
-
Het is goed dat de vloer en de muren contrasteren.
90
Negatieve punten -
De deur naar de toiletruimte is maar 185 cm hoog. Dit is veel te weinig.
-
De toiletruimtes hebben geen logische opbouw. De twee urinoirs zijn niet bij elkaar gelegen. De toiletdeuren zijn verschillend. De toiletdeur aan de kant van de urinoirs heeft geen contrasterende klink.
-
De ruimte is veel te smal.
-
Er is geen contrast tussen de muur en de deuren.
-
Er is een drempel van meer dan 10 cm.
-
De toiletruimte is slecht aangeduid boven de toiletten zelf. Dit bordje hangt veel te hoog en is niet duidelijk.
Advies -
Eerst en vooral is de drempel te hoog. Er moeten geen rolstoelgebruikers in deze sanitaire ruimte binnen en het is dus niet nodig is om een hellend vlak te leggen. Mijn advies is om een extra trede te installeren zodat de hoogte van de drempel wat verkleind wordt. Dit is nodig voor mensen die moeilijk trappen kunnen doen, maar geen aangepast toilet nodig hebben.
-
Zoeken naar de toiletten is een hele opgave. Het is mijn advies om zeker in blok A en B bij de in- en uitgang een wegwijzer te hangen naar de toiletten. Voor een duidelijke bewegwijzering van de toiletten kan gebruik gemaakt worden van witte pictogrammen op een blauwe achtergrond. Dit is een uniform gebruik. Ook bij de toiletten zelf moet een duidelijke signalisatie zijn. Het zwart op de witte achtergrond valt niet op omdat de muur ook al wit is. Het bord is ook niet vanuit elke positie zichtbaar.
-
De twee rode klinken en toilethouders zijn in orde. Het zou goed zijn, moesten deze ook gebruikt worden bij de derde wc en bij de aangepaste wc. Ook rolstoelgebruikers kunnen slechtziend zijn.
-
De toiletpot is niet contrasterend met de muur. Het zou beter zijn moest de muur achter de toiletpot een donkerdere kleur krijgen. Een donkere kleur is contrasterend met een witte toiletpot en wordt goed waargenomen door mensen met een visuele beperking.
-
De deuren zijn niet contrasterend met de omlijsting en dit maakt het voor mensen met een visuele beperking erg moeilijk om de deur te vinden. Mijn advies is om rond de deuren een zwarte of rode rand te schilderen of te plakken. Dit zal zorgen voor een mooi contrast.
-
De urinoirs zijn ook niet contrasterend met de muur waar ze tegen hangen. Indien de tegels een andere kleur hebben, zou dit veel beter zijn. Ik wil nogmaals benadrukken dat men door het maken van een zwart-wit foto pas echt merkt of er voldoende contrast is. Er is voldoende contrast indien het ene meer naar wit gaat en het andere meer de zwarte kant op gaat.
Conclusie €1
€2
€3
91
T1
T2
T3
P1
P2
P3
De toiletten aanpassen wordt een hele opgave. Alle aanpassingen die ik hierboven beschreef zijn noodzakelijk om van toegankelijke toiletten te kunnen spreken. Het zal echter niet zoveel kosten en het is technisch gemakkelijk haalbaar.
4.4.10
Wastafels
Positieve punten -
De toebehoren zijn binnen handbereik en hangen op een goede hoogte.
-
De wastafel is niet dieper dan 60 cm.
Negatieve punten -
De wastafel hangt op een witte muur, net zoals de zeephouder. Er is dus totaal geen contrast.
-
De spiegel hangt op een hoogte van 135 cm.
-
De wastafel is hoger dan 90 cm.
-
De vuilnisbak die op de grond staat, is erg bewegingsbelemmerend.
-
De afvoerbuizen onder de wastafel zitten niet weggestopt, maar dit is niet nodig aangezien het aangepaste toilet zich ergens anders bevindt.
-
De wastafel is niet onderrijdbaar, maar dit is ook niet nodig. 92
-
De vrije ruimte van de voorrand van de wastafel tot aan het uiteinde van de kraan is kleiner dan 25 cm.
-
Op de wastafel staat een draaikraan.
Advies -
Het is altijd beter als de spiegel al begint vanaf de bovenrand van de wastafel. Ook kinderen en kleine volwassenen kunnen zo de spiegel gebruiken.
-
Indien de tegels achter de urinoirs een andere kleur krijgen, kan men dit beter doen voor alle tegels in de toiletruimte. Zo zijn er al veel problemen opgelost.
-
De vuilnisbak kan beter vervangen worden door een afvalbakje die onder de doekjes hangt. Dan is er meer bewegingsruimte, want de gang is zo al smal.
-
De leidingen moeten niet echt verstopt zitten omdat mensen met gevoelloze benen daar niet naar het toilet gaan. Deze mensen zouden zich namelijk kunnen verbranden aan te warme leidingen zonder dat ze het zelf door hebben.
-
De wastafel hangt te hoog. De bovenrand van een wastafel mag maximum 90 cm hoog zijn. Dit is niet enkel zo voor rolstoelgebruikers, maar ook voor kinderen en volwassenen met een klein gestalte.
-
Het zou goed zijn indien er een grotere wastafel geplaatst wordt zodat de afstand tussen het uiteinde van de kraan en de voorste rand van de wastafel groter is dan 25 cm.
-
Een sensorkraan biedt veel voordelen. Ze is hygiënischer, gemakkelijk te bedienen, en het is onmogelijk om de kraan te laten open staan. Sommige mensen hebben de kracht of de techniek niet om een draaikraan te gebruiken.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Wastafels worden niet door iedereen gebruikt en worden ook niet vaak gebruikt. De prioriteit om deze aan te passen is dus niet zo groot. De sensorische kranen zullen wel veel geld kosten, maar over het algemeen zijn de aanpassingen die ik voorstelde niet duur. Ze zijn ook gemakkelijk haalbaar.
93
4.4.11
Aangepaste toiletten
Positieve punten -
De toiletpot heeft een goede hoogte.
-
Aan beide zijden van de toiletpot is een steunbeugel voorzien. Deze steunbeugels hebben een goede lengte en hangen op een gepaste hoogte.
-
Voor de deur is er een grote circulatieruimte.
-
Het is geen zware deur.
Negatieve punten -
De afstand van de voorste rand van de toiletpot tot de achterwand is minder dan 70 cm.
-
De vrije ruimte voor de toiletpot is minder dan 120 cm, maar is toch meer dan 90 cm. De afstand van de zijrand van de toiletpot tot de verste zijmuur is maar 57 cm.
-
De steunbeugels zijn zwaar om te bedienen.
-
De vrije doorgangsbreedte is minder dan 77 cm.
-
De toiletruimte zelf is klein. Er is geen draaicirkel mogelijk van 150 cm. De ruimte om te draaien is ongeveer 120 cm op 133 cm.
-
In de toiletruimte ontbreken alle contrasten. Behalve het contrast van de muur met de vloer vond ik er niet een. Ook is de deuromlijsting niet contrasterend met de deur zelf.
-
De deur is te smal.
-
De vrije ruimte naast de deurklink is minder dan 50 cm. 94
-
De vrije ruimte tussen de voorrand van de wastafel en het uiteinde van de kraan is kleiner dan 25 cm.
-
Op de wastafel staat een draaikraan.
-
De wastafel is niet onderrijdbaar.
-
In de ruimte staat een pedaalemmer!!!
-
Het aangepaste toilet is niet aangeduid. Bovendien is het toilet gesloten.
-
Het pictogram dat op de deur zelf hangt, is veel te klein en niet contrasterend genoeg.
-
Het slot kan enkel bediend worden met een sleutel.
-
Er is geen spiegel aanwezig.
-
Het zeepsysteem hangt te laag.
Advies -
De wastafel wordt pas onderrijdbaar door een vrije hoogte van 70 cm, een vrije diepte van 40 cm en een vrije breedte van 90 cm.
-
De toiletruimte is wat te klein om alles goed te plaatsen. Er is geen circulatieruimte van 150 cm op 150 cm. Misschien kan de ruimte nog wat groter gemaakt worden door plaats van de vestiaire in te nemen.
-
De afvalemmer is een pedaalemmer. Voor rolstoelgebruikers is een pedaalemmer helemaal niet te bedienen. Een gewone open afvalemmer is hier de beste oplossing. Hierbij moet men opletten dat de afvalemmer geen plaats afneemt van de vrije ruimte onder en rond de wastafel.
-
Het is nodig dat er een slot komt op de deur. Rolstoelgebruikers gaan soms alleen naar het toilet. Het moet mogelijk zijn de deur te sluiten.
-
Er is in heel de ruimte geen kleurcontrast. Dit kan verholpen worden door de muur te schilderen in een donkerdere kleur, of minstens de muren waaraan iets bevestigd is. Het is nodig dat er een contrast is tussen de deur en de omkadering van de deur. Als er een slot op de deur komt, houdt men best rekening met een slechtziende persoon.
-
Het zeepsysteem kan aan de andere kant van de wastafel hangen zodat het boven de wastafel komt op een hoogte gelegen tussen 90 cm en 120 cm. Ofwel kan er een plaat voor het raam geïnstalleerd worden zodanig dat het zeepsysteem aan die plaat kan worden gehangen. Ook de spiegel kan dan half aan die plaat en half aan de muur hangen. Het laagste punt van de spiegel mag maximum 110 cm hoog zijn.
-
De bewegwijzering naar de toiletten die ik beschreef in 1.8.3 adviseer ik ook hier. Er wordt gebruik gemaakt van een wit pictogram op een blauwe achtergrond.
-
Ik adviseer eveneens sensorkranen zoals beschreven in 1.9.3. Hier is het echter meer nodig omdat er meer dan bij de gewone toiletten mensen zullen komen met beperkte armkracht.
-
Er is te weinig plaats naast het toilet. De oplossing hiervoor is om de wc niet in het midden te plaatsen, maar in een hoek. Zo is er toch een vrije ruimte van minimum 90 cm. Aan de wand kan men dan een vaste beugel installeren en aan de andere kant een opklapbare beugel. Het 95
is trouwens aangeraden om wat olie te doen in het opklapsysteem van de beugels, want ze knellen. -
Als het mogelijk is, is het ook aangeraden om een deur te plaatsen met een minimumbreedte van 90 cm. Het beste is dat de deur 100 cm breed is, want er zijn ook heel brede rolstoelen.
-
Tijdens de openingsuren van het museum kan het aangepaste toilet ook gewoon worden opgelaten. Het is niet nodig om de deur pas te openen wanneer erom gevraagd wordt.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Het is jammer dat er nog niet lang geleden een aangepaste wc werd geplaatst en dat er hieromtrent geen goed advies is gegeven. Er zijn heel veel fouten aan het toilet. Het is echt nodig om alle aanpassingen die ik voorstelde op te volgen. Het is veel werk en het zal veel geld kosten, maar het is haalbaar en heel belangrijk. Het toilet zoals het er nu staat, werkt bijzonder invaliderend omdat het toilet bijna onmogelijk alleen te gebruiken is.
96
4.4.12
Nooduitgangen
Positieve punten -
Er is een heel duidelijke bewegwijzering naar de nooduitgang. Bijna vanuit iedere positie is een wegwijzer te zien.
-
De nooddeuren worden aangeduid met het juiste pictogram.
-
De nooddeuren zijn altijd open.
-
Bij de nooddeuren is er geen drempel aanwezig.
-
De circulatieruimte is groot genoeg.
Negatieve punten -
Er is maar één nooddeur aangeduid. De andere nooduitgangen die worden aangeduid zijn eigenlijk de gewone uitgangen en worden boven deze deuren ook niet aangeduid als nooduitgang.
-
Er is geen visuele weergave van het brandalarm.
-
Er staat allemaal materiaal gestapeld op de plaats waar de nooddeur uitkomt. Dit materiaal kan echter gemakkelijk verplaatst worden.
97
Advies -
Op iedere verdieping moet een vluchtplan komen.
-
De nooddeuren moeten duidelijk aangeduid worden met een pictogram boven de deuren. De nooddeuren mogen niet dezelfde zijn als de andere deuren.
-
Voor en achter de deuren is er een circulatieruimte van minimum 150 cm op 150 cm.
-
De doorgangshoogte is minimum 210 cm.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Ondanks het onduidelijk aanwezig zijn van de nooddeuren en het onbreken van genoeg nooddeuren, is het toch het museum met de beste bewegwijzering van de vier musea die gechecked werden. Het Huis van Alijn is dus goed bezig, maar er moet ook hier nog veel veranderen. Zo kan het echt niet dat de ruimte waarop een nooddeur uitkomt, gebruikt wordt als stapelruimte. Deze ruimtes moeten ten alletijde vrij blijven. Het installeren van goede nooddeuren is ook levensnoodzakelijk. Het zal heel wat geld kosten en het zal moeilijk zijn om tot een concensus te komen met de dienst monumentenzorg, maar het zal wel belangrijk zijn.
98
4.4.13
Deuren
Positieve punten -
Sommige deuren zijn minimum 90 cm breed.
-
De deuren binnen staan tijdens de openingsuren altijd open. Er moet dus geen enkele deur worden opengedaan, behalve de deur naar de binnenkoer en de deur naar het toilet.
-
De aanwezige drempels zijn lager dan 2 cm.
-
Zowel voor als achter de deur is er een vrije ruimte naast de deurklink van minstens 50 cm.
-
De circulatieruimte voor en achter de deur is meer dan 150 cm op 150 cm.
-
De hoogte van de deurklink is zeer goed en de deurklink is geen draaiklink.
Negatieve punten -
De glazen deur is slechts 82 cm breed.
-
Bij de deur naar de wc’s en de dubbele deur naar de binnenkoer is er te weinig kleurcontrast tussen het deurblad, het beslag, de omlijsting en de wanden.
Advies -
De glazen deur is te smal. Er wordt altijd gerekend op een minimumbreedte van 90 cm bij nieuwe projecten, en liefst zelfs 100 cm. Ook sommige andere binnendeuren zijn minder dan 90 cm.
-
Voor een goed kleurcontrast kan men de deuren omkaderen met donkere kleuren. Er kan zelfs met een kleur gewerkt worden. Zo kan men de deur in het lichtblauw schilderen, de
99
omkadering en de deurklink in het donkerblauw, en de muren dan weer in een lichtere kleur. Op die manier wordt alles goed zichtbaar. -
Ook hier komt beter uniformiteit. Alle binnendeuren zijn dan gelijk en alle buitendeuren zijn gelijk.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Aangezien enkele van de deuren die ik adviseerde glazen deuren zijn, zal het niet goedkoop zijn om ze te veranderen. Het is echter wel belangrijk dat dit advies wordt opgevolgd.
4.4.14
Cafetaria
Positieve punten -
Er is genoeg circulatieruimte voorzien.
-
Er is een prijzenlijst beschikbaar.
Negatieve punten -
Er is een hoge drempel van 10 cm.
100
-
Tussen het voorste deel van het café en het achterste deel van het café is een versmalling van 70 cm breed.
-
Er is niet veel contrast in kleur tussen de verschillende elementen.
-
De prijzenlijst is in een klein lettertype.
Advies -
Het is niet mogelijk om de versmalling breder te maken zonder de muur af te breken. Het kan een oplossing zijn, ervoor te zorgen dat het eerste deel van het café toegankelijk is. Hiervoor is een drempel nodig vóór het café waardoor men binnenkan met een rolstoel.
-
De toog heeft niet noodzakelijk een verlaagd deel nodig aangezien men ook de drankjes aan de tafel kan bestellen en ontvangen. Indien iemand echter alleen komt en graag aan de toog wil zitten, is dit niet mogelijk.
-
Indien de kleur van de toog dezelfde kleur heeft als de vloer of als de muur achter de toog, is het onmogelijk om deze waar te nemen door een persoon met een visuele beperking.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
De cafetaria kan redelijk gemakkelijk worden aangepast. Alleen de drempel vóór de deur is misschien een groot werk als men een vaste drempel wil plaatsen, wat wel het beste zou zijn. De aanpassing zal niet duur zijn en toch belangrijk, want uiteindelijk maakt deze cafetaria deel uit van het museum en moeten ook rolstoelgebruikers er gebruik van kunnen maken.
101
4.4.15
Winkel
Positieve punten -
De prijzen worden bij alle artikelen weergegeven.
-
De balie heeft geen scherpe hoeken.
-
Voor de balie is er een voldoende grote circulatieruimte.
-
De balie is steeds bemand.
-
De versmalling naar de balie is voldoende breed.
-
De balie is niet-reflecterend en is opgebouwd uit contrasterende kleuren.
-
De balie is continu verlicht.
-
Er is geen drempel aanwezig.
Negatieve punten -
De balie is niet onderrijdbaar en het betaalsysteem staat dus te hoog.
-
Er is geen aangepaste informatie voor mensen met een visuele beperking.
-
Het hoogste boek ligt op een hoogte van 200 cm. Deze hoogte is voor velen niet bereikbaar.
-
De prijzen van de artikelen achter glas, worden veel te klein weergegeven. Zelfs voor mensen zonder visuele beperking zijn ze niet goed leesbaar.
-
De witte glazen kasten zijn niet contrasterend met de muur waartegen ze staan.
102
Advies -
Het is nodig dat de balie toch deels verlaagd wordt en onderrijdbaar wordt gemaakt, een verlaagd deel kan heel mooi in het design passen. De vrije hoogte is hierbij 70 cm en de vrije diepte 40 cm. De minimumbreedte is 90 cm.
-
De informatie kan men tactiel maken door de prijzen in reliëf aan te brengen en door linksonder de prijskaartjes te voorzien in braille.
-
De prijsaanduidingen kunnen beter uniform zijn.
-
De prijzen worden beter duidelijk weergegeven. Op de boeken die in het midden van de winkel staan worden de prijzen goed aangegeven.
-
De kasten krijgen beter een contrasterende kleur en afgeronde hoeken zodat ze duidelijk zichtbaar zijn.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
De winkel is minder belangrijk. De aanpassingen die moeten gebeuren zijn grotendeels dezelfde als in de inkomhal en de balie in de inkomhal. Hierbij komen nog de prijzen die vaak niet duidelijk worden aangegeven.
4.4.16
Binnenkoer
Positieve punten -
Er zijn veel rustplaatsen aanwezig.
-
Vanaf het gras is er een natuurlijke geleidelijn.
103
Negatieve punten -
De banken staan nu in de looproute.
-
De ondergrond is niet vlak, waardoor de ondergrond niet gemakkelijk berijdbaar is met een rolstoel en het gevaarlijk is om te vallen.
-
De rustplaatsen hebben geen arm- of rugleuning.
Advies -
Ik adviseer om de ondergrond opnieuw te leggen. Hierbij kan men zwarte informatietegels leggen waar er van richting wordt veranderd. Zo kan men blinden veilig leiden naar de toiletten. Dit advies is, denk ik, moeilijk op te volgen vanwege de historische waarde. Toch is het nu echt te gevaarlijk.
-
Het is nodig dat de banken voorzien worden van een rugleuning en waar mogelijk ook van armsteunen.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Dit belangrijke advies is moeilijk op te volgen. De binnenplaats is heel mooi en heeft een historische waarde waardoor het onmogelijk is om zomaar de tegels te veranderen. Toch is het nu net zoals in het Design Museum een gevaar om de binnenplaats over te steken. Er zal rond de tafel moeten worden gezeten om een oplossing te vinden.
104
4.4.17
Signalisatie en bewegwijzering
Positieve punten -
Er is een duidelijke aanduiding van de tentoonstellingsruimtes en de te volgen looproutes.
-
Het concept van het gebouw kent een logische structuur.
-
In Gent staan er veel borden die leiden naar het Huis van Alijn.
-
Het Huis van Alijn is ook duidelijk zichtbaar van buiten.
Negatieve punten -
Aan de ingang wordt geen plan meegegeven van de looproute.
-
Er is geen aangepaste informatie voor personen met een visuele en/of beperking.
105
-
Soms bevindt de visuele informatie zich achter glas of op glas. Wanneer het licht daarop schijnt, zorgt dit voor een grote weerkaatsing.
-
Er is geen visueel brandalarm.
-
De wegwijzers naar het Huis van Alijn hangen veel te hoog en zijn onleesbaar voor veel mensen.
Advies -
De bordjes die er hangen zijn al goed, maar het zou nog beter zijn als de pictogrammen in reliëf worden weergegeven zodat ze te voelen zijn door blinden. Daarnaast moet de tekst vertaald worden voor blinden. Deze wordt links onder de tekst ook weergegeven in braille.
-
Naast een sirene moet er ook een visueel brandalarm komen dat op alle plaatsen zichtbaar is, ook terwijl men gebruik maakt van de toiletten.
-
Het kan zeker geen kwaad indien er nog heel wat wegwijzers bijkomen. Vooral de weg naar de toiletten wordt maar weinig aangeduid.
-
Mijn advies is om eens te informeren of de wegwijzers niet kunnen veranderd worden. Dit is namelijk een probleem in heel Gent.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
De bewegwijzering in het Huis van Alijn is over het algemeen een positief punt, met uitzondering van de toiletten die heel moeilijk te vinden zijn. Het brandalarm aanpassen en het weergeven van de teksten in braille zijn twee belangrijk stappen. Het is wel goed dat er al zeer veel informatie op papier te verkrijgen is voor mensen met auditieve beperkingen.
4.4.18
Besluit
In het Huis van Alijn is de mentale toegankelijkheid zo goed als perfect. Er zijn altijd wel opmerkingen te maken, maar het museum is supertoegankelijk op dat vlak. Op fysieke toegankelijkheid scoort het museum net als het Design Museum erg slecht. Dit komt vooral door de ligging van het gebouw die het moeilijk maakt om sommige aanpassingen door te voeren. Toch is het nodig om hierbij stil te staan en moeilijke discussies aan te gaan om te komen tot een consensus betreffende de fysieke toegankelijkheid van het museum. Ik was ook hier blij verrast door de goede medewerking van het museumbestuur. Hopelijk zal de kopie van deze scriptie bijdragen in het toegankelijker worden van het Huis van Alijn.
106
€1
4
€2
6
€3
6
T1
6
T2
4
T3
6
P1
7
P2
5
P3
4
Het kader dat een soort overzicht is voor de aanpassingen die moeten gebeuren in het museum geeft hier geen duidelijk beeld omdat de resultaten dicht bij elkaar liggen. Onderstaand overzicht betreffende de vijf meest noodzakelijke aanpassingen zal meer duidelijkheid scheppen. 1. De toegang tot het museum is zeer moeilijk. Een bellend vlak is voldoende als er geen andere oplossing wordt gevonden zodat rolstoelgebruikers zelfstandig naar binnen kunnen. Maar voor de personen met een visuele beperking kan er gemakkelijk een oplossing worden gevonden. De leuningen van de trap zijn niet goed en moeten, volgens de regels hierboven beschreven, worden geplaatst. Ook de treden zijn niet duidelijk voor mensen met een visuele beperking. 2. Het belangrijkste punt is zeker het probleem rond de trappen en de lift. De trappen zijn uiterst gevaarlijk voor een grote groep mensen. Het is moeilijk om dit aan te passen en het zal veel werk en geld kosten om een goed resultaat te bekomen, maar het is hét belangrijkste dat moet gebeuren op vlak van toegankelijkheid. Ook moet er een lift komen volgens de regels beschreven. Dit is net zoals in het Design Museum een groot gemis. Misschien wordt dit niet als belangrijk ervaren omdat er niet veel personen in een rolstoel het museum bezoeken, maar het is ook logisch als maar de helft van het museum te bezoeken valt. 3. Het aangepast toilet is ook niet goed geplaatst. Er is te weinig ruimte en er zijn een aantal onoplettendheden, zoals een pedaalemmer in een aangepast toilet. 4. In het Huis van Alijn is er een goede bewegwijzering naar de nooduitgang, maar er is er maar één en deze is niet goed om verschillende redenen die ik al beschreven heb. Het is belangrijk voor de veiligheid om dit zo snel mogelijk aan te passen. 5. Er moet niet veel meer gebeuren rond signalisatie en bewegwijzering, behalve dan op vlak van visuele toegankelijkheid. Er is geen braille beschikbaar wat toch wel een groot pluspunt zou zijn. De weg naar de toiletten is zeer onduidelijk. Ondanks deze vijf punten wil ik nogmaals benadrukken dat het museum zeer toegankelijk is op mentaal niveau.
4.5
De Wereld van Kina
4.5.1
Inleiding
De Wereld van Kina is een oud museum (www.dewereldvankina.be) . Het ontstond in het jaar 1924 onder de naam ‘Schoolmuseum’. Reeds van in het begin was de doelgroep: schoolgaande kinderen en jongeren. Het museum was toen gelegen waar de Tuin nog steeds ligt. In die tijd viel er heel wat te bezichtigen; “[…]de verzameling opgezette dieren van Professor Victor Willems, de persoonlijke 107
verzameling stenen, fossielen en gedroogde planten van Leo Michel Thiery en de zeewierenverzameling van Professor Mac Leod. Het terrein rond het museum was toen al getransformeerd tot de eerste publieke heemtuin van België en Nederland.” (Kina, 2007) In 1960 werd het museum gereorganiseerd. Een deel van het museum werd dan verplaatst naar een stuk van de Sint-Pietersabdij. Het is echter niet duidelijk of dit hetzelfde stuk is als nu (dus het Huis). In 1976 ontving het museum de Duitse Cultuurprijs en in 1980 werd het museum onderscheiden met de Europese museumprijs. In 1983 werd het museum overgenomen door de huidige directrice Annemie Van Gijseghem. Onder haar beheer werd het museum in het Berouw (dit is het gedeelte waar nu de Tuin gelegen is) volledig gerenoveerd. De plantentuin werd gereconstrueerd. In 2001 werden beide gedeeltes van het museum door de Vlaamse Gemeenschap erkend als museum op regionaal niveau. In 2003 veranderde het museum van naam. Het is nu gekend als ‘De Wereld van Kina’. Kina staat voor kind en natuur.
Misie/visie “ De Wereld van Kina is een natuurwetenschappelijk museum voor kinderen en jongeren. We ontsluiten de collectie op een speelse manier en met verrassende invalshoeken. Kennis en verwondering zijn onze troeven. We inspireren en motiveren om de natuur te koesteren.”(VAN GIJSEGHEM, 2008) “ De Wereld van Kina is een wereld in beweging. Om kinderen en jongeren greep te laten krijgen op de snel veranderende wereld bieden wij hen de verrekijker aan om die wereld te leren observeren en begrijpen. We willen onze unieke natuurhistorische collectie digitaal en door middel van boeiende tentoonstellingen, kindvriendelijke publicaties, vernieuwende projecten en verrassende activiteiten ontsluiten voor een breed publiek om kennis te verspreiden, verwondering te wekken en respect bij te brengen voor de natuur. Het monumentale Huis met zijn excentrieke collectie wordt een oord om in te (ver)dwalen. De Tuin is door zijn ligging in de dichtbevolkte, multiculturele, 19de eeuwse gordel een unieke plaats om kinderen en volwassenen op een ontspannende manier kennis te laten maken met de inheemse en uitheemse plantenwereld en met de dieren die zich op een kleine oppervlakte ontwikkelen.” (VAN GIJSEGHEM, 2008)
Deze missie en visie kreeg ik van Mevr. Van Gijseghem. Omdat het museum te groot is om volledig te bespreken, beperk ik mij tot het Huis. De Tuin zal ik dus niet analyseren. Het zou echter wel goed zijn indien dit nog mocht gebeuren als een vervolg op mijn scriptie. Uit de visie komt duidelijk naar voor dat het museum vooral gericht is op kinderen en jongeren. Zelfs voor peuters is er interessante informatie te vinden. Een ‘breed’ publiek is wel een heel algemeen begrip waarbij ik mij vragen stel. Worden hiermee alle kinderen en jongeren bedoeld, of ook volwassenen? Eén ding staat vast, ze willen er zijn voor alle kinderen, ook die kinderen met een 108
handicap. Het valt op dat de toegankelijkheid vooral toegepast is op kinderen. Zo kan er onmogelijk zelfstandig naar het aangepast toilet worden gegaan, maar dit is voor kinderen minder belangrijk. De liften zijn ook niet bedoeld om zelf te bedienen. Het bestuur van het museum deed heel veel moeite om het toegankelijk te maken. Het is echter niet op zelfstandige basis te bezoeken voor mensen met een beperking. Het bestuur heeft een goede relatie met de brailleliga. In de nabije toekomst zullen de opgezette dieren door iedereen kunnen worden aangeraakt. Dit is een mooi voorbeeld van Universal Design. Zorgen dat iedereen van aanpassingen kan genieten, is veel beter dan dagen organiseren speciaal voor een doelgroep zodat ze ‘weeral’ afgezonderd worden van andere mensen.
4.5.2
Parkeerplaatsen
Positieve punten -
Er zijn ondergrondse parkeerplaatsen gelegen op een afstand van minder dan 100 m.
-
Deze parkeerplaatsen zijn gelegen naast een uitstapruimte van meer dan 200 cm, waardoor de parkeerplaatsen breed genoeg zijn.
-
Achter de parkeerplaats is er genoeg ruimte om eventueel via de koffer uit de wagen te komen.
-
De parkeerplaatsen zijn allemaal gelegen op de verdieping ‘-1’.
-
De ondergrond is vlak en rolstoelvast.
Negatieve punten -
Er zijn 9 van de 700 parkeerplaatsen voorbehouden voor personen met een handicap. Dit is maar 1,3%.
Advies -
Volgens de wet moeten er op parkeerplaatsen 4% van de parkeerplaatsen voorbehouden worden voor personen met een handicap. Volgens de recente richtlijnen van WAT is dit zelfs 6%. Op 700 parkeerplaatsen zouden er dus 42 parkeerplaatsen voorbehouden moeten zijn
109
voor personen met een handicap. De ondergrondse parkeerplaats is echter geen eigendom van De Wereld van Kina, maar er kan wel getracht worden om Stad Gent hiervoor aan te spreken. -
Er is plaats genoeg achter de voorbehouden parkeerplaatsen, om deze 600 cm lang te maken. Dit staat ook in de nieuwe richtlijnen van WAT. Zo kunnen personen met een handicap veiliger via de kofferdeur instappen.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Het zal enkel verf kosten en een paar verkeersborden om te voldoen aan de eisen van een wettelijke parkeerplaats. Bovendien zal het voor het museum zelf niets kosten omdat de parkeerplaatsen geen eigendom zijn van het museum. De parkeerplaatsen kunnen ook gemakkelijk langer worden gemaakt, want er is voldoende plaats achter de parkeerruimtes.
110
4.5.3
Toegangspad
Positieve punten -
De doorgang is zeker hoog en breed genoeg.
-
Er is geen versmalling aanwezig, of deze is nog steeds breder dan 120 cm.
-
Er is een aangepaste ingang aanwezig. De ingang is voorzien van een bereikbaar belsysteem.
Negatieve punten -
Er is een trap naar de inkom waarvan de eerste trede hoger is dan 23 cm.
111
-
Na de trap komt er nog een drempel van 17 cm. De rolstoelgebruikers moeten daar niet naar binnen, maar mensen die wat slechter te been zijn wel. De trap is bovendien niet voorzien van een leuning.
-
De aangepaste ingang is niet aangeduid vanaf de hoofdingang.
Advies -
Het is nodig dat er een leuning komt bij de trap buiten. Omdat zowel grote als kleine mensen gebruik maken van deze trap is het aangeraden om aan beide zijden een dubbele leuning te installeren met een hoogte van 75 cm en een hoogte van 90 cm. Voor meer uitleg hierover kan je kijken bij het advies bij trappen.
-
De eerste trede is te hoog. Een trede is best tussen de 15 cm en 18 cm hoog. Zodoende heeft men minder kracht nodig om op de trede te stappen. Mijn voorstel is om hier een extra trede te leggen voor de trap, of een licht hellend vlak te installeren naar de eerste trede toe, zodat deze maximum nog 18 cm hoog is.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
De technische haalbaarheid wordt twee gescoord omdat het museum deel is van een bescherm monument en er niet zomaar eender welke leuning kan worden geïnstalleerd, maar er kan zeker en vast tot een consensus worden gekomen. In ieder geval heeft dit een hoge prioriteit. Ik veronderstel dat het niet de bedoeling is dat heel veel mensen de lift nemen. Mensen met visuele beperkingen nemen liever gewoon de trap omdat ze hierdoor meer controle hebben op de situatie.
4.5.4
Inkomhal
112
Positieve punten -
Er is een grote circulatieruimte in de hal.
-
In de inkomhal zijn er geen versmallingen aanwezig.
Negatieve punten -
Het eerste wat je ziet, of beter niet ziet, is een glazen deur waar enkel de deurklinken een contrast vormen.
-
Boven de deur staat er informatie. Deze is wel contrasterend, maar staat veel te hoog. Het buitenlicht weerspiegelt bovendien op de binnendeur.
-
Er staat bij de gewone ingang nergens dat assistent-honden of blindengeleidehonden welkom zijn.
Advies -
In plaats van informatie boven de deur te zetten, kan men de twee problemen oplossen door de informatie op ooghoogte te plaatsen. Zo is er een duidelijk contrast op de deuren. Nog veel beter zou zijn indien men de letters in een matte strook kan zetten op ooghoogte.
-
Het is een kleine moeite om een sticker uit te hangen met een welkom voor assistent-honden, maar het kan een groot verschil maken voor de personen met een handicap zelf. Het is niet genoeg om deze sticker te hangen bij de rolstoeltoegankelijke ingang want niet enkel rolstoelgebruikers hebben zo een hond nodig. Er zou nog zo een sticker moeten hangen bij de hoofdingang van het museum.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Dit is een gemakkelijk maar belangrijk uit te voeren advies alvorens er ongelukken gebeuren met personen die tegen de deur lopen.
113
4.5.5
Balie
Positieve punten -
De balie is altijd bemand.
-
Er is een verlaagd deel mooi ingebouwd en de balie is maximum 115 cm hoog.
-
Er is genoeg ruimte bij de balie.
-
Er is geen versmalling aanwezig.
-
De balie heeft geen uitstekende randen.
Negatieve punten -
Er moet altijd cash betaald worden.
-
De balie is niet onderrijdbaar.
Advies -
Het verlaagde deel van de balie mag nog iets lager. Bij een onderrijdbare balie is de ideale hoogte 80 cm. Om de balie onderrijdbaar te maken, moet de vrije hoogte 70 cm, de vrije breedte 90 cm en de vrije diepte 40 cm zijn.
-
Aangezien er daar ook spullen van de winkel betaald moeten worden, is het aangewezen om op het verlaagde deel een bankkaartbetaalsysteem te voorzien.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
114
Er wordt verwacht dat de klanten cash betalen, maar het is belangrijk om ook met de bankkaart te kunnen betalen omdat niet iedereen cash bij zich wilt houden. Technisch is het niet moelijk om een balie te ontwerpen die de juiste hoogte heeft en te werken met een elektrisch betaalsysteem. Omdat de prijzen relatief laag zijn, is de prioriteit voor het betaalsysteem misschien iets minder, maar toch aangewezen dat het er komt.
4.5.6
Trappen
Positieve punten -
Met uitzondering van één trap zijn alle trappen te overbruggen met een lift, of/en hellend vlak.
-
Bij ongeveer de helft van de trappen is er minimum om de 12 treden een rustplaats voorzien.
-
Er is een goede verhouding tussen de op- en aantrede van de trap.
-
De breedte van de trappen is heel goed.
-
De hoogte van de enkele leuning is gelegen op ongeveer 90 cm.
-
Op de trapneuzen van de trap van het gelijkvloers naar de lift zijn er contrasterende, en tastbare strips aangebracht.
-
Er zijn enkel rechte trappen en geen draaitrappen.
Negatieve punten -
Er zijn op de meeste trappen geen contrasterende en tastbare strips aangebracht.
-
Bij ongeveer de helft van de trappen is er niet om de 12 treden een rustplaats voorzien.
-
De leuningen zijn niet altijd even duidelijk aanwezig en lopen niet door op het tussenbordes aan de kant van de muur.
115
-
Er is nergens een dubbele leuning, en meestal komt de leuning maar aan de ene kant van de trap voor. Op één trap is zelfs geen leuning voorzien.
-
Op de eerste verdieping van de tentoonstellingruimte ‘weekdieren’ naar de tentoonstellingsruimte ‘dinosauriërs’ is er een trap die niet overbrugd wordt door een hellend vlak of een lift. Het is dus onmogelijk om op de eerste verdieping te geraken bij de tentoonstellingsruimte ‘weekdieren’ omdat de lift gelegen is op het plateau waar de tentoonstellingsruimte ‘dinosauriërs’ zich bevindt.
Advies -
Het is onmogelijk om een nieuwe trap te plaatsen, alleen omdat er dan meer tussenbordessen zouden zijn, maar het is wel mogelijk om te zorgen dat iedereen gebruik kan maken van de lift. Om te zorgen dat men niet eindeloos moet wachten, kan men bijvoorbeeld gebruik maken van een liftpasje dat men gratis kan aanvragen bij de balie. Dit moet wel duidelijk aangegeven staan, zodat de bezoekers weten dat de mogelijkheid er is.
-
Het is aangewezen om op de eerste verdieping, net zoals op het gelijkvloers, de vier treden te overbruggen met een trapplateaulift.
-
Er worden enkel op het gelijkvloers contrasterende strips geplaatst, die goed zichtbaar en voelbaar zijn. Deze strips zouden beter op alle trappen aangebracht worden. Zo kunnen blinden en slechtzienden gemakkelijker de trap nemen.
-
Bij enkele trappen is het niet mogelijk om een extra leuning aan te brengen, maar waar het kan is het aangewezen om te zorgen voor een dubbele leuning aan beide zijden van de trap. De hoogte van deze leuning is ideaal op 75 cm en 90 cm. Zo kan de leuning gebruikt worden door kleine en door grote mensen. De leuning moet contrasteren met de muur zodat ze ook zichtbaar is voor personen die te kampen hebben met slechtziendheid.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Omdat het museum gericht is naar kinderen die nog steeds veel begeleiding nodig hebben in alle situaties zijn contrasterende strips en zelfbedienbare liften minder nodig. Toch zijn er ook heel wat volwassenen die het museum bezoeken, waaronder ook personen met een beperking. Voor sommigen van hen zijn deze aanpassingen zeker nodig. De trapleuningen zijn echter wel een prioriteit. Vooral voor kinderen is het risico om van de trap te vallen zonder leuning veel groter.
116
4.5.7
Kooiliften
Positieve punten -
Er is een kooilift die alle verdiepingen overbrugt.
-
De circulatieruimte vóór de lift is groot genoeg.
-
De bedieningsknoppen aan de buitenzijde van de lift zitten op een goede plaats, op een correcte hoogte.
-
De lift heeft een voldoende grote oppervlakte.
-
De vrije doorgang is meer dan 90 cm.
-
In de lift is een spiegel aanwezig op de wand tegenover de liftdeur.
Negatieve punten -
De bedieningsknoppen aan de binnenzijde van de lift zitten niet op een hoogte, gelegen tussen 90 cm en 120 cm. De afstand tot de dichtst aangrenzende hoek is bovendien minder dan 50 cm.
-
De liftdeur is manueel te openen.
-
Er is wel een horizontaal handvat bevestigd aan de wand van de lift, maar dit loopt niet op alle wanden door. Ook hangt dit handvat niet op 90 cm, maar op 115 cm.
-
De kooilift is enkel te gebruiken onder begeleiding.
Advies -
Het is beter om het liftsysteem zodanig uit te werken dat de lift zelfstandig kan gebruikt worden door rolstoelgebruikers, mensen met een visuele beperking en mensen met een verstandelijke beperking. Hiervoor moeten een aantal aanpassingen gebeuren. De bedieningsknoppen moeten op een hoogte gelegen tussen 90 cm en 120 cm hangen. De bedieningsknoppen moeten in reliëf zijn en moeten bovendien worden ondersteund door brailleknoppen die worden weergegeven naast de bedieningsknoppen. Sommige blinden kennen geen braille en moeten daarom gebruik kunnen maken van het reliëf in de knoppen. De meeste blinden gebruiken echter braille. Op iedere verdieping moet er dan ook een
117
auditieve weergave zijn voor mensen met een visuele beperking. Het belangrijkste is echter dat de bedieningsknoppen op een juiste hoogte komen. Maar er kunnen ook oudere mensen komen die slechter te been zijn en een visuele beperking hebben. Het is dus zeker geen verkeerde stap om te zorgen voor tactiele informatie in de lift. -
Het handvat hangt niet op een goede hoogte, maar kan wel gebruikt worden. Het is niet noodzakelijk dat het wat lager wordt gehangen.
-
Een manuele deur is moeilijk te openen. Indien het mogelijk is zou een automatische deur een hele verbetering zijn.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Het zal niet goedkoop zijn om de liftdeuren te vervangen door automatische deuren en technisch zal het ook niet makkelijk haalbaar zijn omdat automatische liftdeuren meestal wel meer plaats innemen. Ook de extra kosten voor het bedieningspaneel zijn niet goedkoop. De prioriteit is echter laag omdat het museum gericht is op kinderen die nog veel begeleiding nodig hebben. Het is wel zo dat zelfstandigheid op deze manier niet gestimuleerd wordt.
4.5.8
Trapplateauliften
Positieve punten -
Er zijn twee trapplateauliften aanwezig waar geen gebruik kan worden gemaakt van de kooilift.
-
Bij de lift aan de Keizer Karel tentoonstelling is er voldoende circulatieruimte.
-
De bedieningselementen zijn gelegen op een hoogte tussen 90 cm en 120 cm.
-
Er is een afrijd- en valbeveiliging die hoger is dan 4 cm.
118
Negatieve punten -
Aan de lift bij de inkom is de circulatieruimte te klein als het plateau naar beneden is.
-
De lift is enkel bedienbaar mits hulp.
Advies -
De oppervlakte bij de ingang kan gemakkelijk groter gemaakt worden om te passeren door eerst te circuleren en dan pas het plateau van de lift omlaag te laten komen en omgekeerd, waardoor er dus eigenlijk geen probleem is.
-
Dat de lift enkel bedienbaar is mits hulp is jammer gezien de rolstoelgebruiker daardoor niet op zelfstandige basis het museum kan bezoeken. Indien dit zou worden aangepast, moeten de bedieningsknoppen op de lift zelf komen en moet deze bediening gemakkelijk te bereiken zijn door de gebruiker. Dit wil zeggen dat de hoogte van de knoppen tussen een afstand van 90 cm hoogte en 120 cm hoogte moeten liggen. Nu is er echter ook nog een sleutel nodig om de lift te bedienen. Men kan net zoals bij het gebruik maken van een liftpasje ook gebruik maken van een sleutel, die wordt meegegeven aan de mensen die de lift mogen gebruiken. Het zelfstandig bedienen van een trapplateaulift hoeft niet minder veilig te worden gezien dan het bedienen van een kooilift.
-
Voor de mensen die slecht te been zijn, is het goed om een rolstoel dicht bij de lift te plaatsen, die kan gebruikt worden om de lift te nemen. Of men kan een gewone stoel op de lift zetten. Indien er een gewone stoel op de lift wordt geplaatst moet er echter op gelet worden dat de stoel niet kan glijden over de vloerbekleding van de lift. Men kan ook een opklapstoeltje op de lift installeren.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Mijn laatste advies om een rolstoel of gewone stoel te plaatsen is niet duur maar wel heel belangrijk. Het is dan echt nodig om dit snel toe te passen. Het bedieningssysteem veranderen, is niet heel dringend omdat het museum vooral voor kinderen is en het museum verantwoordelijk wordt gehouden voor eventuele ongevallen met de lift. Maar ook hier houdt het de zelfstandigheid van personen met een beperking tegen.
119
4.5.9
Tentoonstellingsruimte
Positieve punten -
In alle tentoonstellingsruimtes zijn zeker genoeg circulatieruimtes die voldoende groot zijn.
-
Er zijn in de meeste zalen geen drempels aanwezig.
-
Er zijn heel wat zitplaatsen aanwezig voor kinderen.
Negatieve punten -
Op het hellend vlak van de tijdelijke tentoonstelling naar de vogeltentoonstelling is de circulatieoppervlakte maar middelmatig omdat ze kleiner is dan 150 cm op 150 cm.
-
Er zijn enkele versmallingen aanwezig die langer zijn dan 120 cm maar geen 120 cm breed zijn.
-
De meeste vitrinetafels zijn niet onderrijdbaar. Hoe ze onderrijdbaar gemaakt kunnen worden, kun je lezen in het advies.
120
-
In de zaal op de eerste verdieping zijn er twee drempels. Deze kunnen wel overbrugd worden met oprijgoten die gevraagd moeten worden aan een toezichter.
-
De zitplaatsen zijn niet echt bedoeld voor volwassenen. Er is geen arm- of ruggensteun aan de zitplaatsen, behalve bij de tijdelijke tentoonstelling van ‘k Zag twee beren’ waar bankjes staan met rug- en armsteun. In de Keizer Karel tentoonstellingsruimte zijn er ook stoelen die kunnen gebruikt worden. Deze hebben echter geen armleuningen.
-
Er is geen aangepaste informatie aanwezig. De informatie wordt soms te klein aangegeven. Soms staat de informatie op glas waardoor ze niet leesbaar is door mensen met een visuele beperking. Er is geen tactiele informatie aanwezig.
Advies -
Een vitrinetafel is pas onderrijdbaar vanaf de vrije hoogte van 70 cm, de vrije breedte van 90 cm en de vrije diepte van 40 cm. Het is dan ook mijn advies om hierop te letten en aanpassingen te maken waar nodig.
-
Het is goed om de beschikbare informatie in braille weer te geven. De braille wordt links onder de tekst weergegeven. Blinden leren dit namelijk op deze manier te vinden.
-
Om een goed kleurcontrast te krijgen is het een tip om foto’s in zwart wit te nemen. Zo merk je wanneer er niet genoeg contrast is. Dit blijkt echter niet altijd te kloppen. Het beste is nog steeds om advies te vragen aan een vereniging voor blinden en slechtzienden.
-
Het zou goed zijn, mochten er ook echt zitplaatsen zijn die een rug- en armsteun hebben, zodat de zitplaatsen ook rustplaatsen zijn.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
De vitrinekasten aanpassen kost wel geld en zal ook wat werk kosten, maar zal uiteindelijk de moeite waard en een hele stap vooruit zijn voor het museum. In het museum wordt veel gebruik gemaakt van kleuren en dat is positief, maar soms zijn de kleuren niet contrasterend (genoeg). Zo is rood op groen moeilijk leesbaar (Ik zag twee beren…). Voor personen met een visuele beperking is dit al helemaal niet leesbaar. Bovendien is braille ook echt nodig. Het zou een heuse verrijking zijn voor het museum dat nu al veel moeite doet voor blinden en slechtzienden.
121
4.5.10
Toiletten
Positieve punten -
De deuren van de toiletten draaien open naar buiten.
-
De doorgangsbreedte van de toiletdeuren op het gelijkvloers en op de eerste verdieping is minimum 80 cm breed.
-
De ondergrond is vlak en rolstoelvast.
-
De schikking in de toiletruimtes is overal dezelfde.
-
De pictogrammen worden in de toekomst overal aangepast.
Negatieve punten -
De deur van de toiletruimte op het gelijkvloers draait naar binnen open.
-
De toiletdeuren van de toiletten op de tweede verdieping zijn smaller dan 80 cm.
-
Er zijn redelijk wat kleurcontrasten, maar niet genoeg.
-
De toiletten staan tegen een lichtblauwe achtergrond. Deze achtergrond is niet contrasterend genoeg.
122
Advies -
Er is onvoldoende kleurcontrast aanwezig. Om voldoende kleurcontrast te krijgen moeten de deuren een andere kleur hebben dan de omlijsting. Zoniet is het voor mensen met een visuele beperking onmogelijk om een deur waar te nemen op de achtergrond. Ook moet de klink in een contrasterende kleur zijn.
-
In het aangepaste toilet op het gelijkvloers is het kleurcontrast goed. Alles hangt op een blauwe muur waardoor de toilet, de wastafel, het afdroogsysteem… goed zichtbaar zijn. Dit is een goede oplossing voor álle toiletten.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Behalve het schilderen vraagt dit geen extra kosten. Het is echter wel een belangrijke aanpassing. Technisch is het gemakkelijk haalbaar. Stap eerst naar een vereniging om te vragen welke contrasten best gebruikt worden.
4.5.11
Wastafels
Positieve punten -
De wastafel is niet hoger dan 90 cm en niet lager dan 60 cm.
-
De toebehoren aan de wastafels zijn in contrasterende kleuren omdat ze op een blauwe of gele achtergrond hangen.
Negatieve punten -
De spiegels en de handdroogsystemen hangen in alle toiletten te hoog.
123
-
Het zijn allemaal draaikranen.
Advies -
Het museum is voor alle doelgroepen maar voornamelijk voor kinderen. De kinderen zijn echter de enige die niet in de spiegel kunnen kijken. Het is aangeraden om de spiegels lager te hangen. Ook het handdroogsysteem komt beter op een hoogte gelegen tussen 90 cm en 120 cm.
-
Het is veel beter dat alles in dezelfde herkenbare kleuren komt. Blauw contrasten zijn heel goed waar te nemen. Blauw is de laatste kleur die slechtzienden nog kunnen waarnemen alvorens ze blind worden (als ze ooit blind worden).
-
Mijn advies is, zoals bij ieder museum, om sensorkranen te instaleren. Sensorkranen zijn veel hygiënischer omdat je niet voordurend aan de kraan moet komen waardoor deze vol hangt met bacteriën. Bovendien zijn deze kranen door iedereen te bedienen. Een extra handigheid is dat er geen waterverspilling meer is.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
De spiegels en andere toestellen in hoogte wijzigen, kost een paar vijzen. Wanneer de toiletten een ander kleur krijgen, is het logisch dat de wastafels worden meegenomen in de verandering. Deze vormen dus ook geen meerkost. De sensorkranen zijn duurder, maar wel veel beter. De prioriteit hiervan is echter niet zo hoog. Technisch is alles perfect haalbaar.
124
4.5.12
Aangepaste toiletten
Positieve punten -
De afmetingen van het toilet zelf zijn zeer goed.
-
De steunbeugels zijn helemaal in orde.
-
De grootte van de circulatieruimte in het toilet is goed.
-
De doorgangsbreedte is minimum 90 cm.
-
De vrije ruimte onder de wastafel is 70 cm hoog en 90 cm breed.
-
Alles toestellen en toebehoren hangen op een goede hoogte.
Negatieve punten -
De vrije ruimte voor de toiletpot is minder dan 90 cm. Deze ruimte wordt belemmerd door de afvalemmer. De vrije doorgangsbreedte is dus niet altijd 90 cm.
-
Het toilet is onmogelijk alleen te bereiken. Ten eerste draait de deur naar binnen open en ten tweede ligt er een hellend vlak voor de deur.
-
De klink bij het aangepaste toilet is heel moeilijk te bedienen omdat ze klein is. Ook het slot is niet eenvoudig te bedienen.
-
De pictogrammen die naast de deur hangen, moeten eigenlijk op de deur hangen. De pictogrammen zijn te klein en niet contrasterend genoeg.
125
-
De noodzakelijke kracht om de deur te openen is veel te groot omdat de deur over de vloer sleept.
-
De vrije ruimte onder de wastafel is minder dan 40 cm diep. Het afvoersysteem zit in de weg.
-
De wastafel is hoger dan 90 cm.
Advies -
Als het hellend vlak vroeger geplaatst wordt, meer naar de trappen toe, en de vloer wordt vanaf daar verhoogd, is het toilet al een stuk toegankelijker. Het folderrekje komt dan beter ergens anders. Indien de deur naar buiten zou opendraaien zou dit nog een heuse verbetering zijn. Dit zorgt ervoor dat er minder ruimte in het toilet verloren gaat. Bovendien zorgt men er beter voor dat de deur niet meer over de grond sleept waardoor die makkelijker te openen is.
-
Er wordt beter gezorgd voor een slot en een klink die met weinig kracht en met weinig beweging moeten worden bediend. Bovendien is het aangeraden om op de achterzijde van de deur op 25 cm van de scharnierzijde en op 90 cm hoogte een horizontaal handvat te installeren. Zo kan de deur gemakkelijker toegetrokken en opengeduwd worden.
-
In plaats van grijze pictogrammen adviseer ik witte pictogrammen op een blauwe achtergrond. De meeste toiletdeuren zijn toch al blauw en wit op blauw kan door iedereen herkend worden. De pictogrammen moeten voldoende groot zijn. Ze moeten er niet mooi uitzien, maar moeten wel herkenbaar en in heel het gebouw uniform zijn.
-
Er kan beter gekozen worden voor een omkadering van de wastafel waarin men het afvoersysteem kan wegstoppen. De wastafel moet lager worden gehangen zodat deze op maximum 90 cm hangt.
-
De afvalemmer belemmert de bewegingsruimte. Het zou beter zijn indien deze aan de andere zijde van de wastafel hangt.
-
Voor de kranen geef ik hetzelfde advies als bij 4.5.11
-
Op iedere verdieping zijn toiletten voorzien terwijl er maar één aangepast toilet is. Mijn advies is om op de eerste verdieping één van de toiletruimtes te vervangen door een aangepast toilet dat door iedereen kan gebruikt worden. Ideaal zou zijn als dit ook op de tweede verdieping zou worden toegepast.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
126
Het is een lang advies maar wel een die heel belangrijk is. Over het algemeen zijn de aanpassingen klein en goedkoop. Alleen de toiletten op elke verdieping plaatsen, is een grote aanpassing maar wel echt nodig.
4.5.13
Nooduitgangen
Positieve punten -
De bewegwijzering naar de nooduitgangen is heel duidelijk.
-
De nooduitgangen zijn voldoende belicht.
-
De deuren zijn breed genoeg.
Negatieve punten -
Boven de nooddeuren hangt maar op één plaats het juiste symbool en dat is bij de Keizer Karel zaal.
-
Er is geen visuele weergave van het brandalarm.
-
Voor de nooduitgangen is wel een circulatieruimte die groot genoeg is. Bij de nooduitgang bij de Keizer Karel zaal is er echter meteen een trap. Deze wordt niet aangegeven en is gevaarlijk.
-
De vrije ruimte naast de klink is te klein.
-
De deurklink is bij sommige nooddeuren niet goed omgrijpbaar.
-
Net zoals bij alle deuren is ook hier te weinig kleurcontrast.
Advies -
Boven iedere nooddeur zou een symbool moeten hangen zoals bij de Keizer Karel zaal.
-
Bij de meeste nooduitgangen hangt een sleutel waarboven een piepklein symbool hangt van nooduitgang. Dit kan beter aangeduid worden met een groot symbool.
127
-
Op de deur van de Keizer Karel zaal kan beter een pictogram staan waarop aangegeven wordt dat er zich achter de deur een trap bevindt.
-
Voor een visuele weergave van het brandalarm kan men zwaailichten plaatsen. Dit gebeurt best ook in de verschillende toiletruimtes. De gevolgen bij brand voor iemand met een auditieve handicap op het toilet kunnen anders groot zijn.
-
De beste openingssystemen bij een nooddeur zijn deze met een duwstang die over de hele lengte van de deur loopt. Hiervoor zijn weinig kracht en bewegingen nodig om de deur te openen.
-
Het kleurcontrast kan verbeterd worden door de deuren te voorzien van een andere omlijsting. Het gaat niet zozeer om het gebruiken van verschillende kleuren, maar eerder om het gebruik van lichte kleuren en donkere kleuren. Hierbij zijn wit en rood de kleuren die naar voor lijken te komen terwijl donkere kleuren als zwart en donkerblauw er eerder uitzien als een gat.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Op vlak van nooduitgangen moeten er heel wat aanpassingen gebeuren. Er is geen echte eenduidigheid. De deuren aanpassen is de grootste kost. Mijn laatste advies is om de brandweer te vragen hoe het museum nog veiliger kan gemaakt worden, denkende aan personen met een beperking. Er is wel een grote prioriteit omdat het gevaarlijk is om geen eenduidigheid te hebben rond de bewegwijzering naar de nooduitgangen.
128
4.5.14
Deuren
Positieve punten -
De breedte van de deuren is heel goed in heel het gebouw, met uitzondering van de deuren bij de wc-ruimtes.
-
Bij de deuren is er geen drempel aanwezig met uitzondering van de deur bij de inkom.
-
De deuren die echt gebruikt worden, hebben een klink die gemakkelijk te bedienen is.
-
De deur bij de inkom die zelf moet worden opengedaan, draait open naar beide richtingen.
-
De hoogte van de klink is goed en het is een duw- of trekklink.
Negatieve punten -
Er is onvoldoende kleurcontrast tussen de deur en de omlijsting. Alles is namelijk in glas. Het enige dat contrasterend is, is de klink. Boven de deur staat in het wit ook iets geschreven op het glas.
Advies -
Op de deuren zelf zou een contrasterende strip moeten komen op ooghoogte. Dit is belangrijk omdat niemand tegen de deur zou lopen. Hierbij bedoel ik vooral de mensen met een visuele beperking, die de deur minder goed kunnen waarnemen. De strip kan gemaakt worden uit mat glas, zodat deze past in het design van het museum. Er kan ook gewerkt worden met opvallende kleuren zoals rood en geel.
-
Op de omlijsting kunnen er dan ook contrasterende strips geplaatst worden. Deze moeten echter iets hoger of iets lager komen dan de strips op de deuren. Zo is het voor iedereen duidelijk waar de deuren wel en niet zijn.
129
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Dit zijn allemaal geen dure aanpassingen, die heel gemakkelijk haalbaar zijn en een hoge prioriteit hebben.
4.5.15
Cafetaria/restaurant/lunchkamer
Positieve punten -
Er is geen drempel aanwezig.
-
Ook zijn er geen versmallingen aanwezig die niet kunnen worden weggewerkt door het meubilair te verzetten.
-
De tafels bestaan uit goed materiaal. Ze zijn onderrijdbaar in hoogte en diepte. Alleen zijn de tafels iets te smal.
-
Er is een prijzenlijst beschikbaar op iedere tafel. Deze is in een groot lettertype. Er worden sterk contrasterende kleuren gebruikt.
Negatieve punten -
De prijzenlijst is niet in braille.
-
Er is niet altijd iemand aanwezig in de cafetaria.
-
Sommige kleuren op de prijzenlijst contrasteren onvoldoende.
Advies -
De prijzenlijsten werden al gelamineerd. Het is misschien een goed idee om niet gewoon te lamineren, maar braille te verwerken in het plastiek. Dit is minder duurzaam dan braille in hard plastic, maar wel goedkoper.
130
-
Bij de kleuren die op de prijzenlijst gebruikt worden, moet er opgelet worden dat ze voldoende contrasteren. Geel op wit is bijvoorbeeld vaak moeilijk leesbaar. Dit kan ook verholpen worden door de letters te voorzien van een zwart randje.
-
Er kunnen iets bredere tafels (of ten minste een) gezet worden zodat men er met eender welke rolstoel kan onder rijden. De hoogte en de diepte van de tafels moet echter ook in orde blijven.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Net zoals de rest van de informatie in het museum, zijn prijzen in braille belangrijk. Deze aanpassen is geen grote meerkost. Nieuwe tafels aankopen die beter onderrijdbaar zijn of toch een paar tafels vervangen, is ook niet moeilijk. Ook deze ruimte staat dus redelijk dicht bij toegankelijkheid.
4.5.16
Bibliotheek
Positieve punten -
Er is geen drempel aanwezig. Ook zijn er geen versmallingen.
-
De tafels zijn perfect onderrijdbaar voor iedereen.
-
Het is niet de bedoeling dat er boeken worden uitgehaald, dus is het ook niet nodig dat de kasten laag zijn.
-
Er zijn enkele boeken voorzien in een gemakkelijk lettertype met veel prenten. Ook zijn de teksten heel gemakkelijk geschreven. Zo is het voor personen met een verstandelijke beperking aangenaam om in de bibliotheek langs te gaan.
131
Negatieve punten -
Er zijn geen boeken in braille voorzien.
-
Het is niet duidelijk bij wie men terecht kan voor vragen omdat er in de bibliotheek zelf geen balie is voorzien.
Advies -
Het is zeker aangeraden om een paar boeken in braille te voorzien zodat ook mensen met een visuele beperking rustig in de bibliotheek van het museum kunnen zitten. Dit is echter moeilijk haalbaar omdat er weinig boeken verkrijgbaar zijn in braille. Mijn advies is dan ook om de regering hierin mee te stimuleren en te vragen om de vertaling van enkele van jullie boeken.
-
Voor mij was het niet duidelijk aan wie ik mijn vragen kon stellen in verband met het museum. Het is misschien een idee om op de plaats waar nu een deur staat, een balie te zetten. Er zijn twee deuren in de bibliotheek om naar de andere ruimte te gaan. Zo hebben de bibliothecarissen toch nog hun eigen ruimte. Bovendien is het voor iedereen duidelijk aan wie ze vragen kunnen stellen. Het is best om de balie onderrijdbaar te maken. Dit gebeurt door te zorgen voor een vrije hoogte van minimum 70 cm, een vrije breedte van minimum 90 cm en een vrije diepte van minimum 40 cm.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Boeken in braille zijn duur omdat ze geen hoge oplage hebben. Het is eerder een extraatje aan het museum omdat er niet heel veel gebruik gemaakt wordt van de bibliotheek. Luistercassettes zijn echter wel goedkoper en een goede oplossing voor kinderen die nog niet goed kunnen lezen. De balie maken, kost niet veel en is een goede aanpassing en heeft wel een hogere prioriteit.
132
4.5.17
Winkel
Positieve punten -
De prijzen worden altijd aangegeven.
-
Er is genoeg plaats tussen de rekken en alles staat op een goede hoogte geplaatst.
-
Er zijn geen drempels aanwezig.
Negatieve punten -
De prijzen zijn niet contrasterend, bovendien zijn ze niet groot genoeg weergegeven.
-
Er moet cash betaald worden. Er is geen mogelijkheid om te kiezen.
-
De houten tafels zijn niet echt contrasterend met de vloer.
Advies -
De houten tafels een likje verf geven, kan zorgen voor veel meer contrast. Alles wat óp de tafels staat is al sterk contrasterend, het moet daarom niet moeilijk zijn om te zorgen dat dit bij de tafels zelf ook zo is.
-
De prijzen zijn echt niet leesbaar indien je een visuele beperking hebt. Het zou beter zijn indien er een uniforme prijsaanduiding is. Zo kan er bijvoorbeeld altijd linksboven op het
133
artikel worden aangeduid wat de prijs is. Men kan op de prijs eveneens een braille sticker plakken. -
De prijs moet groter worden weergeven en niet op glas want dit is moeilijker leesbaar. Een betere oplossing is zwart op wit.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Deze aanpassingen zijn allemaal belangrijk, maar niet essentieel omdat er altijd iemand in de winkel aanwezig is. De aanpassingen zijn niet duur en gemakkelijk haalbaar.
4.5.18
Binnenkoer
Positieve punten -
Er zijn geen drempels aanwezig. Wel is er een heuse trap aanwezig om naar de binnenkoer te gaan. Deze kan echter overbrugd worden via een alternatieve ingang.
-
Het meubilair is niet in de looproute geplaatst.
-
De struiken vormen een natuurlijke geleidelijn. Een geleidelijn mag een maximum onderbreking hebben van 10 m.
Negatieve punten -
De picknicktafels zijn niet onderrijdbaar. Enkel de top is onderrijdbaar, maar de diepte is niet groot genoeg.
-
Er zijn geen zitbanken met arm of rugsteun.
134
Advies -
Er kunnen een of twee tafels geplaatst worden die wel onderrijdbaar zijn. Deze zijn dus voorzien van losstaande banken. De vrije ruimte onder de tafels is minimum 70 cm hoog, 90 cm breed en 60 cm diep.
-
Het is ook goed dat er enkel banken voorzien zijn van een rugleuning. Er kan met de armen op de tafel zelf geleund worden.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Ik heb er geen idee van hoe vaak de binnenkoer wordt gebruikt in de zomer, want ik heb er nooit iemand gezien. Indien de plaats veel gebruikt wordt, is het goed om dit advies snel op te volgen. Indien de plaats bijna nooit gebruikt wordt, kan dit advies wel wachten omdat er hogere prioriteiten zijn.
4.5.19
Signalisatie en bewegwijzering
Positieve punten -
De bewegwijzering is heel duidelijk voor mensen zonder een visuele beperking.
-
Er wordt gewerkt aan een grondplan dat verkregen kan worden aan de ingang.
-
De visuele informatie is voldoende groot weergegeven en meestal niet op glas, ofwel op mat glas.
-
Er wordt gewerkt aan het geven van meer tactiele informatie. Zo worden de opgezette dieren binnenkort met een speciaal product behandeld waardoor ze minder duurzaam zijn, maar waardoor ze wel kunnen worden aangeraakt.
Negatieve punten -
Er is geen aangepaste informatie voor mensen met een visuele beperking. 135
Advies -
Bij het maken van de grondplannen is het mijn advies om ook een paar grondplannen te maken in reliëf voor personen die blind zijn.
-
Audio-phones zijn een goede oplossing voor blinden en slechtzienden. Het zorgt ervoor dat ze met een beperkte begeleiding heel het museum kunnen bekijken. Hierdoor moet de individuele bezoeker niet steeds een gids betalen wat eveneens duur uitkomt. Bij alle werken moet er dan wel ook in braille aangegeven worden voor welk werk ze staan, bijvoorbeeld met een nummer zoals in het Museum voor Schone Kunsten.
Conclusie €1
€2
€3
T1
T2
T3
P1
P2
P3
Audio-phones zijn alles behalve goedkoop. Het kost heel wat tijd om alles te laten inspreken. De toestelletjes zelf zijn ook duur en bovendien zullen ze niet superveel gebruikt worden. Ze kunnen wel door veel meer mensen gebruikt worden dan alleen blinden en slechtzienden. Het is een persoonlijke gidsbeurt. Voor blinden zijn zo’n toestelletjes wel essentieel. Het is dus niet echt ethisch om hen te laten betalen. Over het algemeen kan wel gezegd worden dat de Wereld van Kina goed bezig is op vlak van signalisatie en bewegwijzering.
4.5.20
Besluit
De Wereld van Kina is het enige museum uit het lijstje van vier dat niet geëvalueerd is door ATO. Ze hadden wel reeds contact met de cel gehandicaptenbeleid van Stad Gent. Het beheer van het museum zit niet stil. Stap voor stap werken ze alle belemmeringen weg opdat alle mensen het museum kunnen bezoeken. Er is nog veel werk, maar het museum staat zeker open voor opbouwende kritiek. Toen ik bijvoorbeeld vertelde over het ontbreken van een visueel alarm was men van plan om dit voorstel mee te nemen naar een volgende vergadering. Er zijn nog knelpunten in het Huis maar deze kunnen stap voor stap opgelost worden. Zoals ik bij mijn inleiding al vermeldde is het vooral een zaak om ervoor te zorgen dat mensen het museum meer op zelfstandige basis kunnen bezoeken. De Tuin heb ik niet geëvalueerd, maar het is daarom niet minder nodig om de Tuin aan te passen. Een checking kan aangevraagd worden op de dienst Gehandicaptenbeleid van de Stad Gent.
€1
10
€2
3
€3
5
136
T1
9
T2
8
T3
1
P1
7
P2
5
P3
6
Bovenstaand kader geeft weer hoeveel dingen prioritair zijn, hoeveel gemakkelijk haalbaar is, en hoeveel aanpassingen veel zullen kosten. Uit dit kader kan er besloten worden dat het museum nog enkele zeer belangrijke aanpassingen moet doen, maar dat het over het algemeen niet veel geld zal kosten en technisch gemakkelijk haalbaar is. Ik wil tenslotte ook nog de vijf belangrijkste aanpassingen herhalen: 1. De inkom en het toegangspad hebben dringend een aantal aanpassingen nodig. De trapleuningen zijn zeker belangrijk, maar ook de verwijzing naar de alternatieve rolstoelvriendelijke ingang is uiterst belangrijk. Het mag een kleine aanpassing lijken, maar het is essentieel dat ze wordt uitgevoerd. 2. Het aangepast toilet is ook hier niet volledig volgens de normen ingericht. Vooral de ingang is een grote belemmering. Het is onmogelijk om zelfstandig naar het aangepast toilet te gaan. Dit is zeer handicaperend en moet dus snel aangepast worden. 3. Er ontbreken nog een aantal zaken aan de nooduitgangen. Voor de veiligheid is het belangrijk om die aan te passen. Er zijn heel veel toiletruimtes, dus is een visueel brandalarm extra belangrijk. 4. De vitrinekasten in de tentoonstellingsruimtes zijn niet volledig toegankelijk en vormen een prioriteit om aan te passen, want hiervoor komt men naar een museum. Ook de visuele toegankelijkheid is belangrijk. De contrasten zijn niet altijd goed doordacht en moeten dringend opnieuw bekeken worden. Braille is hier aangeraden. 5. Het is ten laatste heel belangrijk dat de trappen en liften nog verder worden afgewerkt zodat ze volledig toegankelijk zijn. Er zijn heel veel trappen in het museum wat het extra noodzakelijk maakt om ze toegankelijk te maken. Op mentale toegankelijkheid is de Wereld van Kina een stap voor op de andere musea. Er wordt gewerkt met duidelijke pictogrammen en verstaanbare tekst.
137
5
Tijdelijke tentoonstellingen
5.1
Inleiding
In ieder museum zijn er tijdelijke tentoonstellingen en dus is dit hoofdstuk belangrijk voor alle musea. Het is niet altijd mogelijk om heel het museum meteen aan te passen omdat dit veel geld kost. Maar indien er vooraf eisen worden gesteld, zijn er minder kosten. Het is niet zoveel duurder om te zorgen dat alles toegankelijk is voor iedereen bij een tijdelijke tentoonstelling. Het is aan het museum om ervoor te zorgen dat de tijdelijke tentoonstellingen aan bepaalde eisen voldoen. Ik zal hieronder nog kort de eisen weergeven die belangrijk zijn bij tijdelijke tentoonstellingen. Deze eisen komen ook voor in de rest van mijn scriptie.
5.2
Eisen
138
Dit is een kopie van de checklist die ik opmaakte. Indien men de ‘+’ zinnetjes als eisen stelt heeft men meteen een toegankelijke tentoonstelling. Als er natuurlijk extra’s bijkomen zoals een tijdelijke cafetaria, zoals bij de Britisch Version in het MSK, moeten er natuurlijk extra eisen gesteld worden. Bovenstaande eisen bieden echter een goede houvast bij het opstellen van tijdelijke tentoonstellingen.
139
Algemeen besluit Het doel van deze scriptie was om een beeld te scheppen van de toegankelijkheid van vier Gentse musea en de noodzaak van aanpassingen te benadrukken. Ik wilde hierdoor bijdragen in de toegankelijkheid van die vier Gentse musea. Indien mijn advies opgevolgd wordt, zullen de vier musea zeker toegankelijker worden. Ze toonden tijdens het maken van mijn scriptie veel interesse en zagen er naar uit om mijn ideeën te lezen.
Het was zeer moeilijk om een begrip als toegankelijkheid te beschrijven omdat het zo abstract is, maar het was niet zo moeilijk als het begrip basistoegankelijkheid. Basistoegankelijkheid is eigenlijk een begrip die ik zelf nog moest uitvinden wat zorgde voor heel wat denkwerk. Ik heb hieruit geleerd dat je als ergotherapeut aan veel zaken moet denken en een goed advies kan geven, maar dat het nog steeds belangrijk is om raad te vragen aan de ervaringsdeskundigen die minder zaken over het hoofd zien.
Ik ben er van overtuigd, dat als alle zaken worden aangepast zoals beschreven in deze scriptie, er nog andere zaken zullen zijn die beter kunnen. De vraag is natuurlijk hoever we gaan in de toegankelijkheid. Is het genoeg om het gebouw te kunnen gebruiken waarvoor het bedoeld is, of is het ook nodig dat alles perfect is? Bij een nieuw gebouw is het zeker de bedoeling dat er zoveel mogelijk uit een gebouw kan gehaald worden, maar bij een historisch gebouw moet er getracht worden om alles zo toegankelijk mogelijk te maken door aanpassingen. Bij oude musea valt er niet te spreken over Universal Design, maar over categoriaal ontwerpen. Het is daardoor mogelijk om de vijf noodzakelijkste aanpassingen te vermelden. Niet alles is even nodig om aan te passen.
Het is nodig dat het museumpersoneel zich bewust is van de noden die er zijn, zoals het kunnen van gebarentaal door het baliepersoneel. Gebarentaal is een officiële taal in België en net zoals personen in het Duits, Frans en Nederlands ontvangen worden moeten ze ook ontvangen kunnen worden met gebarentaal.
Ik hoop dat er in de toekomst minder getracht wordt om zelf aanpassingen te doen, omdat het zonder vragen van advies uiteindelijk zal zorgen voor extra kosten. Er worden door niet-professionelen altijd zaken over het hoofd gezien, die dan later voor problemen zorgen.
140
Bibliografie
Boeken CENTRUM VOOR TOEGANKELIJKHEID PROVINCIE ANTWERPEN, Mobiliteit en Integrale Toegankelijkheid. Antwerpen, Toelen Danny, 2005, 280
HAESAERT, L., Over de drempel, toegankelijke communicatie en informatie voor doelgroepen met een handicap. Brugge, Vanden Broele, 2006, 162
STICHTING NEDERLANDSE GEHANDICAPTENRAAD, Geboden Toegang: Handboek voor het toegankelijk en bruikbaar ontwerpen en bouwen voor gehandicapte mensen. 10de herziene druk, Utrecht, Stichting Nederlandse Gehandicaptenraad, 1973, 240
WIJK, M., DRENTH, J. & VAN DITMARSCH, M., Handboek voor toegankelijkheid, over de ergonomie van stedelijke inrichting, gebouwen en woningen. 5de druk, Doetinchem, Reed Business Information, 2003, 262
Pockets DECLERCK, G., FRANSSEN, K., LEEMANS, L., LEYSEN, A., SABBE, G., VANDER POORTEN, H., VAN POUCKE, P., WILDIERS, K., Pockets lokale besturen, lokaal toegankelijkheidsbeleid. Brussel, Politeia, 2003, 96
Losbladige werken CEL GEHANDICAPTENBELEID, Startnota Toegankelijkheid. Gent, Dienst Sociale Voorzieningen en Gehandicapten, oktober 2007, 19 blz.
CG-RAAD, Agenda 22, Gemeenten. Utrecht, AD Utrecht, 2003, 76 blz.
KENNIG, B. & RYHL, C. , Teaching Universal Design. Brussel, ANLH Brussels, 2002, 40 blz.
TOEGANKELIJKHEIDSOVERLEG VLAANDEREN, Beleidsplan. Brussel, TOV, 2006, 15 blz.
141
Tijdschriftartikels RENS, L., Meer ontwerpen voor iedereen. Handiscoop, jrg. 62, nr. 8, 2007, blz. 12-14
VAN HOVE, S., Een impuls voor anti-discriminatie. ’t Huis, jrg. 11, nr. 3, 1999, blz. 17-19.
Internet DIENST WELZIJN, Integrale toegankelijkheid: basiseisen met betrekking tot integrale toegankelijkheid. ‘internet’, (23 oktober 2007). (http://www.provant.be/binaries/Basiseisengebouwen_tcm7-21574.pdf)
FROYEN, R. & HEYLIGHEN, A., Het begrip ‘Universal Design’. ‘internet’, (23 oktober 2007). (http://www.gelijkekansen.be/universaldesign/meer.asp)
TOEGANKELIJK VLAANDEREN, Toegankelijkheidsoverleg Vlaanderen…Sterke gebruiksparticitaptie in functie van een toegankelijk Vlaanderen. ‘internet’, (23 oktober 2007). (http://www.toegankelijkheidsoverlegvlaanderen.be/documenten/def%20Beleidsplan%20TOV.doc)
ENTER, Wat is ‘integrale toegankelijkheid’?. ‘internet’, (23 oktober 2007). (http://www.entervzw.be/index.php?id=13)
ENTER, Universal Design = ontwerpen voor iedereen. ‘internet’, (23 oktober 2007). (http://www.entervzw.be/index.php?id=51)
WESTKANS, Aanstiplijst toegankelijkheid. ( 26 oktober,2007) (http://www.westvlaanderen.be/xca/PWV/NL/Leefomgeving/ruimtelijke_ordening/stedenbouwkundige_verordening/sted enbouwkundige_verordening?$SESSIONID$=-8650453654825632115)
KITTZ, Ontwerpen door de jaren heen. ‘internet’, (29 oktober 2007) (http://www.design-forall.nl/mambo/index.php?option=com_content&task=view&id=30&m=m&Itemid=44)
CENTRUM VOOR GELIJKE KANSEN EN VOOR RACISMEBESTRIJDING, Wet van 25 februari 2003 ter bestrijding van discriminatie en tot wijziging van de wet van 15 februari 1993 tot oprichting van een Centrum voor gelijkheid van kansen en voor racismebestrijding. ‘internet’, (6 november 2007)
142
(http://www.diversiteit.be/CNTR/NL/discrimination/legislation/discrimination/wet_03-02-25_law.htm)
RAAD VAN STATE, Wet van 17 november 1993 tot bepaling van de algemene voorschriften inzake instandhouding en onderhoud van monumenten en stads- en dorpsgezichten. (http://www.juridat.be/cgi_loi/loi_a.pl)
E-mails LIPPENS, A. (
[email protected]), organisatie scriptie. E-mail aan THOMAS, S., (
[email protected]), 24 oktober 2007
DE LOOSE, B., (
[email protected]), Visie op toegankelijkheid. E-mail aan THOMAS, S., (
[email protected]), 25 oktober 2007
DENOLF, A., (
[email protected]), Visie op toegankelijkheid. E-mail aan THOMAS, S., (
[email protected]), 26 oktober 2007
VAN INGELGOM, A., (
[email protected]), basistoegankelijkheid Gentse musea. E-mail aan THOMAS, S., (
[email protected]), 26 oktober 2007
MATTENS, I., (
[email protected]), Contactgegevens. E-mail aan THOMAS, S., (
[email protected]), 6 november 2007
BONCQUET, D., (
[email protected]), Regels monumentenzorg. E-mail aan THOMAS, S., (
[email protected]), 6 november 2007
GELEYNS, P., (
[email protected]), Regels monumentenzorg. E-mail aan THOMAS, S., (
[email protected]), 7 november 2007
DENOLF, A., (
[email protected]), Eerste bezoek ivm scriptie. E-mail aan THOMAS, S., (
[email protected]), 7 november 2007
LIPPENS, A. (
[email protected]), emaildressen verschillende musea. E-mail aan THOMAS, S., (
[email protected]), 8 november 2007
HUYGENS, F., (
[email protected]), eerste bezoek Design Museum. E-mail aan THOMAS, S., (
[email protected]), 8 november 2007
143
VAN BRUWAENE, C., (
[email protected]), eerste bezoek MSK. E-mail aan THOMAS, S., (
[email protected]), 10 november 2007
DE MEYER, P., (
[email protected]), eerste bezoek MSK. E-mail aan THOMAS, S., (
[email protected]), 12 november 2007
DE LOOSE, B., (
[email protected]), tweede bezoek Design Museum. E-mail aan THOMAS, S., (
[email protected]), 20 november 2007
DE MEYER, P., (
[email protected]), eerste bezoek MSK. E-mail aan THOMAS, S., (
[email protected]), 20 november 2007
VAN GIJSEGHEM, A., (
[email protected]), tweede bezoek Wereld van Kina. E-mail aan THOMAS, S., (
[email protected]), 21 november 2007
DENOLF, A., (
[email protected]), tweede bezoek het Huis van Alijn. E-mail aan THOMAS, S., (
[email protected]), 21 november 2007
LIPPENS, B., (
[email protected]), opmeten restaurant MSK. E-mail aan THOMAS, S., (
[email protected]), 29 november 2007
VAN BRUWAENE, C., (
[email protected]), missie MSK. E-mail aan THOMAS, S., (
[email protected]), 18 januari 2008
DE NOLF, A., (
[email protected]), missie/visie. E-mail aan THOMAS, S., (
[email protected]), 16 januari 2008
144
CD met bijlagen Inhoudsopgave 1.1
Blanco checklist eerste museumbezoek .................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
1.2
Blanco checklist tweede museumbezoek .................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
1.3
Checklist Museum voor Schone Kunsten ................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
1.4
Checklist Het Design Museum .................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
1.5
Checklist Het Huis van Alijn ..................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
1.6
Checklist De Wereld van Kina .................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd.
145
