Multidisciplinair (pre)conceptioneel advies POP expertise centrum Amsterdam Prof.Dr.Adriaan Honig SLAZ/VUmc Verloskunde conferentie 3 februari 2012 Utrecht
Marion Heres Adriaan Honig Hanneke Wennink
Multidisciplinair preconceptioneel advies Inleiding POP expertise centrum Amsterdam Epidemiologie Risicotaxatie Beoordeling literatuur Psychofarmaca Aanbevelingen
POP Psychiatrie Obstetrie en Pediatrie www.poppoli.nl expertise en behandelcentrum Amsterdam voor Moeder en Kind
Marion Heres Adriaan Honig Hanneke Wennink 2 maart 2011
POP poli Psychiatrie Obstetrie Pediatrie Om welke patiënten gaat het? Vrouwen met zwangerschapswens en zwangeren met: – actuele psychiatrische problematiek – psychiatrische voorgeschiedenis – comorbide stoornissen – psychofarmaca gebruik
POP poli Psychiatrie Obstetrie Pediatrie • verwijzing bij verhoogd risico • samenwerking psychiater, kinderarts en gynaecoloog • advies patiënte • advies externe behandelaar (i.p. geen overname) • advies apothekers • kontakt Jeugdzorg/RvK
POP poli Psychiatrie Obstetrie Pediatrie Wat biedt de POP poli? – Gespecialiseerde poli (multidisciplinair) – Telefonisch spreekuur verwijzers – Klinisch kraambed op verloskunde afdeling (multidisciplinair) – Klinisch kraambed op psychiatrie afdeling (multidisciplinair) – Website www.poppoli.nl
Polemiek, kennis verspreiding en protocolontwikkeling
POP Website
POLI….. SAMENWERKEN
POP unit kraamafdeling Om welke patiënten gaat het? – – – –
actuele problematiek c.q. psych.voorgeschiedenis comorbide stoornissen zwangeren en kraamvrouwen preconceptioneel
• multidisciplinaire leiding • gespecialiseerde verpleegkundigen met uitwisseling beide afdelingen • twee wekelijkse visite POP team
Multidisciplinair preconceptioneel advies Inleiding POP expertise centrum Amsterdam Epidemiologie Risicotaxatie Beoordeling literatuur Psychofarmaca Aanbevelingen
Incidentie psychiatrische stoornissen tijdens zwangerschap en post partum • • • •
Depressie Angststoornissen PTSS Puerperaal Psychose
10- 15% 5% 1.5% 0.2%
Harlow et al. Arch Gen Psych 2007
Recidiefkans bij eerdere episode >>
Multidisciplinair preconceptioneel advies Inleiding POP expertise centrum Amsterdam Epidemiologie Risicotaxatie Beoordeling literatuur Psychofarmaca Aanbevelingen
Risicoinschatting psychiatrie in zwangerschap en in het kraambed • Depressie in voorgeschiedenis dan 50% recidief kans! • P.Psychose in voorgeschiedenis dan > kans op recidief; 90% tussen 7 dagen p.p.- 3 maanden p.p.
Risico-inschatting Puerperaal psychose verhoogd bij schizofrenie en bipolaire stoornissen •
Normaal
1-2 per 1000 bevallingen Harlow et al. Arch Gen Psych, 2007
•
Zwangere met bipolaire stoornis zonder medicatie 25-50% Brockington,1996 Viguera et al, 2000
•
Bipolair + eerdere puerp.psychose: zonder medicatie 70% met medicatie 25% Viguera et al 2000 Jones & Craddock,2001 Robertson et al,2005
Pregnant patients who continued or discontinued treatment Viguera et al 2007 • • • •
N=89 met BP I of II, euthym Overall risico op terugval 71% Risico x2 bij stoppen stemmigsstabilisator, x4 eerder en x5 langer Voorspellers vroeg begin/ aantal en recente decompensaties/ antidepressiva gebruik 70% (patient en/of behandelaar) : stop medicatie
Pregnant patients who continued or discontinued treatment Viguera et al 2007
middelenafhankelijkheid?
Risico’s niet behandelde depressie/psychose/ middelengebruik KORTOM Zwangerschap is een risicovolle periode voor (hernieuwde) psychiatrische stoornis
Mogelijke gevolgen van niet behandelde depressie/psychose Werkonderbreking Verminderde kwaliteit van leven Toename kans op paniekaanvallen Toename kans op psych. opnames perinataal Suicidaliteit Opbouw Moeder/Kind relatie problematisch
De rol van de kindergeneeskunde •Uitleg aanstaand moeder risico’s medicatie/roken/drugs Hondius et al, 2012 NTvG
•Risicotaxatie rolvervulling moeder Bijlsma et al, 2008 NTvG
•Ontwenningsverschijnselen pasgeborene Van Driel et al, 2010 NTvG Hoppenbrouwers et al, 2010 BJCP
•Controle kind op 3 weken post partum
Risicotaxatie • Overweeg VOTS bij: – Zorgwekkende zorgmijders – Zwanger en geen woon-/verblijfplaats – Zwanger met ernstige psychiatrische stoornis – Eerder kind met OTS of uithuisplaatsing – Ernstige verslavingsproblematiek – Bovenstaande plus: • Sociale deprivatie, laag opleidingsniveau, geen partner, partner met psychiatrische problematiek.
De rol van de gynaecologie/ verloskunde •Uitleg risico’s niet behandelde psychiatrie voor zwangerschap en bevalling •Risicotaxatie rolvervulling moeder Hink et al, 2008 NTvG
•Organiseren verloskundige zorg en kraambed op maat (borstvoeding) •Controle moeder 6 weken post partum (contraceptie!!)
Multidisciplinair preconceptioneel advies Inleiding POP expertise centrum Amsterdam Epidemiologie Risicotaxatie Beoordeling literatuur Psychofarmaca Aanbevelingen
Psychofarmaca?
literatuur • Boeken, websites • Recent onderzoek • Lekenpers/internet Zwanger en depressief wat nu?
Geneesmiddelen, zwangerschap en borstvoeding
• RIVM (2003) • RIVM (2007) • RIVM (2011)
Interpretatie: Verdubbeling +++++++++X
+++X+++++X
Interpretatie: Verdubbeling ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++X+++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++X++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++++++++++++++X++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++
Voorbeelden verdubbeling paroxetine en risico op vsd/asd (1 ½% versus ½ %) lithium en cong.afw. (1 : 5000 versus 1 : 20.000) ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++X+++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++X++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ +++++++++++++++++++++++X++++++++++++++++++++++++++++++++++++ ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Multidisciplinair preconceptioneel advies Inleiding POP expertise centrum Amsterdam Epidemiologie Risicotaxatie Beoordeling literatuur Psychofarmaca Aanbevelingen
Preconceptioneel advies Aanbevelingen(1) organisatie • Kern: enthousiast team formeren van gynaecologie/kindergeneeskunde/psychiatrie • Zorg dat de respectievelijke vakgroepen ondersteunen: het is geen hobby! • Ga te raden bij andere POP poli’s • Organiseer zowel poli als kliniek samen! • Daardoor leer je elkaars taal spreken, met name ook naar de patient! • Train elkaar, zowel op medisch specialistisch als verpleegkundig niveau. Dat kost geen geld!
Preconceptioneel advies Aanbevelingen(2) patienten • •
Zie patienten en direct betrokkenen multidisciplinair Weeg verschillende opties met patient en directe omgeving af op basis van: persoonlijke voorgeschiedenis/ familieanamnese/ info richtlijnen/ RIVM/POP en andere websites/ second opinion
•
Aandacht voor keuze van medicatie en borstvoeding
•
Aandacht voor adequate contraceptie na geboorte!
Waarom samenwerken? psychiatri e
obstetrie
pediatrie
