Mr. Ruben Stam cpl Assen, 16 maart Pensioen & echtscheiding

Pensioen & echtscheiding Mr. Ruben Stam cpl Assen, 16 maart 2010

Programma „ Alimentatie en alimentatielijfrente „ Pensioenverrekeningslijfrente „ Wet verevening pensioenrechten bij scheiding „ Bijzonder partnerpensioen „ DGA-pensioen en echtscheiding

2

Alimentatie en alimentatielijfrente

Alimentatie en alimentatielijfrente „ Fiscaalrechtelijk moet een onderscheid worden gemaakt tussen: z P.u./p.v. die rechtstreeks uit het familierecht voortvloeien; en z P.u./p.v. die berusten op een dringende morele verplichting tot voorziening in het levensonderhoud.

4

Alimentatie en alimentatielijfrente „ Familierecht: z Door de rechter opgelegde alimentatieverplichtingen z Bij echtscheidingsconvenant overeengekomen alimentatie z Buitenlands familierecht

„ Echtscheiding, scheiding van tafel en bed of duurzaam gescheiden levend

„ Geregistreerde partners zijn gelijkgesteld (art. 2, zesde lid, AWR)

„ Familierecht Æ aftrekbaar als onderhoudsverplichting (art. 6.3, eerste lid, onderdeel a, Wet IB 2001)

„ Kinderalimentatie niet aftrekbaar

5

Alimentatie en alimentatielijfrente „ Morele verplichting: z Bij verbreking samenleving ongehuwden

„ Morele verplichting Æ aftrekbaar als onderhoudsverplichting (art. 6.3, eerste lid, onderdeel f, Wet IB 2001)

„ Kinderalimentatie wederom niet aftrekbaar (art. 6.4, eerste lid, Wet IB 2001)

6

Alimentatie en alimentatielijfrente „ Ontvangst van alimentatie belast bij ontvanger: z Familierecht:

art. 3.100 jo 3.101, eerste lid, onderdeel b, Wet IB 2001

z Moreel:

art. 3.100 jo 3.101, eerste lid, onderdeel c, Wet IB 2001

„ Conclusie: geen verschil in behandeling!?

7

Alimentatie en alimentatielijfrente „ Verschil ontstaat bij afkoop van de verplichting: z Afkoop van uit familierecht opgekomen verplichting aftrekbaar (art. 6.3, eerste lid, onderdeel b, Wet IB 2001). Afkoopsom bij ontvanger belast (art. 3.102, eerste lid, Wet IB 2001) z Afkoop morele verplichting niet aftrekbaar (geen ongeoorloofde discriminatie (HR 14 november 2008, nr. 41537))

„ Alléén aftrek voor zover gedaan aan gewezen echtgenoot of gewezen geregistreerd partner z Afkoop alimentatie bij scheiding van tafel en bed dus niet aftrekbaar

8

Alimentatie en alimentatielijfrente „ Alimentatielijfrente: z Termijnen moeten toekomen aan gewezen echtgenoot. Alimentatielijfrente dus niet mogelijk bij: „ gewezen samenwoners „ van tafel en bed gescheiden echtgenoten

z Termijnen moeten onmiddellijk na het betalen van de premie ingaan z Termijnen moeten uiterlijk bij overlijden gewezen echtgenoot eindigen „ Dus geen overgang mogelijk op evt. nieuwe partner en/of kinderen

9

Alimentatie en alimentatielijfrente „ Koopsom alimentatielijfrente aftrekbaar z Art. 6.5, Wet IB 2001

„ Afkoopsom niet belast z Art. 3.102, tweede lid, Wet IB 2001

„ Periodieke uitkeringen wel belast

10

Alimentatie en alimentatielijfrente „ Vormgeving alimentatielijfrente: z Verzekeringnemer: alimentatieplichtige of alimentatiegerechtigde z Premieverschuldigde: alimentatieplichtige z Verzekerde: alimentatiegerechtigde z Begunstigde: alimentatiegerechtigde z Tijdelijk of levenslang (geen overgang) z Verzekeringstechnisch alleen tegen koopsom mogelijk „ Afkoop alimentatieverplichting in delen wel mogelijk

11

Alimentatie en alimentatielijfrente „ Bijzonderheden alimentatielijfrente: z Als p.u. een korte looptijd heeft of als het gaat om een jonge verzekerde hoeft niet getoetst te worden aan het 1%sterftekanscriterium z Geen bancaire alimentatielijfrente mogelijk z Geen ‘eigen beheer’ mogelijk z Bij afkoop alimentatielijfrente: „ negatieve uitgaven voor inkomensvoorzieningen (max. 52%); én „ revisierente (20%)

z Goedkeuring: afkoop vóór echtscheiding mogelijk mits ten tijde van aangifte wel van echt is gescheiden

12

Alimentatie en alimentatielijfrente „ Afkoop alimentatie in de vorm van een bestaande lijfrente z Bestaande lijfrente wordt overgedragen als afkoopsom voor alimentatie z Gewezen echtgenoot z Geen aftrek bij alimentatieplichtige: art. 6.4, tweede lid, Wet IB 2001 z Termijnen belast bij alimentatiegerechtigde

13

Pensioenverrekeningslijfrente

Pensioenverrekeningslijfrente „ Bij echtscheiding kunnen pensioenaanspraken worden verrekend

„ Verrekening omvat: z verevening o.g.v. Wet VPS z toekenning bijzonder partnerpensioen (art. 57, PW) z pensioenverrekening o.g.v. Boon/Van Loon

„ Verrekening kan ook plaatsvinden door middel van een pensioenverrekeningslijfrente

„ Koopsom aftrekbaar (art. 6.6, Wet IB 2001) „ Termijnen bij begunstigde belast

15

Pensioenverrekeningslijfrente „ Pensioenverrekeningslijfrente moet zijn vormgegeven als: z Levenslange oudedagslijfrente; z Tijdelijke oudedagslijfrente; of z Nabestaandenlijfrente.

„ Combinaties mogelijk

16

Pensioenverrekeningslijfrente „ Vormgeving pensioenverrekeningslijfrente: z Verzekeringnemer: verrekeningsplichtige of verrekeningsgerechtigde z Premieverschuldigde: verrekeningsplichtige z Verzekerde: verrekeningsgerechtigde z Begunstigde: verrekeningsgerechtigde z Tijdelijk of levenslang (overgang mogelijk) z Direct ingaand of uitgesteld

17

Pensioenverrekeningslijfrente „ Bijzonderheden pensioenverrekeningslijfrente: z Geen bancaire pensioenverrekeningslijfrente mogelijk z Geen ‘eigen beheer’ mogelijk z Bij afkoop pensioenverrekeningslijfrente : „ negatieve uitgaven voor inkomensvoorzieningen (max. 52%); én „ revisierente (20%)

z Als begunstigde voor de nabestaandenlijfrente mag de pensioenverrekeningsplichtige zijn aangewezen

18

Pensioenverrekeningslijfrente „ Alternatief: z Verrekeningsplichtige komt zelf p.u./p.v. overeen met verrekeningsgerechtigde z In het kader van echtscheiding of scheiding van tafel en bed z Ter verrekening van: „ Pensioenrechten „ Lijfrenten

z Aftrek p.u./p.v. bij verrekeningsplichtige: art. 6.7, Wet IB 2001 z Belastingheffing bij verrekeningsgerechtigde: art. 3.105, Wet IB 2001

19

Pensioenverrekeningslijfrente „ Pensioenverrekening door toekenning van een lijfrente z Bestaande lijfrente wordt overgedragen ter verrekening van pensioen z Gewezen echtgenoot z Geen aftrek bij verrekeningsplichtige: art. 6.4, tweede lid, Wet IB 2001 z Termijnen belast bij verrekeningsgerechtigde

„ Dus altijd fiscaal neutraal? Æ Art. 3.134, tweede lid, Wet IB 2001: geen negatieve uitgaven voor inkomensvoorzieningen bij verevening (≠ verrekening)

20

Wet verevening pensioenrechten bij scheiding

Wet VPS „ Wet VPS van toepassing bij: z echtscheiding z scheiding van tafel en bed z geregistreerd partnerschap

„ Verdeling ouderdomspensioen voor zover opgebouwd gedurende de huwelijkse periode (50:50)

„ Geen verdeling van lijfrenterechten, VUT, oudedagsreserve; wél prepensioen en TOP

„ Regelend recht: afwijking mogelijk bij huwelijkse voorwaarden of echtscheidingsconvenant

22

Wet VPS „ Onder VPS vallen pensioenen in de zin van: z Pensioenwet z ABP z Wet BPF 2000 z Wet BPR z APPA z…

23

Wet VPS „ Vaststelling vereveningsaanspraak z Verdeling ouderdomspensioen voor zover opgebouwd gedurende huwelijkse periode z Carriérestijgingen na echtscheiding werken niet door z Wel – indien aan de orde – indexatie van de vereveningsaanspraak

24

Wet VPS „ Vereveningsgerechtigde heeft rechtstreeks recht op uitbetaling door uitvoerder als mededeling is gedaan aan uitvoerder z Echtscheiding: binnen twee jaar na inschrijving registers burgerlijke stand z Scheiding tafel en bed: binnen twee jaar na datum inschrijving beschikking in huwelijksgoederenregister z Beëindiging geregistreerd partnerschap: binnen twee jaar na inschrijving verklaring beëindiging of beschikking in registers burgerlijke stand

„ Melding te laat gedaan: geen recht op rechtstreekse uitbetaling door pensioenuitvoerder

25

Wet VPS „ Bijzonderheden: z Bij vervroeging of uitstel van pensioen werkt dit door naar de vereveningsaanspraak z Conversie in eigen recht op ouderdomspensioen mogelijk „ Conversie is geen recht Æ in beginsel moeten beide gewezen partners aan conversie meewerken „ Melding aan uitvoerder binnen twee jaar na scheiding „ Instemming pensioenuitvoerder vereist (medische keuring mogelijk) „ Voordeel: eigen recht op ouderdomspensioen „ Nadelen: verevend pensioen definitief uit vermogen vereveningsplichtige en geen nabestaandenpensioen bij overlijden vereveningsplichtige

26

Wet VPS „ Fiscale spelregels rondom pensioen: z Hoofdstuk IIb, Wet LB 1964 z Toepassing art. 19b, Wet LB 1964 bij ‘verboden handeling’ z Vervreemding is verboden handeling Æ Aanspraak progressief belast (max. 52%) Æ 20% revisierente

„ Geen fiscale gevolgen voor loonheffing bij vervreemding/omzetting bij: z Echtscheiding z Scheiding tafel en bed z Beëindiging samenleving

„ Huwelijksgoederenregime niet relevant „ Verkrijger wordt belast voor ontvangen termijnen

27

Wet VPS Voor de Wet IB 2001 geldt het volgende: „ Als de één meer verkrijgt dan op grond van standaardverdeling: z Vervreemder belast voor waarde tegenprestatie (geld, overige vermogensbestanddelen): art. 3.102, derde lid, Wet IB 2001 z Verkrijger geniet aftrek: art. 6, eerste lid, onderdeel d, Wet IB 2001

„ Vervreemding tegen lijfrente: z Vervreemder niet belast: art. 3.102, vierde lid, Wet IB 2001 z Verkrijger geen aftrek: art. 6.4, tweede lid, Wet IB 2001

„ Pensioenverrekeningslijfrente (art. 6.6, Wet IB 2001)

28

Bijzonder partnerpensioen

Bijzonder partnerpensioen „ Als partnerrelatie eindigt door scheiding verkrijgt gewezen partner een aanspraak op bijzonder partnerpensioen

„ Hoogte aanspraak: alsof de deelneming op dat tijdstip zou zijn geëindigd z Risicopartnerpensioen: geen waarde! z Aanspraak ziet niet alleen op huwelijkse periode

„ Afwijkende afspraken mogelijk z o.g.v. partnerschapsvoorwaarden; of z o.g.v. schriftelijk gesloten overeenkomst bij scheiding

„ Art. 57, PW

30

Bijzonder partnerpensioen „ Partners in de zin van de PW zijn: z gehuwden z geregistreerde partners; of z partnerrelatie in de zin van de pensioenovereenkomst

„ Bij samenwoonrelaties vindt de Wet VPS geen toepassing, maar art. 57, PW wél!

31

Bijzonder partnerpensioen „ Toegekend recht op bijzonder partnerpensioen kan vervreemd worden aan eerdere of latere partner (art. 57, vijfde lid, PW)

„ Voorwaarden: z Pensioenuitvoerder is bereid een uit die overdracht voortvloeiende wijziging van het risico te dekken z Vervreemding is onherroepelijk; en z Vervreemding is overeengekomen bij notariële akte

32

DGA-pensioen en echtscheiding

DGA-pensioen en echtscheiding „ Regeling van voorwaarden voor pensioentoezeggingen aan direct- en indirect-grootaandeelhouders: z Eigen beheer mogelijk bij: „ werkgever-BV; „ holding van werkgever-BV; en „ elke andere rechtspersoon mits pensioenuitvoering ook statutair geregeld.

z Evenredige pensioenaanspraak bij ontslag z Bijzonder partnerpensioen bij echtscheiding

„ PSW en Regeling niet meer van toepassing „ PW evenmin van toepassing

34

DGA-pensioen en echtscheiding „ DGA-pensioen moet wél voldoen aan regels Wet LB 1964 z Eigen beheer mogelijk bij een lichaam: „ dat in Nederland is gevestigd; „ die de verplichting voor de heffing van VPB rekent tot binnenlands ondernemingsvermogen; en „ het gaat om DGA-pensioen (niet-PW).

„ Tijdsevenredige aanspraak bij ontslag? „ Bijzonder NP bij echtscheiding / beëindiging samenleving?

35

DGA-pensioen en echtscheiding „ Hoofdregel: pensioen eigen beheer hoeft vanwege echtscheiding niet te worden verzekerd

„ Uitzondering: als ten aanzien van pensioen wanbeheer wordt gepleegd, kan de ex-echtgenote verzekering verlangen van: z het verevende oudedagspensioen; en z het bijzonder partnerpensioen*

* HR 12 maart 2004, CO2/319HR, NJ 2004, 636

36

DGA-pensioen en echtscheiding „ Met arrest HR 9 februari 2007* wordt hoofdregel verlaten : z pensioenuitvoerende BV dient in beginsel het verevende oudedagspensioen te verzekeren z Gebaseerd op ‘redelijkheid en billijkheid’

„ Geen verzekering voorzover benodigde liquiditeiten: z ontbreken, of z niet vrij gemaakt/geleend kunnen worden zonder dat continuïteit van onderneming hierdoor in gevaar komt

„ En het bijzonder partnerpensioen? *HR 9 februari 2007, nr. R06/021HR

37

DGA-pensioen en echtscheiding Vervolgjurisprudentie „

Hof Den Bosch 15 januari 2008, nrs. 2006/01046 en 2007/01241 z

Pensioen in eigen beheer is ook pensioen, ook al zijn er nooit premies betaald

z

DGA in privé aansprakelijk als er door zijn toedoen niet voldoende liquiditeiten aanwezig zijn

z

„

„

Lijfrenteverplichting in eigen beheer ook afstorten??

Rechtbank Zutphen 29 april 2008, nr. 86264 FA RK 07-1001 z

Recht op voorindexatie moet ook worden verzekerd

z

Hier vastgesteld op 1,75%

Hoge Raad 20 maart 2009, nr. C07/201HR z

Bevestiging HR 9 februari 2007

z

Vordering kan worden ingesteld tegen zowel BV als DGA

38

Samenvatting

Samenvatting ¾ Afstorten alimentatieverplichting bij verzekeraar mogelijk ¾ Geen ‘pensioengat’ bij benutten optie pensioenverrekeningslijfrente ¾ Bij echtscheiding moet het aan ex-partner toekomende deel van het in eigen beheer gehouden pensioen in beginsel te worden verzekerd

40

Bedankt voor uw aandacht!

41