Nonoy Ty, een van de geïnterviewden uit de publicatie is optimistisch. ‘De kracht van onze projecten zit in de migranten. Migranten hebben status in hun land van herkomst. Hun familie kijkt tegen ze op, want ze sturen geld terug. Lokale overheden hebben ook een positief beeld van migranten, als mensen die bijdragen aan de groei van de economie. Dat positieve beeld kunnen we uitbuiten!’
Moving Forward
Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking
Dat optimisme over de kracht van migranten, deelt Ty met meer geïnterviewden in deze publicatie. Dat betekent niet dat er geen obstakels zijn die overwonnen moeten worden: Leren omgaan met bureaucratie, samenwerken met lokale organisaties en overheden, geld bijeen krijgen in Nederland, de eigen achterban en organisaties in Nederland motiveren. Hoe organisaties van migranten deze obstakels en uitdagingen overwinnen, leest u in deze publicatie die niet voor niets de titel ‘Moving forward’ heeft meegekregen. Met deze publicatie willen SMS en Stichting Oikos u een nieuwe kijk geven op migranten, hun visies en hun rol in ontwikkelingssamenwerking. Migranten in Nederland denken (en zetten) vaak een stap verder dan menigeen denkt. Dat ziet u terug in deze inspirerende publicatie. Naast praktische tips van migranten die een project opgezet hebben in hun herkomstland, vindt u inspirerende verhalen en nieuwe visies van migranten zelf over hun rol in ontwikkelingssamenwerking.
20090384-1_OPMAAK.indd 48-49
04-12-2009 09:54:56
Moving Forward
Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking
Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking
3
Inhoudsopgave
Voorwoord door Rene Grotenhuis pagina 5 Deel 1 Practitioners – Migranten en hun visies op ontwikkelingssamenwerking pagina 7 Ineke Bakker, Oikos pagina 8 Zeki Shehu, SMS pagina 10 Veyis Gungor, SMHO pagina 12 Radj Bhondoe, SEVA pagina 14 Lourdes Villamil, POHL pagina 16 Sam Pormes, TitanE pagina 18 Guled Yusuf, NedSom pagina 20 Deel 2 Practices – Ontwikkelingsprojecten van migranten in de praktijk pagina 23 Francien Nussy, Stichting Jajasan pagina 24 Kon Kelei, CMSF pagina 26 Jessie Liga, Damayan pagina 28 Carmen Soares, Curação em Ação pagina 30 Nonoy Ty, Pasali pagina 32 Mohammed Egal, Hirda pagina 34 Deel 3 Contact pagina 37
Technische ondersteuning pagina 38 Financiële ondersteuning pagina 39
Contactadressen organisaties pagina 42 Nawoord door Minister Koenders pagina 44
4
Voorwoord
Migranten in actie: Global communities in de praktijk ‘Waar kom je vandaan?’ is een veel gestelde en relevante vraag. Dat geldt voor
Nederland: het maakt uit of je van boven of van onder de rivieren komt, van de stad
of het platteland, of je langs de kust woont of op de Veluwe. ‘Waar kom je vandaan?’ is ook een veel gestelde vraag ten opzichte van migranten. Het maakt uit of je uit Somalië komt of uit Marokko, uit Sri Lanka of Colombia. ‘Waar kom je vandaan?’
is een relevante vraag omdat het gaat over de vraag waar je wortels liggen, uit welke
René Grotenhuis Directeur Cordaid
grond je je eerste levenssappen hebt gehaald. Je meest elementaire zintuigen zoals
je geur en je smaak zijn er geworteld. En er zijn weinig mensen die geen emotionele band hebben met het land of de streek waar ze vandaan komen.
Tegelijkertijd leven we in een wereld waarin
band met en steun aan familie en vrienden
vrouwen en mannen voortdurend in beweging
willen uitbreiden en willen bijdragen aan
zijn. Soms uit eigen keuzen, soms omdat
structurele ontwikkeling.
ouders keuzen hebben gemaakt. Soms uit nieuwsgierigheid en ambitie, op zoek naar
Migranten zijn ervaringsdeskundigen. De
nieuwe ontplooiingsmogelijkheden, soms
levenssappen van hun geboortegrond zijn
gedwongen door oorlog en armoede. En waar
deel van hun leven, ze weten hoe het daar
de vraag of je een vrouw of een man bent
ruikt en smaakt. Daarmee zijn ze krach-
ertoe invloed heeft op je positie en op de ver-
tige bruggenbouwers tussen daar en hier.
andering die met migratie verbonden is. Die
Tegelijkertijd zijn er de valkuilen omdat het
beweeglijkheid van mensen zal alleen maar
leven daar en hier niet heeft stil gestaan.
toenemen, dankzij het gemak van reizen en
Beelden vanuit het verleden zijn niet meer
communiceren. Het laat zien dat de traditio-
accuraat omdat ook de landen van herkomst
nele scheidslijnen in de wereld steeds minder
zijn veranderd. Migranten hebben hun eigen
relevant zijn. Noord en zuid lopen door elkaar,
ontwikkeling doorgemaakt door de overgang
net als oost en west, christelijk en islamitisch.
naar Nederland. Steeds meer migranten zijn
Bij al die beweeglijkheid blijft de binding aan
zich die valkuilen bewust. Het maakt hen nog
het land en de streek waar je vandaan komt.
beter als bruggenbouwer omdat spanningen
Verbindingen met het land waar je naar toe
die inherent zijn aan ontwikkelingssamenwer-
migreert, gaan niet ten koste van de band
king deel zijn van hun eigen ontwikkeling.
met het land van oorsprong. Migranten hebben die band altijd vorm
Cordaid heeft de afgelopen jaren geïnvesteerd
gegeven. Dit boekje laat zien dat ze in toe-
in de samenwerking met migrantenorganisa-
nemende mate al hun individuele contacten
ties. Daarbij proberen we steeds de balans te
en verbanden bundelen, dat ze bij willen
bewaren tussen het aanbieden van de kennis
dragen aan ontwikkeling van hun land of
en ervaring en netwerken die wij in de loop
regio van oorsprong. Dat ze de persoonlijke
der tijden hebben opgebouwd en respect voor
Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking
5
de autonomie van migrantenorganisaties. Ze moeten vooral geen kopieën van Cordaid worden, dan is alle vernieuwing op voorhand verdwenen. Wel willen we wederzijds leren aan en van elkaar. Voor de komende jaren investeren we in de ontwikkeling van ‘communities of change’, netwerken van mensen en organisaties die zich in willen zetten voor de verandering die nodig is om deze wereld eerlijker, rechtvaardiger te maken. Migrantenorganisaties die zich inzetten voor ontwikkeling zijn eigenlijk het best te omschrijven als global communities. Ik ben er daarom van overtuigd dat de verbindingen tussen Cordaid en de migrantenorganisaties alleen maar intensiever en vruchtbaarder zullen worden. De vraag ‘waar kom je vandaan?’ krijgt dan een vervolg in de vraag ‘waar gaan we samen naar toe?’. En ook die vraag is heel erg relevant in een wereld die steeds diverser en gemengder wordt.
6
Deel 1
Practitioners Migranten en hun visies op ontwikkelingssamenwerking
Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking
7
Oikos bondgenoot van migrantenorganisaties
‘Het is misschien verrassend dat Oikos een plaats heeft in een boekje over migrantenorganisaties, aangezien Oikos geen zelforganisatie van migranten is’, vertelt Ineke
Ineke Bakker
Bakker, directeur van Stichting Oikos. Oikos is wel een organisatie die al vele jaren met migranten en migrantenorganisaties samenwerkt.
Een voorbeeld daarvan is de Migrantenweek,
mensen ook kunnen zitten – bijvoorbeeld als
die in de jaren tachtig van de vorige eeuw
uitgeprocedeerde asielzoeker – mensen zijn
in rooms-katholieke kring werd gestart.
altijd meer dan hun probleem. Nederlanders
‘De bedoeling ervan was om parochies te
en Nederlandse organisaties kunnen veel le-
inspireren contacten te leggen met ‘gast-
ren van migranten, maar ook het omgekeerde
arbeiders’, zoals arbeidsmigranten toen
is het geval’. Sinds 2003 werkt Oikos samen
genoemd werden. Al snel werd de Migranten-
met de Stichting Mondiale Samenleving
week ook populair in protestantse kerken.
(SMS). Samen organiseren zij de Ideeënwed-
Halverwege de jaren negentig werd besloten
strijd Migranten en Ontwikkelingssamenwer-
de Migrantenweek onder de hoede van de
king. Die wedstrijd is bedoeld om migranten
Raad van Kerken in Nederland te brengen.
die met een idee rondlopen om ‘iets te doen in
En die besteedde het werk rond de Migran-
hun land van herkomst’ te steunen, zodat zo’n
tenweek uit aan Oikos. In het kader van de
idee uiteindelijk kan uitgroeien tot een duur-
Migrantenweek ontstonden overal in het land
zaam project. ‘We richten ons echt op de pas
contacten tussen Nederlanders en migranten,
beginnende organisaties, zelfs op mensen die
tussen christenen van verschillende conti-
nog een organisatie moeten gaan oprichten,’,
nenten, tussen christenen en moslims, tussen
aldus Ineke Bakker. De Ideeënwedstrijd wordt
mensen met en mensen zonder religie.’
dit jaar voor de 6e keer gehouden. Eerdere
Inmiddels is landelijke aansturing al lang
winnaars zijn ambassadeurs van het project.
niet meer nodig. Op heel veel plaatsen weten
Een van de organisaties is er zelfs in geslaagd
‘oude’ en ‘nieuwe’ Nederlanders elkaar toch
om subsidie van de Europese Unie te krijgen.
wel te vinden. Wederkerigheid en gelijkwaardigheid
8
Samenwerking Bakker is optimistisch over de mogelijkheden
Bakker: ‘Wat ik belangrijk vind in het werk
tot samenwerking tussen organisaties van
met migranten, is gelijkwaardigheid en
migranten en autochtone organisaties. ’Vijf
wederkerigheid. In wat voor beroerde situatie
jaar geleden werden de meeste debatten nog
in het Engels gevoerd, nu komen de lastig-
belangrijke bron van informatie kunnen zijn
geïntegreerd zijn, des te professioneler steu-
ste onderwerpen ter sprake en dat gebeurt
over ontwikkelingslanden en Nederlanders
nen zij hun land van herkomst.’
gewoon in het Nederlands. Veel migranten
kunnen informeren over hun landen van
Bakker: ‘En het mooie is dat migrantenor-
hebben zich in een sneltreinvaart een plek
herkomst. ‘Natuurlijk is die informatie na
ganisaties in Nederland zo vaak bondgeno-
verworven in de Nederlandse samenleving.
verloop van tijd soms verouderd. Samen-
ten zijn van organisaties als Oikos die zich
Maar velen houden ook hun betrokkenheid bij
levingen veranderen en migranten die ver-
inzetten voor draagvlak voor internationale
hun land van herkomst. Die dubbele loyaliteit
trokken zijn, maken die veranderingen niet
samenwerking. Die samenwerking biedt echt
is een geweldige bron van inspiratie en ken-
altijd mee. Denk ook maar aan de Neder-
meerwaarde.
nis. Wat ik wel zie, is dat er soms een nieuwe
landse emigranten in de Verenigde Staten of
segregatie dreigt: enerzijds een heel netwerk
in Brazilië. Sommigen van hen lijken wel in de
van migrantenorganisaties en anderzijds de
jaren vijftig te leven. Als ze naar Nederland
organisatie
samenwerkingsverbanden van autochtone
terugkomen, herkennen ze Nederland vaak
Oikos
organisaties. Ik vind het belangrijk dat de ver-
nog nauwelijks. Anderzijds zijn de commu-
opgericht
schillende organisaties en netwerken elkaar
nicatie- en reismogelijkheden nu veel groter
Oikos is in 1994 ontstaan uit een fusie van
kennen en versterken. Dat gaat wel vooruit,
dan in het verleden. Dat maakt het gemak-
OSACI en Ikvos.
maar we zijn er nog niet. Ik kan mij voorstel-
kelijker dat migranten een steentje bijdragen
missie
len dat veel migrantenorganisaties het gevoel
aan het versterken van het draagvlak voor
Oikos maakt zich sterk voor armoedebestrij-
hebben dat hun stem – als puntje bij paaltje
internationale samenwerking.’ Zeker migran-
ding en duurzame ontwikkeling. Dit doet
komt – toch minder telt dan die van autoch-
ten die zich een bestaan verworven hebben
Oikos door veranderingen in ons rijke
tone organisaties. Juist in zo’n situatie is het
in Nederland, blijken vaak bereid te zijn zich
werelddeel te bevorderen. De oorzaak van
goed dat migrantenorganisaties bondgeno-
in te zetten voor hun land van herkomst.
armoede in ontwikkelingslanden ligt voor een
ten hebben onder Nederlandse organisaties.
Die inzet is soms alleen beperkt tot hulp aan
groot deel in de rijke ‘ontwikkelde’ landen;
Oikos wil zo’n bondgenoot zijn.’
familieleden, maar in toenemende mate zijn
oneerlijke handelsverhoudingen en zware
migranten bezig ontwikkelingsprojecten
schuldverplichtingen remmen de ontwikkeling
op te zetten, waar een hele gemeenschap
van veel landen. Oikos is een oecumenische
samenwerking
van kan profiteren. Het is een interessante
ontwikkelingsorganisatie, die haar werk doet
Bakker wijst erop dat migranten een
paradox: hoe beter migranten in Nederland
vanuit een christelijke inspiratie.
Draagvlak voor internationale
Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking
In het kort…
9
SMS helpt migrant bij het vinden van de balans tussen Nederland en land van herkomst ´Integratie en participatie van de nieuwe Nederlanders in de Nederlandse samenleving
is onlosmakelijk verbonden met aandacht van deze nieuwe Nederlanders voor migratie en ontwikkeling´, stelt Zeki Shehu van SMS. ´Het voelt soms of het illegaal is om als nieuwe Nederlander bezig te zijn met je land van herkomst. Wij willen de boodschap
Zeki Shehu
overbrengen dat het vanzelfsprekend is dat je je wilt inzetten voor je land van herkomst.´
Niet voor niets benoemt SMS integratie en
en cursussen. ‘Dat doen we op verschillende
participatie in de Nederlandse samenleving,
niveaus. We leren de organisaties over de
migratie en ontwikkeling én ondersteuning
inhoudelijke aspecten van ontwikkelingssa-
en begeleiding van de nieuwe Nederlanders
menwerking in Nederland. Thema’s als: ‘wat
bij hun initiatieven als haar drie pijlers.‘Het
verstaat men in Nederland onder ontwik-
gaat om actief burgerschap in de mondiale
kelingssamenwerking en hoe ziet de sociale
samenleving.’
kaart hiervan uit, draagvlak, partnerschappen en de MDG’s worden dan behandeld. Daar-
De Stichting Mondiale Samenleving (SMS)
naast geven we trainingen over de technische
werd in 2002 opgericht door een Albanese,
kant: hoe richt je een organisatie op? Hoe
een Ethiopische en een Afghaanse (netwerk)
schrijf je een projectvoorstel of een werkplan?
organisatie. De Stichting richt zich op
Hoe definieer je je doelgroep? Daarnaast ko-
migranten en vluchtelingen ofwel nieuwe
men onderwerpen als Project Cycle Manage-
Nederlanders uit meer dan vijftig verschil-
ment, netwerken, fondsenwerving, financiële
lende landen.
en inhoudelijke rapportage, monitoren en
SMS is geen netwerkorganisatie en geen
evaluatie aan bod. Dat zijn dingen waar veel
directe belangenbehartiger, benadrukt
nieuwe Nederlanders niet altijd handig in
Shehu. ‘Wij werken voor en door nieuwe
zijn. Dat is jammer, want inhoudelijk zijn
Nederlanders. We zijn geworteld in de ge-
hun ideeën en initiatieven meestal juist heel
meenschappen van de nieuwe Nederlanders
goed. Maar het op papier uitwerken van deze
in Nederland. Wij beginnen niets als we geen
ideeën en initiatieven lukt hen niet altijd.
draagvlak hebben in hun organisaties. We
De “grote bureaucratie” rond projecten en
zijn goed in het vinden en mobiliseren van die
organisaties zien veel nieuwe Nederlanders
achterban.’
als tijd- en geldverspilling. Zij menen dat tijd en geld beter voor de Zuidelijke doelgroepen
10
Bureaucratie
gebruikt kunnen worden, in plaats van voor
SMS ondersteunt organisaties met trainingen
bureaucratische beslommeringen. Omdat zij
Bruggen bouwen SMS wil bruggen bouwen tussen initiatieven van nieuwe Nederlanders en Nederlandse ontwikkelingsorganisaties. ‘Eigenlijk horen organisaties van nieuwe Nederlanders gewoon bij het Nederlandse maatschappelijk middenveld. Maar in de praktijk wordt dat niet zo ervaren. Het blijkt toch nodig te zijn om bruggen te bouwen tussen deze twee werelden, namelijk organisaties van nieuwe Nederlanders en die van ontwikkelingssamenwerking.’ SMS doet dat onder andere samen met Oikos bij de organisatie van diverse activiteiten zoals de Ideeënwedstrijd. ‘Bij de Ideeënwedstrijd gaat het dan vooral de regels hieromtrent niet kunnen verande-
en migranten. ‘Kan je iemand dat meer dan
om het goede idee, de nadruk ligt minder op
ren, doen zij hun best om daaraan te voldoen.
twintig jaar in Nederland woont, nog steeds
het bureaucratisch gehalte. Als je die ideeën
Hierin zien wij in de afgelopen tien jaar een
een vluchteling of een migrant noemen?
van nieuwe Nederlanders op hun inhoud
vooruitgang; wij zijn ook bureaucratischer
Mensen die al jaren in Nederland wonen,
beoordeelt, dan zie je dat het geweldige
aan het worden.’
worden soms nog asielzoekers genoemd. De
initiatieven zijn!’
term ‘nieuwe Nederlanders’ doet recht aan Laagdrempelig
het Nederlanderschap van vluchtelingen en
Begeleidings- en faciliteringstrajecten van
migranten en bevordert hun sociaal-econo-
organisatie
SMS voor de nieuwe Nederlanders en hun
mische participatie en integratie. Overigens
Stichting Mondiale Samenleving
organisaties zijn laagdrempelig. ‘In de meeste
zijn er veel nieuwe Nederlanders die zich
opgericht
gevallen worden de voorlichtingen, trainingen
nog altijd vluchteling blijven noemen. Dat
In 2002 door drie vluchtelingenorganisaties
en cursussen gegeven door mensen uit de
is een term waaraan zij hun eigen identiteit
missie
doelgroep zelf. De drempel is daarmee laag,
ontlenen’.
Een bijdrage te leveren aan actief burgerschap
maar dit wil niet zeggen dat er geen andere
Die identiteit als vluchteling en migrant, en
van de Nieuwe Nederlanders in de mondiale
drempels zijn. Deelnemers moeten wel open
de betrokkenheid van nieuwe Nederlanders
samenleving.
zijn en een constructieve houding hebben.
bij hun landen van herkomst, moet niet onder
SMS streeft naar het bevorderen van integra-
Verder speelt de kennis van de Nederlandse
het tapijt geschoven worden, vindt Shehu.
tie en participatie van nieuwe Nederlanders
taal een belangrijke rol. Bij alle activiteiten
‘Als je het gevoel hebt dat je niet bezig mag
in de Nederlandse/Europese samenleving;
die SMS in Nederland organiseert, is Neder-
zijn met je land van herkomst, staat dat
wil hen helpen in de wederopbouw, armoede-
lands de voertaal. Je moet dus Nederlands
integratie en participatie in de Nederlandse
bestrijding en duurzame ontwikkeling van
kunnen spreken en verstaan. Dat hoeft niet
samenleving in de weg. Het is veel beter om
hun landen van herkomst; capaciteitopbouw,
op een hoog niveau, maar je moet wel de
te ervaren dat die betrokkenheid er mag zijn
ondersteuning en begeleiding van hun
basale kennis van de taal hebben.’
en om daar op een goede manier vorm aan te
organisaties; een brug leggen en bevorderen
geven. Bijvoorbeeld door, in samenwerking
van samenwerking tussen de initiatieven van
Nieuwe Nederlanders
met organisaties in Nederland, een ontwik-
de nieuwe Nederlanders, het maatschappe-
SMS spreekt in beleidstukken liever over
kelingsproject op te zetten in het land van
lijk middenveld en overheden in Nederland,
‘nieuwe Nederlanders’ dan over vluchtelingen
herkomst.’
Europa en mondiaal en visa versa.
Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking
In het kort…
11
SMHO zet zakaat in voor duurzame ontwikkeling
Ramadan, de vastenmaand voor moslims, is een tijd van bezinning, maar ook een
periode om te geven aan mensen die minder hebben. Van moslims wordt verwacht dat zij 2,5 % van hun inkomen weggeven. Het netwerk van de Samenwerkende Moslims
Hulp Organisaties (SMHO) stimuleert moslims in Nederland om die verplichte gift –
Veyis Gungör
zakaat – duurzaam in te zetten voor armoedebestrijding in Nederland en in Afrikaanse landen.
SMHO opgericht in 2005. Het netwerk
Duurzaam
bestaat uit 26 kleinere organisaties, voorna-
‘Wij doen veel aan bewustwording en het
melijk van Turkse migranten, maar ook van
delen van kennis over internationale ontwik-
organisaties van mensen uit Rusland, van
keling en internationale samenwerking’,
Oeigoeren en mensen uit de Palestijnse ge-
vertelt Gungör. ‘Voor onze achterban zijn dit
bieden. Wat de deelnemers bindt, is de moti-
relatief nieuwe thema’s. Wij willen moslims
vatie om vanuit de tolerante Islam te werken
in Nederland bewust maken dat we met
aan integratie en emancipatie van moslims in
de zakaat duurzame ontwikkeling kunnen
Nederland én om bij te dragen aan armoede-
ondersteunen.’
bestrijding. ‘De Islam leert ons dat je moet
SMHO ondersteunt ontwikkelingsprojecten
geven aan mensen die het nodig hebben’,
van kleinere organisaties of van particulieren.
legt Veyis Gungör, adviseur van SMHO, uit.
Zo willen veel Turkse migranten iets doen voor
Het begon allemaal in 1997. In Amsterdam
hun herkomstdorp. ‘Het criterium is altijd of
Noord organiseerden Turkse vrouwen een
het project duurzaam is. De doelgroep van
bazaar in het buurthuis. NCDO verdubbelde
het project moeten de kwetsbaarste mensen
de opbrengst van 12.000 gulden. Van het geld
zijn, daarbij maken we geen onderscheid
werd een tractor gekocht voor een boeren-
naar afkomst of religie. Armoedebestrijding
coöperatie in Oost-Turkije.
moet altijd de doelstelling zijn, en we geven prioriteit aan onderwijsprojecten waarbij kinderen worden gestimuleerd om onderwijs te volgen.’ SMHO ondersteunt projecten op voorwaarde dat de initiatiefnemers de helft van het benodigde bedrag in Nederland inzamelen. Zo wil SMHO een brug slaan tussen mensen in Nederland en de mensen die van het project profiteren.
12
Iftar
Schapenvlees
Tijdens de ramadan zijn er elke avond iftar-
De SMHO draagt ook bij aan armoede-
In het kort… organisatie
bijeenkomsten, waar mensen samenkomen
bestrijding in Nederland. Gedurende vier
Samenwerkende Moslim Hulp Organisaties
om na zonsondergang samen te eten. Tijdens
dagen rond het offerfeest, wordt er schapen-
missie
de iftarbijeenkomsten vertellen vertegen-
vlees ingezameld bij 22 Islamitische slagerijen
Vanuit de tolerante moslimgemeenschap in
woordigers van de SMHO over ontwikke-
in Nederland. Dat vlees wordt verwerkt tot
Nederland een bijdrage leveren aan effectieve
lingsprojecten. De aanwezigen krijgen de
worsten en gedoneerd aan Van Harte Resto’s
en efficiënte hulpverlening in zorg, onderwijs,
mogelijkheid om bij te dragen aan een ont-
en voedselbanken. Veyis Gungör: ‘Inmiddels
milieu, democratisering en mensenrechten.
wikkelingsproject in Afrika of in Afghanistan.
wonen er al bijna een halve eeuw moslims
SMHO werkt aan emancipatie en integratie
Gungör legt uit hoe de contacten tussen Ne-
in Nederland, maar we hadden nog nooit
van moslims in Nederland enerzijds en aan
derland en de projectlanden ontstaan. ‘Er zijn
bedacht dat we het schapenvlees ook met
hulp in zorg, onderwijs, milieu, democrati-
veel Turkse ondernemers actief in Afrikaanse
minderbedeelde niet-moslims konden delen.
sering, mensenrechten, emancipatie,
landen. Zij zien met eigen ogen de behoeften
Toen dit idee vier jaar geleden werd geïntro-
opbouwende remigratie anderzijds.
van lokale gemeenschappen. Terug in
duceerd, leverde het ook wel discussie op.
Nederland gaan ze fondsen werven bij andere
Mag je het offervlees aan niet-moslims
ondernemers en bij moskeeën. In Afghanistan
geven? Veel mensen moesten een omslag
werken we samen met een Turkse partner-
in hun denken maken. We besloten dat het
organisatie die daar onderwijsprojecten
gaat om het delen van voedsel met minder-
uitvoert.’
bedeelden. Dit gebaar wordt ook heel erg
In 2009 doneert SMHO schapen aan mensen
gewaardeerd. ‘Waar waren jullie al die tijd?’,
in Niger, in het kader van het offerfeest. De
krijgen we te horen. Nederlandse niet-mos-
organisatie hoopt genoeg geld in te zamelen
lims zijn verrast als ze ontdekken dat wij ook
zodat 14.000 families 800 schapen of geiten
een bijdrage leveren aan armoedebestrijding.’
kunnen kopen.
Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking
13
Erkenning nodig voor bijdrage van migranten aan armoedebestrijding Per jaar maken Nederlandse migranten meer dan 365 miljoen euro over naar hun
families in hun landen van herkomst. Seva Network Foundation stimuleert migranten om het geld dat doorgaans voor remittances gebruikt wordt, aan te spreken voor
duurzame armoedebestrijding. De bijdrage van migranten kan een geweldige boost
Radj Bhondoe
geven aan het realiseren van de millenniumdoelen, stelt Radj Bhondoe van de SEVA Network Foundation.
SEVA is een samenwerkingsverband van
er wel naar streven om een deel daarvan aan
Hindoestaanse organisaties die actief zijn
te spreken voor duurzame ontwikkeling in
op het terrein van de ontwikkelingssamen-
de landen van herkomst. Migranten willen
werking. SEVA werkt vanuit hindoewaarden.
hun geld graag besteden in de gemeenschap
‘Daarbij gaat het om samenwerken, dialoog,
waar ze zelf vandaan komen. Wij stimuleren
vreedzaam samenleven, respect voor mens en
hen om het geld te gebruiken voor sociale
natuur en dienstbaarheid. Dat zijn overstij-
programma’s in die gemeenschappen.’
gende waarden. In de praktijk betekent dat
Migranten kunnen zelf een projectvoorstel
dat we ons niet alleen maar richten op
indienen bij SEVA. Als het project aan een
mensen van een bepaalde religieuze of
aantal voorwaarden voldoet, kan SEVA het
etnische achtergrond. Het grootste deel
geld dat de migranten zelf hebben opgehaald,
van de projecten die we ondersteunen,
verdubbelen. Samen met een lokale organi-
komt ten goede aan niet-hindoes.’
satie besteedt SEVA het geld in het land van herkomst.’
Remittances
Met ondersteuning van SEVA zijn inmiddels
SEVA ondersteunt projecten van migranten in
scholen en klinieken gebouwd, microkre-
landen van herkomst met drie verschillende
dieten verstrekt en projecten opgezet in
fondsen. Een van die fondsen is het Fund
verschillenden landen. Een voorbeeld van
Remittances for Development.
een duurzaam project voor een hele gemeen-
Remittances, het geld dat migranten over-
schap, is een parelhoenderfokkerij in Ghana.
maken naar hun land van herkomst, is
Een aantal gezinnen in een gemeenschap
bedoeld voor het welzijn van hun familie, dat
krijgen parelhoenders waarvan de kuikens
niet persé gelijk staat aan duurzame armoe-
weer door andere gezinnen kunnen worden
debestrijding. Dat moeten we goed voor ogen
gekocht. De verkoop van het vlees van de
houden, vindt Bhondoe. ‘Het is niet de bedoe-
parelhoenders zorgt voor een inkomen voor
ling dat die hele geldstroom nu wordt ingezet
de hele gemeenschap.
voor armoedebestrijding. Maar we moeten 14
Erkenning
Migranten betrekken
In het kort…
In 2006 publiceerde de Wereldbank een
Erkenning van de bijdrage van migranten
organisatie
rapport over de bijdrage van remittances aan
is belangrijk, vindt Bhondoe. Die erkenning
SEVA network foundation
de ontwikkeling van landen in het Zuiden.
zou ook zichtbaar moeten worden door het
opgericht
De onderzoekers concludeerden dat die
betrekken van migranten bij het formuleren
2002
bijdrage aan armoedebestrijding groter is dan
van ontwikkelingsbeleid. ‘Migranten waren
missie
alle initiatieven op het gebied van ontwikke-
niet betrokken bij de formulering van de
De missie van Seva Network Foundation is
lingssamenwerking van westerse landen bij
millenniumdoelen en zijn ook niet betrokken
het bestrijden van armoede en het bevorderen
elkaar. ‘Dat was een eerste erkenning van een
bij de uitvoering daarvan. Terwijl migranten
van de sociaal-economische emancipatie van
officiële instantie van de belangrijke rol die
een heel belangrijk instrument vormen voor
bevolkingsgroepen in India, in de landen van
migranten spelen bij de ontwikkeling van hun
de realisatie van die doelen. Dat wordt, naar
de Hindoestaanse diaspora en in de landen
landen van herkomst. Zo´n grote bijdrage
mijn mening, door gevestigde organisaties
van herkomst van migranten in Nederland.
leveren migranten, zelfs als ze nog niet eens
voor ontwikkelingssamenwerking en door de
Deze missie wordt uitgevoerd vanuit de
georganiseerd zijn. Ze hebben geen profes-
overheid, niet genoeg ingezien.’
waarden ontleend aan de Hindoe-cultuur
sionele structuur en krijgen geen geld van de
Migrantenorganisaties moeten zelf ook iets
en vanuit de ervaringen met pluriforme
overheid. Als er binnen migrantengeledingen
doen, vindt Bhondoe. ‘Je moet als organisatie
leefgemeenschappen en een goed functione-
een professionele structuur wordt opgezet en
ook een positieve grondhouding hebben, mee
rend ‘civil society’.
capaciteit wordt versterkt, dan kan hulp-
willen denken. Je moet er niet vanuit gaan dat
Seva Network Foundation bouwt mee aan
verlening door middel van remittances nog
de overheid je wel weet te vinden.’ Samen met
een wereld zonder armoede, waarbij mensen
veel effectiever en efficiënter zijn. Door die
vier andere migrantenorganisaties is SEVA
vanuit diverse culturen en met diverse levens-
remittances krijgt het land van herkomst een
bezig met een voorstel voor MFS2, om als
beschouwingen vreedzaam en duurzaam
aanzienlijke en gestadige stroom van inkom-
migrantencoalitie een rol te kunnen spelen
samenleven en samenwerken.
sten binnen. Migranten blijven, ook als ze zelf
bij het formuleren van beleid op het hoogste
in moeilijke omstandigheden verkeren, geld
niveau.
naar hun familie sturen.’
Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking
15
POLH bundelt krachten van Latijns-Amerikaanse migrantenorganisaties ‘Wat zijn je rechten en plichten als burger van Nederland? Hoe voed je je kinderen
op tussen twee culturen? Wat heb je nodig om naar de tandarts te gaan?’ Een migrant
in Nederland heeft te maken met een groot aantal en heel diverse vragen. Het Platform van Latijns-Amerikaanse Organisaties in Nederland wil Latijns-Amerikaanse
migranten ondersteunen bij de integratie en participatie in de Nederlandse samen-
Lourdes Villamil
leving. Lourdes Villamil is een van de oprichters van het Platform, waarbij nu zestien organisaties zijn aangesloten.
‘In 2005 kwamen we, met een aantal vrouwen,
Vrouwen
op het idee om een Latijns-Amerikaanse
Het bestuur van POLH bestaat uit zes
groep voor vrouwen op te richten. We waren
vrouwen. Dat is min of meer toevallig zo
allemaal actief in verschillende Latijns-
gekomen, vertelt Villamil. ‘Wij zijn allemaal
Amerikaanse organisaties en kwamen elkaar
in een algemene ledenvergadering gekozen.
regelmatig tegen. Cordaid, die ons onder-
Het is wel zo dat het grootste deel van de
steunde, adviseerde ons een Platform op te
Latijns-Amerikaanse migrantengemeenschap
richten waarin we de krachten van de ver-
bestaat uit vrouwen. In de jaren ’70 waren
schillende Latijns-Amerikaanse organisaties
er veel politieke vluchtelingen. De afgelo-
zouden kunnen bundelen. Vooral kleine orga-
pen tien jaar hebben we te maken met een
nisaties hebben hulp nodig om hun doelen te
groot aantal illegale migranten uit Latijns-
bereiken. En door onze krachten te bundelen,
Amerikaanse landen. Dit zijn ook weer veel
kunnen we naar buiten toe duidelijker maken
vrouwen die hier komen werken en het geld
waar we voor staan.’
terugsturen naar hun families.’
POLH richt zich op Latijns-Amerikaanse organisaties die in Nederland werkzaam zijn.
Verliefd
Daarnaast werkt POHL samen met kerken
‘Je mag tegenwoordig als migrant niet meer
in Rotterdam, Amsterdam en Den Haag die
verliefd worden’, merkt Villamil op. ‘Het wordt
maatschappelijk werk doen onder Latijns-
je ontzettend moeilijk gemaakt om samen
Amerikaanse mensen.
te leven in Nederland. Ik woonde acht jaar in
De kerk is voor veel illegale migranten de
Nederland voordat ik de taal goed beheerste.
ontmoetingsplek. ‘De kerk biedt ze een
Nu moet je als migrant in je land van her-
vertrouwensplek. Daar vragen we niet naar
komst al examen doen in de Nederlandse taal.
hun papieren maar naar de hulp die ze nodig
Hoe is dat, vanuit het niets, mogelijk?’
hebben. Ze weten dat wat ze vertellen,
‘Wij willen duidelijk maken dat migranten
binnenskamers blijft.’
geen criminelen zijn, dat wij als mensen behandeld willen worden. We ondersteunen
16
In het kort…
migranten door ze voorlichting te geven
tweede doel, we hopen daar in 2010 mee te
over rechten en plichten die je in dit land
beginnen. Dit is bovendien een eis van
organisatie
hebt. Daarnaast voeren we een lobby voor
Cordaid. We willen ons gaan richten op
Plataforma de Organizac Latinoamericanas
acceptabel beleid ten opzichte van migranten.’
projecten op het gebied van gezondheidszorg,
en Holanda
Organisaties die deel maken van POLH
educatie en ontwikkelingssamenwerking.‘
opgericht
organiseren voorlichtingsbijeenkomsten en
In 2005 door acht vrouwen uit verschillende
cursussen. ‘Zij geven voorlichting over het
Stem
Latijns-Amerikaanse landen
leven in Nederland, maar zij zorgen ook voor
Villamil is van mening dat het steeds belang-
missie
gezellige bijeenkomsten waar mensen elkaar
rijker wordt dat verschillende migranten-
Het ondersteunen, coördineren en bundelen
kunnen ontmoeten. Het is ook belangrijk
organisaties samenkomen en samen een
van krachten van bestaande organisaties/
om af en toe een feestje te vieren, om de een-
stem geven aan de migranten in Nederland.
organisaties in oprichting die werken aan het
zaamheid te bestrijden en om het isolement
‘We moeten niet als latino‘s in een hoek gaan
optimaliseren van sociale en economische
te voorkomen.’
staan. We zijn steeds meer bezig met samen-
participatie van Latijns-Amerikaanse migran-
werking met organisaties voor migranten uit
ten in Nederland.
Ontwikkelingsprojecten
Afrika en Azië. We moeten richting de politiek
POLH strijdt voor een multiculturele samen-
Een aantal aangesloten organisaties voeren al
en richting de Nederlandse maatschappij een
leving waarin personen van verschillende
op kleine schaal projecten uit. ‘Zij organiseren
gezicht geven aan de vele migranten die hier
religies, etnische en culturele oorsprong
een feest of een collecte in de kerk waarmee
zijn.
gelijke ontwikkelingskansen hebben. POLH
ze hun herkomstland ondersteunen. Wij
streeft naar een inclusieve samenleving waar
willen in de toekomst contacten leggen met
burgers participeren met volledige inacht-
lokale organisaties in de landen, om met hen
neming van hun rechten en plichten
samen te werken voor duurzame ontwikkeling.’ Villamil streeft ernaar dat dat er meer worden. POLH zal daarbij ondersteuning gaan geven. ‘Het opzetten van ontwikkelingsprojecten in de landen van herkomst een belangrijk Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking
17
Hulp van christelijke en islamitische Molukkers komt bij iedereen terecht ‘Het is belangrijk dat islamitische en christelijke Molukkers hier in Nederland
samenwerken voor een vreedzame samenleving op de Molukken. Door hier samen te werken, geven we een voorbeeld aan de mensen daar.’ Sam Pormes van TitanE legt
uit hoe de doelstellingen van de organisatie - een rechtvaardige samenleving op de
Molukken bevorderen én een rol spelen bij de bevordering van een multiculturele en multireligieuze samenleving in Nederland – hand in hand gaan. TitanE is een van de
Sam Pormes
oudste migranten zelforganisaties in Nederland. De voorloper van deze organisatie van Molukkers in Nederland, werd in 1969 opgericht.
‘De afgelopen tien jaar hebben we ons vooral
Belangenbehartiger
gericht op het conflict dat zich afspeelde op
Pormes beschouwt TitanE als een belangen-
de Molukken. Wij hebben een belangrijk
behartiger van de ontwikkeling op de Moluk-
signaal kunnen geven door gezamenlijk –
ken. ‘Er zijn 840 dorpen op de Molukken.
moslims en christenen – hulp te bieden aan
In Nederland worden 80 daarvan vertegen-
alle geloofsgroepen op de Molukken. We
woordigd door Molukkers die oorspronkelijk
hebben bewust geen partij gekozen en we
uit die dorpen komen. De Molukse gemeen-
hebben ook donoren erop gewezen dat het
schap in Nederland is sterk gericht op het
belangrijk is dat projecten die zij ondersteu-
ondersteunen van het ‘eigen’ dorp. Daaraan
nen, zich richten op alle geloofsgroepen. Je
willen we tegemoet komen, want daarvoor is
kunt in die explosieve situatie niet een groep
draagvlak. Tegelijkertijd willen we opkomen
van hulp uitsluiten.’
voor de belangen van die andere 760 dorpen. Wij wijzen erop dat de mate van armoede en
Pormes vertelt dat het voor TitanE niet
onderontwikkeling de maatstaf moet zijn. We
gemakkelijk was om geen partij te kiezen.
investeren veel in voorlichting en bewustwor-
‘Binnen onze eigen gemeenschap maak je
ding in onze eigen gemeenschap. We maken
daar niet altijd vrienden mee. Daarom hebben
mensen bewust van de effecten van het inves-
we tussen 1999 en 2004 veel publieksdebatten
teren in je eigen dorp en het negeren van het
binnen onze eigen gemeenschap georgani-
buurtdorp. Er zit immers maar een paar meter
seerd. We nodigden vertegenwoordigers van
tussen de dorpen! Als je alleen in je eigen dorp
NGO´s en vanuit de politiek uit, met verschil-
investeert, creëer je ongelijkheid en onbalans,
lende religieuze achtergronden. Het signaal
een voedingsbodem voor sociale tegenstel-
dat we daarmee hebben gegeven is aangeko-
lingen.’ Ontwikkelingssamenwerking is niet
men in Nederland en in de Molukken. We zijn
eenvoudig, vindt Pormes. ‘Dat geldt des te
er trots op dat de hulp aan de Molukken echt
meer voor migrantengroepen. Die moeten
bij iedereen terecht is gekomen.’
met meer factoren rekening houden. We moeten opletten dat we samenwerken met
18
In het kort…
multi-etnische en multi-religieuze organisa-
gen. We ondersteunen ook de renovatie van
ties met een regionale benadering. We wijzen
schoolgebouwen, bijvoorbeeld de vervanging
organisatie
donoren daar ook op.’
van asbest. Daarnaast voorzien we afgelegen
TitanE
gemeenschappen van leermiddelen. Verder
opgericht
Onderwijs
ondersteunen we particuliere initiatieven. Zo
In 1998. TitanE komt voortuit de samen-
TitanE heeft uitgebreide ervaring met het
helpen we particulieren die een project willen
voeging van Stichting Rela (1969) en Baileo
onderwijsprojecten. Pormes: ‘Onderwijs is
opstarten, met aanvraagformulieren.’
Maluku (1993).
van levensbelang voor duurzame ontwikke-
missie
ling. Jongeren die studeren zijn traditioneel
Lobby
Het bevorderen van een rechtvaardige
een soort sociale verzekering voor hun
TitanE wil het de lokale overheid niet te
samenleving in Indonesië op de Molukken,
ouders. Zij kunnen later in het onderhoud
gemakkelijk maken als het gaat om het
waarin mensen worden bevrijd uit de
van hun families voorzien. Dat is ook de
organiseren van onderwijs. De organisatie
armoedefuik; een samenleving waar de
positie van veel Molukkers in Nederland – zij
voert wel een lobby bij de Molukse over-
verschillende culturen en religies van elkaar
ondersteunen hun families op de Molukken.’
heid voor toegang tot goed onderwijs voor
kunnen leren en respecteren.
Met die traditie als uitgangspunt, stimuleert
iedereen. ‘We lobbyen bij de gouverneur en
TitanE wil een multiculturele en multi-
TitanE de Molukse gemeenschap in Neder-
vice-gouverneur en bij de provinciale over-
religieuze samenleving in Nederland,
land om ‘hun’ dorpen op de Molukken te
heid. Daarin werken we samen met lokale
waarin geen onderscheid gemaakt wordt in
ondersteunen met een studiefonds.
NGO’s. We versterken lokale organisaties, met
ras, etniciteit, geloof en sekse.
Uit zo’n fonds kunnen studenten collegegeld
name vrouwen, om hun standpunten over
en huisvesting in de stad betalen.
te brengen. We stimuleren vertegenwoordi-
Pormes: ‘We zijn kritisch op wat we wel en
gers uit het maatschappelijk middenveld om
niet doen op het gebied van onderwijs. We
ook actief te participeren. Op dit moment is
vinden dat de overheid verantwoordelijk is
maar liefst tien procent van de statenleden
voor het basisonderwijs. Die verantwoor-
afkomstig uit het maatschappelijk midden-
delijkheid willen we niet overnemen. We
veld. Dat is nog nooit zo veel geweest. Dat
steunen wel onderwijsvoorzieningen, vooral
biedt aanknopingspunten voor de lobby voor
als het gaat om buitenschoolse voorzienin-
ontwikkeling!’
Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking
19
‘Migranten hebben een gevoel van pijn en tekortkoming tegenover hun moederland’ ‘Wij, als jonge Somaliërs, weten wat er speelt in Somalië. We kennen de situatie en
we weten welke noden er zijn. Tegelijk weten we hoe het is om immigrant te zijn in
Nederland, om op eigen kracht te integreren in de Nederlandse samenleving.’ Guled Yusuf van Nedsom is enthousiast over de brug die Somalische immigranten kunnen
Guled Yusuf
slaan tussen Nederland en Somalië. Nedsom verenigt Somalische migranten in Nederland en verbindt hen met autochtone Nederlanders.
Nedsom werd in 1999 opgericht als een
doen en te onderzoeken welke behoeften er in
platform voor autochtone Nederlanders
Somalië zijn.
en Somalische immigranten. Nedsom wil
‘Er zijn veel hoogopgeleide jonge Somaliërs in
contact tussen de Nederlandse Somaliërs
Nederland. Sommigen zijn hier op zo’n jonge
tot stand brengen, de Somalische cultuur
leeftijd gekomen dat ze de Somalische taal
promoten en ontwikkelingsprojecten in
niet meer spreken, zij voelen zich meer Ne-
Somalië ondersteunen.
derlanders dan Somaliërs. We geloven dat het goed is om ze een besef over hun afkomst mee
Diaspora Partnerschap Programma
te geven. Daarnaast willen zij hun capaciteiten
Als gevolg van de burgeroorlog zijn veel
benutten en solidair zijn met ons land van
hoogopgeleide Somaliërs gevlucht. Nedsom
herkomst. Jongeren die hier als kind gekomen
wil die ‘brain drain’ compenseren door hoog-
zijn, kunnen zich niet meer herinneren hoe
opgeleide migranten uit te zenden naar hun
het is in Somalië. Wij geven hen de kans om
land van herkomst.
naar Somalië te gaan en om met eigen ogen
In het driejarige Diaspora Partnerschap
te zien hoe het er is en welke noden er zijn.’
Programma van Nedsom, kregen bijna of
20
net afgestudeerde Somalische jongeren en
Pijn en tekortkoming
jonge professionals van Somalische afkomst,
Nedsom voerde het Diaspora Partnerschap
de kans om terug te gaan naar Somalië en
Programma uit in samenwerking met CARE
mee te werken aan de opbouw van hun land.
Nederland. Het streven was om 23 jongeren
De professionals zijn Somalische migranten
de kans te geven om mee te werken aan de
die Somalië goed kennen en goed zijn in
versterking van het maatschappelijk mid-
hun werk in Nederland. Zij kunnen met hun
denveld in Somalië. Het programma bleek in
kennis bijdragen aan capaciteitsopbouw van
een enorme behoefte te voorzien. Uiteindelijk
organisaties en semi-overheidsinstellingen in
werden er 30 migranten uitgezonden: 14 jon-
Somalië. Bijna- en netafgestudeerden werden
geren en 16 professionals – technici, verpleeg-
als trainee uitgezonden om ervaring op te
kundigen, een IT engineer en professoren.
In het kort…
Yusuf: ‘Niet alleen de vraag vanuit Somalië
contact tussen Somalische migranten en
was groot, maar ook vanuit de Somalische
autochtone Nederlanders, om de integratie
organisatie
jongeren in Nederland. Veel migranten voelen
van vluchtelingenjongeren te bevorderen.
NedSom
pijn en tekortkoming ten opzichte van hun
Door middel van het project Talk2me ont-
opgericht
moederland. Ze willen heel graag iets doen
moeten autochtone jongeren en vluchtelin-
In 1999 uit initiatieven van Somalische
voor hun land, maar ze krijgen de kans niet
genjongeren elkaar. Deze ontmoeting vindt
jongeren met een hogere en middelbare
en ze weten niet hoe. Dit programma gaf hen
plaats in de vorm van de talkshow Talk2me.
opleiding die in Nederland woonachtig zijn.
de kans om op een effectieve en efficiënte
Nedsom’s motto is ‘op het moment dat je met
missie
manier iets terug te doen voor Somalië.’
iemand gaat communiceren, is er het
NedSom zet zich met hart en ziel voor de
In overleg met het Ministerie van Buitenlandse
begin van integratie’. De talkshow is te zien
armoedebestrijding, gelijke kansen tussen
Zaken onderzoekt Nedsom hoe er een gevolg
op de website van Nedsom en wordt uitge-
mannen en vrouwen, maar streeft ook naar
gegeven kan worden aan het succesvolle
zonden bij de regionale omroep Den Haag TV.
een wereld waarin geen grenzen worden ge-
Diaspora Partnerschap Programma.
steld aan de ontplooiingsmogelijkheden van mensen. Nedsom wil bijdrage leveren
Talk2me
aan de economische onafhankelijkheid
Ook op andere manieren laten de Somaliërs
van Somaliërs waarin burgers zelfstandig
vanuit de diaspora zich zien en horen in hun
actief deelnemen aan de ontwikkeling en
herkomstland. Via een radiostation voorziet
wederopbouw van het land.
Nedsom mensen in Somalië van evenwichtige informatie over hun regio. Ook hierbij wordt de brug geslagen met Nederland. Via het radiostation proberen Somaliërs in de diaspora een beeld te geven van hun leven in Nederland. Daarnaast willen zij het heersende beeld van Somaliërs bijstellen dat het leven als migrant in Nederland altijd rooskleurig zou zijn. In Nederland streeft Nedsom naar duurzaam Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking
21
Deel 2
Practices Ontwikkelingsprojecten van migranten in de praktijk
Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking
23
Kansen door onderwijs voor kinderen op de Molukken Tussen 1999 en 2004 belandden de Molukse eilanden in een spiraal van geweld en verwoesting als gevolg van tegenstellingen tussen moslims en christenen.
Het Molukse volk krabbelt weer op en staat nu voor grote uitdagingen. Huizen en scholen zijn verwoest en mensen moeten weer vreedzaam gaan samenleven.
Kinderen in het bijzonder zijn slachtoffer geworden van het humanitaire conflict.
Francien Nussy
24
Veel ouders kunnen geen schoolgeld, schoolboeken en schoolkleding voor hun kinderen betalen. Zo missen veel kinderen de kans op onderwijs.
De door Molukse migranten opgerichte
Samenwerking
stichting Jajasan Pemadjuan dan Penguatan
‘We werken nauw samen met een zusterorga-
Hubungan is al sinds 1983 gericht op de
nisatie op de Molukken. Zij kennen de situatie
ondersteuning van Molukkers in Nederland
het best. Zij gaan naar de dorpen en de kam-
en op de Molukken. Francien Nussy vertelt
pongs om na te gaan waar de hulp het hardst
dat Jajasan zich steeds meer op kinderen is
nodig is. Wij zijn vanuit Nederland ook naar
gaan richten. ‘Omdat we zelf zo vaak op de
de Molukken gegaan om daar te spreken met
Molukken komen, zien we met eigen ogen
het dorpshoofd en de hoofdonderwijzer.
waar de nood het hoogst is. We zagen dat
Zij gaven aan wie de kansarme kinderen
heel veel kinderen niet naar school kunnen
zijn. Zo zorgen we, in nauwe samenwerking
omdat hun ouders geen schooluniformen
met de mensen ter plaatse, dat de hulp daar
en schoolgeld kunnen betalen. Of kinderen
terecht komt waar dat het hardst nodig is.’
zitten met een lege maag in de klas omdat
Het uitreiken van de schooluniformen en
er geen geld is voor een ontbijt. Toen we in
microkredieten is onderdeel van een groter
2007 de Ideeënwedstrijd wonnen, was dat de
plan voor onderwijs van Jajasan. De stichting
aanzet om ons plan om daar iets aan te doen,
wil een internaat bouwen voor kinderen uit
te gaan uitvoeren.’
zowel de islamitische als uit de christelijke
Stichting Jajasan won de Ideeënwedstrijd
gemeenschap. Francien Nussy: ‘Wij kunnen,
met een plan dat uit twee delen bestond.
als christelijke organisatie, niet alleen de
De stichting wilde 250 basisschoolleerlingen
christenen helpen. Dat zou het vuurtje weer
een pakket met een schooluniform geven en
aanstoken. Het heikele punt was waar het
daarnaast microkredieten ter beschikking
internaat gebouwd zou worden. De moslims
stellen voor moeders. Met een microkrediet
willen het op hun gebied maar de christenen
kunnen moeders een kleine onderneming
willen het ook op hun grond. Het is heel moei-
starten. Als tegenprestatie moeten de
lijk om dan de knoop door te hakken, omdat
moeders voor een ontbijt zorgen voor drie
de vrede op de Molukken nog zo heel broos
of vier kinderen.
was. Uiteindelijk hebben we ervoor
gekozen om het internaat op christelijk
mensen daar het geld toe. Daarbij moet je je
gebied te bouwen. We hebben daar nu grond
realiseren dat die mensen ook niks hebben.
voor gekocht en we hebben de juiste papieren.’
De verleiding is dan groot om iets van het
Het project heeft alleen kans van slagen als je
geld voor jezelf te gebruiken.’
goede contacten onderhoudt met de lokale
‘Wij in Nederland doen alles pro deo, maar
overheid en andere belanghebbenden, is de
voor de mensen met wie we op de Molukken
ervaring van Francien Nussy. ‘We zijn met ons
samenwerken is dat minder vanzelfsprekend.
plan naar de gouverneur geweest, naar de
De tijd die ze steken in vrijwilligerswerk voor
burgemeester van Ambon, naar het synodale
Jajasan, kunnen ze niet gebruiken voor een
bestuur van de lokale kerk en naar leiders
tweede baan om te voorzien in het levenson-
binnen de islamitische gemeenschap. We
derhoud van hun gezin. We moeten ons goed
voelden dat we ons moesten bewijzen, dat
bewust zijn van de situatie waarin de mensen
we eerst maar eens moesten laten zien dat
zitten met wie wij samenwerken!’
we het serieus meenden en dat we echt iets concreets zouden kunnen bijdragen. Omdat we een geldprijs kregen met de ideeënwedstrijd, konden we de schooluniformen uitdelen waarmee we een concreet begin hebben gemaakt en waarmee we aantoonden dat we serieus zijn.’ Vertrouwen
Wijze lessen… Zorg dat u goede contacten heeft met de lokale overheid en met vertegenwoordigers van alle belanghebbenden. Wees u bewust van de situatie van de mensen met wie u in het land zelf samenwerkt, dat zij ook niks hebben. Houd in uw begroting rekening met hoge bijkomende kosten. Transport, vervoer, reizen, het gaat allemaal moeilijker en het is kostbaarder dan in Nederland.
Niet alles liep zoals Jajasan het van tevoren gehoopt had. Zo konden microkredieten maar aan een paar vrouwen uitgereikt worden, omdat de stichting niet genoeg betrouwbare tussenpersonen kon vinden. ‘Je vertrouwt Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking
25
Ex-kindsoldaat bouwt middelbare school in geboortedorp Kon Kelei (26) werd als jongetje van vier jaar oud samen met andere kinderen door
de SPLA meegenomen uit zijn geboortedorp in Zuid Sudan. Vanaf zijn zevende jaar
diende hij als kindsoldaat. Op zijn veertiende wist Kon te ontsnappen toen het kamp door het regeringsleger werd aangevallen. In Khartoem probeerde hij de basisschool af te maken en naar de middelbare school te gaan. Toen hij zeventien was, vluchtte Kon naar Nederland. Nu studeert hij rechten in Nijmegen. Zijn ervaringen hebben
Kon Kelei
26
hem vastbesloten gemaakt om een school voor voortgezet onderwijs te bouwen in zijn geboortedorp, Cuey Machar.
‘Ik schreef mijn eigen levensverhaal. Daaruit
Voortgezet onderwijs
blijkt hoe belangrijk onderwijs voor mij is
Kelei is ervan overtuigd dat Zuid Sudan nu
geweest. Met mijn verhaal ben ik op ver-
juist meer scholen voor voortgezet onderwijs
schillende grote ontwikkelingsorganisaties
nodig heeft. ‘De meeste kinderen in Zuid Sudan
afgestapt om hen te bewegen om zich in te
zijn nog wel in staat om basisonderwijs te
zetten voor voortgezet onderwijs in Zuid
volgen. Dat kan vaak in hun eigen dorp. Maar
Sudan. Keer op keer werd ik teleurgesteld: de
voor voortgezet onderwijs moeten ze veel
grote organisaties zijn alleen geïnteresseerd
verder weg, naar een stad. Ouders laten hun
in projecten voor basisonderwijs of voor be-
kinderen – en vooral hun dochters – dan niet
roepsonderwijs. Ik kreeg het advies om er een
gaan.’ Kon Kelei benadrukt hoe belangrijk
particulier initiatief van te maken en mijn
voortgezet onderwijs is voor de toekomst van
eigen stichting op te richten.’ In 2005 richtte
zijn land. ‘We moeten ons land opbouwen. Er
Kelei CMSF (Cuey Machar Secondary School
moet weer een goed functionerend overheids-
Foundation) op.
apparaat komen. De mensen die ons land
Kelei blijft contact zoeken met grote donoren
zullen leiden, moeten goed opgeleide mensen
om fondsen te werven voor zijn project.
zijn.’
Daarnaast organiseert CMSF zelf fond-
Meisjes krijgen niet de kans om verder te
senwervingsacties; van meedoen met de
leren omdat zij een hoge bruidschat zullen
Dam-tot-Dam-loop tot broodjes verkopen op
opbrengen. Dan is het echter wel van groot
de campus. ‘Voortgezet onderwijs moet een
belang dat hun ouders een oogje op hen
onderdeel van het beleid van grote organi-
houden en dat is onmogelijk als zij buiten de
saties worden. Europa geeft Afrika al bijna
invloedsfeer van hun familie, in de stad naar
60 jaar voedselhulp. Laten we nu ook kennis
school gaan. Om die reden bouwt CMSF een
geven, en niet alleen op basisniveau. Europa
school in het dorp. ‘Zo hebben ouders geen
is tenslotte ook niet sterk geworden dankzij
reden meer om te zeggen dat hun dochters
voedselhulp, maar dankzij kennis.’
niet naar school kunnen gaan.´
Bouw
voormalige kindsoldaten in de school.
CMSF werd gesteund met donaties van
Kelei nam een plaatselijke aannemer aan en
Warchild en NCDO. In 2007 won CMSF 5000
zette twee van zijn broers in als toezichthou-
euro bij de Ideeënwedstrijd. Met de donaties
ders. ‘Ik heb ze verteld dat ik in Nederland in
en het prijzengeld kon CMSF in 2008 een start
grote problemen kom als zij misbruik maken
maken met de bouw van de school. Inmiddels
van hun positie en als ze geld verduisteren. Ik
verrijzen in Cuey Machar de eerste muren van
heb een beroep gedaan op onze familieband.
de school.
Dat betekent veel in Sudan.’
Kelei: ‘Ik ben eerst zelf teruggegaan naar mijn geboortedorp. Daar heb ik gesproken met dorpsoudsten. Ik heb hen gezegd dat ik hen eigenlijk niet goed ken; ik was vier toen ik wegging. Dus ik weet niet wat zij zelf nodig hebben. Ik heb ze mijn plan laten zien en gevraagd of zij dit een goed idee vinden, of dat zij andere dingen harder nodig hebben. Als ze een waterput of een kliniek beter kunnen gebruiken, ga ik me daarvoor inzetten. Maar zij gaven aan dat ze toegang hebben tot basisonderwijs en dat een kliniek bereikbaar is. Dit is wat zij ook nodig hebben.’ Het schoolgebouw bestaat uit acht leslokalen, een administratieblok met een bibliotheek en een kantine. De ruimten in de school kunnen ook door de vrouwen van het dorp als ontmoetingsplek worden gebruikt. Daarnaast wil CMSF zorgen voor psychosociale hulp voor Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking
Wijze lessen… Laat uw eigen ervaring, uw eigen geschiedenis, het vertrekpunt zijn van uw initiatief. Uw eigen ervaring geeft u een drive waarmee u mensen voor uw project weet te winnen. Ga niet de baas spelen in uw land van herkomst. Laat zien dat u hart heeft voor het land waar u vandaan komt, maar dat u ook wilt luisteren naar wat de mensen zelf willen. Houd vast aan uw ideaal. Grote organisaties waar u fondsen werft, kunnen u vragen om uw project aan te passen. Wees daarin flexibel, maar houd wel vast aan de kern van uw plan. 27
Lokale markt geeft vrouwen in Cabubuhan inkomsten én zelfvertrouwen ‘Ik ben er al lang niet meer geweest, maar mijn hart blijft in mijn geboortedorp. Ik wil mijn dorpsgenoten laten zien dat ik om ze geef, dat ik vooruitgang wil bereiken voor
de hele gemeenschap.’ Jessie Ligan komt uit de Filippijnen, uit het dorpje Cabubuhan. ‘Eens in de vier of vijf jaar kom ik er. Als we boodschappen wilden doen, moesten we veertig kilometer reizen naar de dichtstbijzijnde markt. Dat betekent dat boeren die hun producten willen verkopen, ook veertig kilometer moesten reizen. Dat is een
Jessie Ligan
groot probleem, ook omdat reizen geld kost. Mijn dorpsgenoten zeiden regelmatig dat ze graag zouden willen dat er een lokale markt zou zijn.’
Jessie Ligan is een van de oprichters van DAMAYAN, een organisatie van Filippijnse
Millenniumdoelen
migranten in Nederland. In 2005 won
In 2000 hebben regeringsleiders van
DAMAYAN de Ideeënwedstrijd met ‘Maria
189 landen afgesproken om vóór 2015 de
goes to town’, een plan om een lokale markt
belangrijkste wereldproblemen aan te
te starten in Cabubuhan. Op deze markt kun-
pakken. Er zijn acht concrete doelstel-
nen vrouwen uit de omgeving hun groenten
lingen vastgelegd: de millenniumdoelen.
en fruit verkopen. Ligan: ‘Vrouwen zijn van
Deze doelstellingen zijn (in het kort):
groot belang in de Filippijnse maatschappij.
> Armoede halveren
Zij tonen vaak een groter verantwoordelijk-
> Iedereen naar school
heidsgevoel voor het welzijn van hun gezin
> Mannen en vrouwen gelijkwaardig
dan de mannen. Daarom wilden we dit
> Minder kindersterfte
project speciaal op vrouwen richten’.
> Verbeteren van de gezondheid van
Fondsenwerving
> Bestrijden van hiv/aids, malaria en
moeders DAMAYAN had 17.000 euro nodig om het plan voor de lokale markt te kunnen uitvoeren. Het prijzengeld van de Ideeënwedstrijd hielp hen op weg. Andere financiers volgden snel. Ligan: ‘Het kostte ons niet veel moeite om de fondsen te werven. Het gaat erom dat je een
andere dodelijke ziektes > Meer mensen in een duurzaam leefmilieu > Mondiaal samenwerkingsverband voor ontwikkeling Bron: www.millenniumdoelen.nl
goed projectvoorstel hebt en dat je dat voor-
28
stel voorlegt aan de organisaties waarvan de
Verantwoordelijkheid nemen
portfolio overeenkomt met de doelstelling
Tussen het indienen van het projectvoorstel
van je organisatie. Bovendien sloot ons plan
totdat het marktgebouw in Cabubuhan er
– bestrijding van armoede met de focus op
stond, zaten zeventien maanden. Maanden
vrouwen – goed aan bij de millenniumdoelen.’
waarin er onderhandeld moest worden met
de lokale overheid en waarin DAMAYAN
Tulang in een lokale ngo. ‘Het is heel belang-
samenwerking opbouwde met een lokale
rijk dat de vrouwen zich eigenaar voelen van
ngo. ‘Wij vinden het belangrijk dat de lokale
het project en van de markt. Zo blijven ze
overheid betrokken is en verantwoordelijk-
betrokken en voelen ze zich verantwoordelijk.
heid neemt. Het gaat immers om een project
Door hen te trainen in ondernemerschap,
voor de eigen gemeenschap. Wij vinden dat
groeit ook hun zelfvertrouwen.’
de lokale overheid dan ook moet bijdragen, en een stuk grond voor het gebouw ter beschik-
Voorbeeld
king moet stellen. Het kostte moeite om de
De markt in Cabubuhan is nu elke dag open.
overheid daarvan te overtuigen. Het is ons
De markt is een voorbeeld voor de omgeving.
gelukt door vol te houden. Steeds weer ons
‘Vanuit andere dorpen komt ook de vraag naar
verhaal met overtuigingskracht vertellen. We
een lokale markt. In negen tot twaalf andere
geloven er zelf heilig in, en die overtuiging
dorpen is er ruimte om een vergelijkbare
hebben we uiteindelijk kunnen overbrengen.
markt neer te zetten. Andere ngo’s tonen inte-
We kregen 1000 vierkante meter om het
resse en komen naar Cabubuhan om te kijken
gebouw op te zetten.’
hoe de vrouwen het daar doen. De markt in
Hoewel haar dorpsgenoten zelf aangaven
Cabubuhan is het ‘moederproject’. Het geeft
een lokale markt nodig te hebben, kostte het
de vrouwen een groot gevoel van trots, dat
Jessie Ligan ook moeite om hen te overtuigen
wat zij hebben gepresteerd een voorbeeld
van haar plannen. ‘Mensen geloven bijna niet
voor andere dorpen is.’
meer in positieve verandering. Ook daarom is het belangrijk dat de lokale overheid uiteindelijk achter ons stond en ook geloofde in de kracht van ons plan. Zo konden we gezamenlijk de mensen in het dorp overtuigen.’ DAMAYAN organiseerde de vrouwen uit de dorpen Cabubuhan, Kauswagan en Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking
Wijze lessen… Zorg dat er een betrouwbare lokale organisatie is in het land van herkomst, die ter plaatse dingen kan regelen. Goede samenwerking met de lokale overheid versnelt en vergemakkelijkt de uitvoering van uw project. Bezoek het project regelmatig zelf om te zien hoe het gaat. Vooral bij de start van het project is het belangrijk om de lokale situatie goed voor ogen te hebben. Voor het werven van fondsen van grote organisaties is het belangrijk dat u goed op de hoogte bent van de interessegebieden van de organisaties. Dien uw projectvoorstel bij de 29 juiste organisatie in.
Coração em Ação helpt tienermoeders in Kaap Verdië
Het project van Carmen Soares in haar geboortedorp op Santa Nicolau in Kaap Verdië,
begon in 2005 met de verbouwing van de G. K. van Hogendorpschool (GKH) in Rotterdam.
Deze multiculturele school voor vmbo verving het oude schoolmeubilair. Carmen zag hoe alle oude spullen op straat werden gezet en vroeg of zij de tafels en stoelen kon
Carmen Soares
30
weggeven aan scholen in Kaap Verdië. Leerlingen van de GKH laadden een container
vol spullen en Carmen Soares ging naar Kaap Verdië om daar de spullen uit te delen.
‘Uiteindelijk zijn er zes containers met spullen
de fondsen werven voor wat zij nodig hebben’.
naar Kaap Verdië gegaan. Ook matrassen en
Het samenwerken met partnerorganisatie’s
meubilair uit een bejaardenhuis dat werd ver-
is niet moeilijk, vindt Soares. ‘Ik ken iedereen
bouwd, is zo in Kaap Verdië terecht gekomen.’
daar. Het dorp waar ik vandaan kom, bestaat
Toen Soares in Kaap Verdië was om de spullen
uit 650 mensen. Iedereen kent iedereen. Het
uit Nederland uit te delen, werd ze aangespro-
is dan niet moeilijk om mensen bij elkaar te
ken door een jonge moeder. Zij gaf aan dat ze
krijgen en te motiveren.’ Met haar idee om
graag samen met andere tienermoeders een
een naaiatelier te starten op Sao Nicolau won
naaiatelier zouden willen beginnen, maar dat
Coração em Ação de tweede prijs in de Ideeën-
ze geld nodig hadden om een start te kunnen
wedstrijd. Met de geldprijs van 7.500 euro kon
maken.
Soares het plan gaan uitvoeren.
Hart in Actie
Naaiatelier
Terug in Nederland kwam Soares met haar
De lokale partner Odju da Agua en de tiener-
plan voor het naaiatelier voor tienermoeders
moeders zorgden zelf voor een locatie voor
terecht bij Bons Negocios, een overkoepe-
het naaiatelier. Een oude huisartsenpost
lende stichting voor kleinere organisaties
werd opgeknapt en met spullen uit Nederland
van Kaap Verdische migranten in Nederland.
konden de tienermoeders zelf kleding gaan
Op aanraden van Bons Negocios richtte
maken en verkopen. In hetzelfde gebouwtje
Soares Coração em Ação (Portugees voor
is ook een kringloopwinkel en een crèche in-
‘Hart in Actie’) op.‘Bons Negocios adviseerde
gericht. Het project is nog kleinschalig, maar
mij ook om te gaan samenwerken met een
Soares heeft goede hoop dat de opbrengst van
partnerorganisatie in Kaap Verdië. Samen
het naaiatelier zal groeien.
met een lokale partner kan je een duurzaam
‘Het is lastig dat ik niet zo vaak naar Kaap
project beginnen, waarbij de lokale mensen
Verdië kan om met eigen ogen te zien hoe het
kunnen aangeven wat ze nodig hebben. Ik, als
gaat. Daar is gewoon te weinig geld voor.
migrant in Nederland, kan dan in Nederland
Ik zou er wel graag vaker heen willen gaan om
Wijze lessen… Wees u ervan bewust dat het uitvoeren van een project moeilijker is dan u van tevoren denkt. Het is een langdurig proces dat veel energie kost.
ze te bemoedigen om door te gaan en vast
Bakkerij
te houden aan wat goed gaat. Uiteindelijk
Carmen Soares heeft inmiddels ook ideeën
moeten ze het zelf doen. Ik zit op afstand en ik
voor een nieuw project in Kaap Verdië. ‘Samen
hoop dat ze het volhouden.’
met een andere organisatie, Makica, willen
Soares kan ook niet altijd aanwezig zijn bij
we mensen helpen om een lokale bakkerij
het uitdelen van de spullen. ‘Het uitdelen van
op te zetten. In de regio waar we dat willen
de spullen gebeurt niet altijd eerlijk. Mensen
doen, is de dichtstbijzijnde bakkerij twee
hebben zo weinig, dat de verleiding groot is
kilometer verderop. Met een microkrediet van
als er een container vol spullen uit Nederland
bijvoorbeeld 5000 euro kunnen de mensen
aankomt.’
zelf een bakkerij beginnen en daar geld mee
Het is belangrijk dat de mensen in het land van herkomst aangeven wat zij nodig hebben, wat hun prioriteiten zijn. Neem dat als uitgangspunt, niet wat u zelf voor ogen heeft om voor hen te organiseren. Hou vol! Geef niet op om mensen om geld te vragen voor uw project. Alle beetjes helpen.
verdienen.’ Obstakel Gebrek aan geld noemt Carmen Soares als het grootste obstakel. ‘Het kost niet veel moeite om aan spullen te komen, maar het vinden van donateurs is moeilijk.’ Soares probeert geld in te zamelen onder Kaap Verdianen in Nederland. ‘De Kaap Verdische gemeenschap is groot, maar er zijn heel veel kleine Kaap Verdische organisaties. Daardoor is het moeilijk om de gemeenschap als geheel te bereiken en te vragen om een bijdrage. Het zou veel beter zijn als we onze krachten zouden bundelen. Nu zijn er zoveel kleine organisaties die elk iets anders doen. Maar ik hou vol! Maar alle spullen die ik krijg, en elk beetje geld, helpt.’ Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking
31
Migranten zetten in Nederland opgedane kennis in op de Filippijnen De meeste leden van de Filippijnse migrantenorganisatie Pasali gaan weer naar huis.
Vanuit Nederland bereiden zij hun terugkeer voor. ‘Als je je terugkeer niet voorbereidt,
wordt het heel moeilijk om daar een bestaan op te bouwen’, vertelt Nonoy Ty van
Nonoy Ty
Pasali. ‘Samen investeren we in ons land. Wij gaan terug om ons land op te bouwen en we stimuleren hoogopgeleide jongeren om in de Filippijnen te blijven.’
Pasali werd in 1994 opgericht met als doel de
werd beheerd door een Filippijnse NGO. We
ondersteuning van Filippijnse migranten in
hadden er zelf veel minder controle op. We
Nederland en hun familie in de Filippijnen.
hebben hierdoor geld verloren, maar het was
Nonoy Ty: ‘De eerste jaren zijn we nooit echt
een leerzame ervaring. We weten nu dat we
bezig geweest met het werven van fondsen
ons geld nooit zomaar aan een NGO zullen
bij grote organisaties. Alle leden dragen
toevertrouwen. We zetten mensen in die we
financieel bij. Daarnaast organiseert Pasali
kunnen vertrouwen. Een lokale NGO zou dan
evenementen om fondsen te werven. Vanuit
wel kunnen helpen bij het geven van training
het potje dat we zo aanleggen, investeren we
aan onze partners. En we moeten altijd alert
in ondernemingen van de leden in Nederland
blijven, ook als onze eigen familieleden de
en in de Filippijnen’. Pasali investeert ook
leiding over de projecten hebben.’
in de studie van familieleden van de Pasali-
Het tweede leningenprogramma werd een
leden. Familieleden die een opleiding hebben
succes. ‘Dit is een project voor boeren, voor
gevolgd, kunnen vervolgens worden ingezet
zowel moslims als christenen. Dat is in de
om projecten en ondernemingen die Pasali
Filippijnen bijzonder. De leden van Pasali in
heeft opgezet, te runnen. Met dit project
Nederland zijn zowel moslims als christenen,
‘From Brain Drain to Brain Gain’, won Pasali in
en hier levert dat geen enkel probleem op. Die
2003 de tweede prijs in de Ideeënwedstrijd.
goede relatie die we hier onderling hebben, willen we overbrengen naar de Filippijnen.’
From Brain Drain…
32
‘Door middel van een klein leningenprogramma
…to Brain Gain
ondersteunen we boeren en vissers. De meeste
Vanuit Nederland ondersteunt Pasali het
van onze leden komen van het platteland.
werk in de Filippijnen niet alleen met geld
Daarom weten we hoe hard investeringen
maar ook met kennis. ‘Veel van onze leden
daar nodig zijn.’
zijn ingenieurs. Onze kracht is kennis op het
Het eerste leningenprogramma dat Pasali
gebied van technologie. Door ons werk hier in
uitvoerde, was geen succes. ‘Dit programma
Nederland, en door contacten met Nederlandse
ondernemingen, neemt onze kennis verder
Kracht van migranten
toe. Die kennis kunnen we vervolgens inzet-
Andere migrantenorganisaties in Neder-
ten in de Filippijnen.’ Zo bezocht Pasali ETC/
land tonen belangstelling voor de projecten
Compas in Leusden om daar de vraag voor te
van Pasali. Organisaties van migranten uit
leggen waarom de rijstoogsten in China en
Ghana en Liberia willen Pasali’s projecten
Thailand zoveel beter zijn dan in de Filip-
ook gaan toepassen in hun eigen land. ‘In
pijnen. ‘Met de daar opgedane kennis zijn en
Nederland is een interessante gemeenschap
met onze eigen technische kennis en ervaring
van migranten uit verschillende landen die
we aan het werk gegaan in de Filippijnen.
kennis uitwisselen. We zijn ervan overtuigd
Het leningenprogramma is uitgebreid tot
dat dit soort projecten ook in andere landen
een ruraal ontwikkelingsprogramma gericht
kunnen werken. De kracht van onze projecten
op het verbeteren van de voedselzekerheid.
zit in de migranten. Migranten hebben status
Hiervoor kregen we steun van Cordaid. In het
in hun land van herkomst. Hun familie kijkt
gebied waar we werken is de opbrengst van
tegen ze op, want ze sturen geld terug. Als
de rijstoogst verhoogd met ten minste dertig
zij dan met concrete ideeën voor verbetering
procent!’
komen, zijn familieleden geneigd om dat van
De projecten van Pasali lopen goed en zijn
hen aan te nemen. Lokale overheden hebben
deels zelfs zelfvoorzienend. Nonoy Ty: ‘Er
ook vertrouwen in de goede bedoelingen van
blijven uitdagingen. We willen onze projecten
migranten. Wij worden niet verdacht van
graag uitbreiden naar andere gebieden. Maar
politieke partijdigheid. Overheden hebben
dan hebben we meer fondsen nodig. We staan
een positief beeld van migranten, als mensen
nu voor de uitdaging om fondsen te werven
die bijdragen aan de groei van de economie.
bij grote organisaties. Dat betekent dat we
Dat positieve beeld kunnen we uitbuiten.
de taal van die organisaties moeten leren
Dat geeft hoop voor de toekomst van onze
spreken.’
landen!’
Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking
Wijze lessen… De belangrijkste succesfactoren: een goed plan, de bereidheid om u ervoor in te zetten, geloof in het succes ervan. Gebruik de bronnen en de kennis die u in Nederland verzamelt, in uw land van herkomst. Investeer in de mensen met wie u ter plaatse samenwerkt. Blijf betrokken. Ga met eigen ogen zien wat er gebeurt, ook als een project goed loopt. Zorg dat u goede samenwerking opbouwt met de lokale overheid.
33
Hirda verbreekt de stilte rond vrouwenbesnijdenis De Somalische stichting Hirda werd in 1998 opgericht door Somaliërs die tussen 1992 en 1996 naar Nederland kwamen, op de vlucht voor de gewelddadige strijd tussen
krijgsheren. Binnen de Somalische gemeenschap in Nederland ontstond al snel de
behoefte om deel te nemen aan humanitaire hulp en bij te dragen aan de opbouw van Somalië. Van infrastructuur en overheidsinstellingen in Somalië staat niets meer
overeind. Er is geen functionerende overheid, geen gezondheidszorg en onderwijs,
Mohammed Egal
geen wetten en regels. In die onzekere situatie probeert Hirda bij te dragen aan wederopbouw.
Mohammed Egal, bestuursvoorzitter van
bij Hirda bijzondere aandacht. Vrouwen in
Hirda: ‘Onder Somalische intellectuelen in de
Somalië zijn de kostwinners en dragen de
diaspora was grote behoefte om iets te doen,
verantwoordelijkheid voor het gezin. Tegelijk
vooral met het oog op de toekomst voor de
krijgen meisjes en vrouwen minder kansen
jongste generatie. Daarom was onze focus
om zich te ontwikkelen. Egal: ‘We geven
in eerste instantie op onderwijs.’
microkredieten aan de ouders onder voor-
In 1999 werd een school gebouwd met
waarde dat ze hun dochters naar school
financiële bijdragen van de Somalische
sturen. Dat is een van de dingen die wij doen
gemeenschap in Nederland.
om te zorgen voor evenwichtige participatie van jongens en meisjes in het onderwijs’.
Mentaliteitsverandering
34
Een belangrijk onderdeel van het werk van
Samenwerking
Hirda is bewustwording. ‘Mensen moeten
Na het eerste succes van de bouw van een
leren het zelf te doen, niet af te wachten
school, wilde Hirda meer doen. De stichting
totdat er van buiten hulp komt. De mensen
moest donoren vinden voor de financiering
waren gewend dat basis- en voortgezet
van haar projecten. Egal: ‘We lobbyen bij do-
onderwijs gratis was. Er is een mentaliteits-
noren om ze te overtuigen. We hebben Novib
verandering nodig, zodat mensen beseffen
uitgenodigd voor een fact finding mission in
dat ze moeten participeren. Zo helpen we
Somalië, zodat deze organisatie kon zien wat
mensen bij het oprichten van oudercommis-
wij daar hebben gedaan en wat we van plan
sies die verantwoordelijkheid krijgen voor het
zijn. Nu worden we gesteund door Novib,
reilen en zeilen van de school. Het principe
Hivos en Unicef. Het is van groot belang om
van de oudercommissie kennen wij vanuit
een relatie op te bouwen met donoren, om
Nederland. We hebben ervaren dat betrokken-
transparant te zijn en ze te voorzien van alle
heid essentieel is voor het succes en voor de
informatie.’
duurzaamheid van een project.’
Hirda werkt samen met lokale organisaties in
De positie van vrouwen en meisjes krijgt
Somalië. ‘We voorzien deze organisaties niet
alleen maar van fondsen. We adviseren en we
niet zo is, dat vrouwenbesnijdenis voortkomt
doen het samen. Vanuit Nederland brengen
uit de traditie. We werken hierin samen met
we veldbezoeken om te zien hoe de projecten
gezaghebbende mensen uit de gemeenschap,
lopen. En we werken met lokale medewer-
zodat de boodschap geloofwaardig is.’
kers.’ Een comité in Somalië beslist over het
Naast het bespreekbaar maken van het
aannemen van nieuwe medewerkers. Daar-
probleem, biedt Hirda praktische oplossingen
naast werkt Hirda met vrijwilligers vanuit de
aan vrouwenbesnijdsters die hiermee de kost
gemeenschappen in Somalië.
verdienen. ‘Wij bieden deze vrouwen alternatieven. Met ondersteuning van Hivos, kunnen
Stilte verbreken
we deze vrouwen training aanbieden zodat ze
Een gevoeliger kwestie is het in Oost Afrika
als vroedvrouwen kunnen werken.’
wijdverbreide gebruik van vrouwenbesnij-
Het probleem is echter wijdverbreid en de
denis. Egal: ‘Tachtig procent van de Somali-
projecten van Hirda zijn een druppel op de
sche vrouwen in Nederland kennen de pijn
gloeiende plaat. ‘Het probleem is te groot en
van genitale verminking. Dit afschuwelijke
we staan tegenover enorme uitdagingen. Er is
gebruik heeft verstrekkende gevolgen in de
geen overheid met wie we kunnen samen-
levens van deze vrouwen. Het is nooit terug
werken. We werken bovendien in afgelegen
te draaien. Iedereen kent het probleem, maar
gebieden onder vluchtelingen en ontheem-
niemand praat erover. Wij besloten de stilte
den. Er is geen enkele infrastructuur.’ Toch
te verbreken‘.
heeft Egal goede hoop. ‘We zijn toegewijd en
Bewustwording is het sleutelbegrip bij
we houden vol. Bovendien kennen wij, en de
de bestrijding van vrouwenbesnijdenis.
mensen met wie we samenwerken, Somalië
Egal: ‘Veel mensen denken dat dit gebruik
en de Somalische cultuur. Dat maakt het
onderdeel is van hun religie, dat het moet
verschil.’
vanuit hun geloof. Door middel van theater en door het organiseren van bijeenkomsten en conferenties vertellen we mensen dat dit Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking
Wijze lessen… Zorg voor een organisatie die goed in elkaar zit. Dit is van groot belang als je fondsen wilt werven. Realiseer je dat het opzetten van een project tijd, geld en veel moeite zal kosten. Of je succes zult hebben, hangt af van je toewijding. Daar staat of valt alles mee. Creëer eenheid onder je achterban in Nederland. Zet platformen op waar migranten ideeen kunnen uitwisselen. 35
Deel 3
Contact
Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking
37
Subsidie- en ondersteuningsloketten bij het maken van projectvoorstellen en subsidieaanvragen
Deze lijst van subsidie- en ondersteuningsloketten is niet uitputtend. Kijkt
u voor subsidies ook eens op internet, bijvoorbeeld op www.goededoelen.nl, www.fondsen.org of www.steun.nl. Naast reguliere fondsen zijn er ook
bedrijven die hun steentje willen bijdragen aan ontwikkelingsprojecten.
Soms doen ze dit in de vorm van geld, maar ook in de vorm van goederen. Grote ondernemingen hebben hier vaak een apart fonds voor opgericht.
Hierover is op internet vaak wel het een en ander te vinden. Daarnaast kunt u ook uw gemeente raadplegen voor technische of financiële steun. Steeds
meer gemeenten proberen burgers tegemoet te komen met eigen initiatieven.
Ook zijn steeds meer gemeenten betrokken bij de Millenniumdoelen-
campagne. Ten slotte wijzen wij u op de Helpdesk van SMS, waar u terecht kunt met al uw vragen, van het opstarten van een project tot capaciteitsbevordering van migranten hier.
Technische ondersteuning bij het maken van projectvoorstellen en subsidieaanvragen
Linkis loketten Linkis is een samenwerkingsverband vanCordaid, ICCO, Novib, Hivos, Plan Nederland, de NCDO en COS Nederland. Iedere financierende
SMS Helpdesk
organisatie die deelneemt aan Linkis hanteert eigen criteria bij het
Via de SMS Helpdesk kunnen organisaties van nieuwe Nederlanders
beoordelen van aanvragen voor subsdie. Sommige organisaties zijn
ondersteuning en begeleiding krijgen met vragen over project-
niet in alle landen actief en andere financieren weer bepaalde activitei-
schrijven, fondsenwerving, organisatieopbouw, netwerken en het
ten wel of juist niet. Projecten die door één van de Linkisorgansisaties
organiseren van activiteiten. Maatschappelijke organisaties en
worden gefinancierd, komen niet in aan- merking voor subsidies van
overheden op landelijk en lokaal niveau kunnen via de helpdesk in
één van de andere aangesloten organisaties. De COSsen kunnen u
contact komen met organisaties van nieuwe Nederlanders, kennis
helpen een keuze te maken uit één van de organisaties en geven u
nemen van activiteiten en zich laten adviseren. Deze helpdesk
advies en begeleiding bij het formuleren van projectvoorstellen.
beschikt over een databank met gegevens van organisaties die op
/ www.linkis.nl
de een of andere manier actief zijn op het gebied van migratie en ontwikkelingssamenwerking, integratie, cultuur, natuur en milieu,
U kunt uw project in de projectengids plaatsen, indien u niet wordt
gezondheidszorg, Europese aangelegenheden en vrijwilligerswerk.
gefinancierd door een van de organisaties in Linkis. U kunt dan een
De SMS Helpdesk is iedere werkdag telefonisch bereikbaar
username en wachtwoord aanvragen bij
[email protected]. Met de
(030) 2148063 of per e-mail:
[email protected].
username en het wachtwoord dat u van Linkis ontvangt kunt u uw
Voor meer informatie: www.sms-vluchtelingen.nl
eigen project(en) toevoegen aan de projectengids. COS, Centrum voor internationale samenwerking Het COS is een regionaal kennis-en expertisecentrum op het gebied van ontwikkelingsvraagstukken en internationale samenwerking. Zij geeft voorlichting en informatie aan burgers, particuliere initiatieven, steden- en vriendschapsbanden, maatschappelijke organisaties, scholen, instellingen, ambtenaren en bedrijven. Via de website: www.cosnederland.nl kunt u kijken welke COS er bij u in de buurt zit.
38
Financiële ondersteuning bij het maken van projectvoorstellen en subsidieaanvragen
ICCO, Interkerkelijke Organsiatie voor Ontwikkelingssamenwerking
ICCO financiert in ontwikkelingslanden, projecten die mensen helpen Stichting IntEnt
een bestaan op te bouwen. Speerpunten van ICCO zijn o.a. duurzaam
Veel migranten willen vanuit Nederland een bijdrage leveren aan de
land-en bosgebruik, plattelandsontwikkeling, watermanagement,
ontwikkeling van hun land van herkomst door over de grens heen
inkomensverwerving, kredietverstrekking, bevordering van handel en
te ondernemen. IntEnt ondersteunt deze ondernemers door middel
economie, aidspreventie en de positie van vrouwen. Door middel van
van voorlichting, training, advisering en bemiddeling. Ook verstrekt
het Deelgenotenfonds steunt ICCO ontwikkelingsinitiatieven van
IntEnt in sommige gevallen aanvullende garanties. Det geldt niet voor
particulieren. Het initiatief moet aansluiten bij het beleid en landen-
al hun programmalanden. / www.ondernemenoverdegrens.nl.
keuze van ICCO. / www.icco.nl.
Cordaid
Hivos,
Cordaid is een ontwikkelingsorganisatie met een katholieke tradittie.
Humanistisch Intituut voor Ontwikkelingssamenwerking
Cordaid ondersteunt mensen in ontwikkelingslanden en hun orga-
De belangrijkste activiteit van Hivos bestaat uit het verschaffen van
nisaties ongeacht hun leeftijd, sekse, geaardheid, afkomst, geloof of
financiële en politieke ondersteuning aan lokale particuliere organsa-
politieke overtuiging. Met het Particulier Initiatief Fonds financiert
ties. Beleidsthema’s van Hivos zijn duurzame economische ontwikke-
Cordaid kleinschalige projectinitiatieven in ontwikkelingslanden en
ling, mensenrechten, hiv/aids, kunst &cultuur, de positie van vrouwen
biedt zo nodig gevraagde expertise. Cordaid steunt met Projecten
en de rol van ICT bij ontwikkeling. Hivos heeft in totaal vier verschil-
Nederland Internationaal migrantengroepen in hun activiteiten.
lende fondsen voor samenwerking met Nederlandse organisaties en
Deze groepen moeten bereid zijn om door middel van training en
individuen. Het Hivos Diversiteitsfonds is (primair) bedoeld voor initi-
begeleiding te werken aan de eigen capaciteitsversterking. Verder
atieven van migranten en vluchtelingenorganisaties in Nederland. In
wordt er van hen verwacht dat zij hun ervaringen en deskundigheid
eerste instantie komen voor det fonds alleen projecten in aanmerking
met andere lidorganisaties uitwisselen. / www.cordaid.nl.
die aansluiten bij de beleidsthema’s van Hivos. Het Hivos Particulier Initiatief Fonds is specifiek bedoeld om ondersteuning te bieden aan kleinschalige particuliere initiatieven of activiteiten in Nederland ten behoeve van projecten in ontwikkelingslanden die draagvlak creëeren voor ontwikkelingssamenwerking in Nederland. / www.hivos.nl.
Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking
39
Subsidie- en ondersteuningsloketten bij het maken van projectvoorstellen en subsidieaanvragen (vervolg)
Oxfam Novib
NCDO, Nationale Commissie voor Internationale
Het doel van Oxfam Novib is het verlenen van steun aan partner-
Samenwerking en Duurzame Ontwikkeling
organsiaties in ontwikkelingslanden. Novib besteedt extra aandacht
De diverse financieringsprogramma’s die de NCDO uitvoert, hebben
aan de positie van vrouwen, het milieu en mensenrechten. Aanvragen
als gemeenschappelijk doel de betrokkenheid van de Nederlandse
die worden ingediend moeten de armsten helpen, passen binnen
bevolking bij ontwikkelingssamenwerking te vergroten, meningsvor-
bestaande sociaal-culturele structuren en gericht zijn op onafhanke-
ming te stimuleren en mensen te betrekken bij nieuwe ontwikkelingen
lijkheid van de doelgroep. / www.oxfamnovib.nl.
en initiatieven. NCDO heeft vier verschillende subsidieregelingen waar uw project mogelijk voor in aanmerking komt. Kijk op de web-
Plan Nederland
site welke regeling het beste aansluit op uw voorstel. / www.ncdo.nl
Plan is een wereldwijde, humanitaire, kindgerichte ontwikkelingsorganisatie en stelt zich ten doel de levenssituatie van kansarme
Stichting Wilde Ganzen
kinderen, hun families en hun levensgemeenschappen te verbeteren.
Wilde Ganzen steunt vanuit oecumenische inspiratie personen en
Belangrijke thema’s voor Plan zijn gezondheidszorg, onderwijs, leef-
instellingen in ontwikkelingslanden . Wilde Ganzen geeft voorname-
omgeving, inkomensverbetering en wereldwijde communicatie. Plan
lijk éénmalige schenkingen aan concrete, kleinschalige projecten die
Nederland ondersteunt projecten die kindgericht zijn en inhoudelijk
materieel van aard zijn (zoals bijvoorbeeld de renovatie van een school
aansluiten bij de thema’s van Plan. / www.plannederland.nl
of bouw van een waterput) in ontwikkelingslanden. / www.wildeganzen.nl Stichting Doen DOEN is een fonds dat zich inzet voor een leefbare wereld. Dit doet ze o.a. door het ondersteunen van initiatieven op gebied van Ontwikkelingssamenwerking en mensenrechten. DOEN ondersteunt geen projecten met een uitgesproken politiek of religieus karakter, projecten in de gezondhgeidszorg en bouwactiviteiten. Voor overige criteria kunt u kijken op de website van DOEN. / www.doen.nl
40
Mama Cash Mama Cash is een internationaal, onafhankelijk financieringsfonds voor vrouwen overal ter wereld. Mama Cash verleent nationaal en internationaal subsidies voor innovatieve projecten van vrouwen, reisbeurzen en voor algemene ondersteuning van vrouwengroepen. / www.mamacash.nl Rabobank Foundation Dit gezamenlijke fonds van de coöperatieve Rabobanken richt zich op de positieverbetering van kansarme groepen in de samenleving. De foundation steunt alleen projecten waarbij de lokale bevolking actief betrokken is bij het project en geeft geen ondersteuning aan projecten in de gezondheidszorg en het onderwijs. Kijk voor overige criteria op de website. / www.rabobankfoundation.nl
Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking
41
Organisaties Deel 1
Stichting Oikos
SEVA Network Foundation
Samenwerkende Moslims
Postbus 19170
Calandstraat 1
Hulp Organisaties (SMHO)
3501 DD Utrecht
2521 AD Den Haag
Sextantweg 6c
Telefoon (030) 236 15 00
Telefoon (070) 330 07 77
1040 HB Amsterdam
[email protected]
[email protected]
Telefoon (020) 684 57 12
www.stichtingoikos.nl
www.sevanetwork.nl
[email protected]
Stichting Mondiale Samenleving (SMS)
TitanE
Hollantlaan 6
Postbus 3195
3526 AM Utrecht
3602 GD Utrecht
Telefoon (030) 214 80 63
Telefoon (030) 294 51 12
[email protected]
www.titane.org
www.smho.org
www.sms-vluchtelingen.nl Platform van Latijns-Amerikaanse NedSom
Organisaties in Nederland (POHL)
1ste van Kunstraat 292
Kaar 70
2521 AV Den Haag
3192 WB Rotterdam
Telefoon (070) 388 15 71
Telefoon 06–50 887 30
www.nedsom.com
[email protected] www.plataformalatina.nl
42
Organisaties Deel 2
Damayan Pilipino sa Nederland
Coração em Ação – Kaap Verdië
Postbus 256
[email protected]
3500 AG Utrecht
[email protected]
CMSF Zuid Sudan
www.damayan.nl
Thomas van Aquinostraat 6 6525 GD Nijmegen
Hirda, Somalie
[email protected]
Wibautstraat 150
www.cmsf.nl
1091 GR Amsterdam Telefoon (020) 71 63 831
Pasali, Filippijnen
[email protected]
Blauwgras 26
www.hirda.org
3068 BE Rotterdam Telefoon (010) 286 75 04
Stichting Jajasan, Molukken
[email protected]
Hollantlaan 6
www.pasalifoundation.org
3526 AM Utrecht Telefoon 06–533 612 70
[email protected] www.jajasan.nl
Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking
43
Nawoord
“Een zaak van iedereen’’, zo noemde ik de beleidsbrief waarin ik mijn beleid op het terrein van ontwikkelingssamenwerking in oktober 2007 uiteenzette. In onze tijd
van snelle veranderingen, waarin nog steeds 2,5 miljard mensen moeten rondkomen
Drs. A.G. Koenders Minister voor Ontwikkelingssamenwerking
van minder dan twee dollar per dag, is armoedebestrijding natúúrlijk een zaak van
iedereen. Gezien de huidige financieel-economische crisis en de met elkaar samenhangende crises op het gebied van klimaat, landbouw, voedsel en energie is de situatie in veel ontwikkelingslanden schrijnend.
We hebben de energie en initiatieven van
zowel landen van bestemming als landen
iedereen in onze samenleving nodig. Investe-
van herkomst in toenemende mate als een
ren in het halen van de Millenniumdoelen is
potentiële bron van ontwikkeling beschouwd.
dan ook uiterst belangrijk. In onze multi-
Ik heb daar vele voorbeelden van gezien. Dit
culturele Nederlandse samenleving betekent
blijkt uit het feit dat landen diasporaminis-
dit dat óók migranten hierin een belangrijke
teries hebben opgericht. Dit maakt duidelijk
rol hebben. Het is goed te zien dat veel
dat landen van herkomst hun diaspora graag
migranten die rol in toenemende mate op
willen betrekken bij de ontwikkeling van hun
zich nemen en zich hierin steeds professioneler
land. Deze ministeries zijn dan ook gebrand
opstellen.
op het maken van goed beleid. Zij hebben hier niet altijd de juiste capaciteit voor. Daarom
Dat bleek bijvoorbeeld tijdens de beleids-
lever ik een bijdrage aan de capaciteitsop-
dialoog die ik gehouden heb met alle orga-
bouw van Afrikaanse diasporaministeries.
nisaties die actief zijn op het gebied van
44
ontwikkelingssamenwerking. Op de beleids-
De inzet van migranten beperkt zich al lang
conferentie op 24 en 25 juni 2008 in Ede lieten
niet meer tot het simpelweg overmaken van
vertegenwoordigers van migrantenorganisa-
geld naar familieleden. Het belang daarvan,
ties duidelijk en zelfbewust hun stem horen.
niet alleen voor hun families maar ook voor
Ze pleitten voor meer invloed op het beleid
de economieën van hun landen van herkomst,
en deden daar ook voorstellen voor. Dit heb ik
mag niet onderschat worden. Migranten
laten terugkomen in de in juli 2008 verschenen
gebruiken ook vaak hun in Nederland ver-
Beleidsnotitie Internationale Migratie en
worven deskundigheid om bij te dragen aan
Ontwikkeling van de staatssecretaris van Jus-
de ontwikkeling van hun land van herkomst.
titie en mijzelf. Hierin zetten we onder andere
Daarnaast hebben migranten kennis van
in op het versterken van de betrokkenheid van
lokale omstandigheden, zoals taal en cultuur,
migrantenorganisaties bij ontwikkelings-
en zijn zij onderdeel van waardevolle netwer-
samenwerking. Migranten worden door
ken. Deze capaciteiten zetten ze bijvoorbeeld
in door tijdelijk terug te keren naar hun land
analyse van de ontwikkelingen op het terrein
van herkomst of door ontwikkelingsprojecten
van migratie en ontwikkeling.
op te zetten. In dit boek is te lezen hoe die projecten steeds professioneler worden en
Met genoegen neem ik de ontwikkeling dat
hoe initiatieven van enkelingen kunnen
migrantenorganisaties een steeds duidelij-
uitgroeien tot (semi-)professionele ontwik-
kere rol krijgen in ontwikkelingssamenwer-
kelingsorganisaties. Dit is een positieve
king waar. Er wordt hard gewerkt om een
ontwikkeling.
volwaardige partner te worden. Ook ik span mij in door op maat gesneden trainings- en
Positieve ontwikkelingen dus, maar zoals
coachingsprogramma’s aan te bieden aan Ne-
ik ook in de Beleidsnotitie Internationale
derlandse migrantenorganisaties. Ik ben dan
Migratie en Ontwikkeling aangeef, valt er nog
ook blij met de initiatieven die SMS, Oikos
een slag te maken: meer samenwerking en
en Cordaid ontplooien en wens hen en alle
een sterkere professionalisering kunnen bij-
andere organisaties die op dit terrein actief
dragen aan een grotere impact van het werk
zijn, veel succes.
van migrantenorganisaties op het terrein van ontwikkelingssamenwerking. Bovendien is
Bert Koenders,
het van belang dat men de mogelijkheden
minister voor Ontwikkelingssamenwerking
onderzoekt tot het vormen van nieuwe partnerschappen en coalities. Ik zie bijvoorbeeld kansen voor ondernemers uit migrantenkringen. Zij verkeren in een unieke positie om handelsrelaties tussen Nederland en hun land van herkomst te bevorderen. Ik zie ook mogelijkheden voor het groeiend aantal wetenschappers met een migrantenachtergrond. Er is immers behoefte aan gedegen kennis en Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking
45
Colofon tekst
Niets uit deze publicatie mag worden
Van der Weijden Teksten
verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt
redactie
zonder schriftelijke toestemming van
Carlijn Savelkouls, Nina de Roo (Oikos)
Oikos en SMS.
en Malu Padilla (SMS) vormgeving
meer informatie
In Ontwerp (Nicky Lumatalale)
Stichting Oikos
druk
Postbus 19170
© 2009 Stichting Oikos en
3501 DD Utrecht
Stichting Mondiale Samenleving
Telefoon (030) 236 15 00
[email protected] www.stichtingoikos.nl Stichting Mondiale Samenleving (SMS) Hollantlaan 6 3526 AM Utrecht Telefoon (030) 214 80 63
[email protected] www.sms-vluchtelingen.n Deze publicatie is mede mogelijk gemaakt door Cordaid. Deze publicatie is te bestellen bij Stichting Oikos.
46
Nonoy Ty, een van de geïnterviewden uit de publicatie is optimistisch. ‘De kracht van onze projecten zit in de migranten. Migranten hebben status in hun land van herkomst. Hun familie kijkt tegen ze op, want ze sturen geld terug. Lokale overheden hebben ook een positief beeld van migranten, als mensen die bijdragen aan de groei van de economie. Dat positieve beeld kunnen we uitbuiten!’ Dat optimisme over de kracht van migranten, deelt Ty met meer geïnterviewden in deze publicatie. Dat betekent niet dat er geen obstakels zijn die overwonnen moeten worden: Leren omgaan met bureaucratie, samenwerken met lokale organisaties en overheden, geld bijeen krijgen in Nederland, de eigen achterban en organisaties in Nederland motiveren. Hoe organisaties van migranten deze obstakels en uitdagingen overwinnen, leest u in deze publicatie die niet voor niets de titel ‘Moving forward’ heeft meegekregen. Met deze publicatie willen SMS en Stichting Oikos u een nieuwe kijk geven op migranten, hun visies en hun rol in ontwikkelingssamenwerking. Migranten in Nederland denken (en zetten) vaak een stap verder dan menigeen denkt. Dat ziet u terug in deze inspirerende publicatie. Naast praktische tips van migranten die een project opgezet hebben in hun herkomstland, vindt u inspirerende verhalen en nieuwe visies van migranten zelf over hun rol in ontwikkelingssamenwerking.
Moving Forward is een uitgave in het kader van het Kenniscentrum Migratie & Ontwikkeling.
Moving Forward
Een nieuwe kijk op de rol van migranten in ontwikkelingssamenwerking