Van Keypoint naar Neurorevalidatie 'Lerend vanuit het verleden, werkend naar de toekomst' 27 november 2010
Behavioural Science Institute
Workshop
Motorisch leren Bert Steenbergen Marjolein Jongbloed-Pereboom Arjan ter Horst
Workshop
Impliciet en expliciet leren
Motorische planning (+ ‘do-it-yourself’ demo)
Motorisch inbeelding (+ ‘do-it-yourself’ demo)
Workshop
Impliciet en expliciet leren
Motorische planning (+ ‘do-it-yourself’ demo)
Motorisch inbeelding (+ ‘do-it-yourself’ demo)
Expliciet leren: leren door instructie
Richt zich voornamelijk op het eerste stadium van het leren (‘cognitive stage’)
De instructie is gericht op –bewustwording en –verwoording van feiten en regels over de bewegingsuitvoering, dus op het verwerven van expliciete kennis.
Bijvoorbeeld: Instructie voor het slaan van een ‘forehand groundstroke’: *Position yourself just inside the court's baseline and near the centre line. *Keep your feet at the width of your shoulders. *Hold the racquet at about waist level directly in front of you. *Bend your knees slightly. You should be able to feel some strain on the quadriceps muscles in your thighs. *As the ball is hit toward you, turn your shoulders to the right (or left, if you're left-handed). Lower the racquet head toward the playing surface. *Pivot on your right (or left) foot. With your other foot, step forward and across your body and plant this foot pointed at a 45-degree angle toward the right (or left) net post. At the same time, swing the racquet backward while pulling it up from the ground. *Stop the backswing when the head of the racquet is slightly below waist level and your arm is extended and relaxed. The racquet, and your arm, should be perpendicular to the net. *Wait for a split second. Before the ball reaches you, pause for a moment by holding the racquet in the backswing position. *Begin driving the racquet forward with your shoulders. Try not to allow your arm to change position and exert more pressure on the swing. Grip the racquet firmly but avoid squeezing the handle too hard. *With the ball at waist height (and you bending or straightening your knees accordingly), continue the swing, making contact with the ball at a point slightly in front of your body. *Follow through by driving the racquet forward so that it ends up above your shoulders, pointing up to the sky and in the direction of the ball you just hit. *Quickly get back into original position for the next shot.
Impliciet leren: leren door te doen
Geen expliciete kennis of regels tijdens het leerproces
Leren middels analogieën (basketbal schot: maak een ganzehals golf put: maak een pendulum beweging)
Verschil impliciet en expliciet leren:
Rol van het werkgeheugen Impliciet leren: Expliciet leren:
Kleine rol werkgeheugen Grote rol werkgeheugen
Effectiviteit tegen stress Impliciet leren: Expliciet leren:
Weinig terugval bij stress Terugval in prestatie onder stress
Leren in speciaal onderwijs in cluster 3
Veel kinderen met cerebrale parese Problemen met werkgeheugen Impliciet leren beter?
Motorisch leren bij te vroeg geboren kinderen (i.s.m. Prof. R. Nijhuis-van der Sanden)
Problemen met werkgeheugen Later problemen in het onderwijs Meeste vaardigheden worden expliciet aangeleerd
Workshop
Impliciet en expliciet leren
Motorische planning (+ ‘do-it-yourself’ demo)
Motorisch inbeelding (+ ‘do-it-yourself’ demo)
Motorische acties Een simpele taak analyse
Het voorbereiden van de actie: Motorische planning
Het uitvoeren van de actie
Motorische planning
“Anticipatory planning implies that subjects go beyond immediately available perceptual information and take into account the demands of an upcoming task during the planning of this particular task” (Johnson-Frey et al., 2004)
De meest simpele manier om motorische planning te onderzoeken….
Een wat ingewikkelder manier om motorische planning te onderzoeken….
Wat doen controle proefpersonen?
Cw 180°
Controle conditie
Ccw 180°
Anticipatie!
Wat doen jongeren met unilaterale cerebrale parese?
Cw 180°
Controle conditie
Ccw 180°
Beperkte anticipatie
Motorische planning and mentaal inbeeldingsvermogen
Anticipatory motor planning implies that subjects go beyond immediately available perceptual information and take into account the demands of an upcoming task during the planning of this particular task” (Johnson-Frey et al., 2004)
Motor Imagery is an active cognitive process during which the upcoming motor action is internally simulated within working memory without any motor output (Decety & Grezes, 1999)
Workshop
Impliciet en expliciet leren
Motorische planning (+ ‘do-it-yourself’ demo)
Motorisch inbeelding (+ ‘do-it-yourself’ demo)
Motorische inbeelding (Motor imagery)
Modern neuroimaging onderzoek (fMRI, TMS)
Mentale inbeelding
Daadwerkelijke beweging
Dezelfde neurale activatie
Hoe kan Motor Imagery worden vastgesteld?
Twee basale paradigma’s: ‘Mental chronometry’: Vergelijking (correlatie) tussen voorgestelde en daadwerkelijke beweging) (Decety & Jeannerod, 1996)
Mentale rotatie taak: Beoordeling van lateraliteit van plaatjes van handen (Johnson-Frey, 2004 )
Mentale rotatie paradigma
Beoording van lateraliteit van geroteerde stimuli (regeer zo snel mogelijk)
Stimuli
‘Motor imagery’ in unilaterale CP
Voorbeelden stimuli
Steenbergen, van Nimwegen, & Crajé (2007)
Individuen met unilaterale CP laten de typische lineaire toename van RT als functie van rotatiehoek van de stimuli zien 3.00 2.50
R T (sec)
2.00 1.50 1.00 controls
0.50
right hemiparesis left hemiparesis
0.00 10 20 2 40 3 60 4 80 5 100 6 120140 7 8 160 9 180 10
Angle (deg)
Echter…..gebruiken ze echter inbeelding van de eigen beweging? Alternatieve strategie: Plaatjes draaien vanuit een ‘derder-persoons’ perspectief: ‘Visual Imagery’ Motor Imagery: Reactie-tijd profiel is onderhevig aan biomechanische beperkingen (Parsons, 1994) Visual Imagery: Reactie-tijd profiel is NIET onderhevig aan biomechanische beperkingen
Als proefpersonen Motor Imagery gebruiken verwacht je een asymmetrie in reactie-tijden voor stimuli van de aangedane en niet-aangedane hand
Left hemiparesis (n=11) 3
RT (sec)
2.5 2 less-affected affected
1.5 1 0.5 0
01 20 2 40 3 60 4 80 5 100120 6 7 140 8 160 9 180 10 Angle (deg)
Geen asymmetrie tussen stimuli van de aangedane en minder aangedane zijde
Right hemiparesis (n=11) 3
RT (sec)
2.5 2 less-affected affected
1.5 1 0.5 0 1 20 2 40 3 60 4 80 5 100120 6 7 140 8 160 9 180 10 0 Angle (deg)
Geen asymmetrie tussen stimuli van de aangedane en minder aangedane zijde
Conclusie
Jongeren met CP hebben problemen met het mentaal inbeeldingsvermogen, en dit zou (deels) ten grondslag kunnen liggen aan de motorische beperkingen
Behandeling: Is het mentaal inbeeldingsvermogen te trainen, en heeft dit een positief effect op de motoriek?
….wat is er bekend bij CP?
Motor
Mental
Mental
Mental
imagery
imagery
practice
training
PM
21
12
14
12
PL
27
22
22
9
ML
4
2
8
1
PM
0
0
0
0
PL
0
0
0
0
ML
0
0
0
0
PM
0
0
0
1
PL
0
0
0
0
ML
0
0
0
0
Kernwoorden in de rijen gezocht in combinatie met ‘upper limb’ en ‘rehabilitation’
Stroke
Beperkt aantal studies bij CVA Congenital
Geen studies bij CP: Hier ligt een grote uitdaging toekomstig revalidatie onderzoek in Nederland
Cerebral Palsy
PM=PubMed, PL=PsychLit, ML=MedLine.
Steenbergen, Crajé, Nilsen, & Gordon (2009)
Een voorbeeld bij Developmental Coordination Disorder (….vroeger ‘mild cerebral palsy’) Wilson et al. (2002)
Experimentele opzet: 3 groepen kinderen (7-12 jaar) met DCD:
-1- imagery training -2- traditioneel perceptuomotorische training -3- ‘wachtlijst’ controles
4 weken training met pre- en post-testing (M-ABC)
Resultaten
Imagery training is net zo effectief als traditionele motorische training!
Cognitie kan motorisch leren en herstel positief beïnvloeden: Evidentie bij DCD en CVA
Dit heeft belangrijke implicaties voor verder revalidatie-onderzoek in Nederland, met name voor kinderen met een CP!
En dan nu……’do-it-yourself’ demo’s Motorische planning: Marjolein Jongbloed-Pereboom
Motorisch inbeelding: Arjan ter Horst
