Morele Ontwikkeling en Behandeling (7012K441AY)

Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen College of Child Development and Education Graduate School of Child Development and Education Nieuwe Prinsengracht 130 1018 VZ Amsterdam [email protected]

Morele Ontwikkeling en Behandeling (7012K441AY) Bachelorjaar Cursusjaar: 2013-2014 Semester: 2 (blok 2)

Coördinator: Eveline van Vugt Uitvoerende docenten: Geert Jan Stams Jan Steutel Eveline van Vugt Ido Weijers Amsterdam, maart 2014

1

1. Deelname aan het onderwijs en tentamen Deelname onderwijs/tentamen Om deel te kunnen nemen aan het onderwijs en/of eerste afsluitingsgelegenheid (tentamen) in deze module moet je je binnen de aanmeldingsperiode aanmelden via het Studenteninformatiesysteem (SIS). De aanmeldingsperiode van het eerste semester loopt van 17 juni t/m 01 juli 2013. De aanmeldingsperiode van het tweede semester loopt van 02 december t/m 16 december 2013. Mocht je problemen hebben bij het aanmelden voor de vakken via SIS neem dan tijdens de aanmeldingsperiode contact op met de onderwijsadministratie via [email protected]. De onderwijsadministratie zoekt dan samen met jou uit wat het probleem is en lost het samen met jou op. Zie voor meer informatie www.student.uva.nl/pow in de A-Z lijst Vak- en tentamenaanmelding en SIS. Deelname herkansing De aanmelding geldt voor het onderwijs alsmede voor de eerste afsluitingsgelegenheid. Studenten die het vak niet bij de eerste afsluitingsgelegenheid hebben behaald worden door de onderwijsbalie voor de herkansing aangemeld. Meld je op tijd af voor vak(ken) waar je niet aan gaat deelnemen.

2. Inleiding Introductie module In deze module besteden we aandacht aan antisociaal (b.v. delinquentie) en prosociaal gedrag vanuit het perspectief van gewetensontwikkeling (ook wel morele ontwikkeling genoemd). Een belangrijke vraag hierbij is wat onder het geweten kan worden verstaan, en in het verlengde hiervan, of een gebrekkige gewetensontwikkeling grond is om jongeren verminderd toerekeningsvatbaar te achten. Naast aandacht voor de rol van morele cognitie (oordelen in termen van rechtvaardigheid) en morele emoties (schuld, schaamte, empathie), is er tevens aandacht voor de verschillende factoren die van invloed kunnen zijn op moreel functioneren. Zo zal er worden ingegaan op biologische, psychologische en sociale determinanten van gewetensontwikkeling. Voorts zal worden ingezoomd op gewetensontwikkeling van specifieke dadergroepen zoals jeugdige zedendelinquenten en op kenmerken (o.a. in de vorm van psychopathologie) van jongeren die van invloed kunnen zijn op mate waarin zij in staat zijn gewetensvol te denken en handelen. Denk hierbij aan kinderen en jongeren met een verstandelijke beperking, maar ook kinderen en jongeren met psychopathische trekken. De module zal eindigen met de diverse interventievormen die (in Nederland) kunnen worden ingezet om gewetensontwikkeling te bevorderen. Voorbeeld hiervan zijn TOPS (voorheen EQUIP, als onderdeel van YOUTURN), WSART en justitiële interventievormen waarbij een herstel tussen dader, slachtoffer en maatschappij wordt beoogd, de zogenaamde herstelgerichte interventies, waaronder slachtofferdaderbemiddeling en “family group conferencing”. Er zal ingegaan worden op de effectiviteit van de diverse programma’s in relatie tot recidive vermindering alsmede de invloed van deze interventies op gewetensontwikkeling. Tot slot zal worden ingegaan op de rol van het geweten binnen het jeugdstrafrecht. Deze module is onderdeel van de Minor Jeugdcriminaliteit en de Minor Rechten van het Kind. Tevens is deze module aan te bevelen voor studenten die de Master Forensische Orthopedagogiek willen volgen en is relevant voor een ieder die wil gaan werken met kinderen en jongeren in een justitieel kader.

3. Voorkennis en aansluiting met andere modulen Voor studenten die deze module volgen in het kader van de minor Jeugdcriminaliteit / Rechten van het Kind geldt dat zij de propedeuse moeten hebben afgerond. Zie OER deel A hoofdstuk 2 en OER deel B hoofdstuk 3 voor vereiste voorkennis.

2

4. Leerdoelen Kennis en inzicht (eindtermen PW: 6,7,11, 12) • De student heeft kennis en inzicht met betrekking tot de conceptualisering van het geweten • De student heeft kennis en inzicht met betrekking tot toerekeningsvatbaarheid vanuit het perspectief van gewetensontwikkeling • De student heeft kennis en inzicht in de verschillende theorieën over morele ontwikkeling en antisociaal en prosociaal gedrag • De student heeft kennis en inzicht in verschillende biopsychosociale factoren die van invloed kunnen zijn op gewetensontwikkeling • De student heeft kennis en inzicht in kenmerken (in de vorm van psychopathologie) die van invloed kunnen zijn op moreel functioneren. • De student heeft kennis en inzicht met betrekking tot (justitiële) interventies gericht op de gewetensontwikkeling en de effectiviteit van deze interventies • De student heeft kennis en inzicht in de rol van geweten binnen het jeugdstrafrecht en kennis van herstelgerichte interventies Oordeelsvorming(eindtermen: PW 18 t/m 23) • De student kan diverse onderzoeken op gebied van gewetensontwikkeling en antisociaal gedrag lezen en begrijpen • De student weet de kwaliteit van het onderzoek te beoordelen • De student weet bevindingen uit onderzoek te verbinden met uitkomsten uit andere onder zoeken. • De student heeft een kritische houding: kan eigen mening onderbouwen doormiddel van empirische bevindingen en de standpunten van anderen beoordelen. Leervaardigheden (eindtermen: PW 24) • De student is in staat om zelfstandig de literatuur te bestuderen en te reproduceren (zie voor eindtermen bijlage 2).

5. Inhoud Week

Datum

Bijeenkomst

Onderwerp

14

03/04/2014

1e College

15

10/04/2014

2e College

Introductie module & Conceptualisering van het geweten Liberale seksuele ethiek en zedendelinquentie

16

17/04/2014

3e College

17

24/04/2014

4e College

18

28/04/2014

5e College

19

08/05/2014

-

Psychopathologie en gewetensontwikkeling Noot: dit college valt op een maandag (15.30-17.30) Geen college (studieweek)

20

15/05/2014

6e College

Gewetensontwikkeling in de justitiële jeugdzorg

21

22/05/2014

7e College

22

28/05/2014

Gewetensontwikkeling in het jeugdstrafrecht & Herstelgerichte interventies Tentamen

27

30/06/2014

Herkansing

Biologische, psychologische en sociale determinanten van gewetensontwikkeling Gewetensontwikkeling en (zeden)delinquentie

3

College 1: Conceptualisering van het geweten Door Prof. dr. Jan Steutel Op verzoek van de rechter worden jeugdige verdachten van ernstige misdrijven onderzocht door een psycholoog (en vaak ook door een psychiater). In de rapporten van dergelijk persoonlijkheidsonderzoek wordt vaak melding gemaakt van een gebrekkige gewetensontwikkeling. Deze en verwante aanduidingen veronderstellen een zeker begrip van een goed ontwikkeld geweten en daarmee ook een zeker begrip van het geweten zelf. In dit college wordt onderzocht wat onder het geweten wordt verstaan, vooral door te analyseren uit welke componenten het geweten is opgebouwd. Twee begrippen van geweten zullen worden onderscheiden, een relatief beperkt common sense begrip en een meer omvattend wetenschappelijk begrip. Betoogd wordt dat een verheldering van de componenten van het geweten van belang is voor een adequate diagnostiek en behandeling van jeugdige delinquenten. Literatuur: Kochanska, Grazyna & Aksan, Nazan (2004). Conscience in childhood: past, present, and future. Merrill-Palmer Quarterly, 50, 299-310. Ryle, G. (1973). Conscience and moral convictions. In: J. Donnelly & L. Lyons (Eds.), Conscience (pp. 25-34). New York: Alba House. Schinkel, Anders (2011). Conscience and moral education. In D.J. de Ruyter & S. Miedema (Eds.), Moral Development: A Lifetime Commitment (pp. 133-145). Rotterdam: Sense Publishers. College 2: Liberale seksuele ethiek en zedendelinquentie Door Prof. dr. Jan Steutel In de zogenoemde liberale seksuele ethiek staat het principe van geldige instemming centraal. In dit college wordt (1) uitgelegd wat dit principe inhoudt en hoe het kan worden gerechtvaardigd, alsmede onderzocht in hoeverre de huidige strafwet („Misdrijven tegen de zeden”) aan dat principe voldoet, en (2) verhelderd welke eigenschappen (attituden, vaardigheden) in een liberale seksuele opvoeding tot ontwikkeling worden gebracht, als ook betoogd dat onvoldoende ontwikkeling van deze eigenschappen een oorzaak kan zijn van zedendelinquentie. Literatuur: Gooren, J. (2009). Over de bestraffing van ontucht met instemming van jongeren. Proces, 88, 220232. Steutel, J. (2006). Seksuele opvoeding en de deugden van respect en zorg. In L. le Sage, H. Stegge & J. Steutel (red.), Jeugddelinquentie en gewetensontwikkeling. Conceptualisering, diagnostiek en behandeling (pp. 52-65). Amsterdam: SWP. Alan Wertheimer (1996). Consent and Sexual Relations. Legal Theory, 2, 89-112. College 3: Biologische, psychologische en sociale determinanten van gewetensontwikkeling Door dr. Eveline van Vugt De ontwikkeling van kinderen en jongeren kan enkel begrepen worden door naar verschillende invloeden te kijken die zich voordoen op verschillende niveaus. In de sociale wetenschappen is deze manier van denken vertaald in het biopsychosociaal model waarin biologische, psychologische, sociale factoren zijn opgenomen. In dit college zal vanuit het biopsychosociaal model gekeken worden naar de ontwikkeling van het geweten. Enkele specifieke onderdelen waar tijdens het college op in zal worden gegaan zijn beschadigingen aan het brein (biologisch), sociale informatieverwerking en theory of mind (psychologisch), en opvoeding in brede zin waaronder leefklimaat (sociaal). Literatuur: Zal tijdig op blackboard worden geplaatst. College 4: Gewetensontwikkeling en (zeden)delinquentie Door Prof. Dr. Geert Jan Stams & dr. Eveline van Vugt Een belangrijke vraag is of jeugddelinquenten een gebrekkige gewetensontwikkeling hebben. In dit college zal worden ingegaan op de rol van theoretisch en empirisch geïdentificeerde constructen van gewetensontwikkeling waaronder moreel redeneren, empathie, schuld en schaamte en hun relatie met 4

delinquent gedrag. Verder zal ingezoomd worden op een specifieke dadergroep, namelijk zedendelinquenten, een groep jongeren die in het algemeen beschouwd wordt als een groep met een gebrekkig ontwikkelde gewetensfunctie. Maar wat is waar? Literatuur: Greene, J. & Haidt, J. (2002). How (and where) does moral judgment work. Trends in cognitive sciences, 6, 517-523. Van Langen, M.A.M., Wissink, I.B., Van Vugt, E.S., Van der Stouwe, T., & Stams, G.J.J.M. (2014). The relation between empathy and offending: A Meta-Analysis. Aggression and Violent Behavior, 19, 179–189. Pizarro, D. (2000). Nothing more than feelings? The role of emotions on moral development. Journal for the theory of social behavior, 30, 355-375. Stams, G.J.J.M., Brugman, D., Dekovic, M., Van Rosmalen, L., Van der Laan, P.H., & Gibbs, J.C. (2006). The moral reasoning of juvenile delinquents: A meta-analysis. Journal of Abnormal Child Psychology, 34, 697-713. Tangney, J.P., Stuewig, J., & Hafez, L. (2011). Shame, guilt, and remorse: implications for offender populations. Journal of Forensic Psychiatry and Psychology, 22, 706-723. College 5: Psychopathologie en gewetensontwikkeling Door dr. Eveline van Vugt In dit college zal worden ingegaan op verschillende vormen van psychopathologie die van invloed zijn op de mate waarin een kind of jongere moreel kan functioneren. De volgende stoornissen zullen hierbij behandeld worden, namelijk autisme spectrum stoornis, hechtingsstoornis, en verstandelijke beperking. Ook het hebben van psychopathische trekken wordt in relatie gebracht met het moreel functioneren van jongeren. De vraag is wat de invloed van deze problematiek betekent voor de mate waarin iemand het strafbare feit kan worden toegerekend (art. 39 Sr)? Aan het einde van dit college zal uitleg worden gegeven over de paperopdracht. Literatuur: Zal tijdig op blackboard worden geplaatst. College 6: Gewetensontwikkeling in de justitiële jeugdzorg Door prof. dr. Geert Jan Stams & dr. Eveline van Vugt Binnen de justitiële jeugdzorg zijn er verschillende programma’s die kunnen worden ingezet om gewetenstonwikkeling te bevorderen dan wel recidive te voorkomen. In dit college zullen we verschillende interventies, denk hierbij aan WSART en TOPS (voorheen EQUIP, als onderdeel van youturn, een basismethodiek die in instellingen wordt gebruikt), bespreken en laten zien wat de effecten van deze interventies zijn. Ook zullen we kort ingaan op de effecten van herstelgerichte interventies en ingaan op wat we kunnen doen om deze interventies effectiever te laten zijn, dan wel beter onderzoek hier naar te doen. Literatuur: Van der Laan, P.H., Slotboom, A., & Stams, G.J.J.M. (2010). Wat Werkt. In P.J. Van Koppen, H. Merckelbach, M. Jelicic, & J.W. de Keijser. Reizen met mijn Rechter (pp. 987-1001). Deventer: Kluwer. Salekin, R.T., Worley, C., & R.D. Grimes (2010). Treatment of Psychopathy: A Review and brief introduction to the mental model approach for psychopathy. Behavioral Sciences and the Law, 28, 235-266. Van Stam, M.A., Van der Schuur, W.A., Tserkezis, S., Van Vugt, E.S., Asscher, J.J., Gibbs, J.C., & Stams, G.J.J.M. (2014). The effectiveness of Equip on sociomoral development and recidivism reduction: A Meta-analytic study. Children and Youth Services Review, 38, 44-51.

5

College 7: Gewetensontwikkeling in het jeugdstrafrecht en herstelgerichte interventies. Door prof.dr. Ido Weijers In dit college zal de notie van verantwoordelijkheid bij jeugdige delinquenten centraal staan. Aan de ene kant wordt uiteengezet dat jongeren nog maar betrekkelijk verantwoordelijk kunnen worden gesteld voor wat ze hebben gedaan. Aan de andere kant zal worden gewezen op de pedagogische noodzaak om jongeren te wijzen op hun verantwoordelijkheid voor hun handelen. Daarbij zal achtereenvolgens worden gewezen op de mogelijkheden (en beperkingen) die de rechter daartoe heeft en op de mogelijkheden (en beperkingen) die het herstelgesprek daartoe biedt. De paperopdracht moet uiterlijk 22 mei, 17.00 uur worden ingeleverd via blackboard Euphorus Assignments. Literatuur: Zal tijdig op blackboard worden geplaatst.

6. Literatuur De literatuur is gebaseerd op artikelen die allemaal te vinden zijn op blackboard.

7. Onderwijsvormen Deze module wordt gegeven in de vorm van een reeks hoorcolleges met een interactief karakter, welke zal worden afgesloten met een tentamen. Deze module beslaat 6 EC wat betekent dat de tijdsinvestering voor deze module 168 uur is. Zeventien uur hiervan wordt besteed aan de colleges en het tentamen. De overige 151 uur moeten worden besteed aan het bestuderen van de literatuur en de voorbereiding van het tentamen. Voor het bestuderen van literatuur geldt als norm 6 pagina’s per uur in de postpropedeutische fase (OER deel A artikel 2.4). Verder zal er een korte paperopdracht worden gemaakt (geen cijfer; enkele voldoende/onvoldoende). Binnen de paperopdracht wordt gewerkt met Peerfeedback. De communicatie van de module zal volledig via blackboard lopen. Hierop is de studiehandleiding als wel de literatuur per college te vinden. Check deze pagina ook regelmatig voor mededelingen en wijzigingen. Heb je een vraag, kijk dan eerst even op blackboard of in de studiehandleiding alvorens je de coördinator van deze module, Eveline van Vugt, mailt: [email protected] Er worden geen webcolleges beschikbaar gesteld. De student wordt geacht zelf de informatie die in het college is verschaft te verkrijgen via een medestudent, indien hij/zij zelf niet bij het college aanwezig kan zijn. De stof tijdens college is verplichte tentamenstof. Op Blackboard vind je onder Studenten POW de cursusevaluaties van afgelopen jaar. Je kunt hierin lezen welke cursusaanpassingen plaatsvinden naar aanleiding van de evaluaties door de studenten en de docent(en).

8. Rooster De colleges vinden plaats op donderdagochtend van 9.00-11.00 uur. De collegereeks start op donderdag 3 april en bestaat uit zeven colleges. De module zal op woensdag 28 mei (tussen 14.00-17.00 uur) worden afgesloten met een multiple choice tentamen. Zie voor een overzicht van de te bestuderen literatuur het kopje “inhoud”. Bij de colleges waar nog geen literatuur vermeld staat in deze studiehandleiding, zie blackboard voor de verplichte literatuur. De herkansing van deze module zal plaatsvinden op maandag 30 juni (9-12u). 6

De locatie van het onderwijs en tentamens vind je op http://rooster.uva.nl. Houd de Mededelingen op de studentenwebsite www.student.uva.nl/pow en/of de blackboardomgeving van Morele ontwikkeling en Behandeling in de gaten voor roosterwijzigingen.

9. Van de student verwachte activiteiten   

10.     

Bestuderen van de literatuur Actieve participatie tijdens de collegebijeenkomsten Er is geen aanwezigheidsverplichting.

Beoordeling Tot de tentamenstof behoort alle literatuur opgegeven 1 bij de colleges en de stof behandeld tijdens de college, waaronder de collegesheets. De module wordt afgesloten met een multiple choice tentamen en een paperopdracht. De paperopdracht wordt enkel beoordeeld met een voldoende/onvoldoende. De paperopdracht moet voldoende zijn om de module af te ronden. De module moet met minimaal een 5.5 worden afgesloten (zie ook de OER). Voorbeeld tentamenvragen zullen elk college worden gegeven.

In de Onderwijs- en Examenregeling (OER) vind je meer algemene informatie over toetsing, bijvoorbeeld over de voorwaarden om aan tentamens te mogen deelnemen, herkansingen en de geldigheidsduur van uitslagen. Zorg ervoor dat je van deze informatie op de hoogte bent! Je vindt de OER in de digitale studiegids, en op www.student.uva.nl/pow onder Onderwijs- en examenregeling (OER). De OER bevat ook andere belangrijke informatie, zoals over volgordeverplichtingen, aanwezigheidsverplichtingen, keuzepunten en minoren. NB. In de OER is het volgende vastgelegd: Deel A, artikel 3.3.: In geval van een paper, verslag, opdracht of scriptie, zoals beschreven in deel A van deze regeling, artikel 3.4, lid 3, is de herkansing in de vorm van revisie. Indien een paper, verslag, opdracht of scriptie met een voldoende beoordeeld is, zoals in artikel 3.6, lid 2, is vastgelegd, mag deze eveneens herkanst worden. Deel A, artikel 3.6.2: De eindbeoordeling van een onderdeel is voldoende bij een 5,5 of hoger. Eindbeoordelingen tussen 5,0 en 6,0 worden in de registratie afgerond op hele cijfers. Deel A, artikel 3.6.3: Bij deeltoetsingen wordt de eindbeoordeling bepaald op basis van een (gewogen) gemiddelde van de samenstellende delen. Daarbij worden geen minimumeisen gesteld aan het niveau waarop de afzonderlijk deeltoetsen worden afgesloten, tenzij deze voor aanvang van het onderdeel zijn goedgekeurd door de examencommissie en zijn opgenomen in de studiehandleiding. Deel A, artikel 3.7.5: Indien de afsluiting van een onderdeel bestaat uit meerdere tentamenvormen, worden deze afzonderlijk beoordeeld en bepalen deze deelresultaten tezamen het eindcijfer. Deelresultaten zijn geldig gedurende één studiejaar. Uitzondering hierop zijn resultaten van schriftelijke deeltentamens, zoals beschreven in deel A, artikel 3.4, lid 3. Deelresultaten van schriftelijke tentamens vervallen indien bij de eerste tentamengelegenheid deze gezamenlijk een onvoldoende resultaat opleveren en het eindcijfer van het onderdeel onvoldoende is. De herkansing van deeltentamens in de vorm van schriftelijke tentamens is altijd overkoepelend; schriftelijke tentamens kunnen niet in delen worden herkanst. 1

In het geval er in de studiehandleiding nog geen literatuur is vermeld bij het betreffende college, zie dan blackboard voor de verplichte literatuur.

7

In uitzonderlijke gevallen kan een deelresultaat langer gehandhaafd blijven, mits dit vooraf door de examencommissie is goedgekeurd, in de studiehandleiding is opgenomen en een maximale duur betreft van hooguit een extra studiejaar.”

11. Feedback Tentamens Feedback op het gemaakte tentamen wordt individueel gegeven: Op vrijdag 13 juni is er een inzage moment voor studenten. Studenten dienen zich uiterlijk vrijdag 6 juni hier voor aan te melden via [email protected].

12. Belangrijk (dit hoofdstuk standaard invoegen) Evaluatie van het onderwijs Docenten en het onderwijsinstituut hebben behoefte aan feedback van de studenten op de kwaliteit van het gegeven onderwijs. Waar nodig kan een betreffende module verbeterd worden voor de volgende groep studenten. Maar evalueren kan ook een goed leermoment zijn voor jou als student, omdat je zo extra nadenkt over je eigen leerproces en nagaat hoe je achteraf kijkt naar de inhoud van een module. Binnen de FMG wordt gewerkt met een vragenlijst die UvA-breed wordt toegepast. Bij het laatste college of na afloop van het tentamen zal je gevraagd worden deze vragenlijst in te vullen. Vul deze vragenlijst zo eerlijk mogelijk in, de resultaten ervan hebben geen consequenties voor de uitslag van het tentamen. Bovendien blijf je bij het invullen van de vragenlijst anoniem. Indien uit de resultaten van de vragenlijst blijkt dat toelichting nodig is op de evaluatie van de betreffende module, organiseert het Onderwijsinstituut een panelgesprek. Hiertoe worden een aantal studenten uitgenodigd en wordt samen met de docent en de onderwijsdirecteur of studieadviseur gesproken over het verloop en de inhoud van de betreffende module. Studenten kunnen indien gewenst ook zelf een panelgesprek aanvragen. Op Blackboard vind je onder Onderwijsevaluaties POW de cursusevaluaties van afgelopen jaar. Je kunt hierin lezen welke cursusaanpassingen plaatsvinden naar aanleiding van de evaluaties door de studenten en de docent(en). Fraude Onder fraude wordt verstaan het handelen of nalaten van de student dat erop gericht is het vormen van een juist oordeel door de examinator omtrent kennis, inzicht en vaardigheden van de student geheel of gedeeltelijk onmogelijk te maken. Een voor iedereen duidelijk herkenbare vorm van fraude is bijv. het op enigerlei wijze ‘spieken’ tijdens het tentamen. Een helaas vaak voorkomende vorm van fraude, die in de wetenschappelijke wereld zeer zwaar wordt aangerekend, is het plegen van plagiaat. Plagiaat Een wetenschappelijke tekst moet controleerbaar zijn en daarom dien je gebruikte (internet)bronnen altijd vermelden in een zogenaamde bronvermelding. Als je een stuk tekst of tabel van iemand overneemt geef je precies aan wie de auteur is en waar je de tekst of tabel hebt gevonden. Doe je dat niet en wek je dus de indruk dat die tekst of die gegevens van jezelf zijn, dan wordt dat plagiaat genoemd. Het plegen van plagiaat in een paper of scriptie betekent altijd uitsluiting van de betreffende tentamen- of scriptiegelegenheid. Bovendien kan de examencommissie nog zwaardere straffen opleggen. Zorg dus dat je altijd goed je bronnen vermeldt en niet zomaar stukken tekst of gegevens van anderen overneemt. Zie ook de studentenwebsite www.student.uva.nl/pow, in de A-Z lijst onder Plagiaat, fraude, plagiaat en bronvermelding, en OER en bachelor- en masteropleiding Pedagogische wetenschappen en Onderwijskunde, deel A, artikel 3.11. Beroepsmogelijkheden 8

Als je het niet eens bent met een beslissing van een examinator, is het verstandig om je eerst te wenden tot de Examencommissie POW met het verzoek om een uitspraak te doen over je eventuele klacht. Na die uitspraak kun je besluiten om binnen 4 weken beroep aan te tekenen bij de COBEX. Raadpleeg de studieadviseurs voor advies en de procedure. Je kunt hen bereiken via een e-mailbericht aan [email protected]. Onderwijs- examenregeling (OER) Algemene en specifieke informatie die geldig is voor de bachelor- en mastervakken kan gevonden worden in de Onderwijs- en examenregeling (OER). De OER is gepubliceerd op de studentenwebsite in de A-Z lijst onder OER en in de UvA Studiegids 2013-2014.

9

Bijlage 1. Dublindescriptoren kennis en inzicht

toepassen van kennis en inzicht

oordeelsvorming

communicatie

leervaardigheden

Bachelor Heeft aantoonbare kennis en inzicht van een vakgebied, waarbij wordt voortgebouwd op het niveau bereikt in het voortgezet onderwijs en dit wordt overtroffen, functioneert doorgaans op een niveau met ondersteuning van gespecialiseerde handboeken, enige aspecten voorkomen waarvoor kennis van de laatste ontwikkelingen in het vakgebied vereist is. Is in staat om zijn/haar kennis en inzicht op een dusdanige wijze toe te passen, dat dit een professionele benadering van zijn/haar werk of beroep laat zien, en beschikt verder over competenties voor het opstellen en verdiepen van argumentaties en voor het oplossen van problemen op het vakgebied. Is in staat om relevante gegevens te verzamelen en interpreteren (meestal op het vakgebied) met het doel een oordeel te vormen dat mede gebaseerd is op het afwegen van relevante sociaalmaatschappelijke, wetenschappelijke of ethische aspecten. Is in staat om informatie, ideeën en oplossingen over te brengen op een publiek bestaande uit specialisten en niet-specialisten.

Bezit de leervaardigheden die noodzakelijk zijn om een vervolgstudie die een hoog niveau van autonomie veronderstelt aan te gaan.

Master Heeft aantoonbare kennis en inzicht, gebaseerd op de kennis en het inzicht op het niveau van Bachelor en deze te overtreffen en/of verdiepen, als mede een basis of kans bieden om een originele bijdrage te bieden aan het ontwikkelen en/of toepassen van ideeën, vaak in onderzoeksverband.

Is in staat om kennis en inzicht en probleemoplossende methodes toe te passen in nieuwe of onbekende omstandigheden binnen een bredere (of multidisciplinaire) context die gerelateerd is aan het vakgebied; is in staat om kennis te integreren en met complexe materie om te gaan. Is in staat om oordelen te formuleren op grond van onvolledige informatie en daarbij rekening te houden met sociaalmaatschappelijke en ethische verantwoordelijkheden, die zijn verbonden aan het toepassen van de eigen kennis en oordelen. Is in staat om conclusies, alsmede de kennis, motieven en overwegingen die hieraan ten grondslag liggen, duidelijk en ondubbelzinnig over te brengen op een publiek van specialisten en niet-specialisten. Bezit de leervaardigheden die hem of haar in staat stellen een vervolgstudie aan te gaan met een grotendeels zelfgestuurd of autonoom karakter.

10

Bijlage 2 Eindtermen van de opleidingen, zoals beschreven in de OER. OPLEIDING PEDAGOGISCHE WETENSCHAPPEN Eindtermen Bachelor Pedagogische Wetenschappen Kennis en inzicht De afgestudeerde heeft kennis van en inzicht in: 1. wetenschappelijke theorieën en onderzoeken over vraagstukken die betrekking hebben op de opvoeding van kinderen en jonge volwassenen 2. (de actuele en historische ontwikkelingen van) opvoedingspraktijken, en het pedagogische onderzoeks- en beroepenveld 3. methoden om opvoedingssituaties te diagnosticeren 4. methoden voor het plannen van interventies om problematische opvoedingssituaties te verbeteren 5. methoden van sociaalwetenschappelijk onderzoek 6. ethische vraagstukken die een rol spelen in de pedagogische onderzoeks- en beroepspraktijk 7. de disciplines psychologie, onderwijskunde, neurologie en filosofie in relatie tot de pedagogische wetenschappen Toepassen kennis en inzicht De afgestudeerde is in staat om: 8. relevante wetenschappelijke theorie en praktijkinformatie te gebruiken om opvoedingsvraagstukken te formuleren en te analyseren 9. wetenschappelijk literatuuronderzoek uit te voeren over pedagogische vraagstukken 10. onder begeleiding empirisch sociaalwetenschappelijk onderzoek uit te voeren 11. onder begeleiding (simulaties van) opvoedingssituaties te diagnosticeren 12. onder begeleiding interventies te plannen om (simulaties van) problematische opvoedingssituaties te verbeteren Oordeelsvorming De afgestudeerde is in staat om: 13. sociaalwetenschappelijk onderzoek te beoordelen 14. op basis van sociaalwetenschappelijk onderzoek een oordeel te vormen over algemene pedagogische vraagstukken en benaderingen 15. op basis van relevante praktijkinformatie en sociaalwetenschappelijk onderzoek een oordeel te vormen over specifieke problemen uit de pedagogische beroepspraktijk 16. eigen standpunten te formuleren en te onderbouwen 17. de onderbouwing van standpunten van anderen te beoordelen De afgestudeerde heeft: 18. een open en kritische houding tegenover de eigen standpunten en die van anderen Communicatie De student is in staat om: 19. schriftelijk te rapporteren over (de analyse van, of onderzoek naar) pedagogische vraagstukken, zowel aan vakgenoten, als aan (gesimuleerde) cliënten en een breder publiek 20. mondeling te rapporteren over (de analyse van, of onderzoek naar) pedagogische vraagstukken, zowel aan vakgenoten, als aan (gesimuleerde) cliënten en een breder publiek 21. in groepsverband te werken Leervaardigheden De student is in staat om: 23. het eigen leerproces te sturen 24. zelfstandig de interesse in het eigen vakgebied te verdiepen en te verbreden

11

Eindtermen Master Pedagogische Wetenschappen Kennis en inzicht De afgestudeerde heeft grondige en specialistische kennis van en inzicht in: 1. theorieën en bevindingen én van methoden en technieken van de gekozen specialisatie alsmede van onderwerpen binnen of buiten die specialisatie die voor gebruik van genoemde theorieën en bevindingen van belang zijn; 2. de psychodiagnostiek en behandelingsmethoden, dan wel van de pedagogische probleemformulering en handelings- of interventiemethoden. Toepassen kennis en inzicht De afgestudeerde is in staat tot: 3. het toepassen van pedagogische kennis binnen een voor de pedagogisch relevant werkterrein en dit te relateren aan empirisch onderzoek en theoretische posities binnen de pedagogiek. Oordeelsvorming De afgestudeerde is in staat tot: 4. het hanteren van geavanceerde technieken voor pedagogisch onderzoek; 5. het zelfstandig opstellen en uitvoeren van een onderzoeks- of beïnvloedingsplan in verschillende fasen, zoals het verzamelen van relevante literatuur en het verzamelen, verwerken en interpreteren van gegevens; 6. het plannen, nemen van beslissingen en dragen van verantwoordelijkheid in de beroepssituatie. De afgestudeerde heeft: 7. specialistische vaardigheid op het gebied van psychodiagnostiek en behandeling dan wel van pedagogische probleemformulering en handelingstrategie of interventie; 8. specialistische vaardigheid op het gebied van gesprekvoering, observatie en rapportage; 9. inzicht in de consequenties van het eigen handelen voor anderen in de beroepssituatie; 10. besef van de ethische aspecten van de beroepsmatige omgang met anderen, zowel cliënten als proefpersonen, met inbegrip van de bredere consequenties van eigen onderzoeksresultaten en praktijkbeoefening; 11. besef van eigen beperkingen, d.w.z. op het juiste moment inroepen van deskundigheid van anderen en het zich op het juiste ogenblik onthouden van handelen. Communicatie De afgestudeerde heeft: 12. vaardigheid in het omgaan met anderen, het werken in teamverband. Leervaardigheden De afgestudeerde heeft: 13. bereidheid tot het herzien van eigen standpunten in de beroepssituatie.

12

OPLEIDING ONDERWIJSKUNDE Eindtermen Bachelor Onderwijskunde Kennis en inzicht De afgestudeerde heeft kennis van en inzicht in: 1. hoofdproblemen op onderwijskundig gebied en de theorievorming over deze problemen 2. de ontwikkeling, sturing, opbouw en structuur van het Nederlands onderwijssysteem (inclusief de verzorgingsstructuur) 3. onderwijsbeleid en schoolorganisatie 4. onderwijs- en leerprocessen in formele onderwijssettings 5. de disciplines pedagogiek, filosofie, psychologie en sociologie in relatie tot de onderwijskunde 6. de historische ontwikkelingen van het onderwijs, het denken over onderwijs en de onderwijskunde 7. opzetten en uitvoeren van sociaalwetenschappelijk onderzoek 8. ethische vraagstukken die een rol spelen in de onderwijskundige praktijk Toepassen kennis en inzicht De afgestudeerde is in staat om: 9. theorie te gebruiken om vraagstukken op het gebied van onderwijsbeleid, schoolorganisaties, onderwijs- en opleidingsprogramma’s en onderwijsleerprocessen te benoemen, te analyseren en te interpreteren 10. deze analyse vervolgens te vertalen in adviezen, handelingsaanwijzingen en onderzoeksplannen met betrekking tot de inrichting, besturing en vormgeving van onderwijs en opleiding 11. eenvoudig onderwijskundig onderzoek uit te voeren Oordeelsvorming De afgestudeerde is in staat om: 12. een sociaalwetenschappelijk probleem (in het bijzonder op het terrein van de onderwijskunde) te formuleren en te analyseren 13. onderwijskundig onderzoek kritisch te beoordelen 14. sociaalwetenschappelijke publicaties zowel in theoretisch als in empirisch opzicht kritisch te evalueren 15. de onderwijskunde te positioneren ten opzichte van andere disciplines en wetenschapsfilosofische tradities Communicatie De afgestudeerde is in staat om: 16. schriftelijk en mondeling te rapporteren over (de analyse van, of onderzoek naar) een sociaalwetenschappelijk probleem, zowel aan vakgenoten als aan een breder publiek 17. zelfstandig en in groepsverband te werken Leervaardigheden De afgestudeerde heeft: 18. vaardigheden die noodzakelijk zijn om zich als onderwijskundige professioneel te blijven ontwikkelen.

13

Eindtermen Master Onderwijskunde Kennis en inzicht De afgestudeerde heeft grondige en specialistische kennis van en inzicht in: 1. theorieën en bevindingen én van methoden en technieken binnen de onderwijskunde alsmede van onderwerpen binnen of buiten de onderwijskunde die voor gebruik van genoemde theorieën en bevindingen van belang zijn. Toepassen kennis en inzicht De afgestudeerde is in staat tot: 2. het toepassen van onderwijskundige kennis binnen een voor de onderwijskunde relevant werkterrein en dit te relateren aan empirisch onderzoek en theoretische posities binnen de onderwijskunde. Oordeelsvorming De afgestudeerde is in staat om: 3. nieuwe kennis met betrekking tot de sturing en inrichting van onderwijs te produceren; 4. zelfstandig empirisch onderwijskundig onderzoek uit te voeren; 5. complexe onderwijskundige vraagstukken vanuit verschillende theoretische perspectieven te analyseren en empirisch te onderbouwen. Communicatie De afgestudeerde is in staat om: 6. te rapporteren over (de analyse van) complexe onderwijskundige vraagstukken, aan vakgenoten en aan een breder publiek. Leervaardigheden De afgestudeerde heeft: 7. bereidheid tot het herzien van eigen standpunten in de beroepssituatie.

14