Montessorischool Drachten

Schoolgids van de

Montessorischool Drachten.

Montessorischool Drachten Dollard 19 9204 CK Drachten tel: 0512-526066 [email protected] www.montessoridrachten.nl directeur: F.Lieben juli 2012.

Inhoud: Een woord vooraf ................................................................................ 1) De school ............................................................................. ........... Algemene gegevens. Situering van de school. Het gebouw. Grondslag van de school. Oudervereniging en medezeggenschapsraad. Schoolgrootte.

1 2

2) Waar de school voor staat ........................................................ Wie was Maria Montessori? Uitgangspunten van het Montessorionderwijs. De leerkracht. Het Montessorimateriaal. Het Klimaat.

4

9 3) De organisatie van de school ……............................................... Samenstelling van het team. De groepering van kinderen in "bouwen". Groepsgrootte. Plaatsing in en doorstroming naar een nieuwe bouw. Activiteiten in de onderbouw. Basisvaardigheden (lezen, schrijven, taal en rekenen). Wereldoriëntatie. Expressie activiteiten. Bewegingsonderwijs. Sponsoring Schoolverzuim Schorsing en verwijdering 17 4) De zorg voor kinderen ............................................................... Plaatsing nieuwe leerlingen. Het volgen van de ontwikkelingen van de kinderen in de school. Het toetsen van de kinderen. Verslaggeving naar ouders. Zorg voor kinderen met specifieke behoeften. Begeleiding van de overgang naar het voortgezet onderwijs. Andere activiteiten op de Montessorischool. Jeugdgezondheidszorg.

5) De leerkrachten ........................................................................ Wijze van vervanging bij ziekte of anderszins. De begeleiding en inzet van stagiaires. Scholing van leerkrachten.

24

25 6) De ouders .................................................................................. Het belang van de betrokkenheid van ouders. Informatievoorziening aan ouders over het onderwijs en de school. Klachtenregeling. Inspraak. Ouderbijdrage. Schoolverzekering.

7) De ontwikkeling van het onderwijs in de school ........................ 29 Activiteiten ter verbetering van het onderwijs in de school. Zorg voor de relatie school en omgeving. Visitatie door de Nederlandse Montessori Vereniging 8) De resultaten van het onderwijs ................................................ De kwaliteit van de school.

31

9) Praktische zaken ...........................................................................

33

Tenslotte .............................................................................................

35

Vooraf: Simon Carmiggelt schreef over de schoolkeus voor zijn kinderen:

"Daar bevriende kindertjes, die op de Montessorischool gingen, een opmerkelijk ongebroken indruk op ons maakten, dachten we dat in die richting goede kansen lagen. Nadat zij met vrucht Montessori hadden gekleuterd, zonden wij hen naar een lagere school, die op dezelfde basis rustte. En reeds na korte tijd konden wij onze, op erfelijkheid gegronde vrees vergeten. Het wonder voltrok zich voor onze ogen. Ze gingen met plezier naar school. En ze zijn dat blijven doen, tot en met het eindexamen van het Montessori Lyceum."

Een woord vooraf. Waarom een schoolgids voor ouders? Scholen verschillen, in manier van werken, in sfeer en in wat kinderen er leren. Scholen hebben verschillende kwaliteiten. Deze gids geeft aan waar onze school voor staat, wat ons drijft en hoe wij één en ander trachten te realiseren. En ...... waar u ons op kunt aanspreken. Deze gids is dus geschreven om u als ouder te informeren. Gaat uw kind over niet al te lange tijd naar de basisschool? Moeten uw kinderen van school veranderen, omdat u gaat verhuizen? Misschien zoekt u een school die beter bij uw kind past? Dan kan deze gids u helpen bij het maken van een weloverwogen keuze voor een school. Wat staat er in de schoolgids? In deze gids vertellen wij o.a.: wat de uitgangspunten van het Montessorionderwijs zijn. hoe de opzet van ons onderwijs is. hoe onze zorg voor leerlingen is georganiseerd. wat wij van ouders verwachten en wat de ouders van de school kunnen verwachten. Wat vindt u niet in de schoolgids? U vindt in de schoolgids geen jaarlijks veranderende gegevens, zoals roosters, vakantietijden, vergaderdata, etc. Deze zaken vindt u veelal terug in de jaarkalender. De schoolgids, de jaarkalender, de website en de tweewekelijkse nieuwsbrief vormen tezamen de informatievoorziening naar de ouders.

__________________________________________________________________ 1

Schoolgids Montessorischool Drachten

De school.

1) De school. Algemene gegevens. Montessorischool Drachten Dollard 19 9204 CK Drachten. tel: 0512-526066. website: www.montessoridrachten.nl mail: [email protected] directeur: F. Lieben

Situering van de school. De Montessorischool heeft één locatie in de wijk de Drait, die aan de zuidwestkant van Drachten ligt. De school is in 1989 opgericht. Vanaf 1994 beschikt de school over een fraai nieuw gebouw, omringd door veel groen. De Montessori peutergroep is vanaf oktober 2012 in ons eigen gebouw gevestigd. In deze groep voor kinderen van 2,5-4 jaar oud worden de ideeën van Maria Montessori in praktijk gebracht, hetgeen een prima voorbereiding kan zijn op de latere instroom op onze school. Veel van de oorspronkelijk ontworpen montessorimaterialen zijn ook echt voor deze leeftijdsgroep bestemd. Het voorschoolse peuterwerk wordt uitgevoerd door de Maatschappelijke Onderneming Smallingerland (MOS). Zij beheren ook de montessori-peutergroep. Wilt u meer inlichtingen over de montessori-peutergroep dan kunt u contact opnemen met het MOS, telefoon 0512- 515598 of met de leidster Sissy Kramer, telefoon: 0512-521825.

Het gebouw. De school heeft 6 groepslokalen, een speellokaal en een ruime gemeenschapsruimte. Daarnaast zijn er op de gang verschillende werkhoeken ingericht. Het speellokaal is bestemd voor de lessen bewegingsonderwijs van de kinderen uit de onderbouw. De gemeenschapsruimte wordt gebruikt voor gezamenlijke vieringen, handvaardigheidlessen en ook het documentatiecentrum is hier aanwezig. In dit documentatiecentrum kunnen kinderen boeken lenen en informatie halen, als ze bijvoorbeeld een spreekbeurt willen houden. De school heeft in elke klas een digitaal schoolbord en meerdere computers ter ondersteuning van het lesprogramma. Rond de school ligt een ruim speelplein en een groot grasveld waar gevoetbald kan worden. De lessen bewegingsonderwijs worden gegeven in de sporthal buiten op korte afstand van de school.

__________________________________________________________________ 2


De school.

Grondslag van de school. Onze school is een neutraal bijzondere school. Dat wil zeggen dat de school een eigen stichtingsbestuur heeft. Dit in tegenstelling tot een openbare school die door een bestuurscommissie wordt bestuurd. Het bestuur van de stichting "Montessorionderwijs Drachten" wordt gevormd door ouders. De stichting heeft tot doel het verzorgen van onderwijs op grondslag van de door Maria Montessori ontwikkelde onderwijsmethode. De school staat open voor leerlingen van alle levens- en maatschappijbeschouwingen en eerbiedigt ieders godsdienst en/of levensbeschouwing. We gaan uit van een leef/leerklimaat, waarin respect voor anderen en andersdenkenden voorop staat.

Oudervereniging en medezeggenschapsraad. We hebben op onze school een oudervereniging (OV) en een medezeggenschapsraad (MR). De OV heeft als taak het bevorderen van de contacten tussen school en ouders en het organiseren van een aantal vaste evenementen. Tijdens de jaarlijkse zakelijke ouderavond doet de OV verslag van haar activiteiten en wordt er beslist over de hoogte van de ouderbijdrage. De MR heeft meer een beleidsmatig karakter. In de MR zitten ouders en leerkrachten. Alle schoolbeleidszaken worden in de MR besproken. Over sommige zaken mag advies worden gegeven, terwijl andere besluiten slechts doorgang kunnen vinden indien de MR er mee instemt. In schema ziet één en ander er als volgt uit:

Bestuur

Directie OV

MR Teamleden

Ouders De lijnen in het schema geven de voornaamste communicatielijnen aan.

__________________________________________________________________ 3


Waar de school voor staat.

2) Waar de school voor staat. Wie was Maria Montessori? Montessori werd geboren in 1870. Zij was de eerste vrouwelijke arts in Italië en werd hoogleraar aan de universiteit van Rome. In opdracht van de regering stichtte zij in de sloppenwijken van Rome haar "Casa dei Bambini", waarin kinderen, van wie beide ouders buitenshuis moesten werken, opgevangen en begeleid werden. De daarbij door haar gebruikte methode had zoveel succes, dat deze gaandeweg steeds meer toepassing vond. Vanaf 1909 is Maria Montessori cursussen en lezingen en publicaties gaan geven over haar visie en uitgangspunten. Centraal in haar ideeën over de begeleiding van kinderen naar volwassenheid staat datgene, wat het kind zelf doet. Door zorgvuldige observatie leerde zij deze behoeften onderkennen. Het was de combinatie van vrijheid, zelfdiscipline, werklust en prestaties van de kinderen die zij begeleidde, die door iedereen bewonderd werd en al gauw navolging vond in de oprichting van Montessorischolen. In 1916 startte in Den Haag de eerste Nederlandse Montessorischool. Deze visie blijkt nog steeds zeer actueel te zijn en vindt nog steeds veel navolging, hetgeen blijkt uit de nog steeds verdere groei van het montessori-onderwijs. Nederland telt thans zo'n tweehonderd Montessorischolen, waaronder ook scholen voor Voortgezet Onderwijs. Montessori bracht haar laatste levensjaren door in Nederland en overleed in 1952 te Noordwijk.

__________________________________________________________________ 4



Uitgangspunten van het Montessorionderwijs. Montessori-onderwijs is in sterke mate individueel onderwijs. Kinderen verschillen in aanleg en karakter. Elk kind moet de mogelijkheid geboden worden zich naar eigen aanleg en tempo te ontwikkelen. Montessori-onderwijs staat er borg voor dat elke individuele leerling een ononderbroken ontwikkelingsproces kan doorlopen. Naast de cognitieve ontwikkeling richt het onderwijs zich nadrukkelijk ook op de emotionele, sociale, culturele, creatieve en lichamelijke ontplooiing van elk kind. Een belangrijke veronderstelling, die binnen het Montessorionderwijs wordt gemaakt, is dat de opvoeding in de allereerste plaats "zelfopvoeding" moet zijn. In de woorden "Leer mij het zelf te doen" is dan ook de kern vervat van wat montessori-opvoeding en montessori-onderwijs inhouden. Montessori ontdekte, dat het kind van nature uitermate actief is en zich "al doende" en "op eigen kracht" ontplooit. Het kind heeft een van nature aanwezige drang om te ontdekken en te leren. Het is opvallend, hoe modern zij met deze visie was. Dit "leer mij het zelf te doen" brengt met zich mee, dat het kind in zijn of haar ontwikkelingsproces een grote mate van vrijheid wordt gegeven. De begrippen vrijheid van bewegen en vrijheid van keuze staan in dit opzicht centraal. Deze geboden vrijheden stimuleren het ontstaan van spontane belangstelling en maken het voor het kind mogelijk die spontane belangstelling ook te volgen, wat een belangrijke drijfveer is voor een optimale ontwikkeling. Van belang is, dat het kind leert de geboden vrijheid te waarderen en te hanteren. Daarom horen bij vrijheid afspraken: we praten zachtjes, we storen anderen niet, we hebben zorg voor het materiaal en de omgeving, etc. Ook wat betreft de keuzevrijheid van werken dient de leerkracht er uiteraard op toe te zien, dat deze in verhouding staat met de capaciteiten van het kind. Dit alles bevordert de zelfstandigheid, het zelfvertrouwen en het verantwoordelijkheidsgevoel. Montessori sprak in dit verband van "vrijheid in gebondenheid". De ideeën van Maria Montessori zijn in de loop van de tijd natuurlijk aangepast en bijgesteld. De grondbeginselen zijn echter nog steeds volop van kracht. De hedendaagse opvattingen over "leren" wijzen op het grote belang van eerst handelend, waarnemend en ontdekkend bezig zijn. Pas daarna wordt overgegaan naar meer abstract leren. Deze lijn zit heel nadrukkelijk in het specifieke Montessorimateriaal. De grondbeginselen, zoals door Maria Montessori geformuleerd, zijn nog steeds uitgangspunt voor ons onderwijs. Wij vinden echter ook dat we als Montessorischool oog moeten hebben voor en open moeten staan voor nieuwe inzichten en ontwikkelingen op onderwijsgebied. Waar mogelijk en wenselijk zullen wij deze inzichten en ontwikkelingen van harte binnen onze school weerklank laten vinden.

__________________________________________________________________ 5



De leerkracht. De Montessorischool wil een omgeving bieden, die voortdurend prikkelt tot zelf handelen en inspeelt op de van nature bij het kind aanwezige leergierigheid. Hierbij valt een deskundige leerkracht niet weg te denken. Deze dient geschoold te zijn in het observeren van ieder kind afzonderlijk en in het aanbieden van de specifieke Montessori leermiddelen. Bij ons op school hebben alle leerkrachten dan ook de extra scholing gevolgd voor het behalen van het montessori diploma. Bij het aanbieden van de materialen dient de leerkracht aan te sluiten bij de zogenaamde "gevoelige periodes" van het kind. Deze kenmerken zich door een verhoogde belangstelling voor bepaalde leerstof, waardoor een grotere mate van activiteit en concentratie wordt opgebracht. Het leren van de betreffende leerstof gaat in zo'n periode snel en gemakkelijk. Als voorbeeld van zo'n gevoelige periode noemen we hier het leren lezen van kinderen die in de onderbouw zitten. Samengevat kan gesteld worden dat de leerkracht de verbindende schakel is tussen de omgeving, het Montessorimateriaal en het kind.

__________________________________________________________________ 6



Het Montessorimateriaal. Het individuele karakter van het onderwijs stelt bijzondere eisen aan het lesmateriaal. De aard van het materiaal en de manier, waarop het is opgeborgen, moeten aan het zelfstandig werken zijn aangepast. De materialen dienen op vaste plaatsen aanwezig te zijn en moeten toegankelijk zijn voor de kinderen. Het materiaal is uitnodigend en is van dien aard, dat het de mogelijkheid aan het kind biedt om in grote mate zichzelf te corrigeren. Het materiaal heeft tevens niet teveel uitleg nodig. Het Montessorimateriaal is speciaal met het oog op deze eigenschappen ontworpen. Bij de keuze van aanvullende materialen en van materiaal voor gebieden, waarvoor geen standaard Montessorimateriaal aanwezig is, wordt steeds rekening gehouden met de eisen die eraan dienen te worden gesteld.

Het Klimaat. Veel mensen beseffen dat de sfeer, waarin een kind moet opgroeien, van groot belang is om een volwaardig mens te worden. Onze school streeft ernaar de kinderen zich thuis te laten voelen en om een vriendelijk en veilig klimaat voor hun te scheppen. Pas als een kind zich veilig voelt, kan het zich optimaal ontwikkelen. De afspraken op school, die dit mogelijk maken zijn: Wij zorgen allemaal voor elkaar: Wij tonen respect voor elkaar en elkaars bezittingen. Wij tonen respect voor elkaars werk, helpen elkaar en storen niet. Wij tonen respect voor elkaars mening en luisteren naar elkaar.

__________________________________________________________________ 7



Onze school wil een leefgemeenschap zijn, waar kinderen niet alleen iets leren, maar ook hun persoonlijkheid ontwikkelen. We zien graag dat de kinderen van onze school: zelfvertrouwen opbouwen. zelfkennis verwerven. verantwoordelijkheid durven nemen. positief gedrag tonen. leren om op een plezierige wijze met elkaar om te gaan. respect hebben voor elkaar en voor de omgeving. kennis opdoen van andere culturen en opvattingen. Heel belangrijk vinden wij het dat kinderen van jongs af aan zich een mening vormen en daar uiting aan durven en kunnen geven. Er wordt naar gestreefd de gehele school een gemeenschap te laten zijn en niet alleen een verzameling klassen. We willen daarom ook niet verder groeien dan zes klassen. Het kind moet zich niet alleen binnen de eigen klas, maar binnen de gehele school thuis kunnen voelen. Naast het werken in het klaslokaal, kunnen de kinderen individueel of in groepjes op andere plaatsen in de school bezig zijn. Het niet alleen aangaan van bindingen in de eigen klas, maar ook daarbuiten wordt actief bevorderd door het regelmatig organiseren van gemeenschappelijke activiteiten dwars door de leeftijdsgroepen en klassen heen. Wij noemen hier als voorbeeld de maandsluitingen en de dag van de expressie. Kinderen mogen op gezette tijden op bezoek in een andere groep. De school wil het kind een plek bieden, waar het zich vrij, veilig en gerespecteerd kan voelen. In sociaal opzicht bevordert de leerkracht naast het individueel werken ook de samenwerking tussen de kinderen van verschillende leeftijd en ontwikkelingsniveau. Veel van de aanwezige materialen nodigen uit tot en vereisen dikwijls, dat kinderen met elkaar samenwerken. Naast het individuele werken van de kinderen zijn er eveneens activiteiten die met de hele klas, of in kleinere groepjes gedaan worden.

__________________________________________________________________ 8


De organisatie van de school.

3) De organisatie van de school. Schoolgrootte. Onze school heeft rond de 130 leerlingen en bestaat momenteel uit 5 groepen. We streven naar een verdeling van de kinderen over de onderbouw (groep 1,2), de middenbouw (groep 3,4,5) en de bovenbouw (groep 6,7,8). Helaas is ons het ons dit jaar niet gelukt en hebben we, gedwongen door de leerlingaantallen, de groepen anders moeten samenstellen. We hebben dit jaar groep 1 /2, groep 3 /4, groep 5 /6, groep 6 /7 en groep 8. We hopen volgend jaar weer met onze traditionele bouwen kunnen werken. We hebben er enige jaren geleden bewust voor gekozen om niet verder te groeien. We willen een overzichtelijke school blijven, waar iedereen elkaar nog kent. Ons motto in deze is dan ook; “klein van schaal, maar groot in persoonlijke aandacht”. Aan de school zijn ongeveer 10 leerkrachten verbonden die werkzaam zijn als groepsleerkracht en die volledig of in deeltijd werken. Daarnaast heeft onze school de beschikking over een vakleerkracht bewegingsonderwijs, die ook de motorische remedial teaching verzorgt en een vakleerkracht muzikale vorming. Eén van de groepsleerkrachten werkt tevens als intern begeleider binnen de school, hetgeen wil zeggen dat zij ondersteunende werkzaamheden uitvoert met en voor kinderen, die extra zorg behoeven. Tenslotte hebben we ook een leerkracht die (groepjes) kinderen die dat nodig hebben extra hulp binnen en/of buiten de klas geeft. Adressen en telefoonnummers van medewerkers van onze school kunt u vinden in de kalender die jaarlijks verschijnt.

De groepering van kinderen in "bouwen". In een montessoriklas zitten kinderen van verschillende leeftijden bijeen. De leeftijdsverschillen in een bouw leveren belangrijke voordelen op. Oudere kinderen kunnen jongere kinderen helpen. Oudere kinderen leren zo hun verworven kennis en vaardigheden over te dragen, wat weer leidt tot verdieping van die kennis, versterking van het gevoel voor eigenwaarde en het leren omgaan en samenwerken met kinderen van verschillende niveaus. De jongere kinderen kunnen van de oudere kinderen zien wat ze zelf later gaan doen , hetgeen motiverend kan zijn. Ieder kind schuift op van "geholpen worden" naar "kunnen helpen" en ieder kind ervaart, wat het is "jongste" en "oudste" te zijn. De wisselende positie van een kind, heeft ook een positieve invloed op de sociale ontwikkeling.

__________________________________________________________________ 9



Groepsgrootte. Jaarlijks wordt op basis van het aantal leerlingen de groepen ingedeeld. De school streeft ernaar om de groepen zo klein mogelijk te houden. Gemiddeld ligt het aantal kinderen per groep rond de 28.

Plaatsing in en doorstroming naar een nieuwe bouw. Naast de indeling in leeftijd zijn vooral de emotionele, de verstandelijke en de sociale ontwikkeling de belangrijkste criteria voor plaatsing in en doorstroming naar een bepaalde bouw. Doorstroming naar een andere bouw gebeurt in principe aan het eind van een schooljaar, maar kan ook in de loop van het schooljaar plaats vinden, indien de ontwikkeling van het kind daartoe aanleiding geeft. Via de overlap van het onderwijsmateriaal wordt een soepele overgang naar een nieuwe bouw bevorderd. Dit is één van de middelen, waarmee wordt bereikt, dat elke leerling een ononderbroken ontwikkelingsproces kan doorlopen. Sinds enkele jaren wordt niet meer 1 oktober als grens voor doorstroming naar groep 3 gehanteerd. Het kind, dat voor 1 januari zes jaar wordt gaat in augustus door naar groep 3. In kind van eind december heeft dan maar 1,5 jaar onderbouw gehad. Dat is soms niet genoeg en dan kiezen we er voor het kind nog in de onderbouw te laten tot het toe is aan groep 3. Heel belangrijk hierbij is de sociaal emotionele ontwikkeling. Op leergebied kan het kind gewoon verder, want de materialen die in de onderbouw zijn, zijn ook in de middenbouw en omgekeerd. Kinderen kunnen op een Montessorischool niet blijven zitten in de traditionele zin van het woord. Als de ontwikkeling van een kind in verhouding langzamer verloopt, hoeft het kind de leerstof van het afgelopen jaar niet weer opnieuw te doen, maar kan hij gewoon op zijn oude niveau verder gaan. Het kan dus ook op onze school voorkomen, dat een kind langer of korter op school blijft dan over het algemeen gebruikelijk is.

Activiteiten in de onderbouw. In de onderbouw wordt de basis gelegd voor het zelfstandig leren werken. Er zijn globaal drie hoofdactiviteiten te onderscheiden: individueel werken. Tijdens het individueel werken kiezen de kinderen vaak hun werkje zelf uit de open kasten. Ze werken veel met de montessori ontwikkelingsmaterialen, waarbij vooral aan de zintuiglijke ontwikkeling veel aandacht wordt geschonken Daarnaast kunnen de kinderen spelen in de verschillende hoe-

__________________________________________________________________ 10



ken (poppenhoek, bouwhoek), kleien, knutselen, of huishoudelijke werkjes doen (zoals bijvoorbeeld ramen wassen of schoenen poetsen). kringactiviteiten. Kringactiviteiten vinden met de hele groep plaats. Meestal vinden er taal/ denkactiviteiten plaats, zoals samen een versje leren, een prentenboek lezen, zelf vertellen, samen zingen, etc. Daarnaast worden er in de kring ook groepslesjes gegeven over hoe bijvoorbeeld een plantje verzorgd moeten worden, hoe je bepaalde montessorimaterialen moet gebruiken, een lesje over kikkervisjes, etc. spel en bewegingsactiviteiten. Spel en beweging komen in diverse situaties aan de orde, zoals bij de lessen bewegingsonderwijs, spellessen, muziek en bij het buitenspelen. Deze activiteiten wisselen elkaar af en zorgen daardoor voor een gevarieerde dagindeling voor de kinderen.

Basisvaardigheden (lezen, schrijven, taal en rekenen). Wat betreft de basisvaardigheden leren de kinderen op een Montessorischool hetzelfde als op iedere andere basisschool, alleen het materiaal en de werkwijze verschillen. Als kinderen eraan toe zijn en er interesse voor hebben kunnen zij dan ook in de onderbouw al bezig gaan met de eerste lees- en rekenwerkjes. Uiteraard zijn deze jonge kinderen nog wel heel erg handelend bezig met deze basisvaardigheden. Het montessorimateriaal geeft een heel duidelijke lijn aan in de stappen, die elkaar opvolgen bij het aanleren van de basisvaardigheden. Met name op het gebied van het rekenonderwijs is dit het duidelijkst uitgewerkt. Bij het aanleren van nieuwe vaardigheden wordt eerst altijd uit gegaan van het concrete materiaal. Als een kind begint de tafels te leren bijvoorbeeld 6X5, zal het die tafels eerst ook daadwerkelijk met concreet materiaal gaan neerleggen en in dit geval dus ook 6 keer 5 kralen neerleggen. Via het symbolische materiaal, waarbij bepaalde kleuren bepaalde waarden voorstellen, leert het kind uiteindelijk de vaardigheid op abstract niveau (het kind kan de som uit het hoofd uitrekenen). Doordat het kind echt handelend bezig is geweest met materiaal, begrijpt hij/zij ook veel beter hoe een bepaald antwoord bij een som tot stand komt en is het niet alleen maar een “trucje”. Ook op het gebied van taal hebben we door de taalsets en de taaldozen een groot en gevarieerd taalaanbod. Ook hier geldt dat we waar mogelijk jongere kinderen handelend bezig laten zijn met taal en veelal uitgaan van hun eigen taaluitingen. Bij het aanleren van deze basisvaardigheden hebben de kinderen binnen bepaalde grenzen een redelijk grote vrijheid wat betreft het tijdstip, waarop het kind een vaardigheid kan/ wil leren, de keuze van het werkje, het al dan niet samenwerken en de duur, waarmee hij/zij aan het werkje bezig is. In een montessoriklas ziet men

__________________________________________________________________ 11



dus gelijktijdig kinderen rekenen, taal doen, aardrijkskunde leren en bijvoorbeeld aan een werkstuk werken. De kinderen kunnen in hun eigen tempo doorwerken en de leerkracht begeleidt, motiveert en stimuleert het kind, waar nodig is. Daarnaast zijn er ook momenten, waarbij de hele groep of een deel van de groep met elkaar een activiteit uitvoeren, of instructie krijgen. We noemen dit groepslessen. De meeste kinderen leren op natuurlijke wijze de basisvaardigheden, door de uitnodigende materialen en de leerkracht die het leerproces nauwkeurig begeleidt. Bij kinderen met problemen tijdens het leerproces proberen we zo vroeg mogelijk te ontdekken waar het probleem precies zit, zodat we het kind daarna zo goed mogelijk verder kunnen helpen. Dit signaleren van leerproblemen doen we door de kinderen regelmatig te toetsen en door nauwkeurige observatie. De interne begeleidster speelt een belangrijke rol binnen dit proces. Voor kinderen, waarvan blijkt dat ze moeite hebben om de basisvaardigheden onder de knie te krijgen, hebben we extra materialen om dit leerproces alsnog op gang te brengen. Tevens krijgen zij in voorkomende gevallen extra hulp buiten de klas. In hoofdstuk 4 wordt nader ingegaan op de zorg voor kinderen. Engels en Fries Alle kinderen in groep 1 t/m 8 krijgen elke week een digibordles Engels. Daarnaast wordt er aandacht besteed aan Engels d.m.v. liedjes, versjes en voorleesboeken. Elke week wordt er aandacht besteed aan Friese taal en cultuur. Meestal gaat dit m.b.v. lessen op het digibord, omdat de meeste leerkrachten geen Fries spreken. De Friese cultuur porbeer we in de diverse projecten te integreren.

Wereldoriëntatie Op onze school worden de wereldoriënterende vakken (aardrijkskunde, geschiedenis, biologie en verkeer) veelal geïntegreerd aangeboden door middel van projecten. We zijn van mening dat hierdoor de onderlinge samenhang en verbanden voor kinderen beter zichtbaar zullen worden. We vinden dat de kinderen een zekere basiskennis moeten hebben voor wat betreft de topografie. Dit betekent dat we ze niet ellenlange rijen plaatsen, rivieren en streken laten leren, maar alleen de allerbelangrijkste. Zoals eerder gezegd, proberen we de kinderen zo zelfstandig mogelijk te maken. We vinden het dan ook belangrijk dat kinderen leren om zelf informatie te verzamelen over een bepaald onderwerp, daar iets over op papier te zetten en tenslotte daar ook iets aan anderen over te kunnen vertellen. Onze kinderen worden daarin

__________________________________________________________________ 12



gestimuleerd en krijgen waar mogelijk de ruimte om op school werkstukken (meestal een power point) te maken en daar vervolgens een spreekbeurt over te houden.

Expressie activiteiten. Expressie is een activiteit die op de Montessorischool een belangrijke plaats inneemt. Het leren uiten vinden wij een wezenlijk onderdeel van de persoonsontwikkeling en daarmee van de totale ontwikkeling. De expressie activiteiten lenen zich bij uitstek om met de hele groep of een deel daarvan te doen en dragen daardoor sterk bij aan de groepsvorming. Onder expressie vallen de volgende onderdelen: dramatische vorming: o.a. toneel, poppenkast en mimespelen. dansante vorming: o.a. volksdansen. muzikale vorming: zingen, zelf muziek maken en zelf muziek luisteren. beeldende vorming: o.a. handvaardigheid en tekenen. Elk jaar proberen we genoeg ouders te vinden om op de vrijdagmiddag met de groepen 5 t/m 8 een zogenaamde “doemiddag” te houden. De kinderen werken dan in kleine groepjes gedurende drie weken aan een expressieve activiteit. Zij kunnen van tevoren kiezen aan welke activiteit ze willen meedoen. Op deze wijze kunnen we de kinderen in aanraking brengen met technieken die niet aan een hele klas tegelijk aangeboden kunnen worden. Jaarlijks organiseren de ouders de expressie dag. Deze dag staat dan door de hele school heen in het teken van één van de vier aspecten van expressie. Jaarlijks komt een wisselend onderdeel van expressie aan bod. De expressie dag bestaat vaak uit allerlei workshops waaraan kinderen kunnen deelnemen en wordt afgesloten met een gezamenlijke presentatie van en voor de hele school. Daarnaast kennen we ook nog onze maandsluitingen. Elke maand wordt er een voorstelling gehouden die bestemd is voor de kinderen en voor de ouders. Tijdens deze presentaties wordt er gezongen, gedanst, toneel gespeeld, etc. Voor de kerstvakantie hebben we een week lang elke ochtend een half uur open podium, waar kinderen mogen optreden. De oudste kinderen kijken naar de jongste kinderen en omgekeerd. Dit vergroot het saamhorigheidsgevoel en leert kinderen elkaars expressieve uitingen waarderen. Als afsluiting van de basisschol voeren de kinderen van groep 8 een musical op voor alle kinderen en natuurlijk de ouders. In het kader van kijken en luisteren naar expressie van anderen gaan we een aantal keren per jaar met de kinderen naar verschillende voorstellingen toe. Dit gebeurt tijdens het zogenaamde "uur cultuur".

__________________________________________________________________ 13



Bewegingsonderwijs. Onze school heeft een vakleerkracht bewegingsonderwijs die (een deel van) de lessen bewegingsonderwijs verzorgt. Zij geeft les aan de groepen 1 t/m 8. De onderbouwgroepen maken voor hun lessen gebruik van het speellokaal en de speelplaats. De midden- en bovenbouwgroepen hebben gymnastiekles in de sportzaal, die op loopafstand van de school staat. Als het weer het toe laat, wordt er op het veld naast de school gymnastiek gegeven. De gymleerkracht verzorgt dit jaar ook voor alle kinderen de weerbaarheidstraining “Rots en Water”.

Computers en digitaal schoolbord binnen ons onderwijs. Op onze school wordt de computer zeer nadrukkelijk bij het onderwijs gebruikt. We vinden het belangrijk dat kinderen in aanraking komen met de computer als hulpmiddel. We leren de kinderen daarom hoe ze met de computer om moeten gaan en welke toepassingsmogelijkheden er zijn. Zo kunnen de kinderen tekstverwerken, e-mailen en gebruik maken van het internet. Daarnaast hebben we computerprogramma’s die we gebruiken ter ondersteuning van het leerstofaanbod, of als extra hulp bij bepaalde leerstof onderdelen. Zo zijn er programma’s voor kinderen die moeite hebben om de tafels te leren, om de spelling extra te oefenen, voor kinderen die extra oefenstof aan kunnen met de breuken en procenten etc. Op deze wijze proberen we op een veelzijdige wijze de computer te integreren binnen ons onderwijsaanbod. Sinds begin 2011 heeft elk lokaal een digitaal schoolbord, waar veel gebruik van wordt gemaakt: een verrijking van het lesprogramma.

__________________________________________________________________ 14



Sponsoring. De school hanteert een gematigd sponsorbeleid, dat uiteraard past binnen de kaders van de landelijke overheid. We hanteren als uitgangspunt dat de sponsor op geen enkele wijze invloed mag uitoefenen op de didactische werkvormen, het leerstofaanbod en de uitgangspunten van de school. Schoolverzuim. Alle kinderen vanaf vijf jaar zijn leerplichtig. Indien u buiten de schoolvakanties om vrij wilt vragen voor uw kind, dient u hiervoor een schriftelijk verzoek in te dienen bij de directeur van de school. U kunt bij haar ook de hiervoor benodigde formulieren krijgen. Voor de toekenning van extra vrije dagen moet de directeur zich houden aan de wettelijke regelgeving. Er moeten gegronde redenen zijn om vrij te vragen. Bij twijfel wordt contact opgenomen met de leerplichtambtenaar. Indien er sprake is van ongeoorloofd schoolverzuim moet de school dit melden bij de gemeentelijke leerplichtambtenaar. Schorsing en verwijdering. Bij ernstig wangedrag en/of ernstige verstoring van de rust en veiligheid op school kan het bestuur een leerling schorsen. . De artikelen van 24.5, 24.6 en 7.10 van de wet op het primair onderwijs vormen de basis voor het beleid van onze school in deze. Dit kan pas na overleg met de leerling, de ouders en de groepsleerkracht en geldt voor een beperkte periode. Het besluit tot schorsing wordt schriftelijk gemeld. Het beleid gaat ervan uit dat schorsing en verwijdering altijd een aangelegenheid is van het bevoegd gezag en dat er ook altijd hoor en wederhoor moet plaats vinden alvorens tot één van deze maatregelen kan worden overgegaan. De school hoopt uiteraard dat zij van deze regeling nooit gebruik hoeft te maken.

__________________________________________________________________ 15


De zorg voor kinderen.

4) De zorg voor kinderen. Plaatsing nieuwe leerlingen. De plaatsing van nieuwe leerlingen is geregeld in het aanname beleid van de school. De belangrijkste punten uit dit beleid vermelden wij hier in deze schoolgids. Het eerste contact met onze school zal doorgaans via de directeur verlopen. Na een afspraak wordt u op school uitgenodigd om de nodige informatie en een rondleiding te krijgen. Uiteraard kunt u dan ook eventuele vragen stellen. Tevens ontvangt u schriftelijke informatie, waaronder deze schoolgids. Als uw keuze op onze school is gevallen, krijgt u een inschrijfformulier. Wanneer kinderen drie jaar en tien maanden zijn, mogen ze ten hoogste vijf dagen komen kennismaken. Kinderen worden toegelaten als ze vier jaar zijn. We gaan er van uit dat uw kind zindelijk is. De ouders dienen de grondslag en doelstellingen van de school te onderschrijven. Als er bij kinderen van vier jaar verder geen bijzonderheden zijn, is uw kind automatisch ingeschreven. Tijdens de wenperiode nodigt de leerkracht u uit voor een verkennend gesprek. Na ongeveer 5 weken op school, is er met de leerkracht een startgesprek. Als uw kind vier is geworden en daadwerkelijk bij ons op school komt, wordt u uitgenodigd voor een gesprekje met een "introductieouder" die u nog het nodige over onze school kan vertellen voor wat betreft regels, gewoonten, activiteiten, mogelijkheden voor ouderparticipatie, etc. Ook kunt u met al uw andere vragen bij haar terecht. Voor ouders die na een verhuizing hun kind op de Montessorischool willen aanmelden, of ouders die binnen de regio hun kind tussentijds op onze school willen plaatsen, geldt dat er altijd eerst een aannamegesprek met de directeur plaats vindt, dat er bij de school van herkomst informatie ingewonnen wordt en dat het kind een dag komt meedraaien op onze school. Pas dan kan besloten worden of het kind definitief op de Montessorischool geplaatst kan worden. Na ongeveer 5 weken op school is er het verkennend gesprek met de leerkracht. Zowel voor kinderen die tussentijds nieuw bij ons op school komen, als wel voor kinderen die tussentijds onze school verlaten, geldt dat de “oude” school altijd een onderwijskundig rapport over het kind schrijft. In dit rapport worden zoveel mogelijk gegevens overgedragen aan de nieuwe school, zodat deze laatste goed geïnformeerd is.

__________________________________________________________________ 17



Het volgen van de ontwikkelingen van de kinderen in de school. Binnen het montessori-onderwijs zijn observatie en registratie zeer belangrijke begrippen. Wanneer men kinderen op hun eigen niveau wil laten werken, is het van essentieel belang een goed zicht te houden op de prestaties en de voortgang. Daartoe hebben alle leerkrachten een uitgekiende administratie, waarin zij deze zaken bijhouden. Daarnaast wordt van iedere leerling na aanmelding een leerlingmap aangelegd. Daarin worden belangrijke gegevens, zoals persoonlijke gegevens, onderzoeksgegevens, etc. bewaard. Het werk van de kinderen wordt dagelijks nagekeken en van commentaar voorzien. Dit dagelijks nakijken van het werk levert de leerkrachten veel informatie op over de prestaties en vorderingen van het kind. Zo kan men bijvoorbeeld zien in welke mate een kind bepaalde zaken beheerst, wat de interesses van het kind zijn, of het kind snel, netjes werkt, etc.

Het toetsen van de kinderen. Twee keer per jaar worden de kinderen getoetst voor een aantal vakgebieden. Het betreft hier de Cito LOVS toetsen. Dit betekent dat vergelijking met een landelijk gemiddelde mogelijk is. De uitslagen van deze toetsen worden ingevoerd in het digitale leerlingvolgsysteem, zodat we de vorderingen ook op langere termijn zichtbaar kunnen maken. De resultaten worden besproken door de interne begeleidster met de betreffende leerkracht, De resultaten worden ook binnen de teamvergadering besproken. De uitkomsten van de toetsen worden tevens gebruikt om ons onderwijs te evalueren. Zo nodig wordt het onderwijs, groepsgewijs of individueel bijgesteld.

__________________________________________________________________ 18



Verslaggeving naar ouders. Twee keer per jaar krijgt u een verslag over uw kind, zoals dat de afgelopen periode gefunctioneerd heeft. Het verslag kent geen cijfers. Wij zijn van mening dat we middels een verslag een beter en meer genuanceerd beeld van uw kind kunnen schetsen dan met een cijferrapport. Het gaat ons om de ontwikkeling van uw kind gedurende een bepaalde periode. Bij het verslag wordt een uitdraai van de toetsresultaten gevoegd. Als u het verslag heeft ontvangen, krijgt u voor de daarop volgende week een uitnodiging om het verslag met de leerkracht te bespreken. Naast de twee schriftelijke verslagen vindt er één keer per jaar (in oktober) een mondelinge verslaggeving naar de ouders plaats. De onderbouw geeft vanaf groep 2 een verslag mee aan de kinderen, eveneens twee keer per jaar. De ouders van de kinderen uit groep 1 worden mondeling op de hoogte gebracht van de ontwikkelingen van hun kind. Uiteraard kunt u als u daar behoefte aan hebt ook tussentijds een afspraak maken met de leerkracht om te praten over de vorderingen van uw kind. Als daar aanleiding toe is, zullen ook de leerkrachten u tussentijds uitnodigen voor een gesprek.

Zorg voor kinderen met specifieke behoeften. Bij niet alle kinderen verloopt het ontwikkelingsproces even makkelijk en vlekkeloos. Soms hebben kinderen moeite met leren, soms ook is de leerstof te makkelijk (hoogbegaafden) en soms is er sprake van sociaal-emotionele problemen, waardoor de ontwikkeling belemmerd wordt. We spreken dan van “zorgkinderen”. Gelukkig biedt onze school door haar individuele benadering veel mogelijkheden om deze “zorgkinderen” extra goed te begeleiden, waarbij we de ouders nauw betrekken. Doordat we met heterogene groepen werken en elk kind op zijn eigen niveau werkt, voelt een “zorgkind” zich niet zo snel een buitenbeentje. Niveauverschillen binnen de groep zijn immers heel normaal. We hebben een zorgplan opgesteld, waarin precies omschreven staat welke stappen moeten worden ondernomen m.b.t. de zorg. Hierin staat ook nauwkeurig omschreven op welke momenten wij u als ouder bij het begeleidingsproces betrekken. Hieronder staan bovenstaande stappen kort omschreven: 1. De groepsleerkracht signaleert het probleem en volgt nauwlettend de vorderingen van het kind en biedt probleemgerichte hulp. Heeft het kind geen baat bij de geboden hulp, dan meldt de leerkracht het kind aan als zorgleerling bij de IB-er door middel van een aanmeldingsformulier. Dit formulier wordt door u als ouder ondertekend. 2. De groepsleerkracht bespreekt het probleem met de IB-er en in overleg wordt er een handelingsplan of een plan van aanpak opgesteld.

__________________________________________________________________ 19



3. De inhoud van dit plan wordt met u besproken, waarbij ook evaluatiemomenten worden vastgelegd. Tijdens deze evaluaties wordt bekeken of het plan moet worden bijgesteld. 4. Bij de uitvoering van dit plan kan de RT-er (remedial teacher) ingeschakeld worden. De RT-er is een leerkracht die buiten de groep kinderen extra hulp biedt. 5. Als onze hulp niet toereikend blijkt, kan hulp worden ingeroepen van externe instanties. Dit gebeurt uiteraard alleen in overleg met u als ouder. Als het beter voor een kind is om door verwezen te worden naar het Speciaal Basisonderwijs moet het kind eerst toelaatbaar bevonden worden. Deze toelaatbaarheid wordt zeer zorgvuldig getoetst door de permanente commissie leerlingenzorg (PCL). Zij beslissen uiteindelijk of een kind kan worden toegelaten in het Speciaal Basisonderwijs. De gegevens van de “zorgkinderen” worden apart bewaard in de zogenaamde zorgmap. In dien uw kind wordt aangemeld in de zorg, krijgt u de folder “Zorgverbreding op de Montessorischool”, die speciaal gemaakt is voor ouders van wie het kind in het zorgtraject is opgenomen. Hierin wordt kort uitgelegd wat de zorg op onze school inhoudt. Deze folder kunt u ten alle tijden opvragen bij de intern begeleidster. Voor de uitgebreide omschrijving van de organisatie van onze zorg verwijzen wij u naar ons Zorgplan. U kunt dit plan ten alle tijden op school inzien. Extra hulp aan kinderen met leerproblemen wordt hoofdzakelijk binnen de eigen klas gegeven. Daarnaast hebben we ondersteuning van een RT-leerkracht (remedial teaching) die ook met (groepjes) kinderen in of buiten de klas werkt. Zoals eerder gezegd, is aan onze school een vakleerkracht bewegingsonderwijs werkzaam. Een deel van haar beschikbare uren wordt ingezet voor motorische remedial teaching (MRT). Dit betekent dat kinderen, die motorische problemen hebben, extra ondersteund worden door deze leerkracht. Leerlingen met leerlinggebondenbudget (rugzakje) Onze school streeft ernaar de zorg voor leerlingen waaronder mogelijk ook leerlingen met een handicap, zo optimaal mogelijk te begeleiden gedurende hun ontwikkeling. De mogelijkheden zijn echter niet onbegrensd. Wij hanteren de volgende grenzen: -Een kind heeft een beperking, die zodanige verzorging of behandeling vraagt, dat daardoor zowel de zorg en behandeling voor de leerling als het onderwijs aan het kind onvoldoende tot zijn recht kan komen. -Een kind heeft een beperking, die gedragsproblemen met zich meebrengt, waardoor een ernstige verstoring van de rust en veiligheid in de groep ontstaat.

__________________________________________________________________ 20



-Het onderwijs aan een kind zodanig beslag legt op de tijd en aandacht van een leerkracht, dat er daardoor onvoldoende tijd en aandacht voor de overige leerlingen is. -Ouders en school kunnen niet optimaal samenwerken en zitten niet op een lijn met betrekking tot de extra ondersteuning van een kind. -Een kind is op het terrein van lichamelijke zorg niet zelfredzaam. -Er is een gebrek aan opnamecapaciteit en zodoende kan een leerling niet de zorg geboden krijgen die het behoeft.

Tenslotte vinden wij het heel belangrijk dat kinderen zich veilig voelen en met plezier naar school gaan. Dit is voor ons dan ook mede een belangrijk bijkomend aspect om te bepalen of de grenzen van de zorg bereikt zijn.

Begeleiding van de overgang naar het voortgezet onderwijs. Na acht jaar gaan de meeste kinderen naar het voortgezet onderwijs. Om te zorgen voor een optimale begeleiding van de kinderen naar een vorm van voortgezet onderwijs hanteren wij een "adviestraject". Eind groep 7 maken de kinderen de entreetoets van het CITO. Deze toets geeft een beeld van de vaardigheden van het kind op het gebied van rekenen, taal en informatieverwerking. Naar aanleiding van het beeld dat de leerkracht van het kind heeft, het Cito LOVS en de uitslag van de entreetoets wordt een voorlopig advies aan de ouders gegeven. De resultaten van de entreetoets worden geanalyseerd om de kinderen nog specifieke onderdelen te laten oefenen en om ons onderwijs te verbeteren. In november van het zelfde jaar als de kinderen in groep 8 zitten, maken zij de Drempeltest. Deze test geeft meer een beeld van de intelligentie, interesse en aanleg van het kind. De uitslag van deze test en het eerder gegeven voorlopige advies vormen tezamen de basis voor het definitieve schooladvies, dat in januari gegeven wordt. U dient uw kind vervolgens zelf aan te melden op de school van uw keuze. Het voortgezet onderwijs beslist of uw kind op basis van het advies en de toetsgegevens (en vaak na mondelinge toelichting van de leerkracht) aangenomen wordt. Om u als ouder en uw kind te ondersteunen bij het kiezen van een school voor voortgezet onderwijs organiseren wij in januari een informatieavond. U krijgt hier informatie over de verschillende vormen van onderwijs en de verschillende scholen en tevens kunt u hier al uw vragen bespreken. Daarnaast organiseren de scholen zelf in de periode februari/maart veelal zogenaamde "open dagen", waar u ook de nodige informatie kunt vergaren. Om ons een beeld te vormen van de kwaliteit van de adviezen die we gegeven hebben, onderhouden we nauw contact met de scholen voor voortgezet onderwijs. We blijven de prestaties van onze leerlingen volgen, om te kijken of ze inderdaad op de

__________________________________________________________________ 21



goede school zitten, en of wij dus het juiste advies hebben gegeven. In de praktijk blijkt het advies over het algemeen juist te zijn.

Andere activiteiten op de Montessorischool. Sporttoernooien: Gedurende het hele schooljaar zijn er diverse sportverenigingen die een toernooi organiseren. Aan een aantal van die toernooien doen we als school mee, indien er voldoende belangstelling van de kinderen is. Via opgavebriefjes bestemd voor de kinderen wordt u attent gemaakt op de data en de mogelijkheid voor de kinderen om zich in te schrijven. Daarnaast laten we de kinderen ook kennismaken met een aantal sporten door middel van introductielessen. Schoolkamp/schoolreisjes: De kinderen van groep 1 t/m 5 gaan aan het begin van het schooljaar één dag naar een bestemming die per jaar verschilt. De kinderen van de bovenbouw (groep 6 t/m 8) gaan drie à vier dagen op kennismakingskamp. Ook hiervan is de bestemming wisselend. We kiezen er bewust voor om aan het begin van het jaar op schoolreisje/kamp te gaan, omdat het proces van groepsvorming en saamhorigheid sterk gestimuleerd wordt door een aantal dagen met elkaar op te trekken in een andere omgeving. Voorschoolse en naschoolse opvang: De kinderopvang “Vandaag” verzorgt de opvang in school voor en na school en organiseert daarnaast naschoolse activiteiten. Ook de kinderopvang Catalpa biedt naschoolse opvang, maar dat is op een andere locatie. Tussenschoolse opvang: Wanneer ouders dit wensen, kunnen kinderen tegen vergoeding tussen de middag overblijven. Dit gebeurt onder leiding van een vaste groep overblijfouders. Elke klas heeft zijn eigen overblijfouders, zodat de regels en gewoonten zowel voor de overblijfouders als de kinderen duidelijk en niet aan allerlei wisselingen onderhevig zijn. De gehele overblijfregeling staat onder toezicht van een overblijfcoördinator die in dienst van de school is. De kosten van het overblijven staan vermeld op de site. Feesten: Met Sinterklaas, Kerst en Pasen organiseren we altijd een aantal feestelijke activiteiten. Met Sinterklaas komt de goedheiligman uiteraard onze school met een bezoek verblijden. De oudere kinderen vieren het Sinterklaasfeest met een zelfgemaakte surprise en gedicht. Met kerstmis houden we een kerstmaaltijd op school. Daarnaast zijn er nog jaarlijks wisselende activiteiten, zoals het maken van kerststukjes, het opvoeren van een kerstmusical, etc. Met Pasen maken de kinderen voor elkaar een paasontbijt, dat we gezellig met elkaar opeten. __________________________________________________________________

22



Sportdag: Eén keer per jaar houden we een sportdag bestemd voor alle groepen van de school. De kinderen kunnen verschillende atletiek onderdelen doen en eveneens is er een gedeelte, waarbij het accent meer op spel ligt. De kinderen uit de onderbouw hebben een halve dag spel vaak gekoppeld aan een thema. Avondvierdaagse: Onze school doet elk jaar mee aan de avondvierdaagse. De OV neemt de organisatie voor haar rekening. Het kan voorkomen dat kinderen om bepaalde redenen niet kunnen/mogen deelnemen aan activiteiten die onder schooltijd worden georganiseerd. Soms spelen bijvoorbeeld geloofsovertuigingen hierbij een rol. De school zal in dat geval zorg dragen voor vervangende onderwijsactiviteiten.

Jeugdgezondheidszorg. De GGD Fryslan werkt nauw samen met onze school met als doel de groei en ontwikkeling van uw kind te bevorderen. Daarom vindt bij de kinderen die in groep 2 zitten een uitgebreid lichamelijk onderzoek plaats door de schoolarts en een gesprek over opvoeding, gedrag en gezondheid. In groep 7 is er een onderzoek naar lengte, gewicht en gezichtsvermogen. Als u vragen hebt over de opvoeding of gezondheid van uw kind, kunt u dit ook altijd tijdens het telefonisch spreekuur met de schoolarts bespreken.

5) De leerkrachten. Wijze van vervanging bij ziekte of anderszins. Het is niet meer zo dat alle leerkrachten vijf dagen werken en hij/zij daarmee de enige leerkracht van een groep vormt. Veel leerkrachten werken drie of vier dagen of soms nog minder. Sommige groepen hebben op onze school dan ook twee leerkrachten. We proberen het zo te regelen dat twee leerkrachten van een groep elkaar vervangen bij ziekte, zodat er niet teveel leerkrachten voor een groep verschijnen. Is dit niet mogelijk dan zoeken we vervanging. Indien dit niet lukt worden de kinderen opgedeeld over de andere groepen.

__________________________________________________________________ 23


De leerkrachten.

De begeleiding en inzet van stagiaires. Elk jaar krijgen we stagiaires binnen onze school. We zijn hier niet alleen verplicht toe, maar vinden het ook een goede zaak op deze wijze mee te helpen het (montessori) onderwijs ook in de toekomst te voorzien van goed opgeleide collega's. De eindverantwoordelijkheid van de door de stagiaires gegeven lessen blijft altijd bij de betreffende groepsleerkracht, ook als ze soms voor wat langere tijd zelfstandig voor de klas staan. De laatste jaren hebben we ook veel stagiaires van het ROC, die de opleiding tot onderwijsassistent volgen.

Scholing van leerkrachten. Het les geven op een basisschool is een steeds veranderende aangelegenheid. Om goed op de taak berekend te blijven vinden wij het belangrijk om op systematische wijze aan scholing te doen. Het ministerie stelt hier ook een nascholingsbudget voor beschikbaar. Regelmatig volgen leerkrachten en directie dan ook lang- of kortlopende cursussen om in hun onderwijspraktijk op de hoogte te blijven van allerlei nieuwe ontwikkelingen. Deze cursussen vinden meestal na schooltijd, in de avonduren of op woensdagmiddagen plaats. Het is ook mogelijk dat leerkrachten en/of directie voor het volgen van een cursus kortere of langere tijd afwezig zijn. In dat geval wordt voor vervanging gezorgd. Tenslotte dient nog vermeld te worden dat alle leerkrachten in vaste dienst (naast hun reguliere opleiding) een 2-jarige opleiding hebben gevolgd voor montessorileerkracht.

__________________________________________________________________ 24

Schoolgids Montessorischool Drachten__

__

De ouders.

6) De ouders. Het belang van de betrokkenheid van ouders. Wij gaan ervan uit dat ouders die voor het Montessorionderwijs kiezen, bewust voor deze "andere" vorm van basisonderwijs kiezen. Het is daarom belangrijk dat ouders zich vooraf grondig oriënteren op onze onderwijsmethode en de opvoedkundige principes. Onderwijs en opvoeding thuis worden in de montessorivisie gezien als twee terreinen, die in elkaars verlengde liggen. Ideaal gezien dienen de opvoeding thuis en de opvoeding en het onderwijs op school bij elkaar aan te sluiten. Het is dan ook van groot belang, dat het contact tussen ouders en school goed verloopt. Een goede betrokkenheid van ouders bij onze school kan een belangrijke bijdrage leveren aan dat contact. Wanneer je elkaar regelmatig ziet en spreekt, leer je elkaar kennen en begrijpen, hetgeen de kinderen ten goede komt. De betrokkenheid van ouders kan zich o.a. uiten in het bijwonen van informatie-avonden, lidmaatschap van OV, MR, bestuur en bij het structureel of incidenteel helpen bij het onderwijs, excursies, feesten etc. De mogelijkheden voor ouderparticipatie zijn talrijk en de leerkrachten kunnen u er verder over informeren hoe u een bijdrage aan de school kunt leveren. Op onze school kennen we voor kinderen, ouders en leerkrachten een aantal “algemene afspraken”. We gaan ervan uit dat ouders die meehelpen op school zich ook aan deze afspraken houden.

__________________________________________________________________ 25


__

De ouders.

Informatievoorziening aan ouders over het onderwijs en de school. Zoals uit bovenstaande moge blijken, vindt de school het belangrijk om een goede communicatie naar ouders toe te onderhouden. In de communicatie naar de ouders toe maken wij de volgende driedeling: Rapportage over de vorderingen van uw kind. Zie hiervoor hoofdstuk 4 "Verslaggeving naar ouders". Ouderavonden/bijeenkomsten. Aan het begin van het schooljaar wordt er een klassen-ouderavond georganiseerd. De ouders maken kennis met de leerkracht van hun kind en worden geïnformeerd over de gang van zaken in de klas voor het komende jaar. Daarnaast zijn er ook nog de zogenaamde "thema ouderavonden", die georganiseerd worden door de OV. Deze gaan veelal in op een meer specifiek onderwerp. Onderwerpen die aan de orde kunnen komen zijn bijvoorbeeld: pesten, de Montessorimaterialen, sociale media, zorgverbreding, enz.. Voor de ouders die een kind in groep zeven hebben, organiseren we jaarlijks een informatieavond over het voortgezet onderwijs. De oudervereniging organiseert jaarlijks haar zakelijke ouderavond, waar zij verslag doet van haar activiteiten en waar de hoogte van de vrijwillige ouderbijdrage wordt vastgesteld. Tenslotte kennen we nog bijeenkomsten, waar u als ouder welkom bent in het kader van een speciale gelegenheid. We noemen hier de opvoering van de afscheidsmusical van de schoolverlaters, het bijwonen van de maandsluitingen, etc. Schriftelijke informatie. Om u zo goed mogelijk op de hoogte te houden van en te informeren over het wel en wee van de school hebben wij de schoolgids, de kalender, de tweewekelijkse nieuwsbrief en de 6 maal per jaar verschijnende schoolkrant. De schoolgids heeft u nu voor u liggen en is bedoeld om (nieuwe) ouders te informeren over de organisatie en het onderwijs van de school. De schoolgids wordt regelmatig geactualiseerd. De kalender komt aan het begin van elk schooljaar uit en geeft informatie over jaarlijks veranderende zaken. Zo kunt u de schooltijden, de hoogte van de ouderbijdrage, de vakanties, etc. er in aantreffen. De nieuwsbrief vertelt welke activiteiten er voor de komende periode op het programma staan en wat voor de betreffende twee weken nog meer voor u van belang is om te weten. De schoolkrant is een bijlage bij de nieuwsbrief en bevat verhalen/tekeningen van kinderen. Op de website kunt u deze informatie terugvinden.

__________________________________________________________________ 26


__

De ouders.

Tenslotte kent onze school ook nog een jaarverslag. Dit is een verslag over de belangrijkste gebeurtenissen van het afgelopen schooljaar. In dit verslag evalueren we ook welke plannen we gemaakt hadden om de kwaliteit van de school verder te ontwikkelen en wat er van die plannen terecht is gekomen. Ook de ontwikkelingsdoelen voor het nieuwe schooljaar worden in het jaarverslag beschreven. Dit verslag kunt u op onze site vinden.

Klachtenregeling. Iedereen is gebaat bij een goed functionerende school. Mocht u klachten hebben dan horen wij dat graag zo spoedig mogelijk van u, omdat wij dan ook kunnen praten met u over een oplossing. Elke klacht wordt serieus in behandeling genomen. De school kent een interne en een externe klachtenprocedure. De interne klachtenprocedure luidt als volgt: Voor klachten betreffende het onderwijs, zoals dat aan uw kind wordt gegeven of klachten over de leerkracht van uw kind, wendt u zich in eerste instantie tot de desbetreffende leerkracht. Als de klacht niet tot tevredenheid is verholpen, kunt u naar de directeur gaan. Deze zal proberen de klacht samen met u en de leerkracht te verhelpen. Mocht ook dit niet lukken, dan kunt u zich richten tot het bestuur van de school. Voor klachten betreffende de school of haar organisatie in het algemeen gaat u in eerste instantie naar de directeur. Indien u van mening bent dat aan uw klacht onvoldoende gehoor wordt gegeven, kunt u zich in verbinding stellen met het bestuur. Mocht u van mening zijn dat uw klacht ondanks bovenstaande stappen niet goed wordt afgehandeld, dan kunt u een beroep doen op externe klachtenprocedure. U kunt zich dan middels de contactpersoon van de school (Aleida van Dijk) in verbinding stellen met de vertrouwenspersoon. Dit is een onafhankelijke persoon die geen relatie met de school onderhoudt. Deze persoon kan bemiddelen om de klacht op te lossen, maar kan u ook adviseren om uw klacht voor te leggen aan een onafhankelijke klachtencommissie, die een uitspraak doet over de klacht. Na een uitspraak van de klachtencommissie neemt het bestuur van de school uiteindelijk een beslissing over de te ondernemen stappen naar aanleiding van de klacht. Het adres van de klachtencommissie is: Landelijke klachtencommissie voor het algemeen bijzonder onderwijs, Bezuidenhoutseweg 225, 2594 AL Den Haag.

__________________________________________________________________ 27


__

De ouders.

Ouderbijdrage. Onze school kent een aantal kosten die jaarlijks terugkeren. Het gaat hier om zaken die niet door de overheid worden vergoed. We onderscheiden: de vrijwillige ouderbijdrage die jaarlijks wordt vastgesteld op de zakelijke ouderavond. Op dit moment bedraagt de ouderbijdrage € 30,= per kind. Uit de ouderbijdrage worden diverse activiteiten bekostigd, zoals het sinterklaasfeest, ouderavonden, excursies, etc. De begroting wordt op de jaarvergadering gepresenteerd en is daarna op de site te vinden. Hoewel de ouderbijdrage een vrijwillige bijdrage is, is het voor ons onmogelijk om zonder uw bijdrage bovengenoemde activiteiten te bekostigen en gaan wij er dan ook vanuit dat iedereen deze betaalt. overblijfkosten als uw kind tussen de middag overblijft, afhankelijk van hoe vaak uw kind overblijft. (zie ook onze site) de kosten voor het schoolreisje van de onder- en middenbouw en van de werkweek van de bovenbouw, welke jaarlijks worden vastgesteld.

Schoolverzekering. De school heeft een collectieve ongevallen verzekering voor de kinderen, de hulpouders en de stagiaires. Het betreft hier een WA verzekering, hetgeen betekent dat uw kind is verzekerd als het wettelijk aansprakelijk wordt gesteld. Deze verzekering wordt betaald uit de ouderbijdrage.

__________________________________________________________________ 28


De ontwikkeling van het onderwijs in de school.

7) De ontwikkeling van het onderwijs in de school. Activiteiten ter verbetering van het onderwijs in de school. De maatschappij en daardoor mede het onderwijs ondergaan in hoog tempo grote veranderingen. Als montessorischool willen wij proberen zo adequaat mogelijk op die veranderingen te anticiperen. We vinden het dan ook heel belangrijk om ons onderwijs waar nodig aan te passen en bij te stellen. Door het analyseren van de toetsen van het LOVS weten we waar we ons onderwijs kunnen verbeteren. In 2011 heeft de school haar vierde wettelijk verplichte schoolplan opgesteld. In dit plan staat het onderwijs beschreven, zoals dat momenteel op de school wordt gegeven. Echter nog belangrijker is het feit dat het plan ook een 4 jaren planning bevat voor de ontwikkelingsactiviteiten. Per jaar worden deze activiteiten geconcretiseerd in een jaarplan. In een jaarplan staat precies omschreven waar de school dat jaar aan gaat werken om de kwaliteit van het onderwijs verder te verbeteren. Aan het einde van het jaar evalueren we in welke mate we erin geslaagd zijn om onze plannen te realiseren. Een verslag van de gemaakte plannen en in welke mate die gerealiseerd zijn staat op onze site. Op deze wijze proberen we op een gestructureerde, planmatige wijze te werken aan de ontwikkeling van de school. De meest in het oog springende gewenste ontwikkelingen voor de komende jaren zijn: Het verbeteren van de resultaten van technisch lezen en begrijpend lezen. Het is de basis voor al het leren. Daarnaast zullen we veel aandacht besteden aan studievaardigheden vanaf groep 5. Dit is vooral kaartlezen, grafieken maken, enz. Het gebruik van computers en digiborden. Naast het gewone werken op de computer zullen we aandacht besteden aan het maken van powerpoint en webpad. De zorg voor kinderen die op de één of andere manier problemen ondervinden bij hun ontwikkeling is een punt dat hoog op onze agenda staat. Met name de zorg aan hoogbegaafde leerlingen wordt een aandachtspunt. Dit jaar starten we met een methode voor digibord lessen voor Engels van groep 1 t/m 8 en daarnaast liedjes, rijmpjes en (voor-) leesboeken. Alle kinderen krijgen in de loop van het jaar de weerbaarheidstraining Rots en Water van onze vakleerkracht, die ook erkend trainer is. Eén keer per week wordt er aandacht besteed aan Friese les (cultuur en taal). De montessori peutergroep komt in ons gebouw, zodat de doorgaande lijn gewaarborgd wordt.

__________________________________________________________________ 29


De ontwikkeling van het onderwijs in de school.

Zorg voor de relatie school en omgeving. De basisschool is niet een eiland in onze maatschappij. De school heeft te maken met allerlei omgevingsfactoren. De omgeving van de school vormt een belangrijke inspiratiebron voor ons onderwijs. Aan de andere kant hopen wij zelf ook als inspiratiebron te werken voor instanties, waar we mee te maken hebben. We onderhouden contacten met o.a. de volgende instanties: Onze school neemt deel aan het samenwerkingsverband in het kader van "weer samen naar school". Dit betekent dat een aantal scholen en een school voor speciaal onderwijs hun kennis bundelen en zodoende proberen het aantal kinderen met problemen van wat voor aard dan ook beter te kunnen begeleiden. Onze school is aangesloten bij de Nederlandse Montessori Vereniging. Deze vereniging bewaakt de montessori-identiteit van de aangesloten scholen middels regelmatige visitaties. We vinden het belangrijk om te voldoen aan de kwaliteitseisen van deze vereniging en zijn dan ook officieel door de Nederlandse Montessori Vereniging als Montessorischool erkend. Komend jaar verwachten wij de vijfjaarlijkse visitatie We participeren in het netwerk van intern begeleiders in Smallingerland. Met de Montessorischolen die in het Noorden van het land gevestigd zijn, onderhouden we regelmatig contact op directieniveau. We noemen dit het zogenaamde regio overleg. Soms ook komen we als voltallige scholen bij elkaar om informatie uit te wisselen. CEDIN (de onderwijsbegeleidingsdienst) begeleidt onze school bij het verder ontwikkelen van het onderwijs. Zij bieden scholing, advies en begeleiding in de ruimste zin van het woord. Onze school maakt gebruik van de diensten van CEDIN. Met de diverse PABO’s in Noord Nederland is regelmatig contact in het kader van stagiaires en onderwijsinhoudelijke zaken. Van het ROC Friese Poort krijgen wij elk jaar stagiaires waar we regelmatig contact met het ROC over hebben. Verder zijn er contacten met het voortgezet onderwijs, de GG en GD en de gemeente over huisvesting.

__________________________________________________________________ 30

Schoolgids Montessorischool Drachten.

De resultaten van het onderwijs.

8) De resultaten van het onderwijs. De kwaliteit van de school. Wat is een goede school? Op deze vraag is geen eenduidig antwoord te geven. De geleerden zijn het er ook helemaal niet over eens, wat kwaliteit van een school nu precies inhoudt. Is een goede school een school die een zo hoog mogelijke CITO score haalt, of is een goede school een school die er voor zorgt dat de kinderen met plezier naar school gaan en zich daar veilig voelen. Is een goede school een school die zich vooral richt op de schoolse vakken, of is een goede school een school die alle ontwikkelingsaspecten aan bod laat komen. Deze en andere vragen over de kwaliteit van een school zijn niet voor iedereen op dezelfde manier te beantwoorden. Het meten van kwaliteit van een school richt zich momenteel voornamelijk op het meten van de resultaten van de kinderen die naar het voortgezet onderwijs doorstromen. De laatste tijd neemt dit verschijnsel ook in de media steeds grotere vormen aan. Wij vinden dit een kwalijke beperking van het kwaliteitsbegrip. Kwaliteit bestaat niet uit alleen leerresultaten. Onze school streeft in ieder geval meer doelen na dan alleen maar leerresultaten. Plezier in het opdoen van kennis, een goede en zelfstandige werkhouding, keuzes kunnen maken, werk leren indelen, goed kunnen samenwerken en spelen en respect hebben voor elkaar zijn aspecten, waar we ons zeer nadrukkelijk ook op richten. Het probleem is dat deze kwaliteitsaspecten van onze school veel moeilijker meetbaar zijn en niet in cijfers uit te drukken zijn. Toch zijn het kwaliteitsaspecten van onze school, waar wij trots op zijn en waarvan we hopen dat ze ook door de ouders gewaardeerd worden. Bovenstaande moge duidelijk maken dat wij er geen voorstander van zijn om u in deze schoolgids alleen maar cijfers te geven van toetsen over de resultaten van de kinderen die doorstromen naar het vervolgonderwijs. We doen dit niet, omdat we iets te verbergen hebben, maar meer uit principiële overwegingen. In het algemeen kunnen we zeggen dat de resultaten van de kinderen boven het landelijk gemiddelde liggen. Om u niet geheel in het ongewisse te laten met betrekking tot de schoolprestaties van de Montessorischool geven wij u een overzicht van de adviezen en schoolkeuzes van onze leerlingen de afgelopen jaren. Bij het geven van een advies voor het voortgezet onderwijs is ons uitgangspunt niet om alleen maar een zo hoog mogelijk advies te geven. Het advies dient naar ons idee aan te sluiten bij de mogelijkheden, interesses en talenten van het kind.

__________________________________________________________________ 31


De resultaten van het onderwijs.

Hieronder volgt het overzicht van de adviezen en schoolkeuzes van de afgelopen drie jaren:

Advies van onze school VWO HAVO/VWO HAVO VMBO/HAVO VMBO Totaal

2009-2010 School waar het kind naar toe gaat. 3 Drachtster Lyceum 10 8 Singellandd VHS 6 0 Liudger College 1 2 BHS 1 5 18 Totaal 18

VWO HAVO/VWO Vmbo gt/HAVO VMBO gt VMBO Totaal

2010-2011 School waar het kind naar toe gaat. 1 Drachtster Lyceum 3 5 Singellandd VHS 6 3 Liudger College 4 5 BHS 3 2 16 Totaal 16

Advies van onze school VWO TTO VWO HAVO/VWO HAVO VMBO GT VMBO K/GT Totaal

2011-2012 School waar het kind naar toe gaat. 1 Drachtster Lyceum 15 4 Van Haersmasingel 2 4 Liudger College 3 8 BHS 1 3 1 21 Totaal 21

Advies van onze school

__________________________________________________________________ 32


Tenslotte.

9)Praktische zaken Website Als u bezwaar heeft tegen het afbeelden van foto’s van uw kind op de website moet u dat zo spoedig mogelijk doch uiterlijk 1 oktober doorgeven aan de leerkracht of aan de directeur. Klassenlijst Op verzoek van ouders en de leerlingenraad geven wij aan het begin van het schooljaar de nieuwe klassenlijsten mee van alle groepen. Op deze lijst staan de namen, adressen en telefoonnummers vermeld. Als u bezwaar heeft tegen vermelding op deze lijst kunt u dit doorgeven aan de directeur. Noodadressen In september vragen we alle ouders om de noodbrief per kind in te vullen. Mochten er in de loop van het jaar veranderingen komen, wilt u dat dan aan de leerkracht doorgeven. Het is heel vervelend als we de ouders in een noodgeval niet kunnen bereiken. Sloffen Iedereen draagt bij ons op school sloffen. Dit is uit hygiënisch oogpunt en om het materiaal te beschermen. De kleuters dragen hun gympjes, die zo ook tijdens de gymles aan doen. Ontruimingsoefening Twee maal per jaar houden we een ontruimingsoefening in school. dit doen we om de kinderen bekend te maken met een snelle ontruiming, zodat ze n iet in paniek raken bij een werkelijke calamiteit. In de periode voorafgaand aan de ontruiming wordt het ontruimingsplan met de kinderen door gesproken in de groepen. Onze ervaring is, dat door deze oefening de kinderen zeer vlot en geordend de school uit kunnen gaan. Hoofdluis Luizen vormen een bijzonder hardnekkig probleem. Onuitroeibaar lijkt het soms. Op verzoek van en in samenwerking met de ouder vereniging is het volgende afgesproken: 1. Elke eerste woensdag na een vakantie worden alle kinderen gecontroleerd op luizen door de “luizenouders”. __________________________________________________________________ 33


Tenslotte.

2. Zijn er luizen bij uw kind geconstateerd dan neemt de leerkracht van uw kind contact met u op. 3. U dient uw kind en de omgeving te behandelen tegen hoofdluis. Informatie over daarvoor bestemde lotion is op school verkrijgbaar. De ervaring is, dat regelmatig met de luizenkam kammen het beste is. 4. Na één week zal er een her-controle plaatsvinden door de “luizenouders”. 5. Bij bijzonderheden neemt de leerkracht van uw kind weer contact met u op. Alle kinderen krijgen een “luizenzak”. Op deze manier houden we onze school (bijna) luisvrij. Deze luizenzak dient u ook uit te wassen als uw kind luizen heeft. Indien u zelf luizen constateert, neemt u dan contact op met de leerkracht van uw kind. De luizenouders zullen dan een keer extra de kinderen op school controleren. Nederlandse Montessori Vereniging Onze school is lid van de NMV. Vier keer per jaar ontvangen wij het blad “Montessori Mededelingen”, waarin o.a. artikelen staan over de Montessori werkwijze, doelstellingen, ervaringen uit de praktijk in basis en voortgezet onderwijs. U kunt ook lid worden van de Montessori Vereniging. Advies- en informatiedienst 5010 Stel uw vraag over onderwijs via de lobo-50tien.nl of bel gratis op schooldagen tussen 10.00 en 15.00 uur naar (0800) 5010, kies tweemaal toets 1. De school is lid van de LOBO en ouders kunnen gratis de nieuwsbrief ontvangen. (www.lobo.nl/nieuwsbrief) Inspectie van het onderwijs Vragen over onderwijs; 0800-8051 (gratis) www.onderwijsinspectie.nl Vertrouwensinspecteur Meldpunt voor vertrouwensinspecteurs. Ook voor meldingen m.b.t. discriminatie en extremisme. 0900-1131111 (lokaal tarief) Schoolarts Jenny de Leeuw 088-2299466, [email protected] Schoolverpleegkundige Willemijn Bruining 088-2299816, [email protected] Doktersassistente Anneke de Jong 088-2299368, [email protected] __________________________________________________________________ 34


Tenslotte.

Tenslotte. Deze schoolgids is geschreven met medewerking van OV, MR, het bestuur, het team van leerkrachten en de directie. We geven in deze schoolgids een zo goed mogelijk beeld van onze school, maar zoals een school steeds in beweging is, is deze gids ook een steeds meeveranderend document, dat dus regelmatig herzien zal worden. Actuele informatie vind u op onze site: www.montessoridrachten.nl Indien u besluit of al besloten heeft uw kind op onze school te plaatsen, heeft u hopelijk een bewuste keuze gemaakt. Wij zullen er alles aan doen om ervoor te zorgen dat hiermee voor u en vooral uw kind een plezierige schoolperiode is aangebroken. De leerkrachten zullen in elk geval ieder kind welgemeende aandacht geven, opdat uw kind niet alleen kennis en vaardigheden verwerft, maar zich ook ontwikkelt in een sfeer van warmte, gezelligheid en geborgenheid. Als u meer wilt weten over het montessori-onderwijs raden wij u de volgende literatuur en/of internet sites aan: Montessori Concreet, A. Moorman, uitgave van Nienhuis Montessori (op school) www.montessori.nl

Indien u na het lezen van deze schoolgids vragen hebt, of geboeid bent geraakt door onderstaand motto, aarzelt u dan niet om contact op te nemen met de schoolleiding voor het maken van een afspraak.

__________________________________________________________________ 35

Montessorischool Drachten

Recommend Documents