Inhoud
Montessorionderwijs: ook voor uw kind?
4
Kinderen willen leren
4
Kinderen leren samenwerken
5
De voorbereide omgeving
6
Zelfstandigheid
6
Vrijheid in werkkeuze
7
Werken met Montessorimateriaal
7
Montessorionderwijs is kosmisch onderwijs
9
Taal- en rekenonderwijs
10
Een openbare school
10
Tot slot
11
3
Montessorionderwijs: ook voor uw kind?
4
Montessorionderwijs: ook voor uw kind?
Kinderen willen leren
De Maria Montessorischool wil u graag helpen bij de keuze van het onderwijs voor uw kind. U bent geïnteresseerd in onze school en daar zijn wij blij mee! Wij zijn met hart en ziel montessorischool en willen u graag meer vertellen over onze visie op leren en over de inhoud van ons onderwijs. Want u bent natuurlijk op zoek naar een school waar uw kind wordt opgevoed en begeleid op een manier die bij uw eigen opvoeding past.
Maria Montessori was een pedagoog die rond 1900 belangrijke onderwijsvernieuwing voorstond. Zij sprak in haar publicaties van de gevoelige periode: plotseling snapt het kind iets en het zou wel constant met die nieuwe kennis bezig willen zijn. Tijdens zo’n periode gaat het kind in enkele weken enorm vooruit, op een bijna explosieve manier. In het montessorionderwijs krijgt het kind de kans te leren in eigen tempo, met individuele tempoversnellingen. Zo is er de bijvoorbeeld de gevoelige periode voor taal rond het vijfde jaar: het kind verwerft in deze periode de taal. Kleuters zijn geïnteresseerd in allerlei soorten woorden en worden in de gelegenheid gesteld om met losse letters woorden samen te stellen. Zo krijgen die ‘zwarte lijntjes’ betekenis.
Deze brochure wil u helpen bij die keuze. Er staat in hoe kinderen op een montessorischool werken en leren. Als u dan denkt: “Dit onderwijs spreekt me aan en lijkt mij geschikt voor mijn kind”, kunt u een afspraak maken om eens te komen kijken op onze school in het Wateringse Veld te Den Haag. U bent van harte welkom.
De visie van montessorionderwijs benadrukt de individualiteit van het kind. Kinderen willen leren en moeten daartoe de gelegenheid krijgen. Een kind is actief, niet passief.
“Kinderen zijn nieuwsgierig, leergierig en van nature behept met een drang om te weten”
Montessorionderwijs: ook voor uw kind?
De kern van ons onderwijs Montessorionderwijs is individueel onderwijs. De kinderen krijgen groepslessen maar vooral ook individuele lesjes. Ieder kind kiest zijn eigen werk en werkt daar zelfstandig aan. Er zijn ook ‘werkjes’ die met een ander kind samen worden uitgevoerd. Een zeer belangrijk uitgangspunt is: ‘een kind maakt een eenmaal gekozen opdracht af en ruimt het materiaal daarna zelf op’. Daardoor kan een kind nooit ‘zo maar’ iets pakken en wordt het idee ontwikkeld dat een taak moet worden afgemaakt. Het materiaal en het systeem zorgen ervoor dat een kind in eigen tempo kan werken.
Kinderen leren samenwerken De kinderen helpen elkaar en werken samen. In een groep zitten kinderen van drie leeftijden bij elkaar. Als ze overgaan naar een andere groep, komen kinderen in een bestaande groep terecht. Zij treffen daar kinderen die al bekend zijn met de gang van zaken in de groep. Het kind ziet zo van anderen hoe het in de groep toegaat. Door het samenvoegen van verschillende leeftijden stimuleren we kinderen om elkaar te helpen. Ook inspireren zij elkaar. Kinderen leren om met elkaar rekening houden. Zij zullen wel eens moeten wachten of een ander werkje kiezen dan zij eerst van plan waren, omdat er van elk materiaal maar een beperkte hoeveeldheid aanwezig is in de groep. Het kind wordt hierdoor in de gelegenheid gesteld om te oefenen in het omgaan met andere kinderen; door samenwerking leren kinderen sociale vaardigheden.
“Kinderen kunnen het materiaal uit de kasten pakken en het na gebruik weer zelf opruimen”
5 In elke groep wordt gestreefd naar een leeftijdsverschil van drie jaar. Zo is een kind in de groep altijd een keer de jongste, een keer de middelste en een keer de oudste. Het leert daardoor om te gaan met kinderen van verschillende leeftijden. Het leert hulp te accepteren, te vragen, aan te bieden en te geven. In het montessorionderwijs is het elkaar helpen van wezenlijk belang, niet alleen voor het leren maar vooral voor de sociale ontwikkeling. De toekomst van de ‘volwassen’ maatschappij hangt voor een groot deel af van de manier waarop mensen in staat zijn elkaar te helpen en samen te werken. De groepen binnen het montessorionderwijs zijn als volgt ingedeeld: • de onderbouw: kinderen van 4 t/m 6 jaar • de middenbouw: kinderen van 6 t/m 9 jaar • de bovenbouw: kinderen van 9 t/m 12 jaar
Montessorionderwijs: ook voor uw kind?
6
De voorbereide omgeving
Zelfstandigheid
Het lokaal speelt een grote rol in het leven van een kind. De leidster besteedt veel aandacht aan het aantrekkelijk maken van het lokaal. Steeds wordt het lokaal anders aangekleed, passend bij de tijd van het jaar of bij een thema waar de kinderen mee bezig zijn. De kinderen dragen zorg voor een eigen of groepsplantje.
De kinderen zijn verantwoordelijk voor hun eigen werk. Ze ruimen op wat ze gepakt en gebruikt hebben. Zij zijn verantwoordelijk voor de orde en netheid in hun omgeving. Zelfstandigheid is belangrijk binnen het montessorionderwijs. De kinderen krijgen de vrijheid en gelegenheid om te ontdekken, te doen en te ervaren.
De omgeving prikkelt het kind tot leren. De groep is zodanig ingericht dat het kind uitgedaagd wordt tot handelen. Ook is de opstelling zo dat de kinderen zelfstandig kunnen werken. Het materiaal is goed zichtbaar en overzichtelijk in de groep opgesteld. Kinderen kunnen het materiaal uit de kasten pakken en het na gebruik weer zelf opruimen. De kasten in het lokaal zijn los op te stellen, waardoor het mogelijk is in het lokaal aparte ruimtes te maken, zoals een leeshoek, een themahoek, een speelhoek en een computerhoek. Kortom, de omgeving is aangepast aan de behoefte van het kind.
Kinderen mogen kiezen uit een aantal werkjes. Het gelijktijdig uitvoeren van diverse activiteiten staat centraal. Deze vrijheid is belangrijk, omdat kinderen werk kiezen dat hun interesse heeft. Daardoor zal hun concentratie groot zijn. De vrije keuze van kinderen vloeit voort uit de behoefte om zelf hun bezigheden te kiezen en daardoor hun wil te ontwikkelen. Als de kinderen op school komen, kiezen zij zelf een werkje waarmee zij willen werken. Ieder kind leert en werkt in zijn eigen tempo, waardoor er verschillen in niveau ontstaan. Elk kind doet datgene wat het zo goed mogelijk naar eigen vermogen kan. Kinderen worden in staat gesteld zich te ontwikkelen naar eigen aanleg en in eigen tempo.
Montessorionderwijs: ook voor uw kind?
Vrijheid in werkkeuze
Werken met montessorimateriaal
Binnen het montessorionderwijs is sprake van ‘vrijheid in gebondenheid’. Het is belangrijk dat het kind de gelegenheid krijgt om zijn eigen leerproces te bepalen. Om dit te bewerkstelligen is een aantal vrijheden nodig:
Binnen het montessorionderwijs wordt gewerkt met materialen die door Maria Montessori en haar medewerkers zijn ontworpen. Het materiaal is een middel om al werkend en handelend begrippen en vaardigheden te leren. Het vormt een schakel tussen denken en doen. De materialen moeten aan de volgende eisen voldoen:
• het kind kan zelf bepalen wanneer, hoe lang en met welk werkje het bezig is; • het kind kan zelf de materialen pakken en opruimen die voor een gekozen activiteit gebruikt worden; • als een kind wil samenwerken is dit mogelijk;
• werkzaamheid (je kunt er meteen mee aan de slag); • controle van de fout (het kind ziet wat het fout doet); • isolatie van de eigenschap (elk materiaal is geschikt voor een bepaalde activiteit);
• als een kind hulp nodig heeft, kan het kind bij zijn medeleerlingen en bij de leidster terecht;
• aantrekkelijkheid (het lokt de kinderen uit om ermee te werken);
• het kind kan bij andere groepen gaan kijken, werken en informatie halen.
• beperking (er zijn maar een of enkele exemplaren aanwezig in de groep); • toenemende moeilijkheid (het wordt stap voor stap moeilijker).
Montessorionderwijs: ook voor uw kind?
7
8
In de onderbouw en in de middenbouw en soms zelfs in de bovenbouw kan het kind werken met hetzelfde basismateriaal. Maar de kinderen doen er iets anders mee. Zo is voor een kleuter ‘de roze toren’ materiaal waarmee iets moois gebouwd kan worden (bedoeld om de begrippen ‘groter’ en ‘kleiner’ aan te leren), terwijl het in de middenbouw hulpmateriaal is bij de grammatica en in de bovenbouw een manier om de inhoud van kubussen te berekenen. Het is de leidster die ervoor zorgt dat met het materiaal ook daadwerkelijk iets wordt geleerd. Door observatie van het kind weet de leidster precies welke manier van werken met het materiaal voor dat bewuste kind leerzaam is. Door een juiste begeleiding en op tijd ingrijpen zorgt de leidster ervoor dat het kind optimaal wordt gestimuleerd om zó te werken, dat elk moment iets nieuws wordt geleerd of iets bekends wordt geoefend.
“Montessorimaterialen zijn speciaal ontworpen om al handelend begrippen en vaardigheden te leren”
Montessorionderwijs: ook voor uw kind?
Het materiaal wordt gebruikt bij het aanbieden van iets nieuws. De bedoeling is dat het kind met het materiaal leert begrijpen wat er werkelijk gebeurt. Pas als het kind het geleerde echt begrijpt, wordt overgegaan tot steeds verdere abstractie. Het is uiteraard de bedoeling dat de kinderen ten slotte zonder materiaal kunnen werken en abstract kunnen denken. Op alle montessorischolen in de hele wereld gebruikt men hetzelfde materiaal op dezelfde manier.
Montessorionderwijs is kosmisch onderwijs Het doel van kosmisch opvoeden is kinderen vanaf jonge leeftijd waardering en respect bij te brengen voor de wereld om hen heen en ze bewust te maken van hun eigen taak en hun medeverantwoordelijkheid voor het grote geheel. Kosmisch onderwijs helpt de kinderen een ordening aan te brengen in de indrukken en feitenkennis die ze opdoen. Het verwerken van informatie gebeurt op een creatieve manier, door middel van werkstukjes en werkjes met montessorimateriaal. Het kind moet eerst enig begrip van tijd hebben voordat het aan de geschiedenis van de aarde kan beginnen. Een belangrijk leermiddel hiervoor is de tijdlijn. De tijdlijn loopt door alle bouwen heen en alles heeft er zijn plekje op. Kosmisch onderwijs in de onderbouw betekent vooral de verkenning van de directe omgeving en de ontwikkeling van ruimte- en tijdsbesef. De werkjes hebben een relatie met de tijdlijn; ze zijn gekoppeld aan de seizoenen. Ook worden er groepslesjes gegeven. Voor het ontwikkelen van het ruimte- en tijdsbesef is het namelijk belangrijk dat kinderen over tijd en ruimte praten met elkaar.
In de middenbouw zet het ruimte- en tijdsbesef zich voort in een wereld die de directe leefomgeving van het kind overschrijdt. De blik wordt verruimd naar grotere gehelen, er wordt geabstraheerd. Het heelal, de planeten en de aarde nemen een belangrijke plaats in. In de bovenbouw gaat het over wetenschap en de ontwikkeling van de menselijke beschaving. We besteden aandacht aan historische en aardrijkskundige achtergronden en aan de culturele ontwikkeling van de mens. Dit wordt allemaal binnen bepaalde thema’s behandeld.
Montessorionderwijs: ook voor uw kind?
9
Taal- en rekenonderwijs In de onderbouw staat het luisteren naar taal centraal. Zo is er veel materiaal waarin het benoemen van zaken en begrippen van belang zijn. Dit gebeurt vooral met de zogenaamde ‘namenlesjes’. Mede hierdoor wordt de taalontwikkeling op jonge leeftijd gestimuleerd. Zo zal het kind aan het einde van de onderbouwperiode veelal een goede beginnende letterkennis bezitten. Deze letterkennis biedt een voorsprong op de geboden lees- en spellinginstructie tijdens de middenbouw. Door middel van speciaal ontworpen montessori-taalmateriaal breiden de kinderen vervolgens hun kennis op gebied van spelling, grammatica en woordenschat uit. Ter ondersteuning werken wij vanaf de middenbouw met een taal- en schrijfmethode.
10
In het rekenonderwijs hebben we materiaal voor het aanleren van de begrippen. Van ‘groter’ en ‘kleiner’ tot aan worteltrekken en machtsverheffen, met alle tussenliggende onderdelen, zoals tellen, optellen en aftrekken, het decimale stelsel, de tafels, delen, breuken en oppervlakte. Ook maken wij gebruik van een rekenmethode vanaf de middenbouw.
Een openbare school De Maria Montessorischool is een openbare school waar iedereen welkom is. Ons onderwijs sluit aan bij de ontwikkelingsbehoefte van kinderen. De invulling van montessorionderwijs is anders dan regulier onderwijs. Het eindresultaat is gelijk, de weg er naartoe is anders.
Binnen het montessorionderwijs komen de kinderen op jonge leeftijd in aanraking met taal. Hierdoor gaan ze er zelf mee oefenen en experimenteren. Montessorionderwijs: ook voor uw kind?
“Het doel van kosmisch opvoeden is kinderen vanaf jonge leeftijd respect bij te brengen voor de wereld om hen heen” Het motto van montessorionderwijs luidt: ‘Help mij het zelf te doen’. Alle opvoeding is zelfopvoeding. Uitgangspunt is dat een kind een natuurlijke drang tot zelfontplooiing heeft. Opvoeding en onderwijs moeten onderkennen wat de behoefte van een kind op een gegeven moment is en daarop inspelen door de juiste omgeving en materialen te bieden. Montessorionderwijs is modern, individueel onderwijs, gebaseerd op de principes van Maria Montessori. In Nederland moet iedere leidster die les wil geven aan een basisschool in het bezit zijn van een diploma. Dit diploma kan behaald worden aan een Hogeschool die een studierichting leraar basisonderwijs heeft. Ook de leraren aan een montessorischool voor basisonderwijs, die daar leidsters of leiders genoemd worden, hebben zo’n diploma. Maar daarnaast hebben zij een post-HBO opleiding gevolgd en hebben zij het montessoridiploma voor basisonderwijs.
11
Tot slot Bent u nu echt nieuwsgierig geworden? Kijk dan op onze website www.mmdenhaag.nl of op de landelijke montessoriwebsite www.montessori.nl. U kunt ons ook bellen op telefoonnummer: 070 - 30 99 335
Wij hopen u te zien voor een gesprek met rondleiding of wellicht een montessorilesje op onze school.
Montessorionderwijs: ook voor uw kind?
Colofon Dit is een uitgave van de Maria Montessorischool, augustus 2010.
Tekst en redactie: Dominique van Ee en Mireille Heijboer
Fotografie: George Ongkiehong
Productiebegeleiding: HCO, Désirée van der Heijden
Vormgeving en drukwerk: Renkler BV, Den Haag
Openbare basisschool Maria Montessori Zevenwoudenlaan 197 2548 NT Den Haag telefoon : 070 3099335 fax : 070 3099795 email :
[email protected] internet : www.mmdenhaag.nl De Maria Montessorischool is een onderdeel van De Haagse Scholen, stichting voor primair en speciaal basisonderwijs in Den Haag.
