Presenta(e door: Eva van der Ploeg Argos Zorggroep in samenwerking met Monash University
Montessori methodiek voor mensen met demen(e
Inhoud workshop • Achtergrond van de Montessori methodiek • Resultaten en casussen uit trial, incl. videomateriaal • Nadere verkenning van de Montessori principes
‘Probleemgedrag’ bij demen(e I
‘Probleemgedrag’ bij demen(e II
• Demen(e in de meer gevorderde fases gaat vaak gepaard met psychologische-‐ en gedragsproblemen
Agita(e: • Stressvol voor bewoners, personeel en mantelzorgers • Behandeling met medica(e effec(ef als gedrag wordt veroorzaakt door onbehandelde pijn, hallucina(es of depressie • Echter bij andere oorzaak is effec(viteit discutabel en weegt het risico op bijwerkingen (zoals valrisico en verergerde vergeetach(gheid) zwaarder
– Psychologische symptomen zijn: apathie (27%), depressie (16%), waanideeën (11%), angst (10%) & hallucina(es (5%) – Gedragssymptomen zijn o.a. ijsberen of dwaalgedrag en aggressief gedrag (48-‐82% in vph)
Unmet needs Theorie • “Probleemgedrag” ontstaat als niet aan de menselijke basisbehoe^en wordt voldaan (Cohen-‐Mansfield) • Voorbeelden zijn: – Onbehandelde pijn – Hallucina(es – Gebrek aan s(mula(e en ac(viteiten – Gebrek aan gezelschap en een ‘rol’
Achtergrond • Behoe^e ‘alterna(eve’ interven(es te verkennen • Review w.b.: psychosociale interven(es (O’Connor et al. 2009a, 2009b, Interna(onal Psychogeriatrics)
• Beste resultaten bij afstemming op mensen hun capaciteiten en interesses • Enkele case studies re: Montessori ac(viteiten (Camp and collegues)
• 2009: RCT met voorgeselecteerde selec(e en CMAI (Lin et al., 2009, JAGS)
1
De Montessori methodiek
De Montessori methodiek II
Maria Montessori (1870-‐1952) -‐ Het gebruik van methoden van revalida(e en s(mula(e van de zintuigen om moeilijk lerende kinderen tot het zelfde niveau als ‘gezonde’ kinderen te brengen (1901).
Betrokkenheid bij leren bevorderen: -‐ Taken in stapjes breken -‐ Begeleide herhaling -‐ Progressie van eenvoudig naar moeilijker -‐ Het aanpassen van de ‘eisen’ aan de capaciteiten van ieder kind
Montessori bij demen(e • • • • • • • • • • • •
Voor je begint, vraag je af wat het doel is. Houd rekening met iemands (fysieke) mogelijkheden. Nodig de ander uit om deel te nemen. Geef zoveel mogelijk keuzes. Praat minder. Doe alles voor. Pas je snelheid aan. Gebruik non-‐verbale hints en sjablonen. Geef de ander iets om vast te houden. Werk van eenvoudig naar moeilijker. Breek een taak in kleine, overzichtelijke stapjes. Stel aan het einde vragen. Er is geen goed en fout. Het gaat om par(cipa(e.
Waarom werken deze principes?
Declara(ef of expliciet geheugen
Procedureel of impliciet geheugen
• Bewuste herinnering van feiten en gebeurtenissen • Het zich herinneren van namen van mensen en objecten, ingewikkelde opdrachten uitvoeren, het volgen van reeksen en abstract denken • Meestal (erns(g) aangetast bij mensen met demen(e
• Procedureel geheugen – niet-‐declara(ef of impliciet – gewoontes, motorisch leren (spiergeheugen) • Dit systeem is minder aangetast bij mensen met demen(e • Een voorbeeld is lezen: dit kunnen mensen vaak tot ver in een demen(e – Zolang de lelers groot en duidelijk genoeg zijn!
2
Procedureel geheugen II • Leren gebeurt vaak onbewust à Kunnen mensen met demen(e nog leren? à Jazeker, ga maar eens op hun ‘vaste’ plek zilen • Herhaling is belangrijk bij leren via het procedureel geheugen – zelfs als iemand eerdere ‘trainingssessies’ zich niet herinnert.
Ook voor mensen zonder agita(e De ac(viteiten: • werken met procedureel geheugen • bieden sociale interac(e en diverse ac(viteiten die betekenis hebben • zijn makkelijk aan te passen voor een individue
Samengevat • Agita(e komt veel voor bij demen(e • Als de oorzaak niet fysiek is, is het mogelijk dat gebrek aan een rol, aan s(mula(e of aan gezelschap aan het gedrag ten grondslag ligt • Montessori ac(viteiten bieden een rol, contact en s(mula(e N.B.: Ook mensen met demen(e die niet geagiteerd zijn, kunnen baat hebben bij deze methodiek!
Probleemgedrag • Menselijk gedrag is niet willekeurig • Als we worden geconfronteerd met probleemgedrag, dan moeten we ons al(jd afvragen “Waarom gebeurt dit?” • -‐-‐Het antwoord kan niet zijn “Omdat ze demen(e hebben” -‐-‐Dr. Cameron Camp
Gedrag dat zich herhaalt “Als we hen goed observeren, dan zien we dat ze helemaal niet luisteren naar de antwoorden die ze krijgen. Wat enthousiaste nieuwsgierigheid lijkt te zijn, is eerder een manier om iemand, die ze nodig hebben, in de buurt te houden.” -‐-‐-‐-‐Maria Montessori
Beschrijving studiegroep • Verpleeghuisbewoners • Met een diagnose van demen(e • Tenminste 1 fysiek geagiteerd gedrag (90% ijsberen en/ of dwalen) • 2/3 vrouw, gemiddeld 78 jaar oud, meesten erns(ge demen(e, ¼ sprak geen Engels meer • Interven(e: 10 ac(viteiten gekozen in samenspraak met de familie
3
Effect op gedrag (n=45) ↓ Minutes with target behaviour (range 0-30)
Agita(e over de sessies ↓ Minutes with target behaviour (range 0-30)
Session
Effect op par(cipa(e
Effect op emo(es
Effect op CALD deelnemers
Casus 1 – Ed -‐ Personalia
↓ Minutes with target behaviour (range 0-30)
Demografische informa3e: achter in de 80, geboren in Australië, sinds 3 jr opgenomen in deze instelling. Medische informa3e: ziekte van Alzheimer, hoog valrisico, beperkt gezichtsvermogen, artrose Verpleegkundigen: berucht om zijn aggresiviteit: veel voorkomende gedragingen waren ijsberen, andermans kamers inlopen, meubels verplaatsen, slaan, schoppen en duwen (jdens wassen e.d.; ook verbale aggressie), à de zorg voor Ed werd als zeer moeilijk ervaren
4
Casus 1 – Personalia II
Casus 1 -‐ Ac(viteiten
Zijn dochter: Ed was automonteur en knapte motoren op (ook in zijn vrije (jd). Hij was een crea(eve man. Hij speelde in een band en was dol op Schotse muziek. Hij was groot fan van een voetbalclub. Hij had al(jd honden gehad. Ooit volgde hij een massagecursus. Hij kwam uit een groot gezin en was een moederskindje. Als (ener haalde hij veel kalekwaad uit. Ac3viteiten: overgooien, schroeven, luisteren naar Schotse muziek, een puzzel van zijn eigen foto maken, hand massage, plaatjes van motoren sorteren, een gebed voorlezen, een rekening uitschrijven, foto’s van honden sorteren, foto’s van familieleden bekijken.
Uitgevoerde ac(viteiten: -‐ Foto’s van honden (3x, plezierig) -‐ Handmassage (2x, onduidelijk) -‐ Familie foto’s (1x, geen succes) -‐ Sorteren van fotos van motoren (4x, een groot succes)
Casus 1 – Agita(e
Casus 1 -‐ Par(cipa(e
↓ Minutes with target behaviour (range 0-30)
Casus 2: Gerry -‐ Personalia • • • • •
84 jaar Afgenomen beheersing Engelse taal, mix met Duits en Lets Beperkt gezichtsvermogen Erns(ge demen(e 4 voorgeschreven en 2 zonodig medica(e ‘tegen’ agita(e, maar nog steeds: – Constant ijsberen, andermans’ kamers inlopen, onrus(g als in stoel – Dagelijks uitkleden en dingen verscheuren – Schoppen, grijpen en duwen (jdens ADLs – Ongepast eetgedrag – Verbaal: dagelijks herhaalde vragen, wekelijks schelden en rare geluiden – Personeel beschouwde de zorg voor mw als ‘zeer moeilijk’
Minutes with predominant passive & active engagement per session
Casus 2 -‐ Ac(viteiten • • • •
Bloemschikken Verschillende stoffen voelen Familiefoto’s bekijken (ini(a(ef Gerry) Handdoeken opvouwen
Gerry werd spraakzaam, over de rozen, maar ook over haar familie
5
Casus 2 -‐ Agita(e ↓ Minutes with target behaviour (range 0-30)
Casus 2 -‐ Par(cipa(e Minutes with predominant passive & active engagement per session
Casus 2 – Video 1 (vooraf)
Casus 2 – Video 2 (introduc(e)
Casus 2 – Video 3 (na 3 min)
Casus 2 – Video 4 (na 6 min)
6
Casus 2 – Video 5 (na 10 min)
Hoe bevorder ik deelname? • Maken en vasthouden oogcontact • Gebruik van hun naam om aandacht terug te brengen • Zacht aanraken van hand, schouder of visuele ‘hints’ • Kijk wat er gebeurt: een taak hoe^ niet afgemaakt te worden • Voorkom overs(mula(e: tas of doos • Waar voel jij je goed bij?
Montessori bij demen(e • • • • • • • • • • • •
Voor je begint, vraag je af wat het doel is. Houd rekening met iemands (fysieke) mogelijkheden. Nodig de ander uit om deel te nemen. Geef zoveel mogelijk keuzes. Praat minder. Doe alles voor. Pas je snelheid aan. Gebruik non-‐verbale hints en sjablonen. Geef de ander iets om vast te houden. Werk van eenvoudig naar moeilijker. Breek een taak in kleine, overzichtelijke stapjes. Stel aan het einde vragen. Er is geen goed en fout. Het gaat om par(cipa(e.
Wat als iemand geagiteerd raakt? • Als iemand op probeert te staan • Dit hoe^ niet met de ac(viteiten samen te hangen: misschien is er sprake van pijn, cogni(eve overs(mula(e of ander ongemak – Maak oog-‐ of fysiek contact – Vraag of ze wat langer blijven, willen helpen... – Als ze toch gaan, vraag of je mee mag lopen – Loop wat rond, keer terug bij de tafel, nodig uit om weer te gaan zilen (alterna(ef: neem tas mee)
Andere bewoners
Materialen
Ont-‐ijsberen: • Andere bewoners komen misschien kijken:
• Foto’s: kijk wat een goed formaat is (A5 is gemakkelijk vast te houden) • Lamineer voor blijvend gebruik • Ontwikkel sjablonen • Wees crea(ef: het ontwikkelen van een ac(viteit is een ac(viteit op zich • Voor muziek kunt u een smarvoon gebruiken, eventueel met boxjes
– Maak even contact – Zeg dat je nu druk bent met mw … en dat je ze later even opzoekt – Of: nodig hen uit om aan te schuiven en geef hen iets om vast te houden – Breng je aandacht terug naar je ‘deelnemer’
7
Met dank aan… Deze studie is gefinancieerd door D-‐CRC, the NH&MRC, en the Mason Founda(on We zijn veel dank verschuldigd aan de deelnemers en onze medewerkers: Barbara Eppingstall Cameron Camp Susannah Runci Nathan Castle Sandra Genovesi Anna Clark Donna Papas Clio Wright Tapiwa Mbakile Zac Griffith-‐Jones Caroline Bambrick Emily Berger Penelope Pollil John Taffe Simon Moss
Verder lezen -‐ Mijn blog: ademinnederland.wordpress.com -‐ Alzheimer’s Australia: fightdemen(a.org.au (Zoek op Relate, Mo(vate, Appreciate -‐ Argos Zorggroep: argoszorggroep.nl Contact:
[email protected]
8
