Money rules our world too

PDFMAILER.COM Print and send PDF files as Emails with any application, ad-sponsored and free of charge www.pdfmailer.com

Money rules our world too Dat de wereld in het algemeen geregeerd wordt door geld en dat mammon de drijfveer is van het menselijke leven was al geweten en werd reeds verwoord door … in money rules the world. Voor het joodse religieuze leven geldt dit a fortiori. Vanaf het ogenblik dat de jood uit stof verrijst tot hij naar het stof der aarde terugkeert, staat geld centraal en speelt het een niet weg te denken of weg te cijferen cruciale rol.

De joodse levenscyclus. De geboorte. Ofschoon de geboorte van het joodse kind taksvrij is, beginnen de specifieke joodse uitgaven reeds op de leeftijd van acht dagen bij de bris milo (= besnijdenis). De mohel (= rituele besnijder) bedrijft weliswaar een mitsva (= bijbels gebod) of een goede daad door een joodse boreling te besnijden en mag er zich stricto iure niet voor doen betalen, maar er bestaat een dwingend gebruik om hem voor zijn ‘tijdverlies’ te vergoeden (PDF1). Bij de ceremonie hoort een receptie (PDF) en een se’udat mitsva (= feestmaal)2 (PTDF). Drie dagen na de ceremonie (shlishi lamilo) is het de gewoonte dat de vader van het kind in de synagoge een kiddoesh (= receptie) geeft om zijn vreugde te delen en de Almachtige te bedanken voor het goede verloop van de ingreep (PDF). Bij een eerstgeboren jongen hoort een pidjon haben (= vrijkopen van de zoon), waarbij de vader zijn kind vrijkoopt uit handen van een kohen (= priester). Immers schrijft de Torah voor dat de eerstgeboren jongen aan de kohen toebehoort (Deuteronomium, 18, 16). Bij de kwestige ceremonie, die op de leeftijd van 30 dagen gehouden wordt, biedt de vader van het kind aan een door hem aangezochte priester vijf zilveren munten aan om zijn kind vrij te kopen en doorgaans wordt aan de priester nog wat geld toegestopt voor zijn aanwezigheid, hetzij omdat hij in geldnood verkeert hetzij omdat hij een hoogwaardigheidsbekleder is (PDF). Hierop volgt een feestmaaltijd (PTDF)3. De bar-mitsva. Wanneer een zoon de leeftijd van 13 jaar bereikt wordt hij religieus meerderjarig en wordt zijn communiefeest of bar-mitsva gevierd. Dit gebeurt in de synagoge op de sabbat, alwaar de jongen en de meeste van zijn familieleden en vrienden opgeroepen worden naar de Torah tijdens de sabbatale voorlezing van de bijbelportie van de week. Naar aanleiding hiervan worden de opgeroepenen uitgenodigd om een geldelijke gift te doen, die in het openbaar wordt afgekondigd (in totaal PTDF). De synagoge en/of de Rabbijn (en soms ook de voorzanger) verwachten een aanzienlijke bijdrage van de baal-simche (= feestvierder), bovenop de geldelijke giften door de verschillende voornoemde opgeroepenen (PTDF). Na de 1

PDF = paar duizenden franken; PHF = paar honderden franken; PTDF = paar tienduizenden franken; PHDF = paar honderden duizenden franken; PMF = paar miljoenen franken. 2 Mits betaling van een feesttaks die de Kehille heft gelijk aan de helft van de huurprijs van de feestzaal (z. verder). 3 Mits betaling van een feesttaks die de Kehille heft gelijk aan de helft van de huurprijs van de feestzaal (z. verder).


dienst volgt een kiddoesj rabe (= grote receptie) (PTDF -> PHDT)4. Bij het communiefeest hoort ook een feestbanket dat doorgaans met grote luister wordt ingericht (PTDF -> PHDF, soms PMF)5 [Zie ook: Fastueuze Bar Mitsva vieringen]. Sommigen vieren ook bat-mitsva, d.i. de religieuze maturiteit bij meisjes op twaalfjarige leeftijd met even grote luister. Het huwelijk. Ook bij het huwelijk gebeurt de viering zowel in de synagoge als in een feestzaal, maar het trouwfeest duurt zeven dagen. Op de sabbat vòòr het huwelijk wordt de chosson (= bruidegom) naar analogie met de hoger beschreven bar-mitsva opgeroepen samen met familie en gasten (geldelijke giften: PTDF in totaal) en volgt een grote receptie (PTDF -> PHDF, soms PMF). De huwelijksinzegening vindt plaats in de synagoge (soms in een zaal) en wordt gevolgd door een grote receptie (PTDF -> PHDF)6. De joodse gemeente (z. hieronder), de officierende Rabbijn alsook de koster en de voorzanger dienen allemaal in het feest te delen: (PTDF -> PHDF). Op de dag van de huwelijksinzegening wordt een groot banket gehouden, doorgaans voor een paar honderden gasten (PHDF -> PMF)7. Op de zes dagen die volgen worden de sheva brochos (= letterl. de zeven zegen) ingericht. Dit zijn kleinere feestmaaltijden van doorgaans enkele tientallen familieleden, vrienden en kennissen (soms een honderdtal of meer) (PHF)8. De huwbare leeftijd bij religieuze joden ligt relatief laag, zodat het koppel zeer zelden in zijn eigen onderhoud kan voorzien. Bovendien is het de gewoonte in orthodoxe kringen dat de man levenslang of op zijn minst een paar jaar blijft lernen (= joodse studies) en alleszins geen beroepsopleiding heeft genoten. Zowel in het ene als in het andere geval gaat een huwelijk in onze kringen steeds gepaard met een financieel plan tussen beide families om ervoor te zorgen dat het koppel en de kroost die vrij vlug zal volgen onderdak, kost en inwoon heeft. Dit kost pakken geld (PMF). De laatste rust. Een overlijden is voor de jood niet alleen een pijnlijke gevoelsmatige zaak, maar tevens een ernstige financiële punctie voor de overlevenden. Onmiddellijk na het overlijden moet het lijk rond de klok bewaakt worden, wat doorgaans gebeurt door een professioneel (PTDF). Uitgerekend op dat pijnlijke moment beginnen mensonterende traktaties tussen leden van de joodse gemeente en de rouwenden m.b.t. de prijs die betaald zal moeten worden voor de aankoop van een graf en de teraardebestelling. Hierbij wordt de overledene op zijn vermeende rijkdom ‘geschat’ en wordt de dodenbelasting dienovereenkomstig gevestigd. (PHDF -> PMF). Het gaat dus niet om de prijs van de teraardebestelling, maar werkelijk om een postume dwingende tol aan de gemeente, die niet vatbaar is voor discussie of beroep. De gemeente beschikt over een zeer doeltreffend overtuigingsmiddel op de ontredderde familie: zonder de betaling, geen teraardebestelling op het joodse kerkhof en geen rituele wassing. Deze taks wordt ook geheven op zij die zich in Israël laten begraven, nu de rituele wassing hier ten lande dient te gebeuren. Twaalf maanden na het overlijden is het de beurt aan de plaatsing van de matseivo (= grafsteen) (PTDF). Om 4

Mits betaling van een feesttaks die de Kehille heft gelijk aan de helft van de huurprijs van de feestzaal (z. verder). 5 Mits betaling van een feesttaks die de Kehille heft gelijk aan de helft van de huurprijs van de feestzaal (z. verder). 6 Mits betaling van een feesttaks die de Kehille heft gelijk aan de helft van de huurprijs van de feestzaal (z. verder). 7 Mits betaling van een feesttaks die de Kehille heft gelijk aan de helft van de huurprijs van de feestzaal (z. verder). 8 Mits betaling van een feesttaks die de Kehille heft gelijk aan de helft van de huurprijs van de feestzaal (z. verder).


het jaar op de Yahrzeit (= verjaardag van het overlijden) geven de afstammeling een tikkoen (= een drink) in dee synagoge (PHF) en sommigen houden een gezamenlijke maaltijd met een minjan (= gebedsquorum van 10 religieus meerderjarige mannen) (PDF).

De joodse dagdagelijkse rompslomp. De dagindeling. De joodse dag begint met synagogebezoek n.a.v. het ochtendgebed. Collectes door behoeftigen allerlei zijn er dagelijkse kost (PHF). Op de nieuwe maand (= Rosh choidesh), alsook op nog andere semi-feestdagen en op de Slichos-dagen (de aanloopdagen tot de Hoge Feestdagen) strijken honderden kinderen (6-18 jaar) van de verschillende cheiders (= ultra-orthodoxe basisscholen) neer op de synagogen om er te komen bedelen voor hun schoolinstelling (PHF). Het is een huiveringwekkend tafereel te zien hoe deze kinderen met de zegen van hun opvoeders met uitgestrekte handen de synagogegangers in alle synagogen gedurende gans het gebed lastig vallen. Bovendien wordt van de regelmatige gebruikers en bezoekers van een synagoog verwacht dat ze bijdragen tot de instandhouding ervan (PDF-> PTDF). Deelnemers aan een dagelijkse sjioer (= publieke les in religieuze materies) worden gesolliciteerd om een gift te doen (PDF). De joodse levenswijze impliceert de instandhouding van talrijke geboden, waarvan velen (veel) geld kosten. De voeding moet koosjer zijn, dus duurder (PTDF p.m.). De dames- en meisjeskledij moet zedig zijn, wat inhoudt dat men zich hetzij tot speciale modehuizen moet wenden hetzij tot retoucheuses. In beide gevallen is het duurder. Gehuwde dames dragen (dure) pruiken (PTDF). De op te voeden kroost volgt les in private scholen of gesubsidieerde scholen, waar het profane onderricht weliswaar gratis is maar waar betaald moet worden voor het joods onderwijs (PDF p.m.). Na hun achttiende (soms na hun vijftiende) vertrekken de meesten naar Israël naar een Jeshiva (= Talmoed Hogeschool) (PHDF p. jaar). Meisjes gan nar een Michlala (= Hogeschool voor meisjes) (PHDF p. jaar). Zowel Jeshiva’s als Michlalot zijn in prive-handen en een bron van inkomsten voor zij die aan het hoofd staan, ook al genieten zij ruime staatssubsidies. De Kehille (= joodse gemeente) heft een jaarlijks lidgeld, recht evenredig met het vermeende inkomen van het gezinshoofd (PDF -> PHDF p. jaar), waarmee de religieuze dienstverlening wordt bekostigd. Desalniettemin moeten leden additioneel betalen voor de verschillende diensten van de Kehille: bezoek aan ritueel bad (= mikve) (PHF), Din Toire (= Rabbinaal arbitrage) (PDF -> PHDF), ritueel geslacht koosjer vlees wordt verkocht aan een veel hogere prijs waarin de gabella (= vleestaks) is inbegrepen, voeding onder Rabbinaal toezicht kost duurder ingevolge de toezichtskosten, feestaannemers rekenen het Rabbinale toezicht gewoon door in hun prijs, terwijl de Kehille een feesttaks heft gelijk aan de helft van de huurprijs van de feestzaal (PTDF), de huwelijksinzegening gebeurt pas na betaling van Rechash, de huwelijkstaks (PTDF -> PHDF), de teraardebestelling pas na kwijting van de dodentaks (PHDF -> PMF), etc. Voor zij die een Rebbe of een Tsaddik (= heilige man) raadplegen m.b.t. een raad of om een zegen te krijgen moeten ook een pidyion neertellen (PDF). Voor zogenaamde mirakelverrichters (en dat zijn er velen: genezers, exorciseerders, paragnosten, etc.) worden veel hogere sommen opgehoest (PDF -> PTDF).


Theenamiddagen voor dames. Om de week wordt er een zogenaamde theenamiddag ingericht voor dames, waarvan de opbrengst ten goede komt aan een of andere weldadigheid (PHF -> PDF). De organiserende hostesses van deze theenamiddagen tellen veel meer neer (PDF). Zie over deze theenamiddagen: … Weldadigheidsmanifestaties voor heren. Heren worden regelmatig en vooral veelvuldig gesolliciteerd voor weldadigheid, meestal voor religieuze of caritatieve instellingen in binnenen buitenland, maar ook voor Rebbes in nood, edm. Dit gebeurt hetzij in een zaal of thuis bij een particulier, waar collectes worden gehouden (PTDF p. jaar). Geldinzamelingen allerlei. Ook worden vrienden of kennissen van ons gesensibiliseerd voor individuele dramatische gevallen in het verre buitenland en voelen zich plots door een zending geroepen. Zij komen dan aankloppen en vragen giften die buiten elke proportie staan (PTDF p. jaar). Inheemse en buitenlandse professionele sjnorrers (= bedelaars) zijn gans het jaar in onze rijk gewaande stad op het bedelpad en doen huis-aan-huis bezoeken, hierbij geholpen door stedelingen] die er een bijberoep van maken om deze sjnorrers te voorzien van adreslijsten of deze op hun bedeltochten te begeleiden (PTDF p. jaar) tegen een vergoeding die tot 50% van de opbrengst kan oplopen. Bij elke gelegenheid (een feest, een succes of een overlijden) melden zich inzamelaars om voor de gelegenheid een gift te doen (PDF). Al deze inzamelaars en professionele sjnorrers ontpoppen zich ook tot getalenteerde sjacheraars, die zich bij elke gift inlaten in soek-achtige traktaties om er meer uit te halen, ook al moeten zij hiervoor krokodillentranen naar boven toveren. De Shabbos. De Sabbat en joodse feestdagen gaan gepaard met rijke feestmaaltijden met visen vleesgangen, challes (= gevlochten brood) en gebak (PDF)9. In sommige gebedshuizen worden de in het openbaar te lezen bijbelporties geveild (PDF). Van zij die opgeroepen worden tot de voorlezingen wordt bovendien verwacht een geldelijk gift te doen (PHF-> PDF). Zowel de prijs betaald voor de bijbelportie als deze van de gift worden publiek uitgeroepen. De Hoge Feestdagen. De in het openbaar te lezen bijbelporties worden verkocht (PDF). Allerlei minhogim (= gewoonten) op deze dagen, zoals kappores, het nuttigen van exotisch fruit, etc. kosten geld. (PDF). Het loofhuttenfeest. Op het Soekot-feest wordt in elk gezin een loofhut gebouwd en gedurende acht dagen worden feestmaaltijden in (breder) familiekring genuttigd. Het is ook de gewoonte om vrienden en kennissen uit te nodigen (PTDF). Bovendien koopt elk joods gezin (soms elk mannelijk lid) een set van Arba miniem (= de vier plantensoorten) (PDF). De meest gegoeden onder ons eten gedurende gans het feest in een restaurant, die de prijs van de loofhut in de menuprijs doorrekent (PTDF p. gezin) of vertrekken naar Israël in een hotel om het feest aldaar door te brengen (PHDF). Het lichtfeest. Op het Chanoeka-feest wordt de achtarmige kandelaar (liefst) met zuivere olijfolie aangestoken. De benodigdheden hiervoor moeten aan een groeiend aantal criteria van religiositeit en praktijk beantwoorden, waarvoor gewiekste zakenlui pasklare en kostelijke 9

Alle voedingsmiddelen aan verhoogde koosjer-prijzen.


oplossingen hebben gevonden (vlottende …, ready-made ampullen met pure olijfolie met…, wegwerp-kandelaars) (PDF per gezin). De religie schrijft ook het gebruik voor van verhoogde gulzigheid onder de vorm van chanoeka-geld t.v.v. kinderen, sjnorrers en Rabbijnen (PDF). Het Poerim-feest. Dit karnavalachtige feest waarop kinderen zich verkleden (PHF p. kind) en gerechtigd zijn tot Poerim-geld is ook het feest waarop de Megillat Esther (= het Boek Esther) wordt voorgelezen uit een op perkament geschreven exemplaar doorgaans bewaard in een zilveren container (PTDF). Voorts is het voorgeschreven om op grote schaal de tsedokko (= weldadigheid) te bedrijven, wat ware hordes van geldinzamelaars op het been zet om huizen en synagogen af te schuimen (PTDF). Een ander gebruik is het sturen van comestibles geschenkpaketten, zoals taarten, fruitkorven, edm. Deze gewoonte die aanvankelijk een huiselijk gebeuren was, heeft zich ontpopt tot een mega-industrie van kado’s en fruitkorven (PTDF). Het is ook gebruikelijk om de Rabbijnen en godsdienstleraars van de kinderen te gaan bezoeken met Poerim-geld (PTDF). Het Paasfeest. Het acht dagen durend Pessach-feest is heden ten dage uitgegroeid tot het meest kostelijke feest. De religieuze voorschriften m.b.t. het verwijderen van zuurdesem en de zeer dure onder Rabbinaal toezicht vervaardigde eetwaren (alles moet O.R.T.), alsook de exorbitante prijs van het ongezuurd brood of de Matzos (“het brood der armen” uit de Bijbel…) slingeren het gezinsbudget naar de hoogste toppen (PTDF p. gezin). Velen verkiezen de moordende voorbereidingen van het feest te ontvluchten door het paasfeest door te brengen in luxe-hotels in het buitenland waar alles kant en klaar is, maar die hiervoor woekerprijzen hanteren (PHDF p. gezin). Zie desomtrent onze bijdrage Pessach: van feest tot calvarie. Het pinksterfeest. Dat is het feest van de oogst en er heeft zich een gebruik ingesteld van het versturen van bloemen aan familieleden en kennissen en vrienden (PDF). Vakanties. Op vakantieplaatsen worden de joodse vakantiegangers andermaal aan geldelijke puncties onderworpen. Tijdens de gebeden in joodse luxehotels worden de veilingprijzen van de bijbelporties aangepast aan het aantal sterren van het hotel en in andere badplaatsen (zoals bijv. Knokke) volgen deze auctie-prijzen gelijke tred met de levensstandaard van de vakantiegangers (PTDF p. week). Koosjer eten is er te verkrijgen aan opgefokte prijzen.

Geld als motor van religie. Moralisten mogen dan wel onderlijnen dat geld van ondergeschikte waarde is, dat er andere veel verhevenere waarden bestaan, edm. Dit is echter theorie of klinkklare onzin, naar het voorbeeld van zij die verkondigen dat rijkdom niet gelukkig maakt (het draagt nochtans in grote mjate tot het geluk bij) of die Koning Salomen parafraseert met “…”. De praktijk is radicaal anders. De modale jood wordt gans het jaar door en rond de klok ononderbroken overstelpt met specifieke joodse uitgaven en het spenderen van geld is niet weg te denken uit zijn religieus leven.. Om een goede jood te zijn en te blijven (en vooral om door de evenmens als dusdanig erkend te worden), moet elk lid van onze gemeenschap deelnemen aan deze exorbitante uitgaven. Hij moet de joodse feestdagen op ‘waardige’ wijze met praal en pracht vieren, hij moet communie- en huwelijksfeesten standesgemaess zien te organiseren, hij moet zich alle religieuze artikels aanschaffen om niet in de synagoge uit de toon te vallen, zijn echtgenote moet talrijke theenamiddagen aandoen, hij moet af en toe een bijbelportie ‘aankopen’ en in de synagoge openbaar een of andere gift uitroepen, hij moet


Rabbijnen en sollicitanten gelden schenken, hij moet ook aan de verschillende collectes en weldadigheidsinzamelingen deelnemen, hij moet in de synagoge als het ware met de hand in de portefeuille bidden en aan de tientallen (en soms honderden) sjnorrers en baby-sjnorrers een muntstuk geven, ook al kotst hij van deze gewoonte in het Huis Gods. Dit geldgedoe is een wezenlijke kenmerk geworden om als goede jood [en dus als goede partij voor een shiddoech {= gearrangeerd huwelijk)] ervaren en erkend te worden. Sommigen zijn hiervoor tot vergaande geldelijke opoffering bereid, ook al overtreft dit hun financiële draagkracht.(Zie ook: If I were a rich man…). Men kan dan wel “de Torah van uw mond is mij beter dan duizenden gelden goudstukken” (Psalmen, 119, 72), maar men heeft miljoenen van deze munten nodig om de Torah-levensstijl en -standaard, zoals heden ten dage geïnterpreteerd en beleefd, te bekostigen en aan te houden.

Money rules our world too

Recommend Documents