Mogelijk lesverloop en -suggesties ‘Da’s pas andere koek!’ Wij bieden je een mogelijk lesverloop aan met allerhande suggesties. Kies op basis van jouw klasje en de beschikbare tijd. Indien je kiest voor het volledige verloop op niveau van jouw klasje kan je snel 6 à 8 lesuurtjes vullen, een lekkere koekjesweek vol! Meer info? www.boerinbeeldlive.be
1
Inleiding 1.1 Suggesties inleiding 1.1.1 Ruiken en proeven Stop allerhande koekjes in een mand met een doek erover. Laat deze rondgaan in de kring en laat de kinderen ruiken. Rara, wat zit er in de mand? Koekjes! Indien je verschillende soorten hebt voorzien, kan je enkele kinderen geblinddoekt laten proeven (chocolade, jam, …). Uiteraard voorzie je best voor elk kind een koekje. Pas op voor kinderen met bijvoorbeeld glutenintolerantie, ook voor hen kan je zeker een passend koekje vinden, dat uiteraard niet in contact mag komen met de andere koekjes. 1.1.2 Vertellen en tekenen Vertelmoment, mijn lekkerste koekje zou ik zo maken… Je kan de kinderen dit vervolgens laten tekenen en inkleuren. Een leuke klaswand vol koekjesplaten. 1.1.3 Spreekwoorden Spreekwoorden in de taal (Dat is andere koek, Lariekoek, Alles is koek en ei, Een koekje van eigen deeg bakken, …). 1.1.4 Gedicht Een koekje rond Een koekje gezond Een koekje krokant Een koekje plezant Een koekje chocolade Een koekje marmelade Moet je eens iets weten? Ik zal er snel nog eentje eten! Doe je mee? Je zegt toch niet ‘nee’! (A.S.)
1.2 Startvragen Waar komen koekjes eigenlijk vandaan? Waarvan worden koekjes gemaakt? Je kan hier zeker al enkele antwoorden aan bod laten komen.
2
Kern 2.1 Film ‘Da’s pas andere koek!’ Bekijk met de kinderen de film (ongeveer 10 minuten). 2.1 Werkblaadjes 2.1.1 Graan en suiker: van grond tot mond Knip uit en kleef de weg van het graan en de suiker. 2.1.2 Graan en suiker: machines van de boer Zet hetzelfde cijfer bij wat samen hoort. Foto machine, naam machine en functie machine. (werkblaadje). Oplossing: 151 232 315 444 563 626 Foto 2, zaaimachine. In de landbouw worden geregeld gekleurde zaden gebruikt. De kleur wordt bekomen door het behandelen met een bepaald product. Producten om de zaden te beschermen. Bescherming tegen allerhande ziekten, maar ook tegen insecten en dergelijke. Zo vergroot de kans op een goede groei. Behandelde, gekleurde zaden kunnen ook nuttig zijn bij zaaiing in het najaar. De boer kan namelijk soms het land niet op tijdens de winter om dan nog te sproeien, wanneer het nodig zou zijn. Met behandelde, gekleurde zaden gaat de boer dus preventief te werk. Foto 3, mestinjectie. Bij mestinjectie wordt de mest direct in de bodem geïnjecteerd. In vergelijking met oppervlaktebemesting wordt uitspoeling van mest, ammoniakvervluchtiging en stankoverlast beperkt. Bovendien is mestinjectie ook tijdbesparend omdat de mest niet meer moet ondergewerkt worden. In België mag je enkel nog
oppervlaktebemesting doen indien de mest binnen de twee uren ondergewerkt of ingefreesd wordt. Foto 4: haller-lohnunternehmen.ch
2.1.3 Delen van het graan
Tekening: allbran.be
Stro bestaat uit gedroogde graanstengels. Na de oogst van de tarwe blijven de plantenstengels met de uitgedorste aren achter op het land. Ofwel wordt dit alles tot grote ronde balen opgerold ofwel tot rechthoekige strobalen geperst. Hooi is gedroogd gras. Er kunnen echter ook nog wat andere planten tussen zitten, die tussen het gras groeien. Tijdens de winter of in periodes van droogte, wanneer er dus weinig grasgroei is, wordt hooi gebruikt als dierenvoeder. Nadat de grasweide gemaaid is, blijft het gemaaide gras enige tijd in de zon liggen om te drogen. Het gemaaide gras wordt ook enkele keren geschud, zodat het goed droog is. 2.1.4 Van graan tot meel Oplossing: 1 5 3 2 4. 2.1.5 Meel en bloem? Welke kleur hebben tarwezemelen en tarwekiemen? Bruin. Vandaar dat we van meel bruin brood bakken en van bloem wit brood. Je kan hier ook even de aandacht richten op vezelrijke voeding. In het bijzonder de koekjes ‘rijk aan granen’, ‘volkoren pasta’, … 2.1.6 Delen van de suikerbiet Van boven naar onder: loof, kop, suikerbiet, wortels. Tekening: Zwin Gevoelsstreek
2.1.7 Van suikerbiet tot kristalsuiker Oplossing: 1 4 7 2 3 5 6.
2.1.8 In de voedingsdriehoek Graan hoort bij de graanproducten. Suiker hoort tot de restgroep. Dat groepje van de actieve voedingsdriehoek waarvan we zeker en vast met mate moeten eten. Uiteraard is gezonde voeding belangrijk en is sensibilisering daaromtrent van belang. Een traditioneel koekje gemaakt met boter en suiker kan en mag, maar niet al te vaak. Een koekje dat iets gezonder is, kan bekomen worden door het vetgehalte aan te passen, een andere vetstof te gebruiken, andere bloemsoorten te gebruiken en te werken met andere suikers. Ook dit kan echter stof tot discussie vormen, wat de gezondheid betreft. Er is heel wat te doen rond bijvoorbeeld aspartaam (kunstmatig) en stevia (natuurlijk). Natuurlijk zijn er nog andere factoren die kunnen leiden tot een welbepaalde suikerkeuze: van bij ons, fair-trade, ecologische voetafdruk, … In het gesprek kan glutenvrij, indien aan de orde, ook aan bod komen. Onder de actieve voedingsdriehoek is nog wat plaats. Indien je dit wenst, kunnen de leerlingen de verschillende delen van de actieve voedingsdriehoek noteren. Delen van de actieve voedingsdriehoek van onder naar boven: -lichaamsbeweging, -water, -graanproducten en aardappelen, -groenten / fruit -melkproducten en calciumverrijkte sojaproducten / vis, vlees, eieren, vervangproducten -smeer- en bereidingsvet -restgroep
3
Suggesties verwerking 3.1 Doe-activiteiten graan, suiker en koekjes in de klas 3.1.1 Verschillende soorten graan en suiker bekijken en proeven 3.1.2 Zelf meel maken Graantjes malen tussen stenen, een stukje geschiedenis hoort hierbij! Van malen met stenen, over verschillende molentypes, tot volledige automatisering. Dit gaat als volgt in zijn werk: De wieken van de windmolen zijn verbonden met maalstenen. Dit zijn twee ronde grote ronddraaiende stenen. De onderste ligt vast en de bovenste draait rond. De maalstenen bevinden zich in een maalkuip. Indien er wind is, draaien de wieken en begint de bovenste maalsteen te bewegen. In de maalstenen bevinden zich groeven; het 'scherpsel' of het 'bilsel' genoemd. Het graan wordt in een opening in het midden van de bovenste steen gestort.
Het meel wordt tussen de stenen vermalen en loopt via de zijkant door een meelpijp naar beneden waar het wordt opgevangen in een zak.
3.1.3 Zelf suiker maken Rasp de suikerbiet. Doe de raspsels in warm water. Breng dit alles aan de kook. De vloeistof moet volledig zijn verdampt. Nu blijft er een bruine brij over. Laat dit alles nu afkoelen. Weldra kan je niet geraffineerde suiker proeven. 3.1.4 Koekjes bakken in de klas 3.2 Creatief in de klas 3.2.1 Set weetjeskaarten maken Laat de kinderen zaken opzoeken betreffende graan en suiker of lever de teksten zelf aan. Uit de teksten halen zij weetjes voor de klasgenootjes. Bijvoorbeeld: Wist je dat graan wereldwijd de belangrijkste voedingsbron van de mens vormt? Wist je dat er met één suikerbiet ongeveer 35 suikerklontjes kunnen worden gemaakt? 3.2.2 Knutselen met granen, korenaren, … Knutselen met zaken van bij de boer. We staan hier aan de beginschakel van de keten. 3.2.3 Cookie Monstertjes maken A.d.h.v. koekjesfoto’s uit reclamefolders, koekjesdozen of wikkels. Dit kan op papier gekleefd worden ofwel is de koekjesdoos het lichaam en werk je zo verder.
3.2.4 Een koekjesgedicht/-lied maken 3.2.5 Een eigen koekjeskast vullen Op een A3 staat een koekjeskast getekend. Laat de kinderen hun favoriete koekjes tekenen, foto’s van koekjes opkleven en foto’s van de koekjesbak in de klas opkleven, …
3.2.6 Een koekjesdoos maken Versieren van dozen om de gebakken klaskoekjes in op te bergen. 3.2.7 Een eigen koekjesreceptenboekje maken Je kan hier ook de seizoenen bij betrekken: halloweenkoekjes in de herfst, kerstboomkoekjes, … Laat ieder groepje een seizoen uitwerken. Voeg al de werkjes samen en dan heb je een leuk boekje voor ieder kind. Gezondere koekjes kunnen zeker ook aan bod komen (zie 2.1.8). 3.2.8 Een eigen reclamespot voor koekjes ontwikkelen. Het gebruik van nieuwe media wordt hier zeker aangeprezen. 3.3 Spelletjes in de klas 3.3.1 Koekjes-memory Memoryspel over koekjes, waarin alle stappen uit de film verwerkt zijn (de bijhorende foto’s in het lespakket uit de film). Hoeveel kaartjes kunnen jouw leerlingen aan? Welke stappen vind jij echt belangrijk? Stop deze koppeltjes in het spel. Vooraleer het spel te spelen is het interessant met de kinderen nogmaals te overlopen wat er juist op de kaartjes staat. Je kan dit ook onder de foto schrijven alvorens deze te lamineren. Bij twijfel weten de leerlingen dan waar het exact over gaat. (zie pdf) 3.3.2 Vier op een rij “Graan en Suiker” Het veld bestaat uit 7x6 vakjes. Er zijn 42 kaartjes. Elke speler krijt er 21. De ene speler heeft kaartjes met stappen uit het proces van het graan in de film, de andere heeft kaartjes met stappen uit het proces van de suiker. Wie kan als eerste vier van zijn/haar kaartjes op één rij krijgen? Dit mag horizontaal, verticaal of diagonaal. Je kan hiertoe kopies maken van de pdf van het memoryspel. Kleef vervolgens de zaken die bij het graan horen op bruin gekleurd papier, deze van de suikerbiet op wit papier. Zo zien de leerlingen beter wanneer ze er vier op een rij hebben. Hierdoor koppelen ze ook het kleur/het beeld aan het juiste proces. 3.4 Doe-activiteiten graan, suiker en koekjes buiten de klas 3.4.1 Een bezoekje aan een boer Een blik achter de schermen van een echte boerderij? Wij bevelen je warm volgende site aan: www.metdeklasdeboerop.be . Je kan binnen jouw regio een hoeve vinden die een welbepaalde landbouwsector vertegenwoordigt. Eén voor één hoeves met een kwaliteitsvol aanbod. Bovendien kan je beroep doen op een subsidie! Veel hoeveplezier met jouw klas!
3.4.2 Een bezoekje aan een molenaar, een suikerfabriek, een koekjesfabriek Wij geven jou alvast nog enkele interessante sites mee: www.onthaalopdeboerderij.be www.boerinbeeld.be www.boerinbeeldlive.be www.metdeklasdeboerop.be www.weidepoort.be www.tiensesuikerraffinaderij.com …
4
Projectweek Een heuse projectweek rond Boer in Beeld LIVE? Naast het volledige wero-pakket, de spelletjes en creatieve tips, kan je zeker en vast ook je taalthema (reeds enkele suggesties in het pakket) doen aansluiten bij Boer in Beeld LIVE en de rekenblaadjes in een aangepast jasje stoppen.
Naam: _____________________________ Klas: __________ Nummer: ________ Datum: _____________________________ __________________________________________________
Boer in Beeld live – Film 2: ‘Da’s pas andere koek!’
Graan en suiker: van grond tot mond Knip de prentjes op de volgende pagina uit en kleef ze op de juiste plaats in het schema.
Graan op het veld
Suikerbieten op het veld
↓ Bij de molenaar
↓ In de suikerfabriek
↓ In de koekjesfabriek
↓ Koekjes eten
Graan en suiker: machines van de boer Wat hoort samen? Noteer de cijfers.
Afbeelding machine
Naam machine Bietenrooier
De grond omdraaien. Je kan dit vergelijken met het spitten in de tuin.
Mestinjector
Zaadjes precies verdelen in de grond.
Ploeg
De bladeren van de bieten doen en de bieten uit de grond halen.
Eg
De grond effen maken. Je kan dit vergelijken met harken in de tuin.
Pikdorser
Mest in de grond brengen om die goed vruchtbaar te maken om een goede oogst te hebben.
Zaaimachine
Afmaaien van de graanstengels en de graankorrels uit de korenaren scheiden.
Noteer hier de oplossing. Zo kan je de oefening nogmaals maken. 1
1 1
Functie machine
Delen van de graankorrel Zet op de juiste plaats: -bloem (binnenste deel van de tarwekorrel) -kiem (het zaadje) -zemel (de harde schil)
Van graan tot meel Zet jij het proces in de juiste volgorde? De eerste stap krijg je al.
___Tarwe komt aan in de fabriek, er wordt kwaliteitscontrole gedaan. ___Alles wordt netjes verpakt en opgeslagen. ___De tarwe wordt nogmaals gezuiverd en gaat nu naar de maalmachine. ___De tarwe wordt schoongemaakt en opgeslagen in grote silo’s. ___Het graan wordt gemalen tussen stalen rollen en gezeefd.
Meel en bloem? Het verschil tussen meel en bloem is dat bloem uitgezeefd meel is. In meel zijn de tarwezemelen en tarwekiemen nog aanwezig. Deze bevatten vitaminen en mineralen. In bloem zijn de zemelen en kiemen er dus uitgezeefd. Vlak voordat bloem verpakt wordt, worden er extra vitaminen en mineralen aan toegevoegd. Welke kleur hebben tarwezemelen en tarwekiemen? ________ Vandaar dat we van meel ________ brood bakken en van bloem ________ brood.
Daar zit bloem in Ken jij nog enkele producten waar bloem in zit? Zoek hiervoor prentjes in reclamefolders en kleef ze hieronder op.
Delen van de suikerbiet Zet op de juiste plaats: -wortels -kop -loof -suikerbiet
Van suikerbiet tot kristalsuiker Zet jij het proces in de juiste volgorde? De eerste stap krijg je al.
___De bieten komen aan in de suikerfabriek en worden gewassen. ___Nu wordt alles gezeefd. De pulp blijft in de zeef en het suikersap wordt opgevangen. ___Die korrelstroop gaat in grote centrifuges. Die draaien hard rond net als bij de wasautomaat. Het stroopwater loopt er uit en de korreltjes blijven over. Echte kristalsuiker. ___De bieten worden in reepjes gesneden. ___De reepjes worden gekookt. Het suikersap komt nu vrij. ___Het suikersap wordt nu gekookt. In het sap zit nog veel water dat nu verdampt. Het sap wordt nu dikker tot stroop. ___In de donkerbruine stroop zie je korreltjes zitten. Dit zijn suikerkorreltjes.
Al dan niet geraffineerd De suikerkorreltjes uit de stroop zijn niet geraffineerd. Ze hebben nog een bruine kleur en bevatten nog heel wat vezels, mineralen, enzymen en vitaminen. Dit zijn stoffen die je lichaam nodig heeft om suiker goed te verwerken. Om suiker wit te maken zijn er nog heel wat processen nodig. Witte suiker bevat dus die goede stoffen niet meer, maar is wel wit met een neutrale smaak en heeft een lange houdbaarheid.
Daar zit suiker in Ken jij nog enkele producten waar suiker in zit? Zoek hiervoor prentjes in reclamefolders en kleef ze hieronder op.
Moeilijke woorden uit de film Welke woordjes moet jij kennen van de juf of meester? Schrijf ze op. Zoek de betekenis op. Maak er een zin mee.
___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________
Het lekkerste koekje! Zoek het recept van jouw favoriete koekje. Kleef het links hieronder. Maak rechts hieronder een tekening van jouw koekje.
In de voedingsdriehoek Geef aan:
-graan in de voedingsdriehoek (1) -kristalsuiker in de voedingsdriehoek (2) -koekjes in de voedingsdriehoek (3)
Je kan ook de ingrediënten van jouw koekjesrecept correct aanduiden in de voedingsdriehoek.
_______________________________________ _______________________________________ _______________________________________ _______________________________________ _______________________________________ _______________________________________ _______________________________________
De meeste koekjes die je kan kopen, behoren tot de _____________________. Wat weten we over voeding die hier thuis hoort? __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________
Surfen naar Boer in Beeld live! www.boerinbeeldlive.be
