Module 1 Algemene inleiding EPB Energieprestatie van gebouwen
Formation conseiller PEB
Introduction Contenu
1. Context van de EPB
2.
3.
4. 5.
Ordonnantie EPB-Adviseur Energieomgeving Energievoorziening en energieprijzen CO2-uitstoot Bevoorradingszekerheid Beleidskader Kyoto Europa Het Brussels Gewest Trias energetica Belang van de opleiding
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
2
1.1 Context van de EPB Ordonnantie
Ordonnantie EPB en binnenklimaat: reglementaire context (= verplicht) gericht op: Bevorderen van een beter binnenklimaat, Verminderen van het primaire energieverbruik, Verlagen van de CO2-uitstoot
Source: 1. M.M. Kent and K.A. Crews, World Populations: Fundamentals of Growth.
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
3
1.1 Context van de EPB Ordonnantie Men gaat verder dan de voorschriften van het K-peil Met ingang van 1 juli 2008
EPB-eisen voor vergunningsplichtige werken: 12 EPB-eisen 1. E-peil 2. K-peil 3. U/R-waarden 4. Ventilatie 5. Koudebruggen 6. Oververhitting 7. Brander 8. Thermische isolatie 9. Verdeling 10. Programmeerinrichting 11. Energiemetingen 12. Aanvoer van verse lucht
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
4
1.1 Context van de EPB EPB-adviseur De EPB-adviseur: Nieuwe actor Adviseert de opdrachtgever bij het becijferen van de energie-impact van architecturale keuzes. Deskundige binnen een bouwproject die erop toeziet dat de intrinsieke energieprestaties van het gebouw beantwoorden aan de regelgeving. Professioneel handelende partij die gebruikmaakt van een door de overheid erkende energetische referentiekwaliteit.
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
5
Introduction Contenu
1. Context van de EPB
2.
3.
4. 5.
Ordonnantie Adviseur Energieomgeving Energievoorziening en energieprijzen CO2-uitstoot Bevoorradingszekerheid Beleidskader Kyoto Europa Het Brussels Gewest Trias energetica Belang van de opleiding
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
6
1.2 Energieomgeving Energievoorziening en energieprijzen Energievoorziening en energieprijzen Wereldwijde energiesituatie: verdeling energievraag
Bron: OESO/IEA, 2006 (Internationaal Energieagentschap)
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
7
1.2 Energieomgeving Energievoorziening en energieprijzen
Wereldwijde energiesituatie: piekproductie
Bron: ASPO - 2008
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
8
1.2 Energieomgeving Energievoorziening en energieprijzen
Wereldwijde energiesituatie: evolutie van de gas- en olievoorraden
Bron: OESO/IEA, 2006 (Internationaal Energieagentschap)
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
9
1.2 Energieomgeving Energievoorziening en energieprijzen
Evolutie van de aardolieprijzen
Bron: OESO/IEA, maart 2008 (Internationaal Energieagentschap)
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
10
1.2 Energieomgeving Energievoorziening en energieprijzen Evolutie van de energieprijzen in België Bois plaquettes (30% HR)
20,0
Electricité tarif simple
15,0
c€/kWh
Bois bûches (sechées 1 an) Bois pellets ou granulés
10,0
Gaz naturel tarif B Mazout (2000 l)
5,0
Electricité tarif bi-horaire
ja n
/0 ap 3 r/0 3 ju l/0 ok 3 t/0 ja 3 n/ 0 ap 4 r/0 4 ju l/0 ok 4 t/0 ja 4 n/ 0 ap 5 r/0 5 ju l/0 ok 5 t/0 ja 5 n/ 0 ap 6 r/0 6 ju l/0 ok 6 t/0 ja 6 n/ 0 ap 7 r/0 7 ju l/0 ok 7 t/0 ja 7 n/ 08
0,0
Bron: APERe, januari 2008
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
11
1.2 Energieomgeving Energievoorziening en energieprijzen
Wereldwijde energiesituatie – Toestand van de energievoorraden
Source: ADEME, 2001.
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
12
1.2 Energieomgeving CO2-uitstoot
Temperatuur en CO2
Source: Rapport GIEC, 2007.
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
13
1.2 Energieomgeving CO2-uitstoot
Bron: GIEC (IPCC) [CO2-eq]: +30% sinds 1750 (verbranding van fossiele brandstoffen, ontbossing...) Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
14
1.2 Energieomgeving CO2-uitstoot
Broeikasgassen -18°C +15°C
342W/m2
Bronnen: www.klimaat.be ; Manicore
169W/m2
•
Gas
Formule
• • • • • •
Koolstofdioxide Methaan Stikstofoxide Perfluorkoolstoffen Fluorkoolwaterstoffen Zwavelhexafluoride
CO2 CH4 N2O CnF2n+2 CnHmFp SF
CO2-equivalent per kg uitstoot 1 21 310 +/- 7.500 140 à 11.700 32.000 Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
15 Bron: http://lettres-histoire.ac-rouen.f
1.2 Energieomgeving CO2-uitstoot
CO2-uitstoot per eenheid energie Energie-intensiteit van de economie Productie per persoon
Decarboniseren Energie-efficiëntie Bevolking
Dematerialiseren
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
16
1.2 Energieomgeving CO2-uitstoot
Bron: GIEC
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
17
1.2 Energieomgeving Bevoorradingszekerheid
Diagram energiestromen
Lokale productie
Uitvoer
Eindverbruik (nuttige energie)
Invoer (bruto-energie)
Verlies (omzetting, distributie,…)
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
18
1.2 Energieomgeving Bevoorradingszekerheid
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
19
Diagramme des flux (RW, 2004) 1.2 Energieomgeving Bevoorradingszekerheid
CF : 13,6 Mtep
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
20
1.2 Energieomgeving Bevoorradingszekerheid
Export STAR
Elektriciteitsproductie (Waals Gewest) Het elektriciteitsverbruik vereist 3 eenheden primaire energie voor 1 eenheid nuttige energie (eindverbruik).
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
21
1.2 Energieomgeving Bevoorradingszekerheid Energieverbruik van de verschillende sectoren (2004) De bouwsector (woningbouw en tertiaire sector) neemt bijna 3/4 van het totale energieverbruik binnen het Gewest voor zijn rekening
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
22
Introduction Contenu
1. Context van de EPB
2.
3.
4. 5.
Ordonnantie Adviseur Energieomgeving Energievoorziening en energieprijzen CO2-uitstoot Bevoorradingszekerheid Beleidskader Kyoto Europa Het Brussels Gewest Trias energetica Belang van de opleiding
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
23
1.3 Beleidskader Kyoto
Kyoto 1997 internationale bijeenkomst omtrent de toekomst van onze planeet en de te nemen maatregelen. Verdrag reeds ondertekend en geratificeerd door 175 landen. Het akkoord voorziet in een wereldwijde vermindering van broeikasgasemissies in de periode tussen 2008-2012. 6 vastgelegde broeikasgassen koolstofdioxide (CO2) stikstofoxide (N2O) methaan (CH4) fluorkoolwaterstoffen (HFC) perfluorkoolstoffen (PFC) zwavelhexafluoride (SF6) Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
24
1.3 Beleidskader Kyoto
Kyoto 1997 Wereldwijde doelstelling, -5,2% als volgt verdeeld: VS
- 7,0%
JAP
- 6,0%
RUS
0,0%
EU België
- 8,0% - 7,5%
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
25
1.3 Beleidskader Europa Europa spoort de lidstaten aan om een actief beleid te voeren inzake:
Het aanzetten tot rationeel energieverbruik: Richtlijn betreffende de energieprestatie van gebouwen (2002) Groenboek: Een Europese strategie voor duurzame, concurrende en continu geleverde energie voor Europa (juni 05) Richtlijn betreffende de energie-efficiëntie en de energiediensten (mei 2006) Actieplan voor energie-efficiëntie (okt. 2006)
Het stimuleren van hernieuwbare energiebronnen: Richtlijn betreffende de promotie van groene stroom (2001) Richtlijn betreffende de promotie van biobrandstoffen (2003) Richtlijn betreffende de promotie van warmtekrachtkoppeling (2004)… Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
26
1.3 Beleidskader Europa Het energiepakket van de Europese Commissie (10 januari 2007 – Lentetop van 8 en 9 maart 2008)
‘3 x 20’-doelstellingen - 20% CO2-emissies - 20% energieverbruik 20% energie geproduceerd op basis van hernieuwbare energiebronnen Horizon 2020
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
27
1.3 Beleidskader Het Brussels Gewest Brussels Gewest Ordonnantie EPB en binnenklimaat
Reglementaire context (verplicht) gericht op: Bevorderen van een beter binnenklimaat, Verminderen van het primaire energieverbruik, Verlagen van de CO2-uitstoot
Source: 1. M.M. Kent and K.A. Crews, World Populations: Fundamentals of Growth.
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
28
1.3 Beleidskader Het Brussels Gewest
De bestaande regelgeving wordt niet nageleefd
-Ref.: VLIET-studie SENVIVV, WTCB 1999
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
29
1.3 Beleidskader Het Brussels Gewest
Huizen in België zijn onvoldoende geïsoleerd
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
30
1.3 Beleidskader Het Brussels Gewest Wat verandert er zoal?
1. Eisen op het vlak van isolatie, maar ook m.b.t.: Ventilatie Verlichting
2. Garanties betreffende de naleving van deze eisen door nieuwe wettelijke bepalingen die niet bestonden voor de K55-norm
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
31
Introduction Contenu
1. De context van de EPB
2.
3.
4. 5.
Ordonnantie Adviseur Energieomgeving Energievoorziening en energieprijzen CO2-uitstoot Bevoorradingszekerheid Beleidskader Kyoto Europa Het Brussels Gewest Trias energetica Belang van de opleiding
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
32
1.4 Trias energetica
Energiesparen in gebouwen begint reeds in de ONTWERPFASE: filosofie van de TRIAS ENERGETICA of energiedriehoek
1. De energievraag maximaal beperken isolatiemaatregelen, technieken voor dagverlichting, gebruik van passieve zonne-energie, nachtelijke afkoeling, beperken van de energiebehoefte, locatie kiezen die een minimum aan verplaatsingen vergt (woonkernen).
2. Optimaal benutten van beschikbare hernieuwbare energiebronnen fotovoltaïsche zonne-energie, thermische zonnecollectoren, warmtepompen, houtverwarming, kleine windmolen (bij geschikte omstandigheden), kleinschalige hydro-elektrische installatie (oude molen).
3. Gebruikmaken van performante energiesystemen HR-ketels, efficiënte warmteverdeling, efficiënte huishoudapparaten (inclusief verlichting). Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
33
1.4 Trias energetica De energievraag maximaal beperken
Compacte constructies Goede oriëntering (bioklimatisme) Goede isolatie en dichtheid van de bouwschil Grijze energie van de materialen (productie, transport en gebruik) Warmteterugwinning (tussen gebouwen, ventilatie, …) Aangepaste dimensionering (lagetemperatuurketel, zo kort mogelijke warmwaterleidingen, evenwichtige ventilatie, …)
Bewegingsmelders Hergebruik aan het eind van de levenscyclus …
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
34
1.4 Trias energetica Gebruikmaken van hernieuwbare energiebronnen
Onder hernieuwbare energie verstaat men alle nuttige vormen van energie (werk, warmte/koude, elektriciteit, brandstoffen) afkomstig van hernieuwbare energiebronnen.
Bij uitbreiding, worden de systemen die deze energiebronnen omzetten ook als ‘hernieuwbaar’ bestempeld.
Hernieuwbare energiebronnen omvatten een grote groep van verschillende systemen, ingedeeld op basis van de gebruikte en de geleverde energie.
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
35
1.4 Trias energetica Gebruikmaken van hernieuwbare energiebronnen Gebouwen met goede energieprestaties Klimatische architectuur, lage-energiegebouwen, passiefhuizen en energie+ woningen. Het gebouw optimaal beschermen tegen energieverlies, Voorrang geven aan nuttige passieve zonne-energie en benutten van plaatselijke hernieuwbare energiebronnen (zon, natuurlijke warmte en hout)
Biobrandstoffen
Energiegewassen, extractieprocédé: Biomassa → Brandstof
Biogas Biogasinstallaties, verbrandings- of warmtekrachtkoppelinginstallaties. Vochtige biomassa → Biogas → Nuttige warmte en/of stroom
Verwarming op biomassa
Verbrandingsinstallaties: Biomassa → Brandstof → Nuttige warmte
Elektriciteit of WKK op basis van biomassa
WKK-installaties: Biomassa → Brandstof → Elektriciteit en bij WKK, nuttige warmte
Windenergie
Onshore of offshore: Wind → Mechanische energie → Elektriciteit
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
36
1.4 Trias energetica Gebruikmaken van hernieuwbare energiebronnen Geothermische energie en natuurlijke warmte
Geothermische put of warmtepompen: natuurlijke warmte + elektriciteit → nuttige warmte
Waterkracht
Waterkrachtcentrales: rivieren, getijden of golven → mechanische energie → elektriciteit
Fotovoltaïsche zonne-energie
Fotovoltaïsche systemen: zonneschijn → elektriciteit
Thermische zonne-energie
Zonneboiler voor warmwaterproductie en/of de CV-installatie en/of het zwembad Zonnekoeling Droging op zonne-energie:
Zonneschijn → nuttige warmte (of koude)
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
37
1.4 Trias energetica Gebruikmaken van hernieuwbare energiebronnen
Hernieuwbare energiebronnen
Hernieuwbare energie
Nuttige energie
Warmtecollectoren
Zon
Fotovoltaïsche collectoren
Warmte
Zonnekoeling Verbrandingsinstallaties Biogasinstallatie
Warmtepomp
Elektricitei t
Koude
Aardwarmtewisselaars Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
38
1.4 Trias energetica Energie-efficiëntie van de installaties
Instelmogelijkheid EN goede afstellingen Regelmatig onderhoud van de systemen (reinigen rookkanaal, filters,…)
Meettoestellen (tellers, manometers, …) Energiezuinige toestellen (A+, …) Hoogwaardige warmtekrachtkoppeling …
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
39
1.4 Trias energetica
Energie besparen in gebouwen:
En erg i
De EPB-adviseur komt TEN LAATSTE 8 dagen voor het begin van de werken in actie
w i eu ern n h en va onn r en ak ieb km erg rui en
- 20%
b Ge
ev raa gb ep erk en
filosofie van de TRIAS ENERGETICA
20%
re ba
- 20% CO² Performante energiesystemen
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
40
1.4 Trias energetica
Consommation d’é nergie dans le mé d’énergie ménage – RBC
Gemiddeld energieverbruik van een Brussels gezin (2004)
Koken 4%
Excl. transport
Bijverwarming 1% Warm water 14% Huishoudtoestelle n & verlichting 9%
Verwarming 72%
Totaal = 22618 kWh
Source : Bruxelles Environnement
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
41
1.4 Trias energetica
Een realistisch globaal streefdoel met behulp van REG-maatregelen: 15% op een termijn van 2 jaar 30% op een termijn van 10 jaar …van het brandstofverbruik
Houd rekening met het energieverbruik bij het vervangen van installaties Houd rekening met het energieverbruik bij bouw- en renovatieprojecten Wanneer de energieprijzen stijgen, worden de termijnen korter.
Er is bij investeringen sprake van een verschuiving van variabele kosten naar vaste kosten
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
42
1.4 Trias energetica
Energiebesparingen – geldbesparingen (kleine nieuwbouwkantoren) (2005)
-Ref. : 3E, G. Verbeeck, LBF, KULeuven
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
43
1.4 Trias energetica
Energiebesparingen – geldbesparingen (renovatie grote kantoren)
-Ref. : 3E, G. Verbeeck, LBF, KULeuven
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
44
Introduction Contenu
1. Context van de EPB
2.
3.
4. 5.
Ordonnantie Adviseur Energieomgeving Energievoorziening en energieprijzen CO2-uitstoot Bevoorradingszekerheid Beleidskader Kyoto Europa Het Brussels Gewest Trias energetica Belang van de opleiding
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
45
1.5 Het belang van de opleiding
De nodige werkinstrumenten aanreiken om als EPB-adviseur op te treden en de minimumeisen van de EPB-regelgeving te handhaven,
Technische basisinformatie verstrekken om verder te kunnen gaan dan de wettelijke energiebepalingen,
De regelgeving inpassen in een algemene context
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
46
1.5 Het belang van de opleiding
Een omkaderende regelgeving die: Spelregels vastlegt die verder strekken dan de zuivere milieuaspecten Toeziet op de naleving van de regels Een referentiehulpmiddel levert (computerprogramma) Projectondersteuning biedt (gesprek met de klant)
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
47
1.5 Het belang van de opleiding
Een administratie die structurele ondersteuning biedt:
Technische ondersteuning
Professionele opleidingen Informatie Begeleiding (facilitatoren) Technische documentatie Partner van professionele actoren
Financiële ondersteuning Premies Projectoproep voorbeeldgebouwen Inlichtingen bij het BIM!
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
48
1.5 Het belang van de opleiding Inhoud
Module 1: Inleiding Module 2: Bepalingen van de ordonnantie Module 3: Energietechnieken
Energieverbruik Thermische isolatie Bescherming tegen oververhitting Ventilatie Thermische installaties Verlichting
Module 4: Technische inhoud van de ordonnantie Module 5: Tools (hulpprogramma)
Formation conseiller PEB Module 1 – Introduction à la PEB
49
