Modernisering Ziektewet Hoofdlijnen van de wet beperking ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid vangnetters (BeZaVa) 1. Inleiding De overheid heeft besloten de Ziektewet (ZW) per 1 januari 2013 aan te scherpen, wat heeft geleid tot invoering van de ‘Wet Beperking Ziekteverzuim en Arbeidsongeschiktheid Vangnetters’. De wet BeZaVa omvat een aantal maatregelen om de werkhervatting van de zieke werknemers zonder werkgever te stimuleren, het langdurig ziekteverzuim terug te dringen en de instroom van ZW-gerechtigden in de Wet WIA te voorkomen. De invoering van deze wet heeft gevolgen voor deze groep als zij vanaf 1 januari 2013 een beroep doen op de Ziektewet. Ook voor de uitvoering van de ZW door UWV zal het een en ander veranderen. De wet is op 3 oktober 2012 aangenomen door de Eerste Kamer. In deze brochure staat op hoofdlijnen beschreven wat de wet BeZaVa inhoudt en welke consequenties de invoering heeft voor werkgevers, verzekerden en voor UWV. 2. Uitvoering Ziektewet UWV voert de ZW uit voor mensen die geen vast dienstverband meer hebben en als gevolg van ziekte niet in staat zijn om te werken. Voor deze groep werknemers zonder werkgever (onder meer uitzendkrachten, zieke WW’ers en mensen van wie het arbeidscontract afloopt tijdens de ziekte) is de ziektewet bedoeld als vangnet. Voor deze verzekerden vervult UWV de Arbo-rol. Gedurende maximaal twee jaar ontvangen zij een ziektewetuitkering van maximaal 70% van het laatstverdiende loon. Daarnaast voert UWV de ZW uit voor klanten met een werkgever, bijvoorbeeld als de klant ziek is ten gevolge van orgaandonatie of ten gevolge van zwangerschap of bevalling. 3. Wetgeving tot 1-1-2013 Onder de regelgeving tot 1-1-2013 is de hoogte van het ziekengeld gedurende de volledige ZW-periode (104 weken) gebaseerd op het laatstverdiende loon (het dagloon). Het ziekengeld bedraagt 70% van het dagloon en in sommige gevallen 100% van het dagloon. De ZW kent daarmee dus uitsluitend een loongerelateerde uitkering, die niet afhankelijk is van het arbeidsverleden van de betrokkene. 4. Aanleiding wet BeZaVa De instroom in de WIA van werknemers met een vaste werkgever is de afgelopen jaren aanzienlijk gedaald. Onder andere door de invoering van de wet Poortwachter is zowel de werknemer als de werkgever erbij gebaat om een zieke werknemer zo snel mogelijk te laten re-integreren, mogelijk binnen een andere functie in hetzelfde bedrijf. De instroom vanuit de ZW in de WIA laat daarentegen een stijgende trend zien. Voor langdurig zieken zonder een stevige band met een bedrijf of organisatie is het lastig om weer aan de slag te komen. Het wetsvoorstel is er op gericht om zowel werkgevers als werknemers te stimuleren om mensen zo snel mogelijk vanuit de Ziektewet weer aan het werk te laten gaan.
Ontwikkelingen aantal nieuwe WGA-uitkeringen (in procenten van het totaal) 70 60 50
16.555
40
Vangnetters Vaste krachten
30
13.545
20 10 0 2006
2007
2008
2009
2010
2011
Bron: cijfers t/m 2009 rapport WIA-evaluatie en cijfers 2010 en 2011 afkomstig uit kwantitatieve informatie bij UWV-jaarverslag
De modernisering van de Ziektewet moet leiden tot meer werkhervattingen en afname van de ZW/ WIA uitkeringslasten. De Ziektewet krijgt een activerende werking en is gericht op het realiseren van maximale arbeidskansen voor personen die kunnen werken. Daarnaast blijft het vangnet bestaan voor mensen die daadwerkelijk door ziekte of beperking niet in staat zijn om arbeid te verrichten. 5. Werkingsgebied wet BeZaVa
Gericht op verzekerden zonder werkgever
zieke uitzendkrachten
zieke WW-ers
zieke werknemers van wie hun dienstverband afloopt tijdens ziekte
6. Wetgeving na 1-1-2013 1. Arbeidsverledeneis Wijziging De duur van de loongerelateerde uitkering (LGU) wordt met ingang van 1-1-2014 mede bepaald op basis van het arbeidsverleden van de klant, zoals dat eerder in de WGA al is gebeurd. Gedurende drie maanden bedraagt de uitkering ongeacht het arbeidsverleden 70% van het dagloon. Daarna kan de duur van de loongerelateerde uitkering worden verlengd met een maand per gewerkt jaar, waarbij de eerste drie jaar niet worden meegerekend. Dus als een klant 4 jaar heeft gewerkt, is de duur van de loongerelateerde uitkering 4 maanden. Na de loongerelateerde periode volgt een uitkering ter hoogte van 70% van het wettelijk minimumloon tot de maximale duur van de ZW-uitkering of de datum van herstel. Doel Doel van deze maatregel is om de verzekerde een financiële prikkel te geven om aan het werk te gaan. Verder wordt met de maatregel beoogd om meer evenwicht aan te brengen tussen de duur van het arbeidsverleden en de duur van de uitkering. Daarnaast moet deze maatregel, samen met de hierna beschreven uitkeringsverlaging, een besparing opleveren. Doelgroep De arbeidsverledeneis geldt voor alle verzekerden zonder werkgever met een Ziektewetuitkering. 2. Uitkeringsverlaging Wijziging Bij het vaststellen van de hoogte van de uitkering aan verzekerden zonder werkgever wordt voortaan geen onderscheid meer gemaakt naar de oorzaak van de ziekte. De uitkering aan orgaandonoren en aan vrouwen die ziek zijn ten gevolge van zwangerschap of bevalling, die nu nog 100% van het dagloon bedraagt, wordt verlaagd naar 70% van het dagloon respectievelijk het wettelijk minimumloon. Doel Doel van de wetswijziging is het gelijktrekken van de hoogte van de uitkering, ongeacht wat de oorzaak van de ziekte is. Daarnaast moet deze maatregel, samen met de hierboven beschreven arbeidsverledeneis, een besparing opleveren. Doelgroep De uitkeringsverlaging betreft alleen verzekerden zonder werkgever. 3. Aanpassing ziektewetcriterium Wijziging Dit onderdeel van de wet BeZaVa is gericht op het aanpassen van het ziektewetcriterium na één jaar ziekte. Een arts en een arbeidsdeskundige beoordelen rond de 48e week (na 1-1-2013) of de verzekerde met zijn beperkingen algemeen geaccepteerde arbeid kan verrichten. Als de verzekerde daarmee minimaal 65% van zijn maatgevende inkomen kan verdienen, dan vervalt het recht op ziekengeld. Kan de verzekerde daar minder dan 65% mee verdienen, dan blijft het recht op ziekengeld nog maximaal 1 jaar bestaan.
Doel Het aanpassen van het ziektewetcriterium heeft tot doel het vergroten van de arbeidsparticipatie vanuit de Ziektewet en het verminderen van het aantal uitkeringsjaren voor de groep verzekerden zonder werkgever. Het ministerie rekent op een uitstroom van zieken op grond van het aangescherpte criterium van ca. 7900 per jaar, dit komt overeen met een beoogde besparing van ca € 85 miljoen op jaarbasis. Doelgroep Het aanpassen van het ziektewetcriterium geldt voor alle verzekerden zonder werkgever met een Ziektewet-uitkering. 4. Re-integratie en instrumenten Wijziging • Aanscherpen re-integratieverplichtingen In dit deel van de wet worden de re-integratieverplichtingen voor de verzekerde aangescherpt conform de WGA, met als doel de verzekerde te bewegen tot een actievere opstelling. Deze verplichtingen omvatten zowel inspanningen gericht op herstel als op werkhervatting. De verzekerde moet er alles aan doen om zo snel mogelijk weer aan het werk te kunnen gaan. • Uitbreiding re-integratie instrumenten UWV krijgt ten behoeve van de verzekerden verruiming van twee instrumenten om daarmee de re-integratie van deze doelgroep te bevorderen: a. Verruimen proefplaatsing: in de meeste gevallen zal een proefplaatsing van twee maanden voldoende zijn om te kunnen bepalen of de verzekerde het aangeboden werk aan kan. In bijzondere gevallen kan de maximale duur van een proefplaatsing beargumenteerd worden verruimd naar zes maanden. b. Afsluiten convenanten: UWV krijgt de mogelijkheid om convenanten af te sluiten met werkgevers en sectoren gericht op werkhervatting van verzekerden. Hierbij wordt aangesloten op het streven van UWV om brede afspraken te maken met werkgevers voor alle doelgroepen met een afstand tot de arbeidsmarkt.
7. Financiële prikkels werkgevers Met dit onderdeel van de wet wordt een individuele premiedifferentiatie ingevoerd voor de Ziektewet en de WGA voor flexwerkers [=WGA Flex]. Werkgevers met een lagere instroom in de Ziektewet en de WIA worden voortaan beloond en betalen een lagere premie. De ingangsdatum is 1 januari 2014.
2014: keuzes ZW….
ZW
PRIVAAT
PUBLIEK
grote werkgever >100
ERD ZW
individuele gedifferentieerde premie
middelgrote werkgever 10-100
ERD ZW
individuele gedifferentieerde en sectorale premie
Kleine werkgever <10
ERD ZW
sectorale premie
2014: keuzes WGA-VAST en -FLEX
WGA-VAST PRIVAAT
WGA-VAST PUBLIEK
WGA-FLEX PUBLIEK
grote werkgever >100
ERD WGA
individuele gedifferentieerde premie
individuele gedifferentieerde premie
middelgrote werkgever 10-100
ERD WGA
individuele gedifferentieerde en sectorale premie
individuele gedifferentieerde en sectorale premie
ERD WGA
sectorale premie
sectorale premie
Kleine werkgever <10
Eindmodel 2016 Werkgevers kunnen vanaf 2016 ook de WGA voor flexwerkers privaat verzekeren en als eigenrisicodrager zelf de regie nemen op de re-integratie van medewerkers met een tijdelijk dienstverband en uitzendkrachten. Werkgevers kunnen dan twee keuzes maken: Voor de Ziektewet kunnen zij zich publiek (bij UWV) of privaat (bij een verzekeraar) verzekeren. Daarnaast kunnen zij ervoor kiezen om zich voor de WGA (flex en vast) publiek of privaat te verzekeren.
2016: keuze WGA TOTAAL (VAST & FLEX)….
PRIVAAT
PUBLIEK
grote werkgever >100
WGA TOTAAL
ERD WGA TOTAAL
individuele gedifferentieerde premie
middelgrote werkgever 10-100
ERD WGA TOTAAL
individuele gedifferentieerde en sectorale premie
kleine werkgever <10
ERD WGA TOTAAL
sectorale premie
