Mobiliteitscontext in Vlaanderen Joris Willems PCVO Handel afdeling Verkeerskunde (HSV) Diepenbeek (www.pcvohandel.be/verkeerskunde)
Mobiliteit en ruimtelijke ordening: hoe zit dat eigenlijk? Voorbeeld: een gevaarlijk punt ongevallen op een 2X2 weg (primair II) ook fietsers: oversteek toeristische fietsroute moeilijke oversteekbaarheid Dus: typisch verkeersprobleem. Of juist niet?
1
Gevolgen voor mobiliteit: (subjectieve) onveiligheid: kinderen mogen niet met de fiets naar school Hoog autogebruik Ruimtelijke ordening???
Op zoek naar diepere oorzaken 1. Te snel rijdend verkeer, grote snelheidsverschillen, geen oversteekvoorzienignen 2. Gelijkvloerse oversteek voor langzaam verkeer, veel kruispunten 3. Te veel autogebruik naar de zijwegen: vervoerswijzekeuze (modal split) 4. Woonlinten ver buiten de bebouwde kom: creëert veel autoverkeer en afslaand verkeer
2
1. Rijgedrag: VERKEERSMANAGEMENT 2. Routekeuze: VERKEERSPLANOLOGIE 3. Modal split: VERVOERSMANAGEMENT 4. Planologie: RUIMTELIJKE ORDENING In omgekeerde volgorde !
Mobiliteitsmanagement
Aangrijpingspunten
Elk verkeers- en mobiliteitsprobleem leidt naar R.O. schoolomgevingen:
snel autoverkeer > trager rijden op de verkeerde plaats > andere route te veel auto’s > meer o.v. en l.v. ouders en kinderen wonen te veraf > woonplaatskeuze en locatie scholen
3
Files op autosnelwegen: te grote dichtheid > diverse beheersingsmaatregelen, meer wegen te veel concentratie in tijd en ruimte: alternatieve wegen, flexibel werken te veel auto’s: meer alternatief vervoer te grote afstanden: wonen-werken dichterbij elkaar
…
Maar ook wisselwerkingen “oplossen” files door DVM -> terug naar de spits, minder OV-gebruik Beschikbaarheid bedrijfswagen -> woonplaatskeuze minder belangrijk en (gelukkig) ook: te veel fileleed -> terug wonen nabij werk
4
Schema plankaders Schaalniveau Gewest Provincie Gemeente Deel gemeente
Ruimtelijk Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV)
Verkeerskundig Mobiliteitsplan Vlaanderen
Provinciaal Ruimtelijk Structuurplan
(geï (geïntegreerd in PRS)
Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan
Gemeentelijk Mobiliteitsplan
RUP’ RUP’s
Deelstudies, concrete projecten
Ruimtelijke ordening = de moeder van mobiliteit grootmoeder van verkeer en vervoer Logisch, toch ? Waarom werkt het dan niet (altijd)?
5
R.O.-concepten en mobiliteit Relaties vaak erg complex, zelden eenduidig: functiemenging en –scheiding gebundelde deconcentratie corridorontwikkelingen compacte stad A-B-C lokatiebeleid telewerken …
Kortom: allerlei verdoken mechanismen: toptop-down en bottombottom-up
Klassiele top-down benadering Aangrijpingspunt R.O.
Maatregel/effect 1. Beperking lintbebouwing 2. ShoppingShopping-centrum buiten stadscentrum
Vervoersmanagement Verkeersplanologie Verkeersmanagement
1.
Minder autogebruik
2.
Meer autogebruik…
1.
Betere doorstroming verb.wegen
2.
Druk op sluikroutes
1.
weg wordt veiliger: minder maatregelen nodig
2.
Onveiligheid op lokale wegen
6
Werkt ook bottom-up ! Aangrijpingspunt
Maatregel/effect 1. 2. 3.
R.O.
1. Vervoersmanagement 2. 3.
Verkeersplanologie
1. 2. 3.
Ruimtelijke herlocatie activiteiten Suburbanisatie Baancafés ? Reistijdnadeel voor de bus Meer autogebruik RYD, nachtbus, … Wijziging routes (bij overbelasting) Meer verkeer op autosnelwegen, terugnaar-de-spits-effect …
1. Aanleg rotonde Verkeersmanagement 2. Gebruik vluchtstrook tijdens spits
3. Maar ook: alcoholcontroles !
Logisch toch ? Waarom doen we het dan niet? Hypothesen: Verschil in termijnen: QuickQuick-win versus longlong-term investment R.O. en mobiliteit gescheiden beleidsdomeinen (was ooit anders !) Verschillende stakeholders: stakeholders: voertuigen, infrastructuur, vervoersdiensten en vastgoedontwikkeling Verschil in dynamiek: R.O. = statisch, mobiliteit = dynamisch R.O. = grondige gedragsverandering Gewenste mobiliteitseffecten van R.O te vaak als vanzelfsprekend beschouwd (b.v. stationsomgevingen) Ongewenste effecten van R.O. te vaak weggemoffeld …
7
Metafoor gezondheidszorg Oorzaak: “slecht slapen” slapen”
Oplossing “slecht slapen” slapen”
Chronische stress, angst, relatieproblemen ,…
Ander werk zoeken Relatieproblemen oplossen
Lange termijn, dito effect Zeer grote gedragsverandering
‘s avonds te weinig ontspanning
Na 18.00 u. ontspannen Geen koffie meer Boek lezen, fitness
Middellange termijn, dito effect Aanzienlijke gedragsverandering
Slechte slaaphouding
Ander bed
Tijdelijk fenomeen, plotse gebeurtenis, ruzie, sterfgeval, …
Slaappil
Termijn en gedragsgedrags- Stakeholders verandering
Arbeidsmarkt relatietherapeut
Media voedingsind. recreatiesector
Korte termijn, snel effect Meubelfabrikant weinig gedragsverandering Zeer kort, instant effect geen gedragsverandering
Farma-industrie
Stakeholders mobiliteit Oorzaak MobiliteitsMobiliteitsprobleem
Oplossing MobiliteitsMobiliteits-probleem
Termijn en gedragsverandering
Ruimtelijke ordening
verplaatsingen overbodig/korter maken
Lange termijn, dito effect Zeer grote gedragsverandering
VervoersVervoersmanagement
duurzame modi promoten
Middellange termijn, dito effect Aanzienlijke gedragsverandering
VerkeersVerkeersplanologie
Optimale routekeuze
Korte termijn, snel effect weinig gedragsverandering
VerkeersVerkeersmanagement
Conflicten regelen en beheersen
Zeer kort, instant effect geen gedragsverandering
Stakeholders
8
Enkele uitdagingen voor de (nabije) toekomst Strategisch ruimtelijke projecten herwaarderen: duurzame mobiliteit komt niet vanzelf: durf doorwerken via lagere niveau’s A-locaties koesteren, en strikt toepassen, m.n. naar parkeernormen Differentiatie stationsomgevingen: centrum-stations versus weide-transferia
Evolutie opleiding van ruimtelijke planners en verkeersdeskundigen:
meer integraal, minder vakjesvakjes-denken horizontale i.p.v. verticale benadering openbare ruimte
Nieuwe beroepsprofielen:
geen verkeerspompier, maar mobiliteitsmanager geen ruimtelijke idealist, maar omgevingsmanager en waarom niet: één openbare ruimtedeskundige
In ieder geval: ruimtelijk planners en
vekeerskundigen samen en gelijkwaardig aan tafel
9
