MINISTERIE VAN HANDEL EN INDUSTRIE

MINISTERIE VAN HANDEL EN INDUSTRIE VRAGEN OVER MEDEDINGING

CONTACT INFORMATIE: Telefoon: 402080 of 402339 tst. 1080 Fax: 404834 E-mail: [email protected] Paramaribo, december 2011

Ministerie van Handel & Industrie

2

WAAROM DEZE BROCHURE? Suriname is op 4 juli 1995 als veertiende lidstaat toegetreden tot de CARICOM. Ons land heeft ten aanzien van het invoeren van het mededingingsbeleid enkele verplichtingen. Deze verplichtingen zijn opgenomen in hoofdstuk acht(8) van het herziene Verdrag van Chagauramas en omvat onder andere het invoeren van een mededingingswet. Het Ministerie van Handel en Industrie (HI) is vanwege haar taakstelling belast met het coördineren van dit proces voor de uitvoering van deze verplichtingen. Daarom heeft het Ministerie van HI gemeend om middels deze brochure, het publiek te informeren over mededinging en het mededingingsbeleid in Suriname. Een ander woord voor mededinging is concurrentie. Het ontwerp Surinaams mededingingswet is op basis van de modelwet mededinging van de CARICOM geformuleerd. Hiervoor zijn er diverse consultaties geweest met overheidsinstanties, NGO’s en overige belanghebbenden. Diverse seminaars en trainingen werden door het Ministerie van Handel en Industrie (HI) in samenwerking met andere counterparts gehouden om meer informatie te verstrekken aan belanghebbenden.

3

Ministerie van Handel & Industrie 1.Wat verstaat men onder mededinging op een markt ? Met mededinging op een markt wordt bedoeld, het proces van concurrentie waarbij ondernemingen op een eerlijke manier proberen om consumenten over te halen of te behouden. Dit doen de ondernemingen door het aanbieden van betere producten en diensten tegen concurrerende prijzen. Bij de concurrentiestrijd tussen ondernemers en ondernemingsverenigingen2 gaat het er niet altijd even eerlijk aan toe, vandaar dat de overheid het noodzakelijk vindt om een mededingingsbeleid in te voeren. Verder vanwege de grote noodzaak om onze wetgeving af te stemmen op die van de CARICOM en het buitenland. 2. Wat wordt er met een mededingingsbeleid beoogd? De Surinaamse regering beoogt met het mededingingsbeleid het in goede banen leiden van de handelspraktijken van ondernemingen en ondernemingsverenigingen. Hierdoor ontstaat er duidelijkheid bij de markt partijen over het beleid dat de regering voert op het gebied van mededinging. Door hun oneerlijke handelspraktijken kunnen zij de mededinging verhinderen, beperken of vervalsen. Met het mededingingsbeleid wordt ook beoogd de goede verdeling van productiemiddelen, technologische vooruitgang en de verhoging van de efficiëntie van ondernemingen. Hierdoor kunnen de bedrijven zich in een veranderende omgeving, waarbij sprake is van harde concurrentiestrijd, aanpassen. Het handelsbeleid van het Ministerie van Handel & Industrie is erop gericht eerlijke concurrentie op de markt te stimuleren, waarbij rekening wordt gehouden met de belangen van de consument. Het Surinaams mededingingsbeleid zal zich voornamelijk richten op het opsporen en evalueren van oneerlijke concurrentie. Om aan het mededingingsbeleid inhoud te geven is al een ontwerp Surinaams mededingingswet gereed. 1 2.

Een markt is het gebied binnen welke de concurrentie of mededinging tussen aanbieders van dezelfde producten plaatsvindt. Een ondernemingsvereniging is een samenwerkingsvorm tussen ondernemingen. 4

3.Op wie zal de Surinaamse mededingingswet van toepassing zijn? De mededingingswet zal van toepassing zijn op alle ondernemingen die in Suriname zijn gevestigd . Met ondernemingen wordt bedoeld elk bedrijf dat een economische activiteit uitoefent, bijvoorbeeld distributeurs en productiebedrijven. Indien de overheid als onderneming handelt, zal de mededingingswet ook voor haar gelden. Echter zijn er enkele uitzonderingen. Deze komen aan de orde bij de vragen 7 en 11. 4.Waarom is een mededingingswet belangrijk ? Een mededingingswet is een wet om de gedragingen (o.a. handelingen van ondernemers) die de mededinging beperken, verhinderen en vervalsen te verbieden en strafbaar te stellen. Daarnaast dient de wet om de consument te beschermen . De ontwerp mededingingswet van Suriname verbiedt: Concentraties mededingingsbeperkende gedragingen en misbruik van economische dominante positie. 5.Wat zijn concentraties ? Concentratie is het samenvoegen (fuseren) van twee of meer onafhankelijke ondernemingen met als resultaat het ontstaan van een grotere onderneming. Een concentratie is dus m.a.w. een combinatie van twee of meer, voorheen onafhankelijke ondernemingen, waarbij alle transacties m.b.t. de eigendom of het beheer van ondernemingen worden geregeld. Onder concentratie verstaat men ook een transactie waarbij de ene onderneming, het aandelenkapitaal van een andere onderneming. volledig of gedeeltelijk overneemt. Concentraties vormen pas een bedreiging wanneer zij misbruik maken van hun dominante positie.

5

Ministerie van Handel & Industrie 6. Wat zijn mededingingsbeperkende gedragingen? Mededingingsbeperkende gedragingen zijn handelspraktijken die de concurrentie op een markt verhinderen, beperken en vervalsen. Deze gedragingen zullen door wetgeving verboden en strafbaar worden gesteld. Het concept mededingingswet geeft hiervan enkele voorbeelden: directe of indirecte prijsbinding van zowel de aankoop- als de verkoopprijzen, m.a.w. het opleggen van de hoogte van de te hanteren prijzen v.b de leverancier X legt de verkoper Y de prijzen op die men moet hanteren bij de verkoop van zijn goederen. beperking of beheersing van de productie, markten, investeringen of technologische ontwikkeling m.a.w. een beperking opleggen op de productie en afzet hoeveelheden vb. producent A legt een beperking op het aantal goederen dat mag worden geproduceerd op de Surinaamse markt met het doel een kunstmatige schaarste van het product te creëren op de markt.. kunstmatige marktverdeling of beperking van toeleveringsbronnen, m.a.w. afspraken maken met concurrenten over de verdeling van distributiegebieden vb. Fabrikant B spreekt met zijn concurrent D af, om geen producten af te zetten in de gebieden waar hij actief is. vooroverleg plegen bij aanbestedingen vb. aannemers die met elkaar afspraken (overleg vooraf) maken over hoe men zal gaan bieden bij een aanbesteding. Hierdoor kunnen zij de bedragen waartegen een aanbesteding uiteindelijk wordt gegund negatief beïnvloeden. De staat kan hierdoor miljoenen aan schade op lopen door de prijsafspraken van deze aannemers. het sluiten van een contract afhankelijk te maken van additionele verplichtingen, die naar hun aard of volgens commercieel gebruik niets met het contract te maken hebben (koppelverkoop). Vb. Hierbij zal de onderneming je bij het aanschaffen van bijvoorbeeld een computer verplichten om een printer aan te schaffen. De goederen worden niet afzonderlijk van elkaar verkocht.

6

7. Wanneer is er geen sprake van mededingingsbeperkende gedragingen ? Er is geen sprake van mededingingsbeperkende gedragingen als: de onderneming of ondernemingsvereniging aantoont dat zijn gedraging bijdraagt tot de verbetering van de productie of distributie van goederen en verlening van diensten; of de technologische of economische vooruitgang verbetert; de gedraging noodzakelijk is om tenminste een van de gestelde eindresultaten in punt 1 te bereiken; de onderneming of ondernemingsvereniging niet de mogelijkheid heeft om de mededinging voor betreffende goederen en diensten, uit te schakelen vanwege het feit dat ze slechts een aanzienlijk deel van de markt bedienen. 8. Wanneer wordt een onderneming of ondernemingsvereniging geacht een economische dominante positie te bezitten op de markt? Volgens het concept mededingingswet wordt er aangenomen dat een onderneming een economische dominante positie op de markt kan bezitten, indien zij zelf, of samen met een onderneming die aan haar verbonden is, in staat is op de markt actief te zijn, zonder enige beperking te ondervinden van haar concurrenten of potentiële concurrenten vb. De onderneming Z kan haar prijs verhogen of verlagen zonder dat Z rekening hoeft te houden met de overige spelers op de markt. Het bezitten van een economische dominante positie door ondernemingen of ondernemingsverenigingen in een markt is toegestaan, maar het misbruik maken van deze economische dominante positie is verboden. vb. De onderneming X verlaagd haar prijs op chocolade melk van het merk Y zodanig dat de overige spelers op de markt niet in staat zijn om met hem te concurreren. Deze prijs wordt op een kunstmatige manier heel laag gehouden, met de bedoeling dat de overige spelers op de markt hierdoor worden uitgeschakeld.

7

Ministerie van Handel & Industrie 9. Hoe kan worden vastgesteld wanneer er sprake is van een economische dominante positie? Om te kunnen vaststellen of een onderneming een economische dominante positie bezit, is het van belang de relevante productmarkt en de relevante geografische markt goed af te bakenen. De relevante productmarkt bestaat uit alle goederen en diensten die op grond van hun kenmerken, prijzen en het gebruik waarvoor zij zijn bestemd door de afnemer als onderling verwisselbaar of vervangbaar worden beschouwd. De relevante geografische markt is het gebied binnen welke ondernemingen goederen en/of diensten vragen en aanbieden en waarbij de concurrentievoorwaarden gelijkwaardig zijn en duidelijk afwijken van die van de aangrenzende gebieden. Nadat de relevante markt is afgebakend, moet nagegaan worden of de onderneming een economische machtspositie heeft op die markt. De manier hoe de markt is verdeeld(marktstructuur) en de grootte van het marktaandeel op de afgebakende markt zijn daarbij van belang. De Surinaamse mededingingswetgeving zal alleen van toepassing zijn op Surinaams grondgebied.

8

10.Wanneer maakt een onderneming misbruik van zijn economische dominante positie? Volgens het Concept Mededingswet is er sprake van misbruik van dominante positie, wanneer: 1. de toegang van een onderneming op de markt beperkt wordt v.b. het toetreden van een nieuwe speler tot de markt doormiddel van oneerlijke concurrentie wordt beperkt. 2. een onderneming wordt beperkt of verhindert, om deel te nemen aan de concurrentie op de markt; 3. elke andere onderneming van de markt wordt verwijderd of uitgeschakeld; 4. het direct of indirect opleggen van oneerlijke aankoop- of verkoopprijzen; 5. de productie van goederen en de verlening van diensten beperkt wordt, ten nadele van de consumenten; 6. een onderneming bij het sluiten van een contract andere voorwaarden stelt die niets met het contract te maken hebben; 7. een gedraging wordt tentoongesteld die resulteert in de benadeling van klanten of leveranciers. 11. Bestaan er uitzonderingen op het verbod van misbruik van dominante positie? Ja, wanneer: de onderneming aantoont dat zijn gedraging uitsluitend gericht was op de verbetering van de productie of distributie van goederen of diensten of op promotie van economische of technologische vooruitgang, welke resulteert in een redelijk voordeel voor de consumenten. een auteursrecht, octrooi, geregistreerd merk of model of een ander intellectueel eigendomsrecht wordt geëxploiteerd vb. De producent X vraagt een patent aan op een nieuw product die men heeft ontwikkeld. Alleen deze producent mag gedurende een bepaald aantal jaren het product fabriceren.

9

Ministerie van Handel & Industrie 12. Welk wettelijk orgaan zal zich toeleggen op de naleving van de Surinaamse Mededingingswet? De Surinaamse MededingingsInstituut (SMI) zal op grond van de wet belast worden met het toezicht op de naleving van de Surinaamse Mededingingswet. Dit orgaan zal bevoegd zijn om een onderzoek in te stellen naar oneerlijke handelingen van ondernemingen. Dit zal de consument uiteindelijk ten goede komen, aangezien de consument met zo een instituut ervan verzekerd zal zijn dat hun rechten op kwalitatief hoogwaardige goederen en diensten, tegen een voor hun concurerende prijzen, gewaarborgd zijn. 13. Wat is de rol van de “Caricom Competition Commission” (CCC) ? De “Council for Trade and Economic Development” (COTED) heeft op haar tiende “special meeting” in november 2004, Suriname uitgekozen als gastland voor het opzetten van de CCC. Op 18 januari 2008 heeft de inauguratie van de “Caricom Competition Commission” (CCC) plaats gevonden. Hierdoor is er voor Suriname het belang weer onderstreept om haar wetgeving af te stemmen op die van de CARICOM. De CCC is het regionale orgaan, dat belast zal zijn met het toezicht en de handhaving van de regels van mededinging binnen de CARICOM Single Market & Economy (CSM&E).. Dit orgaan mag volgens het Herziene Verdrag van Chaguaramas mag een onderzoek instellen, ingeval CARICOM lidstaten een klacht indienen met het verzoek om een onderzoek naar grensoverschrijdende concurrentiebeperkende gedragingen van ondernemingen. De CCC is ook bevoegd om zonder klacht van een lidstaat een onderzoek in te stellen en eventuele sancties op te leggen. Dit zal in nauwe samenwerking met de nationale mededingingsautoriteiten van de individuele lidstaten plaatsvinden. 10

MINISTERIE VAN HANDEL EN INDUSTRIE Havenlaan Noord Paramaribo Suriname Telefoon: 402080 of 402339 tst. 1080 Fax: 403440 of 403741 E-mail: [email protected]

11

Ministerie van Handel & Industrie

12