MINIMUMVOORWAARDEN VOOR DE ERKENNINGEN EN DE REGISTRATIES IN DE SECTOR DIERENVOEDING

Update 8/01/02

MINISTERIE VAN MIDDENSTAND EN LANDBOUW Bestuur voor de Kwaliteit van de Grondstoffen en de Plantaardige sector (DG 4)

MINIMUMVOORWAARDEN VOOR DE ERKENNINGEN EN DE REGISTRATIES IN DE SECTOR DIERENVOEDING

1. INLEIDING In deze bundel zijn de voorwaarden beschreven waar de erkende/geregistreerde fabrikanten en tussenpersonen minimaal aan moeten voldoen overeenkomstig het koninklijk besluit van 30 oktober 1998 betreffende de erkenning en de registratie van fabrikanten en tussenpersonen en de toelating van operatoren en handelaars in de sector dierenvoeding. Achtereenvolgens worden de bedrijfsruimte, het personeel, de productie, de kwaliteitsbewaking, de leveringen en de bijhorende documentatie besproken. Elk punt begint met een samenvatting van de bedoelde voorwaarden in een kader. Daarna wordt er een korte omschrijving gegeven. De betreffende tussenpersonen moeten enkel voldoen aan de voorwaarden m.b.t. de “kwaliteitsbewaking”, “opslag”, “documentatie” en “klachten en terugroeping”. Telkens als er een procedure gevraagd wordt voor het uitoefenen van een bepaalde activiteit, moet de methode van werken schriftelijk vastgelegd worden. Er is een overzicht aanwezig van alle bestaande procedures.

2. BEDRIJFSRUIMTE Minvwn.jin

Pagina 1 van 30

Versie 3

Update 8/01/02

- scheiding van de verschillende producten - vergissingen tussen de producten uitsluiten voedermiddelen/voormengsels/toevoegingsmiddelen - periodieke inspecties omtrent hygiëne * documenten : - grondplan - diagramma - flowchart - procedure : beschrijving plaats van alle producten wat, waar, toezicht, (wie) - procedure : onderhoud (wanneer, hoe, wie, toezicht) - procedure :bestrijdingsplan (vogels, huisdieren, ongedierte) wie, wat, wanneer, toezicht (eventueel contract met firma)

De bedrijfsruimten en de productieapparatuur moeten zo worden gesitueerd/geplaatst, ontworpen, gebouwd, en onderhouden dat de werkzaamheden voor het fabriceren van mengvoeders of voormengsels adequaat kunnen worden uitgevoerd. De bedrijfsruimten zijn zodanig dat verschillende producten niet onbedoeld met elkaar in contact kunnen komen, zodat kruisbesmetting of onvrijwillige vermenging voorkomen wordt. De ruimtelijke indeling van opslag is zodanig dat geen verwarring tussen verschillende producten kan plaatsvinden bij gebruik of aflevering. Indien bepaalde zakgoederen minder duidelijk van elkaar te onderscheiden zijn, kan men een bord met de aard van de betreffende inhoud ter plaatse ophangen. Bepaalde goederen kunnen gegroepeerd worden naargelang hun afkomst (dierlijk, plantaardig,…) of functie. Er is een verantwoordelijke in het bedrijf voor het lossen van de goederen die er o.a. op toeziet dat de geleverde goederen in de daartoe bestemde silo terecht komen. De fabrikant draagt er zorg voor dat periodiek inspecties worden uitgevoerd op de hygiënische omstandigheden van de bedrijfsinrichting. De bedrijfsinrichting maakt deze reinigings- en onderhoudswerkzaamheden mogelijk, zodat elke aantasting van de kwaliteit van het product zoveel mogelijk wordt voorkomen. In bedrijfsruimten dienen maatregelen ter wering van schadelijke organismen (vogels, huisdieren en ongedierte) genomen te worden. Bij het aanwezig zijn van vogels en ongedierte worden maatregelen getroffen. Welke producten worden waar en hoe dikwijls gebruikt (eventueel wordt er een contract afgesloten met een externe firma)? Ook huisdieren dienen niet in bedrijfsruimten aanwezig te zijn. Er is een grondplan en een schema van de technische installaties (flowchart) aanwezig waarop duidelijk de productstroom kan gevolgd worden. 3. PERSONEEL (niet voor zelfmengers) Minvwn.jin

Pagina 2 van 30

Versie 3

Update 8/01/02

- voldoende personeel (werkdruk) - alle personeel moet (schriftelijk) ingelicht worden * documenten : - organigram - actuele lijst met personeel + taken - procedure : aanwerving (profiel), - procedure : verantwoordelijkheden van het personeel - bevoegdheden + bijpassende kwalificaties - algemene leiding - aankoop - formulering - ingangscontrole, productie, eindcontrole - productie - monstername - beheer van retourstromen (intern, extern) - onderhoud - kwaliteitsverantwoordelijke (toezicht op de kwaliteitsbewaking)

De fabrikant moet over voldoende personeel beschikken met de bevoegdheden en kwalificaties die vereist zijn voor de fabricage van naargelang het geval mengvoeders, voormengsels of toevoegingsmiddelen. Er moet een organigram worden opgesteld. Tevens is er een beschrijving van de kwalificaties (diploma’s, beroepservaring) en verantwoordelijkheden (zie kader hierboven) van het leidinggevend personeel beschikbaar, dat ter beschikking moet worden gesteld van de bevoegde autoriteiten die belast zijn met de controle. Bij afwezigheid van een personeelslid kan zijn vervanger dan terugvallen op de beschreven taken van die persoon. De gegevens m.b.t. de functies en bevoegdheden van de verschillende personeelsleden liggen ter inzage voor het personeel. Wijzigingen van de taken moeten schriftelijk worden meegedeeld aan het personeel. Voor de aanwerving van nieuw personeel is er een procedure voorzien waarin het profiel van de kandidaat en zijn geschiktheid voor de betreffende functie kenbaar wordt. Bovendien wordt de kandidaat bewust gemaakt van de kwaliteit die de firma nastreeft.

Minvwn.jin

Pagina 3 van 30

Versie 3

Update 8/01/02

4. PRODUCTIE De productieafdeling moet worden geleid door een persoon die de nodige kwalificaties bezit en die, in het geval van fabricage uitsluitend ten behoeve van de fabrikant, een externe persoon kan zijn, welke echter op verzoek en onder de verantwoordelijkheid van de fabrikant optreedt. De fabrikant moet zich ervan verzekeren dat de productiewerkzaamheden uitgevoerd worden volgens schriftelijk vastgelegde instructies en procedures om de kritische punten van het productieproces, zoals bij voorbeeld verwerking van het voormengsel of de verwerking van de voedermiddelen met hoge gehalten aan ongewenste stoffen of producten in het mengvoeder, volgorde van de productie, meet- en weegapparatuur, mengapparatuur en returns, te bepalen, te valideren en te ondervangen, zodat de gewenste kwaliteit wordt verkregen, overeenkomstig de bepalingen van het koninklijk besluit van 8 februari 1999 en het ministerieel besluit van 12 februari 1999 betreffende de handel en het gebruik van stoffen bestemd voor dierlijke voeding. 4.1. Grondstoffen 4.1.1. Aankopen

* documenten : - lijst van leveranciers en transporteurs - per grondstof : - opstellen van kwaliteitscriteria (wie, evaluatie) - zuiverheid - reglementaire (ongewenste stoffen, normen) - bijkomende (risicoanalyse) - opslagduur/opslagcondities (hoe controleren, wie)

De fabrikant beschikt over geactualiseerde lijsten van leveranciers van producten en diensten die voor de realisatie van basiskwaliteit van belang zijn. Hierbij is op een duidelijke manier aangegeven welke producten en diensten door elke leverancier worden geleverd en volgens welk kwaliteitssysteem deze werkt. Indien voedermiddelen en producten door derden worden ontvangen, zijn de afspraken om de basiskwaliteit van de aangekochte producten te borgen schriftelijk vastgelegd. Zowel in het geval van tussenopslag als in het geval van transport door een firma die verschilt van de aankoper en de leverancier is deze borging van belang. Voordat nieuwe producten worden aangekocht, worden specificaties (kwaliteitscriteria : zie kader hierboven) opgesteld en vrijgegeven door bevoegde personen. Daar waar voor bepaalde toevoegingsmiddelen en hulpstoffen eisen aanwezig zijn met betrekking tot toelaatbare opslagduur(houdbaarheid) en/of -condities zijn deze vastgelegd en worden deze bewaakt en gecontroleerd.

Minvwn.jin

Pagina 4 van 30

Versie 3

Update 8/01/02

Er dienen uitsluitend voedermiddelen resp. dierenvoeders betrokken te worden van toeleveranciers die waarborgen dat voedermiddelen resp. dierenvoeders worden geleverd, die geen hoger gehalte aan ongewenste stoffen ( zware metalen, …) en producten (aflatoxines, residuen, …) bevatten dan de maximumnormen voor voedermiddelen. 4.1.2. Ingangskeuring

* documenten : - checklist - procedure : ingangscontrole ( wie, wat, wanneer, hoe, toezicht) - procedure : afwerking van voedermiddelen die niet voldoen aan de gestelde eisen

Bij de in ontvangstname van producten (voedermiddelen, voormengsels, ...) vindt een ingangskeuring plaats : geur, kleur, structuur, vochtgehalte, temperatuur, … Er vindt een verificatie plaats dat de te ontvangen producten voldoen aan de gestelde eisen (zie 4.1.1. ⇒ kwaliteitscriteria) en dat het wel de gevraagde producten zijn. Voor voedermiddelen dienen minimaal kwaliteitswaarborgen te worden verkregen via schriftelijke afspraken. Deze afspraken dienen minimaal de normen te bevatten, zoals door het KB van 8/02/1999 en het MB van 12/02/1999 zijn voorgeschreven. Indien de ontvangen goederen niet voldoen aan de gestelde eisen moet een bepaalde procedure, betreffende de verdere bestemming van deze goederen, gevolgd worden die schriftelijk vast staat. 4.1.3. Ontvangst

* documenten : - procedure : lossen (wie, waar, wat, hoe, toezicht)

Er wordt vastgelegd in welke omstandigheden het lossen kan/mag plaats vinden. De stortput moet leeg zijn (visuele controle), … . Daarnaast ligt het schriftelijk vast wie verantwoordelijk is voor het lossen. Deze persoon is op de hoogte waar de aangevoerde goederen moeten gestockeerd worden. De procedure voor het lossen beschrijft o.a. welke goederen (vb. de voormengsels) in welke silo of op welke plaats moeten gestockeerd worden.

4.1.4. Registratie Minvwn.jin

Pagina 5 van 30

Versie 3

Update 8/01/02

- alle uitgevoerde acties moeten geregistreerd worden (overeenkomstige formulieren) - begeleidende documenten, certificaten (per partij)

Er zijn registraties aanwezig van de evaluaties van de leveranciers en de goederen. Per partij worden de begeleidende documenten en eventuele certificaten bijgehouden in een gestructureerde map (vb. chronologisch). Analysecertificaten m.b.t. PCB’s dienen elke levering van kritische voedermiddelen (producten afkomstig van de landdieren en de visproducten) te vergezellen. Dit is eveneens het geval voor kritische toevoegingsmiddelen (groep L : bindmiddelen, verdunningsmiddelen en stollingsmiddelen waarvoor een maximum dioxinegehalte is vastgesteld) waarbij een Dioxineanalysecertificaten elke levering dient te vergezellen. Kritische voedermiddelen / toevoegingsmiddelen waarvoor geen analysecertificaten beschikbaar zijn, mogen zich niet op het bedrijf bevinden. In afwijking hierop kunnen de bedoelde voedermiddelen/toevoegingsmiddelen, die ingevoerd worden, tijdelijk opgeslagen worden in het bedrijf in afwachting van het analyseresultaat, mits akkoord van de bevoegde overheid. Voor het verhandelen van de kritische producten is een toelating als operator vereist. De invoerder / aankoper van kokosschroot, palmpitschroot en grondnotenschroot moet zich ervan vergewissen dat de norm van aflatoxines (0,02 mg/kg) niet overschreden is. Dit kan door een certificaat te eisen van de leverancier of door zelf controle uit te voeren. Voor citruspulp dient het maximumgehalte aan dioxines (500 pg I-TEQ/kg) niet overschreden te zijn, … . Bij Braziliaanse citruspulp moet een analysecertificaat geëist worden. 4.2. Formules

- opstellen van de verschillende formules - de verdeling van de formules (wie, hoe, bestemming) - toezicht en registratie

Op welke manier en door wie gebeurt de formulatie (het opstellen tot het effectief in de praktijk omzetten van de formule). Per productiedatum worden de gebruikte formuleringen en de toegepaste productievolgorde gedurende 10 jaar bijgehouden. Elke wijziging en/of afwijking wordt geregistreerd.

4.3. Productieproces Minvwn.jin

Pagina 6 van 30

Versie 3

Update 8/01/02

4.3.1. Kritische punten

- van voedermiddel tot eindproducten - in functie van kruiscontaminatie (leegloop, kuisen) - elevatoren, redlers, vijzen, wachtbunkers, mengers, persen, afzakposten * documenten : - procedure : vastlegging kritische punten - procedure : onderhoud (mechanische delen, wegers of weegbunkers, mengers.....) (wie, wat, hoe, wanneer, toezicht, registratie) reiniging (wie, wat, hoe, wanneer, toezicht, registratie)

In elk productieproces (vanaf voedermiddel tot eindproduct) zijn er een aantal kritische punten die de nodige aandacht behoeven. Het zijn punten die een mogelijke aantasting van de kwaliteit van het eindproduct kunnen veroorzaken. Heel het productieproces wordt geëvalueerd op mogelijke kritische punten. Dit kan gebeuren aan de hand van de reeds eerder opgestelde gedetailleerde flowchart. Deze worden schriftelijk vastgelegd en er worden regelmatig controles op uitgevoerd volgens vastgelegde instructies. Keuringen, controles en metingen worden uitgevoerd met behulp van geëigende methoden en apparatuur. Er wordt een specifiek onderhoudschema (frequentie, …) aangehouden voor het onderhoud van de kritische punten van de technische installatie (vb. mechanische delen, wegers, mengers, …). Bij elk onderhoud worden er registraties bijgehouden (wanneer en hoe het precies gebeurd is en door wie, …). De acties die zullen ondernomen worden ten behoeve van het onderhoud (hoe, met welke middelen, methode) liggen schriftelijk vast. Daarnaast wordt ook een reinigingsschema opgesteld met vermelding van het onderdeel van de installatie of bedrijfsruimte en de frequentie van de reinigingen. Op dit formulier komen o.a. elevatoren, redlers, vijzen, wachtbunkers, mengers, persen, afzakposten, bulkwagens, … . Ook voor de reiniging is er telkens een procedure voorhanden. Betreft het een natte reiniging of een droge reiniging, met of zonder desinfectiemiddelen? Zowel voor het onderhoud als de reiniging van de verschillende onderdelen kan er een kalender opgesteld worden voor de personen die deze werkzaamheden in de praktijk uitvoeren. A.h.v. het eerder ingevulde formulier kan de verantwoordelijke persoon die werkzaamheden dan controleren of ze ook effectief uigevoerd zijn.

4.3.2. Versleping

Minvwn.jin

Pagina 7 van 30

Versie 3

Update 8/01/02

- in functie van het gebruik van bepaalde stoffen : - dierenmelen - toevoegingsmiddelen - plaats van toevoeging kritische stoffen * documenten : - procedure : uitvoeren van de verslepingstest(en) (Wie, hoe, frequentie, procesgedeelte)

Het feit dat voedermiddelen, toevoegingsmiddelen of (gemedicineerde) voormengsels in een bepaalde mate achter blijven in het productieproces en daardoor in de volgende batch terecht komen, wordt versleping genoemd. Enerzijds bestaat er een installatie-eigen versleping (o.a. afhankelijk van slijtage en type van de installatie). Anderzijds is er ook een extra versleping als gevolg van verwerkingseigenschappen van de gebruikte producten. De versleping moet beperkt blijven. Afhankelijk van de mate van de versleping van de installatie dient het verwerken van voedermiddelen, toevoegingsmiddelen en voormengsels aangepast te worden, zodanig dat nog wordt voldaan aan hetgeen voor de individuele middelen in de lijst van toevoegingsmiddelen, vermeld als bijlage bij het MB van 12/02/1999, is aangegeven alsook om de aanwezigheid van stoffen in een mengvoeder waarin het verboden is (voor niet-doel dieren), te vermijden. Het belang van de versleping is afhankelijk van het risico dat gekoppeld is aan de gebruikte voedermiddelen, toevoegingsmiddelen en/of voormengsels. Dit wordt verduidelijkt a.h.v. de volgende voorbeelden : Een voorbeeld is de aanwezigheid van antibiotica/coccidiostatica/gemedicineerde voormengsels in bepaalde mengvoeders. 1) Er moet vermeden worden dat er residuen in het vlees of in de zuivelproducten aanwezig zijn (vb. nicarbazine in eieren) 2) Tegenwoordig zijn deze toevoegingsmiddelen telkens specifiek per diersoort. Ze mogen dus niet in de mengvoeders van andere diersoorten voorkomen. Bijgevolg is ook hier de verslepingstest noodzakelijk. De versleping is ook afhankelijk van de plaats waar de kritische stoffen toegevoegd worden. Voormengsels moeten aan de hoofdstroom van het mengvoeder worden toegevoegd, zo dicht mogelijk bij of in de menger, maar in normale omstandigheden na de hamermolen/het maalproces. Een langer traject zorgt voor een grotere versleping. ∴ A) Een minimum versleping zal moeten gewaarborgd worden i.f.v. het risico dat gekoppeld is aan de activiteiten die uitgeoefend worden. In heel wat gevallen betekent dit “het uitvoeren van een verslepingstest”. Bijlage I bevat meer gedetailleerde gegevens omtrent het uitvoeren van de verslepingstest.

Minvwn.jin

Pagina 8 van 30

Versie 3

Update 8/01/02

∴B) Het aanpassen van de werkzaamheden naar de resultaten van de verslepingstest kan door: - het aanpassen van de productievolgorde. Mengsels van toevoegingsmiddelen voor doeldieren worden niet gefabriceerd vóór mengsels voor andere dieren waarin de verslepingshoeveelheid hoger is dan toegelaten residuniveau’s van toevoegingsmiddelen in niet-doelvoeders. Na het gebruik van een risicovoedermiddel of -toevoegingsmiddel worden één of meerdere charges van een mengvoeder geproduceerd die dat product niet bevatten, maar waar versleping vanuit voorgaande charges geen problemen geeft. - het inbouwen van spoelcharges. Bij voorkeur spoelen met voedermiddelen of draagstoffen die nadien apart worden opgeslagen om te gebruiken bij de fabricage van dezelfde producten waaruit de versleping is ontstaan. - … 4.3.3. Weegapparatuur

* documenten - procedure : kalibraties, controles - procedure voor afzakposten : kalibratie, controle - procedure : reiniging, onderhoud, vervanging (Wie, wanneer, hoe, toezicht, registratie) - document : - min. en max. toegelaten belasting - nauwkeurigheid - toegelaten afwijkingen bij dosering - document omtrent doseringsvolgorde (losse waar - zakgoed) (toezicht) - document omtrent toevoeging voormengsels/toevoegingsmiddelen (vergrendeling, signalisatie) => juiste voormengsel - juiste hoeveelheid

Er is een lijst aanwezig met alle aanwezige meetapparatuur van het bedrijf. Regelmatig wordt de weegapparatuur gecontroleerd op de goede werking. Indien nodig worden er corrigerende maatregelen uitgevoerd. Bijlage II bevat meer gedetailleerde gegevens omtrent het uitvoeren van de kalibraties. De voedermiddelen, toevoegingsmiddelen en voormengsels dienen met daartoe geëigende weegapparatuur te worden gewogen. In alle gevallen moet de weegapparatuur makkelijk schoon te maken zijn. De weegapparatuur dient wat betreft het weegvermogen afgestemd te zijn op de hoeveelheden af te wegen product.

Van de weegapparatuur dient duidelijk te zijn aangegeven en vastgelegd : Minvwn.jin

Pagina 9 van 30

Versie 3

Update 8/01/02

a. de minimaal en maximaal toegelaten belasting van het weegapparaat; b. de nauwkeurigheid van het weegapparaat. Een procedure dient aanwezig te zijn i.v.m. de afwijkingen die toegepast worden om foute doseringen af te keuren. Mogelijke afwijkingen ontstaan door het niet tijdig afsluiten van de aanvoerstroom (overdosering) of door het niet beschikbaar zijn van een product. De nutritionist is verantwoordelijk voor het bepalen van getolereerde afwijkingen. Deze worden op een afzonderlijk instructieblad ter beschikking gesteld van de mengelaar. Indien de doseerafwijking buiten de tolerantiegrenzen valt, wordt de interne retourstroom verwerkt volgens de procedure die beschreven is in punt 4.3.7. Indien verschillende producten gedoseerd worden op dezelfde weger moet een doseringsvolgorde gerespecteerd en geregistreerd worden. Bij de verwerking van voormengsels en toevoegingsmiddelen in mengvoeders of voormengsels dient zodanig te worden gewerkt dat de juiste toevoegingsmiddelen en de juiste voedermiddelen, in de juiste dosering, uniform, in het juiste mengvoeder / voormengsel worden verwerkt. Hiervoor dient een procedure te zijn vastgelegd. Transport vanaf weegapparatuur naar menger : er dient een zodanige beveiliging aangebracht te zijn, dat men er zeker van is dat al de afgewogen voedermiddelen en voormengsels inderdaad in het daarvoor bestemde dierenvoeder terecht zijn gekomen. Dit kan door een systeem van vergrendeling of signalering. Het transport van toevoegingsmiddelen/voormengsels van oorspronkelijke verpakking of opslagsilo naar de weeg- en doseerapparatuur moet zodanig zijn dat de transportweg per toevoegingsmiddel/voormengsel zoveel mogelijk is afgestemd op de te transporteren hoeveelheid. 4.3.4. Transporten

- zekerheid omtrent functionering - geen vermenging met andere producten (voedermiddelen, toevoegingsmiddelen, voormengsels, mengvoeders) - toegankelijk voor controle * documenten : - procedure : controle op leeglopen

Het gehele transportsysteem dient in verband met afzetting van product goed toegankelijk te zijn om te kunnen worden gereinigd. Er dient een protocol voor reiniging van het gehele transportsysteem te worden vastgelegd en uitgevoerd. Minvwn.jin

Pagina 10 van 30

Versie 3

Update 8/01/02

Voor transportsystemen dient er een vastgelegd inspectie- en onderhoudsschema te zijn waarin frequentie en aard van de inspectie- en onderhoudsbeurten zijn vermeld en de bevindingen c.q. het verrichte onderhoud en de reparaties zijn vastgelegd. Er gebeurt een controle op de leegloop (visueel, leeglooptijden, …) om eventuele versleping te voorkomen (vb. bij de toevoeging van de voormengsels). 4.3.5. Menger

- vastlegging van de homogeniteit - productievolgorde (nultolerantie = kleiner dan detectielimiet) * documenten - door constructeur vastgelegde criteria : - min. en max. volume - mengtijden vastleggen door testen (homogeen) - procedure : onderhoud, controleschema (slijtage, aankoeken, leeglopen,...) (wie, wanneer, hoe, toezicht, registratie) - document : productievolgorde (in functie van verslepings %) (vastleggen en registratie)

Zowel de vullingsgraad van de menger, als de mengtijd dienen tussen vastgestelde minimumen maximumwaarden te liggen, die afhankelijk zijn van het type menger. De mengtijd gaat pas in nadat alle voedermiddelen inclusief voormengsels in de menger zijn gestort. Het mengen van een toevoegingsmiddelen/voormengsel in een voormengsel/mengvoeder dient zo te geschieden, dat een uniforme verdeling van de betreffende toevoegingsmiddelen of voormengsels wordt verkregen binnen de door de constructeur vastgestelde criteria. De homogeniteit van de toevoegingsmiddelen is afhankelijk van de mengtijd. Een test m.b.t. de homogeniteit moet uitgevoerd worden om de optimale mengtijd te bekomen. Het resultaat van de test wordt bijgehouden. Afwijkingen (wijzigingen) van de vastgelegde mengtijden worden bijgehouden. De homogeniteit is ook afhankelijk van het inmengpercentage. De kans om minder homogeen te fabriceren is veel kleiner bij iemand die een voormengsel inmengt aan een percentage van 20 % dan iemand die inmengt aan 3 %. Iedereen zal de test moeten uitvoeren.

Bijlage I bevat meer gedetailleerde gegevens omtrent het uitvoeren van de verplichte homogeniteittest.

Minvwn.jin

Pagina 11 van 30

Versie 3

Update 8/01/02

Voor het mengen van toevoegingsmiddelen/voormengsels in mengvoeders dient gebruik gemaakt te worden van mengapparaten die zo zijn geconstrueerd, dat geen onaanvaardbaar niveau van versleping optreedt. Voor mengers dient er een onderhouds-, controle- of inspectieschema vastgelegd te zijn, waarin frequentie en aard van de controles zijn opgenomen, bijvoorbeeld controle op slijtage, aankoeken, hoeveelheid achtergebleven materiaal, enz. De menger wordt regelmatig visueel gecontroleerd en minimaal 2 keer per jaar gereinigd. Deze frequentie kan opgedreven worden al naargelang de gebruikte producten (vet, melasse, …). De productievolgorde van voormengsels/mengvoeders met voormengsels/toevoegingsmiddelen dient zodanig te zijn, dat wordt voldaan aan de normen zoals aangegeven in de lijst van toegelaten toevoegingsmiddelen. De productievolgorde dient vastgelegd te zijn in voorschriften zodanig dat bij het aanbieden van de mengvoederreceptuur aan de productie, de productievolgorde in acht wordt genomen. De gerealiseerde productievolgorde dient geadministreerd en gearchiveerd te worden. 4.3.6. Persen

* documenten - werkingscondities : temperatuur, verblijfsduur, .... (verlies aan kwaliteit) - procedure : onderhoud, controle (contaminatie, reiniging tussen verschillende formules, onderhoud) (wie, wanneer, wat, hoe, toezicht)

Bij het pelleteren van mengvoeders dienen de condities afgestemd te worden op de stabiliteit van de verwerkte toevoegingsmiddelen, conform de verwerkingsadviezen zoals die door de leverancier van toevoegingsmiddelen/voormengsels zijn verstrekt of eigen aan de gebruikte toevoegingsmiddelen/voedermiddelen. De condities dienen echter niet in strijd te zijn met de voorwaarden betreffende hygiënisch produceren. Tussen elke formulatie worden de persen gecontroleerd en gereinigd.

4.3.7. Retourstromen

Minvwn.jin

Pagina 12 van 30

Versie 3

Update 8/01/02

- interne, vb. - klopmeel uit filters - afzeefresten - foute mengsels - externe, vb. afkomstig van uw klant * documenten : - procedure : verwerken van retourstromen (wat mag in wat, %, chronologische registratie, wie, opslag, toezicht) - procedure : quarantainemaatregelen (partijen waaraan getwijfeld wordt) (wie, hoe, opslagplaats, toezicht, registratie) - procedure : vrijgave van eindproducten (wie, voorwaarden, wanneer, toezicht)

Er bestaan twee soorten retourstromen : een interne die afkomstig is van binnen de fabriek (klopmeel uit filters, afzeefresten, foute mengsels, …) en een externe (goederen die terugkeren van de klant omdat ze niet voldoen aan de gewenste kwaliteit). De productie van mengvoeder dient zo te zijn ingericht dat retourstromen zoveel mogelijk worden beperkt. Een algemeen schema dient opgesteld te worden voor de behandeling van externe en interne retourstromen. In een procedurevoorschrift dient vastgelegd te zijn welke retourproducten in welke voedersamenstellingen mogen worden opgenomen, alsmede in welk (maximaal) percentage. Dit dient in ieder geval niet strijdig te zijn met de voorwaarden opgenomen in de lijst van toegelaten toevoegingsmiddelen en het verbod voor bepaalde voedermiddelen voor herkauwers. Uit de dagelijks bij te houden administratie dient afgeleid te kunnen worden welke hoeveelheden retourmeel zijn verwerkt en in welke partijen (per voedersoort) dat is geschied. Het omgaan met klopmeel afkomstig uit filters van pneumatische systemen van de installatie dient punt van aandacht te zijn voor de mengvoederfabrikant. Indien relevant dient een procedure te zijn vastgelegd op welke wijze hiermee omgegaan wordt om versleping van toevoegingsmiddelen tegen te gaan. Er dient ook een procedure uitgewerkt te worden voor foute mengsels (bugs). Dit is ook van toepassing op zelfmengers. Wat gebeurt er als het eens mis loopt!!! Interne retourstromen dienen te worden teruggevoerd in de charge of run waaruit ze afkomstig zijn. Als dit niet mogelijk is, dient vastgesteld te zijn in welk silo (cellen) (interne als ook externe) retourstromen van gekenmerkte dierenvoeders opgeslagen dienen te worden. Van externe retourstromen dient de kwaliteit bekend te zijn. Men dient zich er van de te vergewissen of al dan niet vermenging of kruiscontaminatie op het externe bedrijf heeft plaatsgevonden. Voor het terughalen van mengvoeders dient een procedure te zijn vastgelegd. De resultaten van controles, metingen en inspecties worden vastgelegd in daarvoor ontwikkelde controle- en inspectieformulieren. Uit de registraties blijkt duidelijk wie de Minvwn.jin

Pagina 13 van 30

Versie 3

Update 8/01/02

keuringen en beproevingen heeft uitgevoerd. De keurings- en beproevingsstatus (vrijgave of blokkering) van producten is geïdentificeerd met behulp van passende middelen. Producten die niet klaar zijn voor aflevering, zijn voor iedereen duidelijk herkenbaar gemaakt. Dierenvoeders mogen niet worden vrijgegeven voor aflevering tot alle activiteiten, die in het kwaliteitsbewakingsplan zijn vastgelegd, naar tevredenheid zijn afgerond. 4.4. Opslag (niet voor zelfmengers)

- zowel losse waar als zakgoed - duidelijke identificatie van eindproductsilo * documenten - document met nummering en inhoud van silo’s - document : wie heeft toegang - procedure : vulling van bulkwagens (wie, controle, reiniging) - procedure : afzakposten (wie, controle, reiniging)

De “producten” die - al dan niet - aan de specificaties voldoen, moeten worden opgeslagen in passende recipiënten of in ruimten die onderworpen en ingericht zijn en onderhouden worden met het oog op goede opslagomstandigheden en die uitsluitend toegankelijk zijn voor personen die daarvoor de toestemming van de fabrikant hebben. Er zijn procedures voorzien voor de werking van de afzakposten alsook voor het vullen van de bulkwagens. Wie voert uit? Zijn er bijkomende controles (vb. is de cel leeg)? Hoe zit het met de reiniging. Er moeten preventieve maatregelen worden getroffen om de aanwezigheid van schadelijke organismen zoveel mogelijk te voorkomen; daarbij dient, zo nodig, een bestrijdingsplan te worden opgezet. De “producten” moeten zodanig opgeslagen zijn dat zij gemakkelijk geïdentificeerd kunnen worden en dat verwarring of kruisbesmetting tussen de verschillende producten uitgesloten wordt en dat tijdige aflevering i.v.m. de uiterste gebruiksdatum gerealiseerd kan worden. Mengvoeders/voormengsels bestemd om in het verkeer te worden gebracht, moeten voldoen aan de bepalingen van voornoemde besluiten. Mengvoeders/voormengsels bestemd om in het verkeer te worden gebracht, moeten van een onmiddellijke verpakking worden voorzien en geëtiketteerd overeenkomstig de bepalingen van het koninklijk besluit van 8/02/99 en het ministerieel besluit van 12/02/99 betreffende de handel en het gebruik van stoffen bestemd voor de dierlijke voeding. 5. KWALITEITSBEWAKING

Minvwn.jin

Pagina 14 van 30

Versie 3

Update 8/01/02

5.1. Laboratorium

- voldoende gekwalificeerd personeel en materieel - analyse van : - opgelegde specificaties aan voedermiddelen/toevoegingsmiddelen - aard, gehalte, homogeniteit van de toevoegingsmiddelen (eventueel in voormengsels) - aard, gehalte van de ongewenste stoffen of producten - controle van kruisbesmetting - controle van waarborgen eindproducten - extern laboratorium is toegelaten (moet deelnemen aan ringtesten KDLL, BIPEA,...)

De fabrikant moet een controlelaboratorium tot zijn beschikking hebben met voldoende personeel en materieel om te waarborgen dat en na te gaan of de mengvoeders/voormengsels die voormengsels/toevoeginsgmiddelen of voedermiddelen met hoge gehalten aan ongewenste stoffen bevatten aan de door de fabrikant omschreven specificaties voldoen en om met name de aard, het gehalte, de homogeniteit van de toevoegingsmiddelen en een zo laag mogelijk niveau van kruisbesmetting (vb. dierenmeel, …) te waarborgen en te controleren, alsmede om de naleving van de vastgestelde maximumgehalten aan ongewenste stoffen (zware metalen, …) en producten (aflatoxines, residuen, …) en, in het geval van mengvoeders/voormengsels bestemd om in het verkeer te worden gebracht, de gehalten aan analytische bestanddelen te waarborgen en te controleren (etiketwaarborg). Het gebruik van een extern laboratorium is toegestaan. Het laboratorium moet niet erkend zijn maar moet regelmatig deelnemen aan ringtesten. Indien het laboratorium niet erkend is zal het vanaf 1/04/2003 geaccrediteerd moeten zijn.

5.2. Kwaliteitsbewakingsplan

* documenten : - procedure : monsternemingen + frequentie (wie, waar, wat, hoe) - procedure : bepaling van de analysemethoden - procedure : frequentie van de analyses (welke, wanneer, product, toezicht, registratie)

Er moet een kwaliteitsbewakingsplan op schrift gesteld en uitgevoerd worden dat met name de controle van de kritische punten in het productieproces omvat. Alle kritische punten die een invloed hebben op de basiskwaliteit van het eindproduct zijn geïnventariseerd en vastgelegd. Verder zijn ook de procedures voor en de frequentie van de monsternemingen, de analysemethoden (in geval van eigen analyse) en de frequentie van de analyses, de naleving van de specificaties - en de bestemming in geval van niet-naleving van de specificaties - voor Minvwn.jin

Pagina 15 van 30

Versie 3

Update 8/01/02

de voedermiddelen, met name die met hoge gehaltes aan ongewenste stoffen en producten, de toevoegingsmiddelen, de voormengsels en mengvoeders (“producten”) vastgelegd. De resultaten van de verschillende analyses worden bijgehouden met de verwijzing naar het staalnr, datum staalname, datum van de analyse, welk product werd er geanalyseerd, welke parameter Het kwaliteitsbewakingsplan werkt via “autocontrole”. De fabrikant bepaalt zelf de frequentie van de analyses die hij nodig acht om de kwaliteit te verzekeren. Hij voert een monitoring uit over zijn afgewerkte producten, specifiek naar de parameters vermeld in punt 5.1. De analyses op de parameters worden best zo veel mogelijk gespreid over het jaar om zo een meer effectieve monitoring te bekomen. Er moet een minimum aantal analyses uitgevoerd worden i.f.v. het risico, de hoeveelheid, … . Fabrikanten van voormengsels dragen een grotere verantwoordelijkheid m.b.t. het analyseren op antibiotica en coccidiostatica dan een zelfmenger. Niet alleen de parameters op het etiket, ook de andere analyses vermeld in punt 5.1 moeten opgenomen worden in het kwaliteitsbewakingsplan. De kwaliteitsbewaking moet worden toegewezen aan een persoon die de nodige kwalificaties bezit en die, in het geval van vervaardiging uitsluitend ten behoeve van de fabrikant, een externe persoon kan zijn, welke echter op verzoek en onder de verantwoordelijkheid van de fabrikant optreedt. Deze persoon moet : - aanzet geven tot actie ter voorkoming van afwijkingen van producten en diensten m.b.t. basiskwaliteit - problemen identificeren en registreren m.b.t. de basiskwaliteit - de implementatie van oplossingen controleren - het verder behandelen van afwijkende producten organiseren In verband met kruisbesmetting zijn er een minimum aantal controles (analyses) voorzien m.b.t. de BSE-beheersing. Deze zijn vermeld in de onderstaande tabel.

Inspectieschema per productielocatie in het kader van BSE-beheersing voor mengvoeders

Minvwn.jin

Pagina 16 van 30

Versie 3

Update 8/01/02

Omvang totale productie in tonnen dierenvoeders op jaarbasis

Productie van mengvoeders per locatie

aantal monsters / kwartaal 5000 < 10000 < 20000 < 30000 <

≤ 5000 ≤ 10000 ≤ 20000 ≤ 30000 ≤ 40000 > 40000

1 1 2 2 2 3

Productie van mengvoeders op een locatie waar mengvoeders voor herkauwers gefabriceerd worden en waar ook dierlijke eiwitten gebruikt worden aantal monsters / kwartaal 2 2 3 4 5 6

Bij wijze van uitzondering moet een bedrijf dat uitsluitend ten behoeve van zijn eigen fokkerij mengvoeders voor uitsluitend niet-herkauwers fabriceert, de analyses overeenkomstig de hierboven vermelde tabel niet uitvoeren. Inspectieschema per productielocatie in het kader van BSE-beheersing voor voormengsels Omvang totale productie in Productie van voormengsels Productie van voormengsels tonnen dierenvoeders op per locatie op een locatie waar jaarbasis voormengsels voor herkauwers gefabriceerd worden en waar ook dierlijke eiwitten gebruikt worden aantal monsters / kwartaal aantal monsters / kwartaal 100 < 200 < 400 < 600 <

≤ 100 ≤ 200 ≤ 400 ≤ 600 ≤ 800 > 800

1 1 2 2 2 3

2 2 3 4 5 6

Definitie productielocatie: eenheid voor de fabricage van mengvoeders of voormengsels zoals die geregistreerd staat in het register erkenningen en registratie. Monsters worden genomen van voeders, bestemd voor dieren waarvan het vlees of de producten bestemd zijn voor de productie van voedingsmiddelen. Deze monsters moeten onderzocht worden in gespecialiseerde laboratoria volgens de microscopische onderzoeksmethode. De monsters die positief bevonden zijn, dienen bewaard te worden. De controles, uitgevoerd in het kader van de bescherming tegen BSE, hebben o.a. betrekking op de afwezigheid van verwerkte dierlijke eiwitten in voeders (voedermiddelen, voormengsels, mengvoeders) Minvwn.jin

Pagina 17 van 30

Versie 3

Update 8/01/02

- dierlijke proteïnen < detectielimiet (0,1 %) ⇒ afwezigheid van proteïnen afkomstig van weefsels van zoogdieren in het voeder - detectielimiet #dierlijke proteïnen < 1 % ⇒ aanwezigheid van verwerkte dierlijke eiwitten in het voeder ⇒ in beslagname van de aanwezige voeders voor herkauwers ⇒ terugroepen van de reeds verkochte voeders voor herkauwers ⇒ enquête ter plaatse ⇒ intensivering van de autocontrole - dierlijke proteïnen ≥ 1 % ⇒ aanwezigheid van verwerkte dierlijke eiwitten in het voeder ⇒ in beslagname van de aanwezige voeders voor herkauwers, ⇒ terugroepen van de reeds verkochte voeders voor herkauwers, ⇒ enquête ter plaatse ⇒ intensivering van de autocontrole ⇒ tijdelijke opschorting van de fabricage (minimum 2 weken) ⇒ bewijs dat opnieuw de norm wordt gerespecteerd. 5.3. Monsterneming

- iedere partij kritisch voedermiddel/ toevoegingsmiddel : 1 monster (6 maand) - liefst van alle partijen inkomende voedermiddelen/toevoegingsmiddelen/voormengsels (eigen voordeel) - voor de eindproducten : - indien voor verkoop : van ieder lot (3 maanden) - eigen gebruik : frequent (= in functie van de turn-over van het meest kritische dierenvoeder) - monsters moeten verzegeld zijn (indien mogelijk) en degelijk geëtiketteerd (traceerbaar) (lotnummer, fabrikatiedatum, naam product,....) - bewaring van de monsters : in goede omstandigheden (gedurende min. 3 maand)

Van iedere partij kritische voedermiddelen (dierlijk vet, diermeel, vismeel, …) en toevoegingsmiddelen (kaoliniet, …) moet een representatief monster van minimum 500 g worden bewaard gedurende minimum 6 maanden en ter beschikking van de bevoegde overheid worden gehouden. Volgens een vooraf door de fabrikant vastgestelde procedure moeten van iedere partij eindproduct of, in geval van continuproductie, van elk bepaald productiegedeelte voldoende monsters worden genomen, die, met het oog op de “traceerbaarheid” moeten worden bewaard. Zelfmengers moeten elke partij eindproduct bemonsteren, telkens als er een nieuwe partij grondstof (inclusief kern) gebruikt wordt in de samenstelling. Zij moeten gedurende een passende periode (ten minste 3 maanden) ter beschikking van de bevoegde autoriteiten worden gehouden. Minvwn.jin

Pagina 18 van 30

Versie 3

Update 8/01/02

Deze monsters moeten zodanig verzegeld (indien mogelijk) en van etiketten voorzien worden dat zij gemakkelijk geïdentificeerd kunnen worden; zij moeten zodanig worden bewaard dat verandering van de samenstelling of abnormale aantasting van het monster uitgesloten is. 5.4. Kwaliteitssysteem

- regelmatig interne audits - jaarlijks een evaluatie door de directie, met doelstellingen naar de toekomst * documenten : - procedure : interne audit - procedure : document beheer (opstellen van procedures, goedkeuring, vrijgave, verdeling, wijzigingen, archivering)

De ondernemer heeft schriftelijke procedures vastgesteld voor het plannen en uitvoeren van interne audits. Het doel van deze audits is vast te stellen of het kwaliteitssysteem functioneert en aan de normen van de basiskwaliteit wordt voldaan. Interne audits worden minimaal jaarlijks gepland en uitgevoerd door personeel dat onafhankelijk is van degene die direct verantwoordelijk zijn voor de activiteit waarop de audit wordt uitgevoerd. De resultaten van de audits worden geregistreerd en onder de aandacht gebracht van het personeel dat de verantwoordelijkheid draagt in het gebied waarop de audit wordt uitgevoerd. Ten aanzien van de onvolkomenheden die gedurende de audit worden geconstateerd, moeten tijdig corrigerende maatregelen worden genomen. De implementatie en de doeltreffendheid van de genomen corrigerende maatregelen worden geverifieerd en geregistreerd.

6. LEVERINGEN (niet voor zelfmengers)

- alle producten die het bedrijf verlaten moeten vergezeld zijn van de reglementaire documenten (etiketten, begeleidende documenten, verzegeling) Minvwn.jin

Pagina 19 van 30

Versie 3

Update 8/01/02

* documenten : - procedure : aflevering (wie, wanneer, wat, toezicht, registratie,....)

Indien de producten worden afgeleverd, zijn de volgende maatregelen getroffen ter bescherming van de basiskwaliteit : - de aflevering vindt plaats in schone en droge transportmiddelen - de transportvolgorde van producten is traceerbaar Bij elke levering wordt er geregistreerd uit welke silo de goederen afkomstig zijn, in welke cel van de vrachtwagen ze zich bevinden (a.h.v. een fomulier). Het betreffende formulier wordt meegegeven met en ingevuld door de chauffeur. Bij franco leveringen treft de ondernemer maatregelen en legt deze vast, die de zekerheid bieden dat de bestelde goederen bij de betrokken afnemer worden geleverd, op de juiste opslagplaats / in de juiste silo. 7. DOCUMENTATIE 7.1. Documenten inzake het productieproces en de controles

-

alle opgestelde procedures alle registraties van de uitgevoerde controles met de resultaten ervan De fabrikant dient te beschikken over een documentatiesysteem voor de omschrijving en ondervanging van de kritieke punten van het productieproces en voor de opstelling en uitvoering van een kwaliteitsbewakingsplan (procedures). De fabrikant dient de resultaten van de controles te bewaren. Al deze documenten moeten gedurende 5 jaar bewaard worden om de productiehistorie van iedere partij te kunnen traceren en in geval van klachten met betrekking tot in het verkeer gebrachte producten de verantwoordelijkheden te kunnen vaststellen. De verschillende documenten, procedures en formulieren worden op zo’n manier beheerd dat het gebruik van verouderde documenten voorkomen wordt (o.a. datering van de documenten).

7.2. Gegevensbestand (zeer belangrijk!!!) (model 411/134/13, model 411/134/14, model 411/134/15 en model 411/134/16 en model 411/134/17) Bewaring : algemeen 5 jaar Minvwn.jin

Pagina 20 van 30

Versie 3

Update 8/01/02

Met het oog op de traceerbaarheid moet de fabrikant de volgende gegevens te boek stellen in een apart register. Het bijhouden van de facturen is niet voldoende. Het is de bedoeling dat in één oogopslag de gegevens m.b.t. de aankoop, de productie alsook m.b.t. de verkoop kunnen bekeken worden. Hieronder wordt vermeld welke gegevens precies, naargelang de fabricage, moeten vermeld worden in dat register. Tussenpersonen moeten enkel de gegevens bijhouden die betrekking hebben op de aankoop en de verkoop. 7.2.1 a) gegevensbestand van de fabrikanten van toevoegingsmiddelen

productie :

- productiedatum - aard en hoeveelheid van de geproduceerde toevoegingsmiddelen - partijnummer (indien van toepassing) of nummer van het productiegedeelte (indien continu)

verkoop : per productiedatum - naam en adres van de klant - leveringsdatum - aard en hoeveelheid - partijnummer (indien van toepassing) of nummer van het productiegedeelte => additievenboekhouding

7.2.1 b) gegevensbestand van de tussenpersonen van toevoegingsmiddelen

aankoop :

- naam en adres van de leverancier - ontvangsdatum - aard en hoeveelheid van het aangekochte toevoegingsmiddel - partijnummer (indien van toepassing) of nummer van het productiegedeelte

In chronologische volgorde van ontvangst : verkoop : - naam en adres van de klant - leveringsdatum - aard en hoeveelheid van het geleverde toevoegingsmiddel - partijnummer (indien van toepassing) of nummer van het productiegedeelte

7.2.2 a) gegevensbestand van de fabrikanten van voormengsels

aankoop : * kritische grondstoffen/toevoegingsmiddelen - naam en adres van de leverancier Minvwn.jin

Pagina 21 van 30

Versie 3

Update 8/01/02

- ontvangsdatum - aard en hoeveelheid - partijnummer of nummer van het productiegedeelte * toevoegingsmiddelen - naam en adres van de leverancier - ontvangsdatum - aard en hoeveelheid - partijnummer of nummer van het productiegedeelte productie :

- productiedatum - aard en hoeveelheid van geproduceerde voormengsels - partijnummer (indien van toepassing) of nummer van het productiegedeelte

verkoop : per productiedatum - naam en adres van de klant - leveringsdatum - aard en hoeveelheid van het geleverde voormengsel - partijnummer of nummer van het productiegedeelte

7.2.2 b) gegevensbestand van de tussenpersonen van voormengsels

aankoop :

- naam en adres van de leverancier - ontvangsdatum - aard en hoeveelheid van het aangekochte voormengsel - partijnummer of nummer van het productiegedeelte

In chronologische volgorde van ontvangst: verkoop : - naam en adres van de klant - leveringsdatum - aard en hoeveelheid van het geleverde voormengsel - partijnummer of nummer van het productiegedeelte

7.2.3. a) gegevensbestand van de fabrikanten van mengvoeders

aankoop : * kritische grondstoffen/toevoegingsmiddelen - naam en adres van de leverancier - ontvangsdatum - aard en hoeveelheid - partijnummer of nummer van het productiegedeelte

Minvwn.jin

Pagina 22 van 30

Versie 3

Update 8/01/02

* voormengsels - naam en adres van de leverancier - ontvangsdatum - aard en hoeveelheid - partijnummer of nummer van het productiegedeelte * grondstoffen met hoge gehalte aan ongewenste stoffen - naam en adres van de leverancier - ontvangsdatum - aard en hoeveelheid - gehalte aan ongewenste stoffen of producten productie :

- productiedatum - aard (duidelijke omschrijving : diersoort, speculatie) - hoeveelheid - partijnummer of nummer van het productiegedeelte

verkoop : per productiedatum - naam en adres van de klant - leveringsdatum - aard en hoeveelheid - partijnummer of nummer van het productiegedeelte - beslagnummer

Het beslagnummer, toegekend door de Diergeneeskundige dienst van het Ministerie van Middenstand en Landbouw, is geografisch gebonden en bestaat uit 8 cijfers. Elke persoon die in het bezit is van runderen, varkens, schapen, geiten en hertachtigen (ongeacht het aantal) heeft een beslagnummer. Bij pluimvee wordt er een beslagnummer toegekend vanaf 201 dieren. 7.2.3. b) gegevensbestand van de handelaars

aankoop :

- naam en adres de leverancier - ontvangstdatum - aard en hoeveelheid van het aangekochte mengvoeder - partijnummer (bij ontstentenis de productiedatum)

In chronologische volgorde van ontvangst : verkoop : - naam en adres van de klant - leveringsdatum - aard en hoeveelheid van het geleverde mengvoeder - partijnummer (bij ontstentenis de productiedatum) - beslagnummer

Minvwn.jin

Pagina 23 van 30

Versie 3

Update 8/01/02

7.2.4. Wanneer het gegevensbestand bijhouden Elke stroom (ontvangst, productie of levering) van voeders (voedermiddelen, voedingssupplementen, toevoegingsmiddelen, voormengsels en mengvoeders) moet geregistreerd worden. Hierop wordt slechts één uitzondering toegestaan, nl. voor leveringen van voeders bestemd voor dieren waarvan het vlees of de producten niet bestemd zijn voor de productie van voedingsmiddelen. De verkoop van voeders voor consumptiedieren (oa paarden, konijnen, …) moet bijgevolg altijd geregistreerd worden. 8. KLACHTEN en TERUGROEPEN VAN PRODUCTEN 8.1. Klachten

* documenten : - procedure : registratie en behandeling van klachten wie, hoe, tijdspanne, toezicht

De fabrikant dient een systeem op te zetten voor registratie en behandeling van klachten. Er is een verantwoordelijke persoon die de klachten binnen de voorziene tijdspanne behandelt. Zelfmengers : klachten zijn opmerkingen of PJ van overheidsinstanties.

8.2. Terugroepen van producten (niet van toepassing op zelfmengers)

- systeem voor snelle terugroeping - bestemming externe retouren * documenten : - procedure : terugroepen van producten - procedure : bestemming van de teruggeroepen producten Minvwn.jin

Pagina 24 van 30

Versie 3

Update 8/01/02

=> indien deze producten terug op de markt komen, moeten zij vooraf door de kwaliteitsbewaking beoordeeld worden.

De verantwoordelijke persoon moet tevens in staat zijn om, indien dat nodig blijkt, een systeem op te zetten voor het snel terugroepen van producten die zich in het afzetcircuit bevinden. De fabrikant dient via schriftelijke procedures de bestemming van de teruggeroepen producten te omschrijven en voordat deze eventueel opnieuw in het verkeer worden gebracht, moeten zij opnieuw door de kwaliteitsbewaking beoordeeld worden. 9. MELDINGSPLICHT 9.1. Overeenkomstig art. 12 van het ministerieel besluit van 12/02/1999 betreffende de handel en het gebruik van stoffen bestemd voor dierlijke voeding is er een meldingsplicht voor de invoer en het voor de eerste maal in de handel brengen van de volgende bijproducten van de oliewinning : - grondnotenkoek van ontdopt zaad en van gedeeltelijk ontdopt zaad. - grondnotenschroot van ontdopt zaad en van gedeeltelijk ontdopt zaad. Voor de grondnoten zelf is deze meldingsplicht niet van toepassing. 9.2. Bijzondere aandacht wordt gevestigd op artikel 6 van het koninklijk besluit van 08 februari 1999, betreffende de handel en het gebruik van stoffen bestemd voor dierlijke voeding: "Iedere invoerder of fabrikant of een andere persoon, die uit hoofde van zijn beroepsactiviteiten in het bezit is of is geweest, of te maken heeft gehad met een partij voedermiddelen of dierenvoeders waarvan hij op de hoogte is dat deze partij ongeschikt is voor gebruik in de dierenvoeding omdat : - ze niet gezond, deugdelijk en van gebruikelijke handelskwaliteit is en derhalve een ernstig gevaar vormt voor de gezondheid van mens of dier; - ze niet voldoet aan de door de Minister vastgestelde maximum toegelaten gehalten aan ongewenste stoffen en producten en niet bestemd is voor een daartoe erkende mengvoederfabrikant;

- de partij voedermiddel niet voldoet aan de desgevallend door de Minister vastgestelde absoluut maximum toegelaten gehalten aan ongewenste stoffen en producten en derhalve een ernstig gevaar vormt voor de gezondheid van mens of dier, is verplicht de Minister hiervan onverwijld op de hoogte te brengen zelfs wanneer de vernietiging van de partij wordt overwogen." Deze aanmelding moet in een brief gericht worden aan de Dienst Kwaliteit van de Grondstoffen en Analyse

Minvwn.jin

Pagina 25 van 30

Versie 3

Update 8/01/02

BIJLAGE I. VERSLEPING & HOMOGENITEIT

Algemeen _________ De verslepingstest is verplicht voor - installaties waar mengvoeders gefabriceerd worden op basis van antibiotica, coccidiostatica (ongeacht de wijze: onder de vorm van een voormengsel, aanvullend dierenvoeder, …) of gemedicineerde voormengsels; - eenieder die deze activiteit (nog) niet uitvoert, maar toch een erkenning wenst voor het uitvoeren van een dergelijke activiteit; - een fabrikant van voormengsels; - bedrijven die medicatie op voorschrift van de dierenarts via het voeder toedienen. Bedrijven die geen risicoproducten gebruiken, moeten de test niet uitvoeren. Slechts in een beperkt aantal gevallen kan een uitzondering toegestaan worden op de bovenvermelde gevallen. Indien op een installatie bijvoorbeeld enkel voeders voor mestvarkens gefabriceerd worden en dit voeder bevat steeds salinomycine dan is de test niet vereist. Andere uitzondering zijn slechts valabel indien daartoe door het hoofdbestuur in Brussel de schriftelijke toelating is verleend. De homogeniteitstest is verplicht voor iedereen. Indien reeds een verslepingstest wordt uitgevoerd, kan de homogeniteitstest op hetzelfde moment uitgevoerd worden. Vooraleer over te gaan tot het uitvoeren van de verslepingstest is het belangrijk om over een goede flowchart van de technische installatie te beschikken. Op die flowchart wordt het procesgedeelte aangeduid, waar de versleping zal gemeten worden. Alle uit te voeren handelingen dienen gedetailleerd weergegeven te worden in een procedure. Na het uitvoeren van de test moet een duidelijk en volledig rapport opgesteld worden zodat de nodige conclusies kunnen getrokken worden. Dit omvat naast de noodzakelijke bedrijfsgegevens, o.a. de verantwoordelijke personen de gebruikte methode de berekening van de homogeniteit, de versleping en het aantal vereiste spoelcharges. Indien overwogen wordt om de test zelf uit te voeren, kan er best contact opgenomen worden met de leverancier van de kernen voor de technische ondersteuning. Indien het bedrijf de test zelf uitvoert, dient op een geloofwaardige wijze aangetoond te worden dat de test op de juiste manier is uitgevoerd. Bij gebrek aan bewijzen kan het resultaat van de test in vraag gesteld worden. Voor de in gebruik name van een nieuwe installatie en nadien om de drie jaar moet de homogeniteitstest uitgevoerd worden. De verslepingstest wordt om de 2 jaar opnieuw uitgevoerd of als de installatie wijzigt. Hieronder worden de bruikbare methodes kernachtig weergegeven. Indien de test niet volgens één van deze methodes is gebeurd, zal het resultaat van

Minvwn.jin

Pagina 26 van 30

Versie 3

Update 8/01/02

de test niet aanvaard worden en zal de test opnieuw moeten gebeuren volgens één van deze methodes. Voor een meer gedetailleerde beschrijving kan men terugvallen op de GMP code . Methode I. Kobalt (Co) ________________ Dit is de meest gebruikte methode. Hierbij wordt gebruik gemaakt van 3 charges. De eerste charge is een blanco charge en bevat geen toegevoegd kobalt. De tweede charge daarentegen bevat een verhoogt gehalte aan kobalt (zijnde 100, 50 of 25 ppm). Hoe hoger het gehalte, hoe groter de nauwkeurigheid. Dit kobalt wordt toegediend onder de vorm van een kobaltmengsel en wordt toegediend op de plaats waar normaal gezien de kernen worden toegediend. De derde charge is terug een blanco charge. De drie charges moeten, met uitzondering van het kobaltmengsel in de tweede charge, volledig dezelfde samenstelling hebben. Per charge dienen er telkens een minimum aantal monsters genomen te worden. Van de eerste charge dienen er op zijn minst 4 monsters genomen te worden, verdeeld over de uitlooptijd van het eindproduct. Van de tweede en de derde charge dienen er telkens minstens 10 monsters genomen te worden. De monsters dienen op de volgende plaatsen genomen te worden: Charge 1: inloop van de gereedproductsilo (4 Co, 4 vocht) Charge 2: direct na menger (10 Co, 4 vocht) Charge 3: inloop van de gereedproductsilo (10 Co, 4 vocht) De gereedproductsilo varieert, afhankelijk van het feit of de versleping op een meellijn of een perslijn gemeten wordt. ƒ

Versleping: (gebruik makend van de gemiddelde, voor vocht gecorrigeerde gehaltes Co) Co charge 3 – Co charge 1 * 100 Co charge 2 – Co charge 1

De 10 monsters van de tweede charge kunnen gebruikt worden voor het meten van de homogeniteit. Methode II. Toevoegingsmiddel (TM) ___________________________ Indien een bedrijf gebruik maakt van slechts één antibiotica of coccidiostatica is deze methode ten stelligste aan te raden. In dat geval zijn er namelijk geen bijkomende omrekeningen meer nodig zodat een zeer betrouwbaar resultaat kan bekomen worden. Bij het uitvoeren van de verslepingstest met een toevoegingsmiddel maakt men gebruik van een antibiotica of een coccidiostatica. Bij voorkeur is dit een antibiotica of een coccidistatica dat gebruikt wordt op het bedrijf. Hierbij worden er eerst 3 charges gefabriceerd met het te analyseren toevoegingsmiddel Minvwn.jin

Pagina 27 van 30

Versie 3

Update 8/01/02

(minimaal 35 ppm) om de installatie te conditioneren. Daarna wordt er een charge gefabriceerd dat dit toevoegingsmiddel niet bevat. De monsters dienen op de volgende plaatsen genomen te worden: Charge 1 en 2: geen monsters Charge 3: direct na menger (10 TM) Charge 4: inloop van de gereedproductsilo (20 TM) Deze methode is minder geschikt voor het meten van versleping op de perslijn indien het gebruikte toevoegingsmiddel niet pelleteer bestendig is. Methode III. Eiwit – Mangaan (Mn) __________________________ Deze methode voorziet dat er eerst een eiwit- en Mn-rijk sojamengsel gefabriceerd wordt. Direct daarna wordt er een eiwit- en Mn-arm maïsmengsel gefabriceerd. Op de plaats waar normaal het voormengsel gestort wordt (bijstort), wordt eerst het mangaanoxide en daarna het voederfosfaat of krijt gestort. Charge 1, het eiwit en Mn – rijk soja mengsel, heeft de volgende samenstelling: 92% sojaschroot, 4% vet, 3% rietmelasse, 0.4% mangaanoxide en 0.8% dicalciumfosfaat (of zout of krijt). Van deze charge wordt van het laatste deel een goed mengmonster genomen. Deze monsters dienen genomen te worden bij de inloop van de gereedproductsilo. Charge 2, het eiwit en Mn – arm maïsmengsel, heeft de volgende samenstelling: 92% maïs, 4% vet, 3% rietmelasse, 0.8% dicalciumfosfaat (of zout of krijt) Van deze charge dienen de volgende monsters genomen te worden: - 1 monster van de mais (gebruikt in de samenstelling) - 6 monsters maismengsel-meel (persmeelbunker) - 6 monsters maismengsel-korrel (gereedproductsilo) Aangezien voornamelijk het eerste deel van deze laatste charge van belang is om een idee te krijgen over de werkelijke versleping dient deze intensief bemonsterd te worden. Daarom wordt de volgende bemonsteringsprocedure opgelegd ter hoogte van de persmeelbunker: Gedurende de eerste 30 seconden worden er zo veel mogelijk submonsters verzameld in een emmer. Hiervan wordt dan een mengmonster gemaakt. Gedurende de volgende 30 seconden gebeurt dit op dezelfde manier. Daarna wordt er elke 30 seconden een steekmonster uit de stroom verzameld tot de meelstroom staakt. Hiervan dienen er 6 monsters bewaard te worden, nl. de 3 die het eerst genomen zijn en dan nog 3 van de overige monsters. Ter hoogte van de gereedproductsilo gebeurt het op dezelfde wijze, maar omdat de looptijd meestal iets langer is, is de procedure nu als volgt: Gedurende de eerste minuut worden er zo veel mogelijk submonsters verzameld in een emmer. Hiervan wordt dan een mengmonster gemaakt. Gedurende de tweede minuut gebeurt dit op dezelfde manier. Daarna wordt er elke minuut een steekmonster uit de stroom verzameld tot de pellet stroom staakt. Ook hiervan dienen er 6 monsters bewaard te worden, nl. de 3 die het eerst Minvwn.jin

Pagina 28 van 30

Versie 3

Update 8/01/02

genomen zijn en dan nog 3 van de overige monsters. De genomen monsters worden geanalyseerd op RE en Mn. De helft van de maismengselmeel en pellets worden bovendien op vocht geanalyseerd. Indien het vochtgehalte door het pelleteren significant gewijzigd is, moeten de vereiste correcties in rekening gebracht worden. Deze methode heeft als nadeel dat de staalname en de berekening van de versleping vrij ingewikkeld is. Voor het meten van de homogeniteit moeten er minimaal 10 monsters van het Mn rijk mengsel genomen worden. Nauwkeurigheid verslepingstest ____________________________ In de onderstaande tabel worden de nauwkeurigheden van de verschillende testen weergegeven. Afhankelijk van de keuze zal dus het resultaat apart geïnterpreteerd moeten worden. Tabel 1 Ondergrens voor de nauwkeurigheid van het verslepingsonderzoek Methode Kobalt Toevoegingsmiddel Eiwit – mangaan

Gehalte (in mengvoeder)

Ondergrens

100 ppm 50 ppm 25 ppm ≥ 35 ppm 4000 ppm Mn

1 3 5 5

Homogeniteittest _______________ Naast de hierboven aangehaalde methodes kan voor de homogeniteittest ook beroep gedaan worden op één van de volgende methodes. Indien de verslepingstest niet uitgevoerd moet worden, kan er gekozen worden voor het analyseren van een ander sporenelement. In elk geval moeten er op gelijkaardige wijze 10 monsters genomen worden, verdeeld over de uitlooptijd van de menger. Indien de capaciteit van de menger kleiner is dan 1000 kg kunnen 6 monsters volstaan. Voor het meten van de homogeniteit bij all mash kan toegestaan worden dat er 10 monsters met de NIR geanalyseerd worden, waarbij dan wel het volledig spectrum (RE, RV, RC, RA) dient geanalyseerd te worden.

Minvwn.jin

Pagina 29 van 30

Versie 3

Update 8/01/02

BIJLAGE II. KALIBRATIES

Algemeen _________ De weegapparatuur zoals weegbruggen of afzakinstallaties die gebruikt wordt om goederen in het verkeer te brengen wordt om de vier jaar door het Ministerie van Economische zaken geijkt. Voor deze apparatuur zijn geen bijkomende eisen opgesteld. De wegers voor intern gebruik moeten wel nog aan een controle onderworpen worden. Toestellen waar toevoegingsmiddelen of (gemedicineerde) voormengsels op gewogen worden, moeten 2 maal per jaar gecontroleerd worden op afwijkingen. De overige wegers worden 1 keer per jaar gecontroleerd en, indien er significante afwijkingen zijn, gekalibreerd. De bovenvermelde controles kunnen uitgevoerd worden door een externe firma. In dit geval zullen kalibratieverslagen de uitvoering bevestigen. Dit hoeft echter niet door een externe firma te gebeuren. Indien de firma zelf de kalibraties uitvoert, moet hij kunnen aantonen dat dit gebeurd is volgens een aanvaardbare methode. In elk geval dient er een procedure aanwezig te zijn die aangeeft op welke manier te werk gegaan is. Methodes _________ De te gebruiken methode is deze van de stijgende en dalende gewichten. Cumulatief worden de gewichten op het weegtoestel geplaatst (het volledig meetbereik). Daarna worden de gewichten er stuk voor stuk terug afgenomen. Zowel bij het toevoegen als tijdens het afnemen van de gewichten worden enerzijds de waarde van de gewichten en anderzijds de werkelijk gemeten waarde genoteerd. Op die manier kunnen de afwijkingen geëvalueerd worden. De gebruikte gewichten hoeven niet geijkt te zijn, maar ze moeten minstens gecontroleerd zijn ten opzichte van geijkte gewichten. Ook vloeibare doseersystemen (oa voor vet en melasse) dienen opgenomen te zijn bij deze controles. Dergelijke producten kunnen over een bepaalde tijdspanne opgevangen worden en telkens gewogen worden op gekalibreerde weegtoestellen. Daarna worden de gedoseerde waarden (veronderstelde hoeveelheid over die tijdspanne) vergeleken met de werkelijke waarden (afgelezen op gekalibreerde weegtoestellen). Hierbij is één enkele meting natuurlijk onvoldoende. Een andere methode is het gebruik van een gekalibreerde vloeistofmeter. Daarbij worden de hoeveelheden van de eigen doseersystemen vergeleken met de hoeveelheden, gemeten met de gekalibreerde vloeistofmeters. Ook hier moeten een aantal metingen verricht worden.

Minvwn.jin

Pagina 30 van 30

Versie 3