Jaarverslag 2012
Via de inhoudsopgave kunt u navigeren 2
Communicatie en media
3
Woordvoering 3
Projecten met en voor de sector
14
Directeur-bestuurder 25
Media 3
Solidair met Soja
14
Bio-Update Professional
Bomen voor Buitenkippen
14
3
Websitebezoek 4 Antibioticavrije productieketens
14
Sociale media
Europees project BioBio
15
Biofood 4
Natuur- & landschapswijzer
15
Smaakmakend 4
Pilot Natuur- & landschapsnorm
16
Vakbeurzen 5
Sluiten kringlopen
16
BioCongres 10 oktober
Nieuwe themagroep
17
4
5
Horecava 6
Publiekscampagnes en -evenementen
7
Annexproject 17 Gentechvrije zones
17
Nieuwe veredelingstechnieken
17
Wetgeving 18
Overkoepelende Bio-campagne in de maak 7
Europese verordening
18
2012: Jaar van de Bij
7
Biologisch moet ook verder: EMAS
19
Biologisch diner voor daklozen
8
Europees keurmerk
20
Hart voor biodiversiteit
8
Zaadwetgeving 20
Pieperpad 8 Lekker naar de Boer
9
Adopteer een Kip
9
Afzetstimulering
21
Lobby 22
Adopteer een Appelboom
10
Uitzondering Bestrijdingsmiddelen
22
Week van de Smaak
10
Tweede Kamerverkiezingen
22
Good Food March
10
Rondgang langs politieke partijen
23
Kennis en innovatie
11
GLB 23 Eco-Label op voedsel
23
Meerjarenambitie BioDuurzaam en EKO
11
Aansluiting bij Topsectoren
11
Bionext College slaat aan
11
Biohuis 24
Ketengroepen van start
12
Biowinkelvereniging
Aangesloten organisaties
24 24
Vereniging Biologische Producenten en Handel (VBP)
Organisatie 25
24
Medewerkers in 2012
25
Financiën 26 Steun Bionext!
26
Korte bio berichten
27
Colofon 28
Inhoudsopgave
Voorwoord De vraag van consumenten naar duurzaam geproduceerd, biologisch voedsel blijft sterk toenemen. “Bio groeit sterker dan de Chinese economie,” zoals de ING in haar recente commercial terecht constateert. 3
Ook in 2012 is de groei van de consumentenbestedingen weer boven de 10% geweest. De biologische sector wil zo goed mogelijk beantwoorden aan de verwachtingen van de consument. Er wordt door de biologische telers, verwerkers, merkhouders en winkels hard gewerkt aan verdere innovatie en verduurzaming van biologisch. Bionext faciliteert en coördineert deze activiteiten, als ketenorganisatie voor duurzame, biologische landbouw en voeding.
Bionext fungeert niet alleen als verbindende schakel
staan, eveneens een mooi vervolg gekregen. Met
tussen de biologische ketenpartijen: we proberen
het Ministerie van Economische Zaken wordt stevig
2012 was het eerste volledige boekjaar voor Bionext
ook de banden aan te halen met bedrijven, maat-
samengewerkt op diverse beleidsterreinen, zoals
zonder vanzelfsprekende financiele ondersteuning
schappelijke en belangenorganisaties die zich net als
het Topsectorenbeleid, en in diverse projecten, zoals
vanuit de overheid, na afronding van het biologische
wij inzetten voor duurzame ontwikkelingen en die
de Annex voor biologisch zaadgoed, Dierenwelzijn,
stimuleringsbeleid in 2011. We hebben vooral ingezet
raakvlakken hebben met landbouw en voeding. Denk
Biodiversiteit en Export. Daar zijn we het Ministerie
om de verbinding te versterken tussen de vier pijlers
aan de Dierenbescherming, Greenpeace, verschil-
zeer erkentelijk voor.
onder de ketenorganisatie: boeren en tuinders, han-
lende provincies, de Triodos Bank, de Rabobank, LTO
del en verwerking, winkeliers en last but not least de
Nederland en vele anderen. Achter de schermen en
In dit jaarverslag ziet u de voornaamste resultaten
consumenten. Dankzij de steun van deze vier pijlers
in publiekscampagnes levert dit vruchtbare samen-
die we gezamenlijk hebben geboekt.
staat de basisfinanciering van de ketenorganisatie
werkingsverbanden op en hele concrete projectresul-
Veel leesplezier!
stevig in de steigers en dat geeft veel vertrouwen
taten. Bionext is deze organisaties en bedrijven daar
voor de toekomst. Het heeft ons in staat gesteld veel
zeer erkentelijk voor.
Bavo van den Idsert Directeur Bionext
innovatieprojecten, promoties en acties te initiëren in 2012 en die ontwikkeling gaat zich krachtig voortzet-
De samenwerking met de overheid heeft, dankzij de
ten in 2013.
‘opdracht’ om als bio-sector op eigen benen te gaan
Inhoudsopgave
Communicatie en media
3
Woordvoering
• Het nieuws over de stijging van de consumentenbestedingen
Eén van de kerntaken van Bionext is communicatie over biolo-
aan biologische voeding (+11,8%) haalde alle radiojournaals en
gisch en woordvoering namens de biologische sector. In goede
is vermeld op NOS.nl. In totaal leverde het nieuws zo’n
en in slechte tijden. Begin 2012 hadden we te maken met een
30 berichten en radio items op.
Italiaanse fraudezaak, waarbij malafide bedrijven gangbaar
• In het Lekker naar de Boer weekend zorgden twee ANP’tjes
veevoer op de markt brachten als zijnde biologisch. Bionext heeft
ervoor dat heel Nederland hoorde en las over de open dagen
ervoor gezorgd dat er snel duidelijkheid kwam over de betrokken
bij biologische boeren en tuinders. Tientallen kranten en
bedrijven en producten, waardoor de kwestie sterk werd afgeba-
nieuwssites namen de berichten over.
kend. Hierdoor werd onterechte imagoschade voor Nederlandse
• Het aardappeloogstfeest op 6 oktober, in het kader van het
bedrijven voorkomen. Al met al is Nederland gelukkig nauwelijks
Pieperpad, heeft ruim 50 berichten over biologische aardappels
geraakt door deze zaak.
opgeleverd in landelijke en regionale media. Dankzij dit initiatief werd de aardappel ook het thema van de nationale Week
Door het jaar heen heeft Bionext zelf voor veel positieve media
van de Smaak en de verkiezing van de Held van de Smaak.
aandacht gezorgd, in samenwerking met de sector.
Deze verkiezing werd bovendien gewonnen door mensen die
Media • Bionext timmert aan de weg en is steeds vaker zicht- en hoor-
zich sterk maken voor de biologische aardappelteelt en -veredeling: Edith Lammerts van Bueren (hoogleraar biologische veredeling aan de WUR) en Niek Vos (biologische aardappelteler).
baar in de media. Een greep uit de behaalde resultaten: • Bionext directeur Bavo van den Idsert was te zien in het TVprogramma ‘Natuurlijk Lekker Leven’ van SBS6 en in twee
Bio-Update Professional
afleveringen van het TV-programma ‘4ME’ bij RTL. Bavo vertelde
De e-nieuwsbrieven van Bionext en Biofood Online zijn samen-
o.a. over Adopteer een Kip.
gevoegd in de Bio-Update Professional. Daarmee is het aantal
• Het Jeugdjournaal en Hart van Nederland hebben aandacht besteed aan de campagne ‘Bijen houden van bio’. • Bionext heeft in totaal 144 persberichten, ingezonden brieven
abonnees sterk gestegen, naar circa 4.900 eind 2012. De frequentie is verhoogd naar één keer per twee weken. In de e-nieuwsbrief staan berichten over actuele ontwikkelin-
en reacties verspreid. Dit leverde aandacht op in landelijke me-
gen in de biologische sector, variërend van lopende projecten
dia (o.a. NOS, Volkskrant, Trouw, Telegraaf, Financieel Dagblad),
tot regelgeving en marktontwikkelingen. Een vaste rubriek voor
consumentenmagazines en vakmedia.
biologische boeren en tuinders is de Bio-Bank.
Inhoudsopgave 4
Websitebezoek stijgt naar circa 350 duizend
Biofood
Het websitebezoek is in 2012 met 15% gestegen ten opzichte
Biofood Magazine wordt vanaf 2012 uitge-
van het jaar ervoor. In totaal bezochten ruim 346 duizend
geven door Bionext. Dat heeft belangrijke
mensen de webpagina’s van Bionext, tegen 301 duizend in 2011.
voordelen. Het magazine kan zo beter
Aan het eind van het jaar is de website verder verbeterd,
aansluiten bij actuele discussies en voe-
zodat zakelijke informatie en publieksgerichte informatie
ling houden met de groeiende en steeds
makkelijker te vinden is. Enkele biologische boeren, winkeliers
diverser wordende markt, zowel nationaal
en handelsbedrijven hebben over de nieuwe website meege-
als internationaal. Biofood wordt het vak-
dacht. Afgaand op de vele lovende reacties valt de nieuwe site
blad voor iedereen die professioneel actief
goed in de smaak.
is in (primaire) productie, handel, verwerking en retail van biologische landbouw
Sociale media
nº6 | kerst 2012
gezond eten | natuurlijk | biologisch | lekkere recepten
Vis van Bart, vlees van Samuel Feel good met raw chocolate Wat eet Dorian van Rijsselberghe? Biettaartjes in December
Duurzaam Dineren | kerst 2012 1
en voeding, inclusief catering en horeca. De eerste nummers zijn redelijk positief
Het aantal mensen dat @BionextTweets volgt is bijna verdub-
ontvangen. In de loop van het jaar kwam
Smaakmakend
beld, van 1.158 eind 2011 naar 2.249 eind 2012. Met Facebook
er steeds meer positieve respons en
In 2012 zijn zes nummers verschenen van
is Bionext in 2012 gestart en dat heeft in één jaar 652 volgers
inmiddels kan gezegd worden dat het
Smaakmakend. De oplage is per janu-
opgeleverd. Op Linked-in steeg het aantal volgers van
magazine staat als een huis. Biofood ver-
ari 2013 gedaald van 75.000 naar circa
256 naar 402. Interessanter dan deze cijfers, is het gegeven
schijnt vijf keer per jaar. Meer weten?
50.000 per nummer. Dit had te maken
dat nieuwsberichten van Bionext zich via sociale media razend-
Mail naar
[email protected]
met het besluit van één van
snel verspreiden. Denk aan retweets door Libelle, Greenpeace
de grootste afnemers om een eigen
Nederland of Wakker Dier. Dan gaat het hard. Ook zit Bionext
magazine uit te gaan brengen. Niet
bovenop het nieuws van politieke twitteraars op het gebied
getreurd, Smaakmakend gaat op volle
van voeding en landbouw. Wist je trouwens dat ruim vijftig
kracht verder en heeft in samenspraak
biologische boeren en tuinders actief twitteren over hun
met winkeliers een sterke nieuwe blad-
werkzaamheden, hun producten, ontwikkelingen op het
formule ontwikkeld. Tegelijkertijd is hard
bedrijf? Bionext heeft een twitterlijst samengesteld met
gewerkt aan het vergroten van de afzet.
biologische boeren en tuinders die je kunt volgen.
Inhoudsopgave 5
Vakbeurzen
BioCongres 10 oktober
Aan drie vakbeurzen heeft Bionext een inhoudelijke bijdrage
Op de Dag van de Duurzaamheid, 10 oktober, organiseerden
geleverd: de BioVak in Zwolle, de BioFach in Neurenberg en de
Bionext en Triodos Bank gezamenlijk het BioCongres 2012.
Salon Diététique in Parijs.
Thema: Duurzaamheid smaakt naar meer. Met 180 bezoekers was het uitverkocht.
Op de BioVak presenteerde Bionext zich aan alle boeren, tuinders, producenten en andere geïnteresseerden. Het was de
Dagvoorzitter was Menno Bentveld (o.a. presentator van Vara’s
eerste vakbeurs sinds de oprichting van Bionext in juni 2011.
Vroege Vogels). Sprekers waren o.a. Arie van Doesburg, unitmanager
Naast algemene informatie over Bionext presenteerden we
vers en duurzaam bij PLUS Retail, Jan Groen van Green Organics
de nieuwe Natuur- en landschapswijzer, waarmee boeren en
(“Wij verkopen geen nee, wij verkopen biologische groenten”) en
tuinders zelf kunnen werken aan natuur op hun bedrijf. Verder
Peter Klosse van de Academie voor Gastronomie (“Als je iets met
hebben we informatie verstrekt over o.a. het Centrale Winkel
voeding wilt bereiken, moet je eerst zorgen dat het lekker smaakt.”)
Administratiesysteem (CWA) en organiseerden we een workshop
Bavo van den Idsert, directeur Bionext, reikte de penning van
voor boeren en telers die zich aan het oriënteren waren op de
verdienste voor de marktontwikkeling van de biologische voeding
biologische sector. Deze omschakelaars kregen veel informatie
en landbouw uit aan gedeputeerde Jaap Bond van de provincie
over de sector en maakten kennis met biologischondernemen.nl.
Noord-Holland. De provincie werd op deze wijze beloond voor jarenlange actief beleid om biologisch meer bekendheid te geven
Op de BioFach heeft Bionext samen met de VBP twee bijeenkomsten georganiseerd, één over regelgeving en één over handel en verwerking: • ‘The EU regulation on organic food and farming – status quo and latest developments’. • ‘Organic processing and trade - European approaches to handle residues’ Vanuit Bionext hebben Paulien Veerman, Marian Blom en Bavo van den Idsert hieraan meegewerkt, samen met hun internationale ‘collega’s’ van o.a. IFOAM EU. Op de Salon Diététique heeft Bionext een presentatie gegeven over BioDuurzaam en EKO, oftewel de kwalitatieve groeiambities van de Nederlandse biologische sector.
bij de consument en het biologisch landbouwareaal te vergroten.
Inhoudsopgave
Horecava Op verzoek van de Horecava heeft Bionext een inhoudelijk en culinair programma georganiseerd met biologische boeren, producenten en koks. Op verzoek van Bionext heeft De Groene Geit een workshop 6
georganiseerd over geitenvlees. Geitenkaas en geitenzuivel zitten in de lift, maar om geitenkaas te maken heb je vrouwtjes nodig, terwijl er ook mannetjes op de wereld worden gezet. In Nederland werden die tot nu toe nauwelijks gegeten. Daar lijkt nu verandering in te komen. Chefkok Olivier van der Staal: “Ik denk dat het een succes kan worden in de horeca, want je kunt je er heel mooi mee onderscheiden.” Biologisch geitenhouder Peter Govers van geitenboerderij Hansketien: “Het lijkt een soort keerpunt, in een keer krijgen we heel veel vragen over ons product.”
Inhoudsopgave
Publiekscampagnes en -evenementen Overkoepelende Bio-campagne in de maak Vanuit het bedrijfsleven kwam de vraag of Bionext net als de voormalige TaskForce Biologisch (‘Proef de Aandacht’) voor een overkoepelende promotiecampagne kan zorgen. Om dit plan te
7
kunnen realiseren en massamediale communicatie in te zetten, is een aanzienlijk budget nodig. Hiervoor heeft Bionext in 2012 een subsidieaanvraag ingediend bij de EU en deze is in het voorjaar van 2013 goedgekeurd. Dit betekent dat we in samenwerking met het bedrijfsleven een krachtige overkoepelende campagne kunnen gaan neerzetten. Wordt vervolgd!
2012: Jaar van de Bij Eind april is de nationale campagne ‘Bijen houden van biologisch’ van start gegaan in de bloeiende biologische appelboomgaard van ’t Gelders Eiland. De actie is een groot succes geworden. Bionext verspreidde in nauwe samenwerking Nature & More, de Bijenstichting en de Bolster 400.000 zakjes bij-vriendelijk bloemzaad onder meer dan honderd organisaties en duizenden consumenten. Dankzij al deze helpende handen zijn er 120 miljoen bloemzaadjes gezaaid in Nederland, Duitsland, België, Zweden, Frankrijk en Oostenrijk. De bijen hebben aan de initiatiefnemers
Harmen Peters en ‘TV-bioloog’ Freek Vonk hun verhaal. Peters:
laten weten dat ze zich hierdoor enorm gesteund voelen.
“Bijen zijn prima werknemers, je haalt ze in de boomgaard en dan
In het Jeugdjournaal was te zien hoe kinderen bijvriendelijke
doen ze hun werk.” Freek Vonk onderstreepte dit en zei dat je be-
bloemen aan het inzaaien waren. Bovendien kwam een van de
ter geen pesticiden kunt gebruiken als je wilt dat de bijen blijven
jongste imkers van ons land aan het woord: Elise, 12 jaar oud.
bestaan. Bijen zorgen voor een groot deel van de voedselproduc-
In het SBS-programma Hart van Nederland vertelden fruitteler
tie, met een gezamenlijke waarde van zo’n 1 miljard per jaar.
Inhoudsopgave
Biologisch diner voor daklozen Op een zonnige dag in mei genoten ruim 30 daklozen en hun begeleiders van een gratis biologisch driegangendiner, op landgoed Hackfort. Het diner was aangeboden door een gelukkige winnaar van de najaarscampagne Proef de Aandacht in 2011. De winnaar besloot zijn prijs niet zelf ‘op te eten’ met vrienden en familie, maar weg te geven aan mensen die in een moeilijke positie verkeren. Biologisch restaurant De Keuken van Hackfort omarmde 8
dit initiatief en sponsorde het in natura. Veel daklozen hadden de dag van hun leven, sommigen gingen die middag heerlijk uit hun dak.
Pieperpad Het Pieperpad, de enige echte aardappelfietsroute, is in mei tijdelijk omgedoopt tot Bijenpad. Er zijn zakjes bij-vriendelijke bloemenzaden uitgedeeld
Hart voor biodiversiteit
die mensen langs de route konden zaaien. Een paar honderd mensen hebben hier aan meegedaan. Bij de Libelle Zomerweek zijn duizenden bezoe-
Steeds vaker vragen grote bedrijven zoals Monsanto en Syngenta
kers getrakteerd op biologische hapjes. Bionext heeft hiervoor telers en
octrooi aan op erfelijke eigenschappen van planten of dieren.
producenten geregeld. De biologische aardappel kreeg extra aandacht in de
Hiermee wordt ‘het leven zelf’ geprivatiseerd. Bionext pleit voor
promotieactie, die mogelijk werd gemaakt door de Nederlandse vertegen-
een verbod op het octrooieren van planten en dieren en kwam met
woordiging van de Europese Commissie.
de actie ‘Hart voor biodiversiteit, geen octrooi op leven’. Hoewel
Dankzij Bionext werd ‘de aardappel’ het thema van de nationale Week van
het geen eenvoudig onderwerp is, bleek het toch aan te slaan.
de Smaak en de Verkiezing van de Helden van de Smaak. De verkiezing werd
In twee maanden tijd werd de petitie door 6 duizend bezorgde
gewonnen door Edith Lammerts van Bueren en Niek Vos met hun baanbre-
burgers ondertekend. In het voorjaar van 2013 wordt de Europese
kende werk voor de biologische aardappelteelt. Dit zorgde voor veel publi-
Biotechrichtlijn geëvalueerd en zal de petitie worden aangeboden
citeit. Zelf organiseerde Bionext een aardappeloogstfeest in Amersfoort,
aan de Nederlandse leden van het Europese Parlement.
Hoofdstad van de Smaak 2012. Dit evenement trok circa duizend bezoekers en leidde o.a. tot de productie van het schilderij De Bio-aardappeleters. Het Pieperpad is een initiatief van Bionext in samenwerking met Greenpeace en de biologische aardappelsector. www.pieperpad.nl
Inhoudsopgave 9
Lekker naar de Boer
Adopteer een Kip
Zo’n 65.000 mensen hebben op 23 en
Inmiddels is ruim 10% van alle con-
financieel en inhoudelijk. In dit project
24 juni - ondanks het wisselvallige weer
sumptie-eieren die in ons land gekocht
werken pluimveehouders samen met
- een bezoek gebracht aan een biologi-
worden, biologisch. Daarmee staat
Bionext en onderzoeksbureau Louis
sche boerderij of tuinderij in de buurt.
het ei op plaats 1 als we kijken naar
Bolk Instituut aan het planten van meer
Verspreid over Nederland deden 160 bio-
het marktaandeel. Hoe meer mensen
bomen en struiken in de uitloop. In 2015
logische bedrijven mee. De boerderijen
kiezen voor biologische eieren, des
vindt de verkiezing plaats van de mooiste
waren te vinden op www.lekkernaarde-
te meer kippen een kiplekker leven
uitloop van Nederland. Alle deelnemers
boer.nl en in de fietsrouteplanner van de
krijgen. Dat is ook de gedachte ach-
aan Adopteer een Kip kunnen dan mee
Fietsersbond.
ter Adopteer een Kip. De kipadoptie
stemmen.
Er waren proeverijen, rondleidingen over
is symbolisch: deelnemers kunnen
het erf, imkers vertelden over het belang
maandelijks biologische eieren ophalen
Adopteer een Kip kwam een aantal keren
van biodiversiteit voor de honingbij en
in de winkel. Tegelijkertijd draag je met
op TV, waaronder bij het programma
bezoekers konden ervaren wat biologi-
een kipadoptie bij aan de promotie van
‘4ME’ en het SBS-programma Natuurlijk
sche landbouw inhoudt. Er viel trouwens
biologische voeding en aan speciale
Lekker Leven. Ook het pop-up kippencafé
ook wat te winnen: onder het motto
projecten op biologische kippenboerde-
in Eindhoven, dat alleen tijdens de Dutch
‘Dichter bij de boer’ mochten bezoekers
rijen, zoals de aanplant van struiken in
Design Week geopend was, promootte
een foto of gedicht maken waarin de
de buitenuitloop.
Adopteer een Kip.
sfeer van Lekker naar de Boer was vast-
In 2012 introduceerde Bionext de slogan
www.adopteereenkip.nl
gelegd. Dat leverde stapels inzendingen
‘Ik heb al een kip geadopteerd. En jij?’
op. De beste werden beloond met een
Met deze nieuwe campagne-slogan
biologisch boodschappenpakket.
ging de werving van start, via stoppers
Lekker naar de Boer werd dit jaar voor
in weekbladen, in de Smaakmakend
de vijftiende keer georganiseerd. Deze
en een aantal life-stylemagazines.
lustrumeditie is mede mogelijk gemaakt
Toch was het aantal nieuw geworden
door Zuiver Zuivel, de Rabobank en Bio+.
adoptanten kleiner dan het aantal op-
www.lekkernaardeboer.nl
zeggers, waardoor het aantal geadopteerde kippen iets afgenomen is.
voor Buitenkippen’ van start. Adopteer een Kip ondersteunt dit project
Tienduizenden Nederlanders hebben inmiddels een biologische kip geadopteerd. En het aantal blijft maar groeien. Logisch. Want het lekkerste eitje is een adoptiekip-eitje. Gelegd door een kip die buiten scharrelt tussen de struiken, regelmatig lekker in de zon een zandbad neemt, verse graankorrels pikt, haar snavel houdt en een haan in de buurt heeft. Een kip, kortom, die een kipvriendelijk leven leidt. Als je voor een kipadoptie kiest, dan geniet jij van haar eieren en de kip van het buitenleven. Fair deal, toch?
www.adopteereenkip.nl
Adopteer een Kip is een campagne van Bionext
In november ging het project ‘Bomen
Ik heb al een kip geadopteerd. En jij?
Inhoudsopgave
Adopteer een Appelboom
Week van de Smaak
Eind april was het druk in de bloeiende boomgaarden van Adopteer een
Tijdens de Week van de Smaak heeft een twintigtal gemeenten en
Appelboom. Drie fruittelers hadden een bloesemfeest georganiseerd en trokken
waterschappen in Noord-Brabant het menu in de bedrijfskantine
daarmee honderden bezoekers, ondanks het slechte weer. Je kon rondkijken op
aangepast. Ook andere overheidsorganisaties in Brabant zijn aan-
het bedrijf, kennis maken met de teler, een glaasje appelsap drinken etc. Deze
gehaakt. In die week hebben ze biologische en streekgerechten op
bloesemfeesten zijn meer dan een gezellig dagje uit: voor teler en consument is
het menu gezet. Bionext heeft de instanties gebeld en enthousiast
het een mooie gelegenheid om elkaar te ontmoeten en van elkaar te leren.
gemaakt voor biologische catering. Dat leverde mooie reacties op, bijvoorbeeld: “Ik koop thuis altijd biologisch. Nu besef ik dat ik dat
10
De pluktijd is het jaarlijkse hoogtepunt van de actie. Dan kunnen deelnemers samen met vrienden of familie zelf appels komen plukken. Hoewel de oogst bij de meeste telers minder was dan gebruikelijk, door strenge vorst in februari 2012, zijn de plukfeesten prima verlopen. In sommige boomgaarden konden appels van een laatbloeiend ras geplukt worden: die hadden minder schade opgelopen door de vorst. In totaal trokken de plukfeesten circa 6.500 bezoekers. Na de pluktijd organiseerde Bionext een receptenwedstrijd. Dit leverde 12 inzendingen op. De winnaar werd beloond met een mand met heerlijke biologische producten en bovendien werd hun recept opgenomen in de digitale Appelmail. www.adopteereenappelboom.nl
Good Food March Tientallen internationale organisaties, lokale groepen en initiatieven namen op 19 september deel aan de Good Food March. Vanuit heel Europa komen die dag boeren en burgers naar Brussel om het Europees Parlement tot groener Europees landbouwbeleid op te roepen. Bionext heeft ervoor gezorgd dat het initiatief van BD-teler Isabel Duinisveld de landelijke pers haalde. Zij fietste van Noord-Groningen naar Brussel, samen met collega tuinders en andere geïnteresseerden, en deed onderweg alle biologisch-dynamische boerderijen aan. Op 19 september was Bionext aanwezig bij de lunch in Brussel, samen met vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties, biologische boeren en beleidsmakers.
op mijn werk niet deed”.
Inhoudsopgave
Kennis en innovatie
11
Meerjarenambitie BioDuurzaam en EKO Biologische landbouw en voeding staat aan de top van de
Op 2 juli liep de deadline af voor het indienen van voorstellen
integrale duurzaamheidaanpak. Diervriendelijkheid, milieuvrien-
voor onderzoek in 2013. Bionext heeft vragen verzameld en vier
delijkheid, natuurlijke bewerking en verwerking, balans tussen
voorstellen (PPS-en) ingediend. De PPS-en van Bionext gaan over
plantaardige en dierlijke productie en biodiversiteit zijn thema’s
de volgende thema’s:
waarin biologisch hoog scoort. Er zijn ook terreinen waarop bio-
1. Integrale duurzaamheid
logisch minder vanzelfsprekend goed presteert, zoals energie- en
2. Het vermarkten van natuur en biodiversiteit
CO2 reductie. De biologische sector, verenigd in de ketenorgani-
3. Op naar de top in dierenwelzijn
satie Bionext, heeft de ambitie om de kampioen van de duur-
4. Diergezondheid en natuurlijke middelen.
zame meerkamp te zijn en te blijven. Vanuit intrinsieke motivatie en de behoefte om de consument een makkelijke keuze te
Eind 2012 werd bekend dat één PPS door gaat naar de volgende
bieden voor de meest duurzame voedingsmiddelen.
ronde: Het vermarkten van natuur en biodiversiteit. Dit is goed nieuws voor de biologische sector, die op dit terrein veel te bieden
In 2012 hebben Stichting Bionext en Stichting EKO-keurmerk beslo-
heeft. Maar per saldo is het te weinig onderzoeksondersteuning
ten om deze ambitie samen invulling te geven. De ontwikkelagenda
voor de biologische sector. Daarom heeft Bionext actief samenge-
voor de biologische sector, die gebaseerd is op de vier IFOAM princi-
werkt met Tweede Kamerlid Van Gerven van de SP om voldoende
pes van ecologie, zorg, gezondheid en eerlijkheid, is in de basis vast-
middelen voor biologisch onderzoek te borgen. Het amendement
gesteld en zal met deelketens en stakeholders nader gespecificeerd
van Van Gerven is op 29 januari 2013 aangenomen en houdt in dat
worden. Dit is een doorlopend proces. Het consumentenperspectief
vijf miljoen euro onderzoeksgeld per jaar beschikbaar komt voor
is daarin leidend.
de biologische sector, voor een periode van vier jaar.
Aansluiting bij Topsectoren
Bionext College slaat aan
De invoering van het topsectorenbeleid door minister Verhagen en
Nederland is een handelsland en dat geldt ook voor de biologi-
de bezuinigingen op het onderzoeksbudget van de overheid hebben
sche sector. In Nederland zijn tientallen importeurs en expor-
gezorgd voor een nieuwe dynamiek in de onderzoeksaansturing.
teurs van biologische producten actief. Het is dan ook belangrijk
Naast het bundelen van ideeën uit het bedrijfsleven is het nu ook
voor deze bedrijven om op de hoogte te blijven van verande-
belangrijk direct te kijken naar de eigen financieringsmogelijkheden.
ringen in regels en verplichtingen voor import en export van
Voor de meeste projecten voorziet de overheid in een gedeeltelijke
biologische producten.
financiering van het onderzoek. Bij de topsectoren is dat 50%.
Inhoudsopgave
Om aan deze informatiebehoefte tegemoet te komen heeft Bionext een nieuwe dienst ontwikkeld, Bionext College. Het eerste College was op 24 april. In drie uur tijd werden de dertig deelnemers door Dienst Regelingen, Skal en Bionext geïnformeerd over de wijzigingen in het importregime en in de verhouding tussen de VS en de EU. De reacties op dit eerste college waren lovend en daarom heeft Bionext direct meer bijeenkomsten georganiseerd over specialistische thema’s, zoals de marketing van 12
biologische producten en exportkansen in Frankrijk en Duitsland. Heeft u vragen of suggesties voor 2013? Laat het ons weten via
[email protected]. Bionext College werkt samen met andere kennisinstellingen in het Kenniscentrum Organics (voorheen Organic Food Campus). Deze samenwerkingsdriehoek richt zich op kennisontwikkeling en -verspreiding en bestaat uit Bionext (bedrijfsleven), Wageningen UR en het Louis Bolk Instituut (wetenschap) en de Aeres groep (onderwijs, o.a. CAH Dronten en Warmonderhof).
Ketengroepen van start Het gesubsidieerde kennisnetwerk Bioconnect is niet meer. De kennishonger is echter onverminderd groot in de biologische sector. Daarom zijn op 20 maart vertegenwoordigers van het Biohuis, de Vereniging Biologische Producenten en Handel (VBP) en de ‘voormalige Productwerkgroepen’ bij elkaar geweest om met de mensen van Bionext te overleggen over de nieuwe inrichting van de Ketengroepen. Besloten is om drie groepen te starten voor de dierlijke sectoren (kip, varken en rund/geit/schaap) en drie voor de plantaardige (fruit, akkerbouw/vollegrondsgroenten en kasteelten). Daarnaast is er een themagroep opgericht voor biologisch uitgangsmateriaal en veredeling. Een nieuwe ketengroep voor import zal in 2013 van start gaan.
Inhoudsopgave
De ketengroepen behartigen de belangen van de sector, werken aan kennisontwikkeling, marktontwikkeling en regelgeving. Een ketengroep bestaat uit vertegenwoordigers vanuit de handel en verwerking en vertegenwoordigers vanuit de primaire sector en
13
vergadert enkele malen per jaar. Buiten de vergadermomenten vindt regelmatig afstemming plaats over actuele ontwikkelingen in de sector. De vertegenwoordigers van het Biohuis en de Vereniging Biologische Producenten en Handel (VBP) houden hun leden op de hoogte van de activiteiten in de ketengroep. Ook kunnen leden via de vertegenwoordigers onderwerpen die van algemeen belang zijn agenderen binnen de ketengroep. De ketengroep vormt een aanspreekpunt voor de overheid en wordt regelmatig gevraagd een standpunt te formuleren namens de sector. De kracht van de ketengroep is dat alle schakels in de productieketen om de tafel zitten. Hierdoor worden problemen niet doorgeschoven van de ene schakel naar de andere en worden standpunten breed gedragen Zo wordt gewerkt aan integrale verduurzaming mét waardering van de consument. Geïnteresseerden die gebruik willen maken van dit platform kunnen voor meer informatie terecht bij het Biohuis, de VBP of bij Bionext. Klik hier voor de samenstelling van de ketengroepen.
Inhoudsopgave 14
Projecten met en voor de sector Dierenwelzijn en -gezondheid Solidair met Soja
uit de grond en waarmee de biodiversiteit en ‘eco-efficiëntie’ in de uitloop groter worden. De pluimveehouders worden begeleid door Bionext en het Louis Bolk Instituut.
De Nederlandse biologische legpluimveesector stelt voortaan
Bionext organiseert o.a. drie bedrijfsbezoeken voor pluimvee-
extra eisen aan geïmporteerde soja voor kippenvoer. Dit gebeurt
houders. De eerste excursie in december was een succes. Zo’n 30
in samenwerking met het keurmerk Eco-Social, een sociaal
pluimveehouders (biologisch en vrije uitloop) gingen op bezoek
keurmerk binnen de biologische sector. De sector gaat investe-
bij Ron en Gracia Verdel van De Nieuwe Baankreis in Almen. Zij
ren in projecten van de sojatelers ter verbetering van de sociale
combineren hun biologische leghennenbedrijf met fruitteelt.
omstandigheden, om te beginnen in China en daarna in Brazilië. De soja moet niet alleen biologisch geteeld zijn, maar daarnaast
Antibioticavrije productieketens
ook met zekerheid verbouwd zijn op gronden waar recent geen
De biologische dierhouderij loopt voorop als het gaat om dier-
regenwoud heeft gestaan. Eind 2015 is alle soja in de biologische
vriendelijke, antibioticavrije ketens. Antibiotica worden nu al op
legpluimveesector eco-sociaal.
heel beperkte schaal en onder strikte voorwaarden ingezet. Met
De bedrijven die meedoen aan het project zetten hun goede
de hulp van betrokken consumenten, boeren en ondernemers wil
voornemen zwart op wit tijdens de BioVak 2013 in de IJsselhallen in
Bionext het antibioticumgebruik nog verder terugdringen. Bionext
Zwolle. Het streven van de convenantpartners is dat in 2013 dertig
werkt samen met onderzoekers en ondernemers aan projecten
procent van alle biologische soja in het kippenvoer voor de biolo-
en onderzoeksvoorstellen die zich richten op natuurlijke middelen
gische leghennen eco-sociaal is, in 2014 zestig procent en in 2015
en het verbeteren van het bedrijfsmanagement, zodat antibiotica
honderd procent. Bionext heeft het project in gang getrokken en is
niet nodig zijn. Daarnaast werkt Bionext samen met Skal aan een
één van de initiatiefnemers en ondertekenaars van het convenant.
centrale database waarin de antibioticumgebruiksgegevens van
Bomen voor Buitenkippen
biologische bedrijven zal worden bijgehouden. Zo kan nauwkeurig gemonitord worden wat het gebruik is en welk effect de inspan-
Pluimveehouders met biologische en vrije uitloopkippen gaan
ning van de sector heeft op verdere terugdringing.
gezamenlijk werken aan het optimaliseren van de uitloop.
Hoe het best gecommuniceerd kan worden over het (minimale)
Hiervoor is het praktijknetwerk ‘Bomen voor Buitenkippen’ opge-
antibioticumgebruik, wordt onderzocht in een pilotproject samen
richt. De pluimveehouders willen in de uitloop op een duurzame
met de biologische vleeskippensector. Dit project loopt door tot en
manier beschutting bieden aan hun kippen. Er worden bomen
met het voorjaar van 2013.
geplant waarvan geoogst kan worden, die mineralen opnemen
Inhoudsopgave
Biodiversiteit & natuur Europees project BioBio Het Europese onderzoeksproject BioBio is recentelijk afgerond. Doel van dit project was het ontwikkelen van indicatoren voor het meten van biodiversiteit op biologische en lage input landbouwbedrijven in Europa. Hiervoor is onderzoek gedaan op landbouwbedrijven in 15 landen en in 5 verschillende landbouwsystemen die 15
verschillen in intensiteit van grondgebruik. Bionext was bij dit project betrokken als een van de Europese stakeholders en heeft onder andere geholpen met het vinden van Nederlandse biologische tuinbouwbedrijven die mee wilden werken aan het onderzoek. Het eindrapport en de factsheets over de verschillende indicatoren (bijvoorbeeld over regenwormen) zijn te vinden op www.biobio-indicator.org.
Natuur- & landschapswijzer Voor biologische en gangbare boeren en tuinders die de biodiversiteit op hun bedrijf willen bevorderen hebben we een online Natuur- en landschapswijzer ontwikkeld. Er staan laagdrempelige maatregelen in die snel effect kunnen sorteren en waarmee je bijen, vogels of vlinders kunt aantrekken. Bijvoorbeeld op het erf, in overhoeken of langs de randen van akkers. Ook wordt informatie verstrekt over handige websites, subsidiemogelijkheden, good practices en projecten waarbij een boer of tuinder zich kan aansluiten. Bionext moedigt boeren en tuinders aan om met de Natuur- en Landschapswijzer aan de slag te gaan en hun ervaringen te delen met collega’s. Om boeren en tuinders nog meer te inspireren heeft Bionext een excursie georganiseerd bij een biologische varkenshouder. Op dit voorbeeldbedrijf zijn al verschillende maatregelen genomen om natuur en landschap te bevorderen. www.bionext.nl/natuur-en-landschapswijzer
Inhoudsopgave 16
Pilot Natuur- & landschapsnorm
in haar visie deze link met de bodem tot uitdrukking gebracht.
In het driejarige project met de Natuur- en Landschapsnorm wer-
Biologische producten zijn en moeten blijven: “Natuurlijk lekker
ken twintig boeren en tuinders uit de reguliere en de biologische
van gezonde grond”.
landbouwsector aan het bevorderen van natuur en landschap op hun bedrijf. Ze zaaien bijvoorbeeld bloemen- en kruidenmeng-
Bionext wil biologische boeren en tuinders stimuleren om de
sels in langs de randen van akkers, die nuttige insecten aantrek-
bodem nog meer centraal te stellen in hun bedrijf. Zo waren we
ken en voedsel en beschutting bieden voor vogels. Of ze planten
present op de Akkerbouwvelddag in juli bij PPO in Lelystad met
bomen aan die passen bij het oorspronkelijke cultuurlandschap.
een stand. Ook hebben we inspirerende kennis en verhalen uit
Doel van dit onderzoeksproject is om in de praktijk te testen
de praktijk verzameld en verspreid vanaf een nieuwe plek op
hoe de richtlijnen die in de Natuur- en Landschapsnorm staan,
onze site die we de komende jaren verder gaan uitbouwen. De
het beste in de bedrijfsvoering kunnen worden ingepast. Ook
online Bio-Bank is uitgebreid met een rubriek voor vraag en
wordt bekeken welke vergoeding boeren en tuinders zouden
aanbod van biologische landbouwgrond.
moeten krijgen voor hun groene inspanningen. Die informatie
In december zijn we partner geworden van de campagne
is van belang voor de ontwikkeling van het nieuwe Europese
‘Save our Soils’, samen met vele andere organisaties zoals de
Landbouwbeleid, die in volle gang is. In dat nieuwe Europese be-
IFOAM en de Engelse Soil Association. De campagne is een
leid wordt geprobeerd om de landbouw meer bij te laten dragen
initiatief van Nature & More en vraagt aandacht voor het
aan het beheer en behoud van een aantrekkelijk landschap met
belang van gezonde, levende, vruchtbare bodems voor onze
een soortenrijk planten- en dierenleven.
voedselproductie. www.saveoursoils.com
Het project met de Natuur- en Landschapsnorm is mogelijk gemaakt door het ministerie van Economische Zaken en wordt
Sluiten kringlopen
gecoördineerd door de WUR. Bionext maakt deel uit van de bege-
Bionext heeft een analyse gemaakt van de belemmeringen
leidingscommissie en verzorgt de communicatie over het project.
in het sluiten van de voer-mest kringloop voor de biologische
www.landschapsnorm.nl
sector. Deze is o.a. besproken met de werkgroep bemesting van
Bodemvruchtbaarheid
het Biohuis. De commentaren geven richting aan de acties die Bionext kan ondernemen om de sector te ondersteunen bij het
Alle sectoren in de biologische landbouw zijn grondgebonden.
sluiten van de kringloop. Een belangrijke conclusie is dat er nog
In de akkerbouw, fruitteelt en groenteteelt spreekt dat voor
veel meer gedaan moet en kan worden met de verwerking van
zich, maar ook in de glastuinbouw en bij het kleinfruit telen de
biologisch gecertificeerde restproducten als voedsel, als vee-
ondernemers op de volle grond. Pluimvee-, varkens- en rund-
voer of als meststof. Daarnaast hebben we een initiatief uit de
veebedrijven hebben een band met de bodem, doordat ze hun
varkenssector en akkerbouwsector ondersteunt om kleinscha-
dieren toegang geven tot uitlopen en weidegang. Bionext heeft
lige mestopslagen te bouwen als oplossing van knelpunten
Inhoudsopgave
voor zowel de varkenshouders als de akkerbouwers. Ook onder-
17
steunt Bionext in 2012 de nieuw opgerichte werkgroep bemes-
Gentechvrije landbouw
ting van het Biohuis, waarin alle sectoren vertegenwoordigt
Gentechvrije zones
zijn.
Nijmegen is de eerste Nederlandse gemeente die een gentech-
Uitgangsmateriaal Nieuwe themagroep
vrije zone wettelijk heeft vastgelegd. Daarmee wil de gemeente boeren en de natuur beschermen tegen de verontreinigende effecten van gentechlandbouw. Vorig jaar had de gemeente Nijmegen zich naar aanleiding van
Op 29 oktober is de nieuwe themagroep voor biologisch uit-
een burgerinitiatief al uitgeroepen tot gentechvrije gemeente.
gangsmateriaal en veredeling voor het eerst bij elkaar gekomen.
Bij de start van het burgerinitiatief heeft Maaike Raaijmakers van
De themagroep gaat zich o.a. bezig houden met onderzoek,
Bionext de werkgroep in Nijmegen geadviseerd over de nodige
ketenafspraken over gebruik van biologisch zaad, de (interna-
stappen om tot een gentechvrije zone te komen. Toen het initia-
tionale) Annex ontwikkeling en residuen op biologisch zaad.
tief in juni 2011 in de Nijmeegse gemeenteraad werd besproken,
Afspraak is om twee keer per jaar te vergaderen en dan steeds
heeft Raaijmakers het belang van gentechvrije zones voor het
een inhoudelijk thema bij de kop te pakken.
behoud van een gentechvrije landbouw onderstreept. De tekst
Annexproject
van haar inbreng in de gemeenteraad is hier te lezen. Friesland heeft plannen om de eerste gentechvrije provincie van
Van het Ministerie van EZ heeft Bionext opnieuw de opdracht
Nederland te worden. Op een expertbijeenkomst bij provinciale
gekregen om het Annex Traject te begeleiden. Doel hiervan is om
staten van Friesland heeft Bionext toegelicht wat het belang is
tot een door de sector (zaadbedrijven en telers) gedragen advies
van gentechvrije zones voor het behoud van een gentechvrije
te komen aan EZ voor de invulling van de Nationale Annex 2013.
biologische landbouw. Ook heeft Bionext deelgenomen aan een
De Nationale Annex is de lijst met (sub-) gewassen waarvoor
internationale conferentie over gentechvrije zones is Brussel.
geen ontheffing zal worden verleend voor het gebruik van gangbaar geteeld uitgangsmateriaal. Door de expertgroepen wordt op basis van objectieve criteria
Nieuwe veredelingstechnieken
beoordeeld of het aanbod aan biologisch uitgangsmateriaal
Onderzoekers en veredelaars hebben nieuwe veredelingstech-
voldoende is om (sub-)gewassen op de Nederlandse Annex te
nieken ontwikkeld, waarvan niet altijd duidelijk is of ze onder
plaatsen. De expertgroepen zijn samengesteld in overleg met de
de wettelijke definitie van genetische modificatie (GM) vallen.
relevante ketengroepen van Bionext.
Daarnaast zijn er GM-technieken, bijvoorbeeld cisgenese, die
Wat het aanbod is aan biologisch uitgangsmateriaal en welke
volgens sommige deskundigen net zo veilig zijn als klassieke
gewassen op de Nationale Annex staan, is te zien op
veredelingstechnieken.
www.biodatabase.nl
Inhoudsopgave
De mogelijkheid bestaat dat GM-technieken waar de biologische sector vrij van wil blijven in de toekomst worden vrijgesteld van de GGO-wetgeving. Dat vormt een bedreiging voor de keuzevrijheid. Deze technieken vallen dan namelijk ook niet meer onder de etiketteringplicht. Daardoor zijn ze niet langer herkenbaar voor producenten en consumenten als een GGO. Dat betekent in de praktijk dat de biologische sector ze moeilijker buiten de deur kan houden. Bionext heeft zijn standpunt meerdere keren kenbaar gemaakt aan 18
de Tweede Kamer en voert tegelijkertijd overleg met de overheid over mogelijke praktische oplossingen. Daarnaast werkt Bionext op nationaal en internationaal niveau aan zogenaamde factsheets over deze veredelingstechnieken met als doel de sector voor te lichten zodat ze een standpunt en strategie kunnen bepalen.
Wetgeving De wetgeving voor Biologische landbouw, handel & verwerking is complex. Bionext volgt de nieuwe wetontwikkelingen op de voet. Bionext is vertegenwoordigd in de Europese belangenorganisatie van de biologische beweging, de IFOAM EU groep en behartigt daar de belangen van de Nederlandse biologische sector. Dat doet ze in overleg en samenwerking met de VBP en het Biohuis. Daarnaast neemt Bionext deel in het reguliere overleg met de Nederlandse overheid en Skal over de biologische regelgeving. Bij dringende gevallen vindt ad hoc overleg plaats.
Europese verordening De Europese Commissie treft voorbereidingen voor een discussie over de biologische verordening, die mogelijk tot wijzigingen gaat leiden per 2015. Zo heeft ze zelf een evaluatie gemaakt van de biologische verordening zoals die vanaf 2009 van kracht is.
Inhoudsopgave
Aandachtspunten die daar uit voortkomen zijn te vinden in dit rap-
regel waaraan voldaan moet worden. Andere aanpassingen in
port (LINK).
regelgeving voor de primaire sector waar Bionext een rol heeft
De Commissie wil o.a. beter kijken naar de regelgeving rondom
gespeeld zijn de wetgeving rondom toegelaten meststoffen en
gentech, om er voor te zorgen dat biologische producten vrij van
gewasbeschermingsmiddelen. Bijvoorbeeld door te protesteren
GGO’s blijven. Opmerkelijk is dat de Commissie in haar analyse
tegen de afschaffing van de RUB zonder dat een alternatieve toe-
geen aanleiding ziet om de verordening uit te breiden naar hore-
latingsprocedure voorhanden was, wat uiteindelijk geleid heeft
ca en catering. De IFOAM-EU heeft een werkgroep geformuleerd
tot een soepeler overgangsprocedure voor natuurlijke middelen.
rondom de verwachtte opfrisbeurt voor de verordening en zal ook 19
namens de biologische sector voorstellen bij de Commissie onder
Speciaal voor handel en verwerking
de aandacht brengen.
Bionext is vertegenwoordigd in IFOAM EU Specialist Group Organic Processing (SGOP) en behartigt daar de belangen, over-
Biologisch moet ook verder: EMAS
legt en werkt samen met belangenorganisaties voor handel en verwerking uit onder meer Duitsland, België, Frankrijk, Polen en
Bionext heeft in IFOAM EU verband succesvol geprotesteerd
Finland. In 2012 is hard gewerkt aan harmonisatie van regelge-
tegen het gebruik van het Eco-Label op biologisch voedsel. Maar
ving, lobby tegen onder meer het Eco-Label en afstemming van
dat betekent niet dat we volledig tevreden zijn. Ook biologische
eventuele aanpassingen van bijlage 8 en 9 van 889/2008.
producten moeten goed scoren als het gaat om watergebruik en
Vanuit verschillende landen is de behoefte uitgesproken om de
energiegebruik. Daarom heeft Bionext in IFOAM EU verband de
wetgeving voor o.a. biologisch petfood, stevia als novel food,
Europese Commissie voorgesteld om deze aspecten in de biolo-
vloeibaar rookaroma en ionisatie te harmoniseren of, zoals bij
gische verordening op te nemen, bijvoorbeeld door invoering van
petfood, Europees te regelen. De VBP heeft deze onderwerpen bij
het EMAS systeem.
de kop gepakt.
Speciaal voor boeren en telers
Bionext heeft deelgenomen aan een internationaal project dat
In het voorjaar zijn de regels voor biologisch veevoer aangepast.
is gericht op het overbrengen van kennis aan medewerkers van
Bionext heeft de sector telkens van informatie over de laatste
bedrijven. Het project loopt door in 2013. Het gaat om de ontwik-
ontwikkelingen bij de besluitvorming over deze regels voorzien,
keling van een scholingsconcept dat in de toekomst mogelijk
via een aparte e-mail nieuwsbrief. Ook is het IFOAM standpunt
wordt gekoppeld aan het Bionext College.
voor pluimvee vastgesteld en het IFOAM standpunt voor be-
Voor goede samenwerking op (inter-)nationaal niveau en het
dekte teelt op een haar na gevild. Standpuntbepaling over deze
kunnen behartigen van de juiste belangen vindt er op nationaal
onderwerpen in Europees verband is een taaie klus, aangezien
niveau afstemming plaats met VBP-leden.
de verschillen tussen landen in sectorontwikkeling, bedrijfsomvang en specialisatie nogal verschillen; ondanks die ene Europese
Inhoudsopgave
Europees keurmerk
20
Sinds 1 juli 2012 moeten alle voorverpakte biologische voe-
Zaadwetgeving
dingsmiddelen geproduceerd binnen de EU het Europees Bio-
De Europese Zaadwetgeving wordt de komende jaren herzien.
keurmerk dragen. Het Europees keurmerk voor biologische
Het gaat bijvoorbeeld om de regels voor het op de markt brengen
productie vergroot de herkenbaarheid van biologische voeding,
van nieuwe (biologische) rassen en voor de verkoop van zaden
drank en andere producten. Het beschermt de consument tegen
van amateur en landrassen. Ook de mogelijkheden voor boeren
namaak en geeft hem de beste garantie.
om onderling zaden uit te wisselen staan ter discussie. Bionext
De bekendheid van het keurmerk bij de Nederlandse consument
heeft als lid van de seedtaskforce van IFOAM EU gewerkt aan een
is nog laag. De biologische sector wil daar snel verandering in
visiedocument met aanbevelingen (positionpaper). Dit stand-
brengen. In 2012 heeft Bionext het Europese keurmerk volop
punt zal in het bestuur van IFOAM EU besproken worden.
bekendheid gegeven, samen met het bedrijfsleven. Sociale media zijn ‘groen gekleurd’, er is geadverteerd in Smaakmakend en
Speciaal voor biologische winkels
Biofood en het keurmerk is vermeld in alle campagne-uitingen
Bionext heeft deelgenomen aan een internationaal project dat
rondom Lekker naar de Boer. Ook staat het ‘groene blaadje’ in
is gericht op afstemming van verduurzamingsmaatregelen voor
alle corporate folders van Bionext.
biologische winkels. Het gaat om de ontwikkeling van een scholingsconcept dat mogelijk in de toekomst wordt gekoppeld aan het EKO-keurmerk. Het project loopt door in 2013. Centrale Winkel Automatisering (CWA) CWA is in 2005 van start gegaan en heeft als doel: standaardisering van alle artikelinformatie tussen alle leveranciers, koppeling van alle artikelinformatie van alle leveranciers in een centraal artikelbestand en aanlevering van deze artikelinformatie aan de winkelkassa. Oftewel de kassa van de biologische speciaalzaak. Daar waar elke supermarktketen zijn eigen artikelbestand heeft, is hier gekozen voor een artikelbestand dat beschikbaar moet zijn voor alle winkels, ongeacht of zij tot een winkelformule behoren of geheel zelfstandig zijn. Ondersteuning van deze dienst gebeurt via de CWA servicedesk.
Inhoudsopgave
Sinds de oprichting van CWA neemt het aantal deelnemende
duurzaam voedsel vallen o.a. biologisch, Beter Leven,
winkels en leveranciers gestaag toe tot respectievelijk 125 en
FairTrade en MSC. Biologische voeding is verreweg het groot-
27 deelnemers. In 2012 lag de focus op deelname aan CWA
ste segment met een omzetaandeel van 43,6%.
door kleine en boerderij winkels. De collectieve CWA dienstverlening zonder winstoogmerk heeft de afgelopen jaren
Geitenzuivel
geresulteerd in een verlaging van de winkeltarieven.
De vraag naar biologische geitenzuivel zit in de lift. In 2012
www.cwadiensten.nl
werkte Bionext mee in 2 projecten aan de stimulering van de afzet. De Groene Geit, de vereniging van biologische geiten-
21
BioPunt Groen Spaarmodule
houders, is een actie gestart samen met Oxfam Novib. Bij de
Het nieuwe geautomatiseerde spaarsysteem van Stichting
aankoop van Nederlandse geitenzuivel sparen consumenten
PBS (Promotie Bureau Biologische Speciaalzaak) heet BioPunt
mee voor geiten aan arme gezinnen in Bangladesh. De gei-
Groen. Consumenten kunnen gratis BioPunten sparen via
tenhouders doneren zelf ook 200 geiten en EkoPlaza verdub-
een kassascan van actie artikelen in combinatie met een scan
belt dit aantal tot 400. Bionext werkt ook mee aan het prak-
van een BioPunt spaarpas, groenpas of Ekoplaza pas. BioPunt
tijknetwerk ‘Hoe stimuleer ik een nichemarkt’ waarbij naar
komt beschikbaar voor alle biologische merken en biologische
meer en betere afzetkanalen voor geitenzuivel in Nederland
speciaalzaken. BioPunt is gratis voor winkels en consumenten.
gezocht wordt.
Deelnemende biologische merken betalen de kosten voor dit spaarsysteem. In 2013 zal BioPunt Groen geleidelijk ingevoerd worden.
Afzetstimulering Consumentenbestedingen Een hoofddoelstelling van Bionext is dat de consumentenbestedingen aan biologisch voedsel jaarlijks met 10% stijgen. In de eerste helft van 2012 is die doelstelling ruimschoots gehaald. De belangrijkste verkoopkanalen zagen hun omzet in die periode met 11,8% toenemen. De verwachting is dat in 2013 de grens van 1 miljard omzet wordt bereikt. De consumentenbestedingen aan ‘duurzaam voedsel’ zijn in de eerste helft van 2012 met 23,4% gestegen. Onder
Inhoudsopgave
Lobby Binnenland Uitstel besluit Regeling Uitzondering Bestrijdingsmiddelen Het besluit over de Regeling Uitzondering Bestrijdingsmiddelen 22
wordt uitgesteld tot 1 januari 2014. Dit is staatssecretaris Bleker van Landbouw overeengekomen met het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb). Na die datum mogen producten nog anderhalf jaar worden opgebruikt. Dat geeft het bedrijfsleven de gelegenheid om uiterlijk tot 1 juli 2015 goedkeuring van de Europese Commissie te krijgen voor gebruik of toelating van deze middelen. LTO Nederland en Bionext hebben gezamenlijk aangestuurd op een geleidelijke overgangsregeling en zijn dan ook blij met deze beslissing.
Tweede Kamerverkiezingen Politieke partijen waren in 2012 druk bezig met het schrijven van hun verkiezingsprogramma. Bionext vindt dat er wel een tandje bij kan om in 2025 tot 25% marktaandeel van biologische landbouw en voeding te komen. Daarom hebben we namens de biologische sector enkele speerpunten geformuleerd. Kort samengevat gaat het om deze punten: 1. De overheid is verantwoordelijk voor een ‘level playing field’: 2. Benutten van het binnenlandse succes voor de export en daarmee voor de BV Nederland 3. Bevordering van duurzame, biologische innovaties U kunt de volledige tekst en de begeleidende brief aan de verkiezingscommissies hier bekijken.
Inhoudsopgave 23
Rondgang langs politieke partijen Met alle politieke partijen die zich actief bezig houden met landbouwbeleid hebben we om tafel gezeten. In de gesprekken
Internationaal
hebben we de meerjarenvisie van de biologische sector gepre-
Eco-Label op voedsel
senteerd en aandacht gevraagd voor belangrijke thema’s als
Voorlopig komt er geen Eco-Label op voedsel. Dat heeft de EU
GGO’s, dierenwelzijn en onderzoek.
Ecolabeling Board (EUEB) besloten. Eind februari heeft de Nederlandse overheid een consultatiebe-
GLB
spreking gehouden met vertegenwoordigers van de voedingssector. CBL, FNLI en Bionext hebben zich uitgesproken tegen
Bij de BioFach verzekerde EU Commissaris Dacian Ciolos een af-
een nieuw keurmerk voor duurzame voedingsmiddelen. FNLI en
vaardiging van het IFOAM EU bestuur, met onder meer voorzitter
Bionext hebben hun standpunt nog eens helder verwoord in een
Christopher Stopes (Soil Association) en vice-voorzitter Bavo van
gezamenlijke brief aan de ministeries. Het voornaamste bezwaar
den Idsert (Bionext), dat de vergroening van het GLB doorgang
is de enorme verwarring die bij de consument zou optreden. Eco
zal vinden. De publieke reacties op zijn voorstel, waarin is opge-
staat in de consumentenperceptie voor biologisch en dat is weer
nomen dat 30% van de gelden in de eerste pijler voor vergroe-
niet waar het Eco-Label voor staat.
ning bestemd zijn, zijn zeer positief geweest. Ook de opname van biologische landbouw als bewezen duurzame certificering
Zowel FNLI als Bionext zijn voorstander van verdere verduurza-
vindt hij erg belangrijk om te handhaven. Mogelijk komt er ook
ming van de processen die in bedrijven worden toegepast, maar
ruimte voor andere ambitieuze duurzaamheidscertificeringen.
tegen een nieuw keurmerk dat iets zegt over de duurzaamheid van een individueel product. Bionext wil duurzaamheidsaspec-
In het najaar heeft de voorzitter van de Europese Raad, Herman
ten in een privaat ontwikkelprogramma toevoegen aan wettelij-
van Rompuy, een compromisvoorstel voor het EU budget open-
ke criteria voor biologische landbouw en voeding. Bionext werkt
baar gemaakt. De IFOAM EU Groep, waar Bionext deel van uit
hierin samen met Stichting EKO-keurmerk.
maakt, heeft dit verworpen. In dit budget wordt de vergroeningscomponent van de directe betalingen afgezwakt en het budget voor plattelandsontwikkeling met 9,3% gekort. De internationale biologische sector vindt dat een sterk fonds voor plattelandsontwikkeling een centrale rol speelt in het aanpakken van de uitdagingen (sociaal-economisch, milieu).
Inhoudsopgave
Aangesloten organisaties
24
Biohuis Op 7 maart is het Biohuis officieel van start gegaan. Tijdens de Bunschoten hebben de biologische boeren en tuinders hun bestuur
Vereniging Biologische Producenten en Handel (VBP)
gekozen. Het Biohuis is een vereniging van, voor en door biologi-
De VBP is binnen Bionext de belangenbehartiger voor biologische
sche boeren en boerinnen.
producenten en handel. VBP biest haar leden op zowel individu-
Het Biohuis heeft een centrale rol in de belangenbehartiging
eel niveau als collectief in Nederland en Europa ondersteuning
van de biologische primaire sector en vormt een belangrijke
en diensten aan. Voorbeelden hiervan zijn een uitgebreid net-
pijler onder ketenorganisatie Bionext, net als de VBP en de
werk met ledenbijeenkomsten, algemene lobby in Brussel, (inter)
Biowinkelvereniging.
nationale wetgevingslobby via IFOAM EU, toegang tot keten- en
drukbezochte Algemene Ledenvergadering op de Eemlandhoeve in
themagroepen, toegang tot Biokap en korting op activiteiten Ongeveer de helft van de biologische boeren en tuinders is lid van
van Bionext zoals Bionext College. Leden van VBP zijn vertegen-
het Biohuis, via hun sectororganisatie. Een belangrijk adviesorgaan
woordigd in de keten- en themagroepen voor dierlijke en plant-
binnen het Biohuis is de Bioraad. Hierin zijn alle sectororganisaties
aardige sectoren. Daarin worden sectorspecifieke vraagstukken
vertegenwoordigd: Natuurweide, VBV, BPV, Prisma, Groene Geit,
behandeld die te maken hebben met afzet, kwaliteit, onderzoek
NVPM, FBBF, BDEko, Biowad, LTO Noord, ZLTO, LLTB, Studieclub
en regelgeving. Een nieuwe themagroep import zal in 2013 van
Zuidwest, LTO Groeiservice werkgroep biologische kasteelt.
start gaan. In samenspraak met bedrijven worden bijeenkomsten
www.biohuis.org
georganiseerd over specifieke thema’s, onder de noemer Bionext
Biowinkelvereniging
College. Bijvoorbeeld over nieuwe wetgeving, marktontwikkelingen of de marketing van biologische producten.
Winkelondernemers die gespecialiseerd zijn in biologische voeding hebben begin juli de Biowinkelvereniging opgericht.
In 2012 waren c.a. 75 bedrijven lid van VBP, die gezamenlijk 60%
Ruim 80 ondernemers met een grotendeels biologisch assorti-
van de omzet in Biologisch vertegenwoordigen.
ment hebben zich inmiddels bij de vereniging aangesloten. De
www.vbpbiologisch.nl
Biowinkelvereniging richt zich op gezamenlijke belangenbehartiging en staat open voor alle formules en zelfstandige winkels
BIOKAP residumonitoring, een initiatief van handel en verwer-
in Nederland. De vereniging vormt één van de drie pijlers onder
kingsbedrijven, wordt door Bionext gefaciliteerd.
Bionext, net als het Biohuis en de VBP.
www.biokap.com
www.biowinkelvereniging.nl
Inhoudsopgave
Organisatie Raad van Toezicht Uli Schnier, voorzitter Erik-Jan van den Brink, VBP Henk Gerbers, VBP Kees van Zelderen, Biohuis Evert Rienks, Biohuis 25
Directeur-bestuurder Bavo van den Idsert
Medewerkers in 2012 André Brouwer Angela Borgts Arend Zeelenberg Clemens Oude Groeniger Corien van Vliet Femke Jurriens Frank Rozendaal Heleen Klinkert Jasper Vink Léon Zijlmans Maaike Raaijmakers Marian Blom Maurits Steverink Miriam van Bree Paula Nijman Paulien Jansen Paulien Veerman Renata Horenova Sabine Horsting
Inhoudsopgave
Financiën Bionext heeft in haar eerste volledige boekjaar als onafhankelijke ketenorganisatie voor de biologische en duurzame sector
een zeer bescheiden positief resultaat geboekt van € 3.067,- op
een gerealiseerde begroting van ruim 1,5 miljoen euro. Ondanks het grotendeels wegvallen van projectfinanciering vanuit de
overheid en druk op enkele consumentenprojecten is de omzet 26
ten opzichte van 2011 slechts € 80.000 gedaald. Vooral door het
op gang komen van financiering vanuit alle ketenschakels (telers, handel/verwerking en winkels) en het van start gaan van een
aantal nieuwe projecten en promoties zijn de inkomsten grotendeels op peil gebleven.
Dankzij de ingezette reorganisatie in 2012 zijn de uitgaven ten opzichte van 2011 verder verlaagd. Vooral de overheadkosten zijn weer verder afgenomen, terwijl er toch geïnvesteerd is
in vernieuwing van de CRM-database en de website. Ook de
personeelskosten zijn weer verder afgenomen. Maar wat nog
belangrijker is: het aandeel overheadkosten op personeelsgebied (bestuur/directie, administratie en secretariaat) is verder afge-
nomen van 27% naar 22% van de personeelskosten. Doelstelling voor 2013 is om de overheadkosten op personeelsgebeid ruim onder de 20% te krijgen.
Met de verdere toename van algemene financiering vanuit
ketenpartijen en projectfinanciering vanuit ketenpartijen en de overheid in 2013 is de begroting voor komend jaar op orde en
wordt een aanzienlijke verbetering van het positief netto resultaat verwacht.
Inhoudsopgave
Steun Bionext!
Een greep uit de activiteiten in 2013 januari
Met een lidmaatschap van Biohuis, VBP of Biowinkelvereniging
Ondertekening convenant bij de BioVak, opschalen project met varkenshouderij
draagt u (indirect) bij aan de basisfinanciering van Bionext. Hoe meer biologische boeren, tuinders, verwerkers, handelsbedrij-
januari,
Grüne Woche in
Promotie en inhoudelijke bijdragen
ven en winkeliers zich aansluiten, des te krachtiger wordt de
februari
Berlijn, BioFach
aan het beursprogramma
ketenorganisatie. 27
Solidair met Soja:
Het is ook mogelijk om donateur te worden van Bionext. Giften
in Neurenberg voorjaar
zijn (onder voorwaarden) aftrekbaar voor de belasting, omdat
Antibioticavrije
Pilot biologisch kippenvlees, samen met de
productieketens
Nederlandse biologische vleeskippensector,
Bionext de ANBI-status heeft voor goede doelen. Uw bijdrage
De Groene Weg en EkoPlaza
valt altijd in goede aarde! Pasen
Tienjarig bestaan
O.a. samenwerking met kinderboekenuitge-
en daarna
Adopteer een Kip
verij Chicken House
juni
Pieperpad
Evenement ter promotie van de biologische aardappel, o.a. samen met Greenpeace en de Nederlandse aardappelsector
Lekker naar de Boer
Open erf bij biologische boeren en tuin-
> Meer info en
ders, met o.a. fietsroutes, rondleidingen,
aanmelden
proeverijen
19 t/m 28
Bio10daagse
Tien dagen lang volop aandacht voor
september
> Meer info
biologisch, met acties en aanbiedingen
najaar
BioCongres
Inspiratiedag voor iedereen die werk maakt
22 en 23 juni
van biologisch december
Marktontwikkeling
Méér dan 1 miljard bio omzet
Inhoudsopgave
Korte bio berichten
28
Januari
Maart
Mei
September
November
De Consumentenbond heeft
De Jumbo vestiging in
Uit onderzoek blijkt dat de
De eerste vier biologische su-
De beste appel van Nederland
in een onderzoek naar pro-
Euroborg (Groningen) is bij
MRSA-bacterie, een bacterie die
permarkten en speciaal-zaken
heet de Dalinco en is af-
bleembacteriën in kipfilet een
de Supermarkt van het Jaar
resistent is tegen antibiotica,
zijn gecertificeerd voor het
komstig van de biologische
direct verband gelegd tussen
verkiezing winnaar geworden
veel minder voorkomt op biolo-
EKO-keurmerk Winkels.
teler Harrie van den Elzen uit
de manier van dieren houden
in de categorie ‘beste biolo-
gische varkensbedrijven dan op
Zij kopen voor minimaal
Zeeland. Vier biologische
en de kwaliteit van het ge-
gisch assortiment’.
gangbare varkensbedrijven. Dit
90% biologisch in en voe-
fruittelers haalden de finale.
hebben onderzoekers van het
ren ook op andere terrei-
produceerde voedsel. Biologische kipfilet komt als
Als eerste supermarktketen in
Louis Bolk Instituut samen met
nen een vooruitstrevend
Gemiddeld liggen er nu
beste uit de test.
Nederland heeft Plus besloten
het Centraal Veterinair Instituut
duurzaamheidsbeleid.
141 biologische producten in
voortaan alleen nog maar
en het LEI bekend gemaakt.
Veehouders kunnen de vraag
eieren te verkopen van kippen
naar biologische melk niet
die naar buiten kunnen.
Juni
Oktober
ten opzichte van 2011. Bron: Eko-tellingen
Bio+ wint de Foodmagazine
Veldkeuken in Culemborg is
35 boeren aan het overschake-
Marketing Award 2012 in de
het ‘Puurste Restaurant van
categorie AGF en Conserven.
Nederland 2013’.
Februari
April Biologische eieren komen
Helden van de Smaak 2012:
als beste uit een test van
de biologische telers Niek en
de Consumentenbond
Juli
Biologische schouderham
(Gezondgids april/mei 2012).
Biologisch roomijs als beste
aardappel) en onderzoeker
als beste getest door de
Het eindoordeel: biologisch
getest door Kassa.
Edith Lammerts van Bueren
Consumentenbond. Van 22
scoort goed op dierenwelzijn
soorten ham eindigt Proef op
en de samenstelling van het ei.
Michiel Vos (van de Bionica
van het Louis Bolk Instituut De Mooiste Modderpoel van
de eerste plaats en Puur &
2012 ligt op het erf van familie
Eerlijk op de tweede.
Van Leeuwen in Buren. Deze poel is groot, lekker diep en modderig, aldus initiatiefnemer Wakker Dier.
toename met 22 procent
Biologisch restaurant de
bijbenen. Inmiddels zijn len op biologische productie.
het supermarktschap, een
(1 november 2012)
Inhoudsopgave
Colofon Bionext Laan van Vollenhove 3221 3706 AR Zeist T + 31 (0)30 233 99 70
[email protected] www.bionext.nl 29
@BionextTweets
