‘Minder lokale lasten door afvalinzameling en –verwerking goedkoper te maken’
Initiatiefvoorstel VVD Rotterdam
14 december 2015
Inhoudsopgave Inleiding
3
Opbouw Afvalstoffenheffing
4
Doelmatigheid verhogen
5
Kosten
7
Voorstel
8
2
Inleiding Rotterdammers betalen een fors bedrag aan afvalstoffenheffing. In 2015 betalen eenpersoonshuishoudens € 346,80 per jaar en meerpersoonshuishoudens € 359,70 per jaar. Volgend jaar moet dat iets minder worden. Eenpersoonshuishoudens gaan € 321,20 betalen; meerpersoonshuishoudens € 346,90. De heffing drukt flink op de portemonnee van Rotterdammers. Nog steeds is de gemeente Rotterdam een van de duurdere gemeenten voor wat betreft afvalstoffenheffing. Hoewel de gemeenteraad van Rotterdam eerder het streven heeft geuit om de tarieven kostendekkend te laten zijn, wordt dat door het huidige College losgelaten. Hierdoor betalen Rotterdammers niet de volledige kosten die gemaakt worden voor het inzamelen en verwerken van hun afval. Waar vorig jaar nog 91% van het tarief kostendekkend was, is dat in 2016 nog maar 89% van het tarief. De daling van de afvalstoffenheffing wordt dus bekostigd uit de algemene middelen van de gemeente. De VVD wil dat de gemeente Rotterdam zoveel mogelijk kostendekkend werkt. Tegelijkertijd willen wij dat de gemeente de inzameling en verwerking van afval zo goedkoop mogelijk realiseert. Door steeds te zoeken naar efficiëntere manieren van werken, kan het tarief omlaag zonder dat hiervoor een greep hoeft te worden gedaan uit de spaarpot van de gemeente. Op dit moment verzorgt het cluster Stadsbeheer de inzameling en verwerking van afval. Rotterdamse particulieren kunnen niet, zoals ondernemers, kiezen voor een andere afvalverwerker. Omdat Stadsbeheer de inzameling en verwerking alleen regelt, ontbreekt de prikkel om fors goedkoper te werken, zoals bij een particulier bedrijf. Door slimme samenwerkingsverbanden te zoeken met marktpartijen kan volgens de VVD goedkoper worden gewerkt. Uiteindelijk leidt dit tot voordeel voor Rotterdammers: een lagere afvalstoffenheffing die ook nog eens kostendekkend is.
3
Opbouw Afvalstoffenheffing De afvalstoffenheffing levert in 2016 naar verwachting € 95.281.000 op voor de gemeente Rotterdam. Zoals gezegd is hierbij sprake van een kostendekkendheid van 89%. Dit betekent dat de kosten voor de verzameling en verwerking van afval in totaal € 107.057.000 bedragen. In 2012 bedroegen de kosten voor de inzameling en verwerking nog € 106.800.000. Hieruit kan geconcludeerd worden dat de kosten de afgelopen jaren niet gedaald zijn en hier dus nog forse stappen te maken zijn. Uit de opbrengsten van de afvalstoffenheffing wordt onder meer het volgende betaald: personeel, verwerking (door AVR), transport, huisvesting, onderhoud, veegkosten en kwijtschelding.
4
Doelmatigheid verhogen Stadsbeheer is een modern afvalinzamelingsbedrijf. De afgelopen jaren zijn er grote stappen gezet om de dienstverlening te verbeteren en om de kosten te beperken. Rotterdam vraagt, net als elke grote stad, om gedegen kennis van routes, piekmomenten in het aanbod van afval op diverse locaties en gedrag van bewoners in verschillende wijken. Stadsbeheer beschikt over dit soort kennis. Het is van groot belang om dit vast te houden. Tegelijkertijd lijken er nog steeds aanzienlijke mogelijkheden te zijn voor verdere verbetering van de bedrijfsvoering en het beperken van de kosten. Gemeenten die de afvalinzameling volledig in eigen beheer hebben, werken in het algemeen goedkoper dan Rotterdam. Ondanks de kleine verlaging van de afvalstoffenheffing, behoort Rotterdam tot de duurste gemeenten voor de bewoners. In Nederland zijn er ook diverse voorbeelden van kostenverlagingen onder gelijktijdige verbetering van de dienstverlening, door de inzet van gespecialiseerde marktpartijen. Diverse gemeenten hebben de afgelopen jaren de afvalinzameling geheel of gedeeltelijk uitbesteed om de kosten te verlagen. Vooral kleinere gemeenten hebben gekozen voor volledige uitbesteding. Grote steden kiezen daar in het algemeen niet voor. Arnhem is de grootste gemeente die wel volledig heeft uitbesteed, in dit geval aan SITA. Voor de vergelijking met Rotterdam zijn twee voorbeelden interessant. Zowel Den Haag als Eindhoven heeft gekozen voor een publiek-private samenwerking. Beide samenwerkingsverbanden hebben geleid tot kostenbesparingen. In beide steden is de afvalstoffenheffing volledig kostendekkend en toch lager dan in Rotterdam. De inzet van marktpartijen in de afvalinzameling is dus zinvol om de lokale lasten te beperken. Den Haag De gemeente Den Haag heeft ruim tien jaar terug samen met Van Gansewinkel het bedrijf Haagse Milieu Service (HMS) opgericht. HMS is eigendom van de gemeente Den Haag. Dat betekent dat de gemeente Den Haag de regie voert. Van Gansewinkel verzorgt het management van HMS. HMS voert de daadwerkelijke inzameling van afval uit. De gemeentelijke ambtenaren van de Haagse afvaldienst zijn bij de oprichting overgegaan naar HMS. Door te kiezen voor deze constructie behoudt de gemeente de regie, maar is de uitvoering op managementniveau overgebracht naar Van Gansewinkel. Dit werkt als volgt: de gemeente stelt jaarlijks een bedrag beschikbaar voor de inzameling van afval. Van Gansewinkel moet ervoor zorgen dat de inzameling goed verloopt. Als HMS beneden het bedrag dat de gemeente beschikbaar stelt uitkomt, dan maken ze winst. Mocht dit niet het geval zijn, dan maakt Van Gansewinkel verlies. Het voordeel hiervan is dat een private partij altijd op zoek zal gaan naar efficiëntere manieren om de inzameling van afval te regelen. Deze prikkel is minder aanwezig bij een gemeentelijke dienst. Wanneer er immers sprake is van een overschrijding van financiën, zal de gemeente gewoon extra moeten betalen. Concrete resultaten bestaan onder andere uit een forse verlaging van het ziekteverzuim en vermindering van de overhead. Daarnaast zijn flinke verbeteringen bereikt in de rijroutes van de vuilniswagens. De totale kosten van afvalinzameling zijn hierdoor gedaald. De afvalstoffenheffing is voor alle Hagenaars fors lager dan voor Rotterdammers. Het hoogste tarief bedraagt in Den Haag in 2015 € 287,64. Het gaat hier om drie- of meerpersoonshuishoudens.
5
Eindhoven In de gemeente Eindhoven is de afvalinzameling op een andere wijze geregeld. Hier is de gemeente samen met de gemeenten Geldrop – Mierlo en Valkenswaard een gemeenschappelijke regeling aangegaan, genaamd Cure. Dit houdt in dat de drie gemeenten gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor de inzameling van afval. Cure zorgt hier voor de inzameling van afval. Ook deze werkwijze levert voordelen op. De gemeenten betalen een bedrag, en voor dit bedrag moet Cure de gevraagde diensten leveren. Een mogelijk overschot van het bedrag is voor de uitvoerder van de diensten, Van Gansewinkel. Indien er echter verlies wordt gemaakt, gaat dit ook hier ten koste van Van Gansewinkel. Nadeel aan deze werkwijze is dat alle vier de partijen deel uitmaken van het bestuur van de gemeenschappelijke regeling. Ook in de gemeente Eindhoven betalen inwoners fors minder dan in Rotterdam. Het hoogste tarief bedraagt in 2015 € 295,00. Het gaat hier om vier- of meerpersoonshuishoudens. Uitbesteding Deze voorbeelden laten zien dat het mogelijk is om de kosten beperkt te houden dankzij de inzet van marktpartijen. Daarnaast laat het ook zien dat marktpartijen goed in staat zijn om invulling te geven aan de specifieke dienstverlening die grote steden vragen in wijken met uiteenlopende eigenschappen. De VVD Rotterdam pleit niet voor een volledige uitbesteding van de afvalinzameling in Rotterdam. De markt lijkt vooralsnog niet geïnteresseerd in het volledig overnemen van deze dienstverlening. Evenmin wil de VVD het gedeelte afvalinzameling en –verwerking van Stadsbeheer geheel verkopen. Wel pleiten we voor een grondig onderzoek naar publiek-private samenwerking tussen Stadsbeheer en één of meerdere marktpartijen. Stadsbeheer en de marktpartij(en) kunnen elkaar dan versterken door ieder hun eigen sterke punten in te brengen. Dit moet vervolgens leiden tot een verlaging van de kosten van de afvalinzameling.
6
Kosten Om tot een nieuwe werkwijze te komen, dienen kosten te worden gemaakt. De VVD Rotterdam wil in 2016 € 1.000.000 beschikbaar stellen om breed marktonderzoek te doen naar een publiek-private samenwerking op het gebied van inzameling en verwerking van afval. De VVD denkt dat het invoeren van een andere werkwijze kan leiden tot een besparing van minstens € 2.000.000 vanaf 2019. Door geleidelijk de nieuwe werkwijze in te voeren, gaan de kosten voor de verwerking en inzameling van afval omlaag. Hiermee kan ook de afvalstoffenheffing dalen. Extra meevallers kunnen worden aangewend om te zorgen voor een verdere kostendekkendheid van de afvalstoffenheffing.
7
Voorstel Het bovenstaande leidt tot het volgende voorstel:
Zoek door middel van een brede marktconsultatie uit hoe de gemeente samen met marktpartijen – met behulp van elkaars sterke punten – efficiënter kan werken op het gebied van de inzameling en verwerking van afval. Gebruik hierbij de kennis en ervaring van marktpartijen bij eerdere samenwerkingen met gemeente, zoals bijvoorbeeld in Den Haag en Eindhoven. Stel marktpartijen hiertoe in staat om gedetailleerd kennis te nemen van de bedrijfsvoering van afvalinzameling en -transport door stadsbeheer. De VVD vraagt het College om verder uitwerking te geven aan het voorstel en voorstellen hieruitvolgend voor te leggen aan de gemeenteraad, inclusief de daarmee te behalen besparingen en de gevolgen voor de hoogte van de afvalstoffenheffing.
8
