Voorblad op te maken door drukker
Publieke waarde: kwestie van kiezen Jaardocument 2011 Bouman GGZ
Inhoudsopgave INHOUDSOPGAVE
5
VOORWOORD
7
1.
UITGANGSPUNTEN VAN DE VERSLAGLEGGING
9
2.
PROFIEL VAN DE ORGANISATIE 2.1 2.2 2.3
2.3.1 2.3.2 2.3.3 2.4 3.
ALGEMENE IDENTIFICATIEGEGEVENS STRUCTUUR VAN HET CONCERN KERNGEGEVENS
Kerngegevens en nadere typering Patiënten, capaciteit, productie, personeel en opbrengsten Werkgebied SAMENWERKINGSRELATIES
BESTUUR, TOEZICHT, BEDRIJFSVOERING EN MEDEZEGGENSCHAP 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6
4.
13
NORMEN VOOR GOED BESTUUR RAAD VAN BESTUUR RAAD VAN TOEZICHT BEDRIJFSVOERING CLIËNTENRAAD ONDERNEMINGSRAAD
BELEID, INSPANNINGEN EN PRESTATIES 4.1 4.2 4.3 4.4
4.4.1 4.4.2 4.5
4.5.1 4.5.2 4.6 4.7
MEERJARENBELEID ALGEMEEN BELEID VERSLAGJAAR ALGEMEEN KWALITEITSBELEID KWALITEITSBELEID TEN AANZIEN VAN PATIËNTEN
Kwaliteit van zorg Klachten KWALITEIT TEN AANZIEN VAN MEDEWERKERS
Personeelsbeleid Kwaliteit van het werk SAMENLEVING EN BELANGHEBBENDEN FINANCIEEL BELEID
13 13 15 15 16 17 18 19 19 19 29 33 40 42 45 45 45 50 54 54 57 60 60 65 69 71
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 5
5.
JAARREKENING 5.1
JAARREKENING
77
Vaststelling en goedkeuring jaarrekening Statutaire regeling resultaatbestemming Resultaatbestemming Gebeurtenissen na balansdatum Ondertekening door bestuurders en toezichthouders Controleverklaring
77 77 78 79 80 84 92 96 97 98 104 104 104 104 104 104 104
BIJLAGE 1: WETENSCHAPPELIJKE PUBLICATIES EN VOORDRACHTEN
109
BIJLAGE 2: UITSPLITSING FINANCIERS
113
5.1.1 5.1.2 5.1.3 5.1.4 5.1.5 5.1.6 5.1.7 5.1.8 5.1.9 5.2
5.2.1 5.2.2 5.2.3 5.2.4 5.2.5 5.2.6
Balans per 31 december 2011 Resultatenrekening over 2011 Kasstroomoverzicht Grondslagen van waardering en resultaatbepaling Toelichting op de balans Mutatieoverzicht vaste activa Specificatie onderhanden projecten en gereed gekomen projecten Overzicht langlopende schulden Toelichting op de resultatenrekening OVERIGE GEGEVENS
6 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
Voorwoord “ Publieke waarde: kwestie van kiezen” Het jaar 2011 stond in het teken van crises. De ene na de andere crisis volgde elkaar op. De Griekse crisis, de Eurocrisis, de huizenmarkt crisis en in het najaar van 2011 ontstond ook de GGZ crisis. Was deze laatste crisis nu echt nodig? Nee, dit had echt anders gekund. Laat een ding volstrekt helder zijn: in tijden van economische neergang dient iedereen zijn steentje bij te dragen, dus ook de GGZ sector. De omvang van de bijdrage en de wijze waarop de GGZ gedwongen is de bezuinigingen in te vullen, kunnen echter niet door de beugel. De onderbouwing van de bezuinigingsplannen maken dat de Rijksoverheid patiënten extra hard en onnodig pakt, stigmatiseert en ook nog eens de noodzakelijke zorg wil ontmoedigen door hoge drempels op te werpen. Hierdoor wordt de zeer noodzakelijke (medische) zorg voor velen onbereikbaar gemaakt. De schade die dit veroorzaakt zal vele malen hoger liggen dan de opbrengsten van de bezuinigingen. De minister van VWS stelt dat er simpelweg een te groot beroep op de GGZ sector wordt gedaan en dat er daarom een capaciteitskorting op de sector moet komen. Hiernaast moet de hulpvraag aan de GGZ ontmoedigd worden. Dit door een hoge eigen bijdrage te vragen aan veelal, ook financieel, kwetsbare mensen. Met het invoeren van deze maatregelen toont de minister zich ver verwijderd van de mens in de maatschappij. Zou de minister met eenzelfde redenering bezuinigen, omdat er te veel ouderen een beroep doen op de ouderenzorg?! Wij beseffen dan ook dat wij sectorbreed de grote maatschappelijke opbrengsten van de GGZ zichtbaarder moeten maken. Bouman GGZ heeft in 2009 al laten zien dat een kostenbesparing mogelijk is middels een innovatief, geïntegreerd behandelmodel van de beschermde woonvormen. De opbrengsten die de GGZ de samenleving levert zijn groot. Naast het welzijn voor patiënten en hun omgeving profiteren ook burgers die geen beroep op de GGZ doen. Bijvoorbeeld doordat de leefbaarheid en veiligheid in wijken en steden toeneemt. Voor een maatschappelijke onderneming als Bouman GGZ staat het principe voorop dat de publieke waarde centraal gesteld wordt. Uitgangspunt in het beleid van Bouman GGZ is het bieden van zorg en behandeling en meer specifiek de zorg voor de kwetsbare patiënt. Bouman GGZ verwacht van de overheid dat zij dit principe tenminste ondersteunt en zeker niet tegenwerkt. Bouman GGZ heeft zich in de media veelvuldig uitgesproken over de desastreuze gevolgen die de bezuinigingen op de GGZ gaan hebben. Wij spraken met leden van de Tweede Kamer en wethouders van grote steden. We kregen veel support vanuit een breed maatschappelijk veld. Belangrijke partijen, zoals de politie, drongen er bij de minister op aan om haar voorgenomen beleid te herzien. Helaas blijft de minister de GGZ-problematiek beschouwen als grachtengordelproblematiek, die met hulp van mantelzorg kan worden opgelost. De uitwerking van het beleid zullen wij in 2012 op de voet volgen.
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 7
In 2012 zal Bouman GGZ laten zien dat door middel van verdere innovaties de kosten kunnen worden teruggedrongen en tegelijkertijd de kwaliteit van zorg verder kan worden verhoogd. Onze hoge ambities om betere zorg tegen lager kosten te leveren, zullen wij hiermee verder invulling geven. Laat 2012 juist een jaar van vooruitgang en verdere ontwikkelingen zijn. Een jaar waarin wij het kabinet laten zien dat kostenbesparing mogelijk is, enkel wel op een wijze waarvan iedereen profiteert.
drs. E.C.J.E. Czyzewski voorzitter Raad van Bestuur
8 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
dr. B.J.M. van de Wetering lid Raad van Bestuur, psychiater
1. Uitgangspunten van de verslaglegging Het jaardocument 2011 van Bouman GGZ is opgesteld op basis van het model Jaarverantwoording Zorginstellingen 2011 van het Ministerie van VWS. Het jaardocument omvat de huidige wettelijke informatie- en verantwoordingsplichten voor de zorg. Het jaardocument bestaat uit drie delen: het maatschappelijk verslag, de jaarrekening voorzien van goedkeurende controleverklaring van de accountant en DigiMV. In deze papieren versie zijn het maatschappelijk verslag en de jaarrekening opgenomen. DigiMV is alleen digitaal toegankelijk via www.jaarverslagenzorg.nl. Het jaardocument is beschikbaar als papieren versie en via de website www.boumanggz.nl en www.jaarverslagenzorg.nl. Naast het jaardocument stelt Bouman GGZ over 2011 een specifieke verantwoording op voor gemeenten, het zorgkantoor, de zorgverzekeraars, de stichting voor GGZ en Verslavingszorg Nederland en het Ministerie van Veiligheid en Justitie, die van het jaardocument zijn afgeleid. Bijlage 2 van het jaardocument bevat een uitsplitsing van de kosten per financier.
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 9
2. Profiel van de organisatie 2.1 Algemene identificatiegegevens Algemene identificatiegegevens Naam Adres Postcode Plaats Telefoonnummer Nummer Kamer van Koophandel E-mailadres Internetpagina
Stichting Bouman GGZ Max Euwelaan 1 3062 MA Rotterdam 088 230 33 00 24376932
[email protected] www.boumanggz.nl
2.2 Structuur van het concern Juridische structuur Bouman GGZ is een stichting opgericht op 15 april 2005. Bouman GGZ komt voort uit het Consultatiebureau voor Alcoholisme te Rotterdam opgericht op 26 mei 1910 en bestaat nu meer dan 100 jaar. Bouman GGZ is statutair gevestigd in Rotterdam en heeft tot doel het bevorderen van de geestelijke gezondheidszorg en verslavingpsychiatrie in het bijzonder. Bouman GGZ behandelt patiënten, draagt bij aan wetenschappelijk onderzoek en verzorgt opleidingen. Bouman GGZ heeft voorzieningen op 47 verschillende locaties. Bestuursstructuur en intern toezicht De Stichting Bouman GGZ wordt bestuurd door een Raad van Bestuur, onder toezicht van een Raad van Toezicht. De bestuurstaak van de Stichting komt – behoudens voor zover in de statuten taken niet zijn opgedragen aan de Raad van Toezicht – in volle omvang toe aan de Raad van Bestuur. Nadere afspraken tussen de Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht zijn vastgelegd in het toezichtplan van de Raad van Toezicht. Organisatorische structuur Bouman GGZ kent een tweehoofdige Raad van Bestuur. De organisatie bestaat uit drie Zorgdirecties, een Stafdirectie, een Ontwikkeldirectie en een afdeling Services. Twee Zorgdirecties worden aangestuurd door een zorginhoudelijk en een zakelijk directeur (duaal management). Op deze wijze kan zowel snel en adequaat op de zorginhoudelijke ontwikkelingen worden gestuurd, als op de inzet van schaarse middelen en op de overige vereisten die aan een maatschappelijke organisatie worden gesteld. De Ontwikkeldirectie kent vanwege de aard van deze directie een eenhoofdige leiding. De afstemming tussen inhoudelijke en zakelijke sturing is hier gelegd op het niveau onder dat van de directeur.
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 13
Het organogram geeft de organisatorische structuur ultimo 2011 weer.
Raad van Toezicht
Gedelegeerd bestuurder
Ondernemingsraad Cliëntenraad
Raad van Bestuur
Jongerenraad Bestuurssecretariaat
Communicatie & Public Affairs
Stafdirectie
Services
ICT
Personeelsdienst
Informatie &
Economische &
procesmanagement
administratieve dienst
Planning & Control
Facilitair bedrijf
Marketing
Vastgoedbeheer
Strategisch Advies Projectbureau BBM Opleidingscentrum Zorgcontrol
Directie Intra- Semi murale Zorg Poliklinische Zorg
Directie Langdurige en Forensische Zorg
Ontwikkeldirectie Jeugd, preventie, leefstijl &
Wonen, werken & activering
product- en
Detox & diagnose
Behandeling & begeleiding
marktontwikkeling
Klinische behandeling
Verslavingsreclassering
Poliklinische en deeltijd behandeling
Medezeggenschapsstructuur Bouman GGZ kent als inspraakorganen de ondernemingsraad (o.g.v. de Wet op de ondernemingsraden), de cliëntenraad en de jongerenraad (o.g.v. de Wet Medezeggenschap Cliënten Zorginstellingen). De ondernemingsraad, cliëntenraad en jongerenraad zijn centraal georganiseerd. Voor de medezeggenshap van naastbetrokkenen is in 2011 gestart met de voorbereidingen voor de oprichting van de familieraad welke in 2012 operationeel wordt. Toelatingen Bouman GGZ is toegelaten als instelling voor medisch specialistische zorg. De toegelaten capaciteit is eind 2011 vastgesteld op 471 plaatsen voor verzekerden met een psychiatrische aandoening. Hiervan zijn 287 plaatsen met behandeling van verslaafden en 184 plaatsen zonder behandeling (beschermde woonvorm).
14 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
2.3 Kerngegevens 2.3.1 Kerngegevens en nadere typering Bouman GGZ streeft ernaar de gezondheid van personen te bevorderen en de risico’s voor de samenleving als gevolg van problematisch middelengebruik en psychische stoornissen te beperken. Dit doet zij door: • Het behandelen van mensen die te maken hebben met primair problematisch middelengebruik (veelal gepaard gaand met één of meerdere andere psychiatrische stoornissen); uitgangspunt daarbij is het bereiken van een zo hoog mogelijke mate van autonomie en maatschappelijk herstel. • Het stimuleren van gezond en vitaal leven door effectieve preventie- en leefstijlprogramma’s. Tijdige signalering van problemen is van belang om vroegtijdig te kunnen ingrijpen door gerichte behandeling en interventies op alle leefgebieden. Daarbij hebben we speciale aandacht voor jongeren, omdat het gebruik van middelen de ontwikkeling van de hersenen schaadt. In haar werkwijze kenmerkt Bouman GGZ zich door betrokken medewerkers, effectieve en transparante zorgtrajecten, en de gedrevenheid om grensverleggend bezig te zijn. Wat we vandaag goed doen, doen we morgen beter, zodat ook onze patiënten er beter van worden. Naast de verslavingspsychiatrie, het beschermd of begeleid wonen en de (sociale) activering speelt Bouman GGZ een belangrijke maatschappelijke rol op het gebied van veiligheid en het voorkomen van overlast. Enerzijds door het vroegtijdige signalering en het vinden en binden van (overlastgevende) chronisch verslaafden. Forensisch psychiatrische zorg en verslavingsreclassering behoren daarom tot het werkterrein van Bouman GGZ. Anderzijds doordat Bouman GGZ zich steeds intensiever inzet op het voorkomen van schade als gevolg van verslaving door het stimuleren van een gezonde levensstijl, het weerbaar maken van ouders en jongeren en het geven van trainingen als sprake is van misbruik van middelen. Bouman GGZ heeft een eigen opleidingsinstituut waarbinnen verpleegkundigen, artsen, GZpsychologen, klinisch psychologen en psychiaters opgeleid worden. Ook worden hier managers of andere hulpverleners getraind. Om personeel systematisch te kunnen (bij)scholen in nieuwe inzichten en methoden als gevolg van de snelle ontwikkelingen op het vakgebied en vanwege de betekenis van de voortdurende stelselveranderingen voor de bedrijfsvoering, is dit instituut van groot belang. Een overzicht van de (behandel)functies, de ABWZ-functies en doelgroepen binnen Bouman GGZ: Functies Bouman GGZ Ambulante behandeling Ja Klinische behandeling Ja Deeltijdbehandeling Ja Forensische behandeling zonder verblijf Ja Forensische behandeling met verblijf Ja* Kleinschalig wonen (voorheen: beschermd wonen) Ja Begeleid Zelfstandig Wonen / ambulante begeleiding Ja Dagactiviteiten Ja * de klinische voorzieningen van Bouman GGZ worden wel mede gebruikt door patiënten met een strafrechtelijke titel (FZ)
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 15
AWBZ-Functies Bouman GGZ Persoonlijke verzorging Verpleging Begeleiding Behandeling Verblijf op grond van de AWBZ
Ja Ja Ja Ja Ja
Doelgroepen Bouman GGZ Somatische aandoening of beperking Psychogeriatrische aandoening of beperking Psychiatrische aandoening Lichamelijke handicap Verstandelijke handicap Zintuiglijke handicap of communicatieve stoornis Psychosociale problemen
Nee Nee Ja Nee Ja Nee Ja
2.3.2
Patiënten, capaciteit, productie, personeel en opbrengsten
Onderstaand een overzicht van de kerngegevens van Bouman GGZ, onderverdeeld naar patiënten, capaciteit, productie, personeel en bedrijfsopbrengsten. Patiënten Aantal patiënten in zorg/behandeling per einde verslagjaar Aantal nieuw ingeschreven patiënten in verslagjaar Aantal uitgeschreven patiënten in verslagjaar
Waarvan zorgzwaartepakket (ZZP)-patiënten in zorg/behandeling per einde verslagjaar Capaciteit Aantal beschikbare bedden/plaatsen voor verblijfszorg per einde verslagjaar
Waarvan kleinschalig wonen Productie Aantal in verslagjaar geopende DBC's (ontleend aan USER) Aantal in verslagjaar gesloten DBC's (ontleend aan USER) Aantal dagen met verblijfszorg inclusief kleinschalig wonen en BOPZ in verslagjaar
6027 3011 2051 143
471 184
Aantal deeltijdbehandelingen in verslagjaar Aantal ambulante contacten in verslagjaar Aantal dagdelen dagactiviteiten in verslagjaar
5649 5985 159.066 67.628 65.517 1.592 253.421 25.524
Personeel Aantal personeelsleden in loondienst per einde verslagjaar Aantal FTE personeelsleden in loondienst per einde verslagjaar
1.195 1.024,65
Waarvan ZZP-dagen met verblijfszorg inclusief kleinschalig wonen in verslagjaar Waarvan kleinschalig wonen
16 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
Bedrijfsopbrengsten Totaal bedrijfsopbrengsten (in euro's) in verslagjaar
Waarvan wettelijk budget voor aanvaardbare kosten Waarvan overige bedrijfsopbrengsten 2.3.3
€ 78.990.596 € 52.071.408 € 26.919.188
Werkgebied
Het werkgebied van Bouman GGZ strekt zich in beginsel uit van Rotterdam-Rijnmond tot Nieuwe Waterweg Noord, Dordrecht en Drechtsteden en de Zuid-Hollandse Eilanden. Een overzicht van de locaties is te vinden op www.boumanggz.nl
Door de nieuwe vormen van dienstverlening wordt het hebben van fysieke locaties steeds minder relevant voor het bereik onder burgers. Bouman GGZ onderhoudt voor een deel van haar dienstverlening breder georiënteerde websites, zoals de website www.alcoholenik.nl, www.cannabisenik.nl, www.maakjekeus.nl (gericht op jongeren) en www.puberenco.nl (gericht op ouders). Met deze websites worden nieuwe doelgroepen bereikt die zonder de tussenkomst van een polikliniek geholpen kunnen worden.
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 17
2.4 Samenwerkingsrelaties In onderstaand overzicht vindt u onze samenwerkingspartners, toezichthouders, financiers en patiënten- en cliëntenorganisaties. Een specifiek samenwerkingsverband is tussen haakjes aangegeven. Samenwerkingspartners • Delta Psychiatrisch Centrum • Advies- en Meldpunt Kindermishandeling • Academische en Algemene Ziekenhuizen • Bureau Jeugdzorg • Instellingen voor Maatschappelijke Opvang • Deelgemeenten Rotterdam (ook beheerscommissies) • Apotheek Heerkens (medicatie) • Stichting Pameijer • Forensisch Psychiatrisch Centrum de Kijvelanden • Humanitas • Hogeschool Leiden • Politie Rotterdam-Rijnmond / Zuid-HollandZuid • Avans • Bureau Frontlijn • Zorgaanbieders Online B.V. Toezichthouders • College Sanering Zorginstellingen • Nederlandse Zorgautoriteit • College voor Zorgverzekeringen Opdrachtgevers • Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport • Centrumgemeenten Rotterdam, Dordrecht, Spijkenisse en Nieuwe Waterweg Noord • Gemeenten Gorinchem, Leerdam, Hellevoetsluis, Lansingerland, Bernisse, Capelle a/d IJssel, Albrandswaard, Dirksland, Korendijk en Strijen. • Deelgemeenten Prins Alexander, Hoek van Holland, Hoogvliet Patiënten- en cliëntenorganisaties • LOC Zeggenschap in Zorg • Stichting Patiëntenvertrouwenspersoon
18 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
• •
•
ASVZ ROC Albeda, ROC Zadkine, ROC da Vinci (jeugd en preventie) Consortium Zuid-West Nederland (psychiatrie opleiding) PDO GGZ (GZ en Kp opleiding) Radboud Universiteit (Opleiding Verslavingsarts) Erasmus Universiteit Stichting GGZ VS (opleiding tot verpleegkundig specialist GGZ) Stichting En Route (patiëntenvervoer) Heineken Openbaar Ministerie Rotterdam-Rijnmond / Dordrecht Opnieuw & CO kringloopbedrijf Drechtsteden Stichting Verslavingsreclassering GGZ
• •
Inspectie voor de Gezondheidszorg Inspectie voor de Sanctietoepassing
•
•
SoZaWe Rotterdam, Hellevoetsluis en Brielle Ministerie van Justitie (Forensische zorg) Ministerie van Justitie door tussenkomst van Stichting Verslavingsreclassering GGZ-Nederland Achmea zorgverzekeringen en Achmea zorgkantoor CZ/OZ
•
Zorgbelang Zuid Holland
• • • • • • • • •
• •
•
3. Bestuur, toezicht, bedrijfsvoering en medezeggenschap 3.1 Normen voor goed bestuur Bouman GGZ onderschrijft de zorgbrede governancecode. De statuten van Bouman GGZ en de reglementen van respectievelijk de Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht, en aanvullend het jaarlijkse toezichtplan van de Raad van Toezicht zijn afgestemd op de nieuwe bepalingen van de zorgbrede governancecode 2010 van de brancheorganisaties Zorg. De Raad van Toezicht voert jaarlijks evaluatiegesprekken met de Raad van Bestuur en werkt met een toezicht(jaar)plan. Het toezichtplan omvat de kalender en activiteiten van de Raad van Toezicht voor het betreffende jaar. Zowel in het toezichtplan als in het reglement Raad van Toezicht is opgenomen over welke aandachtsgebieden de Raad van Toezicht informatie ontvangt van de Raad van Bestuur (informatieprotocol). De klokkenluidersregeling die onderdeel uitmaakt van de nieuwe zorgbrede governancecode, is begin 2012 vastgesteld. De leden van de Raad van Toezicht van Bouman GGZ hebben geen directe belangen bij de instelling bijvoorbeeld als directeur, werknemer of beroepsbeoefenaar die zijn praktijk voert in het concern. De verdeling van verantwoordelijkheden en bevoegdheden tussen toezichthoudend orgaan en de algemene leiding is schriftelijk vastgelegd, alsmede de wijze van regeling bij interne conflicten tussen beide organen.
3.2 Raad van Bestuur Samenstelling Raad van Bestuur Conform de statuten van Bouman GGZ bestaat de Raad van Bestuur uit één of meer leden. De Raad van Bestuur was in 2011 als volgt samengesteld: Naam Drs. E.C.J.E. Czyzewski Dr. B.J.M. van de Wetering, Psychiater
Bestuursfunctie Voorzitter Lid, GeneesheerDirecteur
Nevenfuncties • Geen • Lid Platform Eerste Geneeskundigen in de Verslavingszorg • Secretaris Vereniging voor Verslavingsgeneeskunde Nederland
De Raad van Bestuur is eindverantwoordelijk voor en belast met het besturen van de organisatie. Dit houdt onder meer in dat de Raad van Bestuur verantwoordelijk is voor de realisatie van de doelstellingen van de zorgorganisatie, de strategie en het beleid en de daaruit voortvloeiende resultatenontwikkeling. Ook betekent dit dat de Raad van Bestuur verantwoordelijkheid draagt voor het beheersen van de risico’s verbonden aan de activiteiten van de zorgorganisatie en voor de financiering van de zorgorganisatie.
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 19
De verdeling van de taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden binnen de Raad van Bestuur zijn vastgelegd in het bestuursreglement. De kernelementen van het bestuursreglement zijn als volgt: • De Raad van Bestuur van de Stichting Bouman GGZ bestaat uit een voorzitter en een lid, die tezamen en elk afzonderlijk verantwoordelijk zijn voor de goede gang van zaken binnen de organisatie. Zij zijn verantwoording verschuldigd aan de Raad van Toezicht. • De voorzitter van de Raad van Bestuur is primair belast met de algemene leiding van de organisatie, waaronder de bestuurlijk strategische en economische vraagstukken en de afstemming van werkzaamheden op die van de Raad van Toezicht. • Het lid van het Bestuur is primair belast met de behandelinhoudelijke leiding en is als Geneesheer-directeur medisch eindverantwoordelijke in de zin van de wet. • In geval van staken van stemmen bij het nemen van een bestuursbesluit wordt het ter besluitvorming voorgelegd aan de Raad van Toezicht. Indien het besluit geen uitstel kan dulden tot de behandeling door de Raad van Toezicht, dan beslist de voorzitter van het bestuur en licht hij onmiddellijk de voorzitter van de Raad van Toezicht in. Afspraken tussen de Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht zijn conform de zorgbrede governancecode vastgelegd in het toezichtplan Raad van Toezicht. Het toezichtplan voor 2012 is op 15 december 2011 vastgesteld. De bezoldiging van de Raad van Bestuur wordt door Raad van Toezicht vastgesteld. Leidend daarbij is de adviesregeling van de Beloningscode Bestuurders in de zorg (BBZ) die door de Nederlandse Vereniging van Toezichthouders in Zorginstellingen (NVTZ) is opgesteld. De verdeling van verantwoordelijkheden en bevoegdheden tussen de Raad van Bestuur en de diverse managementposities (inhoudelijk en zakelijk) is vastgelegd in het organisatiestatuut. In het organisatiestatuut zijn de onderlinge posities en verantwoordelijkheden, het verkeer tussen bestuur en directies en de planning en verantwoording vastgelegd. Dit geheel is uitgewerkt in de planning & controlcyclus en de managementrapportagestructuur die hier onderdeel van is. Deze informatie vormt tevens de basis voor de communicatie met de Raad van Toezicht. De in het organisatiestatuut vastgelegde werkwijze moet tevens borgen dat er geen belangenverstrengeling ontstaat. Het bestuur laat zich op twee domeinen bijstaan door een gedelegeerd bestuurder. In de eerste plaats de vastgoedportefeuille waar de gedelegeerd bestuurder portefeuillehouder van is. Ten tweede geeft de gedelegeerd bestuurder vorm aan de innovatieportefeuille onder andere op het gebied van E-Health, jeugd, en gezond en vitaal leven.
20 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
Bestuursverslag: Innoveren voor toekomstbestendigheid Bouman GGZ is een maatschappelijke onderneming, die behandelingen en hulp aan mensen biedt die kampen met problematisch middelengebruik. Bouman GGZ draagt bij aan een leefbare, gezonde en vitale samenleving. Daarom is het van wezenlijk belang, dat Bouman GGZ de ontwikkelingen en beleidswijzigingen in de externe omgeving op de voet volgt om hier snel op in te kunnen spelen. In die zin was 2011 een bijzonder jaar. Enerzijds zagen we ons geconfronteerd met forse bezuinigingen in de GGZ, zowel van het Rijk als van de lokale overheid. Anderzijds stonden de ontwikkelingen op het vakgebied en in de markt niet stil en zagen we verschillende mogelijkheden om op in te spelen. De belangrijkste ontwikkelingen kunnen worden samengevat aan de hand van drie thema’s: 1) nieuwe kansen, 2) fusie: bundeling van kennis en innovatiekracht, en 3) bezuinigingen.
1. Nieuwe kansen De gezondheidsbranche is een ingewikkelde markt qua financiering en verhoudingen tussen de verschillende actoren. Het is een wonder dat ondanks de ingewikkelde financieringsstromen en de moeizame verhoudingen tussen al die spelers, er überhaupt nog goede zorg geleverd kan worden. Te midden van alle beleidshectiek hebben we kans gezien in 2011 uitvoering te geven aan een aantal belangrijke voornemens.
Youz Voor jeugd is Bouman GGZ in 2009 gestart met een gespecialiseerde polikliniek. Met het oog op die gespecialiseerde behandeling is gekozen voor een locatie los van de overige Bouman locaties. Alcohol en drugs versterken het risico op psychische stoornissen. Op basis van deze kennis en het feit dat veel jonge mensen in de jeugdpoli reeds voor hun twintigste ernstig verslaafd zijn, heeft Bouman GGZ in 2010 besloten een keten van ambulante en klinische voorzieningen op te zetten voor preventie en zorg voor jongeren. De gehele keten van poliklinische en ambulante voorzieningen is in 2011 geïmplementeerd onder de merknaam Youz. In 2011 werd naast de bestaande polikliniek in Rotterdam de keten uitgebreid met een kliniek en een polikliniek in Rotterdam en een polikliniek in Spijkenisse. De klinische capaciteit komt voort uit herallocatie van de klinische capaciteit van volwassenen. Youz gaat vanaf 2012 verder onder een zelfstandige directie.
Sprink Voor volwassenen die verantwoordelijkheid willen nemen voor hun gezondheid of kampen met beginnende gezondheidsproblemen als gevolg van middelengebruik is Bouman GGZ in 2010 begonnen met de ontwikkeling van een programma gericht op gezond en vitaal leven. Naast genetisch bepaalde factoren voor kwetsbaarheid voor verslaving en andere psychische ziekten of trauma’s, spelen immers ook de sociale context, stress en leefstijl een belangrijke rol bij het ontstaan van gezondheidsproblemen. Mensen krijgen adviezen over hoe gezond geleefd kan worden, hoe schade aan de gezondheid kan worden voorkomen en kunnen begeleiding krijgen bij het realiseren van deze (nieuwe) doelen. In plaats van ziekte en zorg staan gezondheid en gedrag en de eigen verantwoordelijkheid centraal. Onze aanpak is ingegeven door de zorginhoud en het voorkomen van ziekten. Ook brengt deze aanpak op de langere termijn een verlaging van kosten met zich mee. Dit aanbod dat gericht is op gezond en vitaal leven is in 2011 gelanceerd onder de merknaam Sprink. De eerste locatie van Sprink is geopend op de Zorgboulevard in Rotterdam Zuid.
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 21
YOUZ
Start nieuw jongerenmerk In 2010 heeft Bouman GGZ besloten een keten van ambulante en klinische voorzieningen op te zetten voor preventie en zorg voor jongeren. Deze keten is in 2011 geïmplementeerd onder de merknaam Youz. Op 16 juni 2011 werd in het bijzijn van verwijzers en relaties door wethouder Van der Schaaf van de gemeente Spijkenisse het startsein gegeven voor het nieuwe jongerenmerk Youz. De wethouder gaf aan dat Youz een aanwinst is voor de voorzieningen in Spijkenisse. Later in 2011 volgden ook een polikliniek op de Zorgboulevard en een kliniek, beide in Rotterdam.
22 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
Leef & Geniet In 2011 verscheen het eerste product in het kader van onze samenwerking met Heineken, het wachtkamermagazine ‘Leef & Geniet’. Het doel van deze unieke samenwerking is gezamenlijk alcoholmisbruik tegen te gaan en mensen te stimuleren om verantwoord met alcohol om te gaan. Heineken en Bouman GGZ voelen beide de verantwoordelijkheid tot het stimuleren van gezond en vitaal leven in het algemeen en in het bijzonder voor een gezond opgroeiende jeugd. Er wordt gezocht naar nieuwe wegen om deze boodschap voor het voetlicht te brengen. Daarbij maken we gebruik van elkaars expertise en netwerk. Om specifieke doelgroepen te bereiken worden nieuwe producten en initiatieven voor voorlichting ontwikkeld, onder andere gericht op jongeren en ouders, opvoeders. Zo wordt in het landelijke ‘Goed Getapt Bier’ trainingsprogramma van Heineken aan horecapersoneel een gezamenlijke voorlichtingsfilm geïntegreerd. Ook zullen Bouman GGZ en Heineken bezoekers van evenementen op creatieve manieren aanspreken op hun eigen verantwoordelijkheid.
Maatschappelijk herstel (wijkgericht werken) Als onderdeel van het plan van aanpak Maatschappelijke Opvang heeft Bouman GGZ in Rotterdam een aantal beschermde woonvormen in gebruik genomen, die in een grote behoefte blijken te voorzien. De ervaring met deze vorm van begeleiding en bescherming van chronisch patiënten wijst uit dat een integrale benadering van wonen, werken en zorg zijn vruchten afwerpt.
Afbeelding: Financieel en zorginhoudelijk rendement IBW-programma
Uit de evaluatie van het programma blijkt dat de autonomie van de patiënt is gestegen, de kosten zijn gedaald met meer dan 40% en ook de overlast en maatschappelijke onrust zijn gedaald. Enerzijds maakt een goede behandeling het wonen en werken mogelijk, anderzijds dragen wonen en werken bij aan het behoud van de effecten van de behandeling. Door deze integrale benadering is een sterke verbetering van de kwaliteit van leven, een grotere autonomie van de patiënt en een verlaging van de zorg- en maatschappelijke kosten bereikt.
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 23
Bouman GGZ heeft in de afgelopen jaren een infrastructuur gebouwd waarin behandelen, wonen en werken op elkaar zijn afgestemd. Gebleken is dat met name op het terrein ‘wonen’ meer differentiatie mogelijk is. Als uitgangspunt nemen we daarbij het autonomieniveau van de patiënt. Met ‘autonomie' bedoelen we de mate waarin iemand zelfstandig verstandige, gezonde beslissingen kan nemen over (de inrichting van) het eigen leven. Mensen die als gevolg van verslaving en / of andere psychische stoornissen hierin beperkt zijn geraakt, hebben behoefte aan meer of minder intensieve vormen van begeleiding, onder andere op het gebied van wonen. Zo kunnen ze zich handhaven en zo gezond mogelijk leven. Aan het al bestaande repertoire voegt Bouman GGZ een nieuwe vorm van begeleiding toe, waarin een patiënt kan groeien in zelfredzaamheid terwijl er tegelijkertijd een vangnet is. Dit vangnet bestaat uit een netwerk van (laaggekwalificeerde) werknemers woonachtig in de buurt van de patiënt, (hoger gekwalificeerde) professionals, en vrijwilligers, en een groeiend sociaal netwerk voor de doelgroep. Op deze wijze kunnen patiënten terug de wijk in en daar en in de eigen woonomgeving verder werken aan hun maatschappelijk herstel. Zorg
Patiënt
Begeleid / Beschermd wonen
Bewoner
Werknemer
Begeleid / Beschermd werken of leren
Afbeelding: Integrale benadering van zorg, wonen en werken
Project Hillesluis: voorloper thuishavens Bouman GGZ heeft in 2011 het initiatief tot een nieuwe aanpak ontwikkeld voor het oplossen van problemen in kansarme wijken. Uit nader overleg van Bouman GGZ met de GGD Rotterdam is als eerste invulling van de thuishavens het project Hillesluis gestart om in deze kansarme wijk problemen op te lossen met een nieuwe aanpak. Een thuishaven mobiliseert sociale netwerken rondom de kwetsbare personen in de buurt. Met bewoners van de wijk wordt een sociaal duurzamer structuur opgebouwd. Hierin zijn hulp bij zelfmanagement, aanwezigheid van relaties in de wijk en het hebben van werk belangrijke componenten.
24 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
Legenda: geel = professioneel netwerk blauw = sociaal netwerk/vrijwilligers oranje = beheerscommissie(s) klant MOII beschermd Wonen klant in begeleid wonen zelfstandig wonende (ex)klant wijk/buurtfunctie voorziening
Afbeelding: Thuishavens maatschappelijke opvang Bron: GGD Rotterdam
Klinieken Met het oog op de voorgenomen verbouwing van de Bouman Kliniek namen we onze intrek in een nieuwe kliniek aan de Charloisse Lagedijk. Deze tijdelijke voorziening biedt plaats aan 100 patiënten. Om de inbedding van de kliniek in de bestaande sociale structuur te waarborgen sloten we een convenant met negen partijen in de deelgemeente Charlois. De verbouwing van de Bouman Kliniek zal de mogelijkheid tot schaalvergroting bieden en het toepassen van de integrale benadering van de drie functionaliteiten: verblijf, behandeling en activering.
Forensische Verslavingskliniek In 2011 werkten we samen met de Kijvelanden aan de ontwikkeling van een Forensische Verslavingskliniek, kortweg FVK. De FVK richt zich op mannen met een complexe verwevenheid van crimineel gedrag, verslavingsproblemen en andere psychiatrische problemen. De behandeling vindt plaats binnen een justitieel kader op een gesloten kliniek op het terrein van de Kijvelanden en een open kliniek binnen een locatie van Bouman GGZ. Ook werd in 2011 een forensische polikliniek in Dordrecht geopend.
Bouman Behandel Model Op vakinhoudelijk terrein zijn we gestart met de implementatie van de eerste twee fasen van het Bouman Behandel Model: Aanmelding & Inschrijving en Onderzoek & Behandelvoorstel. Via een centraal loket achter een centraal nummer vinden nu de inschrijvingen plaats. Ook is gestart met de nieuwe methode van diagnostisch onderzoek: Onderzoek- en Behandelvoorstel. In één dagdeel wordt beoordeeld wat iemand mankeert, welk behandeltraject gevolgd wordt, hoe lang dat duurt en wat dat kost. Het stellen van de behandelovereenkomst binnen één dagdeel is een doorbraak binnen de GGZ. In 2012 volgt de implementatie van de behandeltracés.
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 25
2. De fusie met Delta Psychiatrisch Centrum Bouman GGZ en Delta Psychiatrisch Centrum hebben in juni 2011 in een intentieverklaring opgetekend te willen fuseren. Beide Raden van Bestuur zijn tot de conclusie gekomen dat een fusie leidt tot betere zorg voor patiënten met een psychiatrisch en/of verslavingsprobleem. Ook legt deze fusie de basis voor een brede en krachtige innovatie-impuls. In de intentieverklaring zijn twee ontbindende voorwaarden opgenomen: de uitkomst van het NMa onderzoek en de resultaten van het Due Diligence onderzoek. Op 5 december 2011 heeft de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) de melding van de fusie van Bouman GGZ met Delta Psychiatrisch centrum geaccepteerd. Bouman GGZ en Delta Psychiatrisch Centrum mogen fuseren. ”De Raad heeft geen reden om aan te nemen dat de concentratie de daadwerkelijke mededinging op de Nederlandse markt of een deel daarvan op significante wijze zou kunnen belemmeren”, schrijft de NMa in het besluit. Een vergunning is daarom niet vereist. Beide Raden van Bestuur zijn verheugd met dit snelle besluit van de NMa, omdat een fusie de organisaties sterker maakt. Zeker in de huidige situatie, waarin de GGZ gedwongen wordt fors te bezuinigen, is dit uitermate belangrijk. Ook het Due Diligence onderzoek heeft geen verhindering opgeleverd voor de voortgang van de voorbereidingen van de fusie. De fusie krijgt in 2012 zijn beslag. Met de fusie worden de volgende doelen beoogd: • Betere en meer doelmatige zorg voor de patiënt: bundeling van twee expertises, namelijk de specialistische psychiatrie en de specialistische verslavingszorg in de context van de grote stad(s)problematiek. • Verhogen van de flexibiliteit: één organisatie die snel kan inspelen op maatschappelijke, economische en demografische ontwikkelingen en zo een duurzame en toekomstbestendige bedrijfsstrategie voert. • Verhoging van innovatiekracht: er ontstaat een ruimer investeringsbudget ten behoeve van vakinhoudelijke en bedrijfsmatige kennisontwikkeling. • Verhoging van aantrekkelijkheid voor medewerkers: door de fusie ontstaan nieuwe en meer gevarieerde uitdagingen en opleidingsmogelijkheden. • Verhogen van doelmatigheid: één nieuwe organisatie die kosteneffectief en –efficiënt kan werken. Betere risicospreiding door differentiatie en volumevergroting en het aanboren van nieuwe financieringstromen.
3. De bezuinigingsmaatregelen De GGZ-sector werd voor de taak gesteld fors te bezuinigen vanwege de financiële maatregelen van Rijk en gemeenten. Het Rijk koos ervoor de vraag naar zorg (= het volume) in te perken via tariefsmaatregelen en het verkleinen van het verzekeringspakket. Gemeenten kozen veelal voor het niet langer financieren van taken als preventie. Ook werden we geconfronteerd met de nodige prijsstijgingen, die niet vergoed werden. Voor Bouman GGZ ging het om ruim 7 miljoen euro aan kortingen en geraamd omzetverlies. Dat kwam neer op het verlies van 90 arbeidsplaatsen en het wegvallen of drastisch verminderen van de zorg voor zo’n 1000 patiënten. Door de eigen bijdrage zullen kwetsbare patiënten buiten de boot vallen. De landelijke GGZ expertgroep van de politie waarschuwt dat de maatregelen in de GGZ ertoe zullen leiden dat meer verslaafden, zwervers en psychotische patiënten op straat komen. Deze mensen zijn vaak ook
26 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
zorgmijders. Mensen die niet behandeld worden, zullen sneller in een crisis belanden en mogelijk gevaarlijk worden gedurende een crisis. De overlast in de steden zal weer toenemen. De eerste analyses van begin 2012 tonen dat kwetsbare patiënten die zorg nodig hebben de GGZ mijden: er is sprake van een verminderde instroom van 10 tot 15%. Kenmerk van de bezuinigingen is tevens de verkokering waarmee deze plaatsvinden zoals het geval is op het gebied van de huisvesting voor chronisch patiënten. Bouman GGZ heeft als uitgangspunt een integrale benadering van de patiënt. Het verbinden van de wezenlijke onderdelen van de leefwereld van de chronische patiënt zoals arbeid, sociale zekerheid en zorg voor gezondheid is essentieel voor het realiseren en behouden van stabiliteit van de patiënt. Ook de chronische patiënt kan immers productief zijn en een bijdrage leveren aan de maatschappij door arbeid. Bouman GGZ ziet grote risico’s voor de gezondheid van mensen en de samenleving in het opwerpen van drempels in de toegang tot zorg door het invoeren van een eigen bijdrage. Via de nodige publiciteit heeft Bouman GGZ zich actief ingezet in een lobby voor het verlagen van deze eigen bijdrage. Inmiddels is de eigen bijdrage voor patiënten verlaagd en voor een (te) klein deel van de patiënten met bemoeizorg geschrapt. Voor alle andere patiënten is de eigen bijdrage wel ingevoerd vanaf 1 januari 2012. Met de daarmee gepaard gaande vraaguitval is nog geen rekening gehouden. Bijkomend voordeel van de publiciteit naar aanleiding van de bezuinigingsmaatregelen is dat de inhoud van de zorg en de behandeling van verslaafden meer bekendheid heeft gekregen. Beleidsmakers in de zorg zijn nog te weinig bekend met de inhoud van de geestelijke gezondheidszorg en de effecten van keuzes in beleid. De GGZ-sector moet zelf ook zijn meerwaarde beter naar voren brengen en transparanter zijn over de grote opbrengst die de GGZ voor de maatschappij heeft. Bezuinigingen kunnen ook bereikt worden door efficiënter werken en zinvolle besparingen vanuit de inhoud van de zorg. Het is de verantwoordelijkheid van de hulpverlener die interventies in te zetten die direct nut en bijdrage hebben aan het doel van de behandeling. Hierdoor kan ook een kostenbesparing bereikt worden. Bouman GGZ wil dit bereiken door de implementatie van het Bouman Behandelmodel waarin vanuit wetenschappelijk onderzoek en praktijkervaring een procesmodel ontwikkeld wordt dat de zorg doelmatiger en transparanter maakt. Kabinetsbezuinigingen van dergelijke omvang binnen de GGZ hebben ook pijnlijke gevolgen voor de medewerkers van de GGZ instellingen. De Raad van Bestuur heeft het zeer betreurd, maar zag geen andere weg dan het inperken of afstoten van een aantal taken en het sluiten van een aantal locaties. Daarmee moesten in totaal 90 volledige arbeidsplaatsen verdwijnen.
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 27
BOUMAN GGZ In de media
De grensverleggende aanpak en innovatieve werkwijze van Bouman GGZ zijn ook in 2011 niet onopgemerkt gebleven. Zowel landelijke als regionale media deden veelvuldig een beroep op onze expertise. Wij hebben ons ook breed uitgesproken over de, toen nog op handen zijnde, bezuinigingen op de GGZ en de gevolgen voor de samenleving en patiënten.
De bezuinigingsmaatregelen hadden het stopzetten van activiteiten zoals een dagzorgcentrum in Rotterdam en het sluiten van de klinische voorziening in Dordrecht tot gevolg. De activiteiten op het gebied van preventie zijn aangepast aan de nieuwe eisen van financiers en ondergebracht binnen Youz en Sprink. Het niet (meer) gefinancierde preventieaanbod is stopgezet. Het aantal administraties binnen de directies is ingekrompen en een aantal functies op het gebied van staf- en management zijn geschrapt, zowel centraal als decentraal. Het verlies van 90 arbeidsplaatsen is deels via natuurlijk verloop opgevangen, deels via het treffen van vertrekregelingen. Daarnaast is een mobiliteitsbureau opgericht om zoveel mogelijk mensen van werk naar werk te begeleiden. Een addendum op het sociaal plan, waarin de waarborgen voor de medewerkers zijn neergelegd, is goedgekeurd door de vakbonden.
3.3 Raad van Toezicht Samenstelling, taak en werkwijze van de Raad van Toezicht De Raad van Toezicht heeft tot taak integraal toezicht te houden op het beleid van de Raad van Bestuur en op de algemene gang van zaken in de Stichting. De concrete taken en bevoegdheden van de Raad van Toezicht zijn vastgelegd in de statuten van Bouman GGZ. De Raad van Toezicht geeft invulling aan haar verantwoordelijkheid conform de bepalingen uit het reglement voor de Raad van Toezicht en het Toezichtplan. De Raad van Toezicht is samengesteld op basis van algemene bestuurlijke kwaliteiten van de leden en affiniteit met de doelstelling van de Stichting. Binnen de Raad van Toezicht zijn geen commissies werkzaam. Bij de samenstelling wordt rekening gehouden met een evenredige spreiding van kennis en inzicht in netwerken volgens de profielenmix die jaarlijks opnieuw wordt vastgesteld. In de profielenmix is opgenomen dat een lid van de Raad van Toezicht over kennis en netwerkrelaties uit ten minste één van de volgende domeinen dient te beschikken: • Het algemeen bestuurlijke domein • Het domein van het lokale en regionale bestuur • Het domein van de gezondheidszorg • Het medische domein • Het financiële / bancaire domein • Het domein van Justitie • HRM ontwikkelingen en beleid In de profielenmix van de Raad van Toezicht wordt tevens deskundigheid opgenomen op het gebied van nieuwe markten, vastgoeddeskundigheid en ICT. De leden van de Raad van Toezicht bekleden geen (neven)-functie(s) waarbij het lidmaatschap van de Raad van Toezicht kan leiden tot onverenigbaarheid dan wel strijdigheid van die functie(s) met het belang van Bouman GGZ dan wel tot ongewenste vermenging van belangen. Als richtlijn voor de bezoldiging van de leden van de Raad van Toezicht worden de adviezen van de Nederlandse Vereniging van Toezichthouders in Zorginstellingen (NVTZ) gehanteerd.
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 29
Statutair is vastgesteld dat de Raad van Toezicht uit minimaal vijf leden bestaat. Het reglement Raad van Toezicht voorziet in een rooster van aftreden dat is verwerkt in de volgende tabel. Een lid van de Raad van Toezicht heeft na benoeming statutair zitting voor een periode van vier jaar en is eenmaal herbenoembaar voor nogmaals een periode van vier jaar. Besloten is de huidige samenstelling van de Raad van Toezicht te handhaven in relatie tot de komende fusie met Delta Psychiatrisch Centrum. De Raad van Toezicht was in 2011 als volgt samengesteld (inclusief rooster van aftreden): Naam Mevr. E. Hallensleben (61 jr.)
Functie Voorzitter
Zittingstermijn 2006 – 2010 Herbenoeming: 2010 – 2014 (Uiterlijk aftreden: fusie en integratie RvT)
Mevr. Mr. M. Klompé MGM (50 jr.)
Lid
2008 -2012 (Uiterlijk) aftreden: 2016
Dhr. Prof. Dr. M.F. Niermeijer (71 jr.)
Lid
Dhr. Mr. J.H. Wesselink (64 jr.)
Lid
2006 – 2010 Herbenoeming 2010 – 2014 (Uiterlijk) aftreden: 2014 2005 – 2009 Herbenoeming 2009 – Uiterlijk) aftreden: fusie en integratie RvT
Nevenfuncties • Lid Provinciale Staten van ZuidHolland * (beëindigd 16 maart 2011) • Voorzitter Raad van Toezicht Zorg op Noord (gezondheidscentra) (beëindigd per 31 december 2011) • Voorzitter Raad van Toezicht CEDgroep (onderwijsbegeleiding) (beëindigd per 31 december 2011) • Voorzitter Opzoomer Mee, Rotterdam (beëindigd per 17 mei 2011) • Klompé Consultancy * • Voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Arbeidsdeskundigen • Voorzitter Arbeidskundig Kennis Centrum • Voorzitter Wetenschappelijke Advies Raad van de Neuroscience Campus Amsterdam, Vrije Universiteit, Amsterdam • •
• • • •
• •
30 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
Advocaat–generaal Ressortsparket Amsterdam (tot 1 maart 2011)* Raadsheer plaatsvervanger Gerechtshof Den Bosch (vanaf 1 maart 2011) * Rechter plv. Rechtbank Amsterdam Raadsheer plv. Gerechtshof ’s-Gravenhage Algemene Commissie van Beroep (amateur voetbal) KNVB District West Docent SSR, opleidingsinstituut Rechterlijke Macht, Zutphen Redactielid nieuwsbrief Strafrecht (SDU)
Dhr. G.R. Fransen (43 jr.)
Lid
•
2009 – 2013 (Uiterlijk) aftreden: 2017
Head of Syndications & International Banking; GE Capital - GE Artesia Bank *
* hoofdfunctie Werkzaamheden van de Raad van Toezicht In het jaar 2011 heeft de Raad van Toezicht van Bouman GGZ zeven maal een reguliere vergadering gehouden. De onderstaande leden waren hierbij aanwezig. Datum 31 jan 22 mrt 28 apr 20 jun 22 sept 16 nov 15 dec
E. Hallensleben x x x x x x x
M. Klompé x x x x x x x
M.F. Niermeijer x x x x x x
J.H. Wesselink x X X X X
G.R. Fransen x x x x x x
De Raad van Bestuur is op alle vergaderingen aanwezig geweest, behoudens het moment dat het functioneren van de Raad van Bestuur werd geëvalueerd en tijdens de vooroverleggen die plaats hebben gevonden voorafgaand aan de raadsvergadering. In die vergaderingen is aandacht besteed aan: Onderwerpen Strategische positionering Bouman GGZ: • Omgevingsanalyse Bouman GGZ • Besluitvorming tot fusie met Delta Psychiatrisch Centrum • Fusieproces: Vaststellen intentieverklaring instellingenfusie Bouman GGZ en Delta Psychiatrisch Centrum. NMa onderzoek en Due Diligence onderzoek • Rooster van Aftreden o.a. in relatie tot fusie • Bespreken Jeugdplan: ontwikkeling samenhangend zorgaanbod en zorgnetwerk • Kwaliteit van zorg • Veiligheidsbeleid binnen Bouman GGZ • Beleid ten aanzien van patiëntveiligheid • Bespreking Visienota Ontwikkeling klinische capaciteit Bouman GGZ middellange en lange termijn • Ontwikkelingen naar aanleiding van kabinetsbezuinigingen: bezuinigingsplannen Bouman GGZ bespreken en goedkeuring
•
Beheerskwesties: Organisatorisch en bedrijfsmatig beleid: interne risicobeheersing en controlesystemen, HRM en medewerkerstevredenheidsonderzoek
•
De expertise van Bouman GGZ vergeleken met vergelijkbare instellingen Goedkeuring Oprichting BV Bouman Werkmaatschappij
•
•
• •
Ontwikkelingen op het gebied van E-health: bespreken participatie Online Business Environment Evaluatie van de in 2010 gecontracteerde accountant Interimmanagementletter accountant en
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 31
•
•
•
aanpassing begroting 2011 ten behoeve van sociaal beleid en personele inkrimping Bespreken bestuurlijke aansturing van Bouman GGZ als geheel en evaluatie gedelegeerd bestuurder Vakinhoudelijke ontwikkeling, wetenschappelijk onderzoek en voortgaande professionalisering van de verslavingspsychiatrie Regulier is het toezichtplan 2011 besproken
opvolgen van het actieplan •
Doorontwikkeling en implementatie van het Bouman Behandelmodel
•
Goedkeuring verkoop (registergoed) Romanohof
Informatiebronnen De Raad van Toezicht verwerft informatie uit zijn gestructureerde overleggen met de Raad van Bestuur, het bijwonen van een overleg van de Raad van Bestuur met de ondernemingsraad en het bijwonen van een overleg met de cliëntenraad. Het bijgewoonde overleg met de cliëntenraad stond onder meer in het teken van eigen regie programma’s en de ontwikkeling van familiebeleid binnen Bouman GGZ. De Raad van Toezicht heeft als informatiebron ook het overleg met de accountant. Daarnaast kunnen leden van de Raad op elk gewenst moment informatie opvragen bij functionarissen binnen de instelling. Jaarlijks wordt ook een werkbezoek door de Raad van Toezicht afgelegd. De Raad van Bestuur is verantwoordelijk voor de aanlevering van specifieke informatie uit departementen, gemeenten en de geestelijke gezondheidszorg en voor adequate informatie uit de instelling. In aanvulling op de in de statuten genoemde informatie en formele stukken zorgt de Raad van Bestuur voor informatie over: • Financiële, beleidsmatige en bedrijfsmatige risico's die een belangrijke invloed kunnen hebben op de positie van de instelling. • De informatievoorziening omtrent financiële zaken wordt aan de hand van een hiertoe ontwikkelde jaarkalender aangeleverd aan de financieel deskundige van de Raad van Toezicht. • Rapportages van Klachtencommissies. • Rapportages over MIP meldingen. • Correspondentie van rijksinspecties, departementen of gemeenten voor zover die voor de Raad van Toezicht relevante informatie verschaft over het functioneren van de instelling (in positieve of negatieve zin). • Fundamentele conflicten tussen de zorgrealisatie en de wet– en regelgeving. • Belangrijke wijzigingen in wet– en regelgeving. Deze informatievoorziening is op hoofdlijnen schriftelijk vastgelegd in het toezichtplan 2012. Ontwikkeling deskundigheid van de Raad van Toezicht Om zich optimaal te kunnen oriënteren op de door Bouman GGZ geleverde zorg ‘in het veld’, en kennis te nemen van innovatieve ontwikkelingen ondernam de Raad van Toezicht de volgende activiteiten:
32 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
Werkbezoeken • Werkbezoek aan de polikliniek locaties van Youz, Sprink en Bouman GGZ aan de Zorgboulevard.
Thema en actualiteit • Algemeen thema van het werkbezoek betrof de kwaliteit en veiligheid van de zorg binnen nieuwe poliklinische behandeling voor jeugdigen (Youz).
•
•
Werkbezoek kliniek Charlois.
Veiligheid en integratie in en met de wijk van deze (tijdelijke) kliniek voor verslavingspsychiatrie.
Deskundigheidsbevordering heeft plaatsgevonden op het gebied van het de belangrijke actuele ontwikkelingen in vastgoed en de waardering vastgoed. Ten aanzien van de vakinhoudelijke deskundigheidsbevordering werden de wetenschappelijke jaarvergadering van de Nederlandse Vereniging Artsen Zwakzinnigenzorg en de Annual Meeting Neurosciencecampus bijgewoond. Jaarrekening De goedkeuring van de jaarverantwoording 2010 en de jaarrekening 2010 vond plaats in aanwezigheid van de externe accountant. Voorafgaande aan de toelichting en de bespreking van de jaarrekening 2011 en de interim controle 2011 in de vergadering van de Raad van Toezicht heeft de financiële expert van de Raad van Toezicht een gedetailleerd vooroverleg gevoerd met de externe accountant. Evaluatie De Raad van Toezicht heeft met de leden van de Raad van Bestuur de jaarlijkse functioneringsgesprekken gevoerd. Naar aanleiding van de functioneringsgesprekken van de Raad van Bestuur is ook de beloning vastgesteld. Daarnaast is het eigen functioneren van de Raad van Toezicht in de raadsvergadering –buiten aanwezigheid van het Bestuur – geëvalueerd en voor het komende jaar vastgesteld. Over de uitkomsten van die evaluatie is de Raad van Bestuur geïnformeerd, waarbij tevens de evaluatie over het wederzijds functioneren plaatsvond. Daarbij is geconstateerd dat het samenspel tussen Raad van Toezicht en Raad van Bestuur goed is, ook wat betreft de handhaving van de kritische balans tussen een Raad van Toezicht en een Raad van Bestuur. Het toezichtplan 2012 is op 15 december 2011 vastgesteld.
3.4 Bedrijfsvoering Jaarplansystematiek Op basis van de missie, (behandel)visie, de ontwikkelingen in de samenleving en het perspectief van de patiënten en financiers stelt de Raad van Bestuur voorafgaand aan het nieuwe jaar de kaders vast en benoemt zij de speerpunten in de zogenoemde kaderbrief. Deze kaderbrief vormt de basis om per directie te komen tot door de Raad van Bestuur vastgestelde jaarplannen, productieafspraken, (investerings)begrotingen en capaciteits- en bestedingsplanningen. De productieafspraken, begrotingen en bestedingsplanningen vormen de basis van de planning & controlcyclus.
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 33
Planning & controlcyclus De planning & control cyclus binnen Bouman GGZ is ingericht op het principe van plan-do-check-act. Op basis van de uitgangspunten zoals gesteld in de kaderbrief en vertaald in de jaarplannen is elke directie integraal verantwoordelijk voor de te leveren zorg en de bedrijfsvoering van haar organisatieonderdeel. De realisatie van de planning zoals vastgelegd in productieafspraken en begrotingen wordt maandelijks gemonitord en gerapporteerd. Tijdens de tweemaandelijkse planning & control-gesprekken tussen directie en Raad van Bestuur vindt een formele interne verantwoording plaats omtrent het gevoerde beleid en worden eventuele maatregelen van bijsturing besproken en vastgelegd. Om adequaat in te spelen op de snel veranderende externe omgeving worden de interne productieafspraken en begrotingen gedurende het boekjaar tussentijds aangepast. Hierbij wordt een interne vertaling gemaakt van de gedurende het boekjaar gemaakte aangepaste afspraken met financiers. Tevens worden deze momenten gebruikt om productieafspraken met individuele directies te herzien om de met financiers gemaakte jaarafspraken optimaal te benutten. Met de ontwikkeling van een organisatiebreed sturingsmodel, de Bouman Scorecard, wordt een kwaliteitsimpuls gegeven aan de doorontwikkeling van de stuurinformatie. Voor de te onderscheiden perspectieven binnen de Bouman Scorecard zijn de onderwerpen van sturing nader gedefinieerd. Deze onderwerpen zijn zowel van kwantitatieve als kwalitatieve aard. In 2012 worden deze elementen verder ontwikkeld en geïmplementeerd, waarna deze onderdeel worden van de rapportages in het kader van de planning & control cyclus.
Leer & groei
Proces
Bouman Score Card
Maatschappelijk
Patiënt
Financieel
Afbeelding: Bouman Score Card
Risicobeheersing- en controlesystemen Het leveren van kwalitatief goede zorg aan onze patiënten heeft de hoogste prioriteit binnen onze organisatie. Om deze zorg te kunnen verlenen, dienen de interne processen (zowel met betrekking tot de directe zorgverlening als de ondersteunende diensten) aan de interne standaarden te voldoen.
34 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
Deze interne standaarden sluiten aan op de eisen zoals die gesteld worden vanuit de wet- en regelgeving. Met de toenemende (financiële) onzekerheden en de snelle ontwikkelingen in de sector is het belangrijk om alert en innovatief te blijven reageren op nieuwe kansen. De risico’s die hiermee gepaard gaan, worden bij iedere beslissing afgewogen tegen de beheersbaarheid ervan. Gedurende 2011 heeft de risicobeheersing in belangrijke mate plaatsgevonden op basis van deze als belangrijkste benoemde risicogebieden: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.
Bezuinigingsmaatregelen bij financiers (zowel lokaal als landelijk) ICT Managementinformatie Wet- en regelgeving / compliance Personeel Kwaliteit van de zorgverlening Talent management Huisvesting / vastgoedbeleid Fusies en samenwerking Interne communicatie
Risicobeheersing vormde in 2011 een vast onderdeel van de besprekingen tussen de Raad van Bestuur en de directies, zowel in het kader van de planning & control-gesprekken, als tussentijds indien daar reden voor was. In 2011 is een start gemaakt om de risicobeheersing een integraal onderdeel uit te laten maken van de algehele bedrijfsvoering. Er is een projectgroep ‘harmonisatie kwaliteit’ opgericht die zich bezig houdt met het verhogen van de kwaliteit en de daarmee gepaard gaande risicobeheersing binnen onze organisatie op vier geclusterde gebieden: patiëntenzorg, bedrijfsvoering, personeel en faciliteiten. Op deze manier wordt de risicobeheersing, als een centraal punt, sterker onder de (dagelijkse) aandacht gebracht bij alle (management)lagen van de organisatie. De opzet van het stelsel van interne beheersingsmaatregelen is in 2010 in het kader van de HKZ certificering nader getoetst. Daarnaast heeft de accountant in 2011 een aantal aanbevelingen gedaan ter verdere verbetering van de interne beheersing. Deze aanbevelingen zijn vertaald in een actielijst op basis waarvan gedurende 2012 aan deze aanbevelingen invulling zal worden gegeven. De aanbevelingen uit 2010 zijn in 2011 opgevolgd. In tegenstelling tot voorgaande jaren heeft in 2011 de verbijzonderde interne controle op de DBCfacturatie structureel gedurende het jaar plaatsgevonden. Basis hiervoor vormt het formeel beleggen van de Interne Control-functie binnen de organisatie en het verankeren van de taakverdeling in een Interne Control-plan. In 2012 worden de periodieke controles op de facturatie en productieregistratie verder uitgebreid.
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 35
Informatiemanagement Het toenemende aantal financiers en de bijbehorende transparantie-eisen en -behoefte binnen Bouman GGZ hebben de afgelopen jaren geleid tot een sterk veranderende informatiebehoefte. Om de beschikbare informatie beter te laten aansluiten bij de behoefte is het informatiemanagementsysteem in 2010 integraal tegen het licht gehouden. Allereerst zijn de verantwoordelijkheden van de verschillende partijen in kaart gebracht en voor de belangrijkste systemen opnieuw beschreven. Daarbij is een onderscheid gemaakt tussen de gebruiker, de eigenaar en het functioneel en technisch beheer. Door intensieve gebruikers (superusers) zoveel mogelijk te betrekken in het beheer, wordt gerealiseerd dat de informatievoorziening beter aansluit op de informatiebehoefte. De autorisatie per verschillende functie is vastgelegd en in 2012 start de implementatie van het formele autorisatieschema. De stuurgroep Informatievoorziening heeft fysiek een brug geslagen tussen de centrale en decentrale onderdelen die met de informatievoorziening belast zijn. In 2010 heeft de focus gelegen op de meest urgente pijnpunten. In dit kader is onder andere de (kwaliteit van de) managementinformatie op orde gebracht, een nieuw pakket voor registratie en planning van de werktijden in gebruik genomen en zijn inrichtingsvraagstukken binnen het patiëntregistratiesysteem opgepakt. In 2011 lag de focus vooral op de implementatie van het Elektronisch Patiënt Dossier (EPD) en het beslag dat dat op medewerkers en het informatiemanagementsysteem legt. Na een voorbereiding van twee jaar zijn 740 medewerkers getraind in het werken met het EPD. De implementatie van het EPD biedt de kans meer managementinformatie te genereren. Onderzocht wordt of decentraal ingezette innovaties (zoals het digibord) breder toegepast kunnen worden. Tenslotte is Bouman GGZ in 2011 geconfronteerd met de knelpunten van haar eigen softwareleverancier. Dit wordt veroorzaakt door de regelmatige stroom wijzigingen in wet- en regelgeving, maar bijvoorbeeld ook door de ruimte in de wet om ieder zorgkantoor in zijn eigen ritme en op zijn eigen systematiek AZR (AWBZ brede zorgregistratie) te laten invoeren. Als gevolg hiervan is onzeker in hoeverre contractuele verantwoordingsafspraken kunnen worden nagekomen. Met meer instellingen pleit Bouman GGZ ervoor het aantal stelselwijzigingen tot één of twee te beperken, inclusief een vaste voorbereidingsperiode van drie maanden. Doorontwikkeling contractmanagement De zorg die Bouman GGZ levert, wordt door diverse partijen en vanuit diverse wet- en regelgevingtrajecten gefinancierd. Deze lopen uiteen van de jaarlijks terugkerende en landelijk opererende financiers, zoals de zorgverzekeraars, het zorgkantoor of Justitie tot de incidenteel en vaak lokaal opererende financiers zoals (deel)gemeentes, scholen of bedrijven. Om de verschillende financiers optimaal te bedienen, is Bouman GGZ in 2009 gestart met de introductie van accountmanagement. In 2010 is hier concreet vorm aan gegeven met de start van een accountmanager. Onder de noemer contractmanagement zijn de werkzaamheden om aan de verplichtingen ten opzichte van financiers te voldoen geprofessionaliseerd. Bouman GGZ heeft in 2011 het contractmanagement verder doorontwikkeld en een afdeling Marketing ingesteld vanuit een drietal doelstellingen: • Marketingconsulting: meedenken vanuit de problematiek van de opdrachtgevers, onder meer om
36 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
de verplichtingen vanuit de contracten met financiers na te komen. • Relatie verstevigen en verantwoording: verplichtingen vanuit contracten met financiers nakomen. • Salesfunctie bestendigen en uitbreiden. Marketingconsulting beoogt het tijdig en beter inspelen op nieuwe ontwikkelingen die de financier en Bouman GGZ raken. Bijvoorbeeld in het kader van de door het Rijk geïnitieerde wetswijzigingen die zowel de gemeentelijke financiers, de zorgkantoren en zorgverzekeraars als ook de zorgaanbieders raken. Onderstaand een overzicht van de belangrijkste financiers en de ontwikkeling binnen de betreffende vakgebieden.
Zorgverzekeraar: zorgverzekeringswet (Zvw) Met de overheveling van de curatieve GGZ naar de Zorgverzekeringswet (Zvw) in 2008 is de financiering- en bekostigingssystematiek gewijzigd. Sinds 2008 wordt toegewerkt naar een eindsituatie waarbij zorginstellingen en verzekeraars op individuele basis vrij onderhandelen over de prijzen van zorgproducten, uitgedrukt in DBC’s. In 2010 heeft de marktleider (zorgverzekeraar Achmea) gevraagd om de offerte 2011 op basis van vijf deelmarkten volledig in DBC-termen in te dienen. Daarnaast werd veel aanvullende informatie gevraagd om meer inzicht te krijgen in de (resultaten van de) geleverde zorg. Voor de offerte 2012 heeft Achmea deze lijn verder doorgezet door het verzoek de offerte in tweemaal vier deelmarkten (één voor jongeren, één voor volwassenen) in te delen en zet Achmea koers naar het selectief contracteren van zorg. Daarbij wil zij zorgaanbieders specifiek contracteren voor specifieke behandelmethoden. Om te beoordelen of instellingen in aanmerking komen voor extra financiering hanteren zorgverzekeraars sinds 2011 een complex bureaucratische proces van aanlevering van rapportagecijfers die een minimale doorlooptijd van zes maanden omvat. De forse inspanning die geleverd is voor een zorgvuldige en correcte offerte voor 2012 is net als bij de offerte voor 2011 beloond met een zeer goede ranking op alle deelmarkten. Bouman GGZ eindigde in de zorgregio Rotterdam op vijf van de zes geoffreerde deelmarkten op de eerste plek en op de zesde deelmarkt op plaats twee. In 2011 was er veel onzekerheid over de introductie van een eigen bijdrage voor de tweedelijns GGZ. De afgelopen jaren is door onder andere Bouman GGZ in samenwerking met de gemeente Rotterdam, het zorgkantoor en de verzekeraar met groot succes geïnvesteerd om de groep chronische verslaafden met comorbide psychiatrische stoornissen van straat te halen en gestructureerde zorg te bieden. In het plan van aanpak Maatschappelijke Opvang werd de leefsituatie van mensen die dak- en thuisloos zijn – of dat dreigen te worden – nadrukkelijker op de kaart gezet. Doelstellingen waren het opstellen van een trajectplan voor inkomen, huisvesting ondersteuning, zorg en dagbesteding of werk. Dit is een groot succes gebleken. Zowel in de verbetering van de fysieke en psychische gezondheid van deze doelgroep alsook vanuit kostenperspectief. Uit een kosten-baten analyse, uitgevoerd in opdracht van het ministerie van VWS, blijkt dat een zwerver op straat de samenleving twee tot drieënhalf keer zoveel kost. De minister van VWS heeft in het najaar van 2011 besloten een aantal maatregelen te nemen om de kostenstijging binnen de GGZ te beteugelen. Een van deze maatregelen is het instellen van een eigen bijdrage voor tweedelijns GGZ. Het doel van de introductie van een eigen bijdrage is veelal de zorgconsumptie te remmen en een gedeelte van de kosten over te hevelen van het Rijk naar de
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 37
burger. De kans is groot dat de successen die behaald zijn bij deze zeer kwetsbare groepen, (deels) teniet gaan met de introductie van een dergelijke eigen bijdrage.
Zorgkantoor: Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) De vanaf 2013 komende decentralisatie van de AWBZ richting de WMO heeft in 2011 bij veel gemeenten tot voorbereidende werkzaamheden gezorgd. Bouman GGZ is veelvuldig gevraagd om informatie te verstrekken over de komende overheveling van de extramurale begeleiding naar de gemeenten. De gevraagde informatie was niet alleen cijfermatig, maar ook inhoudelijk om gemeenten te informeren over de doelgroepen waar zij verantwoordelijk voor gaan worden. In veel gevallen is hierbij de samenwerking met andere zorgaanbieders gezocht. In 2011 heeft Bouman GGZ voor het eerst geoffreerd bij twee zorgkantoren: het zorgkantoor regio Rotterdam (Achmea) en bij het zorgkantoor Waardenland (Uvit). Hiermee loopt Bouman GGZ vooruit op de ontwikkeling dat in 2013 de contractering van de AWBZ zorg vanuit het eigen zorgkantoor van iedere zorgverzekeraar zal plaatsvinden. In samenwerking met zorgkantoor Waardenland (Uvit) gaat Bouman GGZ voor de gemeente Dordrecht e.o. een IBW oprichten. In nauw overleg met dit zorgkantoor, de gemeente Dordrecht, andere stakeholders en burgers is eind 2011 gestart met de vormgeving ervan.
Gemeentelijke financiers De economische crisis heeft, net als afgelopen jaren, duidelijk invloed op de begrotingen van gemeenten. Ook in 2011 hebben gemeenten verder moeten bezuinigingen op haar zorgbudgetten. Vooral preventieve activiteiten zijn teruggebracht en worden in 2012 nog verder geminimaliseerd. Bouman GGZ begrijpt de noodzaak daarvan, maar streeft er naar om de zorg voor de patiënten zoveel mogelijk intact te houden en blijft het belang van preventie onder de aandacht brengen. Samen met gemeenten wordt gezocht naar efficiëntere methoden van zorgverlening om tegemoet te komen aan de bezuinigingsdoelstelling en tegelijkertijd de zorg voor patiënten zo goed mogelijk te kunnen waarborgen. De ontwikkeling van het Bouman Behandel Model zal zeker gaan bijdragen aan een meer transparante en effectieve methode. Naast de specialistische kennis over zorgproducten blijken gemeenten een steeds grotere behoefte te hebben aan specifieke beleidsinformatie. Hierdoor ontstaat de beweging dat de budgetten een neerwaartse spiraal vertonen, maar tegelijkertijd meer van ons gevraagd wordt. Bouman GGZ is in 2010 gestart met het uniformeren van haar verantwoording- en beleidsinformatie richting gemeenten en deze lijn is in 2011 verder doorgezet. Gezien de informatiebehoefte van gemeenten is daarbij gekozen voor een relatief hoog detailniveau.
Justitie: Forensische zorg en verslavingsreclassering Sinds 2008 koopt Justitie zelf forensische zorg in. Justitie sluit daarbij aan bij de financiering- en bekostigingssystematiek in de Zvw en AWBZ. Binnen het programma Vernieuwing Forensische Zorg ontwikkelt en implementeert Justitie een nieuw stelsel forensische zorg. Met het forensisch zorgstelsel wordt een samenhangende werkwijze van indicatiestelling, plaatsing, inkoop van voldoende forensische zorg en bekostiging op basis van DBBC’s geïntroduceerd. In 2010 heeft Bouman GGZ de voorbereidingen getroffen om vanaf 2011 over te kunnen gaan tot DBBC-facturatie. De overgang naar de DBBC facturatie is omwille van softwareproblematiek aan de kant van de leverancier minder soepel verlopen. In het laatste kwartaal van 2011 kon gestart worden met de
38 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
DBBC-facturatie. Vanaf dit moment wordt conform de Zvw-methodiek met een zogenaamde ’dubbele boekhouding’ gewerkt. Tot het moment dat de prestatiebekostiging voor de forensische zorg zal worden geïmplementeerd zal deze “dubbele boekhouding” een feit zijn. Vanaf 2012 zal de bevoorschotting van de forensische zorg vervallen en vindt financiering van deze activiteiten plaats op basis van de gefactureerde DBBC’s. Tevens is het indicatie- en plaatsingsbeleid met ingang van 1 januari 2011 gewijzigd. Vanaf 1 januari zijn de klinische indicaties niet meer door de reclasseringsorganisatie binnen Bouman GGZ uitgevoerd, maar door het NIFP (Nederlands Instituut voor Forensische psychiatrie en psychologie). Dat ook het NIFP in deze rol moet groeien en de organisatie Bouman GGZ moest leren kennen, was in 2011 aanzienlijk merkbaar voor Bouman GGZ. Inmiddels zijn er maatregelen genomen om met het departement, het NIFP en de overige betrokken partijen intensieve contacten te leggen. Het ontstaan van een vraag naar specialistische zorg voor forensische patiënten heeft er toe geleid dat Bouman GGZ afspraken heeft gemaakt om een Forensische Verslavingskliniek te gaan starten. Aanvankelijk was het plan om gezamenlijk met Centrum Maliebaan, Oostvaarderskliniek, de Kijvelanden en Bouman GGZ een voorziening centraal in het land met 48 bedden te realiseren. Nieuwbouw bleek niet rendabel en daarom is gekozen voor een variant met 24 bedden door Centrum Maliebaan en de Oostvaarderskliniek en 24 bedden door Bouman GGZ en de Kijvelanden te exploiteren. Eind 2011 is gestart door de eerste patiënten in samenwerking met De Kijvelanden in een pre-FVK (FPK) op te nemen. De definitieve locatie van de FVK ‘De Smaragd’ is inmiddels geopend. Vastgoed Belangrijke uitgangspunten in het vastgoedbeleid zijn: • flexibiliteit in verband met de toenemende extramuralisatie van de zorg • inspelen op een toenemende behoefte aan individueel verblijf • de mogelijkheid van doelgroepsegmentatie • economische rentabiliteit in verband met het vervallen van de nacalculatie van de klinische kapitaalslasten. Bouman GGZ heeft de beschikking over 47 locaties (59 in 2010) voor het bieden van klinische en poliklinische zorg, beschermd wonen en dag- en/of werkactiviteiten. Door enerzijds innovatieve ontwikkelingen binnen Bouman GGZ zoals het oprichten van Youz en anderzijds het afstoten van functies ten gevolge van de bezuinigingen, hebben in 2011 veel ontwikkelingen plaatsgevonden op het gebied van vastgoed. Zo is de locatie aan de Vijverhofstraat afgestoten. Nieuwe IBW locaties worden gerealiseerd aan de Reeweg Zuid in Dordrecht en in Rotterdam aan de Romanohof en Plantagelaan. Naast de noodzakelijk doorontwikkeling van de klinische capaciteit signaleert Bouman GGZ ten aanzien van haar capaciteit intensief beschermde woonvormen (IBW) een sterke toename van de vraag. Ultimo 2011 is de capaciteit voor IBW-plaatsen 184 plaatsen. Bouman GGZ heeft een actief herallocatiebeleid. Verbouwingen vinden plaats binnen het aantal goedgekeurde plekken zonder dat hiertoe uitbreiding is gevraagd. Het besluit tot sluiting van de klinische voorziening in Dordrecht en op deze locatie een IBW te vestigen sluit bij beide bovengenoemde beleidsuitgangspunten aan.
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 39
3.5 Cliëntenraad De cliëntenraad is een formeel overlegorgaan van de Raad van Bestuur. Zij voert de wettelijke taken uit volgens de Wet Medezeggenschap Cliënten Zorginstellingen (WMCZ). De cliëntenraad behartigt de gemeenschappelijke belangen van patiënten van Bouman GGZ in de breedste zin van het woord. Zij verwoordt de mening van patiënten, signaleert (structurele) klachten, volgt het beleid van Bouman GGZ kritisch en informeert patiënten via voorlichting. De cliëntenraad vergadert maandelijks en regelmatig worden er extra themavergaderingen gehouden. Eens per twee maanden is er een overleg met de Raad van Bestuur. Daarnaast overlegt de cliëntenraad regelmatig met de directeuren van de zorgdirecties. Samenstelling ultimo 2011 Naam Hans Deerenberg
Functie Voorzitter
Norbert van Hoogenhuijze Michel van der Hoeven Freddy Oosterwolde Erik van Ravensberg René Wiegmans Michel van den Berg Martin de Bruin Niels van Reeven Monique van de Zanden
Vicevoorzitter Penningmeester Secretaris Lid Lid Lid Lid Lid Lid
Beleid en adviezen Om de patiënten optimaal te kunnen vertegenwoordigen komt de raad regelmatig op de locaties voor gesprekken met de achterban. Zo komt de raad maandelijks op de klinieken en is het streven dat om de drie maanden de andere locaties bezocht worden. Het bezoeken van de locaties zijn de belangrijkste werkzaamheden van de raad. In 2011 zijn er 135 bezoeken afgelegd.
40 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
Besproken beleidsthema’s Maatschappelijk herstel Cliëntgestuurde projecten Verbeterplannen tevredenheidsonderzoek Zingeving/geestelijke zorg Samen deskundig Praatgroep Voorlichting Familievertrouwenspersoon Evaluatiemomenten BBM Privacy patiënten Computers patiënten Tandarts Familiebeleid Forensische zorg
Adviezen Benoeming nieuw lid klachtencommissie Ontwikkeling van de klinische capaciteit Bouman GGZ Oprichting Aanmelding en inschrijving Bouman Behandel Model Onderzoek en Behandelvoorstel Businesscase Voeding Opnamekliniek Charloisse Lagendijk Verhuizing klinieken en start jeugdkliniek Sprink Zorgboulevard Rotterdam Polikliniek Youz Zorgboulevard Jeugdkliniek Youz Intentieverklaring voorgenomen fusie Delta – Bouman Polikliniek Bouman GGZ Zorgboulevard Opheffing cluster Preventie en E-health Opheffing dagzorgcentrum de Vijverhofstraat Opheffing deeltijdbehandeling Opheffing kliniek Reeweg-Zuid Ordening zorgdirecties
Initiatieven van de cliëntenraad Naast het bovenstaande is de cliëntenraad in 2011 gestart met een praatgroep ’Stuurkracht’. Tevens geeft de cliëntenraad het nieuwsblad ‘Aurora Borealis’ uit. Ook zet zij zich in voor een groot aantal activiteiten binnen Bouman GGZ, zoals het geven van de cursus ’samen deskundig’. Vanuit de sportdag – georganiseerd in het kader van het honderd jarige bestaan van Bouman GGZ – is VITA ontstaan, een stichting die zich bezig houdt met het organiseren van sport, spel en ontspanning voor alle patiënten van Bouman GGZ. Op dit moment worden wandeltochten, disc-golf, ontspanningsactiviteiten en spelletjes met de X-box georganiseerd. (Financiële) ondersteuning De cliëntenraad heeft een fulltime ondersteuner. Daarnaast kan zij gebruik maken van de faciliteiten binnen Bouman GGZ (bijvoorbeeld ruimte- en computergebruik). De cliëntenraad heeft een begroting en andere kosten worden op projectbasis vergoed.
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 41
3.6 Ondernemingsraad De ondernemingsraad behartigt de belangen van de organisatie en het personeel. De interne werkwijze van de ondernemingsraad is op 1 april 2010 vastgelegd in het reglement Ondernemingsraad Bouman GGZ. In verband met het aflopen van de zittingstermijn werden er in 2011 verkiezingen gehouden. Er waren 20 kandidaten voor 15 zetels. De opkomst van de verkiezingen was 52%. Samenstelling april 2011 Naam Errol Blinker Jeroen van der Have Mandy Bierlee Jaap Nijnatten Aad van de Meulen Gaston Metselaar Lex van Manen Robin Deurhof Tineke Westerwoudt Jan Huibregtsen Lakhadar Echammachi Sharida Noormohamed Shahaira Isei Chantal Verschoor Wim Naaktgeboren
Functie Voorzitter Vice-voorzitter Secretaris Lid en trekker commissie Personeel Lid en trekker commissie ARBO Lid en trekker commissie Financiën en Organisatie Lid Lid Lid Lid Lid Lid Lid Lid Lid
Activiteiten OR De ondernemingsraad heeft een contactgroep opgericht, die per mail op de hoogte wordt gehouden van ontwikkelingen en die geraadpleegd wordt bij advies- en instemmingaanvragen. Er is eenmaal een bijeenkomst gehouden met een deel van de contactgroep. Het jaar 2011 was voor de ondernemingsraad een intensief jaar waar zaken zoals het voornemen tot fuseren, de implementatie van een logistiek proces (BBM), bezuinigingen, reorganisatie en het overstappen naar een andere arbodienst de revue passeerden. De ondernemingsraad participeerde daarnaast in het opstellen van het addendum Sociaal Plan in het kader van de bezuinigingen. In 2011 werd door de ondernemingsraad 12 keer met de bestuurder overleg gevoerd, waarbij één keer de voorzitter van de Raad van Toezicht aanwezig was. Onderling werd 23 keer vergaderd. De commissies zijn 10 keer bijeengekomen. De arbocommissie had daarnaast maandelijks overleg in het arboplatform en met de arbocoördinator. De commissie Personeel voerde maandelijks overleg met het hoofd Personeelszaken. De commissie Financiën overlegde incidenteel met het hoofd Planning en Control.
42 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
Adviesaanvragen Sluiting panden Ordening zorgdirecties Opheffing Dagzorgcentrum Vijferhofstraat Opheffing Kliniek Reeweg-Zuid Verhuizing Reclassering Intentieverklaring Fusie Opheffing Preventie
Instemmingaanvragen Ziekteverzuimprotocol Keuze Arbodienst Werving en selectie Pensioengerechtigden
Opheffing Deeltijdbehandeling Youz Jeugdkliniek Zorgboulevard Youz Polikliniek Zorgboulevard Sprink Advies standplaats Klinische capaciteit Voeding Charloisse Lagedijk Verhuizing klinieken Start Jeugdkliniek Bouman Behandel Model (BBM) totaal BBM Aanmelding & Inschrijving BBM Onderzoek & Behandelvoorstel
Nadat toelichting en verduidelijking – volgens de in de Wet op Ondernemingsraden voorgeschreven wijze – in de reguliere overlegvergaderingen had plaatsgevonden, heeft de Ondernemingsraad op alle 20 adviesaanvragen inhoudelijk geadviseerd. De Ondernemingsraad heeft met betrekking tot 4 instemmingverzoeken driemaal instemming verleend en eenmaal geweigerd. Deskundigheid Om kennis en vaardigheden optimaal te ontwikkelen ondernam de ondernemingsraad de volgende activiteiten: Cursussen Tweedaagse cursus met introductie voor de nieuwe ORleden en afspraken over werkwijze Tweedaagse cursus terugkijken op de samenwerking afgelopen periode en teambuilding Het nieuwe werken (SBI)
Werkbezoek Ondernemingsraad Delta Psychiatrisch Centrum
Conferenties Werken aan de zorg (Ministerie VWS) De patiënt centraal Verslavingszorginstellingen en bezuinigingen (Novadic Kentron)
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 43
4. Beleid, inspanningen en prestaties 4.1 Meerjarenbeleid Bouman GGZ biedt oplossingen voor maatschappelijke problemen en verdient haar legitimatie in de maatschappelijke meerwaarde die zij creëert. Dit betekent dat Bouman GGZ in haar keuzes wordt gevoed door de ontwikkelingen op medisch inhoudelijk en bedrijfseconomisch vlak, maar ook door maatschappelijke vraagstukken in haar (directe) omgeving. De maatschappelijke context wordt ingevuld door verschillende stakeholders: de patiënt en zijn directe omgeving, verwijzers, financiers, de politiek, burgers etc. Bouman GGZ bestond in 2010 100 jaar en is anno 2011 een gezond bedrijf dat in de afgelopen jaren een aantal belangrijke ontwikkelingen heeft doorgemaakt. We hebben ons ontwikkeld van een welzijnsorganisatie naar een organisatie voor verslavingspsychiatrie. Dit heeft gunstig uitgepakt. Bouman GGZ heeft als belangrijkste kenmerken haar vermogen tot innoveren en slagkracht.
4.2 Algemeen beleid verslagjaar Zorginnovatie In de afgelopen jaren heeft Bouman GGZ buiten het reeds bestaande zorgaanbod nieuwe product-marktcombinaties ontwikkeld. Hierdoor hebben wij nieuwe doelgroepen bereikt met producten die aansluiten bij hun specifieke vraag. Het aanbod voor jeugd en e-health zijn hier voorbeelden van. De vraag dringt zich op of deze nieuwe product-marktcombinaties passen bij het imago en de positionering van Bouman GGZ. Uit onderzoek is gebleken dat stakeholders en het brede publiek in het werkgebied de naam Bouman GGZ associëren met chronisch verslaafden en complexe problemen. Voor nieuwe product-marktcombinaties betekent dit, dat de bestaande merknaam en de lading daarvan niet altijd de gewenste positionering bevorderen. Daarom is een merkenstrategie ontwikkeld, die is uitgewerkt in de identiteit en huisstijl van een aantal nieuwe merken. In 2011 zijn twee van deze nieuwe merken gelanceerd, te weten Youz voor het jeugdaanbod en Sprink voor de productlijn gezond en vitaal. Daarnaast heeft Bouman GGZ met vier zorgaanbieders ( Altrecht, Interhealth, Mentalshare, Parnassia Bavo Groep) en softwareprovider VitalHealth Software, een gezamenlijk bedrijf opgericht: Zorgaanbieders Online B.V. Dit bedrijf ontwikkelt een standaard softwareplatform waarop het makkelijker wordt om E-health en e-interventies aan te bieden aan patiënten. Bouman GGZ ziet hierdoor kansen om de behandelkosten terug te brengen door e-interventies in de reguliere behandeling in te passen.
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 45
BOUMAN GGZ Bouman Behandel Model
In 2010 is de structuur van het Bouman Behandel Model (BBM) doorontwikkeld. Het doel is dat de cliënt naar aanleiding van zijn hulpvraag duidelijk zicht krijgt op de inhoud van de behandeling die hem geboden wordt met evaluatiemoment en afronding. In 2011 werden de eerste onderdelen van het BBM ingericht: een centrale aanmelding & inschrijving en het onderzoek & behandelvoorstel. Dit laatste onderdeel maakt sneldiagnostiek voor onze cliënten mogelijk. Aansluitend aan één dagdeel onderzoeken krijgt de cliënt direct een behandelvoorstel aangeboden. De cliënt weet dus direct wat hij kan verwachten.
Afbeelding: Op de patiënt afgestemde informatievoorziening De doelstellingen van Zorgaanbieders Online zijn: het inpassen van beproefde internetinterventies in zorgpaden, deze aan te laten sluiten bij het patiëntprofiel en de therapietrouw meer inzichtelijk te maken voor zowel de patiënt als de behandelaar. Het platform zal het mogelijk maken verschillende e-interventies te delen tussen verschillende zorgaanbieders. Zij kunnen deze bouwstenen gebruiken om voor de zorginstelling specifieke zorgpaden aan te bieden aan patiënten. Implementatie Bouman Behandelmodel In 2011 is gestart met de implementatie van het Bouman Behandel Model. Met dit behandelmodel is het Bouman GGZ niet alleen gelukt de zorg op een hoger niveau te brengen maar ook doelmatiger en transparanter te maken. De patiënt staat centraal in dit model. De opzet geeft medewerkers, verwijzers en financiers meer houvast en inzicht in het behandelproces. De aanpak is duidelijk: in één dagdeel wordt de patiënt door verschillende disciplines onderzocht, waarna het onderzoeksteam onder voorzitterschap van een psychiater of klinisch psycholoog, direct conclusies trekt over de problematiek van de patiënt. Er wordt een voorstel voor een behandelovereenkomst geformuleerd en voor akkoord aan de patiënt wordt voorgelegd.
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 47
Afbeelding: Schematisch overzicht Bouman Behandelmodel
Het Bouman Behandelmodel is een procesmodel met een brede impact in de organisatie. In het Bouman Behandel Model komt veel kennis en ervaring samen; zowel de jarenlange praktijkervaring van Bouman GGZ, als de recente uitkomsten van wetenschappelijk onderzoek naar de achtergrond van misbruik van middelen en verslaving en de behandeling daarvan. Passend in de contouren van de permanente innovatieomgeving die Bouman GGZ wil bieden is het Bouman Behandelmodel een organisch proces waarvan de ontwikkelingen eigenlijk nooit stil staan. Routine Outcome Monitoring Binnen het Bouman Behandel Model wordt gefaseerd gewerkt naar realistische tussen- en einddoelen in de behandeling om op vaste meetmomenten de vooruitgang die patiënten boeken, vast te stellen. Stelselmatig wordt geregistreerd welke zorg het beste past bij de patiënt. Niet alleen wat betreft het herstel van de ziekte(n), maar vooral ten aanzien van het versterken van de autonomie en het maatschappelijk herstel. Routine Outcome Monitoring (ROM) heeft als belangrijke doelen het ondersteunen van het behandeling- en evaluatieproces en het aggregeren van de uitkomstgegevens waardoor deze bruikbaar zijn als benchmark- en verantwoordingsinformatie. Gestart is met de invoering van de HoNOS-vragenlijst om de psychische gezondheid en sociaal functioneren van patiënten met een psychiatrische stoornis in kaart te brengen. Deze vragenlijst maakt standaard onderdeel uit van meetinstrumenten bij de start van de onderzoek- en /of behandelingsfase en wordt tevens voor de eindmeting gebruikt.
48 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
De autonomie van de patiënt wordt gemeten door middel van de AOS-V, een binnen Bouman GGZ ontwikkelde autonomie observatieschaal. De AOS-V is een meetinstrument met twintig items om de autonomie van de patiënt te bepalen. De selectie van de items is gebaseerd op literatuur en gegevens uit de praktijk. In 2012 vindt een verdere implementatie van ROM plaats en ligt de focus op de implementatie en het verhogen van de respons voor de meetinstrumenten HoNOS en MANSA. Voor jongeren wordt gebruik gemaakt van de HoNOSCA, CBCL, YSR en MANSA meetinstrumenten. Nagegaan wordt welke de meest geschikte meetinstrumenten zijn voor de kinderen jongeren dan 16 jaar. Opmaat fusie Op 12 september 2011 hebben de Raden van Bestuur van Bouman GGZ en Delta Psychiatrisch Centrum een intentieverklaring voor een voorgenomen instellingenfusie getekend. Door een fusie kan betere en meer doelmatige zorg worden geleverd aan de patiënt. In de complementariteit van beide instellingen kan adequater worden ingespeeld op de grotestadsproblematiek die Rotterdam en de omliggende gemeenten als geen ander kennen. De Raad voor de Volksgezondheid (RVV) heeft aangegeven een verschuiving te willen zien van ‘ziekte en zorg’ naar ‘gedrag en gezondheid’. Dit vraagt om de inzet van zorg op maat waarvoor een flexibele inzet van de GGZ-instelling nodig is. De schaalgrootte die ontstaat door de fusie van Bouman GGZ met Delta Psychiatrisch Centrum biedt meer mogelijkheden bij te dragen aan de flexibiliteit die van de toekomstige GGZ-instelling gevraagd wordt. Recente inzichten in de factoren die de kwetsbaarheid voor en het beloop van psychiatrische stoornissen bepalen, vragen om innovatie in de interventiemethoden en innovatie van de zorgorganisatie. Na een fusie wordt innovatie mogelijk door bundeling van talent, verbreding van deskundigheid en uitbreiding van intellectuele massa en financiële capaciteit. Een fusie tussen Bouman GGZ en Delta Psychiatrisch Centrum verhoogt de aantrekkelijkheid van de instelling voor haar medewerkers. Daarbij kan door de schaalgrootte die ontstaat ook doelmatiger gewerkt worden. Steunsystemen - Intensief Beschermd Wonen Bouman GGZ kreeg vorig jaar al erkenning voor haar zorginhoudelijke benadering in de maatschappelijke opvang. Er konden afspraken gemaakt worden met de gemeente Rotterdam, zorgverzekeraars en het zorgkantoor over het stabiliseren van voormalig dak- en thuislozen en het voorkomen van nieuwe dak- en thuislozen door tijdig te interveniëren in risicosituaties. Ook hebben we afspraken kunnen maken over de noodzakelijke begeleiding in de AWBZ ten behoeve van deze doelgroep. En we hebben, in nauw overleg met het zorgkantoor, onze intensief beschermde woonvormen met 33 plaatsen kunnen uitbreiden. De eerste paal voor de uitbreiding aan de Romanohof is inmiddels geslagen. Ook kan in 2012 een IBW-voorziening in Dordrecht worden gestart aan de Reeweg-Zuid. Kwaliteit bedrijfsvoering De door de externe financiers opgelegde bezuinigingen vragen een vertaling in een aantal bezuinigingsmaatregelen. Daarbij vraagt de implementatie van het Bouman Behandel Model om
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 49
een versterking van zorginhoudelijke sturing en leiding. Ook de doorontwikkeling van Youz leidt tot veranderingen in de bedrijfsvoering. Deze ontwikkelingen waren voor Bouman GGZ aanleiding om de organisatie van de bedrijfsvoering te herzien. De huidige functies cluster- en teammanager zijn per 1 januari 2012 vervallen. Daarvoor in de plaats is één nieuwe functie gekomen, die van manager bedrijfsvoering. Hiermee wordt het aantal niveaus aan zakelijk management met één laag gereduceerd, wat zorgt voor een besparing. De vraag naar meer zorginhoudelijke sturing wordt beantwoord door de functie van behandeleindverantwoordelijke om te zetten in manager behandelzaken. De functie van behandelcoördinator wordt opgeheven en daarvoor in de plaats komt de nieuwe functie van hoofdbehandelaar. De nieuwe functies hebben een sterker accent op zorginhoudelijke sturing. Dit sluit aan bij de implementatie van het Bouman Behandel Model waardoor op efficiënte wijze een optimale kwaliteit van zorg gegarandeerd wordt. De thema’s van de ‘accountant managementletter’ 2010 zijn in 2011 geheel gerealiseerd, een bijzondere prestatie stelt de accountant.
4.3 Algemeen kwaliteitsbeleid Visie op kwaliteit Bouman GGZ streeft in haar kwaliteitsbeleid naar goede, veilige, transparante en op de patiënt afgestemde zorg tegen een betaalbare prijs. Om dit te realiseren streeft Bouman GGZ naar een omgeving van waaruit de verschillende relevante domeinen toetsbare kaders zijn opgesteld en een structuur gecreëerd wordt van waaruit permanente verbeteringen en innovaties mogelijk zijn. De constante toetsing van de bestaande kwaliteit aan de externe eisen is daarmee een belangrijk onderdeel van het kwaliteitsbeleid. Dit betekent overigens niet dat een aanpassing van externe eisen altijd één op één wordt overgenomen. Belangrijk is dat deze passen in de bestaande structuur en vooral in hetgeen wat Bouman nastreeft: goede, transparante zorg tegen betaalbare kosten. Voor de sturing op de kwaliteit maakt Bouman GGZ gebruik van een kwaliteitsmanagementsysteem dat hieronder in hoofdlijnen is beschreven. Kwaliteitsmanagementsysteem Kwaliteitsmanagement wordt steeds belangrijker. De kwaliteit van een product of proces mag geen toevallige uitkomst zijn, maar een logisch gevolg van de beheersing van het proces. Bouman GGZ heeft tot doel het leveren van goede zorg tegen betaalbare kosten. De kwaliteit van zorg staat daarbij hoog in het vaandel. Het beheersen van de kwaliteit van de zorg (het kwaliteitsmanagementsysteem) focust daarmee niet alleen op de beheersing van het proces rondom de patiëntenzorg, maar ook op het interne organisatieproces. Het kwaliteitsmanagementsysteem van Bouman GGZ is beschreven conform het HKZ model, toegespitst op de zorgsector.
50 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
Kwalitatieve zorg is niet statisch, maar uiterst dynamisch en is geïntegreerd in de reguliere bedrijfsvoering van Bouman GGZ. Maandelijks wordt, door middel van toetsing door audits, beoordeeld of Bouman GGZ nog voldoet aan de kwaliteitscriteria die gesteld worden. De nadruk van het kwaliteitsmanagementsysteem ligt derhalve op het verbeteren van (interne) processen en het sturen hierop (Plan Do Check Act-cyclus). De interne audit, de zogeheten kwaliteitsaudit, vindt sinds 2011 maandelijks onaangekondigd plaats en maakt deel uit van de kwaliteitszorg. De audits sluiten nauw aan bij het kwaliteitsmanagementsysteem en de verzameling van afspraken die zijn gemaakt, zijn vastgelegd in het kwaliteitshandboek. De afgelopen jaren ziet Bouman GGZ zich geconfronteerd met een toenemend aantal stakeholders en daar omheen een toenemend aantal specifieke wensen ten aanzien van de inrichting van de organisatie en de wijze waarop de patiëntenzorg wordt vormgegeven. Hierbij gaat het niet alleen meer om patiënten, verwijzers en financiers. Ook de politiek, burgers, branchevertegenwoordigers en met name de externe toezichthouders zijn hierin een steeds grotere rol gaan spelen. Bouman GGZ sluit met haar kwaliteitsmanagementsysteem zo dicht mogelijk aan bij ontwikkelingen in de organisatie en onder andere op het Bouman Behandel Model. Uitgangspunt daarbij is te komen tot eenduidige en hanteerbare kwaliteitseisen voor de medewerkers waarmee de borging (compliance) van de diverse eisen wordt gerealiseerd. De eerste stappen zijn genomen om te komen tot een geïntegreerd kwaliteitsmanagementsysteem; het Bouman Kwaliteitsmodel. In dit geïntegreerde kwaliteitsmodel fungeren de portefeuillehouders als eigenaren van de deelgebieden patiëntenzorg, bedrijfsvoering, faciliteiten en personeel in het kwaliteitsproces. Vanuit de specifieke kennis van elk deelgebied kan immers het beste worden beoordeeld hoe kwaliteit geborgd en gecontroleerd moet worden. Door het breed wegzetten van de deelverantwoordelijkheden wordt ook meer recht gedaan aan de brede impact die een kwaliteitsmanagementsysteem binnen de organisatie heeft. HKZ Kwaliteit - en Veiligheidsmanagementsysteem Bouman GGZ heeft in 2008 haar HKZ-certificaat behaald en eind 2010 heeft Bouman GGZ de eerste HKZ cyclus van drie jaar afgesloten. Na het uitgebreide certificatieonderzoek door DNV Certification is gebleken dat het HKZ kwaliteitsmanagementsysteem en het toepassen ervan in de praktijk voldoen aan de gestelde eisen. Op 23 februari 2011 heeft Bouman GGZ wederom het HKZ certificaat behaald. In 2012 zal Bouman GGZ de transitie naar een integratie van de veiligheidsnormen in het kwaliteitssysteem stapsgewijs implementeren. In 2011 hebben GGZ Nederland, de Inspectie voor de Volksgezondheid en HKZ meerjarenafspraken gemaakt over het invoeren van een veiligheidsmanagementsysteem (VMS) in de GGZ instellingen als doorontwikkeling van het HKZ kwaliteitssysteem. Het veiligheidsmanagementsysteem vormt het systeem waarmee continue risico’s gesignaleerd worden en de verbetercyclus (PDCA) op dit gebied uitgevoerd wordt. Beoogd wordt dat in 2014 80 % van de GGZ instellingen een veiligheidsysteem operationeel hebben. Het veiligheidssysteem
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 51
als onderdeel van het kwaliteitsysteem omvat veiligheid van patiënten, medewerkers, goederen en gebouwen. Om aan te sluiten bij deze ontwikkeling is Bouman GGZ in 2011 gestart met het digitaal melden van incidenten zodat automatisch een database wordt gegenereerd die gebruikt kan worden voor analyse en opvolging van incidenten. Met dit project zijn ook de eisen van het Veilig Incident Melden, een belangrijk onderdeel van het veiligheidsmanagementsysteem, meegenomen. Bouman GGZ geeft in het kader van het integrale kwaliteitsdenken verder vorm hieraan door zowel de ARBO als MIP-meldingen via één systeem te laten verlopen. Op 14 december 2011 heeft de Stichting Centrum Certificering ACT en FACT de kwaliteit van F(ACT)- teams in een onafhankelijke audit getoetst. Het team FACT Charlois van Bouman GGZ heeft inmiddels het keurmerk FACT ontvangen en wordt opgenomen in het openbare keurmerkregister van het CCAF. Compliance De zorgsector is een sterk gereguleerde markt, waardoor Bouman GGZ te maken heeft met een grote hoeveelheid wet- en regelgeving. Deze wet- en regelgeving regelt niet alleen de veiligheid en gezondheid van patiënten, maar bijvoorbeeld ook de financiering van de zorg. Compliance betreft niet alleen de naleving van de regels, maar ook de beheersing van risico’s en de verbetering van de bewustwording binnen de organisatie. Hiermee komt het de veiligheid en gezondheid van patiënten ten goede. Met het oog op de enorme ontwikkeling op dit gebied heeft de Raad van Bestuur ook stil gestaan bij de vraag in hoeverre een specifieke compliance-organisatie moet worden ingericht. Vooralsnog is hierover besloten dit vooral langs de lijnen van het Bouman Kwaliteitsmodel te ontwikkelen en hiervoor geen aparte organisatie neer te zetten. In 2010 is specifieke aandacht besteed aan de kennis in het bedrijf over de regels van de marktwerking in de zorg (mededingingsrecht). Naar aanleiding hiervan is in 2011 een bedrijfscode opgesteld en zijn de taken en bevoegdheden van de compliance officer besproken. De bedrijfscode is bedoeld om het bestuur en de medewerkers van Bouman GGZ bewuster te maken van integer handelen ten aanzien van de mededingingsregelgeving. Dat gebeurt door vast te leggen wat in het algemeen als wenselijk en als niet-wenselijk gedrag wordt beschouwd. De uitvoering en de controle op de bedrijfscode is als taak belegd bij de stafdirectie. In 2012 wordt een protocol onaangekondigd bezoek NMa ontwikkeld en zal de eerste terugkoppeling aan de Raad van Bestuur omtrent meldingen ten aanzien van de mededinging plaatsvinden. Kwaliteit van informatie, registratie en gegevensbeveiliging Bouman GGZ registreert productie- en patiëntgegevens in de gecertificeerde applicatie USER van Impulse. Alleen de gegevens over de patiënt die voor de betaalbaarstelling van de declaratie benodigd zijn,worden gecommuniceerd en vallen binnen de daarvoor gestelde wettelijke kaders. Ook voor het verstrekken van patiëntgebonden gegevens gelden specifieke procedures, waarbij de afspraak is dat Bouman GGZ slechts informatie verstrekt op schriftelijk en ondertekend verzoek van de patiënt of diens wettelijk vertegenwoordiger. De toegang tot de patiëntinformatie
52 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
is met de introductie van het EPD geregeld met behulp van wachtwoorden en verschillende rollen met de daarbij vereiste niveaus van autorisatie. Tevens heeft een evaluatie van autorisaties plaatsgevonden waarbij de uitkomsten nog in 2011 geïmplementeerd zijn. Voor de oplevering van de managementinformatie maakt Bouman GGZ gebruik van het managementinformatiesysteem Qlikview, dat gekoppeld is aan de bronsystemen USER, het personeels- en financiële systeem Beaufort en Decade. Ten aanzien van de ontsluiting van de managementinformatie wordt gebruik gemaakt van verschillende rollen met de daarbij behorende vereiste niveaus van autorisatie. Om de kwaliteit van de managementinformatie te kunnen blijven garanderen met de toenemende complexiteit van de bronsystemen is het validatieproces van de Qlikviews medio 2010 verbeterd. De inhoudelijk eigenaar van de informatie is verantwoordelijk gemaakt voor de validatie en goedkeuring en daarmee voor de gestructureerde checks en aansluitingen van de Qlikviews op de bronsystemen. Vanaf 2011 wordt Aysist/Roosterplan gebruikt als roosterapplicatie. Deze applicatie is bedoeld om de gewerkte uren van alle medewerkers te kunnen registreren ten einde de jaarurensystematiek conform de CAO-GGZ te kunnen ondersteunen. Verder wordt die registratie gebruikt voor de berekening van de onregelmatigheidstoeslag en andere variabele salaristoelagen. In de loop van 2011 is het systeem ook ingezet voor het opstellen van dienstroosters voor de 24-uursvoorzieningen. De implementatie is projectmatig uitgevoerd in opdracht van de Stuurgroep Informatievoorziening. In 2011 is Questmanager aangekocht, een web-based applicatie waarin ROM-gegevens kunnen worden vastgelegd. Ook kunnen behandelaren, patiënten en derden (bijvoorbeeld ouders, leerkrachten of familieleden) vragenlijsten invullen. Dit jaar is een pilot gestart bij Onderzoek en Behandelvoorstel. Januari 2012 start een tweede pilot bij Onderzoek en Behandelvoorstel voor jeugd. Op basis van de resultaten van deze pilots wordt de applicatie verder ingericht en uitgerold. Er is een koppeling tot stand gebracht met User, waardoor direct vanuit het dossier van de patiënt de vragenlijsten in Questmanager kunnen worden benaderd. Deze dient echter nog verder ontwikkeld te worden. Bij de gegevensbeveiliging en de borging van de beschikbaarheid van systemen en gegevens zijn de NEN7510 en NEN7511 als basis gehanteerd. De firma Centric heeft een uitgebreide audit uitgevoerd. De daaruit voortgekomen aanbevelingen zijn uitgevoerd en afgerond in 2011. Kwaliteit van gebouwen en brandveiligheid De kwaliteit van de gebouwen en de veiligheid voor patiënten en personeel wordt binnen Bouman GGZ geborgd door de afdeling Vastgoed, die deel uit maakt van Services. De afdeling bestaat uit de Technische Dienst, de afdeling Logistiek en het Projectbureau. Ook voert de afdeling periodieke controles en wettelijke bepalingen uit zoals de NEN 3140, het Legionella Beheer en de NEN 2525. Het projectbureau adviseert, coördineert en realiseert alle ontwikkelingen en projecten op het gebied van vastgoed en veiligheid. Ook in 2011 heeft de focus gelegen op het verbeteren van het serviceniveau richting de organisatie. In nauwe samenwerking met andere serviceafdelingen binnen Bouman GGZ is hiervoor een applicatie
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 53
(Topdesk) aangeschaft en geïmplementeerd waarbinnen storingen en aanvragen van iedere Bouman GGZ medewerker geregistreerd, gevolgd en geëvalueerd worden. Binnen Vastgoed wordt het lange termijn huisvestingsplan (LTHP) gebruikt als leidraad. In het LTHP wordt de vraag beantwoord wat het huisvestigingsbeleid van Bouman GGZ is en hoe hiermee kan worden ingespeeld op in- en externe ontwikkelingen. Het LTPH is een bindende factor in relatie tussen het primair proces en de huisvesting die nodig is om het primair proces te faciliteren. Tenslotte is in 2010 de koppeling tussen het tactisch- en operationeel vastgoedbeheer en de strategische vastgoedkeuzes geoptimaliseerd. Dit heeft begin 2011 geleid tot een aanpassing van de notitie over de ontwikkeling van de klinische capaciteit. Op het gebied van veiligheid staat de ontwikkelde veiligheidsmatrix centraal. Zo zijn bijvoorbeeld ontruimingen, deelplannen en crisisplannen doorontwikkeld en in 2011 aangeboden aan de Raad van Bestuur. Daarnaast zijn Risico Inventarisaties – en evaluaties (RI&E’s) uitgevoerd waarmee inzichtelijk werd dat enkele deelplannen nog niet volledig waren uitgevoerd en nog doorontwikkeling behoefden. Begin 2011 is er een arbo-platform opgericht om de borging van veiligheid, arbeidsomstandigheden en milieu in de organisatie te kunnen bewerkstelligen. De bedrijfshulpverlenings-organisatie (BHV) is operationeel en wordt met BHV-opleidingen voor nieuwe kandidaten en wettelijke herhalingstrainingen voor BHV’ers op niveau gehouden.
4.4 Kwaliteitsbeleid ten aanzien van patiënten In 2011 is gestart met de implementatie van het Bouman Behandel Model (BBM). Met de ontwikkeling en invoering ervan streeft Bouman GGZ naar een eenduidiger behandelbeleid voor de gehele doelgroep. De landelijke behandelrichtlijnen gelden als basis. Het doel is dat de patiënt naar aanleiding van zijn hulpvraag duidelijk zicht krijgt op het tracé (zorgpad) dat hem geboden wordt met evaluatiemoment en afronding. Hiermee wordt bewerkstelligd dat beide partijen een actieve(re) rol spelen in de formulering van het kwaliteitsbeleid van Bouman GGZ. Daarmee beoogt de instelling de patiëntentevredenheid te verbeteren en te borgen. 4.4.1
Kwaliteit van zorg
Kwaliteit van zorg betekent voor Bouman GGZ effectieve en transparante zorg die aansluit op de behoefte van de patiënt. Bouman GGZ streeft er ook naar de zorg toegankelijk te houden. Uitgangspunt is de wachttijden te beperken tot maximaal vier weken voor aanmelding (wachttijd tussen aanmelding en het eerste gesprek) en uiterlijk zes weken voor behandeling (wachttijd tussen het eerste gesprek en de start van de behandeling). Kwaliteitstoetsing vindt binnen Bouman GGZ plaats op verschillende wijzen; zowel door zorginhoudelijke toetsing, gestructureerde metingen en signaleringen als door het meten van ervaringen van patiënten. Onderzoek naar de meningen van patiënten vindt plaats door middel van de CQ-Index (Consumer Quality Index). Met de invoering van de CQ-Index verwachtte men een
54 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
betrouwbaarder en meer objectieve meeting te kunnen uitvoeren dan de daarvoor gebruikte cliëntthermometer. In 2011 is Bouman GGZ geheel overgegaan op deze systematiek. Naast het meten van de patiëntervaringen toetst Bouman GGZ ook op basis van zorginhoudelijke indicatoren de structuur, het proces en de uitkomst van behandelingen. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de kernset prestatie-indicatoren GGZ en forensische zorg. In december 2011 heeft de Inspectie voor de Gezondheidszorg in het kader van haar toetsing op het thema medicatieveiligheid een bezoek gebracht aan een klinische voorziening binnen Bouman GGZ. De rapportage zal in 2012 ontvangen worden. Ook neemt Bouman GGZ deel aan de stichting Benchmark GGZ voor het meten en vergelijken van de behandelresultaten op basis van de ROM-systematiek (Routine Outcome Monitoring). Deze gegevens worden periodiek aangeleverd aan de stichting en dienen als input voor de beoordeling van de kwaliteit door de zorgverzekeraar. Tenslotte maakt Bouman GGZ gebruik van een gestructureerde systeem voor het signaleren, bewaken, beheersen en verbeteren van acties naar aanleiding van incidenten (MIP-meldingen). Onderstaand een toelichting op de verschillende vormen van kwaliteitstoetsing en de resultaten over 2011. Resultaten prestatie-indicatoren GGZ en verslavingszorg De laatste jaren wordt door diverse sectoren in de gezondheidszorg gewerkt aan het inzichtelijk maken van de kwaliteit. Voor de GGZ is binnen het programma Zichtbare Zorg de basisset prestatie-indicatoren ontwikkeld. Vanaf 2011 is de basisset beperkt tot een kernset van 17 indicatoren, waarbij een aantal indicatoren definitief vervallen zijn. Bij andere indicatoren vindt een doorontwikkeling plaats. Het doel van de kernset prestatie-indicatoren is gericht op het creëren van transparantie van de kwaliteit met behulp van één beperkte set met informatie. Deze informatie wordt door hulpverleners gebruikt voor het kwaliteitsbeleid, door patiënten om de meest passende zorg te kiezen, door zorgverzekeraars bij het inkopen van zorg en door de inspectie voor het houden van toezicht. Met de basisset prestatie-indicatoren worden twee typen indicatoren gemeten: zorginhoudelijke (effectiviteit, veiligheid) en patiëntgebonden indicatoren. De zorginhoudelijke indicatoren worden gemeten in een zelfevaluatie door zorgaanbieders met bestaande meetinstrumenten en bronnen (DBC-registratie). De patiëntgebonden indicatoren worden gemeten met CQ-Index vragenlijsten. De resultaten hiervan worden verderop toegelicht. Resultaten CQ-Index De CQ-index (Consumer Quality Index) is in 2010 voor het eerst binnen Bouman GGZ uitgevoerd. Met de CQ-index wordt de kwaliteit van zorg vanuit patiëntenperspectief in kaart gebracht. De vragenlijsten bevragen twee zaken: wat patiënten belangrijk vinden én wat hun ervaringen zijn met de zorg. Men verwachtte met deze vragenlijst een betrouwbaarder en meer objectieve meting te kunnen uitvoeren. Stichting Miletus verzorgde de afname van de CQ-Index voor Bouman GGZ. De Stichting Miletus is een samenwerkingsverband van zorgverzekeraars met als doel het meten van ervaringen van
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 55
de patiënt in de zorg ter verkrijging van sturingsinformatie om de kwaliteit van zorg te bevorderen. Stichting Miletus rapporteert de resultaten van de CQ-Index in een benchmark van 32 GGZ instellingen. Het gebruikte meetinstrument is CQI- vragenlijst “Ervaringen met de kortdurende ambulante GGZ of verslavingszorg” . Met deze vragenlijst is het patiëntoordeel over woon- en leefomstandigheden in de klinische en RIBW setting binnen Bouman GGZ niet bevraagd. Er zijn tijdens het onderzoek totaal 645 vragenlijsten verstuurd. De netto respons van 11% (in 2010 was de respons 22%, eveneens een lage respons ten opzichte van collega instellingen). De resultaten ten aanzien van deze CQ index prestatie indicatoren zijn als volgt: PI 1.2.a 3.3 3.4 3.5 3.10 3.11
Item Oordeel patiënt over de verandering van de ernst van de problematiek Informed consent Keuzevrijheid Vervulling zorgwensen: verloop van het behandel/begeleidingsproces Adequate bejegening door de hulpverlener Adequate informatieverstrekking over de behandeling / begeleiding
Bouman GGZ 75 % 99% 53% 78% 66% 76%
Vergelijkend met de cijfers die door Zichtbare Zorg gepubliceerd worden, kan de tabel kleine verschillen in resultaten bevatten. Dit wordt veroorzaakt doordat Stichting Miletus andere criteria hanteert ten aanzien van de toegelaten formulieren dan de portal Zichtbare Zorg. Ook wordt nog een case mix op alle aangeleverde cijfers toegepast. Gebleken is uit onderzoek door Zorgverzekeraars Nederland dat de benchmark met de CQ index ambulante GGZ nauwelijks onderscheid laat zien tussen de verschillende instellingen. De resultaten konden daardoor bijna geen rol spelen bij zorg in- en verkoop. Routine Outcome Monitoring Bouman GGZ wil zowel richting haar patiënten als financiers transparant zijn over de doelstellingen en resultaten van de behandeling. Dit komt terug in belangrijke uitgangspunten van het Bouman Behandel Model. Na één dagdeel van onderzoek wordt aan de patiënt een concreet behandelvoorstel gedaan, inclusief het verwachte behandeleindresultaat. Daarnaast worden de resultaten van de behandeling periodiek getoetst aan de hand van erkende meetinstrumenten. Voortbordurend op deze periodieke toetsing maakt Bouman GGZ gebruik van de uitgangspunten van Routine Outcome Monitoring (ROM) te implementeren. Hiervoor heeft Bouman GGZ actief geparticipeerd in de klantenraad van Kenniscentrum Zorg Nederland. De Stichting Kenniscentrum Zorg Nederland is in 2011 overgegaan in de opvolger SBG: Stichting Benchmark GGZ. Deze stichting verzamelt de voor- en nametingen van de behandelingen van verschillende GGZ-instellingen en brengt deze samen tot een benchmark waarmee instellingen
56 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
vergelijkbaar worden. Bouman GGZ dient in dit aanleverproces voor de benchmark aan een aantal voorgeschreven eisen en stappen te voldoen. Halverwege 2011 is gestart met een proefaanlevering van gegevens. Na terugkoppeling door SBG kunnen de gegevens aangepast worden. Het aanleverproces gaat verder met de acceptatiefase. Tijdens het proces in 2011 zijn door de diverse betrokken externe partijen de aanlevervoorwaarden verder gespecificeerd en uitgewerkt. Dit leidde eveneens tot aanpassingen in het proces. In 2012 zal Bouman GGZ na goedkeuring van het eerste aangeleverde totaalbestand, tot maandelijkse aanlevering komen. Na een kwartaal SBG worden de resultaten zichtbaar in de rapportagetool van SBG. De zorgverzekeraars baseren zich op deze rapportagetool om te beoordelen of instellingen voldoen aan de gestelde aanlevercriteria en daarmee in aanmerking komen voor extra financiering of een tariefopslag. MIP-meldingen De systematische bewaking, beheersing en verbetering van de kwaliteit in de zorg is een onderdeel van de Gezondheidswet. Bouman GGZ gebruikt hiervoor onder andere de continue registratie van de MIP-meldingen. De gemelde incidenten worden per kwartaal geanalyseerd door de verschillende directies. Door deze analyse kan indien nodig snel worden bijgestuurd. MIP meldingen Agressie/Geweld Behandeling Brand Gebruik/handel in drugs Medicatie Suïcide/overlijden Ongeval Organisatie Techniek apparatuur Grensoverschrijdend gedrag/ Seksuele intimidatie/Misbruik Separatie Overig Totaalscore
2011 81 2 3 7 305 9 17 2 1 3 1 21 452
2010 112 11 2 19 433 18 22 13 0 3 1 30 664
Het totaal aantal MIP-meldingen is in 2011 met ruim 31% gedaald. De verdeling van de meldingen over de vier kwartalen is evenredig. Het totaal aantal meldingen is daarmee terug op het niveau van 2009 toen er in totaal 498 incidenten werden gemeld. Medewerkers melden medicatie-incidenten het meest frequent. Het aantal medicatie-incidenten is in 2011 afgenomen ten opzichte van 2010. Dit is wellicht gerelateerd aan de interne HKZ-audits waarbij tijdens elke audit binnen het zorgproces aandacht is besteed aan medicatieveiligheid. 4.4.2
Klachten
Binnen Bouman GGZ kunnen patiënten hun klacht(en) kenbaar maken bij de klachtencommissie voor patiënten of rechtstreeks bij de Raad van Bestuur. Daarbij staat het de klager vrij om bij het indienen van zijn klacht ondersteund te worden door de Patiëntvertrouwenspersoon.
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 57
Klachtencommissie patiënten Bouman GGZ beschikt over een onafhankelijke klachtencommissie voor patiënten. De klachtencommissie van Bouman GGZ behandelt zowel klachten volgens de Wet Klachtrecht Cliënten Zorgsector (WKCZ) als klachten volgens de specifieke klachtenregeling op grond van artikel 41 van de Wet Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen (Wet BOPZ). De leden van de klachtencommissie zijn niet werkzaam bij Bouman GGZ en hebben ook anderszins geen directe relatie met de organisatie. De leden van de klachtencommissie zijn werkzaam bij het Openbaar Ministerie, in de advocatuur en in de geestelijke gezondheidszorg. De klachtencommissie is zo samengesteld dat een deskundige en zorgvuldige beslissing gewaarborgd is. In incidentele gevallen, waarbij een van de reguliere leden van de klachtencommissie niet aanwezig kan zijn, kan dat lid worden vervangen door een medewerker van Bouman GGZ. Om onafhankelijkheid te borgen mag deze medewerker niet werkzaam zijn voor de beklaagde directie. Bij afwezigheid van de voorzitter van de commissie wordt de zitting verplaatst. Samenstelling klachtencommissie voor patiënten: Naam lid Mr. Dr. M.E. de Meijer Mr. P. van de Kerkhof Mr. A. Maaskant R. Stigter, psychiater
Bestuursfunctie Voorzitter Lid Lid Lid (tot 1 augustus 2011)
Aandachtsgebied Juridisch Juridisch Juridisch Geestelijke Gezondheidszorg
Bouman GGZ behandelt jaarlijks ongeveer 10.000 patiënten. Bij de klachtencommissie Bouman GGZ werden in het kader van de Wet Klachtrecht Cliënten Zorgsector in 2011 9 klachten ingediend en 3 klachten in het kader van de wet BOPZ. Het totaal aantal ontvangen klachten is ten opzichte van voorgaande jaren afgenomen. De klachten betroffen met name dwangmedicatie (BOPZ), de bejegening en de behandeling van Bouman GGZ. De klachten die door de klachtencommissie in behandeling zijn genomen,zijn na hoor en wederhoor gegrond of ongegrond verklaard, zie hiervoor de onderstaande tabel. Tijdens een zitting kunnen patiënten worden ondersteund door de Patiëntvertrouwenspersoon. De beoordelingen en de aanbevelingen van de klachtencommissie zijn merendeels overgenomen door de Raad van Bestuur. Klachten klachtencommissie Aantal klachten ingediend bij de klachtencommissie Aantal door de klachtencommissie in behandelinggenomen klachten Aantal klachten dat (deels) gegrond is verklaard Aantal klachten dat (deels) ongegrond is verklaard
2011 ↓ 13 ↓ 9 ↓ 4* ↓ 7*
2010 22 20 7* 14*
* Een klacht is veelal opgebouwd uit meerdere klachten, vandaar dat het aantal (deels-) gegrond/ongegrond verklaarde klachten niet synchroon loopt met het aantal in behandeling genomen klachten. Daarnaast zijn (deel)klachten behandeld waar geen oordeel over is uitgesproken.
58 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
Klachten bij de Raad van Bestuur ingediend Naast de bij de klachtencommissie ingediende klachten zijn 11 klachten ontvangen en behandeld door de Raad van Bestuur. Klachten Raad van Bestuur Aantal klachten ingediend bij de Raad van Bestuur
2011 ↑ 11
2010 6
De ontvangen klachten hadden betrekking op de interactie tussen de patiënt en zijn hulpverlener, de beschouwing van de hulpvraag/hulpvragen en de interpretatie van de patiënt en/of het systeem rondom de patiënt. De Raad van Bestuur heeft hierop acties uitgezet, waardoor deze klachten zijn afgehandeld. Waar nodig hebben de betreffende directies een verbeteropdracht gekregen. Patiëntvertrouwenspersoon Om de onafhankelijkheid van de Patiëntvertrouwenspersoon te garanderen is Bouman GGZ aangesloten bij de Stichting Onafhankelijke Patiëntvertrouwenspersonen. Deze stichting verleent patiënten onafhankelijk advies en bijstand bij de handhaving van hun rechten. De werkzaamheden van de Patiëntvertrouwenspersoon hebben een wettelijke basis in de Wet Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen (BOPZ) en het Besluit Patiëntvertrouwenspersoon BOPZ. De Patiëntenvertrouwenspersoon staat open voor alle vragen en klachten van patiënten over hun behandeling. De Patiëntvertrouwenspersoon heeft geregeld overleg met de leidinggevende van de zorgdirecties naar aanleiding van vragen of klachten en daarnaast ook overleg met de geneesheer-directeur over structurele aangelegenheden. Klachten Patiëntvertrouwenspersoon
2011
2010
Aantal vragen/klachten ingediend bij de Patiëntvertrouwenspersoon of de helpdesk van de Patiëntvertrouwenspersoon
↑ 668
580
2
2
Aantal klachten ondersteund bij de Klachtencommissie
Het aantal vragen of klachten dat in 2011 is ingediend bij de Patiëntvertrouwenspersoon, is in 2011 gestegen. Een jaar eerder was ook een stijging te zien in het aantal vragen of klachten; de oorzaak hiervoor lag in het feit dat de patiëntvertrouwenspersoon in dat jaar is gestart met het afleggen van locatiebezoeken waardoor de toegankelijkheid vergroot werd. In 2011 is de Patiëntvertrouwenspersoon gestart met het afleggen van bezoeken op afdelingsniveau waardoor de toegankelijkheid van de patiëntvertrouwenspersoon verder toenam. Daarbij heeft de verhuizing van een aantal afdelingen naar de kliniek in Charlois ook geleid tot een korte, tijdelijke piek in klachten over huishoudelijke zaken. Het sluiten van afdelingen en andere beleidsmatige zaken hebben geen klachten opgeleverd bij de Patiëntvertrouwenspersoon.
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 59
4.5 Kwaliteit ten aanzien van medewerkers 4.5.1
Personeelsbeleid
De uitdaging in 2011 ligt ten aanzien van het personeelsbeleid op flexibilisering en mobiliteit van het personeel binnen enerzijds het sturen op reductie van kosten en handhaving van afspraken en regels, en anderzijds het optimaliseren van de dienstverlening. In 2011 is in dit kader de afdeling recruitment voorlopig omgezet naar een mobiliteitsbureau. Dit om op efficiënte en effectieve wijze een optimale personeelsbezetting te realiseren. Hier wordt nader op in gegaan in de paragraaf waarin flexpool en mobiliteitsbureau beschreven is. In het eerste kwartaal van 2011 heeft een heroriëntatie plaatsgevonden op alle HR-taken. Een externe HRM consultant heeft een onderzoek uitgevoerd waarna een aantal efficiency maatregelen is doorgevoerd. Ten behoeve van efficiency verbetering wordt gewerkt aan de implementatie van e-HRM Het doel hiervan is: • Verbetering dienstverlening van personeelszaken aan de klanten (leidinggevenden en medewerkers). • Professionalisering van de afdeling Services, met name personeelzaken,door verbetering van systemen, optimaliseren administratieve processen en onderlinge samenwerking van medewerkers. • Bijdragen aan de bezuinigingoperatie. Het verbeteren van de performance van de medewerkers door aan te sluiten bij de missie van Bouman. Tenslotte is in 2010 het tweejaarlijks medewerkerstevredenheidsonderzoek uitgevoerd (zie ook paragraaf 4.5.2 kwaliteit van het werk). De directies en het management hebben met ondersteuning van de afdeling personeelszaken plannen van aanpak gemaakt en ingediend bij de Raad van Bestuur om aan de hand van de hieruit verkregen input de aandachtspunten te verbeteren. Personeelszaken zal de uitvoering van de plannen van aanpak monitoren en hierover rapporteren. Het strak sturen op het ziekteverzuim blijft noodzakelijk om langdurige uitval te voorkomen. Hierop wordt nader ingegaan bij de verslaglegging rondom verzuim. Opleidingen Het Opleidingscentrum heeft zich in 2011 ingespannen om stabiliteit en continuïteit in de ontwikkeling van de deskundigheid voor alle medewerkers te bereiken. Ultimo 2011 hebben 70 medewerkers een diploma behaald binnen verschillende beroeps- dan wel universitaire opleidingen: Opleiding Doktersassistente (niveau 4) Echtpaar- en gezinstherapie GGZ Verpleegkundig Specialist HBO Maatschappelijk Werk & Dienstverlening (niveau 5) HBO Sociaal Pedagogische Hulpverlening (niveau 5)
60 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
Aantal 1 1 3 5 3
HBO Verpleegkunde (niveau 5) HBO Zorgmanagement Loopbaanadviseur Management, Organisatie en Marketing Master Advanced Nursing Practice Master in Addiction Medicine Master Management & Innovation MBO Maatschappelijke Zorg (niveau 4) MBO Sociaal Pedagogisch Werker (niveau 3) MBO Sociaal Pedagogisch Werker (niveau 4) MBO Verpleegkunde MBO Verpleegkunde (niveau 4) Opleiding tot GZ-psycholoog Opleidingskunde Post Bachelor Organisatieontwikkeling & Verandering Praktijkopleider in Gezondheidszorg en Welzijn VO Management in de Zorg Totaal
6 1 1 1 1 1 1 1 1 1 9 3 1 1 1 1 1 44
Het opleidingscentrum heeft vijf taakgebieden: 1. Stageplaatsen aanbieden en stages begeleiden 2. Initieel opleiden 3. Vervolgopleidingen 4. Bijscholing 5. Nascholing Daarnaast is in 2011 een doorstart gemaakt met de begeleiding van onderzoeken vanuit het opleidingscentrum. Ook zijn er opdrachten voor samenwerkingspartners zoals Humanitas, Pameijer en Thuiszorg uitgevoerd. Om overzicht te houden en te krijgen in de opleidingsactiviteiten, zowel wat betreft het opleidingsdossier als de lopende onderwijsactiviteiten van medewerkers, is het programma Edumanager in 2011 toegepast als databestand.
Initieel opleiden en vervolgopleidingen Bouman GGZ heeft een erkenning als praktijkopleidingsinstituut voor een aantal opleidingen in het kader van CONO Beroepen Specialistisch Opleiden en het Opleidingsfonds. Vervolgopleidingen: • Psychiatrie – Keuzestage verslavingspsychiatrie • Opleiding tot gezondheidszorgpsycholoog en klinisch psycholoog • Verpleegkundig Specialist GGZ Initiële opleidingen: • MBO Verpleegkunde • HBO Verpleegkunde • Sociaal Pedagogische Hulpverlening, afstudeerrichtingen maatschappelijk werk en agogiek
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 61
In 2011 heeft de focus gelegen op het strategisch beleid wat betreft de verschillende opleidingen zowel initieel als vervolg. De verpleegkundigen worden binnen de directies opgeleid tot bekwame GGZ verpleegkundigen. In samenwerking met de directies is het beleid opgezet om de herregistratie van zittende verpleegkundigen en verzorgenden verder te ontwikkelen door middel van het aanbieden van het lidmaatschap van het kwaliteitsregister V&VN. De Inspectie Gezondheidszorg beoordeelt dit register als geldend voor een herregistratie in het BIG-register. Ten aanzien van de erkenning voor de specialisatie psychiatrie werkt Bouman GGZ mee aan een door de KNMG ingezette herziening ontwikkeling opleiding tot psychiater (HOOP). Bouman GGZ geeft inhoud aan de ontwikkeling van het curriculum voor de verslavingspsychiatrie. De financiering van deze opleidingen via het opleidingsfonds is optimaal ingezet om de kwaliteit van het praktijk opleiden verder te verbeteren. De eisen van de visitatie zijn daarbij nauw bewaakt. Dit alles resulteerde evenals vorig jaar in het behoud van de erkenningen voor de diverse vervolgopleidingen.
Bijscholing en nascholing De ontwikkelingen op het gebied van bijscholing van het personeel hebben op verschillende terreinen plaatsgevonden. De focus heeft dit jaar gelegen op de training van het gehele personeel voor de systematiek Bouman Behandel Model. Daarnaast heeft de vaste catalogus gedraaid en zijn verschillende trajecten op verzoek van directies en op maat ontwikkeld. In het kader van nascholing van de verschillende professionals zijn 40 referaten georganiseerd. Een aantal is geaccrediteerd door de betreffende beroepsvereniging. De accreditatie voor verpleegkundigen en verzorgenden valt onder de erkenning van het opleidingscentrum en er is afstemming met de eisen van het kwaliteitsregister. Bijscholing Leergang nieuwe medewerkers BHV herhaling BHV basis Medicatietraining voor agogen Omgaan met Agressie, teamtraining Werkbegeleiding
Deelnemers 184 134 64 45 89 22
Trainingen op maat Psychiatrie LFZ, thema: Verslaving Separeertrainingen Reanimatie Trainingen Youz
Deelnemers 193 46 13 102
62 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
Externe opdrachtgevers Humanitas Maasstad Ziekenhuis Pameijer Thuiszorg
Deelnemers 12 9 24 32
Ten aanzien van e-learning is de samenwerking tot stand gekomen met de GGZ-Ecademy. De LMS van Edumanager kan op deze wijze het leren en de voortgang van de medewerkers gaan volgen. Onderzoek Op het gebied van wetenschappelijk onderzoek bestaat een intensieve samenwerking met de afdeling psychologie van de faculteit Sociale Wetenschappen van de Erasmus Universiteit Rotterdam (Prof. Dr. I.H. Franken). Het belangrijkste thema binnen dit onderzoek uitgevoerd door promovendi, betreft de neurocognitieve processen die een rol spelen bij een verhoogd risico op verslaving. Daarnaast werden de voorbereidingen getroffen voor een onderzoek gericht op de behandeling middels beïnvloeding van deze processen. Naast de wetenschappelijke onderzoeken die reeds liepen is in het opleidingscentrum een start gemaakt met het praktijkonderzoek (practice based). De samenwerking in het lectoraat GGZ heeft geleid tot een voorstel voor het onderzoek naar het behandelklimaat.
Externe opleidingsactiviteiten Naast de interne activiteiten heeft in nauwe samenwerking met directies een aantal externe opleidingsactiviteiten plaatsgevonden. Deze activiteiten hebben plaatsgevonden op het gebied van thuiszorg, verstandelijk gehandicapten zorg, algemene gezondheidszorg en woonbegeleiding bij derden in het verpleeghuis. Het betreft de organisaties Humanitas, Maasstadziekenhuis, Pameijer en Thuiszorg Rotterdam. Werving
Recruitment In 2011 heeft de afdeling Recruitment 179 vacatures in behandeling genomen, waarbij op sommige vacatures meerdere mensen gezocht en aangenomen zijn. Bouman GGZ heeft in 2011 196 nieuwe medewerkers van buiten de organisatie aangenomen. Dit betekent dat er in 2011 een verloop was van 13,4%.
Werving Youz December 2010 is de afdeling Recruitment gestart met de werving van personeel voor het nieuw op te richten organisatieonderdeel Youz. Dit organisatieonderdeel richt zich specifiek op de doelgroep jeugd met hun verslavingsproblematiek. Recruitment was belast met de werving van 30,54 FTE. Van de gestelde vacatures zijn er 14 vacatures ingevuld door interne medewerkers. De werving is begin februari 2011 succesvol afgerond.
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 63
Mobiliteitsbureau Eind augustus 2011 werden voor Bouman GGZ de bezuinigingen van gemeenten en het kabinet duidelijk. Vanaf dat moment moest er rekening worden gehouden met een omzetdaling van enkele miljoenen. De organisatie is druk bezig geweest met het nadenken over de bezuinigingen die konden worden doorgevoerd in de materiële sfeer. Helaas kon Bouman GGZ niet anders dan ook de huidige formatie inkrimpen met 90 arbeidsplaatsen. Daarbij is gekeken naar activiteiten waar vanaf 2012 geen of sterk verminderde inkomsten tegenover staan. Het Bestuur wilde alles in het werk stellen om de mensen wiens functie wegvalt te begeleiden van werk naar werk. Voor sommigen was dat een andere werkplek binnen de eigen organisatie zijn, voor anderen betekende dit dat elders naar een nieuwe functie moet worden gezocht. Daarom is in september 2011 het mobiliteitsbureau ingericht als toevoeging aan recruitment. Het mobiliteitsbureau begeleidt de in- en externe mobiliteit. Ook het flexbureau is onderdeel van deze afdeling. Tezamen zijn ze verantwoordelijk voor de regie voor de van de totale in- door- en uitstroom van personeel binnen Bouman GGZ. De bezuinigingsmaatregelen hebben ervoor gezorgd dat de Raad van Bestuur vacaturebeheersende maatregelen heeft getroffen. Binnen het mobiliteitsbureau hebben hierdoor de volgende wijzigingen in procedures plaatsgevonden; • Het werving en selectieproces van Bouman GGZ is gewijzigd Alle vacatures (vast en tijdelijk) worden ingediend bij het mobiliteitsbureau. Bij de vervulling van vacatures krijgen interne kandidaten die bekend zijn bij het Mobiliteitsbureau voorrang. Indien er geen kandidaten zijn of geen van die kandidaten gekwalificeerd is voor de betreffende functie, dan pas start de interne werving. Indien interne werving ook geen geschikte kandidaat oplevert voor een vacature, kan eventueel tot externe werving worden overgegaan. De regie voor dit proces ligt in handen van het mobiliteitsbureau. • De procedure voor de inzet van flexibel personeel is aangepast Aanvragen voor de flexpool worden gedaan volgens de gangbare procedure. Indien de flexpool geen flexmedewerker kan leveren dan wordt de aanvraag niet meer doorgezet naar het uitzendbureau (Randstad) zoals tot dan toe de procedure was. Het is dan alsnog binnen de directie om, indien noodzakelijk, zelf te voorzien in deze openstaande werkplek(ken). Het mobiliteitsbureau regisseert en bewaakt de personele bezuinigingsmaatregelen. Het bureau heeft met alle boventallige medewerkers van de op te heffen teams een intakegesprek gevoerd om medewerkers zo goed mogelijk te kunnen begeleiden van werk naar werk. Bij de op te heffen teams zijn presentaties gegeven en bijeenkomsten georganiseerd. Er zijn plaatsingsprocedures ontwikkeld en in gang gezet om herplaatsing binnen of buiten de organisatie te realiseren. Deze procedures zijn gestart voor boventallige medewerkers zoals preventiemedewerkers, boventallige cluster- en teammanagers en boventallige medewerkers met staffuncties. De functies van behandelcoördinatoren en behandeleindverantwoordelijken kwam in 2011 te vervallen (zie § 4.2 kwaliteit bedrijfsvoering). De behandelcoördinatoren waren niet boventallig, maar kregen een nieuwe plek en functie binnen de organisatie, hiervoor is een plaatsingsprocedure gestart. De behandeleindverantwoordelijken zijn overgezet naar een nieuwe functie. Er vond een herschikking plaats van de administraties om deze efficiënter in te kunnen zetten.
64 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
Het mobiliteitsbureau bewaakt de tijdelijke contracten. Deze worden niet zondermeer verlengd bij goed functioneren. Het mobiliteitsbureau adviseert de Raad van Bestuur over de mogelijkheden en onmogelijkheden bij de herplaatsing van de boventallige medewerkers en legt alle mobiliteitsactiviteiten vast in een mobiliteitsdossier.
Flexbureau B-flex Januari 2011 is Bouman GGZ gestart met het opzetten van een flexpool onder de naam B-flex. Op 6 maart 2011 is de eerste ‘flex-dienst’ gedraaid. B-Flex is verantwoordelijk voor de tijdelijke inzet van agogen en verpleegkundigen. De medewerkers uit de flexpool zijn in dienst van Bouman GGZ en kunnen snel en flexibel op diensten worden ingezet. B-Flex bemiddelt hierin en is het aanspreekpunt voor de inzet van tijdelijk personeel. Belangrijkste voordelen van B-Flex: • Een flexibele organisatie die kan reageren op de dynamiek van zorgvraag en personele verstoringen. • Inzet van flexibele, goed ingewerkte en ervaren professionals. • De meeste medewerkers van de Flexpool zijn ook opgeleid als Bedrijfshulpverlener. • Minder inhuur van (relatief dure) uitzendkrachten. In 2011 zijn er 41 nieuwe flexmedewerkers toegetreden tot de Flexpool. Er zijn 4.359 diensten aangevraagd, hiervan zijn 3.667 diensten vervuld. Ziekteverzuim In 2011 is er sprake van een stijging van het ziekteverzuim, waardoor deze uiteindelijk uitkomt op een gemiddelde van 5,7 % exclusief zwangerschap en 7,3% inclusief zwangerschap (respectievelijk 4,89 en 6,19% in 2010) Enkele jaren geleden is gestart met het inzetten van een bonus voor medewerkers die een kwartaal niet ziek geweest zijn. Het doel hiervan is het doen dalen van het ziekteverzuim. De gunstige effecten die deze bonus in zijn begintijd liet zien, lijken nu af te nemen. Om het ziekteverzuim te laten afnemen wordt een nieuwe werkwijze en arbodienstverlener ingezet. De visie hierbij is het inzetten van medewerkers op hun mogelijkheden. Steeds meer wordt bezien wat medewerkers wel kunnen, in plaats van wat ze niet kunnen. Om die reden is er in 2011 door Bouman GGZ een nieuwe visie op verzuim geschreven en is er een nieuwe arbodienstverlener gezocht die vanuit deze visie een bijdrage gaat leveren. Deze arbodienstverlener start in 2012 en zal Bouman GGZ begeleiden naar het ‘Eigen regie model’. In aansluiting op de nieuwe werkwijze is ook een nieuw protocol ‘Aanvraag ziekteverlof’ geschreven die per 1 maart 2012 geïmplementeerd is. Met al deze acties hoopt Bouman GGZ meer grip te krijgen op verzuim, medewerkers meer aan te spreken op eigen verantwoordelijkheid en leidinggevende meer regie te geven in het proces. Met de nieuwe werkwijze en de nieuwe arbodienstverlener wordt verwacht dat het verzuim in 2012 zal afnemen. 4.5.2
Kwaliteit van het werk
De kwaliteit van werk wordt constant getoetst. Daarbij wordt gekeken naar de veiligheid van het werk en de ervaringen van medewerkers. Daarnaast is binnen Bouman GGZ een aparte klachtencommissie voor medewerkers ingesteld.
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 65
Medewerkerstevredenheidsonderzoek In 2011 hebben de directies en het management met ondersteuning van Personeelszaken verbeterplannen gemaakt naar aanleiding van het uitgevoerde medewerkerstevredenheidsonderzoek in 2010. Personeelszaken monitort de uitvoering van de plannen en rapporteert hierover. Totaal hebben 655 medewerkers van Bouman GGZ het medewerkerstevredenheidsonderzoek ingevuld, een respons van 69%. De medewerkers van Bouman GGZ zijn het meest tevreden over de direct leidinggevende en de samenwerking. Het minst tevreden zijn zij over de arbeidsvoorwaarden en regelingen. De belangrijkste organisatiebrede verbeterthema’s hebben te maken met het werk (voldoening en waardering), de collegiale sfeer binnen de organisatie, de veiligheid (op de werkplek en de beschikbare middelen) en de communicatie binnen het team. Begin 2011 zijn de verbeterthema’s uit het onderzoek opgepakt en is gezamenlijk met de medewerkers gesproken om tot een breed gedragen plan van aanpak te komen. In bij de huidige werkwijze worden medewerkers onvoldoende betrokken bij de verbeteringen met betrekking tot medewerkertevredenheid. Daarom wordt door Bouman GGZ gezocht naar een nieuwe werkwijze waarbij een continu proces van verbetering plaatsvindt en medewerkers een rol hebben. Dit wordt in 2012 verder ontwikkeld. Veiligheid van het werk Een belangrijk item dat ook uit het medewerkerstevredenheidsonderzoek naar boven kwam, is de veiligheid van en tijdens het werk. Een veilige werkplek is een belangrijke voorwaarde voor het leveren van kwalitatief goede zorg en daarbij verplicht op grond van de Arbo-wet. Bouman GGZ draagt hier zorg voor door heldere afspraken te maken met de verschillende hiervoor verantwoordelijke partijen. Om systematisch risico’s op te sporen worden Risico Inventarisaties en Evaluaties (RI&E) gehouden. Aan de hand van een geautomatiseerd branchespecifiek RI&E instrument worden de risico’s geïnventariseerd en geëvalueerd. In het laatste kwartaal hebben alle noodzakelijke locaties van Bouman GGZ een RI&E-toets ondergaan en is het resultaat hiervan aangeboden bij de juiste externe instantie. De RI&E’s hebben deze toets doorstaan en de bijbehorende verbeterplannen worden per locatie met de betrokken managers tot uitvoering gebracht. Ook bij de huidige werkwijze van de RI&E worden medewerkers onvoldoende betrokken bij de verbeteringen met betrekking tot risicoreductie. Door Bouman GGZ wordt derhalve ook gezocht naar een nieuwe werkwijze waarbij een continu proces van verbetering plaatsvindt en medewerkers een verantwoordelijkheid krijgen. Dit zal in 2012 verder ontwikkeld worden. Het aantal arbomeldingen is in 2011 gestegen naar 198 meldingen ten opzichte van 2010 (155). In 2011 is er een start gemaakt om medewerkers op locatie te motiveren meer incidenten te melden. Veel incidenten worden niet gemeld door tijdgebrek of omdat men een incident bij het werk vindt horen. In 2012 worden medewerkers verder geïnformeerd over de nut en noodzaak van meldingen. Er wordt dan een verdere stijging van meldingen verwacht.
66 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
Soort incident Aantal Arbeidsongeval 9 Prikincident 8 Verbale agressie 120 Verbale agressie en fysieke agressie 61 Totaal 198 Naast de arbomeldingen via de reguliere formulieren zijn er bij de arbo-coördinator in 2011 25 adviesaanvragen gedaan, waarvan zes werkplekonderzoeken. In 2012 worden, naast de mogelijkheden om een arbomelding te doen op het gebied van agressie, prikincident of arbeidsongeval, de mogelijkheden om te melden arbo-breed uitgebreid worden met: • Veiligheid - brand - niet functionerende BHV - onveilige situatie op werkplek • Gezondheid - incident gevaarlijke stoffen - geluidsoverlast - slechte werkplek - ongezond roosteren • Welzijn - onprettige werksfeer - slechte communicatie - arbeidsconflict - klimaat Klachtencommissie personeel Bouman GGZ heeft een onafhankelijke klachtencommissie personeel, waarvan de leden niet werkzaam zijn bij, dan wel anderszins een relatie hebben met Bouman GGZ. De commissie is zo samengesteld dat een deskundige en zorgvuldige beslissing op de klacht is gewaarborgd. Naam lid Bestuursfunctie Aandachtsgebied Mr. B.D. Peters Voorzitter Juridisch Mw. M. van Gemert Lid P&O adviseur Mr. Drs. P.R. Slier Lid Juridisch/Mediation In totaal werd in 2011 één klacht ingediend. Deze klacht had betrekking op een bezwaar tegen het opheffen van een functie. Deze klacht is ingetrokken.
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 67
Omdat Bouman GGZ het belangrijk vindt dat stakeholders een goed inzicht hebben in de organisatie en de visie van een zorginstelling voor verslaafden, zijn regelmatig werkbezoeken georganiseerd. Hierboven een willekeurige selectie van deze werkbezoeken (van boven naar beneden, van links naar rechts): - Mw. F. Hartog Levin, Amerikaans ambassadeur in Nederland - Dhr. H. Karakus, Wethouder gemeente Rotterdam - Dhr. A. Mulder, Tweede Kamerlid namens de VVD - College van B&W, Capelle aan den IJssel - Dhr. M. Florijn, Wethouder gemeente Rotterdam - Mw. E.E. Wiegman-van Meppelen Scheppink, Tweede Kamerlid namens de ChristenUnie
4.6 Samenleving en belanghebbenden Bouman vitaal Zowel voor werknemers als voor (ex-)patiënten vindt Bouman GGZ het belangrijk hun lichaam in goede conditie te brengen of te houden. Om dit te faciliteren heeft Bouman GGZ voor alle werknemers een collectief contract afgesloten bijeen keten van fitnesscentra zodat medewerkers tegen gereduceerd tarief gebruik kunnen maken van de mogelijkheden van de fitnessvoorzieningen. Voor (ex-)patiënten van Bouman GGZ is er de stichting Vita. Binnen deze stichting worden sportieve activiteiten georganiseerd voor (ex-)patiënten. Deze activiteiten worden begeleid door ervaringsdeskundigen. Behalve het stimuleren van (ex-)patiënten om sportief actief te zijn, draagt het deelnemen aan activiteiten van Stichting Vita ook bij aan verder maatschappelijk herstel. Maatschappelijke verantwoordelijkheid De maatschappelijke verantwoordelijkheid van Bouman GGZ houdt niet op bij de zorg voor patiënten die een beroep op deze zorg doen. Bouman GGZ werkt nauw samen met gemeenten, justitie, scholen, universiteiten en re-integratiebedrijven en andere maatschappelijke partners om: • Verslaving (en daaraan gerelateerde ziekten) te voorkomen (preventie). • Daar waar nodig overlast te bestrijden. • Zorgmijders te stimuleren zich te laten behandelen (bemoeizorg). • Patiënten uiteindelijk weer te laten participeren in de maatschappij. Bouman GGZ wil ook daadwerkelijk invulling geven aan het maatschappelijk ondernemen binnen de organisatie. Bouman GGZ gaat terughoudend om met verzoeken om initiatieven of projecten te sponsoren. De middelen van Bouman GGZ zijn immers primair bedoeld voor de zorg aan onze patiënten. In 2011 zijn twee initiatieven ondersteund. Allereerst heeft Bouman GGZ meegedaan aan de Roparun. Hiermee is ruim € 24.000 opgehaald voor zorg voor mensen met kanker. Ook sponsort Bouman GGZ de stichting Rotterdam Topsport, omdat sport niet alleen goed is voor het lichaam, maar ook voor de geest. Omdat Bouman GGZ het belangrijk vindt dat stakeholders een goed inzicht hebben in de organisatie en de visie van een zorginstelling voor verslaafden, zijn regelmatig werkbezoeken georganiseerd. In 2011 ontving Bouman GGZ de volgende gasten:
BOUMAN GGZ
Werkbezoeken in 2011 5 januari Delegatie zorgverzekeraar CZ 21 januari Directie Veilig, gemeente Rotterdam 24 januari Mw. F. Hartog Levin, Amerikaans ambassadeur in Nederland 26 januari Delegatie zorgverzekeraar DSW 27 januari Mw. A. Sweers, journalist Zorg & Welzijn 1 februari College van B&W Capelle aan den IJssel
Werkbezoeken
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 69
2 februari 21 februari 25 februari 8 maart 17 maart 25 maart 28 april 4 mei 19 juli 4 augustus 17 augustus 1 september 7 september 12 september 16 november 9 december 12 december
Dhr. A. Sato, professor/socioloog (Japan) Dhr. A.A.M. Brok, Burgemeester van Dordrecht Dhr. I.W. Opstelten, Minister van Veiligheid en Justitie Dhr. H. Karakus, Wethouder gemeente Rotterdam College van B&W deelgemeente Kralingen/Crooswijk Dhr. H. Wagemakers, Wethouder gemeente Dordrecht Delegatie GGD Amsterdam Delegatie Universiteit Antwerpen Dhr. A. Mulder, Tweede Kamerlid namens de VVD Mw. C. Verdoold, accountmanager Achmea Dhr. M. Florijn, Wethouder gemeente Rotterdam Raadsleden deelgemeente Prins Alexander Mw. R. Reynvaan, Wethouder gemeente Dordrecht Mw. E.E. Wiegman-van Meppelen Scheppink, Tweede Kamerlid namens de ChristenUnie Leden Raad van Toezicht BoumanGGZ Mw. E. van Kooten, directeur maatschappelijke ondersteuning, Ministerie voor Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Delegatie gemeente Roosendaal
Duurzaamheid Bij de aanschaf van kantoormateriaal, de keuze van leveranciers en de bouw van (nieuwe) locaties wordt binnen Bouman GGZ onder andere steeds kritischer gekeken naar het item duurzaamheid. In 2011 is op de locatie Pieter de Hoochweg gestart met het in gebruik nemen van een Ecosmart afvalsysteem. De (gescheiden) afvalverzamelunits worden meerdere malen per week geledigd door een bedrijf dat vervolgens alle afval als nieuwe grondstof gebruikt. De bereikte reductie in de hoeveelheid afval draagt bij aan een beter milieu. In 2012 zal dit verder geïmplementeerd worden binnen andere locaties van Bouman GGZ. Daarnaast is in 2011 aandacht besteed aan het besparen op energie. Alle werknemers zijn via een informatieronde bewust gemaakt van de wijze waarop zij een bijdrage kunnen leveren aan energiebesparing. In de grootste kliniek van Bouman GGZ is een V-liner geplaatst. Deze V-liner brengt het voltage van de aangeleverde stroom iets terug, waardoor direct een energiebesparing plaatsvindt. Ook gaat aangesloten apparatuur langer mee en wordt de CO2 uitstoot gereduceerd.
74 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
4.7 Financieel beleid Algemeen Het financieel beleid van Bouman GGZ is gericht op het versterken van de vermogenspositie alsmede het onderhouden van gezonde balans- en liquiditeitsposities. Dit met het doel om de zorg aan patiënten te verbeteren en te innoveren en dit te kunnen blijven doen in een omgeving waarin bezuinigd wordt op de GGZ. De tweede helft van het boekjaar 2011 stond in teken van de reorganisatie die erop was gericht om de voor 2012 aangekondigde bezuinigingen door financiers binnen de bedrijfsvoering te accommoderen. De financiële consequenties van de in dit kader getroffen maatregelen zijn volledig in het resultaat over 2011 verwerkt. Deze drukken voor een bedrag van € 2,0 miljoen op het vermogen. Behaalde omzet en resultaten De in de kaderbrief 2011 geformuleerde resultaatdoelstelling bedroeg € 1,2 miljoen. Het resultaat 2011 uit reguliere bedrijfsvoering bedraagt € 1,1 miljoen positief. Het rendement uit reguliere bedrijfsvoering over 2011 uitgedrukt in een percentage van de totale opbrengsten over 2011 komt hiermee op 1,4% (2010: 2,6%). Het gerealiseerde totaalresultaat over 2011 bedraagt € 0,9 miljoen negatief. Dit is voor een bedrag van € 2,0 miljoen negatief beïnvloed door eerder genoemde maatregelen in het kader van de reorganisatie. De getroffen maatregelen die noodzakelijk zijn om te anticiperen op de bezuinigingen die door de verschillende financiers voor 2012 zijn aangekondigd, bevatten ingrepen op personeelsgebied, op het gebied van vastgoed alsmede de managementstructuur. Op basis van deze maatregelen is eind 2011 een reorganisatievoorziening gevormd voor een bedrag van € 1,8 miljoen. Van deze voorziening resteert ultimo 2011 nog een bedrag van € 1,7 miljoen te besteden in 2012. In de jaarrekening is daarnaast voor een bedrag van € 0,2 miljoen een reservering verwerkt inzake andere personele kosten die verband houden met eerder genoemde getroffen maatregelen. Tevens in de jaarrekening 2011 rekening gehouden met de kosten inzake de voorgenomen fusie in 2012 met Delta Psychiatrisch Centrum. De totale opbrengsten over 2011 liggen met € 79,0 miljoen op hetzelfde niveau als over 2010. Voor de te onderscheiden financiers zijn wel verschillen tussen beide jaren zichtbaar. Voor de ZVW en de AWBZ is tezamen in 2011 een groei gerealiseerd van € 1,3 miljoen. De opbrengsten in het kader van de forensische zorg en de reclassering zijn ten opzichte van 2010 toegenomen met respectievelijk € 0,5 en € 0,3 miljoen. Hier tegenover staat een daling van de gemeentelijke opbrengsten met circa € 1,0 miljoen. Voor wat betreft de niet-gebudgetteerde zorgprestaties en overige bedrijfsopbrengsten is in totaal een daling zichtbaar van € 1,1 miljoen. Uit de gesegmenteerde resultaten over 2011 blijkt voor de segmenten ZVW en AWBZ gezamenlijk een negatief resultaat van € 0,6 miljoen. Dit negatieve resultaat is via de resultaatbestemming ten laste van het collectief gefinancierd gebonden vermogen gebracht. Het totaal van het resultaat van de overige segmenten bedraagt € 0,3 miljoen negatief. Dit resultaat is ten laste van het vrije vermogen gebracht.
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 71
Ondanks de bezuinigingsmaatregelen bij verschillende financiers wordt voor 2012 een groei in de omzet verwacht. Deze groei houdt onder andere verband met productieafspraken met een voor Bouman GGZ nieuw Zorgkantoor. Daarnaast zijn met het ministerie van Justitie voor 2012 afspraken gemaakt voor de exploitatie van een forensische verslavingskliniek (in samenwerking met Stichting Kijvelanden). De begroting 2012 sluit met een positief resultaat van € 1,5 miljoen. Vermogenspositie Het vermogensniveau, het eigen vermogen uitgedrukt als percentage van de totale opbrengsten, is een goede graadmeter voor de vermogenspositie van de organisatie. Het vermogensniveau is ten opzichte van vorig boekjaar afgenomen van 22,9% naar 21,8% ultimo 2011. Door de toegenomen risico’s in verband met bezuinigingsmaatregelen van financiers en de invoering van genormeerde vergoedingen voor kapitaallasten enerzijds en de strengere eisen van externe leveranciers en banken anderzijds, blijft het handhaven van een gezonde vermogenspositie van essentieel belang. In dit kader wordt door Bouman GGZ als doelstelling een vermogensniveau van 25% gehanteerd. Dit betekent dat Bouman ook de komende jaren sterk zal sturen op het handhaven dan wel verbeteren van het rendement. De solvabiliteit als verhoudingsgetal tussen het eigen vermogen en het balanstotaal is ten opzichte van 2010 gedaald van 37,1% naar 31,6% ultimo 2011. Deze stijging wordt in belangrijke mate verklaard door een daling van het balanstotaal als gevolg van mutaties in het onderhanden werk, de vorderingen op debiteuren en het financieringsverschil. Uit financiële benchmarkonderzoeken over 2010 blijkt dat Bouman GGZ wat betreft haar vermogenspositie tot de top van de GGZ-sector behoord. Onderzoek en ontwikkelingsactiviteiten In 2011 is een aanvang gemaakt met de implementatie van het Bouman Behandelmodel (BBM). Ook 2012 zal hier in het teken van staan. Daarnaast is met de participatie in Zorgaanbieders Online een belangrijke stap gemaakt richting het inbedden van E-Health binnen het zorgaanbod van Bouman GGZ. Liquiditeitspositie en treasury De liquiditeitspositie, uitgedrukt in de verhouding tussen kortlopende activa en passiva, is ten opzichte van 2010 afgenomen van 1,63 naar 1,44. Bouman heeft gedurende 2011 slechts in beperkte mate gebruik hoeven te maken van de beschikbare kredietfaciliteit bij de huisbankier. Uit de doorgerekende scenario’s binnen de liquiditeitsprognose voor 2012 is gebleken dat de huidige beschikbare kredietfaciliteit toereikend is om te voorzien in de financieringsbehoeften in het kader van het werkkapitaal. Met de introductie van de DBC-systematiek vanaf 2008 is binnen de GGZ een scheiding ontstaan tussen de financiering en bekostiging van de ZVW zorg. Vanaf 2011 is met de introductie van de
74 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
DBBC deze scheiding tevens ontstaan voor wat betreft de forensische zorg ten behoeve van het Ministerie van Justitie. In laatste kwartaal 2011 is een aanvang gemaakt met het factureren van DBBC’s. Het tijdig factureren van DB(B)C’s is van groot belang om een gezonde liquiditeitspositie te kunnen handhaven. Gedurende 2011 is de liquiditeitspositie op dagelijkse basis gemonitord. Daarnaast is er meer aandacht besteed aan het op verantwoorde wijze renderend wegzetten van over-liquiditeiten. Het beleid rondom treasury is in 2011 formeel verankerd in een treasurystatuut. De interne bewaking van de liquiditeitspositie is naast de dagelijkse monitoring uitgebreid met een liquiditeitsprognose met een horizon van één jaar. Voor 2012 staat het verder tot uitvoer brengen van het treasurystatuut en de verdere verbreding van het liquiditeitbeheer op de agenda. Waardering vastgoed Met het gefaseerd vervallen van de budgetgaranties ten aanzien van de kapitaallasten en de introductie van de normatieve huisvestingscomponent in de AWBZ vanaf 2012 neemt de noodzaak tot een meer bedrijfsmatige benadering van het vastgoedbeleid binnen de zorgsector verder toe. Bouman heeft reeds in het verleden in haar vastgoedbeleid de maatregelen getroffen die van belang zijn om naar de toekomst toe voldoende flexibiliteit en concurrerend te kunnen opereren. In het eerste half jaar zal een extern bureau een uitbreide analyse van de vastgoedportefeuille uitvoeren. Hierbij zal op basis van scenario’s calculaties worden gemaakt van de toekomstige bedrijfswaarde van het vastgoed. Risico’s Risico’s voor de instelling op financieel gebied zijn gerelateerd aan de onduidelijkheid omtrent de gevolgen van bezuinigingsmaatregelen zoals de eigen bijdrage die patiënten moeten gaan betalen. Onduidelijk is wat de gevolgen hiervan zijn in relatie tot vraaguitval van patiënten en welke gevolgen dit heeft voor de bedrijfsvoering van Bouman GGZ. In 2012 zullen de effecten van de maatregelen en de gevolgen voor de bedrijfsvoering nauwgezet worden gevolgd teneinde hier adequaat op te kunnen reageren. Vanaf 2013 wordt overgegaan op volledige prestatiebekostiging binnen de geestelijke gezondheidszorg. Hiermee zullen de geleverde zorgprestaties worden bekostigd op basis van DBC-systematiek. In 2012 zal een transitieproces worden doorlopen waarin de wijze van sturing en bedrijfsvoering gefaseerd worden omgezet in lijn met het nieuwe bekostigingsmethodiek. Ook is de onzekerheid over de uitbreiding van IBW plekken via Achmea. Het beleid van het rijk is om klinische capaciteit (als zijnde 24-uursvoorziening) in de geestelijke gezondheidszorg te verminderen. Het rijk acht dit noodzakelijk omdat ambulantisering in het belang kan zijn van de behandeling van de patiënt. Achmea vertaalt dit beleid door naar de patiënten die aangewezen zijn op een IBW (intensief beschermd wonen) en is geneigd onder de definitie klinische capaciteit tevens de 24-uurswoonvoorziening voor onze patiëntengroep te vatten.
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 73
Toekomstig financieel beleid Het financieel beleid voor de komende jaren blijft gericht op het handhaven van een gezonde vermogens- en liquiditeitspositie. Door de snel veranderende zorgmarkt, de onduidelijkheden omtrent toekomstige wijzigingen in de bekostigingsmethodieken en de voorgenomen fusie blijft het optimaliseren van de bedrijfsvoering een belangrijk thema voor het komende jaar. De in 2011 aangekondigde bezuinigingen binnen de GGZ zorgt ervoor dat de uitdaging nog meer komt te liggen op het voeren van een scherpe en efficiënte bedrijfsvoering. Daarnaast zal de focus sterk komen te liggen op het aanboren van nieuwe financieringsbronnen, mede door het ontwikkelen van nieuwe producten en diensten. De aanstaande wijzigingen in de bekostigingssystematiek voor de GGZ, waaronder de implementatie van de prestatiebekostiging en normatieve huisvestingscomponent, vereist dat organisatiebreed inzicht moet bestaan in de kostprijzen van de zorg die Bouman verleent. De berekening van de kostprijzen is eind 2011 gestart en is begin 2012 afgerond. Daarnaast zal in 2012 wat betreft de productiesturing een gefaseerde overgang moeten plaatsvinden van huidige naar toekomstige bekostigingsparameters. Deze omslag zal in 2012 worden gerealiseerd in het kader van het project “Nieuw financieel huis”. Daarnaast zal 2012 voor Bouman GGZ in het teken staan van: • Verdere kostenreductie en realiseren van efficiencyvoordelen in de bedrijfsvoering. • Verdere implementatie van het Bouman Behandelmodel teneinde de effectiviteit en kwaliteit van de zorg te verbeteren en te borgen. • De tweede fase van de implementatie van het EPD. • Inrichten van een compliance functie binnen de organisatie voor de belangrijkste wet- en regelgeving alsmede interne richtlijnen. • De uitwerking van de voorgenomen fusie met Delta Psychiatrisch Centrum.
74 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 75
74 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
5. Jaarrekening 5.1 Jaarrekening 5.1.1
Balans per 31 december 2011
(na resultaatsbestemming) Ref.
31-dec-11 €
31-dec-10 €
1 2 3
524.722 20.327.666 291.943 21.144.331
709.297 19.060.235 91.537 19.861.069
4 5 6 7 9
77.598 14.622.558 14.565.089 0 3.950.866 33.216.111
73.646 13.712.217 8.846.234 0 6.299.815 28.931.912
54.360.442
48.792.981
31-dec-11 €
31-dec-10 €
159 8.180.550 9.044.961 17.225.670
159 8.792.367 9.331.920 18.124.446
ACTIVA
Vaste activa Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa Totaal vaste activa Vlottende activa Voorraden Onderhanden werk uit hoofde van DB(B)C's Vorderingen en overlopende activa Vorderingen uit hoofde van financieringstekort Liquide middelen Totaal vlottende activa Totaal activa
Ref. PASSIVA
Eigen vermogen Kapitaal Collectief gefinancierd gebonden vermogen Niet collectief gefinancierd vrij vermogen Totaal eigen vermogen
10
Voorzieningen
11
4.667.561
2.984.489
Langlopende schulden
12
9.390.139
9.928.692
Kortlopende schulden Schulden uit hoofde van financieringsoverschot Kortlopende schulden en overlopende passiva
7 13
5.424.823 17.652.249
545.446 17.209.908
54.360.442
48.792.981
Totaal Passiva
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 77
5.1.2
Resultatenrekening over 2011 Ref.
2011 €
2010 €
BEDRIJFSOPBRENGSTEN: Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten
15
52.071.408
50.564.552
Niet-gebudgetteerde zorgprestaties
16
0
765.059
Subsidies
17
26.362.964
26.943.488
Overige bedrijfsopbrengsten
18
556.224
746.107
78.990.596
79.019.206
Som der bedrijfsopbrengsten
BEDRIJFSLASTEN: Personeelskosten
19
60.889.559
57.765.692
Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa
20
2.128.131
1.958.065
Overige bedrijfskosten
21
16.466.025
16.728.844
79.483.715
76.452.601
-493.119
2.566.605
-405.657
-488.475
-898.776
2.078.130
2011 €
2010 €
-611.817 -286.959
2.308.587 -230.457
-898.776
2.078.130
Som der bedrijfslasten BEDRIJFSRESULTAAT Financiële baten en lasten RESULTAAT BOEKJAAR
22
RESULTAATBESTEMMING
Het resultaat is als volgt verdeeld: Toevoeging/onttrekking: Reserve aanvaardbare kosten Reserve niet collectief gefinancierd eigen vermogen
Toelichting: Resultaat uit reguliere bedrijfsvoering Lasten in verband met reorganisatie Resultaat boekjaar
78 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
1.131.949 -2.030.725 -898.776
5.1.3
Kasstroomoverzicht
Ref. €
2011 €
€
2010 €
Kasstroom uit operationele activiteiten -493.119
Bedrijfsresultaat Aanpassingen voor : - afschrijvingen - mutaties voorzieningen
20 11
2.128.131 1.683.072
2.566.605
1.958.065 1.006.629 3.811.203
Veranderingen in vlottende middelen: - voorraden - onderhanden werk DB(B)C's - vorderingen - vorderingen/schulden uit hoofde van financieringstekort respectievelijk -overschot - kortlopende schulden (excl. schulden aan kredietinstellingen)
4 5 6
-3.952 -910.341 -5.718.855
-4.255 -683.774 9.806.140
7
4.879.377
-11.916.107
13
387.677
Kasstroom uit bedrijfsoperaties Ontvangen interest Betaalde interest Buitengewoon resultaat
2.964.694
21 21
2.917.546 -1.366.094
119.550
1.951.990
5.650.849
87.416 -493.073 -
Totaal kasstroom uit operationele activiteiten
21.873 -510.348 -405.657
-488.475
1.546.333
5.162.374
Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen immateriële vaste activa Investeringen materiële vaste activa Desinvesteringen materiële vaste activa Mutatie leningen u/g
1 2 2 3
0 -3.670.610 459.623 -200.406
Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten
-653.492 -809.660 35.325 65.744 -3.411.393
-1.362.083
Kasstroom uit financieringsactiviteiten Aflossing langlopende schulden
Totaal kasstroom uit financieringsactiviteiten Mutatie geldmiddelen
12
-538.553
-538.554 -538.553
-538.554
-2.403.613
3.261.737
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 79
5.1.4
Grondslagen van waardering en resultaatbepaling
5.1.4.1
Algemeen
Grondslagen voor het opstellen van de jaarrekening De jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de Regeling verslaggeving WTZi en de relevante stellige uitspraken van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving, uitgegeven door de Raad voor de Jaarverslaggeving. Deze jaarrekening is opgesteld uitgaande van de continuïteitsveronderstelling.
Vergelijking met voorgaand jaar De grondslagen van waardering en van resultaatbepaling zijn ongewijzigd ten opzichte van voorgaand jaar.
Verbonden rechtspersonen Stichting Bouman GGZ heeft kapitaalbelangen in de volgende vennootschappen: - Opnieuw & Co BV - Zorgaanbieders Online BV Voor beide vennootschappen heeft geen consolidatie plaatsgevonden op grond van het feit dat geen sprake is van het uit kunnen oefenen van overheersende zeggenschap of een centrale leiding. Bovenstaande deelnemingen zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. Op grond van artikel 7, lid 5 en 6 van Regeling verslaggeving WTZi is de volgende stichting buiten de consolidatie gebleven: - Stichting Professor Boumanfonds te Rotterdam.
Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode.
5.1.4.2
Grondslagen van waardering van activa en passiva
Activa en passiva Activa en passiva worden in het algemeen gewaardeerd tegen de verkrijgings- of vervaardigingsprijs of de actuele waarde. Indien geen specifieke waarderingsgrondslag is vermeld, vindt waardering plaats tegen de verkrijgingsprijs. Toelichtingen op posten in de balans, resultatenrekening en kasstroomoverzicht zijn in de jaarrekening genummerd.
Gebruik van schattingen De opstelling van de jaarrekening vereist dat het management oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen, en van baten en lasten. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien en in toekomstige perioden waarvoor de herziening gevolgen heeft.
Financiële instrumenten Financiële instrumenten omvatten investeringen in handels- en overige vorderingen, geldmiddelen, leningen en overige financieringsverplichtingen, handelsschulden, afgeleide instrumenten (met name rente derivaten) en overige te betalen posten. Financiële instrumenten omvatten tevens in contracten besloten afgeleide financiële instrumenten. Deze worden door de instelling niet gescheiden van het basiscontract. De condities van het afgeleide instrumen worden in de toelichting van de jaarrekening uiteengezet. Financiële instrumenten worden bij de eerste opname verwerkt tegen reële waarde. Indien de vervolgwaardering van deze instrumenten tegen reële waarde plaatsvindt, maken eventuele direct toerekenbare transactiekosten deel uit van de eerste waardering.
80 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
5.1.4.2
Grondslagen van waardering van activa en passiva (vervolg)
Financiële instrumenten (vervolg) Financiële instrumenten die deel uitmaken van een handelsportefeuille Financiële instrumenten (activa en verplichtingen) die worden aangehouden voor handelsdoeleinden worden gewaardeerd tegen reële waarde en wijzigingen in die reële waarde worden verantwoord in de resultatenrekening. In de eerste periode van waardering worden toerekenbare transactiekosten als last in de resultatenrekening verwerkt.
Verstrekte leningen en overige vorderingen Verstrekte leningen en overige vorderingen, die geen deel uitmaken van een handelsportefeuille, worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieverentemethode, verminderd met bijzondere waardeverminderings-verliezen.
Overige financiële verplichtingen Financiële verplichtingen die geen deel uitmaken van een handelsportefeuille worden tegen geamortiseerde kostprijs gewaardeerd op basis van de effectieverentemethode.
Afgeleide financiële instrumenten Afgeleide instrumenten worden gewaardeerd op kostprijs of lagere marktwaarde.
Immateriële en materiële vaste activa
De immateriële en materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgings- of vervaardigingsprijs onder aftrek van cumulatieve afschrijvingen en cumulatieve bijzondere waardeverminderingen. De afschrijvingstermijnen van immateriële en materiële vaste activa zijn gebaseerd op de verwachte gebruiksduur van het vast actief. De afschrijvingen worden berekend als een percentage over de aanschafprijs volgens de lineaire methode op basis van de economische levensduur. Op bedrijfsterreinen en op onderhanden projecten en vooruitbetalingen op materiële vaste activa wordt niet afgeschreven. De gehanteerde afschrijvingspercentages zijn per activacategorie weergegeven in paragraaf 5.1.6. Voor zover subsidies of daaraan gelijk te stellen vergoedingen zijn ontvangen als eenmalige bijdrage in de afschrijvingskosten, zijn deze in mindering gebracht op de investeringen. Vaste activa met een lange levensduur worden beoordeeld op bijzondere waardeverminderingen wanneer wijzigingen of omstandigheden zich voordoen die doen vermoeden dat de boekwaarde van een actief niet terugverdiend zal worden. De terugverdienmogelijkheid van activa die in gebruik zijn, wordt bepaald door de boekwaarde van een actief te vergelijken met de geschatte contante waarde van de toekomstige nettokasstromen die het actief naar verwachting zal genereren. Wanneer de boekwaarde van een actief hoger is dan de geschatte contante waarde van de toekomstige kasstromen, worden bijzondere waardeverminderingen verantwoord voor het verschil tussen de boekwaarde en de realiseerbare waarde.
Transitie bekostiging zorgvastgoed Sinds 2009 is sprake van een transitiefase voor de bekostiging van de materiële vaste activa die tot en met 31 december 2011 in aanmerking kwamen voor integrale nacalculatie. Dit in beginsel risicoloze bekostigingssysteem is per 1 januari 2012 voor de AWBZ-gefinancierde activiteiten vervangen door een systeem van prestatiebekostiging. Kapitaallasten worden binnen de AWBZ voortaan bekostigd via een normatieve huisvestingscomponent (NHC) in de integrale tarieven, waarbij tot 2018 een overgangsregeling geldt waarin de nacalculatie van kapitaallasten wordt afgebouwd en de vergoeding op basis van NHC wordt opgebouwd. Hierdoor zijn nieuwe risico’s voor het vastgoed ontstaan, zoals exploitatierisico’s (leegstand, onderbezetting), marktontwikkelingsrisico’s en hierdoor het risico van duurzame waardevermindering bij structurele exploitatieverliezen. Ook voor de tot en met boekjaar 2011 nacalculeerbare huurcontracten zijn vergelijkbare risico’s ontstaan, waardoor bij structurele verliezen een voorziening voor verlieslatende contracten dient te worden gevormd.
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 81
5.1.4.2
Grondslagen van waardering van activa en passiva (vervolg)
Transitie bekostiging zorgvastgoed (vervolg) In het kader van de hiervoor genoemde transitie is voor het betreffende deel van het vastgoed en huurcontracten een impactanalyse uitgevoerd. De uitkomst van deze analyse is dat voor het betreffende deel van het vastgoed geen impairmentrisico's bestaan en dat er geen aanleiding is tot het vormen van een voorziening voor verlieslatende contracten ten aanzien van betreffende huurcontracten.
Financiële vaste activa Deelnemingen in groepsmaatschappijen en overige deelnemingen waarin invloed van betekenis kan worden uitgeoefend, worden gewaardeerd volgens de nettovermogenswaardemethode. Invloed van betekenis wordt in ieder geval verondersteld aanwezig te zijn bij het kunnen uitbrengen van 20% of meer van de stemrechten. De nettovermogenswaarde wordt berekend volgens de grondslagen die gelden voor deze jaarrekening; voor deelnemingen waarvan onvoldoende gegevens beschikbaar zijn voor aanpassing aan deze grondslagen, wordt uitgegaan van de waarderingsgrondslagen van de desbetreffende deelneming. Indien de waardering van een deelneming volgens de nettovermogenswaarde negatief is, wordt deze op nihil gewaardeerd. Deelnemingen waarop geen invloed van betekenis kan worden uitgeoefend, worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. Indien sprake is van een duurzame waardevermindering vindt waardering plaats tegen deze lagere waarde; afwaardering vindt plaats ten laste van de resultatenrekening. De leningen aan niet-geconsolideerde deelnemingen worden opgenomen tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieverentemethode, verminderd met bijzondere waardeverminderingsverliezen. De grondslagen voor overige financiële vaste activa zijn opgenomen onder het hoofd Financiële Instrumenten.
Voorraden Voorraden zijn gewaardeerd tegen kostprijs onder aftrek van een voorziening voor incourantheid voor zover noodzakelijk.
Onderhanden werk DBC's Het onderhanden werk uit hoofde van DBC's wordt gewaardeerd op basis van de verwachte opbrengst die is gebaseerd op de gemiddelde opbrengst van de bestede tijd en de verblijfsdagen overeenkomstig de normen van de Nederlandse Zorgautoriteit. Op het onderhanden werk worden de voorschotten die ontvangen zijn van verzekeraars in mindering gebracht.
Vorderingen
Vorderingen worden opgenomen voor de nominale waarde. Een voorziening wordt getroffen op de vorderingen op grond van verwachte oninbaarheid.
Liquide middelen Liquide middelen bestaan uit kas, banktegoeden en deposito’s met een looptijd korter dan twaalf maanden. Rekening-courantschulden bij banken zijn opgenomen onder schulden aan kredietinstellingen onder kortlopende schulden.
Voorzieningen (algemeen)
Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare of feitelijke verplichtingen die op de balansdatum bestaan waarbij het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen noodzakelijk is en waarvan de omvang op betrouwbare wijze is te schatten. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de beste schatting van de bedragen die noodzakelijk zijn om de verplichtingen per balansdatum af te wikkelen. De voorzieningen worden gewaardeerd tegen de (contante) waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de verplichtingen af te wikkelen. Wanneer verplichtingen naar verwachting door een derde zullen worden vergoed, wordt deze vergoeding als een actief in de balans opgenomen indien het waarschijnlijk is dat deze vergoeding zal worden ontvangen bij de afwikkeling van de verplichting.
82 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
5.1.4.2
Grondslagen van waardering van activa en passiva (vervolg)
Voorzieningen (specifiek) -
-
-
-
Voor het risico van de uitgaven in het kader van geschillen en claims inzake personeel is een voorziening opgenomen op basis van de inschatting van het bedrag dat in dit kader mogelijk verschuldigd is. Voor uitgaven voor groot onderhoud is een voorziening gevormd om deze lasten gelijkmatig te verdelen over een aantal boekjaren. De omvang van deze voorziening is gebaseerd op het lange termijn onderhoudsplan welke is opgesteld t/m 2025. De jubileumvoorziening betreft een voorziening voor toekomstige jubileumuitkeringen. De voorziening betreft de contante waarde van de in de toekomst uit te keren jubileumuitkeringen. De berekening is gebaseerd op gedane toezeggingen, blijfkans en leeftijd. De reorganisatievoorziening betreft een voorziening voor de kosten die verband houden met de getroffen organisatorische maatregelen die noodzakelijk zijn om de externe bezuinigingsmaatregelen in de bedrijfsvoering te kunnen accommoderen. In het kader van het in de CAO opgenomen persoonlijk levensfase budget (LFB) is een voorziening gevormd voor het bedrag van de door het personeel opgebouwde LFB-verlofrechten alsmede de hiermee verband houdende 45+ en 55+ overgangsregeling.
5.1.4.3
Grondslagen van resultaatbepaling
Algemeen
Het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen de baten en de lasten over het verslagjaar, met inachtneming van de hiervoor reeds vermelde waarderingsgrondslagen. De baten en lasten worden toegerekend aan de periode waarop deze betrekking hebben, uitgaande van historische kosten. Verliezen worden verantwoord als deze voorzienbaar zijn; baten worden verantwoord als deze gerealiseerd zijn. Baten (waaronder nagekomen budgetaanpassingen) en lasten uit voorgaande jaren die in dit boekjaar zijn geconstateerd, worden aan dit boekjaar toegerekend.
Pensioenen
Bouman GGZ heeft voor haar werknemers een toegezegd-pensioenregeling. Hiervoor in aanmerking komende werknemers hebben op de pensioengerechtigde leeftijd recht op een pensioen dat afhankelijk is van leeftijd, salaris en dienstjaren. De regeling is ondergebracht bij het Pensioenfonds Zorg en Welzijn. De stichting heeft geen verplichting tot het voldoen van aanvullende bijdragen in geval van een tekort bij Pensioenfonds Zorg en Welzijn, anders dan het effect van hogere toekomstige premies. Bouman GGZ heeft daarom de pensioenregeling verwerkt als een toegezegde-bijdrage-regeling en heeft alleen de verschuldigde premies tot en met het einde van het boekjaar in de jaarrekening verantwoord.
Segmentering
In de jaarrekening wordt overeenkomstig de Richtlijn Zorginstellingen een segmentatie van de resultatenrekening gemaakt. Bij de verdeling van de resultatenrekening per operationeel segment is aangesloten op de activiteiten van het bedrijfsproces. De verdeling van de indirecte kosten over de te onderscheiden zorgsoorten geschied op basis van de som van de opbrengsten.
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 83
5.1.5
ACTIVA
Toelichting op de balans
1. Immateriële vaste activa De specificatie is als volgt :
31-dec-11 €
31-dec-10 €
Licenties
524.722
709.297
Totaal immateriële vaste activa
524.722
709.297
2011 €
2010 €
Boekwaarde per 1 januari Bij: investeringen Bij: herwaarderingen Af: afschrijvingen Af: bijzondere waardeverminderingen Af: terugname geheel afgeschreven activa Af: desinvesteringen
709.297 0 0 184.575 0 0 0
164.649 653.492 0 108.844 0 0 0
Boekwaarde per 31 december
524.722
709.297
Aanschafwaarde Cumulatieve herwaarderingen Cumulatieve afschrijvingen
944.472 0 419.750
1.343.272 0 633.975
Het verloop van de immateriële activa in het verslagjaar is als volgt weer te geven :
Toelichting: Voor een nadere specificatie van het verloop van de immateriële vaste activa per activagroep wordt verwezen naar het mutatieoverzicht onder 5.1.6
2. Materiële vaste activa De specificatie is als volgt :
31-dec-11 €
31-dec-10 €
Bedrijfsgebouwen en terreinen Machines en installaties Andere vaste bedrijfsmiddelen, technische en administratieve uitrusting Materiële vaste bedrijfsactiva in uitvoering en vooruitbetalingen op materiële vaste activa Niet aan het bedrijfsproces dienstbare materiële activa
14.144.713 3.040.741 2.226.081 916.131 0
13.949.792 2.931.653 1.820.710 358.080 0
Totaal materiële vaste activa
20.327.666
19.060.235
2011 €
2010 €
Boekwaarde per 1 januari Bij: investeringen Bij: herwaarderingen Af: afschrijvingen Af: bijzondere waardeverminderingen Af: terugname geheel afgeschreven activa Af: desinvesteringen
19.060.235 3.670.610 0 1.943.556 0 0 459.623
20.135.121 809.660 0 1.849.221 0 0 35.325
Boekwaarde per 31 december
20.327.666
19.060.235
Aanschafwaarde Cumulatieve herwaarderingen Cumulatieve afschrijvingen
34.458.055 0 14.130.389
33.122.620 0 14.062.385
Het verloop van de materiële activa in het verslagjaar is als volgt weer te geven :
Toelichting: In het kader van de invoering per 2012 van de Normatieve Huisvestingscomponent (NHC) binnen de AWBZ heeft eind 2011 een evaluatie plaatsgevonden van de waardering van het voor dit segment ingezette vastgoed. Uit deze evaluatie is gebleken dat de overgang naar dit nieuwe bekostigingsstelsel geen aanleiding geeft tot wijzigingen in de waardering van dit deel van het vastgoed. Voor een nadere specificatie van het verloop van de materiële vaste activa per activagroep wordt verwezen naar het mutatieoverzicht onder 5.1.6. In toelichting 5.1.7 zijn overzichten opgenomen voor de onderhanden en gereedgekomen projecten.
84 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
5.1.5
Toelichting op de balans (vervolg)
ACTIVA
3. Financiële vaste activa De specificatie is als volgt : Deelnemingen Overige vorderingen Waarborgsommen Totaal financiële vaste activa
31-dec-11 € 192.200 0 99.743
31-dec-10 € 0 0 91.537
291.943
91.537
Het verloop van de financiële vaste activa is als volgt : € 91.537
Boekwaarde per 1 januari 2011 Bij: kapitaalstorting Bij: mutatie waarborgsommen Af: aflossing lening Af: voorziening voor oninbaarheid
192.200 8.206 0 0
Boekwaarde per 31 december 2011
291.943
Toelichting: De kapitaalstorting in 2011 houdt verband met de verkrijging van het kapitaalbelang in Zorgaanbieders Online BV.
Toelichting op belangen in andere rechtspersonen of vennootschappen: Naam en rechtsvorm en woonplaats rechtspersoon
Kernactiviteit
Verschaft kapitaal
Kapitaalbelang (in %)
Eigen vermogen €
Resultaat €
Rechtstreekse kapitaalbelangen >= 20%: Kringloopwinkel Opnieuw & Co BV
9.000
50%
669.452
237.895
Rechtstreekse kapitaalbelangen <20%: Zorgaanbieders Online BV E-Health ontwikkeling
3.000
16,7%
n.n.b.
n.n.b.
Zeggenschapsbelangen: n.v.t. Belangen samen met dochtermaatschappijen: n.v.t. Volledig aansprakelijk vennoot van VoF of CV: n.v.t. Toelichting: Het eigen vermogen en resultaat van Opnieuw & Co BV zijn ontleend aan de jaarrekening 2010. De jaarcijfers over 2011 van Zorgaanbieders Online BV waren ten tijde van de totstandkoming van deze jaarrekening nog niet bekend.
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 85
5.1.5
Toelichting op de balans (vervolg)
ACTIVA
4. Voorraden De specificatie is als volgt :
31-dec-11 €
31-dec-10 €
Medische middelen Voedingsmiddelen Overige voorraden: Emballage
12.335 24.412
12.335 28.355
40.851
32.956
Totaal voorraden
77.598
73.646
De specificatie is als volgt :
31-dec-11 €
31-dec-10 €
Onderhanden werk DBC's Af: ontvangen voorschotten DBC's Onderhanden werk DBBC's Af: ontvangen voorschotten DBBC's Af: voorziening onderhanden werk
22.937.164 -9.189.833 2.421.897 -1.546.670 0
20.574.853 -6.862.636 0 0 0
Totaal onderhanden werk
14.622.558
13.712.217
5. Onderhanden werk uit hoofde van DB(B)C's
Toelichting: Ten gevolge van de invoering van de DBBC-facturatie in het kader van de forensische zorg is vanaf 2011 sprake van onderhanden werk van zowel de DBC's als de DBBC's.
6. Vorderingen en overlopende activa De specificatie is als volgt : Vorderingen op debiteuren Nog te factureren omzet DBC's Nog te factureren omzet DBBC's Overige vorderingen inzake subsidies Vorderingen op personeel: Pc privé project / Fietsenplan Overige vorderingen personeel Vooruitbetaalde bedragen Nog te ontvangen bedragen Totaal vorderingen en overlopende activa
31-dec-11 €
31-dec-10 €
5.511.596 6.316.170 1.123.078 487.835
2.703.457 5.056.355 0 89.151
19.106 500
16.569 2.018
808.270 298.534
978.684 0
14.565.089
8.846.234
Toelichting: De vorderingen en overlopende activa hebben een resterende looptijd van maximaal een jaar en bevatten geen onderdelen die als langlopend kunnen worden aangemerkt.
86 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
5.1.5
Toelichting op de balans (vervolg)
7. Vorderingen uit hoofde van financieringstekort en/of schulden uit hoofde van financieringsoverschot AWBZ
t/m 2008 €
2009 €
2010 €
Saldo per 1 januari
0
-496.210
1.174.474
Financieringsverschil boekjaar Correcties voorgaande jaren Betalingen/ontvangsten Subtotaal mutatie boekjaar
0 0 0
0 340.813 340.813
-160.891 -1.135.635 -1.296.526
1.405.674
1.405.674 -160.891 -794.822 449.961
Saldo per 31 december
0
-155.397
-122.052
1.405.674
1.128.225
Stadium van vaststelling (per erkenning):
c
c
b
a
2008 €
2009 €
2010 €
2011 €
355.527
-6.982.561
5.403.323
1.795 -152.406 -150.611
0 6.568.090 6.568.090
-5.963.799 541.344 -5.422.455
-6.324.361
-6.324.361 -5.962.004 6.957.028 -5.329.337
204.916
-414.471
-19.132
-6.324.361
-6.553.048
c
c
c
a
ZVW
Saldo per 1 januari Financieringsverschil boekjaar Correcties voorgaande jaren Betalingen/ontvangsten Subtotaal mutatie boekjaar Saldo per 31 december
2011 €
678.264 1.405.674
totaal € -1.223.711
-6.324.361
Stadium van vaststelling (per erkenning):
totaal €
a= interne berekening b= overeenstemming met zorgverzekeraars c= definitieve vaststelling NZa Specificatie financieringsverschil in het boekjaar
2011 €
2010 €
Wettelijk budget aanvaardbare kosten AWBZ Wettelijk budget aanvaardbare kosten ZVW Af: ontvangen voorschotten AWBZ Af: gefactureerde DBC's Af: mutatie onderhanden werk DBC's / correcties Af: mutatie nog te factureren DBC's
11.493.942 40.401.890 10.088.268 49.067.923 -3.601.488 1.259.815
9.589.098 38.771.731 8.414.624 40.738.029 -6.567.592 -802.029
Totaal financieringsverschil
-4.918.687
6.577.797
2011 €
2010 €
Financieringsverschil AWBZ Financieringsverschil DBC-financiering
1.405.674 -6.324.361
1.174.474 5.403.323
Totaal financieringsverschil
-4.918.687
6.577.797
Specificatie financieringsverschil per financieringsvorm
Toelichting: Ten gevolg van een omissie in het verantwoordingsdocument DBC omzet GGZ over het jaar 2009 bestaat er vanaf een 2009 een verschil tussen de vaststelling door de Nza en het financieringsverschil Zvw volgens de jaarrekening. Door de verwerking van een correctie in het verantwoordingsdocument DBC omzet over het jaar 2011 behoort dit verschil na dit boekjaar tot het verleden.
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 87
5.1.5
Toelichting op de balans (vervolg)
ACTIVA
9. Liquide middelen De specificatie is als volgt : Bankrekeningen Kassen Deposito's Totaal liquide middelen Toelichting: De liquide middelen staan, behoudens een bedrag van € 37.592, ter vrije beschikking.
88 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
31-dec-11 € 677.702 47.170 3.225.994
31-dec-10 € 741.028 45.417 5.513.370
3.950.866
6.299.815
5.1.5
Toelichting op de balans (vervolg)
PASSIVA
10. Eigen vermogen Het eigen vermogen bestaat uit de volgende componenten: Kapitaal Collectief gefinancierd gebonden vermogen Niet collectief gefinancierd vrij vermogen
31-dec-11 € 159 8.180.550 9.044.961
31-dec-10 € 159 8.792.367 9.331.920
Totaal eigen vermogen
17.225.670
18.124.446
Kapitaal
Het verloop is als volgt weer te geven: Kapitaal
Saldo per 1-jan-2011 € 159
Resultaatbestemming € 0
Overige mutaties € 0
Saldo per 31-dec-2011 € 159
159
0
0
159
Saldo per 1-jan-2011 € 8.792.367 0
Resultaatbestemming € -611.817 0
Overige mutaties € 0 0
Saldo per 31-dec-2011 € 8.180.550 0
8.792.367
-611.817
0
8.180.550
Saldo per 1-jan-2011 € 9.331.920
Resultaatbestemming € -286.959
Overige mutaties € 0
Saldo per 31-dec-2011 € 9.044.961
9.331.920
-286.959
0
9.044.961
Collectief gefinancierd gebonden vermogen Het verloop is als volgt weer te geven: Reserve aanvaardbare kosten: Egalisatie afschrijvingen Totaal collectief gefinancierd gebonden vermogen
Niet collectief gefinancierd vrij vermogen Het verloop is als volgt weer te geven: Algemene reserves Totaal niet-collectief gefinancierd vrij vermogen Toelichting:
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 89
5.1.5
Toelichting op de balans (vervolg)
PASSIVA
11. Voorzieningen Het verloop is als volgt weer te geven: Voorziening Voorziening Voorziening Voorziening Voorziening
inzake claims en geschillen personeel groot onderhoud dienstjubilea reorganisatie levensfasebudget
Totaal voorzieningen
Saldo per 1-jan-2011 € 245.000 1.105.939 653.000 0 980.550
Dotatie
Onttrekking
€ 0 228.558 67.405 1.816.315 81.698
€ -245.000 -174.204 -17.405 -74.295 0
Saldo per 31-dec-2011 € 0 1.160.293 703.000 1.742.020 1.062.248
2.984.489
2.193.976
-510.904
4.667.561
Toelichting in welke mate (het totaal van) de voorzieningen als langlopend moeten worden beschouwd: 31-dec-2011 Kortlopend deel van de voorzieningen (< 1 jr.) Langlopend deel van de voorzieningen (> 1 jr.) Hiervan langlopend (> 5 jaar)
3.113.651 1.553.910 448.476
Toelichting per categorie voorziening: De voorziening groot onderhoud dient om de kosten van cyclisch onderhoud gelijkmatig over de jaren te verdelen. De dotatie is gebaseerd op het meerjarenonderhoudsplan t/m 2025. Uitgaven voor onderhoud worden op de voorziening in mindering De voorziening dienstjubilea betreft de verplichting van in de toekomst te betalen jubilea. De voorziening reorganisatie omvat de kosten die verband houden met de organisatorische maatregelen die in 2011 zijn getroffen teneinde de door de verschillende financiers aangekondigde bezuinigingen in de bedrijfsvoering te accommoderen. De voorziening levensfasebudget houdt verband met de verlofregeling zoals opgenomen in de CAO GGZ en geeft een financiële vertaling van deze verplichting.
12. Langlopende schulden De specificatie is als volgt : Schulden aan kredietinstellingen Totaal langlopende schulden
Het verloop is als volgt weer te geven: Stand per 1 januari Af: aflossingen Stand per 31 december Af: aflossingsverplichting komend boekjaar Stand langlopende schulden per 31 december
31-dec-11 € 9.390.139
31-dec-10 € 9.928.692
9.390.139
9.928.692
2011 € 10.467.245 538.553
2010 € 11.073.799 606.554
9.928.692
10.467.245
538.553
538.553
9.390.139
9.928.692
Toelichting in welke mate (het totaal van) de voorzieningen als langlopend moet worden beschouwd: Kortlopend deel van de langlopende schulden (< 1 jr.), aflossingsverplichtingen Langlopend deel van de langlopende schulden (> 1 jr.) (balanspost) Hiervan langlopend (> 5 jaar)
538.553 9.390.139 7.235.927
538.553 9.928.692 7.774.475
Voor een nadere toelichting op de langlopende schulden wordt verwezen naar bijlage overzicht langlopende leningen. De aflossingsverplichtingen zijn verantwoord onder de kortlopende schulden.
90 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
5.1.5
Toelichting op de balans (vervolg)
PASSIVA
13. Kortlopende schulden en overlopende passiva De specificatie is als volgt :
31-dec-11 € 105.869 2.445.267 538.554 2.532.934 542.633 564.653 1.860.000 1.800.714
31-dec-10 € 51.205 2.533.132 538.554 2.220.222 481.310 626.534 1.769.000 1.823.160
Overige schulden: Subsidies
5.096.961
2.737.841
Nog te betalen kosten: Overige nog te betalen kosten
1.925.372
4.189.658
239.292
239.292
17.652.249
17.209.908
Schulden aan kredietinstellingen Crediteuren Aflossingsverplichtingen langlopende leningen Belastingen en sociale premies Schulden ter zake pensioenen Nog te betalen salarissen Vakantiegeld Vakantiedagen
Vooruitontvangen opbrengsten: Overige vooruitontvangen baten Totaal kortlopende schulden en overlopende passiva
Toelichting: Bij de Fortis Bank kan worden beschikt over een rekening-courant krediet ter financiering van de exploitatie, voorfinanciering DBC's, financieringstekorten en nog in de tarieven te verrekenen kosten; de kredietlimiet bedraagt € 15.000.000. De rente bedraagt per jaar 0,35 % boven het éénmaands Euribor tarief. Als zekerheden voor deze faciliteit geldt: - positieve/negatieve hypotheekverklaring op huidige en in de toekomst te verkrijgen registergoederen - op eerste verzoek van de bank het geven van hypotheek op deze registergoederen - verpanding van vorderingen
14. Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen Verloopoverzicht investeringsruimte trekkingsrechten Het verloop is als volgt weer te geven: Nog niet bestede investeringsruimte per 1 januari Bij: indexering niet-bestede investeringsruimte Bij: investeringsruimte verslagjaar Af: investeringen verslagjaar
2011 € 2.686.388 49.967 157.444 0
2010 € 2.489.739 42.077 154.572 0
Beschikbare investeringsruimte 31 december
2.893.798
2.686.388
Lopende investeringsprojecten leggen het volgende beslag op de beschikbare investeringsruimte:
Gestelde garanties Ultimo boekjaar zijn in het kader van huurovereenkomsten garanties gesteld voor een totaalbedrag van ca. € 254.350.
Huurovereenkomsten en leasecontracten Huurovereenkomsten: Leasecontracten:
De huurlasten voor 2011 bedragen ca. € 3.600.000 De looptijd varieert van 1 tot 26 jaar De leasekosten voor vervoermiddelen, keukenapparatuur en kantoorapparatuur bedragen respectievelijk € 78.000, € 47.000 en € 188.000
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 91
0
5.1.6
Mutatieoverzicht vaste activa
5.1.6.1
WTZi-vergunningplichtige vaste activa NZa-IVA
Grond
Gebouwen
€
Terreinvoorzieningen €
Verbouwingen €
Installaties
€
Semi perm. gebouwen €
Subtotaal vergunning €
Totaal
€
Onderhanden Projecten €
€ Stand per 1 januari 2011 - aanschafwaarde - cumulatieve herwaarderingen - cumulatieve afschrijvingen
0 0 0
2.330.833 0 379.293
562.923 0 283.096
10.012.242 0 4.104.782
0 0 0
1.036.604 0 499.328
3.620.401 0 2.140.430
0 0 0
17.563.003 0 7.406.929
34.465.892 0 14.696.360
Boekwaarde per 1 januari 2011
0
1.951.540
279.827
5.907.460
0
537.276
1.479.971
0
10.156.074
19.769.532
Mutaties in het boekjaar - investeringen - herwaarderingen - afschrijvingen - extra afschrijvingen NZa-goedgekeurd
0 0 0 0
0 0 40.087 0
8.737 0 29.394 0
0 0 187.500 0
0 0 0 0
306.270 0 94.507 0
193.926 0 181.588 0
0 0 0 0
508.933 0 533.076 0
3.670.610 0 2.128.131 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
946.169 0 946.169
0 0 0
0 0 0
396.789 0 396.789
0 0 0
1.342.958 0 1.342.958
1.904.363 0 1.904.363
0 0 0 0
0 0 0 0
0 0 0 0
109.448 0 18.698 90.750
0 0 0 0
206.620 0 70.596 136.024
79.560 0 27.183 52.377
0 0 0 0
395.628 0 116.477 279.151
829.612 0 369.989 459.623
Mutaties in boekwaarde (per saldo)
0
-40.087
-20.657
-278.250
0
75.739
-40.039
0
-303.294
1.082.856
Stand per 31 december 2011 - aanschafwaarde - cumulatieve herwaarderingen - cumulatieve afschrijvingen
0 0 0
2.330.833 0 419.380
571.660 0 312.490
8.956.625 0 3.327.415
0 0 0
1.136.254 0 523.239
3.337.978 0 1.898.046
0 0 0
16.333.350 0 6.480.570
35.402.527 0 14.550.139
Boekwaarde per 31 december 2011
0
1.911.453
259.170
5.629.210
0
613.015
1.439.932
0
9.852.780
20.852.388
0% resp 2%
5,0%
2% resp 3,3%
5,0%
5,0%
€
- terugname geheel afgeschreven activa aanschafwaarde cumulatieve herwaarderingen cumulatieve afschrijvingen
- desinvesteringen aanschafwaarde cumulatieve herwaarderingen cumulatieve afschrijvingen per saldo
Afschrijvingspercentage
92 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
5.1.6.2
WTZi-meldingsplichtige vaste activa Trekkings rechten
Onderhanden Projecten
Subtotaal
Instandhouding
Onderhanden Projecten
Subtotaal
€
€
€
€
€
€
Subtotaal meldingsplichtige activa €
Stand per 1 januari 2011 - aanschafwaarde - cumulatieve herwaarderingen - cumulatieve afschrijvingen
0 0 0
0 0 0
0 0 0
2.429.341 0 1.601.862
0 0 0
2.429.341 0 1.601.862
2.429.341 0 1.601.862
Boekwaarde per 1 januari 2011
0
0
0
827.479
0
827.479
827.479
Mutaties in het boekjaar - investeringen - herwaarderingen - afschrijvingen
0 0 0
0 0 0
0 0 0
381.327 0 198.737
0 0 0
381.327 0 198.737
381.327 0 198.737
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0 0
0 0 0 0
0 0 0 0
19.655 0 3.112 16.543
0 0 0 0
19.655 0 3.112 16.543
19.655 0 3.112 16.543
Mutaties in boekwaarde (per saldo)
0
0
0
166.047
0
166.047
166.047
Stand per 31 december 2011 - aanschafwaarde - cumulatieve herwaarderingen - cumulatieve afschrijvingen
0 0 0
0 0 0
0 0 0
2.791.013 0 1.797.487
0 0 0
2.791.013 0 1.797.487
2.791.013 0 1.797.487
Boekwaarde per 31 december 2011
0
0
0
993.526
0
993.526
993.526
- terugname geheel afgeschreven activa aanschafwaarde cumulatieve herwaarderingen cumulatieve afschrijvingen
- desinvesteringen aanschafwaarde cumulatieve herwaarderingen cumulatieve afschrijvingen per saldo
Afschrijvingspercentage
5% / 10%
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 93
5.1.6.3
WMG-gefinancierde vaste activa Grond €
Terreinvoorzieningen €
Gebouwen
Verbouwingen €
Installaties
Inventaris
€
Semi perm. gebouwen €
€
Vervoermiddelen €
Automatisering €
Onderhanden projecten €
Subtotaal WMG €
Stand per 1 januari 2011 - aanschafwaarde - cumulatieve herwaarderingen - cumulatieve afschrijvingen
€
0 0 0
17.554 0 3.510
531.119 0 60.206
0 0 0
880.335 0 252.367
270.090 0 110.347
2.244.118 0 1.198.740
225.588 0 90.841
879.449 0 618.546
358.080 0 0
5.406.333 0 2.334.557
Boekwaarde per 1 januari 2011
0
14.044
470.913
0
627.968
159.743
1.045.378
134.747
260.903
358.080
3.071.776
Mutaties in het boekjaar - investeringen - herwaarderingen - afschrijvingen
0 0 0
0 0 1.349
0 0 10.955
0 0 0
575.245 0 64.260
107.574 0 29.026
652.151 0 349.507
0 0 37.753
345.066 0 271.228
691.093 0 0
2.371.129 0 764.078
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
3.622 0 3.622
0 0 0
85.036 0 85.036
0 0 0
88.658 0 88.658
0 0 0 0
0 0 0 0
0 0 0 0
0 0 0 0
0 0 0 0
0 0 0 0
26 0 26 0
0 0 0 0
0 0 0 0
133.042 0 0 133.042
133.068 0 26 133.042
Mutaties in boekwaarde (per saldo)
0
-1.349
-10.955
0
510.985
78.548
302.644
-37.753
73.838
558.051
1.474.009
Stand per 31 december 2011 - aanschafwaarde - cumulatieve herwaarderingen - cumulatieve afschrijvingen
0 0 0
17.554 0 4.859
531.119 0 71.161
0 0 0
1.455.580 0 316.627
377.664 0 139.373
2.892.621 0 1.544.599
225.588 0 128.594
1.139.479 0 804.738
916.131 0 0
7.555.736 0 3.009.951
Boekwaarde per 31 december 2011
0
12.695
459.958
0
1.138.953
238.291
1.348.022
96.994
334.741
916.131
4.545.785
5,0%
2,0%
5,0%
5,0%
14,3%
20,0%
33,3%
- terugname geheel afgeschreven activa aanschafwaarde cumulatieve herwaarderingen cumulatieve afschrijvingen
- desinvesteringen aanschafwaarde cumulatieve herwaarderingen cumulatieve afschrijvingen per saldo
Afschrijvingspercentage
94 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
5.1.6.4
Niet WTZi/WMG-gefinancierde vaste activa IVA
Gebouwen
€
€
Semi perm. gebouwen €
Verbouwingen €
Installaties
Inventaris €
Vervoermiddelen €
Automatisering €
Onderhanden projecten €
Subtotaal WMG €
Stand per 1 januari 2011 - aanschafwaarde - cumulatieve herwaarderingen - cumulatieve afschrijvingen
€
1.343.272 0 633.975
3.226.543 0 483.213
0 0 0
2.432.117 0 1.014.683
1.029.393 0 564.933
807.631 0 511.133
187.952 0 131.580
40.307 0 13.495
0 0 0
9.067.215 0 3.353.012
Boekwaarde per 1 januari 2011
709.297
2.743.330
0
1.417.434
464.460
296.498
56.372
26.812
0
5.714.203
Mutaties in het boekjaar - investeringen - herwaarderingen - afschrijvingen
0 0 184.575
0 0 66.195
0 0 0
161.152 0 120.382
13.938 0 99.028
165.097 0 116.813
9.424 0 26.658
59.610 0 18.589
0 0 0
409.221 0 632.240
398.800 0 398.800
0 0 0
0 0 0
0 0 0
39.101 0 39.101
34.846 0 34.846
0 0 0
0 0 0
0 0 0
472.747 0 472.747
0 0 0 0
0 0 0 0
0 0 0 0
164.504 0 149.424 15.080
103.781 0 93.403 10.378
7.442 0 5.088 2.354
0 0 0 0
5.534 0 2.459 3.075
0 0 0 0
281.261 0 250.374 30.887
-184.575
-66.195
0
25.690
-95.468
45.930
-17.234
37.946
0
-253.906
Stand per 31 december 2011 - aanschafwaarde - cumulatieve herwaarderingen - cumulatieve afschrijvingen
944.472 0 419.750
3.226.543 0 549.408
0 0 0
2.428.765 0 985.641
900.449 0 531.457
930.440 0 588.012
197.376 0 158.238
94.383 0 29.625
0 0 0
8.722.428 0 3.262.131
Boekwaarde per 31 december 2011
524.722
2.677.135
0
1.443.124
368.992
342.428
39.138
64.758
0
5.460.297
20,0%
2,0%
3,3% resp 5,0%
5,0%
14,3%
20,0%
20,0%
0,0%
- terugname geheel afgeschreven activa aanschafwaarde cumulatieve herwaarderingen cumulatieve afschrijvingen
- desinvesteringen aanschafwaarde cumulatieve herwaarderingen cumulatieve afschrijvingen per saldo Mutaties in boekwaarde (per saldo)
Afschrijvingspercentage
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 95
5.1.7
Specificatie onderhanden projecten en gereed gekomen projecten
5.1.7.1
Specificatie onderhanden projecten Projectgegevens
Nummer
Briefnummer
Datum Omschrijving
Investeringen
WTZi-type
Romanohof Herinrichting werkplekken P de Hooghweg Tijdelijke huisvesting kliniek Charloisse Lagedijk Videoconferencing Bouman GGZ telefonie Verbouwing Reeweg Zuid
WMG WMG WMG WMG WMG WMG
Totaal
173.671 11.468
39.899 225.038
5.1.7.2 Nummer
t/m 2010 €
Briefnummer
Goedkeuringen
t/m 2011 ondergereed handen € €
2011
Nominaal bedrag €
Aangepaste goedkeuring €
Index €
342.658 47.167 50.000 1.838 242.290 7.140
0
516.329 58.635 50.000 1.838 282.189 7.140
1.061.294 310.495 50.000 20.500 275.200 630.700
0
1.061.294
691.093
0
916.131
2.348.189
0
1.061.294
Jaar van oplevering
2012 2012 2012 2012 2012 2012
Specificatie gereed gekomen projecten Projectgegevens
Datum Omschrijving
WTZi-type
Activapost
Investeringen WTZi €
WMG €
Overige €
Toekomstige lasten Afschrijving WTZi Rentekosten € €
Totaal € 0 0 0 0 0
Totaal
0
96 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
0
0
0
0
0
5.1.8
Leninggever
Datum
Overzicht langlopende schulden
Hoofdsom
Totale looptijd
Soort lening
€
Werke- Restschuld Nieuwe Restschuld Aflossing in lijke- 31 december leningen in 31 december 2011 rente 2010 2011 2011 %
€
€
€
€
Restschuld over 5 jaar
Resterende looptijd in jaren eind 2011
Aflossingswijze
€
Gestelde zekerheden
€
ABN-AMRO
10-apr-00
2.268.900 30 jaar onderhands
4,72%
1.511.088
75.781
1.435.307
1.056.402
19
lineair
ABN-AMRO
10-apr-00
2.268.900 30 jaar onderhands
4,67%
1.511.088
75.781
1.435.307
1.056.402
19
lineair
ABN-AMRO
1-apr-99
2.268.900 26 jaar onderhands
5,50%
1.361.341
90.756
1.270.585
816.805
14
lineair
ABN-AMRO
1-okt-98
1.905.876 25 jaar onderhands
5,67%
991.056
76.235
914.821
533.646
12
lineair
ABN-AMRO
15-okt-03
2.100.000 30 jaar onderhands
4,64%
1.610.000
70.000
1.540.000
1.190.000
22
lineair
ABN-AMRO
15-okt-03
2.000.000 30 jaar onderhands
3,35%
1.533.333
66.667
1.466.666
1.133.331
22
lineair
ABN-AMRO Gemeente Rotterdam Totaal
15-okt-03
2.500.000 30 jaar onderhands
4,35%
1.916.667
83.333
1.833.334
1.416.669
22
lineair
rek. courant
0,00%
32.672 10.467.245
0 538.553
32.672 9.928.692
32.672 7.235.927
0
Aflossing 2012
pos/neg 75.781 hypotheekclausule pos/neg 75.781 hypotheekclausule pos/neg 90.756 hypotheekclausule pos/neg 76.235 hypotheekclausule pos/neg 70.000 hypotheekclausule pos/neg 66.667 hypotheekclausule pos/neg 83.333 hypotheekclausule 0 538.553
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 97
5.1.9
Toelichting op de resultatenrekening
15. Wettelijk budget aanvaardbare kosten € Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten voorgaand jaar Productieafspraken verslagjaar Prijsindexatie ZZP-tarieven (incl. herallocatie) Overheidsbijdrage in de arbeidskostenontwikkeling Prijsindexatie materiële kosten Loon- en prijsindex extramurale producten Groei normatieve kapitaalslasten
2011 € 48.768.611
€
972.825 11.685 508.751 51.061 645.999 349.188
-45.028 961.372 268.697 -7.521 336.600 26.835
1.566.684 Uitbreiding erkenning en toelating: - loonkosten - materiële kosten - normatieve kapitaalslasten
0 0 324.074
Beleidsmaatregelen overheid Nacalculeerbare kapitaalslasten: - rente - afschrijvingen - huur - prijsverschil - overige Overige mutaties: Generieke kortingsmaatregel GGZ Individuele prijsafspraken Kapitaalslasten beschermd wonen Kapitaalslasten kliniek Kapitaalslasten extramuraal
Subtotaal wettelijk budget boekjaar Budgetcorrecties voorgaande jaren Af: overproductie/productie zonder CIZ indicatie Wettelijk budget voor aanvaardbare kosten jaar Toelichting
98 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
2010 € 48.533.843
1.585.983 0 0 0
324.074
0
-34.990
80.000
61.171 64.829 527.699 0 0
-65.171 7.902 6.433 0 0 653.699
-39.134 -9.200 17.482 -324.220 0
-50.836 -1.358.831 11.093 12.388 0 0
-355.072
-1.335.350
51.895.831
48.768.611
175.577 0
2.203.723 -407.782
52.071.408
50.564.552
5.1.9
Toelichting op de resultatenrekening (vervolg)
BATEN
16. Toelichting niet-gebudgetteerde zorgprestaties De specificatie is als volgt :
2011 € 0 0 0 0 0 0
2010 € 0 0 0 0 765.059 0
0
765.059
Gemeentelijke subsidies Subsidie Reclassering Rijkssubsidie Ministerie van Justitie inzake forensische zorg Rijkssubsidies Ministerie van VWS (opleidings- en stagefonds) Overige subsidies, waaronder loonkostensubsidies
2011 € 15.028.523 5.909.750 4.791.250 588.898 44.543
2010 € 16.155.529 5.655.241 4.355.724 630.168 146.826
Totaal
26.362.964
26.943.488
Zorgprestaties tussen instellingen Zorgprestaties cliënten Zorgprestaties derde compartiment Persoonsgebonden- en volgende budgetten Overige zorgprestaties Eigen bijdragen cliënten Totaal 17. Subsidies (inclusief overige Wmo-prestaties)
De specificatie is als volgt :
Toelichting
18. Toelichting overige bedrijfsopbrengsten De specificatie is als volgt :
2011
2010
Overige dienstverlening: Doorberekende salaris- en materiële kosten
151.497
215.022
Overige opbrengsten: Omzet kantines en automaten Inkomsten activiteiten
65.186 339.541
65.082 466.003
Totaal
556.224
746.107
Toelichting
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 99
5.1.9
Toelichting op de resultatenrekening (vervolg)
LASTEN
19. Personeelskosten De specificatie is als volgt :
2011 € 36.843.399 10.871.162 3.728.261
2010 € 34.714.815 9.692.890 3.350.695
698.952 315.926 2.710.830 55.168.530 5.721.029
1.397.049 391.146 2.724.088 52.270.682 5.495.010
60.889.559
57.765.692
Specificatie gemiddeld aantal personeelsleden (in FTE's): Personeel in loondienst Personeel niet in loondienst
1.010 63
937 61
Gemiddeld aantal personeelsleden op basis van fulltime eenheden
1.073
998
Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenpremie Andere personeelskosten: Opleidingskosten Wervingskosten Overige personeelskosten Subtotaal Personeel niet in loondienst Totaal personeelskosten
Toelichting De personeelskosten over 2011 bevat voor een bedrag van € 925.000 de personele component van de in 2011 gevormde reorganisatievoorziening. In de opleidingskosten over 2010 is een bedrag opgenomen van € 700.000 inzake de reservering voor kosten die verband houden met de implemenatie van het Bouman Behandelmodel.
20. Afschrijvingen immateriële en materiële vaste activa De specificatie is als volgt : Nacalculeerbare afschrijvingen: - immateriële vaste activa - materiële vaste activa - financiële vaste activa Overige afschrijvingen: - immateriële vaste activa - materiële vaste activa
2011 €
2010 €
0 533.076 0
0 468.242 0
184.575 1.410.480
108.844 1.380.979
2.128.131
1.958.065
Aansluiting afschrijvingen resultatenrekening - verloopoverzichten materiële vaste activa Totaal afschrijvingslasten resultatenrekening waarvan nacalculeerbare afschrijvingen
2011 € 2.128.131 533.076
In het externe budget verwerkte vergoeding voor afschrijvingslasten: - WTZi-vergunningplichtige vaste activa - WTZi-meldingsplichtige vaste activa - WMG-gefinancierde vaste activa Totaal vergoeding afschrijvingslasten
589.740 254.904 237.163 1.081.807
Aanschafwaarde desbetreffende vaste activa Cumulatieve afschrijvingslasten desbetreffende vaste activa
26.680.099 11.288.008
Toelichting In het wettelijk budget is een hogere vergoeding voor nacalculeerbare afschrijvingen op vergunningsplichtige vaste activa opgenomen dan aan lasten is verwerkt in de jaarrekening 2011. Deze afwijking wordt verklaard door een in de jaarrekening 2007 verwerkte vervroegde afschrijving welke door de NZa in de nacalculatie niet is gehonoreerd. 100 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
5.1.9
Toelichting op de resultatenrekening (vervolg)
LASTEN
21. Overige bedrijfskosten De specificatie is als volgt :
2011 € 1.621.265 4.418.676 2.074.231 3.763.288 3.527.390 1.061.175
2010 € 1.352.050 5.960.238 2.404.335 3.409.316 3.048.607 554.297
16.466.025
16.728.844
Rentebaten
2011 € 87.416
2010 € 21.873
Rentelasten
-493.073
-510.348
Totaal financiële baten en lasten
-405.657
-488.475
Voedingsmiddelen en hotelmatige kosten Algemene kosten Patiënt- en bewonersgebonden kosten Onderhoud en energiekosten Huur en leasing Dotaties en vrijval voorzieningen Totaal bedrijfskosten
22. Financiële baten en lasten De specificatie is als volgt :
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 101
5.1.9
Toelichting op de resultatenrekening (vervolg)
23. Bezoldiging bestuurders en toezichthouders Welk bestuursmodel is van toepassing op uw organisatie? Wat is de samenstelling van het bestuur of de directie?
Eindverantwoordelijke Raad van Bestuur met Raad van Toezicht Tweehoofdig met voorzitter
De bezoldiging van de bestuurders en gewezen bestuurders van de zorginstelling over het jaar 2011 is als volgt: Naam 1 Vanaf welke datum is de persoon als bestuurder werkzaam in uw organisatie? 2 Maakt de persoon op dit moment nog steeds deel uit van het bestuur? 3 Tot welke datum was de persoon als bestuurder werkzaam in uw organisatie? 4 Is de persoon in het verslagjaar voorzitter van het bestuur geweest? 5 Hoeveel maanden is de persoon voorzitter geweest in het verslagjaar? 6 Wat is de aard van de (arbeids)overeenkomst? 7 Welke salarisregeling is toegepast? 8 Wat is de deeltijdfactor? (percentage) 9 Bruto-inkomen, incl. vakantiegeld, eindejaars-uitkeringsalaris en andere vaste 10 11 12 13 14 15 16 17
a. Waarvan verkoop verlofuren b. Waarvan nabetalingen voorgaande jaren
Bruto-onkostenvergoeding Werkgeversbijdrage sociale lasten Werkgeversbijdrage pensioen, VUT, FPU Ontslagvergoeding Bonussen Totaal inkomen (9 t/m 14, excl. 9a en b) Cataloguswaarde auto van de zaak Eigen bijdrage auto van de zaak
Czyzewski E.C.J.E. 1-9-1996 ja
Wetering B.J.M. van de 1-4-2000 ja
ja 12 1 2 100% 190.391 0 0 0 12.159 21.371 0 0 223.921 46.585 0
nee 0 1 2 100% 179.745 0 0 0 12.159 20.104 0 0 212.008 46.670 0
De bezoldiging van de leden van de raad van toezicht van de zorginstelling over het jaar 2011 is als volgt: Naam
Functie
Hallensleben E. Niermeijer M.F. Wesselink J.H. Klompé M. Fransen G.R.
voorzitter lid lid lid lid
102 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
Bezoldiging € 12.000 8.000 8.000 8.000 8.000
5.1.9
Toelichting op de resultatenrekening (vervolg)
24. Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens (Wopt) De bezoldiging van de functionarissen die over 2011 in het kader van de Wopt verantwoord worden is als volgt:
1 2 3 4 5
Functionaris (functienaam) In dienst vanaf In dienst tot Belastbaar loon (in €) Voorzieningen ten behoeve van beloningen betaalbaar op termijn (in €) Uitkeringen in verband met beëindiging van het dienstverband(in €)
6
Totaal beloning in kader van de Wopt (4,5 en 6)
1 2 3 4
Functionaris (functienaam) In dienst vanaf In dienst tot Belastbaar loon (in €) Voorzieningen ten behoeve van beloningen betaalbaar op termijn (in €) Uitkeringen in verband met beëindiging van het dienstverband(in €)
5 6
Totaal beloning in kader van de Wopt (4,5 en 6)
2011 Voorzitter RvB 1-jan-96
2011 Lid RvB 1-apr-00
2010 Voorzitter RvB 1-jan-96
2010 Lid RvB 1-apr-00
183.483 42.056
173.533 39.564
180.668 42.842
170.837 40.357
0
0
0
0
225.539
213.097
223.510
211.194
2011 directeur behandelzaken 1-okt-07
2011 directeur behandelzaken 1-dec-06
167.825
162.498
40.540 0
38.729 0
208.365
201.227
Toelichting Het bruto salaris van het bestuur ligt onder het niveau van de Balkenende-norm. Motivatie overschrijdingen van het gemiddelde belastbare loon per jaar van ministers Vaststelling van de bezoldiging van het bestuur heeft plaatsgevonden op basis van diverse gezichtspunten, zoals: - adviesregeling - marktconformiteit In het belastbaar loon van de directeuren behandelzaken is verwerkt: - vergoedingen voor structureel boven dienstverband additioneel gedraaide diensten in verband met uitval van andere verantwoordelijken.
25. Honoraria accountant
2011 €
2010 €
59.381 67.711 0 23.622
67.695 51.765 0 0
150.714
119.460
De honoraria van de accountant over 2011 zijn als volgt: 1 2 3 4
Controle van de jaarrekening Overige controlewerkzaamheden (w.o. Regeling AO/IC en nacalculatie) Fiscale advisering Niet controle-diensten
Totaal honoraria accountant
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 103
5.2 Overige gegevens 5.2.1
Vaststelling en goedkeuring jaarrekening
De raad van bestuur van Stichting Bouman GGZ heeft de jaarrekening 2011 vastgesteld in de vergadering van 22 maart 2012. De raad van toezicht van de Stichting Bouman GGZ heeft de jaarrekening 2011 goedgekeurd in de vergadering van 22 maart 2012.
5.2.2
Statutaire regeling resultaatbestemming
In de statuten is geen regeling opgenomen met betrekking tot de resultaatbestemming. De resultaten van de stichting worden bestemd in lijn met het in het statuten omschreven doel van de stichting.
5.2.3
Resultaatbestemming
Voor de verdeling van het resultaat wordt verwezen naar onderdeel 5.1.2 van de jaarrekening.
5.2.4
Gebeurtenissen na balansdatum
Begin 2012 is een deelneming met de naam Bouman Werkmaatschappij BV opgericht.
5.2.5
Ondertekening door bestuurders en toezichthouders
Originele jaarrekening ondertekend door:
E.C.J.E. Czyzewski
B.J.M. van de Wetering
E. Hallensleben
J.H. Wesselink
M.F. Niermeyer
G.R. Fransen
M. Klompé
5.2.6
Controleverklaring
De controleverklaring is opgenomen op de volgende pagina.
104 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 105
106 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
Bijlage 1: Wetenschappelijke publicaties en voordrachten Wetenschappelijke publicaties
Publicaties in boek: Wetering, B.J.M. van de, van Hulst, A.M., Dit kind gaat mij van mijn verslaving afhelpen. In: Barkhof, E., van Westrhenen, R., Schermerhorn, W., van der Knaap, A. [Redactie]. Probleemgeoriënteerd denken in de GGZ: juridische dilemma's. De Tijdstroom, Utrecht (2011),. Wetering, F.T. van de, Wetering, B.J.M van de. Tweedegeneratie-antipsychotica bij depressie. Ned Tijdschr Geneeskd. ;155:A3424, (2011), . Toor, D van., Roozen, H.G., Evans, B.E., Rombout, L., Van de Wetering, B.J.M. van de & Vingerhoets, A.J.J.M. The effects of psychiatric distress, inhibition, and impulsivity on decision making in patients with substance use disorders: A matched control study. 1. Journal of Clinical and Experimental Psychology 20:1-8, (2011). Janssen van Raay M.,Bakkenes M. Verwardheid bij een oudere patiënt met alcoholafhankelijkheid. Nurse Academy;3:(2011). de Jong I.M.N. en Polet J. Nazorg voor harddrugsgebruikers na hepatitis C behandeling,TVZ,4,3233(2011).
Voordrachten
Externe voordrachten Hauptmann, G.H.; Teensma, C How To Fact Multi Problem Women. Congres: European Assertive Outreach Foundation Rotterdam 6 oktober 2011. Gaarden, P. van der; Jamin, R. Succesfactoren van HCV behandeling. Trimbos Instituut, Utrecht, 30 september 2011. Wetering, B.J.M van de; Gaarden, P. van der. Verslaving. Opleiding kaderhuisartsen UMCG, Zwolle, 10 november 2011. Wetering, B.J.M. van de. Het Bouman Behandel Model 2010. Nederlands Instituut van Psychologen - sectie verslaving, Rotterdam, 9 februari 2011. Wetering, B.J.M. van de. Drugs maakt je dom - Over de schadelijke effecten van drugs op jongeren. Info bijeenkomst Gemeente Capelle a/d IJssel, Capelle a/d IJssel, 18 april 2011.
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 109
Czyzewski, E.C.J. E., Wetering B.J.M. van de. Van Bouman Verslavingszorg naar Bouman GGZ: innovatie van inhoud, vorm en bedrijfsvoering . Werkbezoek CZ Zorgverzekering, Rotterdam, 5 januari 2011. M.E. Janssen van Raay. Verslavingsgeneeskunde introductie. Studenten tweede jaar geneeskunde, Rotterdam, 18 januari 2011. M.E. Janssen van Raay. Intoxicaties met drugs, toxidromen behandeld volgens ABC. Bijscholing Internisten en assistenten, IJsselland Ziekenhuis, Capelle aan de IJssel, 25 januari 2011. M.E. Janssen van Raay. Intoxicaties met drugs, toxidromen behandeld volgens ABC. Let's Party: bijscholing huisartsen BOZR, Bergen op Zoom, 22 januari 2011 M.E. Janssen van Raay. GHB intoxicaties en detoxificaties. Let's Party: bijscholing huisartsen BOZR, Bergen op Zoom, 22 februari 2011. M.E. Janssen van Raay. Intoxicaties met drugs, toxidromen behandeld volgens ABC. VVGN symposium, Domus Medica, Utrecht, 16 juni 2011. M.E.Janssen van Raay. Intoxicaties met drugs, toxidromen behandeld volgens ABC. Intoxicatie minisymposium, Trimbos, Utrecht, 16 december 2011.
Referaten binnen Bouman GGZ Janssen van Raay M.E. Intoxicaties met drugs, behandeld volgens ABC. Op 25 juni 2011. Enkelaar, T. Dilemma's rond de ongeboren vrucht en onder toezichtstelling ongeboren kinderen. Op 6 januari 2011. Vuijk, R. Autismespectrumstoornissen bij volwassenen. Op 27 januari 2011. Mierlo, A. van. LVG in de Verslavingspsychiatrie. Op 24 maart 2011. Buschgens, C. ADHD en de invloed van het gezin. Op 31 maart 2011. Daniel, M. Personeel dat omgang heeft met patiënten in de verslavingszorg over het hennepbeleid. Op 12 mei 2011. Irsel, H. van. Presentiebenadering. Op 22 september 2011. Vanderplasschen, W. Is het niet beter patiënten te betalen om clean te blijven. Op 6 oktober 2011. Loon, P. van. L.V.G, de ander die ontwrichtend is en mij uitdaagt. Op 24 november 2011. Wouwe, H. van. Triple C. Op 1 december 2011.
110 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
Linde, M. van der. Vroege psychose. Op 8 december 2011. Jamin, R. Patiëntveiligheid en de Prismamethode. Op 15 december 2011.
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 111
Bijlage 2: Uitsplitsing financiers Overzicht financiers: ZVW AWBZ GGD Rotterdam Dordrecht Leerdam Spijkenisse Vlaardingen Reclassering Heroïne project SoZaWe Forensische zorg Overig
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 113
ZVW
€
€
Bedrijfslasten Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenpremies Andere personeelskosten
19.406.704 5.897.189 2.040.931 2.113.037 29.457.862
Personeel niet in loondienst
3.187.284 32.645.146
Afschrijvingen vaste activa Afschrijvingen vaste activa
1.093.545
Overige bedrijfskosten Voedingsmiddelen en hotelmatige kosten Algemene kosten Patiënt- en bewonersgebonden kosten Onderhoud- en energiekosten Huur en leasing
998.629 1.876.712 1.180.542 1.825.806 1.275.129 7.156.818
Financiële baten en lasten Rentebaten Rentelasten
32 403.180 403.148
Totaal lasten
41.298.657
Bedrijfsopbrengsten Inkomsten AWBZ/ZVW/FZ Inkomsten Welzijn Inkomsten Reclassering Overige subsidies Subsidies voorgaande jaren Inkomsten overige dienstverlening Inkomsten overig
40.738.358 321.413 -504.640 207.969
40.763.100 Resultaat
114 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
-535.557
AWBZ €
€
Bedrijfslasten Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenpremies Andere personeelskosten
4.791.242 1.441.637 478.371 438.308 7.149.558
Personeel niet in loondienst
520.916 7.670.474
Afschrijvingen vaste activa Afschrijvingen vaste activa
507.335
Overige bedrijfskosten Voedingsmiddelen en hotelmatige kosten Algemene kosten Patiënt- en bewonersgebonden kosten Onderhoud- en energiekosten Huur en leasing
376.507 921.685 179.943 809.905 1.185.407 3.473.448
Financiële baten en lasten Rentebaten Rentelasten
87.361 17.554 -69.807
Totaal lasten
11.581.450
Bedrijfsopbrengsten Inkomsten AWBZ/ZVW/FZ Inkomsten Welzijn Inkomsten Reclassering Overige subsidies Subsidies voorgaande jaren Inkomsten overige dienstverlening Inkomsten overig
11.333.051 98.195 9.021 64.922
11.505.190 Resultaat
-76.261
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 115
GGD Rotterdam €
€
Bedrijfslasten Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenpremies Andere personeelskosten
3.822.757 1.147.828 385.251 1.428.812 6.784.648
Personeel niet in loondienst
915.797 7.700.444
Afschrijvingen vaste activa Afschrijvingen vaste activa
208.259
Overige bedrijfskosten Voedingsmiddelen en hotelmatige kosten Algemene kosten Patiënt- en bewonersgebonden kosten Onderhoud- en energiekosten Huur en leasing
67.077 747.586 450.435 457.863 245.509 1.968.470
Financiële baten en lasten Rentebaten Rentelasten
9 10.682 10.672
Totaal lasten
9.887.846
Bedrijfsopbrengsten Inkomsten AWBZ/ZVW/FZ Inkomsten Welzijn Inkomsten Reclassering Overige subsidies Subsidies voorgaande jaren Inkomsten overige dienstverlening Inkomsten overig
9.205.630 87.138 19.707 23.920 48.148
9.384.543 Resultaat
116 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
-503.304
Dordrecht €
€
Bedrijfslasten Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenpremies Andere personeelskosten
510.939 154.075 51.515 50.646 767.175
Personeel niet in loondienst
86.042 853.217
Afschrijvingen vaste activa Afschrijvingen vaste activa
26.962
Overige bedrijfskosten Voedingsmiddelen en hotelmatige kosten Algemene kosten Patiënt- en bewonersgebonden kosten Onderhoud- en energiekosten Huur en leasing
9.510 92.080 11.492 66.593 96.549 276.225
Financiële baten en lasten Rentebaten Rentelasten
1 8.433 8.432
Totaal lasten
1.164.836
Bedrijfsopbrengsten Inkomsten AWBZ/ZVW/FZ Inkomsten Welzijn Inkomsten Reclassering Overige subsidies Subsidies voorgaande jaren Inkomsten overige dienstverlening Inkomsten overig
1.082.390 12.842 58.982 3.206 9.164
1.166.584 Resultaat
1.748
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 117
Leerdam €
€
Bedrijfslasten Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenpremies Andere personeelskosten
70.328 22.728 7.302 7.909 108.267
Personeel niet in loondienst
16.312 124.579
Afschrijvingen vaste activa Afschrijvingen vaste activa
2.537
Overige bedrijfskosten Voedingsmiddelen en hotelmatige kosten Algemene kosten Patiënt- en bewonersgebonden kosten Onderhoud- en energiekosten Huur en leasing
845 18.558 452 14.394 18.509 52.758
Financiële baten en lasten Rentebaten Rentelasten
0 299 299
Totaal lasten
180.172
Bedrijfsopbrengsten Inkomsten AWBZ/ZVW/FZ Inkomsten Welzijn Inkomsten Reclassering Overige subsidies Subsidies voorgaande jaren Inkomsten overige dienstverlening Inkomsten overig
177.719 2.439 5.538 613 1.749
188.059 Resultaat
118 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
7.886
Spijkenisse
€
€
Bedrijfslasten Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenpremies Andere personeelskosten
149.348 39.640 15.298 15.406 219.693
Personeel niet in loondienst
36.648 256.340
Afschrijvingen vaste activa Afschrijvingen vaste activa
16.086
Overige bedrijfskosten Voedingsmiddelen en hotelmatige kosten Algemene kosten Patiënt- en bewonersgebonden kosten Onderhoud- en energiekosten Huur en leasing
2.807 32.446 856 45.277 62.183 143.569
Financiële baten en lasten Rentebaten Rentelasten
1 4.135 4.134
Totaal lasten
420.129
Bedrijfsopbrengsten Inkomsten AWBZ/ZVW/FZ Inkomsten Welzijn Inkomsten Reclassering Overige subsidies Subsidies voorgaande jaren Inkomsten overige dienstverlening Inkomsten overig
373.751 4.732 25.996 1.189 1.972
407.640 Resultaat
-12.489
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 119
Vlaardingen
€
€
Bedrijfslasten Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenpremies Andere personeelskosten
211.455 51.387 22.375 21.785 307.002
Personeel niet in loondienst
46.668 353.670
Afschrijvingen vaste activa Afschrijvingen vaste activa
14.731
Overige bedrijfskosten Voedingsmiddelen en hotelmatige kosten Algemene kosten Patiënt- en bewonersgebonden kosten Onderhoud- en energiekosten Huur en leasing
2.818 41.115 1.436 31.528 56.966 133.862
Financiële baten en lasten Rentebaten Rentelasten
1 5.656 5.656
Totaal lasten
507.920
Bedrijfsopbrengsten Inkomsten AWBZ/ZVW/FZ Inkomsten Welzijn Inkomsten Reclassering Overige subsidies Subsidies voorgaande jaren Inkomsten overige dienstverlening Inkomsten overig
483.700 5.457 1.235 5.546
495.938 Resultaat
120 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
-11.981
Reclassering €
€
Bedrijfslasten Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenpremies Andere personeelskosten
3.015.235 825.865 306.872 280.675 4.428.647
Personeel niet in loondienst
319.223 4.747.870
Afschrijvingen vaste activa Afschrijvingen vaste activa
103.965
Overige bedrijfskosten Voedingsmiddelen en hotelmatige kosten Algemene kosten Patiënt- en bewonersgebonden kosten Onderhoud- en energiekosten Huur en leasing
22.238 306.290 30.702 133.132 200.580 692.941
Financiële baten en lasten Rentebaten Rentelasten
6 13.619 13.613
Totaal lasten
5.558.389
Bedrijfsopbrengsten Inkomsten AWBZ/ZVW/FZ Inkomsten Welzijn Inkomsten Reclassering Overige subsidies Subsidies voorgaande jaren Inkomsten overige dienstverlening Inkomsten overig
5.909.750 50.711 12.540 23.489
5.996.490 Resultaat
438.100
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 121
Heroïne project €
€
Bedrijfslasten Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenpremies Andere personeelskosten
1.281.565 417.784 125.611 57.948 1.882.908
Personeel niet in loondienst
144.836 2.027.744
Afschrijvingen vaste activa Afschrijvingen vaste activa
21.727
Overige bedrijfskosten Voedingsmiddelen en hotelmatige kosten Algemene kosten Patiënt- en bewonersgebonden kosten Onderhoud- en energiekosten Huur en leasing
20.128 62.481 24.344 152.755 120.065 379.773
Financiële baten en lasten Rentebaten Rentelasten
1 707 707
Totaal lasten
2.429.951
Bedrijfsopbrengsten Inkomsten AWBZ/ZVW/FZ Inkomsten Welzijn Inkomsten Reclassering Overige subsidies Subsidies voorgaande jaren Inkomsten overige dienstverlening Inkomsten overig
2.420.040 5.769 -19.946 2.633
2.408.496 Resultaat
122 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
-21.455
SoZaWe €
€
Bedrijfslasten Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenpremies Andere personeelskosten
470.993 165.191 46.091 45.311 727.586
Personeel niet in loondienst
74.549 802.135
Afschrijvingen vaste activa Afschrijvingen vaste activa
16.681
Overige bedrijfskosten Voedingsmiddelen en hotelmatige kosten Algemene kosten Patiënt- en bewonersgebonden kosten Onderhoud- en energiekosten Huur en leasing
13.186 70.393 64.051 49.610 57.194 254.435
Financiële baten en lasten Rentebaten Rentelasten
1 1.446 1.445
Totaal lasten
1.074.695
Bedrijfsopbrengsten Inkomsten AWBZ/ZVW/FZ Inkomsten Welzijn Inkomsten Reclassering Overige subsidies Subsidies voorgaande jaren Inkomsten overige dienstverlening Inkomsten overig
1.015.482 3.262 24.860
1.043.604 Resultaat
-31.092
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 123
Forensische zorg €
€
Bedrijfslasten Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenpremies Andere personeelskosten
2.431.947 704.075 247.135 191.581 3.574.738
Personeel niet in loondienst
366.846 3.941.585
Afschrijvingen vaste activa Afschrijvingen vaste activa
114.628
Overige bedrijfskosten Voedingsmiddelen en hotelmatige kosten Algemene kosten Patiënt- en bewonersgebonden kosten Onderhoud- en energiekosten Huur en leasing
107.077 231.395 129.844 187.646 207.425 863.387
Financiële baten en lasten Rentebaten Rentelasten
3 27.164 27.160
Totaal lasten
4.946.760
Bedrijfsopbrengsten Inkomsten AWBZ/ZVW/FZ Inkomsten Welzijn Inkomsten Reclassering Overige subsidies Subsidies voorgaande jaren Inkomsten overige dienstverlening Inkomsten overig
4.791.250 31.334 -44.096 14.106
4.792.594 Resultaat
124 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ
-154.166
Overig €
€
Bedrijfslasten Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenpremies Andere personeelskosten
16.143 3.761 1.508 135.465 156.877
Personeel niet in loondienst
5.908 162.786
Afschrijvingen vaste activa Afschrijvingen vaste activa
1.675
Overige bedrijfskosten Voedingsmiddelen en hotelmatige kosten Algemene kosten Patiënt- en bewonersgebonden kosten Onderhoud- en energiekosten Huur en leasing
442 5.489 135 1.225 1.874 9.164
Financiële baten en lasten Rentebaten Rentelasten
0 198 198
Totaal lasten
173.823
Bedrijfsopbrengsten Inkomsten AWBZ/ZVW/FZ Inkomsten Welzijn Inkomsten Reclassering Overige subsidies Subsidies voorgaande jaren Inkomsten overige dienstverlening Inkomsten overig
171.385 1.614 449 168
173.616 Resultaat
-207
Jaardocument 2011 Bouman GGZ | 125
126 | Jaardocument 2011 Bouman GGZ