Milieu op t Groene Sticht. ITIS ZOOMERS: Afscheid na zes jaar Groene Sticht. Ab Harrewijn Verbinden in plaats van verwijderen

Winter 2009 Blad van de bewoners van sociale woon- en werkbuurt ‘t Groene Sticht

ITIS ZOOMERS: Afscheid na zes jaar Groene Sticht. Ab Harrewijn Verbinden in plaats van verwijderen.

Milieu op ´t Groene Sticht

foto omslag: Itis verhuist met Emmauswagen. Patrick , Roos en Isis helpen haar.

INLOPER

November

vrijdag 27 november Noaberbar 19.00 tot 22.00

December Colofon

Kerstmarkt en 6e Verjaardagsfeest GS

Overburen is een blad van de bewoners van de sociale woon- en werkwijk ‘t Groene Sticht in Utrecht Leidscherijn.

Vrijdag 11 december eten en film nr 34

Overburen verschijnt onregelmatig en is gratis.

Januari

Redactie: Joost nr. 4 Patrick nr. 24 Michiel nr. 31 Mirjam nr. 34 Verder werkten mee: Edwin nr. 7 Christi nr. 25 Frans nr. 30 René nr. 38 Itis

Meer informatie en oude nummers op www.groenesticht.nl.

18.30

Donderdag 31 december Oud-en-nieuwfeest ?

Vrijdag 8 januari eten en film

18.30

Vrijdag 29 januari Noaberbar 19.00 tot 22.00 `

Februari

Zondag 7 februari Deadline overburen Activiteiten doorgeven ? Mail ze naar [email protected]

Lekker lokaal

De redactie heeft het recht om artikelen in te korten of niet te plaatsen

Biologische groentenpakketten in Leidsche Rijn uit Utrecht

De Bestuurstafel

groen

De afgelopen maanden hadden we als bestuur te kampen met een onderbezetting, waardoor we niet alles zo hebben kunnen doen als we dat hadden gewild. We zijn dan ook erg blij dat wij tijdens de ALV van zaterdag 31 oktober drie nieuwe bestuursleden hebben mogen verwelkomen. Isaak is onze nieuwe voorzitter, Joke is contactpersoon van de Emmaus en Sjoerd vertegenwoordigt vanaf nu de kamerbewoners. We hebben afscheid genomen van Susan, die drie jaar lang, contactpersoon vanuit de Emmaus is geweest en Milan die zich ruim een jaar voor het bestuur heeft ingezet. Ina blijft nog tot maart in het bestuur om haar taken goed over te kunnen dragen. In maart zal ook Mirjam het bestuur verlaten, waardoor er dan weer een plekje vrij komt. Met het nieuwe bestuur zijn meteen de functies opnieuw verdeeld. Sabrina is de nieuwe penningmeester en Martine neemt Sabrina's secretarisfunctie over. Op korte termijn gaan we ervoor zorgen dat taken die tot nu toe aan één persoon hingen gedeeld kunnen worden. Met deze veranderingen richt het bestuur zich vol vertrouwen op het komende halfjaar. Door Mirjam

Isaak is de nieuwe voorzitter van de woonvereniging.

In deze Overburen besteden we extra aandacht aan het milieu. Op initiatief van een nieuwe werkgroep van bewoners van het Groene Sticht zijn er drie stukken geschreven die het milieu tot onderwerp hebben. Er is een interview met Luuk van Emmaus, waarin hij vertelt wat het effect van kringloopwerk is ten gunste van onze omgeving. Een stuk over de retourkerstboom blikt vooruit op de komende feestdagen. Ten slotte werpt een artikel over groene stroom een bleek lichtje op de lastige keuze tussen verschillende aanbieders van groene stroom. In het volgende nummer meer aandacht voor het milieu op ‘t Groene Sticht.

groene ondernemer

“De maatschappij spiegelt zich in haar afval”

Waar gaat het naar toe? Een interview met Luuk over de goederenstromen van Emmaus

Op een mooie zomermiddag is het topdrukte in de winkel. Het is te merken dat de schoolvakanties ten einde lopen. Ik strijk met Luuk neer in de woonkamer van Emmaus, waar ondanks alle bedrijvigheid een aangename rust heerst. Luuk waarschuwt me direct: er bestaan weinig harde cijfers over het recyclegehalte van de groene parel van 't Sticht. Bijna alle cijfers zijn schattingen. Als je iemand anders gevraagd zou hebben zou je andere cijfers gekregen hebben, waarschijnlijk rooskleuriger. In welk gebied worden de goederen opgehaald? Er zijn drie stromen van goederen: een container op de Stits (afvalscheidingsstation van de gemeente in De Meern), ophalen met de vrachtwagen en particuliere aanbreng. Alles bij elkaar zo'n 8 volle vrachtwagens per week. Het ophalen komt voor 50% uit de stad en voor 50% uit Leidse Rijn. Behalve in Vleuterweide worden in heel Leidsche Rijn spullen opgehaald. Emmaus Haarzuilens bedient Vleuterweide. De uitbreiding van aantal goederen en klanten houdt gelijke tred met groei van de bevolking in de Vinexwijk. welke goederen worden ingezameld? Na enig denk- en rekenwerk komt Luuk met het volgende. Ongeveer een kwart van de omzet komt uit kleingoed en een ander kwart uit meubels. Daarna volgt de kleding verkoop met een vijfde. De overige dertig procent is gelijk verdeeld over elektra, boeken en schoenen. “Deze verhouding is al enkele jaren aardig constant, hoewel de deskundigheid én hoeveelheid beschikbare vrijwilligers tijdelijk de verhouding kunnen beïnvloeden”, voegt hij eraan toe. Wat zijn de belangrijkste redenen waarom mensen spullen wegdoen? “Verhuizen, opknappen en vernieuwen van het interieur, overlijden, samenwonen en (zolder) opruimen zijn redenen die we regelmatig horen”. Hoeveel procent wordt in de winkel verkocht? En waar gaat het restant heen? Luuk gaat de productgroepen langs: Kleingoed heeft een hoge omloopsnelheid. Lekker snuffelen is een belangrijke reden om naar de winkel te komen, dus moet er steeds nieuw spul liggen. Zo'n 50% van de aanvoer hiervan is niet geschikt voor verkoop. Van wat wél in de winkel belandt wordt meer dan 50% uiteindelijk niet verkocht. Wat niet verkoopt wordt keurig gescheiden (hout, aardewerk, glas, plastic, gemengd afval) afgevoerd naar het afvalscheidingsstation van de gemeente. Aan kleding moet je hoge eisen stellen. Niet alleen moet het schoon, heel en trendy zijn, maar ook merkkleding, anders verkoopt het niet. We krijgen zoveel kleding binnen, dat we het niet allemaal met de beschikbare vrijwilligers kunnen sorteren. Een deel gaat ongesorteerd naar een opkoper uit Tilburg. Tien procent van het totale kledingaanbod belandt uiteindelijk in de winkel, waarvan uiteindelijk de helft wordt verkocht, het onverkochte deel gaat ook naar de opkoper. Om de 3 weken wordt het overschot door hem opgehaald, zo'n 3000 kilo!

OVER BUREN

Winter 2009 / 5

In Tilburg wordt de kleding dan opnieuw gesorteerd en vindt zijn weg als lap- of poetsdoeken, vulling voor bijvoorbeeld autostoelen, of als kleding naar voormalige oorlogsgebieden en Afrika. Op dit moment gaat veel naar Irak. Het deel dat niet bruikbaar is gaat naar de vuilverbrandingsinstallatie. Ook het schoenenassortiment wordt zeer kritisch gekeurd op design en slijtage. Minder dan de helft is geschikt voor de verkoop. Uiteindelijk wordt er 10% verkocht. Verder volgt de afgedankte schoen dezelfde route als kleding. Verreweg de meeste meubels worden met de eigen vrachtwagen opgehaald. Al bij de klant thuis vindt de eerste selectie plaats: het spul moet er bijna als nieuw uit zien, bekleding mag niet verschoten zijn, geen kras of deuk. Wat uiteindelijk meegenomen wordt komt in de winkel terecht. Zo'n 75 % daarvan wordt verkocht. Per week wordt een aanhanger vol resthout afgevoerd naar het afvalscheidingstation: de Stits. Wat electrische apparaten betreft heeft Emmaus een inzamelingsregeling. Ook als het stuk is neemt Emmaus alle wit- en bruingoed mee. Hiervoor krijgt Emmaus een vergoeding vanuit de pot verwijderingsbijdragen. Uiteindelijk gaat van al het opgehaalde electra 20% de winkel in, waarvan 60% uiteindelijk wordt verkocht . Voordat het restant per container wordt afgevoerd, komen er nog opkopers langs die strijkijzers, televisies en audio-apparatuur uitzoeken voor de export. Oud ijzer van bijvoorbeeld wasmachines wordt apart ingezameld en verkocht, snoeren worden afgeknipt en het koperdraad per kilo verkocht. De Retourbalie schenkt ons hun ingezamelde aluminium. Wij verkopen dit en krijgen een kiloprijs die erg schommelt, momenteel zo'n 40 cent. Inkt-cartridges en oude mobieltjes worden geschonken aan stichting AAP die met de opbrengst ervan apen opvangt. De boekenafdeling doet het heel goed en is populair bij onze klanten. Er komen per dag zo'n 7 a 8 dozen met boeken binnen. Driekwart daarvan gaat de winkel in. Boeken die vies of kapot zijn en boeken met te specifieke (waar te weinig publiek voor is) of met achterhaalde informatie gaan weg. De boekenexperts denken dat zo'n 70 a 80 % van ons winkelaanbod verkocht wordt. Het oud papier brengt na aftrek van transportkosten niets op. Tot slot wil ik de top vijf van niet-verkochte spullen weten. Teruglopend naar de winkel wijst Luuk ze aan: kinderwagens, fitnessaparatuur, TV zonder flatscreen, knuffeldieren, oude computers en -accessoires . Het geeft een goed gevoel om spullen een nieuw leven te geven zegt Luuk. Ik zou wensen dat we niet zoveel dingen willen hebben, maar het is een illusie om te denken dat te kunnen veranderen. Wat verkoopbaar is, is een afspiegeling van de samenleving waarin we leven. Hier zijn televisies zonder afstandbediening niet meer te verkopen en alles moet trendy merkspul zijn, anders verkoopt het niet. En fitnessapparatuur, bijvoorbeeld, wordt in het nieuwe jaar nieuw aangeschaft met het goede voornemen om de extra kilo's gewicht kwijt te raken. Als het na een tijdje thuis weer overbodig is geworden, belandt het bij Emmaus. Het verkoopt tweedehands niet! In bijvoorbeeld India wordt bijna alles hergebruikt. Volgens de branchevereniging voor kringloopbedrijven BKR zorgt elke ton opgehaalde kringloopgoederen voor een ton minder CO2-uitstoot. Tel uit onze winst. Opnieuw onder de indruk van dit bedrijf – op loopafstand van mijn huis - dat met glans de duurzame meetlat doorstaat, been ik de zaak weer uit. Door René

OVER BUREN

Winter 2009 / 6

KORT NIEUWS Vrouw Holle Rebecca heeft haar kussen uitgeklopt en van haar balkon naar beneden laten vallen. Eerst belandde het oranje pakket bij Jan en Krijna op het terras. Eenmaal aangebeld bleek het kussen op de stroom de wijk te nemen. Met een hark en lieslaarzen wist Rebecca het kussen aan land te halen.

Naar een duurzamer Groene Sticht Een actieplan voor een duurzamer Groene Sticht is op de algemene ledenvergadering van 29 oktober gepresenteerd. Het plan is gebaseerd op de volgende peilers: - gebruik zo min mogelijk energie - gebruik energie die duurzaam is - als je toch brandstof gebruikt, doe het zo efficiënt mogelijk - maak gebruik van technische innovaties. Maar het gaat ook om gedragsverandering. Zo’n verandering gaat stap voor stap. Iedereen kan op zijn eigen manier meedoen. Het actieplan sluit aan bij de groene tips van het zomerfeest 2009 en bij al bestaande activiteiten in de wijk.

Mededelingenbord De werkgroep publiciteit vindt het jammer dat ons mooie mededelingenbord (tussen winkel en woonhuis van Emmaus) zo weinig gebruikt wordt voor oproepjes en mededelingen. De werkgroep denkt dat het niet zelf direct kunnen ophangen van kopij de drempel te hoog maakt. Om het gebruik te stimuleren gaat de werkgroep het bord meer inrichten als 'prikbord': het slot gaat ervan af, en via handgrepen is de kast makkelijk te openen om je mededeling op te hangen. Natuurlijk houdt de werkgroep wel een beetje in de gaten wat er wordt opgehangen, en verwijderen we indien nodig verlopen mededelingen. Maak gebruik van deze mogelijkheid om je buren te bereiken!

ALV vegetarisch Op de ALV viel de eerste groene afspraak te beluisteren. Want van de nood (te weinig vegetarische ingrediënten bij de warme maaltijd) werd een deugd gemaakt: vanaf nu zal de gezamenlijke maaltijd op een ALV vegetarisch zijn.

Film en eten Sinds de aankondiging in de laatste Overburen is er een nieuw bewoners-initiatief op ‘t Groene Sticht: “film en eten”. Mirjam en Marieke namen het initiatief voor de eerste bijeenkomst. Er werd samen gegeten en aansluitend een speelfilm gedraaid. Het was een succes en het stokje werd doorgegeven aan de volgende gastheren. Wie dat wil kan aanhaken op de eerst volgende en inmiddels derde avond, op vrijdag 11 december. Zo'n zin in plakken ….

Blij verrast door zoveel originaliteit komen we aan het einde van de herfstvakantie in het donker het terrein oprijden. Wat een creativiteit, een tentoonstelling in de buitenlucht. Het schreeuwt om aandacht. Het houdt ons buurtje levendig en humoristisch. Je kunt het met je buren weer ergens over hebben. Navraag bij de redactie over het motief van deze golf van publiciteit, komt er een verrassend antwoord. “ik had weer zo'n zin in plakken en zocht een aanleiding”, reageert Joost. Ik hoop dat meer bewoners weer eens uiting geven aan hun “linkse verleden”. Dat beloofd nog wat : zitacties op het plein, stille tochten, spandoeken, etc

OVER BUREN

Winter 2009 / 7

& Nieuwe & oude

BEWONERS Emmaus bewoners gekomen en gegaan

Gegaan: Ria is na een korte logeerperiode bij Emmaus in Tegelen verhuisd naar Emmaus Haarzuilens. Ze heeft 4 jaar bij Emmaus gewoond, en was –naast redactielid voor de Overburen- altijd aanwezig als er iets gezelligs te doen was op 't Groene Sticht. Jozé is verhuisd naar Eindhoven.

DAG BUREN Zes jaar Groene Sticht; zomaar wat ervaringen en herinneringen….

bewoners appartementen

In de woningkrant las ik een stukje over de plannen voor het bouwen van sociale huurwoningen op 't Groene Sticht. Ik moest meteen aan een vriendin van mij denken die wel belangstelling had voor het wonen met anderen en vrijwilligerswerk deed in het Smulhuis (eethuis voor dak- en thuislozen). Eigenlijk meer voor de gezelligheid ging ik met haar mee naar de voorlichting in het Informatiecentrum van Leidsche Rijn. Daar hoorden wij Nico Ooms en Jan van Dam enthousiast vertellen over het project. Uiteindelijk besloot zij de stap niet te wagen, maar ik wel.

Mirjam is van de jongerenwoning verhuisd naar de vrijgekomen woning van Itis [zie hiernaast]. Ze is er gaan samenwonen met David. Hij is al geen onbekende meer in de wijk. Rebecca is samen gaan wonen met Arnoud. Ze verwachten een tweeling.

Ruim een jaar later waren de woningen klaar en kon het pionieren beginnen. Ik herinner me het gevoel van opwinding bij de eerste ontmoetingen en bij alles wat langzamerhand in gebruik werd genomen: het restaurant, de Emmauswinkel, de meubelwerkplaats in de silo, de tuin die tot leven begon te komen…

Jongeren woningen

Samen met een aantal anderen startten we de stiltewerkgroep. Wij wilden een plek creëren voor regeneratie en bezinning – juist naast de inspanning om van 't Groene Sticht een kloppend hart te maken. Dat mondde uit in meditatieavonden die ik verzorgde in een ruimte boven het restaurant, met uitzicht op de idyllische tuin. Het gevoel van pionieren was daarin voor mij sterk aanwezig; er was nog maar zo weinig aan activiteiten in Leidsche Rijn en ik startte ermee zonder veel ervaring. Maar het werden mooie avonden en ze werden goed ontvangen. De gezelligheid van de gesprekken bij het kopje thee achteraf met mensen op en buiten ons erf zijn me ook bijgebleven

Gekomen: Bij het ter perse gaan van dit nummer zaten ze nog niet in hun hokken, maar Emmaus schijnt een aantal kippen te hebben geadopteerd.

In oktober is Yuri Villa Rikkers (22) op 19a komen wonen. Yuri is een klasgenoot van Laurens, die op nummer 19 woont. Yuri studeert Algemene Taalwetenschappen aan de UU. Hij doet aan kickboxen (dat is goed voor de frustratie), waar hij veel energie uit haalt.hij gaat binnenkort op de fiets naar India. Tijdens de koffie bij Mirjam werd hij aangezien als een van de koks van De Hoge Weide. Hij geeft aan dat hij nog niet veel van 't Groene Sticht weet, maar het wel een goed initiatief vindt. Voor de vrijgekomen kamer van Mirjam hebben Sjoerd en Barbara een nieuwe huisgenoot gevonden: Simone.

&

OVER BUREN

Winter 2009 / 8

Na enige tijd bleek de belangstelling voor een stilteplek af te nemen en kwam er ruimte voor een ander initiatief: vrijwilligerswerk bij Emmaus. Ik vond het erg inspirerend om mensen te leren kennen met zo'n heel andere achtergrond dan ik. Mensen die vaak minder de wind mee hadden gehad. Ik deed er van alles: het sorteren of

inruimen van goederen, het kleden van de paspoppen, kassadienst, wat klusjes op het kantoor. Het meest boeiend vond ik echter nog de onverwachte gesprekken. Zomaar op de werkvloer, in de pauze of een enkele maal gearrangeerd. Het was mooi om soms alleen maar te luisteren of mee te leven. Door de plotselinge ziekte van Gemma nam ik van haar de attentiewerkgroep over. Ik wist van te voren niet dat het zo'n intensief jaar zou worden voor haar, maar ook voor een aantal andere buren. Ook daar merkte ik hoe enorm gewaardeerd het wordt als je belangstelling toont in welke situatie dan ook. Daarin heb ik wat meer mijn eigen schroom leren overwinnen. Vaak gewoon m'n eerste impuls volgen om even langs te gaan bleek goed te werken en de ander gaf vanzelf wel zijn/haar grens aan. Er is nog veel meer te vermelden, zoals de eetgroep met wie we elke maand samenkwamen en zelfs enkele meerdaagse uitstapjes maakten (wie doet dat met zijn buren?) Verder de vriendschappen die ontstonden, veel wandelingen door de buurt eerst met mijn hond maar ook met buren. Er waren ook

moeilijke momenten waarin ik mijn buren niet begreep of heel andere ideeën had. Op dat moment niet leuk en vooral lastig, maar ook dat is samenleven en groeien. Ik vind het jammer om die unieke plek in Utrecht te verlaten waar de droom van een 'groene dominee' vorm kreeg door gewone mensen met vernieuwende ideeën en het hart op de goede plek. Wat is het boeiend om meer betrokken te zijn bij de mensen en dingen om me heen. Het houdt me levend en vitaal. Ik heb afscheid genomen van iets dat me dierbaar is, maar ik heb geproefd van een vorm van samenleven die me aanspreekt. Samen met Toine, mijn partner, ga ik hier in Eindhoven zoeken naar wegen om dat hier ook verder te leven. Op tafel staat nog de herinnering aan mijn afscheid op de laatste ALV… een enorme veelkleurige bos bloemen van alle soorten… bijzonder dat 't zo goed mengt! Bedankt voor jullie Naoberschap; ik kom graag nog eens buurten! door Itis

OVER BUREN

Winter 2009 / 9

GS staat voor Groen Gewetensvol kiezen is moeilijk, maar gedachteloos consumeren is zonde. Dat vindt een aantal bewoners van ´t Groene Sticht. Zij vormen daarom de nieuwe milieuwerkgroep. De milieuwerkgroep had bij haar start een droom over groene stroom. Een droom waarin alle bewoners van de buurt hun lampjes laten branden op duurzaam geproduceerde elektriciteit. Stroom die is opgewekt zonder fossiele brandstof, stroom die ons milieu gezond houdt. Onmiddellijk hebben de leden van de werkgroep iedereen verteld over hun droom. Ze hoopten dat hun droom dan uit zou komen, maar bij een aantal buren staat er een obstakel tussen droom en daad. Zij willen eerst meer weten, voordat ze overschakelen. Niet alle buren hebben daardoor hun keuze voor groene stroom kunnen maken. Helaas is er veel informatie beschikbaar over stroom. Wie zich gaat verdiepen loopt het risico in een apathische besluiteloosheid vast te lopen. Groene stroom is er in verschillende soorten van verschillende aanbieders tegen verschillende voorwaarden en verschillende prijzen. Er is stroom uit wind en water, zon en biomassa: elk met hun eigen milieubelasting en sociale gevolgen. Elke leverancier stelt zijn pakketje stroom anders samen. Het stroometiket is een soort ingrediëntenlijstje met E-nummers.

Hoe licht- of donkergroen is waterkracht, als er dammen voor moeten worden gebouwd? Is biomassa verbranden wel milieuvriendelijk? Wieken van windmolens doden vogels en de productie van zonnecellen is niet klimaat-neutraal. Een discussie over groene stroom kan een boeiend familiespel opleveren, dat langer duurt dan een potje monopoly. De tip van de werkgroep is: zorg dat er iemand wint, spreek desnoods een eindtijd af. Je kunt je bij je keuze laten leiden door je eigen voorkeur. Als dat niet lukt volg je “het milieukeur” dat een aantal stroomproducenten heeft.

Hoeveel Groene Sticht bewoners hebben groene stroom? De laatste peiling is gedaan tijdens de algemene ledenvergadering van zaterdag 31 oktober. Er waren toen14 groene stroom gebruikers. Van 34 bewoners was het nog niet duidelijk welke soort stroom zij gebruiken. Tot nu toe staat de meter op 33% groene gebruikers!

ne Stroom

Wanneer je er even voor gaat zitten is een passende keuze mogelijk. Het overstappen is niet veel werk en er is zelfs een site die je binnen twee werkdagen informeert wanneer jouw oude contract afloopt. Zoals gezegd: gedachteloos consumeren is zonde en kiezen is mogelijk. Help de droom waar te maken en handel! door Joost

100% 90%

groene stroom

Een paar webpagina's helpen je bij je keuze. Zeer informatief is www.groenestroomjagraag.nl. Aanbieder Greenchoice komt er daar goed vanaf. Wanneer je vooral op de centen wilt letten is www.energieprijzen.nl een bron van informatie. Vul je verbruik en je postcode in en je krijgt een lijstje producenten, de sterretjes geven de groenheid van de producent aan. www.consuwijzer.nl is wat complex en maakt een nauwkeurige vergelijking mogelijk. En dan zijn er nog www.energievergelijken.nl en www.energieleveranciers.nl.

80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10%

OVER BUREN

Winter 2009 / 11

WADI Het woord wadi komt uit het Arabisch. Het betekent: (droogvallende) rivierbedding. In Leidsche Rijn wordt ermee bedoeld een systeem om hemelwater op te vangen, te zuiveren en te lozen op het oppervlaktewater. Er wordt zo voorkomen dat schoon water in het riool verdwijnt. Ze zien eruit als ondiepe geulen, maar zijn heel verschillend van grootte, soms maar 10 meter lang, maar ook wel honderden meters, soms heel smal, maar soms ook vrij breed. Om de waterzuiverende werking te kunnen uitoefenen is de grond vervangen door zand. Ze zijn ingezaaid met gras en worden door de gemeente als gazon beheerd. Wegens de arme grond kunnen ze er in de zomer bij langdurige droogte nogal dor uitzien. Op het Groene Sticht zijn 2 wadi's. Als je naar het winkelcentrum loopt, passeer je bij de uitgang een notenbomenbosje. Tussen de bomen zie je de ondiepte van de wadi. Een boom is abusievelijk in het schrale, ondiepe gedeelte geplant. Die doet het dan ook niet zo goed. De andere wadi ligt voor het oostelijke appartementengebouw. Ook 'onze' wadi's werden door de gemeente wekelijks gemaaid, de notenbomenwadi nog steeds. Op een zeker moment was er bij mijn voormalige werkgever wat plantmateriaal over: geoorde wilg, grauwe wilg en lijsterbes. Ik heb daarvan wat uitgeplant op de randen. Dat gaf de wadi meteen een veel minder saai aanzien en inspireerde tot nadenken over verdere ontwikkeling. Het droge, zanderige karakter vroeg om een begroeiing die zich daar thuis voelt: struiken die gedijen in de duinen of elders op schrale grond. Zo werden de randen diverser door toevoeging van gaspeldoorn, kardinaalsmutsen, vlinderstruiken, bremsoorten, liguster, veldesdoorn, egelantier en duinroos (zwarte bottels), duindoorn, jeneverbes, rozemarijn en lavendel, ganzerik en zuurbes. Er werden ook twee doorwaadbare

plaatsen met stapstenen gemarkeerd. Het lage middengedeelte bleef onbeplant en werd nog door de gemeente als gazon gemaaid. Drie jaar geleden sloten we met de gemeente een beheersovereenkomst voor het onderhoud van het groen, dus ook van de wadi. We gaven daarbij aan dat we de middenstrook niet meer wekelijks wilden maaien, maar veel minder vaak (een of twee keer per jaar) om te zien hoe dat gedeelte zich zou ontwikkelen. Tot onze verrassing liep de grasgroei heel sterk terug ten gunste van een behoorlijk gevarieerde kruidenbegroeiing. Al snel vond je er paardenbloemen, klaversoorten, fijnstraal, duizendblad, slangenkruid, teunisbloem, havikskruid. De eerste jaren bleek een maaibeurt per jaar voldoende, dit jaar lijkt dat zelfs niet nodig. In de winter worden de struiken aan de rand zodanig gesnoeid dat het huidige beeld in stand blijft. De verschillende wensen van de aanwonenden ten aanzien van de transparantie zorgden ervoor dat spelenderwijs een natuurlijke variatie in struikdichtheid is ontstaan. De afgelopen winter zijn de vlinderstruiken maar licht gesnoeid, hetgeen dit jaar heel veel bloemen en heel veel vlinders en een heel geurige julimaand heeft opgeleverd. Het zou kunnen dat er zich op de kop van de wadi een vlinderstruikenbosje gaat ontwikkelen. Mij heeft de natuurlijke potentie van de wadi verrast. Ik hoop dat ook elders in Leidse Rijn meer wadi's tot bloei zullen komen. door Martin

OVER BUREN

Winter 2009 / 12

groene kerstboom

De groenste huur je! Wat is er kerstiger dan de geur van dennenhars en naalden in de vloerbedekking? Toch is intussen meer dan de helft van de Nederlandse kerstbomen een kunstkerstboom. Beter voor het milieu, zeggen veel aanhangers van de nepboom. Nee, echt is altijd duurzamer, zeggen de natuurliefhebbers. Wie heeft er gelijk? Allebei, zegt Milieu Centraal. Op het eerste gezicht lijken kunstbomen veel beroerder voor het milieu. Ze komen meestal uit China en leggen dus heel wat vervuilende vliegkilometers af. Ze bestaan uit ijzer en de kunststoffen polypropeen en pvc, die al jarenlang in een slechte reuk staan. Ook letterlijk: nepbomen stinken. De kunststoffen geven milieuproblemen bij het storten, verbranden of recyclen.Tenslotte zijn de brandvertragers in duurdere nepkerstbomen ook niet echt gezond. Dan de andere kant van de medaille. De productie van polypropyleen kost relatief weinig energie. En met dat pvc valt het wel mee: alleen de naalden (7 procent van de boom) zijn ervan gemaakt. De takken bestaan uit ijzer, dat grotendeels wordt teruggewonnen en hergebruikt. En als de kunstbomen netjes in vuilverbrandingsinstallaties worden verbrand, worden giftige stoffen afgevangen en komen ze niet in het milieu terecht. Daarnaast zijn de kunstbomen goedkoop en volop aanwezig bij Emmaus. Dan echte bomen. Belangrijkste punt: hout is in tegenstelling tot olie een hernieuwbare grondstof. Wel komen de meeste kerstbomen uit monocultuur-

productiebossen in Duitsland, België en Scandinavië, waar ze kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen krijgen om snel te groeien. Dat valt mee, vergeleken met andere landbouwgewassen. De 'afvalfase' van echte bomen kan erg gezellig zijn, gezien de vreugdevuren met oud en nieuw. Wel vervuilend vanwege de onvolledige verbranding. Beter is het als de gemeente ze 'officieel' laat verbranden of versnipperen tot duurzame bodembedekker. Dat nepbomen toch ongeveer even groen zijn als echte bomen, komt door de levensduur. Hoe korter producten meegaan, hoe hoger de milieubelasting. Nepbomen gaan gemiddeld tien jaar mee, 'echte' kerstbomen worden na een paar weken gebruik afgedankt. Een boom met een kluit dan? Goed idee, als dat een boom is die daadwerkelijk in een pot is gekweekt en waarvan de wortels niet zijn afgehakt, want anders legt de boom alsnog het loodje. En je moet hem in de tuin wel goed verzorgen. Zo komen we uiteindelijk bij de beste milieukeuze als de kerstgeur je lief is: huur een boom! Diverse kwekerijen hebben biologische 'adoptie'-kerstbomen, die zonder kunstmest of bestrijdingsmiddelen zijn geteeld. Je 'huurt' ze, betaalt statiegeld en brengt ze na gebruik terug, zodat ze verder kunnen groeien: 90 procent van de bomen kan zo jaren worden hergebruikt. In Utrecht werden vorig jaar 680 kerstbomen verhuurd. Let op je brievenbus voor de 'retourkerstbomen' actie in december!

OVER BUREN

Winter 2009 / 13

e

prak n die er uit Ideel tisch voor e e mot kieze i even n en m wein e n ig te sen d Ab h arre ie k wijn iezen hebb en

mens

of

voor

In gelul kan je niet wonen! een gedachte aan Ab

9elke politieke partij wordt de grootste van het land? In 2011 zijn er

verkiezingen en dan zullen we het weten. Volgens opiniepeilers zal het erom spannen: Geert Wilders scoort het best met zijn PVV, maar hij voelt de hete adem van Alexander Pechtolds D66 in de nek. Beide heren staan vooral bekend om hun verbale kwaliteiten en weten de kiezers daarmee te imponeren, Pechtold over links en Wilders over rechts. Soms gaan ze daarin zo ver, dat ze zich moeten verantwoorden voor de rechter. Deze week viel de beurt aan Pechtold. Hij werd door “Stichting Vrienden van Pim Fortuyn” voor de rechter gesleept omdat hij zijn opponent Wilders een racist noemde. Eerder dit jaar werd Wilders aangeklaagd. Het op de spits drijven van discussies betaalt zich tegenwoordig makkelijk uit in succes bij de kiezers. Dat hebben we vooral gezien bij Pim Fortuyn in 2002. Wilders en Pechtold deden het recentelijk uitstekend bij de Europese verkiezingen. De vraag is echter of dergelijke politici hun welsprekendheid ook weten om te zetten in concrete resultaten. Zijn het wel goede bestuurders? Fortuyn heeft zich nooit kunnen bewijzen. Pechtold bakte er als minister van bestuurlijke vernieuwing weinig van. En van Wilders kennen we eigenlijk alleen zijn grote mond en zijn wilde provocaties. Maar waar moeten we als kiezer dan vooral op letten? Welke politicus verdient onze stem? PvdA'ers spreken graag over het Jan Schaefer-type, vooral als hun partij er slecht voorstaat in de peilingen. Jan Schaefer (1940-1994) was in de jaren '70 en '80 PvdA-kamerlid, staatssecretaris en een buitengewoon succesvol wethouder woningzaken in Amsterdam. Zijn pragmatisme en zijn improvisatietalent worden nog steeds geroemd, in en buiten PvdA-kringen. “In gelul kan je niet wonen”, was een typerende uitspraak van Schaefer. Een uitspraak die zo van Ab Harrewijn had kunnen zijn. Harrewijns kwaliteiten lagen vooral achter de schermen. Zijn imposante netwerk benutte hij juist om mensen te verbinden, niet ze van elkaar te verwijderen. In gesprek met iedereen, van dakloze tot minister, zoals Paul Rosenmöller het uitdrukte. Hoewel succesvol als 'makelaar' voor de buitengesloten onderkant van onze samenleving, Harrewijns optreden achter de schermen had ook een keerzijde: hij was vrijwel onzichtbaar voor de kiezers. In mei 2002 overleed de pas 47-jarige Harrewijn plotseling. Hij bezweek aan een herseninfarct, een week na de moord op Fortuyn. Het verschil in aandacht was goed zichtbaar: terwijl de dagbladen vol stonden over Fortuyn, verscheen Harrewijns in memoriam daags na zijn overlijden pas op pagina vijf van De Volkskrant. Ab Harrewijn overleed voor het grote publiek onopgemerkt. Door Edwin

OVER BUREN

Winter 2009 / 14

Frans’ UFO Met de Utregse Frisbee Organisatie (UFO) speelde Frans (nummer 30) in Londen op het Europees Kampioenschap ultimate frisbee.

Voor dit spel heb je nodig: een lang en smal veld, 2 teams van 7 spelers en natuurlijk een frisbee! Het is de bedoeling om de frisbee over te gooien met je team en uiteindelijk in het eindvak te vangen aan de andere kant van het veld. De tegenstander probeert te verhinderen dat dit lukt door bijvoorbeeld de frisbee eerder uit de lucht te plukken. Ook wind en regen maken het gooien van de frisbee naar vrij rennende spelers uitdagender, maar in Londen zou het 4 dagen droog en vrijwel windstil blijven. We begonnen het EK in een poule bij de laagste 6 van 42 teams, omdat we eerder op een ranking tournooi erg veel hadden verloren. We deden het goed in deze

poule,waardoor we een overgangswedstrijd mochten spelen om naar de middelste groep te gaan. Het was de derde dag, iedereen voelde de eerdere dagen rennen al in de benen en om 9 uur traden we aan tegen een Deens team. Enigszins onder indruk van hun harde gejuich en geschreeuw kwamen we achter te staan (86). Toch speelden we goed geconcentreerd en maakten nauwelijks fouten. Dat deden zij wel en dus kregen we een kleine voorsprong! De Deense luidruchtigheid verstomde en we drukten door: we wonnen met 12-15! We gingen omhoog! Een geweldige overwinning op toch zo'n goed Deens team, ik kreeg er kippenvel van! Door deze overwinning konden we laten zien dat onze ranking bij de onderste 6 echt niet goed was door nog een pot te winnen. Zo werden we 30e van 42 goede frisbee teams. De strijd om de titel was tussen Scandinavische en Engelse teams. Uiteindelijk was de Engelse teamspirit en wellicht het thuisvoordeel doorslaggevend: Chevron uit Manchester won het tournooi! door Frans OVER OVER BUREN BUREN

Winter 2009 / 15

REVO NERUB Belangrijke telefoonnummers Alle meldingen van klachten en incidenten binnen 't Groene Sticht worden in behandeling genomen en geregistreerd door de deelnemende organisaties. Emmaus Parkwijk winkel: Emmaus Parkwijk wonen: Restaurant de Hoge Weide: Werkplaats Remake: Gastenverblijf NoiZ : Klus OK: Stichting 't Groene Sticht:

Frank van Beuningen Luuk van Wingerden Theo Veenstra Jeroen van Donselaar Frank Geppaart Peter Arntz Nico Ooms

030 - 2342850 030 - 2342850 030 - 6702100 06 - 13744331 030 - 2517280 030 - 8789547 06 - 20241903